იოსებ ოცხელის სახელობის ქუთაისის მე-2 საჯარო სკოლას, სადაც ორმოცამდე წელია ვმუშაობ, გამორჩეული ისტორიისა და არქიტექტურის მქონე შენობასთან ერთად მოვლილი ეზო-გარემოც ამშვენებს. აქ, მრავალწლოვან ხეთა წიაღში, ყოველთვის უამრავი სახეობის ფრინველი ბინადრობდა.
რეზო ინანიშვილის „ჩვენი ყოჩაღი სკვინჩას“ შესწავლისას მეოთხეკლასელებს ეზოს ბინადარი ფრინველების დახმარებისა და გამოკვების სურვილი გაუჩნდათ, თუმცა, სამწუხაროდ, ისინი ვეღარსად დავინახეთ. აღარც მათი ხმა ისმოდა. ბეღურებიც კი აღარ ჩანდნენ, რომლებიც მანამდე თითქმის ყოველ ხეზე ჟღურტულებდნენ. ვიკითხეთ: „სად გაქრნენ ბეღურები?“ – და ერთად გადავწყვიტეთ, კვლევა დაგვეწყო.
დავგეგმეთ პროექტი, დავისახეთ მიზანი, მოვიძიეთ ინფორმაცია ფრინველებზე. ყურადღება ბეღურებზე გავამახვილეთ. დაკვირვების მიზნით ყოველ პარასკევს დავდიოდით რომელიმე სკვერში ან ქუთაისის ბოტანიკურ ბაღში. სამწუხაროდ, არც იქ ისმოდა ბეღურების ჟივჟივი. გარდა შაშვებისა, ვერც ერთი ჩიტი ვერ აღმოვაჩინეთ. ბუნებისმეტყველების მასწავლებელ მაია ფანცხავათან ერთად ჩავატარეთ ინტეგრირებული ღია გაკვეთილი, მოვაწყვეთ ჯგუფური ნამუშევრების შეფასება-გამოფენა, გამოვუშვით სპეციალური კედლის გაზეთი – „გიყვარდეთ ფრინველები!“ ბავშვებმა ფრინველების შესახებ პატარა წიგნი-ბუკლეტები დაამზადეს. ბოლოს გაიმართა შეგროვებული მასალების პრეზენტაცია, პროექტის განხილვა-ანალიზი.
პრეზენტაციაზე პრობლემის მიზეზები გამოიკვეთა.
მოსწავლეებმა განიზრახეს, პრობლემის აღმოსაფხვრელად აქცია გაემართათ – დაამზადეს ხელოვნური ბუდეები და სკოლის ეზოში ხეებზე ჩამოკიდეს. მოსწავლეებსა და მასწავლებლებთან ერთად აქციაში აქტიურად ჩაერთნენ სკოლის დირექტორი და სხვა თანამშრომლებიც.
ეს აქტივობა ძალიან სახალისო და საინტერესო აღმოჩნდა მოსწავლეებისთვის და, ალბათ, არასდროს დაავიწყდებათ. გადავწყვიტეთ, ეს ყოველივე, პროცესის ამსახველი ფოტოსურათებითურთ, თქვენთვისაც გაგვეზიარებინა.
- 1. პროექტის დასახელება: „სად გაქრნენ ბეღურები?“
- პროექტის სახეობა: სასწავლო
- პროექტის მიზანი: ფლორისა და ფაუნის დაცვა
- ბუნების, ფრინველების სიყვარული
- ფრინველთა ნაირსახეობების გაცნობა
- ბუნებაში მათი როლისა და მნიშვნელობის დანახვა და ფრინველებისადმი საკუთარი დამოკიდებულების ჩამოყალიბება.
- 4. საგანი: ქართული ენა
- პროექტის იდეის ავტორი: გულნარა დავიდოვა
- პრობლემის არსი: რ. ინანიშვილის მოთხრობა „ჩვენი ყოჩაღი სკვინჩას“ გაცნობის დროს მოსწავლეებმა გადაწყვიტეს, ეზრუნათ სკოლის ეზოში მობინადრე ფრინველებზე, მაგრამ, სამწუხაროდ, შაშვისა და გვრიტის გარდა სკოლის ეზოში ფრინველი ვეღარ შევამჩნიეთ.
დაისვა კითხვა: რატომ აღარ ისმის ბეღურების ჟღურტული? სად გაქრნენ ისინი?“
- პროექტის ამოცანები:
- პროექტის მიზნის გაცნობა
- პროექტის განსახორციელებლად დასახული გზები
- სამუშაო ბუკლეტის დამზადება
- მოსწავლეთა შორის ფუნქციების განაწილება
- მიზეზების დადგენის მიზნით ქ. ქუთაისის გარემოს დაცვის თანამშრომლებთან: ქ.-ნ. ლალი გამყრელიძესა და ქ.-ნ. ქეთევან ცხაკაიასთან კავშირის შენარჩუნება
- გასეირნება სკვერებში და დაკვირვება ბეღურებზე
- ქალაქის მცხოვრებლებთან შეხვედრა, ინტერვიუს წარმართვა და მოსაზრებების აღრიცხვა
- დაკვირვების მიზნით ქუთაისის ბოტანიკურ ბაღში ექსკურსიის მოწყობა
- მოძიებული მასალების გაცნობა-გაანალიზება
- ინტეგრირებული ღია გაკვეთილის ჩატარება ბუნების მასწვალებელთან (მაია ფანცხავასთან) ერთად
- ჯგუფური ნამუშევრების პრეზენტაცია და თვალსაჩინო ადგილას გამოფენა
- წიგნ-ბუკლეტების – „გაზაფხული და ფრინველები“ – დამზადება
- კედლის გაზეთის გამოშვება და მასში აღნიშნულ თემაზე სათანადო მასალების განთავსება
- ხელოვნური ბუდეების დამზადება და სკოლის ეზოში ხეებზე ჩამოკიდება
- პროექტის ხანგრძლივობა – 4 თვე; ვადა – 28.11.2015/12.04.2016
- პროექტის განხორციელებისთვის საჭირო მატერიალური რესურსები: მოსაწვევები, ბუკლეტები, თაბახის ფურცლები, ფერადი ფანქრები და ჩიტის ბუდეების დასამზადებელი მასალა
- შინაარსობრივი სტანდარტები და ინდიკატორები: მოსწავლეს შეუძლია სხვადასხვა სახის ილუსტრირებულ საინფორმაციო ტექსტში (ენციკლოპედიაში და სხვა) ინფორმაციის მოძიება და გაგება; სხვადასხვა სახის მარტივი მიზნობრივი ტექსტების დაწერა და სათანადოდ გაფორმება; ლიტერატურული ტექსტის მიმართ საკუთარი დამოკიდებულებების გამოხატვა; ფრინველთა სახეობების და მათი საცხოვრებელი გარემოს აღწერა; ციფრული მოწყობილობების დანიშნულებისა და მათი მოქმედების ძირითადი პრინციპების გაგება და დემონსტრირება (კომპიუტერის ჩართვა, გადატვირთვა და გამორთვა).
- 21-ე საუკუნის უნარები:
- მოძიებული მასალების გაგება-გააზრება
- ინფორმაციაზე წვდომისა და მისი გამოყენების ეთიკურ–სამართლებრივ საკითხებზე საფუძვლიანი წარმოდგენის ქონა
- უნარ-ჩვევების განსაზღვრული დონისა და სასწავლო პროგრამით გათვალისწინებული ჩარჩოს მიღმა სამუშაოს ჩატარება ცოდნისა და კომპეტენტურობის ამაღლების მიზნით
- მიმართულების მიმცემი საკვანძო შეკითხვები:
- ზოგადი კითხვა: „რა ცვლილებებს ვამჩნევთ ბუნებაში?“
- თემატური კითხვა: „რა მიზეზით შეიძლება შემცირებულიყო ბეღურების რაოდენობა?“
- შინაარსობრივი კითხვა: „რა სარგებლობის მოტანა შეუძლიათ ფრინველებს, განსაკუთრებით – ბეღურებს?“
- შეფასების დროის ჩარჩო:
- მოკლე განმავითარებელი თვითშეფასება, რამელიც მოსწავლეს დაეხმარება როგორც ძლიერი მხარის შენარჩუნებაში, ასევე სუსტი მხარის გაუმჯობესებაში
- საჭირო კითხვარები და მათი შეფასება
- ჯგუფური ნამუშევრების შეფასება
- წიგნ-ბუკლეტებისა და ხელნაკეთი ბუდეების შეფასება
- გამოყენებული იქნება შეფასების დაგეგმვის ცხრილი
- სპეციალური საჭიროების მქონე მოსწავლე არ მყავს.
- საჭირო მასალები: თაბახის ფურცლები, ფერადი ქაღალდები, ფანქრები, ჩიტის ბუდის დასამზადებელი მასალა
აუდიომასალა: კომპიუტერი, პროექტორი
ინტერნეტრესურსები (საავტორო უფლებების დაცვა)
შეფასების ინსტრუმენტების მოკლე მონახაზი
შეფასებისთვის გამოვიყენე სხვადასხვა ტიპის ინსტრუმენტები. განვსაზღვრე პროექტისთვის საჭირო მოსწავლეთა რაოდენობა, დავყავი ისინი ჯგუფებად, მივაწოდე შეფასების კრიტერიუმები, რომელთა საშუალებითაც შეაფასეს როგორც საკუთარი თავი, ისე ხელმძღვანელიც. იმისთვის, რომ შეფასება მოსწავლეზე ყოფილიყო ორიენტირებული, გამოვიყენე მოკლე განმავითარებელი თვითშეფასების კითხვარი, რაც დამეხმარა როგორც ძლიერი მხარის შენარჩუნებაში, ისე სუსტი მხარეების გაუმჯობესებაშიც.
პროექტის მსვლელობისას გამოვკვეთე მიმართულების მიმცემი საკვანძო საკითხები: ზოგადი, თემატური და შინაარსობრივი, – რომლებიც შევაფასე საკვანძო კითხვების რუბრიკით. მოსწავლეთა საჭიროების დასადგენად გამოვიყენე კითხვარი, მოვახდინე მათი შეფასება „ვ.მ.ვ. ცხრილით“. მთლიანი პორტფოლიო შევაფასე რუბრიკით. შევადგინე სავარაუდო ნაშრომები, რომლებიც შევაფასე სავარაუდო შეფასების ცხრილით. მოსწავლეების ჯგუფურად შესაფასებლად გამოვიყენე ჯგუფური მუშაობის ცხრილი. ყველა ტიპის შეფასებისთვის გამოვიყენე შეფასების დაგეგმვის ცხრილი.
სასწავლო პროცედურები
შევარჩიე პროექტის თემა, რომელიც მოსწავლეებზე იყო ორიენტირებული. შევქმენი პუბლიკაცია, რათა რეკლამირება გამეწია ჩემი პროექტისთვის და განმესაზღვრა მასწავლებლის, ადინისტრაციისა და მშობლის როლი. იმისთვის, რომ მოსწავლეები გამეყვანა ბლუმის ტაქსონომიის მიხედვით მაღალ სააზროვნო დონეზე, შევარჩიე 21-ე საუკუნის უნარები. მიზნის სწორად და მკაფიოდ ჩამოყალიბებისთვის ავიღე სტანდარტები საგნების მიხედვით, რომლებიც ჩემს საპროექტო გეგმას სჭირდება ზედა დონის მაღალი სააზროვნო უნარების განსავითარებლად. დავსვი ზოგადი თემატური და შინაარსობრივი კითხვები, რომლებმც წარმოაჩინა მოსწავლეთა ინტერესები. დავიცავი ბიბლიოგრაფია და საავტორო უფლებები. მოსწავლეები დავყავი ჯგუფებად და მივეცი სათანადო ნიმუშები. მთელი პროექტის განმავლობაში ვახდენდი შეფასებას.
მიზეზები და შედეგები
კვლევების შედეგად გაირკვა, რომ ბეღურების რაოდენობის შემცირებას შეიძლება ჰქონდეს რამდენიმე მიზეზი:
- შეიცვალა მშენებლობათა არქიტექტურული იერსახე, რომელიც აღარ აკმაყოფილებს ბეღურებს ბუდეების ასაშენებლად;
- ქალაქის ახლომახლო აღარ ითესება მარცვლოვანი კულტურები;
- გლობალურმა დათბობამ გამოიწვია დიდი სიცხეები, როგორსაც ვერ უძლებენ ფრინველები და ზოგიერთი მწერი, ჩიტები კი ორ დღეზე მეტხანს ვერ ძლებენ მშივრები და იხოცებიან;
- შხამ-ქიმიკატები, რომლებითაც ორჯერ შეწამლულა აღნიშნული სკოლის ეზო;
- ველური კატების მომრავლება, რომლებიც ანადგურებენ ჩიტის ბარტყებსაც და კვერცხებსაც.
იმისთვის, რომ ჩვენი სკოლის ეზოში კვლავ აჟღურტულდნენ ბეღურები, მოსწავლეებმა გამართეს აქცია: ხეებზე ბავშვების ხელით დამზადებული ბუდეები ჩამოიკიდა, რაც ფრინველებს გამრავლების საშუალებას მისცემს.
პრეზენტაციაზე დამსწრე საზოგადოება: სკოლის დირექტორი – ბ-ნი მურად ჯიშკარიანი; სასწავლო ნაწილის გამგეები: ამირან ძაგნიძე, ომარ ავალიანი; კათედრის გამგე – ნათია ბრეგაძე; ბუნების მასწავლებელი – მაია ფანცხავა; მოსწავლეთა მშობლები: შორენა ხვიჩია, ლიკა მოგელაძე, მზია ხურციძე, ნათია კიკოლიაშვილი, ნესტან ცხადაშვილი და სხვები.
მოძიებული მასალებიდან პრეზენტაციაზე განხილული მნიშვნელოვანი საკითხებია:
- რა არის ფრინველი?
- მსოფლიოში ფრინველთა დაახლოებით 8600 სახეობა არსებობს. ფრინველები ხერხემლიანები და თბილსისხლიანები არიან. ბუმბული მათ გარდა არც ერთ სხვა არსებას არ აქვს.
- ყველა ფრინველს აქვს ფრთები და დაფრინავს კიდეც. ფრინველს, რომელსაც ფრენა არ შეუძლია, მაგ., აფრიკულ სირაქლემას, მტრისგან გაქცევაში ძლიერი ფეხები ეხმარება.
- ფრინველებს მკლავივით შეუძლიათ ფრთების მოქნევა, ისინი ფრთებს შლიან ან კეცავენ, რომ ჰაერში მიმართულება ცვალონ.
- ფრინველები ძალიან მსუბუქები არიან, რადგან ძვლები ჰაეროვანი და წვრილი აქვთ. მათი სხეული ისეა აგებული, რომ ფრენა შეძლონ. მიწას რომ მოსწყდებიან, ჰაერში შეინავარდებენ და ფრთებს ძალზე სწრაფად იქნევენ. საკვების ძებნაში ჰაერის ნაკადს სრიალით მიჰყვებიან და ირაოსაც აკეთებენ.
- პატარა ჩიტები ფრთებს სწრაფად იქნევენ. კოლიბრი იმდენად სწრაფად იქნევს ფრთებს, რომ შეუძლია ჰაერში დაეკიდოს ან უკან-უკან იფრინოს.
- ზოგი ფრინველი შემოდგომაზე თბილი ქვეყნებისკენ მიფრინავს, სადაც აუარება საკვებია. მათ გადამფრენ ფრინველებს უწოდებენ. ზოგი დღისით მიფრინავს, ზოგი – ღამით. ისინი გზის გასაკვლევად მზეს, ვარსკვლავებს და ხმელეთის ნიშნებს იყენებენ.
- ფრინველებს ღეჭვა არ შეუძლიათ, რადგან კბილები არ აქვთ, ისინი საკვებს მთლიანად ყლაპავენ.
- ფრინველები ისუფთავებენ, იბანენ, და ცხიმით იპოხავენ ბუმბულს. ცხიმი კუდის ზემოთ მოთავსებული ჯირკვლიდან გამოიყოფა. ისინი წელიწადში ერთხელ იცვლიან ბუმბულს.
წყარო: საბავშვო ენციკლოპედია.
ინფორმაცია ბეღურებზე
ამბობენ, თვალი ამტყუნებს ბეღურებს, ცოდნა კი ამართლებსო.
თვალი გვეუბნება: ბეღურა ჩიტი თქვენი მტერია, ზარალს გაძლევთ, სდიეთ და ჟლიტეთო. ცოდნა კი გვარწმუნებს: ბეღურა შეუდარებელი მეველეა ჭირნახულისა, დიდი მოკეთეა თქვენი, სარჩლი გაუჩინეთ და ამრავლეთო.
თუ თვალს დავუჯერებთ, ბეღურები მართლაც ხარბად კენკავენ პურის მარცვლებს, ბაღში ხეხილს სტუმრობენ და პირს იტკბარუნებენ ტკბილი ხილით. ყველაფერ ამას თვალი ხედავს.
გონება ამბობს, რომ ეს ზარალი ძალიან მცირეა, უჩინარი სიკეთე ჩიტისა იმოდენაა, რომ ყელამდე ვალში ვართ ამ პატარა ჩიორას წინაშე.
ბეღურები ანადგურებენ ჭია-მატლებს. თვითონ ადამიანს მათთან ბრძოლა არ შეუძლია. სადაც ადამიანი უძლურია, იქ ფრინველები ძლიერნი არიან და დიდ სიკეთეს გვიკეთებენ. ამ ფრინველთა შორის პირველი ადგილი ეკუთვნის ბეღურას.
ბეღურა ჩიტი არამც თუ დიდი მოკეთეა ჩვენი და ჩინებული მეგობარი, არამედ ძლიერი, ჭკვიანი, მარდი და გულადია, ამიტომ სრული სიყვარულის და მფარველობის ღირსია.
წყარო: იაკობ გოგებაშვილის „ბუნების კარი“.
მოქმედების კალენდარული გეგმა
ვადა: 28 ნოემბრიდან 12-14 აპრილამდე
| აქტივობა | ორშაბათი | სამშაბათი | ოთხშაბათი | ხუთშაბათი | პარასკევი | აქტივობის ტიპი | |
| პროექტის მიზნის გაცნობა,ფუნქციების განაწილება, ჯგუფების შექმნა | 28/11
29/11 |
30/11 | ინდივიდუალუ-რი; ჯგუფური; მასწავლებელთან ერთად | ||||
| პუბლიკაციის დამზადება, ადმინისტრაციის, კოლეგებისა და მშობლების როლის განსაზღვრა | 1/12 | 2/12 | ადმინისტრაცია, ბუნების მასწავლებელი; ქალაქის ეკოლოგიის წევრები; მშობლები | ||||
| რესურსების შერჩევა; რა არის ფრინველი; ინფორმაციის მოძიება ბეღურებზე; მიზეზთა კვლევა;
გამოკითხვები |
2/12
9/12 16/12 23/12 25/1 29/1 |
ყოველი პარასკე-ვი | მთელი კლასი;
ჯგუფები |
||||
| დამოუკიდებელი სამუშაო, ლიტერატურის შერჩევა. კვლევა. | 16/ 02
18/02 |
14/03 | ინდივიდუალური და დამოუკიდებელი სამუშაოები | ||||
| ექსკურსია ბოტანიკურ ბაღში, ღია გაკვეთილი, ჯგუფური მუშაობა, დასრულებული მასალების სისრულეში მოყვანა. | 6/04 | 6/04 | 1/04 | 8/04 | მთელი კლასი; ჯგუფები; მასწავლებელთან ერთად | ||
| პრეზენტაცია; გამოფენა; დამზადებული ბუდეების ხეებზე განთავსება. | 11/04
12/04 |
ჯგუფები, მთელი კლასი, დამსწრე საზოგადოება, მასწავლებლები, მშობლები | |||||
პროექტის ხანგრძლივობა – 4 თვე
ბიუჯეტი
| N | დასახელება | რაოდენობა | ერთეულის ფასი | ჯამი |
| 1. | თაბახის ფურცელი | 1 შეკვრა | 02 თ | 8 ლ |
| 2. | ფერადი ფანქრები | 5 ც | 1 ლ | 15 ლ |
| 3. | მარკერი | 5 ც | 1 ლ | 5 ლ |
| 4. | ფორმატის ქაღალდები | 10 ც | 1 ლ | 10 ლ |
| 5. | ხელოვნური ჩიტის ბუდეების დასამზადებელი მასალა |
20 ლ |
||
| 6. | ექსკურსია | 30 ლ | ||
| 7. | წებო | 1 ც | 2 ლ | 2 ლ |
| ჯამი. | 90 ლ |
პროექტის ავტორი: ი. ოცხელის სახელობის ქუთაისის მე-2 საჯარო სკოლის დაწყებითი კლასის მასწავლებელი გულნარა დავიდოვა
