კვირა, მაისი 11, 2025
11 მაისი, კვირა, 2025
მთავარი წაკითხვა გვერდი 64

სიყვარულსა რაგვარ წერენ

მიერ
admin
-
0

ავთანდილის მიერ როსტევანისთვის დატოვებულ ანდერძში არგუმენტებს რუსთაველი ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებებზე აფუძნებს და ამგვარად განგვასაზღვრინებს მისი აზრის ხარაჩოსა თუ პიროვნულ პასუხისმგებლობას. აქ თითოეული ღირებულება კარგის პრიმიტივზეა დაფუძნებული, ემიჯნება ყოველივე ცუდს, მიუღებელს და ფუნდამენტური მნიშვნელობისაა. ავთანდილი მეფეს ანდერძის შესავალშივე თამამად უცხადებს, რომ გასაჭირში მყოფ მოყვასს, რომლის გამოც გული ეწვის, ვერ მიატოვებს და ამიტომ უნდა წავიდეს. „ვერ დავდგები შეუყრელად ჩემდა ცეცხლთა მომდებრისად“, – უპირობო, უანგარო სიყვარულით აცხადებს იგი. ეს თანაგანცდაა, ემპათია, ზნეობრივი პრინციპი, რომელიც მე-ზე, ეგოზე მაღლა დგას. უფრო მეტიც – იესოს შემდეგი სიტყვებით გაცხადებული სიმაღლის მოცემულობაა: „უფროჲსი ამისსა სიყუარული არავის აქუს, რაჲთა სული თჳსი დადვას მეგობართა თჳსთათჳს“ (იოანე, 15-13).

ანდერძში მომდევნო ღირებულებებია: სიმართლე სიცრუის, ორპირობის წილ და განათლება – ცოდნის ღმრთაებრივი გზით განსხეულება („მით ვისწავლებით, მოგვეცეს შერთვა ზესთ მწყობრთა წყობისა“).

ფილოსოფოსთა სიბრძნეზე დაფუძნებული ავთანდილისეული არგუმენტები თითქოს საფეხურებრივად ლაგდება უფრო მაღალი ღირებულებისკენ – სიყვარულისკენ აღმასვლით. სპასპეტი მხცოვან როსტევანს მოაგონებს უკვე წაკითხულ და კარგად დასწავლილ ცოდნას:

„წაგიკითხავს, სიყვარულსა მოციქულნი რაგვარ წერენ?

ვით იტყვიან, ვით აქებენ? ცან, ცნობანი მიაფერენ.

“სიყვარული აღგვამაღლებს”, ვით ეჟვანნი, ამას ჟღერენ,

შენ არ ჯერ ხარ, უსწავლელნი კაცნი ვითმცა შევაჯერენ!“

რაკი ავთანდილი არაბთა მხედართმთავარია, მოქმედებაც არაბეთში ვითარდება, იმ დროს კი არაბეთის რელიგია ისლამი გახლდათ, კრიტიკულ მოსწავლეს თუ დაინტერესებულ მკითხველს, ცხადია, გაუჩნდება მართლგონივრული შეკითხვა: რომელ მოციქულებს გულისხმობს რუსთაველი.

ამ შემთხვევაში ჩემი როგორც მასწავლებლის დამოკიდებულება ყოველთვის ყოფილა მათი კრიტიკისადმი პოზიტიური განწყობის გამოხატვა და კვლევითი უნარების განსავითარებლად, პირველ ეტაპზე –ყურანის შეთავაზება, თუმცა მანამდე ამიხსნია, რომ ისლამის მიხედვით, მაჰმადი ანუ მუჰამედი, ღმერთის უკანასკნელი წინასწარმეტყველია/მოციქულია და ისლამი წინასწარმეტყველად/მოციქულადვე განიხილავს ქრისტესაც, რომლის მეორედ მოსვლას ელიან და აღიარებენ მაჰმადიანებიც. ყურანში კი სიყვარულის შესახებ, აი, რა იძებნება: „ხოლო რამდენჯერ ყოფილა – გძულებიათ რაიმე იმ დროს, როცა სიკეთე იყო თქვენთვის და რამდენჯერ გყვარებიათ რაიმე, თუმცა კი სიავე იყო თქვენთვის, ალაჰმა უწყის, ხოლო თქვენ არ იცით“ (სურა 2, 213).

ეს არის და ეს! ამდენად, ცხადია, რუსთაველი ყურანს ვერ დაეყრდნობა, მით უფრო, რომ აქ მხოლოდ ერთი მოციქულის სწავლებაა, ავთანდილს კი მათზე მრავლობითის ფორმით ათქმევინებს, მოციქულნი რაგვარ წერენო. თანაც „ვეფხისტყაოსნის“ ღმრთისმეტყველებაზე დაწერილი კვლევებითაც უტყუარად არის დადგენილი საღმრთო თქმულებების ცხოველმყოფელი გავლენა რუსთველის გენიაზე.

ახლა კი, ახალი აღთქმის მოციქულთა სწავლების კვალობაზე, მათსავე ტექსტებს მივყვეთ და მოვუსმინოთ:

„არ გინახავთ და გიყვართ, ვერც ახლა ხედავთ, მაგრამ გწამთ და ენით უთქმელი და დიდი სიხარულით ხარობთ“ (პეტრე, 1-8);

„ჭეშმარიტებისადმი მორჩილებით განიწმინდეთ თქვენი სულები უპირფერო, ძმური სიყვარულისთვის და წმიდა გულით მხურვალედ გიყვარდეთ ერთმანეთი“ (პეტრე 1-22);

„მაშ, განიშორეთ ყოველგვარი უკეთურება, ყოველგვარი ზაკვა, პირფერობა, შური და ყოველგვარი ავსიტყვაობა. როგორც ახალშობილმა ყრმებმა, შეიყვარეთ სუფთა სულიერი რძე, რათა მისი მეოხებით იზარდოთ ხსნისთვის, ვინაიდან იგემეთ, რომ ტკბილია უფალი“ (პეტრე 2, 1-3);

„პატივი ეცით ყველას, გიყვარდეთ საძმო, ღვთის შიში გქონდეთ და პატივი მიაგეთ მეფეს“ (პეტრე 2-17);

„უწინარეს ყოვლისა კი, გულწრფელად გიყვარდეთ ერთმანეთი, რადგანაც სიყვარული ფარავს ცოდვათა სიმრავლეს“ (პეტრე 4:8);

„სიყვარულის ამბორით მოიკითხეთ ერთმანეთი. მშვიდობა ყველას, ვინც იესო ქრისტეში ხართ“ (პეტრე 5:14).

„ამიტომ თქვენც გულმოდგინედ ეცადეთ, რომ თქვენს რწმენას სათნოებაც ზედ მიუსართოთ, სათნოებას – შემეცნება, შემეცნებას – თავშეკავება, თავშეკავებას – მოთმინება, ხოლო მოთმინებას – ღვთისმოსაობა, ღვთისმოსაობას – ძმათმოყვარეობა, ძმათმოყვარეობას კი – სიყვარული“ (პეტრე 2, 5:7);

„ხოლო ვინც იმარხავს მის სიტყვას, მასში ჭეშმარიტად აღსრულებულა ღვთის სიყვარული; ამით შევიცნობთ, რომ მასში ვართ“ (იოანე 2:5);

„ვინც ამბობს, ნათელში ვარო, მაგრამ თავისი ძმა სძულს, ბნელშია დღემდე“ (იოანე 2-9);

„ვისაც თავისი ძმა უყვარს, ნათელში მკვიდრობს და საცთური არ არის მასში“ (იოანე 2-11);

„ნახეთ, როგორი სიყვარული მოგვცა მამამ, რათა ღვთის შვილებად ვიწოდებოდეთ: ქვეყანა იმიტომ არ გვიცნობს, რომ ვერ იცნო იგი; ამით იცნობიან ღვთის შვილნი და ეშმაკის შვილნი: ვინც არ იქმს სიმართლეს და ვისაც არ უყვარს თავისი ძმა, ღვთისაგან არ არის იგი. რადგანაც ეს არის უწყება, რომელიც გსმენიათ დასაბამიდან, რათა გვიყვარდეს ერთმანეთი“ (იოანე 3, 10:11);

„ჩვენ ვიცით, რომ სიკვდილიდან გადავედით სიცოცხლეში, რადგანაც გვიყვარს ძმები; ვისაც არ უყვარს, სიკვდილში რჩება. იმით შევიცანით სიყვარული, რომ მან თავისი სული დადო ჩვენთვის; ჩვენც გვმართებს ძმებისათვის სულის დადება. ვისაც სიმდიდრე არ აკლია ამქვეყნად, მაგრამ გაჭირვებული ძმის შემყურე, გულს იხშობს მისთვის, როგორღა დაემკვიდრება მასში ღვთის სიყვარული, შვილებო? გვიყვარდეს, მაგრამ არა სიტყვით და ენით, არამედ საქმითა და ჭეშმარიტებით“ (იოანე 3, 16:18);

„მისი მცნება ისაა, რომ გვწამდეს მისი ძის იესო ქრისტეს სახელით და, როგორც გვამცნო, გვიყვარდეს ერთმანეთი“ (იოანე 3, 21);

„ახლა გთხოვ, ქალბატონო, ისე კი არა, თითქოს ახალ მცნებასა გწერდე, არამედ იმას, რაცა გვაქვს დასაბამიდან, რათა გვიყვარდეს ერთმანეთი. სიყვარული კი ისაა, რომ მივდევდეთ მისი მცნებების გზას; აი, მცნება, რომელიც გსმენიათ დასაბამიდან, რათა მისი გზით იაროთ“ (იოანე, 1, 5:6);

მოციქულთა მიერ სიყვარულზე კიდევ მრავალი რამ არის თქმული. მოვიყვანთ მხოლოდ კორინთელთა მიმართ პავლე მოციქულის პირველი ეპისტოლეს მეცამეტე თავს, რომელსაც სიყვარულის საგალობელს უწოდებენ:

„ენასაღა თუ  კაცთასა და ანგელოზთასა ვიტყოდი, ხოლო სიყუარული არა მაქუნდეს, ვიქმენმე, ვითარცა რვალი, რომელი ოჴრინ, გინა წინწილანი, რომელი ჴმობდ.

და მაქუნდეს–ღათუ წანაწარმეტყუელებაჲ და უწყოდი ყოველი საიდუმლოჲ და ყოველი მეცნიერებაჲ, მაქუნდეს ღათუ ყოველივე სარწმუნეოებაჲ ვიდრე მთათაცა ცვალებადმდე და სიყუარული არა მაქუნდეს, არა-ვე-რაჲ ვარ.

და შე-ღათუ-ვაჭამო ყოველი მონაგები ჩემი და მივსცნე ჴორცნი ჩემნი დასაწუელად და სიყუარული არა მაქუნდეს, არარაჲვე სარგებელ არს ჩემდა.

სიყუარული სულგრძელ არს და ტკბილ; სიყუარულსა არა შურნ, სიყუარული არა მაღლოინ, არა განლაღნის, არა სარცხჳნელ იქმნის, არა ეძიებნ თავისასა, არა განრისხნის, არად შეჰრაცხის ბოროტი,

არა უხარინ სიცრუესა ზედა, არამედ უხარინ ჭეშმარიტებასა ზედა;

ყოველსა თავს-იდებნ, ყოველი ჰრწამნ, ყოველსა ესავნ, ყოველსა მოითმენნ.

სიყუარული არასადა დავარდების, გინა თუ წინაწარმეტყუელებანი განქარდენ, ანუ თუ ენანი და-ვე-სცხრენ, გინა თუ მეცნიერებანი განქარდენ.

რამეთუ მცირედ-რაჲმე ვიცით და მცირედ-რაჲმე ვწინაწარმეტყუელებთ.

ხოლო რაჟამს მოიწიოს სრული იგი, მაშინ მცირედიცა იგი განქარდეს-ვე.

ოდეს-იგი ვიყავ ყრმა, ვიტყოდე ვითარცა ყრმაჲ, შერაცხილ ვიყავ, ვითარცა ყრმაჲ; ხოლო ოდეს ვიქმენ მამაკაც, დაუტევე სიყრმისაჲ იგი.

რამეთუ ვხედავთ აწ, ვითარცა სარკითა და სახითა, ხოლო მაშინ პირსა პირისპირ. აწ ვიცი მცირედ, ხოლო მერმე ვიცნა, ვითარცა შევემეცნე.

ხოლო აწ ესერა ჰგიეს სარწმუნოებაჲ, სასოებაჲ და სიყუარული, სამი ესე; ხოლო უფროჲს ამათსა სიყუარული არს“.

ეს ის ტექსტია, რომელსაც ბავშვებს ზეპირად ვეუბნები ხოლმე. ისინიც მისმენენ, გაიაზრებენ, არქაიზმების მნიშვნელობას მეკითხებიან. მერე ბინარულ ოპოზიციად განვიხილავთ ადამიანური და ღვთაებრივი სიყვარულის ცნებებს. ერთად ვფიქრობთ და ვმსჯელობთ ქვენა, ვნებიანი [ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის კოდით – F 63,9] და უფრო მაღალი განზომილების სიყვარულის კატეგორიებსა და იმ პორტრეტებზე, რომლებიც ამ მსჯელობისას იკვეთება, იქნება ეს მამა, რომელსაც უყვარს ერთადერთი ქალიშვილი და სასიძო და რომელსაც არ უნდა, დაუშვას მათი და ქვეყნის უბედურება თუ განბრძნობილი, ზნეობრივ სიმაღლეს ნაზიარები ავთანდილი, რომელსაც, აქილევსისა არ იყოს, უსარგებლო და ხანგრძლივ, მით უფრო ნაძრახ სიცოცხლეს სახელიანი სიკვდილი ურჩევნია, მეტადრე – თუ მისი თავგანწირვა მეგობარს გადაარჩენს. ეს კი მასავით „მხოლოდშობილი ძის“, იესოს გზაა, მისი მაგალითის გაზიარება და, შესაბამისად, სრულქმნილებით აღსრულება ღვთაებრივი ანდერძისა: „იყვენით თქუენ სრულ, ვითარცა მამაჲ თქუენი ზეცათაჲ სრულ არს“ (მათე 5, 48).

მოსწავლეებს აქვე ვაცნობ კორნელი კეკელიძის მოსაზრებას, რომლის თანახმად, „ქრისტიანულმა ნეოპლატონიზმმა და სუფიზმმა რელიგია მიიყვანეს იმ ლოგიკურ დასკვნამდე, რომ სიყვარული და მიჯნურობა ღვთისადმი, რასაც ის მოითხოვს, არის სიყვარული და მიჯნურობა ადამიანისადმი. ამ ნიადაგზე შესაძლებელი შეიქმნა სპარსულ ლიტერატურაში წარმოშობა იმ უმდიდრესი და უსრულესი სატრფიალო-სამიჯნურო პოეზიისა, რომელიც ქალ-ვაჟთა თავდავიწყებულს, შმაგ სიყვარულში გულისხმობს ღვთაებისადმი სიყვარულს“. მკვლევრის აზრით, ასეთ რამეს ადგილი უნდა ჰქონდეს „ვეფხისტყაოსანშიცო“. აქვე მომყავს ქეთევან ბეზარაშვილის ძალიან მნიშვნელოვანი მოსაზრება, რომ ავთანდილს მოყვასისა და მიჯნურისადმი სიყვარულის ერთმანეთთან გადაჯაჭვული ორი გრძნობა აჰყავს საღვთო სიყვარულის სიმაღლეზე.

ავთანდილი ამქვეყნიური სიყვარულით ეზიარება მარადიულ სიყვარულს, რადგან კაცობრივი და საღვთო სიყვარული ერთმანეთის გარეშე წარმოუდგენელია („რომელსა უყუარს ღმერთი, უყუარს ძმაჲცა თჳსი“ (იოანე 4:21) და პირიქით)[1]. მკვლევრის დაკვირვებით, ეს არის სწრაფვა პირველქმნილი მშვენიერებისაკენ, რადგან ადამიანური გრძნობის ამ სიმაღლეზე გადმოდის ზეციური მადლი საღვთო სიყვარულისა. ეს არის სიყვარულით ერთიანობა ქრისტეში (ό έχων άγάπην έν Χρισuτώ ICem.49,1), ღმერთის მოპოვება სიყვარულით, რადგან ღმერთი სიყვარული არს (Max. charit. 4.100). ეს არის გარდასახვა საღვთო სიყვარულში და განათლება (Charit.2,48). მოსალოდნელი სიკვდილის გამო დაწერილი ავთანდილის ანდერძიც (შდრ. ებრ. 9:16) სიყვარულით მარადიულთან შერწყმის სულისკვეთებას მოუცავს („სცთების და სცთების, სიკვდილსა ვინ არ მოელის წამისად“), რადგან იგი ინათლება სიკვდილში (შდრ. რომ. 6:3) და განიცდის სულიერ განახლებას[2].

ამ ყველაფერზე დაკვირვებით, ქრება მოსწავლეთა დაეჭვება, რომ რუსთაველი ქრისტეს მოციქულებს გულისხმობს, მათი დამოწმების ტრადიცია კი მანამდეც არსებობდა უძველეს ქართულ ტექსტებში. იაკობ ხუცესის ჩვენამდე მოღწეული ტექსტის – „წამებაჲ წმიდისა შუშანიკისი, დედოფლისაჲს“ – მე-16 თავში ლოცვა-კურთხევის მისაღებად მისულ ჯოჯიკს სიკვდილის პირას მყოფი დედოფალი ეუბნება: „განვისაჯნეთ მე და ვარსქენ პიტიახში მუნ, სადა-იგი არა არს თუალღებაჲ წინაშე მსაჯულისა მის მსაჯულთაჲსა და მეუფისა მის მეუფეთაჲსა, სადა არა არს რჩევაჲ მამაკაცისა და დედაკაცისაჲ, სადა მე და მან სწორი სიტყუაჲ ვთქუათ წინაშე უფლისა ჩუენისა იესუ ქრისტჱსა“ – მე და ვარსქენი, ჩვენი სიტყვისამებრ, ღმერთის, იესო ქრისტეს მიერ მიუკერძოებლად გავსამართლდებით იქ, სადაც ქალი და კაცი არ განირჩევაო. ცხადია, მისი ეს სიტყვები ალუზიაა გალატელთა მიმართ ნათქვამი პავლე მოციქულის სიტყვებისა: „არა არს ჰურიაება, არცა წარმართება; არა არს მონება, არც აზნაურება; არა არს რჩევა მამაკაცისა, არცა დედაკაცისა, რამეთუ თქუენ ყოველნი ერთ ხართ ქრისტე იესუჲს მიერ“ (პავლე, გალატელთა მიმართ, 3-28).

სხვათა შორის, მოციქულთა დამოწმების ეს ტრადიცია შემდეგდროინდელ სამართლებრივ ტექსტებსაც გადმოჰყვა. მაგალითად, სასამართლო განჩინებათა კრებულში დაცულ ტექსტში: „განჩინება სოლომონ II-ისა ხუტუ მიქელაძის ქალისათვის მამულის დამკვიდრების თაობაზე“ ვკითხულობთ: „ვითარ იგი მოგვითხრობს სამართალი საბერძნეთისა და სწერს მოციქულიცა პავლე: არა არსო რჩევა მამაკაცისა და დედაკაცისა; და მეფენიცა ქართველთანი წოდებულნი ხოსროიანად მემკვიდრეობითა ქალისათა ზედსიძობით იყვნენ სხვაგვარისაგა მრავალთა საუკუნეთაშინა. ყოველნი ძველნი და ახალნი სამართალნი და სჯულდებანი დაამტკიცებენ მსგავსად ვაჟისა მემკვიდრეობასა ქალისასა, გარნა მოთხრობა ძველთა და ახალთა საუკუნეთათა განვრცელდების, ხოლო გავრცელება კალმისა მოსაწყენელ იქმნების“ მსმენელთაგანო[3].

სათქმელი კიდევ ბევრია, მაგრამ მკითხველს ჩვენი წერილის კითხვა რომ არ მოსწყინდეს, აქ შევაჯამებ: არანივთიერი ფასეულობის მატარებელ ტექსტებს, ვფიქრობ, იმთავითვე ნივთიერი მნიშვნელობა და საგასაღებო ღირებულებაც აქვს. ამდენად, სასწავლო პროცესში აუცილებლად მიმაჩნია მათი ჩართვა.

გამოყენებლი ლიტაერატურა:

[1]სტატიაში: „ვეფხისტყაოსნის“ საღვთოსიყვარულიდა „ტურფასაჭვრეტელი“ https://www.nplg.gov.ge/greenstone3/library/collection/period/document/HASH01cc60bb6f098c1e4debaf37;jsessionid=20B45EA2B0FE2A4A374CA4F7588A0798?ed=1

[2]ქეთევან ბეზარაშვილი, იქვე.

[3]წყარო: ქართული ენის ეროვნული კორპუსი, https://gnc.gov.ge/gnc/concordance

ცისტური ფიბროზი და მუტაციები

მიერ
admin
-
0

 2019 წლის 15 მარტს ეკრანებზე გამოვიდა ფილმი „ხუთი ნაბიჯით შორს“. სიუჟეტი რეალურ ამბავზეა დაფუძნებული. მთავარ გმირებს, სტელასა და ვილის, აკრძალული აქვთ ერთმანეთთან მიახლოება, რადგან ავად არიან პროგრესირებადი გენეტიკური დაავადებით – ცისტური ფიბროზით. მიახლოების აკრძალვის მიზანი კი საშიში ბაქტერიისგან ერთმანეთის დაცვაა.

ფილმი იმდენად შთამბეჭდავია, რომ ბევრს გაუჩნდა ცისტური ფიბროზის (მუკოვისციდოზი) შესახებ მეტის გაგების სურვილი.

მოცემული ქეისი ერთმანეთთან აკავშირებს დაავადებას და ქრომოსომულ მუტაციებს, ამასთან ერთად, მოსწავლე შეისწავლის მემბრანული ცილოვანი არხის მნიშვნელობას უჯრედის ნორმალური ფუნქციობისთვის.

თავდაპირველად მოსწავლეებს (მე-11-12 კლასები) აჩვენეთ ფილმი, მერე განიხილეთ ქვემოთ მოცემული ქეისი. მას შემდეგ, რაც მოსწავლეები ყველა კითხვას უპასუხებენ, უკვე ეცოდინებათ ქრომოსომული მუტაციების ტიპები, მათ შორის განსხვავება, მემბრანული ცილების მნიშვნელობა და ცისტური ფიბროზის გამომწვევი მიზეზები. ამავე დროს, გაუჩნდებათ ემპათია ქრონიკული დაავადების მქონე პაციენტების მიმართ.

 

ექიმმა გასინჯა ექვსი თვის პაციენტი და ჩვილი იმავე დღეს რეგიონულ სავადმყოფოში გადაიყვანეს. მშობლები ჩიოდნენ, რომ ბავშვი  ქრონიკული ხველით იტანჯებოდა და ხიხინიც აწუხებდა. სასწრაფოს ექიმმა სავადმყოფოში გადაყვანამდე ჩვილის კანზე მარილის კრისტალები შეამჩნია და ბავშვთა პულმონოლოგს დაურეკა, მან კი ივარაუდა, რომ ბავშვს ცისტური ფიბროზი ექნებოდა.

 

ცისტური ფიბროზი აზიანებს ეპითელურ უჯრედებს – უჯრედებს, რომლებიც ქმნიან კანში საოფლე ჯირკვლებს და ამოფენენ პანკრეასის, ფილტვების, მომნელებელი და რეპროდუქციული სისტემების გამტარ გზებს. მემკვიდრეობით მიღებული დაავადების დროს შეცვლილია CFRT (ცისტური ფიბროზის ტრანსმემბრანული რეგულატორი) ცილის მაკოდირებელი გენი. როცა ცილის სტრუქტურა დარღვეულია, ეპითელური უჯრედი ვეღარ არეგულირებს მემბრანაში ქლორიდ იონების ტრანსპორტს. ირღვევა მარილებისა და წყლის ბალანსი, რომელიც საჭიროა ლორწოს საჭირო სისქის შესანარჩუნებლად. ცილის დაზიანებისას ლორწო ხდება სქელი, წებოვანი, სადინარში მისი გადატანა ძალიან რთულდება.

 

  1. „ვაი იმ ბავშვს, ვისაც შუბლზე კოცნის დროს მარილის გემო აქვს – ის მოჯადოებულია და მალე მოკვდება“. ეს მეთვრამეტე საუკუნის გამონათქვამია ცისტური ფიბროზის ან, როგორც წინათ უწოდებდნენ, მარილიანი კანის შესახებ.

როგორ ფიქრობ, რატომ უნდა ჰქონდეს თანამედროვე ბავშვს გადარჩენის უფრო დიდი შანსი, ვიდრე მეთვრამეტე საუკუნეში მცხოვრებს? რა თანამედროვე მეთოდები არსებობს დაავადების სამკურნალოდ ან სიმპტომების შესამსუბუქებლად?

 

 

  1. რა სიმპტომმა აფიქრებინა ექიმს, რომ ექვსი თვის ჩვილს ცისტური ფიბროზი ექნებოდა?

 

 

  1. განიხილე ინფექციური დაავადებების დიაგრამა. რომელი მრუდი გამოსახავს ინფექციას, რომლის გამომწვევი მიკრობების კონცენტრაცია მთელი სიცოცხლის განმავლობაში მეტ-ნაკლებად მუდმივი რჩება?

რომელი ორგანიზმი (მიკრობი) მოქმედებს ყველაზე მეტად ჩვენი ამბის მთავარ გმირზე?

 

 

 

  1. როგორ ფიქრობ, რომელი ასაკია ყველაზე საშიში ცისტური ფიბროზისთვის? პასუხი დაასაბუთე.

 

ნაწილი II: ცისტური ფიბროზი უჯრედის მემბრანის დაზიანებაა

წარმოიდგინე კარი, რომელსაც აქვს გასაღები და კომბინირებული საკეტები ორივე მხარეს. ახლა წარმოიდგინე, რომ თვალდახუჭული ცდილობ კარის გაღებას. ასეთ გამოწვევას შეეჯახა პროფესორი დევიდ გედსბი, რომელიც მრავალი წლის განმავლობაში ცდილობდა ქლორის იონური არხის მოქმედების მექანიზმის ახსნას. სწორედ ამ ცილის სტრუქტურის ცვლილება იწვევს ცისტურ ფიბროზს.

გედსბის სტატიები ჟურნალ General Physiology-ს სამ ნომერში გამოქვეყნდა. მეცნიერი დეტალურად აღწერდა ქლორის არხის მოქმედებას ნორმალურ და პათოლოგიურ მდგომარეობაში, მათ შორის – მოლეკულების დონზე მიმდინარე პროცესს, რომელიც ქლორის არხის გახსნისას და დაკეტვისას მიმდინარეობს.

 

 

  1. როგორ გაასწორებდით შეცდომას?

 

 

  1. რატომ არ არის მკურნალობა ეფექტური დაავადებულების 2/3-ში?

 

 

  1. საოფლე ჯირკვლები აგრილებს ადამიანის სხეულს ოფლის თხევადიდან აირულ მდგომარეობაში გადაყვანის გზით. ამ პროცესზე იხარჯება დიდი ენერგია და ორგანიზმი გრილდება. ნატრიუმისა და ქლორის იონები მონაწილეობს წყლის ტრანსპორტში, მაგალითად, სხეულის ზედაპირიდან ტენის შეწოვაში. რატომ აქვთ ცისტოზური ფიბროზით დაავადებულ ადამიანების მარილიანი კანი?

 

 

 

ნაწილი III: ცისტური ფიბროზის გამომწვევი მუტაციები

 

ადამიანების მსგავსად, უჯრედებსაც სჭირდებათ ერთმანეთსა და უჯრედგარე სივრცესთან კომუნიკაცია. კომუნიკაციის ერთ-ერთი საშუალებაა ნივთიერებათა ტრანსპორტი მემბრანული არხების გავლით. მაგალითად, კალიუმისა და ქლორის იონებს პერსონალური გასასვლელ-შემოსასვლელები აქვს. განსხვავება ის არის, რომ იონური არხი არ ჰგავს ღია კარს. ის ძლიერ საკეტს წააგავს, რომლის გასაღებად და დასახურავად „კოდური სიტყვაა“ საჭირო.

 

ჩვეულებრივ მომუშავე CFTR-ის შემთხვევაში ქლორიდ იონები არხის საშუალებით შედის და გადის უჯრედში და მათ მიჰყვება წყლის მოლეკულები. ცისტური ფიბროზით დაავადებული ადამიანის ორგანიზმში წყლსია და მარილის ბალანსი ირღვევა, უპირველეს ყოვლისა – ფილტვებში. ეს იწვევს ლორწოს სქელი ფენის წარმოქმნას, საბოლოოდ კი მრავალ ინფექციას. ქვემოთ იონური არხის მუშაობაა გამოსახული.

მუტაცია აღწერილობა
კლასი I გენი შეიცავს სტოპ კოდონს და ხელს უშლის CFTR-ის წარმოქმნას.
კლასი II CFTR წარმოიქმნება, თუმცა ვერ აღწევს მემბრანამდე.
კლასი III CFTR სწორ ადგილას მდებარეობს, თუმცა ვერ ფუნქციონირებს.
კლასი IV არხი ან საერთოდ არ ატარებს ნივთიერებებს, ან მისი ეფექტურობაა დაბალი.
კლასი V CFTR უფრო ნაკლებია, ვიდრე უნდა იყოს.
  1. რომელი მუტაციის შედეგის გამოსწორება უნდა იყოს ყველაზე ადვილი? მოიყვანე არგუმენტები.

 

  1. შეაჯამე შენი ცოდნა პროტეინების შესახებ. რა მნიშვნელობა აქვს ცილის სტრუქტურის შეცვლას, მაგალითად, გლობულინის ნაკეც-ფენოვან სტრუქტურად გარდაქმნას?

 

 

ნაწილი IV: არხის გახსნა

 

უჯრედის მემბრანული არხები მუშაობის პრინციპის მიხედვით ორ ჯგუფად იყოფა. პირველი ჯგუფია არხები, რომლებიც ძაბვის ცვლილების შესაბამისად იხსნება და იხურება, მეორე – არხები, რომლებიც ლიგანდს უკავშირდება და ამგვარად მუშაობს. მემბრანული არხის გახსნა-დახურვას მემბრანის გარეთა და შიგნითა მხარეს პოტენციალთა სხვაობა განსაზღვრავს, ლიგანდზე დამოკიდებულს კი „გასაღები“ სჭირდება. გასაღების როლს მცირე ზომის მოლეკულები ასრულებს.

 

CFTR არის ლიგანდზე დამოკიდებული არხი, თუმცა განსაკუთრებულია. მისი „გასაღები“ ატფ-ა. ატფ CFTR-თან დაკავშირებისას კარგავს ფოსფატის ერთ ჯგუფს. როდის, სად და რამდენად ხშირად ხდება არხის გახსნა, ცოტა ბუნდოვანია.

  1. შეადარე ერთმანეთს ლიგანდზე დაფუძნებული არხისა და ფერმენტის მოქმედება.

 

  1. შექმენი მემბრანული არხის მოდელი. რამ შეიძლება შეუშალოს ხელი არხის გახსნას?
  1. რას წარმოქმნის ATP უჯრედში? როგორ შეუძლია მის წარმოქმნას გავლენა მოახდინოს ცისტოზური ფიბროზის სიმპტომებზე?

 

 

 

  1. გაუკეთე წარწერები სურათზე გამოსახულ სქემებს. რა მნიშვნელობა აქვს შუაში არსებულ თავისუფალ სივრცეს?

 

შეაჯამე, რაც უკვე იცი ცისტოზური ფიბროზის შესახებ:

 

წყარო: https://www.researchgate.net/figure/Classes-of-CFTR-mutations-Distribution-of-CFTR-mutations-into-six-functional-classes_fig5_307607531

  1. რა განსხვავებაა ცისტოზური ფიბროზის ფორმებს შორის?

 

 

  1. რა სახის ტრანსპორტს მიეკუთვნება მემბრანული არხით ნივთიერების მოძრაობა?

 

 

CFTR გენი

 

ცისტური ფრიბროზის ტრანსმემბრანული განვლადობის რეგულატორი (Cystic fibrosis transmembrane conductance regulator – CFTR) მემბრანული ცილაა, ხერხემლიანებში – ქლორის იონური არხი, რომელიც კოდირდება CFTR გენით. ეს გენი აღმოჩენილია მეშვიდე ქრომოსომაში და 4400 ნუკლეოტიდის სიგრძისაა. გენი აკოდირებს CFTR ცილას, რომელიც ასევე ქლორის იონური არხის ფუნქციას ასრულებს. თუ ქლორიდ იონის კონცენტრაცია უჯრედში გაიზრდება, წყალი იმოძრავებს ოსმოსის გზით გამხსნელის მაღალი კონცენტრაციისკენ, ეს კი ლორწოს გასქელებას გამოიწვევს.

 

CFTR მუტაციები

ცისტური ფიბროზით დაავადებულ ადამიანებში CFTR გენის 1000-ზე მეტი მუტაციაა აღმოჩენილი. ამ მუტაციების უმრავლესობა ცვლის CFTR ცილის ერთ ამინმჟავას ან იშლება დნმ-ს ნუკლეოტიდების მცირე რაოდენობა. ყველაზე გავრცელებული მუტაციაა დელტა F508. ეს არის სამი ნუკლეოტიდის დელეცია, რაც იწვევს 508-ე ამინმჟავის დაკარგვას CFTR ცილაში. შედეგად მემბრანული არხი იშლება.

 

ქვემოთ მოცემულია CFTR გენის დნმ-ს ნუკლეოტიდური თანმიმდევრობა.

  1. კომპლემენტარობის პრინციპის მიხედვით ააწყვე ინფორმაციული რნმ და გენეტიკური კოდის გამოყენებით შეადგინე პეპტიდური ჯაჭვი.

 

T A G T A G A A A C C T C A A A G G A T A
ირნმ
ამინმჟავები

 

მუტაცია – ფრეიმშრიფტი

  1. ΔF508 მუტაცია ხდება, როცა სამი ნუკლეოტიდი ამოვარდება (ეს ნუკლეოტიდები მსხვილი ასოებით არის ჩაწერილი). თავიდან გადაწერე ქვემოთ მოცემული თანმიმდევრობა ისე, რომ აღარ შეიცავდეს „წაშლილ“ ნუკლეოტიდებს. ახალი თანმიმდევრობისთვის ჩაწერე შესაბამისი ამინმჟავები.

 

ნორმალური დნმ: T A G T A G A A A C C T C A A A G G A T

მუტაციის შედეგი: T A G T A G A AA C C T C A A A G G A T A

ცხრილის პირველ სტრიქონში ტრიპლეტები გადაწერე მუტაციის შედეგად მიღებული თანმიმდევრობის შესაბამისად.

დნმ
მ-რნმ
ამინმჟავები
  1. შეადარე ამინმჟავების ორი თანმიმდევრობა. რამდენი ამინმჟავა შეიცვალა? რატომ არის, რომ პირველი და მეორე ამინმჟავები შეუცვლელად გადავიდა მუტაციის შედეგად მიღებულ ცილაში?

 

  1. მუტაციის ამ ტიპს ფრეიმშრიფტი ეწოდება. შენი სიტყვებით ახსენი, რა არის ფრეიმშრიფტი.

 

 

  1. გენეტიკურ კოდში ზოგჯერ ნაჩვენებია არა ამინმჟავას სახელწოდების პირველი სამი ასო, არამედ აბრევიატურა. ფენილალანინის (phe) აბრევიატურაა F. ცისტური ფიბროზის გამომწვევი ყველაზე გავრცელებული მუტაცია აღინიშნება როგორც F508Del. ახსენი, რას გამოსახავს მუტაციის აბრევიატურა.

 

 

 

მისენს მუტაციები

 

  1. CFTR G551D მუტაციები – აღნიშნული მუტაცია აქვს ცისტოზური ფიბროზით დაავადებულების დაახლოებით 5%-ს. ცხრილების მიხედვით შეადარე ამინმჟავური თანმიმდევრობები.

 

ნორმალური დნმ  C C T C C A G T T G C T
ი-რნმ
ამინმჟავები

 

მუტაცია  C C T C T A G T T G C T
ი-რნმ
ამინმჟავები

 

  1. ახსენი შედარების შედეგის მიზეზი. რა არის მისენს მუტაცია?

 

  1. რით განსხვავდება მისენსი ფრეიმშრიფტისგან? რატომ არის, რომ ათვლის ჩარჩოს გადაადგილების შედეგად ცვლილების შანსი ძალიან მაღალია, ხოლო მისენს მუტაციის დროს – უზომოდ დაბალი?

 

 

  1. G551D აბრევიატურით აღინიშნება მუტაცია, როცა ამინმჟავა გლიციანი (G) ჩანაცვლდება ასპატატით 551-ე ადგილას. (D) at codon 551. შენი აზრით, რას უნდა აღნიშნავდეს მუტაციის აბრევიატურა R334W?

 

 

ნონსენს მუტაცია რაღაც სხვაა

 

  1. პირველი ტიპის ცისტური ფიბროზი ხშირად გამოწვეულია მუტაციით, რომელსაც ჰქვია ნონსენსი. ქვედა ცხრილები g542x მუტაციას გამოსახავს.

 

ნორმალურიდნმ  C A A G A A C C T C T T
ი – რნმ
ამინმჟავები

 

მუტაცია  C A A G A A A C T
ი – რნმ
ამინმჟავები

 

 

  1. შეადარე ნორმალური და მუტაციის შედეგად მიღებული თანმიმდევრობები. ახსენი ნონსენს მუტაციის აზრი.

 

 

სპლაისინგის შეცდომები

 

ეუკარიოტულ გენომში კოდირებული ი-რნმ შეიცავს ინტრონებს – უბნებს, რომლებიც არ აკოდირებს ამინმჟავას. ისინი სპლაისოსომების საშუალებით ამოიჭრება. ეკზონები ახდენს ამინმჟავის კოდირებას.

  1. რომელი ასო აღნიშნავს სურათზე ეკზონს?

 

 

შეაჯამე ყველა მიზეზი, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ცისტური ფიბროზის განვითარება. დაამყარე კავშირი მუტაციასა და ცილის სინთეზს შორის.

 

 

 

 

 

  1. მეცნიერები გენეტიკური კოდის ერთ-ერთ თვისებად ასახელებენ გადაგვარებულობას. რაც იმას ნიშნავს, რომ ერთი ამინმჟავა კოდირდება ერთზე მეტი ტრიპლეტით. რა უპირატესობა აქვს გენეტიკური კოდის გადაგვარებულობას სახეობის გადარჩენისთვის?

 

 

 

 

 

  1. თუ დნმ-ში A A A ტრიპლეტი A A G ტრიპლეტით შეიცვალა, ასეთ მუტაციას ეწოდება საილენტი. გამოიყენე გენეტიკური კოდი და ახსენი, რატომ დაერქვა მუტაციას ეს სახელი.

 

 

 

 

  1. შეადარე ერთმანეთს ფრეიმშრიფტი, მისენსი, ნონსენსი. რა პოტენციურ გავლენას ახდენს თითოეული მათგანი უჯრედის ფუნქციონირებაზე? ხომ არ არის რომელიმე უფრო „გავლენიანი“?

 

 

 

 

 

დანართები:

ფოტოზე წარმოდგენილია გენეტიკური კოდი წრიული ფორმით, ბოლო ფოტო კი უჯრედს და მის ძირითად სტრუქტურებს გამოსახავს.

 

დანართი 1:

 

დანართი 2:

 დამხმარე რესურსი: კროსვორდი, რომელიც მოიცავს შეკითხვებს ნუკლეინის მჟავების სტრუქტურისა და ფუნქციის შესახებ.

გამოყენებული ლიტერატურა:

  1. საკითხავი მასალა – ცისტური ფიბროზი;
  2. ცისტური ფიბროზი – ქეისი;
  3. ფილმის მიმოხილვა ინგლისურ ენაზე;
  4. ქრომოსომული აბერაციები – edu.ge;

ევროპელი თათქარიძეები

მიერ
admin
-
0

მეოცე საუკუნეს უამრავი გენიალური მოაზროვნე ჰყავდა. დიდი გარდატეხა, ომები, იმპერიების აღდგენა და დაშლა განსაკუთრებული ადამიანებისა და მათი წვლილის გამოკვეთას უწყობს ხელს. უმაღლესი რანგის მოღვაწეთა მთელს არმიაში მაინც შეიძლება მოწინავე ფიგურების გამორჩევა. ევროპაში ბევრი თანხმდება, რომ გასული ასწლეულის ყველაზე ძლიერი ინტელექტუალი თომას მანი გახლდათ. შეიძლება ბევრი ვიდავოთ თომას მანის მოწინავეობის შესახებ, მაგრამ მის ელვარე გონებასა და ლიტერატურული მემკვიდრეობის ეპოქალურ მნიშვნელობას ვერავინ უარყოფს.

„ბუნდენბროკების“ ავტორმა არაერთი მისი თანამედროვე დაჩრდილა, თომას მანის ჩრდილი ყველაზე უმოწყალოდ დიდი მწერლის ოჯახის წევრებს გადაეფარა. თუმცა, შესანიშნავი ქართველი გერმანისტის – ნოდარ კაკაბაძის თავდაუზოგავი შრომის შედეგად საბჭოთა ქართველმა მკითხველმა მაინც გაიცნო ჰაინრიჰ მანი, რომელიც შეიძლება თავისი ძმის სიმაღლეებს ვერ სწვდებოდა, მაგრამ უდავოდ მიეკუთვნებოდა ბრწყინვალე შემოქმედთა კოჰორტას. მგონი დროა, დამოუკიდებელ საქართველოშიც გავიხსენოთ გერმანიის ყველაზე გულწრფელი და მართალი მწერალი.

ევროპაში ჰაინრიჰ მანის სახელის გაგონებისას უმრავლესობას ერთი და იგივე აზრი ამოუტივტივდება გონებაში. ჰაინრიჰ მანი მთელი თავისი მოღვაწეობის განმავლობაში მტკიცედ იდგა დემოკრატიისა და მშვიდობის იდეალების სადარაჯოზე. მაშინ, როდესაც სხვა მწერლები „გერმანული სულის“ რომანტიკულ განდიდებაში იყვნენ გადავარდნილი და მსოფლიო ომებს თავიანთი სამშობლოსთვის სასიცოცხლო სივრცის მოპოვების არგუმენტით ამართლებდნენ, უფროსი მანი შეუდრეკლად იდგა ანტიმილიტარისტულ პოზიციაზე. მაგალითად, თომას მანი მხოლოდ მეორე მსოფლიო ომის დროს განუდგა გერმანიის იმპერიალისტურ ამბიციებს, 1914 წელს კი ღიად გულშემატკივრობდა მეზობელი სახელმწიფოების დაპყრობის გზით სახელმწიფოს განვითარების იდეას. ჰაინრიჰ მანი კი ორივე შემთხვევაში ხმალამოღებული იბრძოდა თავისი ქვეყნის ხელისუფლების წინააღმდეგ, რადგან წინსვლის უმთავრეს წინაპირობად ერთიანი და მშვიდობიანი ევროპის არსებობას მიიჩნევდა. თომას მანის მორალური კომპასი მეოცე საუკუნის ათიან წლებში კარგად არ მუშაობდა, ჰაინრიჰისა კი ყველა დროსა და ყველა ეპოქაში სწორ მიმართულებას უჩვენებდა ძმასაც და თანამემამულეებსაც.

მწერალი საკუთარი სამოქალაქო პოზიციისა და პოლიტიკური შეხედულებების წარმოჩენად უმძაფრეს სატირასა და უბასრეს გროტესკს იყენებდა. პროფესორი კაკაბაძე ჰაინრიჰ მანის შემოქმედებიდან ორ პერსონაჟს გამოარჩევს, რომელთაც თავისუფლად შეგვიძლია ვუწოდოთ გადაგვარების გზაზე შემდგარი გერმანიის ჭეშმარიტი სახე.

გერმანელები დიდ გამარჯვებასაც და საბედისწერო მარცხსაც მასწავლებელთა საქმიანობას უკავშირებენ. ჰაინრიჰ მანის სატირისა და გროტესკის პირველი სამიზნე სწორედ მეოცე საუკუნის დასაწყისის გერმანელი მასწავლებელია. 1905 წელს იგი აქვეყნებს რომანს „პროფესორი უნრატი“. რომანის მთავარი პერსონაჟი, პრუსიული გიმნაზიის პედაგოგი სინამდვილეში გვარად რაატია, მაგრამ შეგირდები და კოლეგები მან უნრატად მოიხსენიებენ, რადგან „Der Unrat” გერმანულად „ჭუჭყს“, „ნაგავს“ ნიშნავს.

პროფესორი გერმანიის უდიდეს პატრიოტად და იმპერიის უერთგულეს მოქალაქედ არის აღიარებული. მისი ერთგულება და პატრიოტიზმი სწავლების მეთოდებსა და პედაგოგიურ მრწამსში გამოიხატება. პროფესორ უნრატს ერთადერთი მიზანი აქვს: გაზარდოს „მორჩილი, ბრმად დამჯერე, უკრიტიკო ადამიანების მთელი ბატალიონი“. მიზნის მისაღწევად კი ძალასა და ენერგიას არ იშურებს, რათა მოწაფეებში ჩაკლას კრიტიკული აზროვნება, შემოქმედებითობა, მეცნიერული ინტერესი, საგანთა მრავალფეროვნების აღქმის უნარი. უნრატი დიდი სიამოვნებით ძალადობდა ბავშვებზე და სასტიკად ჩაგრავდა მოზარდებს, რომელთაც ყველაფერი უნდა დაეზუთხათ, შაბლონები უნდა დაეზეპირებინათ და არაფრის ახსნის, განმარტების უნარი არ უნდა ჰქონოდათ. ცხადია, იუმორი და სილაღე ვილჰელმისეული სისტემის ჭანჭიკისთვის კატეგორიულად მიუღებელი მოვლენები გახლდათ.

რომანში ჰაინრიჰ მანი უზუსტესად აღწერს პედანტებისა და მორალისტების, სხვების განსჯისა და გაკრიტიკების ოსტატთა ნამდვილ ხასიათს. მცირე ცდუნებაც კი საკმარისია, რომ ისინი ერთი უკიდურესობიდან მეორეში გადაეშვან და წვრილმან ხულიგნებად, ავანტიურისტებად და გარყვნილების თანამონაწილეებად იქცნენ. შანსონეტ ქალთან შეხვედრა სწორედ ამგვარ ტრანსფორმაციას გამოიწვევს მწვალებელ პროფესორში.

პროფესორ უნრატის მსგავსი ფსევდომორალისტები ზრდიდნენ ფანატიკოსებსა და ქვეშევრდომებს, რომლებიც მომავალში ადვილად დაექვემდებარნენ ჰიტლერის ხორცის საკეპ მანქანას.

ჰაინრიჰ მანის მთავარი სატირული რომანი მოგვიანებით დაიწერა. „ქვეშევრდომი“ პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ, რესპუბლიკურ გერმანიაში გამოქვეყნდა. ნოდარ კაკაბაძე თავის ერთ-ერთ სტატიაში რომანის შესახებ გერმანელი კრიტიკოსის ციტატას მოიხმობს: „შიმშილობის წლებში ადამიანები ისე ეძებდნენ ამ წიგნს, როგორც გირვანქა კარტოფილს“.

რამ განაპირობა „ქვეშევრდომის“ არნახული პოპულარობა?

კითხვაზე პასუხის მისაღებად კვლავ ქართული გერმანისტიკის ფუძემდებლის არგუმენტები უნდა მოვიხმოთ.

წიგნის პოპულარობის მთავარი მიზეზი, ალბათ, ის იყო, რომ რომანში ვილჰელმის ეპოქის ტიპური გერმანელი და ნაცისტის პირველსახეა აღწერილი. მთავარი მოქმედი გმირი – დიდერიჰ ჰესლინგი „არ ცნობს არაფერს, რისი ხელით შეხებაც არ შეიძლება, სძაგს ყველაფერი, რაც უხილავია, რაც ადამიანის სულში, ცნობიერებაში არსებობს“. აქვს შიში ხელისუფლებისადმი და უყვარს ყველა, ვისიც ეშინია. ძალაუფლების მქონეთა მიმართ პირფერობა და ქლესობა მისი დნმ-ის ნაწილია. დიდერიჰი დაუმორჩილებელთა დასჯისა და დათრგუნვის თავგანწირული მომხრე გახლდათ, სკოლის ასაკიდანვე აღფრთოვანებული აკვირდებოდა მასწავლებელთა მიერ მოწაფეთა გაროზგვას.

„დიდერიჰი თავხედი და დიდგულა ხდებოდა სუსტების მიმართ, უზომო სიამოვნებას ანიჭებდა ებრაელი თანაკლასელის ფიზიკური და მორალური წვალება, როცა მან ამ მხრივ მასწავლებლის მხარდაჭერა და თანაგრძნობა ჰპოვა, ებრაელის გვემა წესად შემოიღო. იგი ზევიდან დაჰყურებდა მუშებსა და ღარიბებს.“ ცხადია, თანატოლთა დაბეზღება შოვინისტი მოსწავლისათვის ჩვეულებრივი ამბავი იყო.

„რომანში გროტესკული დეტალებით რელიეფურადაა დახასიათებული გლახაკი ადამიანის ბუნება, რომელიც სხვების ნაკლოვანებებში საკუთარი მანკიერებების გამართლებას ეძებს.“

როგორი ბასრია ჰაინრიჰ მანის სატირა! რა პროფესიის შეიძლება იყოს გერმანული შოვინიზმის მთავარი სიმბოლო და ვილჰელმის უერთგულესი ქვეშევრდომი? დიდერიჰ ჰესლინგი ტუალეტის ქაღალდის ქარხანას ფლობს და საკუთარ ფაბრიკაში ცდილობს იმპერატორის როლის შესრულებას.

„ქვეშევრდომის“ კიდევ ერთი მთავარი თვისება სიბრიყვეა. დიდერიჰი სრულიად გაუნათლებელი ადამიანია, სძულს კითხვა, პოეზია და ლიტერატურა, ყალბად ეტრფის მუსიკას და ვაგნერის ოპერის მოსმენის შემდეგ, გარდაცვლილ კომპოზიტორს მისასალმებელ დეპეშებს უგზავნის.

ნოდარ კაკაბაძე უზუსტესად შენიშნავს და გვეუბნება, რომ დიდერიჰ ჰესლინგი ერთდროულად არის მონაც და ტირანიც. იგი მასზე ზემდგომ პირებს უსიტყვოდ ემორჩილება, მის დაქვემდებარებულ მოქალაქეებს კი ტყავს აძრობს. სწორედ ასეთ მონებსა და ტირანებზე იდგა „მესამე რაიხი“.

ევროპელ თათქარიძეებს პროფესორ უნრატისა და დოქტორ ჰესლინგის სახე ჰქონდათ.

საბჭოთა პერიოდში ჰაინრიჰ მანის რამდენიმე რომანი ქართულად ითარგმნა და მრავალათასიანი ტირაჟით გამოიცა. სამწუხაროდ, ჩემი ნაცნობი ბუკინისტები მათ შოვნას ვერ ახერხებენ, არც თანამედროვე გამომცემლები ფიქრობენ ჰაინრიჰ მანის ძველი თარგმანების თუნდაც მცირე რაოდენობით გამოცემას. არადა, თომას მანის უფროსი ძმის შემოქმედება ძალიან გაგვიადვილებდა ევროპული აზროვნების ახალი მიმართულებების ხელახლა აღმოჩენას. ჩვენ გვაქვს ფუფუნება იმისა, რომ თომას მანის გარდა ჰაინრიჰ მანის ნაწარმოებებიც გვქონდეს ქართულად, მაგრამ განძი დაკარგულია და არც არავინ ცდილობს მის პოვნას.

კითხვის სწავლა სწავლებამდე – ხმამაღლა ფიქრი

მიერ
admin
-
0

წინამდებარე წერილში ვაგრძელებთ საუბარს, თუ როგორ უნდა წავუკითხოთ ბავშვებს წიგნები მანამ, სანამ ისინი სკოლაში სიარულსა და კითხვის სისტემურ შესწავლას დაიწყებენ. პირველ წერილში ზოგადად ვისაუბრეთ ბავშვისთვის ხმამაღლსა წაკითხვის არსსა და მნიშვნელობაზე. მეორე წერილში მიმოვიხილეთ ის სამი სტრატეგია, რომელიც უნდა გამოვიყენოთ წიგნის უშუალოდ წაკითხვამდე: 1. საუბარი ყდაზე, 2. მოდი გავიხსენოთ (წინარე ცოდნის გააქტიურება), 3. ვარაუდების გამოთქმა სათაურისა და ილუსტრაციების მიხედვით. მესამე წერილში განვიხილეთ მე-4 სტრატეგია — შეკითხვების დასმა, ხოლო მეოთხე წერილი ეძღვნებოდა შემდეგ მეთოდებს: 5. წარმოსახვა (ვიზუალიზაცია) და 6. ხელახლა წაკითხვა. 

ჩვენს წერილებში სტრატეგიები/აქტივობები წარმოდგენილია შემდეგი ფორმატით: ჯერ აღწერილია სტრატეგიის ძირითადი არსი, შემდეგ ვუპასუხებთ შეკითხვას, თუ რატომ უნდა გავაკეთოთ ეს, შემდეგ საუბარია, თუ როგორ უნდა მოვიქცეთ ამ კონკრეტული ქმედების განხორციელებისას და ბოლოს განიხილულია კონკრეტული ნიმუში. კიდევ ერთხელ გავიხსენოთ, რომ ამ სტრატეგიების მოკლე ვერსიები შემოთავაზებულია პორტალზე chemiskola.emis.ge.

ამ წერილში განვიხილოთ ხმამაღლა ფიქრის სტრატეგია, რომელიც დაგვეხმარება, როგორც წიგნის უშუალოდ წაკითხვამდე, ასევე წაკითხვის პროცესში და წაკითხვის შემდეგ მსჯელობისთვისაც.

ხმამაღლა ფიქრი ბრწყინვალე სასწავლო მეთოდია, რომლის გამოყენების არეალი შეუზღუდავია, როგორც საგნობრივი, ასევე ასაკობრივი თვალსაზრისით. სასწავლო ამოცანების გადაწყვეტისას ოსტატი მასწავლებლები ორგანულად იყენებენ ამ მიდგომას, თუმცა სრულიად შესაძლებელია სკოლამდელ ასაკშიც მიზანმიმართულად შევთავაზოთ ჩვენს ბავშვებს, თუკი ქვემოთ წამროდგენილ რეკომენდაციებსა და ნიმუშებს გავითვალისწინებთ.

როგორც წესი, ჩვენს წერილებში კონკრეტული სტრატეგიები განხილულია კონკრეტული ტექსტის კონტექსტში (წინა წერილებში ჩვენ ,,კომბლე” დავამუშავეთ სხვადასხვა მეთოდით.). ამჟამად გვინდა სამიზნე სტრატეგია წარმოვადგინოთ ,,ნაცარქექიას” დამუშავებისას. მართლაც, რა ტექსტი შეიძლება გაგვახსენდეს ,,ხმამაღლა ფიქრზე” საუბრისას, თუ არა ეს ყველაზე პოპულარული ქართული ხალხური ზღაპარი?!

  1. ხმამაღლა ფიქრი

რა არის ეს?

რა არის მშობლების (ან მასწავლებლების) მთავარი დანიშნულება წიგნების ხმამაღლა წაკითხვის პროცესში? ბავშვებს განვუვითაროთ მეტყველება, გავუმდიდროთ ლექსიკური მარაგი, მივაჩვიოთ წარმოსახვას და ვასწავლოთ სხვადასხვა შეკითხვის მიხედვით ფიქრი. დიახ, ვუბიძგოთ ბავშვებს დაფიქრებისკენ, ეს არის უმთავრესი. ადამიანი ყველაზე უკეთ მაშინ სწავლობს, როდესაც თავად აკვირდება სამიზნე ქმედებას. ამ შემთხვევაში ბავშვი უნდა დავაკვირვოთ ჩვენი ფიქრის პროცესზე. ეს კი შესაძლებელია ხმამაღლა ფიქრის სტრატეგიის გამოყენების დროს.

იმისთვის, რათა ჩვენი ფიქრები „დასანახი“ გავხადოთ პატარებისთვის, ხმამაღლა უნდა გამოვთვათ ის აზრები, რომლებიც ფიქრის დროს გაგვიელვებს.

რატომ უნდა გავაკეთოთ ეს?

თუკი რაიმე გვინდა ვასწავოთ ადამიანს, პირველ ეტაპზე ის აუცილებლად უნდა ვაჩვენოთ. ვასწავლით კითხვას? უნდა წავუკითხოთ ხმამაღლა. ვასწავლით წერას? უნდა ვაჩვენოთ, წერის პროცესი. ვასწავლით ფიქრს? უნდა ავუხმოვანოთ ფიქრი. ახმოვანებულ ფიქრზე დაკვირვებისას, ბავშვი აცნობიერებს, რომ შეკითხვებზე პასუხის გაცემას დაფიქრება სჭირდება. შეიძლება პასუხი მაშინვე ვერ მოვიფიქროთ და სხვა რამის გახსენება დაგვჭირდეს. ბავშვი აგრეთვე აკვირდება თავად ამ გახსენების პროცესს და პასუხის ნაბიჯ-ნაბიჯ ჩამოყალიბების გზასაც.

ხმამაღლა ფიქრის პროცესზე დაკვირვების შემდეგ ჩვენ არ უნდა გვქონდეს ილუზია, რომ ბავშვები ასეთივე გონებრივი ოპერაციების შესრულებას მაშინვე დაიწყებენ, თუმცა დროთა განმავლობაში ამას ნამდვილად მოახერხებენ. ეს დრო სხვადასხვა შემთხვევაში სხვადასხვა იქნება და, შესაძლებელია, წლების შემდეგ გამოიღოს სათანადო ნაყოფი.

როგორც აღვნიშნეთ, ხმამაღლა ფიქრით შეკითხვებზე პასუხის გაცემა სასარგებლოა როგორც წიგნის წაკითხვამდე, ასევე წაკითხვის დროს და წაკითხვის შემდეგ, რადგან სამივე ეტაპზე დაისმის ისეთი შეკითხვები, რომლებიც მსჯელობისა და ამ პროცესის გახმოვანების კარგ საშუალებას იძლევა.

როგორ ვიფიქროთ ხმამაღლა?

წიგნის წაკითხვის დროს ისმება ბევრი შეკითხვა (ნაწილს ჩვენ, უფროსი მკითხველები ვსვამთ, ნაწილს — ბავშვები), რომლებზეც პასუხებს კითხვის პროცესშივე მოვიფიქრებთ. პასუხების საბოლოო ვერსიამდე ხმამაღლა უნდა გამოვთქვათ მოსაზრება (შეიძლება გვქონდეს სხვადასხვა ვარიანტიც) და ასევე ხმამაღლა უარვყოთ ან დავეთანხმოთ ჩვენსავე მოსაზრებას.

ამ დროს სასარგებლოა ხოლმე შემდეგი ფრაზების გამოყენება:

  • ნეტავ, ასე მოხდებოდა? ალბათ, ასე უნდა მომხდარიყო…
  • მე მგონი, ამიტომ უნდა გაეკეთებინა… იქნებ, მართლა ამიტომ გააკეთა…
  • არა, ასე არ იქნებოდა… კი, კი, ნამდვილად ასე იქნებოდა…
  • იქ არ წავიდოდა, რადგან… ასე მოიქცეოდა, ვინაიდან…
  • რადგან ასე თქვა, ესე იგი…

ასე რომ, კარგი იქნება, თუკი ასეთი ფრაზებით გავახმოვანებთ ჩვენს ფიქრს წიგნის ხმამაღლა კითხვის დროს წამოჭრილ შეკითხვებზე პასუხების მოფიქრებისას. 

 

ქვემოთ, ცხრილში წარმოდგენილია ზღაპარ „ნაცარქექიას“ კითხვისას წარმართული შესაძლო ხმამაღლა ფიქრის პროცესი. აქ შემოთავაზებულია ჩვენ მიერ გადამუშავებული ტექსტი, დასმული შეკითხვები, ხმამაღლა ფიქრის ჩანაწერი და სავარაუდო პასუხები. აღსანიშნავია, რომ ხმამაღლა ფიქრის მიდგომის გამოყენება სასარგებლოა სხვადასხვა ტიპის შეკითხვებზე საპასუხოდ, იქნება ეს ტექსტის გააზრებაზე ორიენტირებული, სიტყვის მნიშვნელობაზე დამაფიქრებელი, თუ ვარაუდების გამოთქმაზე დამიზნებული…

(ეს ნაწილი წარიმართება ზღაპრის წაკითხვის დაწყებამდე.)
➢         რატომ ერქმევა ამ კაცს/ამ პერსონაჟს ნაცარქექია?

ასეთ სახელებს მათ არქმევენ, ვისაც უყვარს რამეების კეთება. ალბათ ეს კაცი ნაცარს ქექავდა ხოლმე და ამიტომ დაარქვეს ნაცარქექია…

➢         როგორი კაცი შეიძლება იყოს ნაცარქექია?

ალბათ, სულელი იქნება, აბა, ნაცარს ჭკვიანი კაცი რატომ დაუწყებს ქექვას?! თუმცა ილუსტრაციაზე არცთუ სულელური გამომეტყველება აქვს. უფრო ჭკვიანი და მხიარული კაცის შთაბეჭდილებას ტოვებს…
ნაცარქექია

იყო და არა იყო რა, ღვთის უკეთესი რა იქნებოდა, იყო ერთი ზარმაცი კაცი. მთელი დღე ბუხართან იჯდა და სადგისით ნაცარს ქექავდა. ამის გამო ამ კაცს ყველა  ნაცარქექიას ეძახდა.

ნაცარქექიას ორი ძმა ჰყავდა. ისინი უშლიდნენ ხოლმე ნაცარქექიას ნაცრის ქექვას და ეუბნებოდნენ:

— კაცო, სულ რომ ნაცარს უზიხარ, ადექი, გაისარჯე და ოჯახში რამე შემოიტანე, თორემ იცოდე, ჩვენ შენი რჩენის თავი აღარა გვაქვს და სახლიდან გაგაგდებთო.

მაგრამ ნაცარქექია ძმების მუქარას ერთ ყურში რომ შეუშვებდა, მეორიდან გამოუშვებდა. მობეზრდათ ძმებს მისი უსაქმურობა და ერთ მშვენიერ დღეს მართლაც გააგდეს სახლიდან. — წადი, დაიკარგე აქედან  და ჩვენმა თვალებმა აღარ დაგინახონო!..

— ერთი გუდა ნაცარი, ერთი ჭყინტი ყველი და ეს სადგისი მაინც გამატანეთო, —უთხრა დაღონებულმა ნაცარქექიამ ძმებს და ბუხრის წინ დადებულ სადგისზე მიუთითა.

ძმებმა მართლა მისცეს ნაცარქექიას ერთი გუდა ნაცარი, ერთი ჭყინტი ყველი და სადგისი. აიღო ნაცარქექიამ თავისი ავლადიდება, გამოიხურა ეზოს ჭიშკარი და გაუდგა გზას.

ბევრი იარა თუ ცოტა იარა, ერთ დიდ მდინარეს მიადგა. შეეშინდა ნაცარქექიას წყალში შესვლა და მდინარის პირას მხართეძოზე წამოწვა, — იქნებ ვინმემ გამოიაროს და გამიყვანოსო.
(ხმამაღლა ფიქრის მოდელირება წაკითხული მონაკვეთის მიხედვით)

➢         რა არის სადგისი და რატომ ქექავდა ნაცარქექია სადგისით ნაცარს?

სადგისი არის მსხვილი მახათი, რომელსაც გაკეთებული აქვს ხის ტარი, რათა ადვილად გაუყარონ ტყავში. იყენებენ ხოლმე ფეხსაცმელების მკერავები… შეიძლება, ნაცარქექიაც კერავდა ხოლმე თავის ფეხსაცმელებს, ქალამნებს და ჰქონდა… სადგისით რატომ უნდა ექექა ნაცარი? სადგისს აქვს ბასრი წვეტი და იმით შეიძლება ნაცარში პატარა ფიგურების დახაზვა ან დახატვა. ალბათ ნაცარქექია საინტერესო სურათებს ხატავდა და ხაზავდა ხოლმე და ამაში სადგისის წვეტი ეხმარებოდა.

➢         რატომ გააგდეს ნაცარქექია სახლიდან?

ზღაპარში წერია, უსაქმური იყოო და ამიტომ გააგდეს სახლიდან. მაგრამ მხოლოდ უსაქმურობის გამო გააგდებდნენ? ალბათ, არ უყვარდათ ძალიან და ამიტომაც გააგდებდნენ…

➢         რაში შეიძლებოდა დასჭირვებოდა ნაცარქექიას სადგისი, ერთი გუდა ნაცარი და ჭყინტი ყველი?

სადგისით ქალამნებს გაკერავდა, როცა დაეხეოდა. კიდევ, ნეტავ, რაში დასჭირდებოდა? უი, ნაცარიც ხომ წაიღო? ჰოდა გაშლიდა თავის ნაცარს და სადგისით ისევ ხატავდა და ხაზავდა… ყველს კი… ყველს შეჭამდა, მაგრამ რამდენ ხანს ეყოფოდა ერთი ყველი?!
ნაცარქექია (გაგრძელება)

თურმე ეს მდინარეც და ადგილიც ცხრათავიანი დევის სამფლობელო იყო. საღამო ხანს გაღმა ნაპირიდან მდინარეს დევი მოდგა და დაუწყო წყალს ხვრეპა.

დევის დანახვაზე ნაცარქექიას შეეშინდა, მაგრამ გამბედაობა მოიკრიბა და ხმამაღლა გასძახა:

— ჰეი, შენ რომელი ხარ?! ახლავე აქეთ გამოდი, მხარზე შემისვი და გაღმა გადამიყვანე, ფეხის დასველება მეზარებაო!

დევს ძალიან გაუკვირდა: ჩემი შიშით ცაში ფრინველს ვერ გაუჭაჭანია და მიწაზე ჭიანჭველას და ეს ვინაა, ამას რომ მიბედავსო.

— ვინ ხარ, რა სულიერი ხარ და მაგას როგორ მიბედავო? — გამოსძახა დევმა.

ნაცარქექია დოინჯი შემოიყარა და გასძახა:

— მე შენ გაჩვენებდი ვინცა ვარ, რომ არ მებრალებოდე, შე ბრიყვო, შენა! შენ ჩემი ამბავი არ გაგიგონია?! ვერმიცანა მქვია… ვერ გამიმეტებია, თორემ დედამიწას რომ ხელი მოვკიდო და ზეცას შევტყორცნო, ქვეყანა დაიქცევა. თუ გინდა შევეჯიბროთ და ერთმანეთი ღონეში გამოვცადოთ! შენ მანდ აიღე ერთი ქვა, მე აქ ავიღებ მეორეს, მოვუჭიროთ ორივემ ხელი და, ვინც წვენს გამოადინს, გამარჯვებულიც ის იქნებაო.

აიღო დევმა ქვა, მოუჭირა ხელი და სულ ერთიანად დაფშვნა, მაგრამ წვენს, აბა, როგორ გამოადენდა?!

დაიხარა ნაცარქექია, ვითომ ქვას ვიღებო, ამოიღო ჩოხის კალთაში გამოხვეული ჭყინტი ყველი, მოუჭირა ხელი და წვენი სულ წურწურ-წურწურით გამოადინა.

გაუკვირდა დევს, ეს ვინა ყოფილაო?!

— აბა, ახლა სირბილში შევეჯიბროთ ერთმანეთს, — გასძახა ნაცარქექიამ, — გავიქცეთ რიყეზე და ვინც უფრო მეტ მტვერსა და კორიანტელს დააყენებს, გამარჯვებულიც ის იქნებაო!

გაძუნძულდა დევი გაღმა ნაპირზე და რიყის ქვებს სულ ტკაცატკუცი დააწყებინა, მაგრამ რიყის ქვებს, აბა, რა მტვერი აუვიდოდა?!

ნაცარქექიამ კი ჩუმად მოიხსნა ნაცრიანი გუდა, გაკუნკულდა ნაპირზე და თან გუდას სადგისი უჩხვლიტა და უჩხვლიტა. ისეთი მტვერი და კორიანტელი დადგა, რომ რამდენიმე წუთით თვალით აღარაფერი ჩანდა.

შეშინდა დევი, ეს მართლაც უძლეველი კაცი ჩანსო, დაღუნა თავი, გამოღმა ნაპირზე გამოვიდა და მორჩილად ეახლა ნაცარქექიას. დევი დაიხარა და ნაცარქექია მხარზე შეისვა. შუა მდინარეში რომ შევიდნენ, დევმა, როგორც იქნა, გაუბედა და ჰკითხა:

— ბატონო, ვერმიცანავ, ასეთი ღონის პატრონი, როგორღაც მეტისმეტად მემჩატებიო.

— გემჩატებიო?! ხა, ხა, ხა, — გადაიხარხარა ნაცარქექიამ, — შენ რომ ჩემი სიმძიმის ამბავი იცოდე, მაგ სისულელეს არ მეტყოდი… მე რომ უჩნარი ბაწრით ზეცაში არ ვიყო მიბმული და იქ არ მიჭერდნენ, ქვესკნელში ჩაგიტანდი. აბა, ვუთხრა ერთი, ცოტათი შემიშვან ხელი!..

ამის თქმაზე ნაცარქექიამ სადგისი ამოიღო და დევს კისერში დააჭირა. დევს ეგონა, მთელი ზეცა ზედ დამაწვაო და შეშინებული, შეევედრა:

— შენი ჭირიმე, შეეხვეწე, ისევ აგწიონ, თორემ მეტის ატანა აღარ შემიძლიაო!..

მოაშორა ნაცარქექიამ სადგისი და დევიც გაიმართა წელში.

დევი დარწმუნდა, რომ ნაცარქექია მართლაც საშნელი ძალის პატრონი სულიერი ყოფილაო და შინ მიიპატიჟა.
(ხმამაღლა ფიქრის მოდელირება წაკითხული მონაკვეთის მიხედვით)

➢         რატომ შეეშინდა ნაცარქექიას დევის?

ნაცარქექიას დევის იმიტომ შეეშინდებოდა, რომ ალბათ გაგონილი ჰქონდა დევებზე ან ნანახი ჰყავდა მანამდე და იცოდა, რომ საშიში იყო… ანდა შეიძლება პირველად ნახა დევი, მაგრამ ისეთი დიდი იყო და ისეთი საშინელი ღრჯოლები ჰქონდა, რომ შეეშინდა. აი, ილუსტრაციაზე როგორი საშიში სახე აქვს…

➢         სხვა რა შეიძლებოდა ექნა ნაცარქექიას დევის დანახვისას? სხვა გზა ჰქონდა თუ არა?

ჯერ გავიხსნეოთ, რა ქნა. შეეშინდა, მაგრამ გამბედაობა მოიკრიფა და იქით შეუტია. სხვა რა შეიძლებოდა გაეკეთებინა? გაქცეულიყო? მაგრამ დევი ხმას გაიგონებდა და მაინც დაიჭერდა… დამალულიყო? სხვა ზღაპრებიდან ვიცით, რომ დევები ადამიანებს სუნითაც აგნებენ, ამიტომ არ დამალვა გამოვიდოდა…

სიმართლე რომ ეთქვა, როგორ უჭირდა, როგორ შიოდა და ისე ეთხოვა დახმარება? მაგრამ დაეხმარებოდა დევი?

➢         რატომ ასახელებს ნაცარქექია თავის სახელად ვერმიცანას?

იქნებ, მართლა ვერმიცანა ერქვა? ნაცარქექია ხომ მისი ზედმეტსახელი იყო და ასე იმიტომ ეძახდნენ, რომ ნაცრის ქექვა უყვარდა. ანუ სინამდვილეში შეიძლება ვერმიცანა რქმეოდა. ან შეიძლება სხვა სახელი ერქვა და ამ სახელით დევს ეუბნება, რომ შენ ვერ მიცნობ მაინც, ჩემმა სიპატარავემ არ მოგატყუოს, ძალიან ძლიერი ვარო…

რა შეიძლება რქმეოდა ნაცარქექიას? რა ერქვათ ძველად საქართველოში? ვახუშტი? ჯუმბერი? ზეზვა? შეიძლება გიორგიც კი ერქვა, თან წმინდა გიორგიმაც ხომ დაამარცხა გველეშაპი…

➢         რას ნიშნავს კორიანტელი?

კორიანტელი არის დიდი მტვერი. აქ გამოყენებულია მაშინ, როდესაც ნაცარქექიამ ნაცარი აამტვერა. შეიძლება ამ სიტყვის მაგივრად თავიდან ამბობდნენ: ძალიან მტვერი და შემდეგ გახდა კორიანტელი.

ამ ზღაპარში წერია, ნაცარქექიამ ისეთი დიდი მტვერი დააყენა, აღარაფერი ჩანდაო. ანუ შეიძლება ვიფიქროთ, რომ კორიანტელი ისეთი მტვერია, როდესაც აღარაფერი ჩანს ხოლმე.

➢         რას უნდა ნიშნავდეს ,,გაკუნკულდა”?

გავიხსენოთ, სად არის ეს სიტყვა გამოყენებული. იქ, სადაც აღწერილია ნაცარქექიას სირბილი — მდინარის ნაპირზე გაკუნკულდაო, როდესაც დევს სირბილში ეჯიბრებოდა… ანუ კუნკული ყოფილა ნაცარქექიას სირბილი. როგორი სირბილი? მსუბუქად, გამხდარი კაცი რომ შეიძლება მირბოდეს… თან მდინარის ნაპირზე დიდი რიყის ქვები ხომ იყო და იმ ქვებზე ხტუნვახტუნვით მირბოდა…

ნაცარქექიას სირბილს თუ კუნკული ჰქვია, დვეის სირბილზე ძუნძული წერია. კიდევ ,,წითელქუდაშიც” არის ეს სიტყვები გამოყენებული და იქაც სირბილის მნიშვნელობითაა: წავიდა მგელი ძუნძულ-ძუნძულით, წითელქუდა წავიდა კუნკულ-კუნკულით…
(ქვემოთა შეკითხვებიც ზღაპრის კითხვის პროცესში დაისმება, პირველი მონაკვეთის წაკითხვის შემდეგ. შეკითხვები ვარაუდების გამოთქმას მოითხოვს, რისთვისაც საუკეთესო გზა იქნება ხმამაღლა ფიქრი.)
(ხმამაღლა ფიქრის მოდელირება ერთ-ერთი პაუზის დროს ზღაპრის გარკვეული ნაწილის წაკითხვის შემდეგ)

➢         რას გააკეთებენ ნაცარქექია და დევი ერთად? როგორი ურთიერთობა ექნებათ? რა მოხდება შემდეგ?

ნაცარქექიამ დევი მოატყუა და შეაშინა. რადგან დევს ეშინია ნაცარქექიასი, ალბათ ყველა თავის სურვილს შეასრულებინებს. რა სურვილი შეიძლება ჰქონდეს ნაცარქექიას? ალბათ სახლში წაიყვანს და ამუშავებს, თვითონ კი ისევ გააგრძელებს ნაცრის ქექვას.
ნაცარქექია (დასასრული)

სახლში შესვლისას დევმა ნაცარქექიას უთხრა, კეთილი იყოს შენი ფეხი ჩემს სახლშიო. შემდეგ ნაცარქექია ტახტზე დასვა, თვითონ ცეცხლი დაანთო და ცომი მოზილა. დევმა მოზელილი ცომი უზარმაზარ კეცზე დააკრა, კეცი ცეცხლს მიუფიცხა და ნაცარქექიას უთხრა:

— თუ უკაცრავად არ ვიყო, ამ პურზე თვალი გეჭიროს, რომ არ დაიწვას, მე ტყეში წავალ და სავახშმოდ ბარემ ნანადირევსაც მოვიტანო.

დევი წავიდა. პურს ცალი გვერდი რომ დაებრაწა, ნაცარქექიამ იფიქრა, ახლა კი გადაბრუნების დროაო, და დაუწყო საკეცით წვალება. კეცი წამოიქცა და ნაცარქექია ქვეშ მოიყოლა. წვალობს ნაცარქექია, აფხარკალებს ფეხებს, ხვნეშის, ოხრავს, ქშინავს, მაგრამ კეცს ძვრას ვერ უშვრება. დაიღალა და შეშინებულმა ფერიც დაკარგა.

მოვიდა დევი და, ნაცარქექია რომ ამ ყოფაში დაინახა, გაკვირვებულმა ჰკითხა, — ეს რა დაგმართნიაო?

— რა უნდა დამმართნოდა? — შეუტია ნაცარქექიამ, — რაღაც მუცელი წამომტკივდა და ცხელი კეცი დავიდე. ახლა უკვე კარგად ვარ, მოდი და ამაცალეო.

დევმა კეცი ააცალა და ნაცარქექიაც წამოდგა.

პური გამოცხვა, ნანადირევიც მოხარშეს და ვახშამს შემოუსხდნენ. შუა ვახშმობისას დევმა მაგრად დააცემინა და სტუმარი ჭერში შეაგდო. გულგახეთქილი ნაცარქექია დირეს ჩაეჭიდა და ფხარკალი დაიწყო.

— მანდ რას აკეთებო? — ჰკითხა დევმა.

— როგორ თუ რას ვაკეთებ?! ვისთან გაბედე შენ ცხვირის დაცემინება?! ავიღებ ამ ჩხირს და გვერდებს აგიჭრელებო!..

— ღმერთო, ეს ვინა ყოფილა?! – შეშინდა დევი, — ამოდენა დირე მე ძლივს ავიტანე ჭერში და ეს კი ჩხირს ეძახის და გამოძრობას უპირებსო. აქაურობას თუ არ გავეცალე, ერთხელაც იქნება, რამეს მიშარებს და ცოცხალი ვეღარ გადავურჩებიო.

დაჰკრა დევმა ფეხი, გავარდა კარში და ცხრა მთას იქით გადაიხვეწა.

დევის სახლ-კარი და სიმდიდრე მთლიანად ნაცარქექიას დარჩა, წავიდა, ძმებიც იქ მიიყვანა და უთხრა:

— ხერხი სჯობია ღონესო, თუ კაცი მოიგონებსო!.. ვიცხოვროთ ერთად და ბედნიერად, ოღონდ ნაცრის ქექვას ნუღარ დამიშლითო…

ჭირი—  იქა, ლხინი — აქა,

ქატო — იქა, ფქვილი — აქა.
(ხმამაღლა ფიქრის მოდელირება წაკითხული მონაკვეთის მიხედვით)

➢         დევმა ნაცარქექიას უთხრა, ტყიდან ნანადირევს მოვიტანო. რას მოიტანდა დევი?

ადამიანები, როდესაც ნადირობენ, მოაქვთ ხოლმე კურდღელი, დათვი, ირემი, გარეული თხა, გარეული ღორი… დევი ხომ უზარმაზარი არსებაა და ის კურდღელს და ირემს არ დაუწყებდა დევნას. შეიძლება მას მმოენადირებინა დიდი დათვი და ის მოეტანა სახლში.

➢         რა არის საკეცე?

ზღაპარში წავიკითხეთ, რომ ნაცარქექიამ პურიან კეცს გადასაბრუნებლად საკეცით დაუწყო წვალებაო. ანუ საკეცე იქნება ის, რაც გვეხმარება კეცის აღებაში, შებრუნებაში. რომ დასვათ შეკითხვა: რა დანიშნულება შეიძლება ჰქონდეს საკეცეს: ავიღოთ კეცები და არ დაგვეწვას ხელი. შეიძლება ეს იყოს ხის ან რკინის გრძელი იარაღი, რომელსაც ადვილად მოვკიდებთ ცხელ კეცს, ისე, რომ ხელები არ დაგვეწვას, და ავიღებთ, მოვაბრუნებთ.
(ხმამაღლა ფიქრის მოდელირება ზრაპრის სრულად წაკითხვის შემდეგ — ამ დროსაც სასარგებლო იქნება ბავშვების თვალწინ და ყურქვეშ ხმამაღლა ფიქრი.)

➢         როგორი მასპინძელია დევი?

გავიხსენოთ, როგორ მოიქცა დევი, როგორც მასპინძელი: სახლში შესვლისას უთხრა, კეთილი იყოს შენი ფეხიო, მერე დახტზე დასვა — შენ აქ დაისვენე, მე მივხედავ საქმეებსო… მერე პურზე უთხრა, უბრალოდ, მიაქციე ყურადღება, არ დაიწვასო… მოკლედ, შეიძლება ითქვას, რომ დევი მართლა კარგი მასპინძელია… თუმცა შეიძლებოდა მისვლისას ხელების დაბანაც შეეთავაზებინა ნაცარქექიასთვის და კიდევ სუფრასთან დაცემინებისგანაც შეეკავებინა თავი.

➢         რა შეიძლება მომხდარიყო, დევი რომ არ მოტყუებულიყო?

დევი რომ არ მოტყუებულიყო ანუ სცოდნოდა, რომ ნაცარქექია სულაც არაა ძლიერი? მაშინ დევი შეაშინებდა ნაცარქექიას და ნაცარქექია გაიქცეოდა… იქნებ დევი არ იყო ბოროტი, იქნებ კეთილი დევი იყო? მაშინ ეტყოდა, ნუ გეშინია ჩემიო და დამეგობრდებოდნენ…

➢         როგორ ახერხებს ნაცარქექია გასაჭირის დროს გამოსავლის მოძებნას?

რა გაჭირვება გადახდა ნაცარქექიას ზღაპრის მიხედვით? ძმებმა გააგდეს, მაგრამ ვერაფერი მოახერხა იმ შემთხვევაში…

შემდეგ დევს მდინარის მეორე მხარეს გადააყვანინა თავი. ამ დროს გამოადგა თავისი გამბედაობა, თუმცა სხვა გზაც არ ჰქონდა დარჩენილი…

➢         შეიძლება თუ არა, ტყუილი გამოვიყენოთ წარმატების მისაღწევად?

ნაცარქექია ატყუებს დევს და ისე ახერხებს ჯერ მდინარეზე გადასვლას, შემდეგ დევის განდევნას… მაგრამ ძმებს თუ ატყუებს ნაცარქექია? შეიძლება ვიფიქროთ, რომ ნაცარქექია იტყუება მაშინ, როდესაც მისი სიცოცხლე საფრთხეშია? ალბათ, თუკი ადამიანს თავისი ტყუილით თავის გადარჩენა შეუძლია, ტყუილის თქმაში არ უნდა გავამტყუვნოთ…

 

საშუალო, მედიანა და მოდა

მიერ
admin
-
0

ცენტრალური ტენდენციის საზომი არის სტატისტიკური მნიშვნელობა, რომელიც აღწერს მონაცემთა განლაგებას ცენტრის მიმართ. საშუალო, მედიანა და მოდა ცენტრალური ტენდენციის საზომებია, გამოიყენება მოცემული მონაცემთა ნაკრების სხვადასხვა პარამეტრების დასადგენად და იძლევა მნიშვნელოვან დასკვნას შესწავლილი მონაცემების შესახებ, გვეხმარება მომავალი მოვლენებისა და ქცევების შესახებ პროგნოზების გასაკეთებლად. სტატისტიკა გამოიყენება ნებისმიერი ტიპის მონაცემების შესასწავლად,  იგი ჩვენი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია, ყველგან არის და გვეხმარება ჩვენს ირგვლივ არსებული სამყაროს გაგებაში.

გიზიარებთ საშუალოს, მედიანისა და მოდის გამოყენების კონტექსტურ მაგალითებს მე-6 კლასელთათვის

თემა: მონაცემი, მონაცემთა ანალიზი. (მონაცემთა მოწესრიგება და ინტერპრეტაცია)

სამიზნე ცნება/ ქვეცნებები:

მათემატიკური მოდელი: მონაცემთა საშულო, მედიანა, მოდა

კანონზომიერება: რიცხვითი მახასიათებლების პოვნა; შერჩევა (ეფექტური მეთოდის შერჩევა)

ლოგიკა: კლასიფიკაცია (მონაცემთა კლასიფიკაცია) მსჯელობა/ ანალიზი

საკითხთა კლასტერი: მონაცემთა ანალიზი.  მოდა, მედიანა, საშუალო

საკვანძო შეკითხვა: როგორ გვეხმარება მონაცემთა ორგანიზებისა და  დამუშავების ხერხები  საკვლევი საკითხების შესახებ დასკვნის გაკეთებაში?

მიზანი: მოსწავლეებმა უნდა შეძლონ მათემატიკური ცნებების (მოდა, მედეანა, საშუალო) გაგება და მათი გამოყენება ცხოვრებისეულ სიტუაციებში; ლოგიკური მსჯელობა თავიანთი პასუხების ასახსნელად, მსჯელობის შეფასება და ინტერპრეტირება.

სტანდარტის მიხედვით მისაღწევი შედეგები:

თემის ფარგლებში შედეგების მიღწევის ინდიკატორები სამიზნე ცნებების მიხედვით:

მათემატიკური მოდელი, კანონზომიერება, ლოგიკა   – მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

  1. საკითხის შესწავლასთან დაკავშირებით საკვლევი კითხვის ფორმულირება, რომელზე პასუხის გასაცემად საჭიროა მოწესრიგება;   საკვლევი კითხვის განსხვავება არასაკვლევი კითხვისგან
  2. მონაცემთა განაწილების ძირითადი მახასიათებლების (მონაცემთა საშუალო,  მედიანა, მოდა) მოძებნა;
  1. მონაცემთა ანალიზი და საკვლევ კითხვაზე არგუმენტირებული პასუხის გაცემა;
  1. მონაცემების ანალიზის საფუძველზე ინფორმირებული გადაწყვეტილების მიღება, ან სავარაუდო პროგნოზის გაკეთება;

გთავაზობთ თემის ფარგლებში განცორციელებულ რამდენიმე საინტერესო აქტივობას, რომელიც ჩემს მოსწავლეებს ძალიან მოეწონათ, სიამოვნებით იყვნენ ჩართულნი სწავლების პროცესში, რამაც ხელი შეუწყო ცნებების კონცეპტუალურ გაგებას.

აქტივობა1. წინარე ცოდნის გააქტიურება.

წინარე ცოდნის გააქტიურებლად, სასწავლო პლათფორმის matific.com -ზე მათემატიკური აქტივობები/თამაშები გამოვიყენე. მოსწავლეებმა ონლაინ, ინტერაქტიული თამაშების საშუალებით გაიხსენეს ცნებები. მონაცემთა წარმოდგენის ხერხები. დიაგრამა. პიქტოგრამა.

მოსწავლეები პასუხობენ ფაქტობრივ (რა?) და კონცეპტუალურ შეკითხვებს (როგორ? რატომ?)

  • მონაცემთა შეგროვების რომელ ხერხებს იცნობ?
  • რას ნიშნავს შევაგროვოთ მონაცემები?
  • როგორ ვარჩევთ მონაცემთა შეგროვების მეთოდს?
  • როგორ გამოიყენებ მიღებულ მონაცემებს?
  • როგორ შეიძლება წარმოვადგინოთ მონაცემები თვალსაჩინო ფორმით? აღწერე თითოეული მათგანი
  • რა არის სვეტოვანი დიაგრამა?
  • რა არის პიქტოგრამა?
  • კიდევ რა ხერხით შეიძლება მონაცემების წარმოდგენა?
  • რამდენად ეფექტურია დიაგრამები ამოცანაში მოცემული პირობის წარმოსაჩენად და როგორ გვეხმარება ის მონაცემების გააზრებაში?

გთავაზობთ სასწავლო აქტივობების ბმულებს, რაც დაეხმარათ მოსწავლეებს ხალისით აღედგინათ მონაცემებთან დაკავშირებული უკვე ნასწავლი ცნებები და პროცედურები

https://www.matific.com/ar/en-us/home/maths/episode/FishTankGraphingScaledBarGraphUpTo50/?grade=grade-4

https://www.matific.com/ar/en-us/home/maths/episode/LinePlotFromTableMetricUnits/?grade=grade-5

 

აქტივობა 2. ძირითადი ცნებები:

მოსწავლეებს ვაცნობ ძირითად ცნებებს რამდენიმე რეალური მაგალითის მოყვანით და განმარტავ (ზოგჯერ თავადაც აღმოაჩენენ) მათი პოვნის პროცესს მოცემულ მონაცემებში.

ცნება მაგალითი ფორმულა.
საშუალო

არითმეტიკული საშუალოს ცნების გასააზრებლად ყურადღებას ვამახვილებინებ ისეთ ცხოვრებისეულ მაგალითებზე სადაც ჩნდება საშუალოს პოვნის აუცილებლობა.

 

 ჩვენ ვიყენებთ საშუალოს რამდენიმე რეალურ სიტუაციებში გაუცნობიერებლად.

ჯანსაღი ადამიანებისთვის, საშუალო დღიური წყალი მამაკაცებისთვის არის დაახლოებით 15,5 ჭიქა, ხოლო ქალებისთვის დაახლოებით 11,5 ჭიქა. ფაქტობრივად, ყველას არ სჭირდება ერთი და იგივე რაოდენობით წყალი. ზოგმა შეიძლება დალიოს 15,5/11,5 ჭიქაზე ნაკლები, ხოლო ზოგმა შეიძლება დალიოს 15,5/11,5 ჭიქაზე მეტი. ეს ის სიტუაციაა, როდესაც ჩვენ ვიყენებთ საშუალო არითმეტიკის კონცეფციას.

 

 

 ამ ტიპის რეალური ცხოვრების მაგალითების ახსნის შემდეგ მასწავლეებს წარვუდგენ საშუალოს ფორმულას

განვიხილოთ სიტუაციური მაგალითი:

1)    მათემატიკის თემების შემაჯამებელი შეფასებები გიორგისათვის ასეთია:      7, 10, 6, 5, 6, 5, 6, 6

მაშინ საშუალო ქულა გიორგის შეფასებისა იქნება

 

2)    ვიპოვოთ კლასის საშუალო ქულა გამოცდაზე, იგივე პრინციპით: მოსწავლეთა შეფასებაა: 8, 10, 7, 10, 5, 9, 7, 5, 6, 8, 9, 10, 7, 10, 5, 9, 7, 9, 10, 7, 10, 9, 7, 10, 7.

მოსწავლეები მსჯელობენ რას გვეუბნება საშუალო და ყოველთვის იქნება თუ  არა საშუალო არითმეტიკული კლასის საგამოცდო შედეგების საშუალო მაჩვენებელი?(როგორი მონაცემები იწვევს ასეთ შედეგს?) შეუძლია თუ არა თითოეულ მოსწავლეს შეადაროს საკუთარი ნიშანი კლასის საშუალოს. რა სარგებელს მისცემს ეს მოსწავლეს?(შეამოწმოს თავისი მიღწევები კლასში და გადაწყვიტოს, უნდა გააუმჯობესოს თუ არა შედეგი?)

 
მედიანა

მოსწავლეებს ვაცნობ მედიანას ცნებას რეალური ცხოვრებისეული მაგალითების მოყვანით.

 დავუშვათ, ჩვენი სკოლის დირექტორი გეგმავს ჩვენი სკოლის მე-6 კლასის ყველა მოსწავლეს მიაწოდოს შეკერილი სასკოლო ფორმა, მაგრამ მას დრო არა აქვს ყველა გოგონა /(ვაჟი) გაზომოს. ის ფიქრობს, რომ მკერავს უნიკალური ზომა მიაწოდოს.  საკითხავია, რომელი ზომა უნდა მიიღოს მან, როგორც იდეალური მთელი კლასისთვის? მოსწავლეები ჩაერთნენ დისკუსიაში. თავად მივიდნენ დასკვნემდე, რომ

ცხადია, ესაა „შუა“ ზომა.  იმიტომ, რომ თუ ყველაზე დაბალი მოსწავლის ზომებს იდეალურად ავიღებთ, კაბა ყველაზე მაღალი მოსწავლისათვის იქნება ზედმეტად ვიწრო და თუ ყველაზე მაღალი მოსწავლის ზომებს იდეალურად ავიღებთ, კაბა იქნება ზედმეტად თავისუფალი(დიდი) ასე რომ, იდეალური იქნება, თუ ავიღებთ საშუალო მოსწავლის ზომებს. ამ გზით შემომაქვს მედიანის ცნება

 მედიანა არის მონაცემთა ერთობლიობის შუა წერტილი—მონაცემთა ნახევარი ნაკლებია მედიანაზე და ნახევარი მეტია.

ვიპოვოთ მედიანა, ნიშნავს:

  • მონაცემები დალაგდეს ზრდადობით.
  • თუ მონაცემთა რაოდენობა კენტია, მედიანა ჩამონათვალის შუანა რიცხვია.
  • თუ მონაცემთა რაოდენობა ლუწია, მედიანა ჩამონათვალის ორი შუა რიცხვის საშუალოა.

 
მოდა მოსწავლეებს ვაცნობ მოდის ცნებას აქტივობის ჩატარებით, „კლასის ლიდერის არჩევა“

30 მოსწავლიან კლასში ლიდერის კანდიდატურად 5 მონაწილეა დასახელებული. მოსწავლეები თავად მონაწილეობენ თავიანთი კლასის ლიდერის არჩევაში

არჩევნების ჩატარების შემდეგ კონკურსანტმა A მიიღო 8 ხმა, კონკურსანტმა B მიიღო 12 ხმა. კონკურსანტმა C მიიღო 3 ხმა, კონკურსანტმა D მიიღო 5 ხმა. კონკურსანტმა E მიიღო 2 ხმა. მოსწავლეებს ვეკითხები, -ვინ არის გამარჯვებული?. პასუხი აშკარად არის “B”, რადგან ის უფრო პოპულარულია სხვებს შორის. მშსდმ მოდა სხვა არაფერია, თუ არა მონაცემთა ყველაზე პოპულარული ან ყველაზე ხშირი მნიშვნელობა.

 მოდა არის მონაცემებში ყველაზე ხშირი მნიშვნელობა. და შემდგომ განმარტავ, რომ ზოგიერთ მონაცემს შეიძლება ჰქონდეს ერთი ან 1-ზე მეტი მოდა ან არ ჰქონდეს.

მოსწავლეებს ვთავაზობ რამდენიმე მაგალითს იმის დასადგენად, რომ ყველა მოსწავლეს ესმის რა არის მოდა და როგორ უნდა მოძებნოს იგი

მონაცემები სიხშირე
12 3
13 4
14 5
15 10
16 6
17 2
18 1
19 1
ზემოთაღნიშნული მონაცემების მოდა არის 15, რადგან მას აქვს ყველაზე მაღალი სიხშირე(10)

 

 

 

იპოვეთ შემდეგი რიცხვთა ნაკრების მოდა

 

 4, 10, 27, 12, 4, 4, 12, 27, 7, 34, 12, 48, 3, 34, 12, 42, 4

 
მოთითება: დაალაგეთ მონაცემები ზრდის (ან კლების) მიხედვით

 

 3, 4, 4, 4, 4, 7, 10, 12, 12, 12, 12,  27, 27, 34, 34, 42, 48

 
ეს მონაცემები ბიმოდალურია, ანუ მას აქვს ორი მოდა 4 და 12

 

 

აქტივობა 3. სავარჯიშოები:

მოსწავლეებს  ცნებების უკეთ გაგება გაზრებისათვის ვთავაზობ matific.com -ის პლათფორმის ელექტრონულ  აქტივობებს,  რომლის მიზანია მოდის, მედიანისა და საშუალოს კონცეპრუალური გაგება. ძირითადად ექვს შეკითხვიანი სახალისო ტესტია, რომლისთვისაც მოსწავლეს დასჭირდება 4-5 წთ. მცდარი პასუხის შემთხვევაში პროგრამა გაძლევს მისი გამოსწორების უფლებას, რაც ერთგვარად მოსწავლის განმავითარებელ შეფასებად ითვლება. (აქვე მინდა აღვნიშნო, ჩემი სკოლა ჩართულია ბილინგვური განათლების პროგრამაში დაწყებით საფეხურზე. მოსწავლეები იყენებენ Max მათემატიკის სახელმძღვამელოებს და მათთვის უცხო არაა ინგლისურ ენაზე მათემატიკური ტერმინები, გარდა ამისა მოსწავლეებს შეუძლიათ translate- ის გამოყენებაც)

https://www.matific.com/ar/en-us/home/maths/episode/MedianUsingHistogramLargeNumbers/

 

https://www.matific.com/ar/en-us/home/maths/episode/VariabilityUsingHistogramAndBoxPlotVariability/?grade=grade-6

https://www.matific.com/ar/en-us/home/maths/episode/MeanWithFruitOnes/?grade=grade-6

 

 

აქტივობა 4. სავარჯიშოები ინდივიდუალური მუშაობისათვის, ამოწმებს  რამდენად გაიაზრეს ცნებები. (თითოეული მოსწავლისათვის ერთი ბარათი)

ბარათი# მონაცემების მიხედვით იპოვე შემდეგი რიცხვითი მახასიათებლები
1  

3, 5, 6, 9, 5 საშუალო  
მოდა  
მედიანა  
2  

11,14,10,11,12 საშუალო  
მოდა  
მედიანა  
3  

8, 12, 7, 10, 8, 9, 11 საშუალო  
მოდა  
მედიანა  
4  

11, 8, 8, 7, 11, 8, 9 საშუალო  
მოდა  
მედიანა  
5  

9, 5, 6, 4, 5, 7, 6, 8, 5 საშუალო  
მოდა  
მედიანა  
6 . . .

აქტივობა 5. ცენტრალური ტენდენციის საზომები ზოგჯერს  არასაკმარისა მონაცემთა დასახასიათებლად?

მოსწავლეებს ეძლევათ კონტექსტური ამოცანა, სადაც უნდა გამოიყენონ ცენტრალური ტენდენციის საზომები კონკრეტული სიტუაციის მიხედვით, იმსჯელონ და  მიიღონ გადაწყვეტილება

სიტუაციური ამოცანა:

გიორგი სოფელში გაემგზავრა. აღმოჩნდა რომ სოფლის მდინარეზე გადასასვლელი ხიდი დაზიანებულია. ამიტომ მეორე ნაპირზე გადასასვლელად მას შემოვლითი გზით 10 კმ-ის გავლა ესაჭიროება. გიორგიმ მოიძია ინფორმაცია მდინარის შესახებ და ცნობარში ამოიკითხა რომ მდინარის წყლის დონის  საშუალო სიღრმე არის 0,7 მ-ია. ამავდროულად  80% -ისათვის სიღრმე 0,3 მ-ია, ხოლო 20% -სთვის 2,3მ. გიორგიმ ცურვა არ იცის. ის ფიქრობს რომ 70 სმ სიმაღლის წყალს თავისუფლად გადაკვეთს, მით უფრო რომ მდინარე მდორედ მოედინება. რას ურჩევდით გიორგის, ამ მონაცემზე დაყრდნობით გარისკოს მდინარის გადალახვა?

დასკუსია:

-მდინარის სიღრმე ყოველთვის 0,7 მ-ია?

-მდინარის სიღრმე ზოგიერთ ადგილში არის თუ არა 0,7 მ-ზე ბევრად დიდი, ან ნაკლები? დაასახელეთ ეს ზომები ამოცანის პირობიდან.

-გადაამოწმეთ ზემოთაღწერილი სუტუაციის მიხედვით, მოცემული მონაცემების საშუალო ნამდვილად არის თუ არა 0,7მ?

-რა არის ამ მონაცემებისთვის მოდა? მედიანა?

-საკმარისია თუ არა მხოლოდ იმის ცოდნა რომ მდინარის საშუალო სიღრმე არის 0,7მ, მოდა 0,3მ და მედიანა 0,3მ?

რას ურჩევთ გიორგის გადაკვეთოს მდინარე თუ შემოვლით 10 კმ -იანი გზის გავლით მივიდეს შინ?

 

დისკუსიის შემდეგ გამოაქვთ დასკვნა რომ, ცენტრალური ტენდენციის ზომები არ იძლევა საერთო სურათს და შეიძლება იყოს შეცდომაში შემყვანი.

ცენტრალური ტენდენციის საზომები ზოგჯერს  არასაკმარისია მონაცემთა დასახასიათებლად. ცენტრალურ ტენდენციაზე დიდ გავლენას ახდენს სხვა ფაქტორები, რომელთა შესახებ ცოდნას მომდევნო წლებში გავაფართოვებთ.

გამოყენებული ლიტერატურა

  1. ეროვნული სასწავლო გეგმა https://mes.gov.ge/content.php?id=3929&lang=geo
  2. დაწყებითი საფეხურის დეტალური განაწილება მასწავლებლებისთვის, ინდიკატორებით https://math.ge/kurikulumi/
  3. მათემატიკის გზამკვლები მე-6 კლასი. შედგენილი ქეთი ცერცვაძის მიერ, ზოგადი განათლების რეფორმის ფარგლებში. https://math.ge/meegvse-klasi/
  4. https://www.expii.com/t/word-problems-when-to-use-mean-median-and-mode-4645
  5. https://www.matific.com/gb/en-gb/home/

ეს საოცარი ჰორმონები

მიერ
admin
-
0

(ქეისი ბიოლოგიის სწავლებისთვის)

ჩემი წერილი ჰორმონების შესწავლისთვის სასარგებლო და საინტერესო რესურსს წარმოადგენს. ერთი წლის წინ ინგლისურად შემხვდა ეს ქეისი და მეცხრე კლასში ჰორმონების სწავლების დროს გამოვიყენე. მოსწავლეები უამრავ კითხვას სვამდნენ საკუთარი და ახლობლების პრაქტიკიდან. მით უმეტეს, ფარისებრი ჯირკვლის ამა თუ იმ პრობლემას ნებისმიერ ოჯახში ერთი წევრი მაინც უჩივის. შესაძლოა, ეს გაზვიადებად მოგეჩვენოთ, მაგრამ უამრავ ჩვენგანს აქვს პრობლემა და არც იცის. წერილის წაკითხვისას ბევრმა შესაძლოა საკუთარი თავიც ამოიცნოს.

ჩემს მოსწავლეებს ყოველთვის ვეუბნები, რომ ბიოლოგიის სწავლა მხოლოდ იმისთვის არ არის, დღეს მიიღოს ნიშანი – საკითხები მათ ჯანმრთელობას ეხება და ბიოლოგია თუნდაც იმიტომ უნდა გაიაზრონ, რომ ექიმს დაუსვან კარგი შეკითხვა, მის პასუხში კი გაარჩიონ მთავარი, მეორეხარისხოვანი და უსარგებლო ინფორმაცია.

ეს ქეისი ერთ თინეიჯერს ეხება. საინტერესოდ არის წარმოჩენილი ექიმისა და პაციენტის ურთიერთობაც. ქართული პრაქტიკიდან უმეტესად დედა, ბებია, მეუღლე ესაუბრებიან ექიმს, კაცი კი ჩუმად უსმენს. ესეც ერთგვარი კულტურაა და ქეისი ჩვენს მოსწავლეებს მის შეძენაშიც დაეხმარება.

ქეისი სამი ნაწილისგან შედგება. ყოველ მათგანს მოსდევს შეკითხვები, რომლებიც აზროვნების სხვადასხვა დონეს მოითხოვს და ავითარებს.

 

I ნაწილი

ტიმოთი ყოველთვის აქტიური ბიჭი იყო. 12 წლისა უკვე მცირე ლიგაში თამაშობდა, ისე კარგად, რომ მომდევნო დივიზიონში გადაყვანას ჰპირდებოდნენ. დედამ შეამჩნია, რომ შვილს ყველაფერი რიგზე არ ჰქონდა. 14 წლის ასაკში თავი იჩინა კოორდინაციის პრობლემებმა, ბიჭის მოძრაობები უწინდებურად სხარტი აღარ იყო, ტიმოთის თამაშიც მობეზრდა და მეტ დროს სათადარიგოთა სკამზე ატარებდა. დაიწყო სწრაფი ზრდა, სახსრები სტკიოდა. ოჯახის წევრები მიიჩნევდნენ, რომ ეს ზრდის ტკივილი იყო. მასწავლებლებიც ატყობდნენ ბიჭს სწავლაში ჩამორჩენას. სხვა თინეიჯერი ბიჭები ინტერესს იჩენდნენ გოგოების მიმართ, ტიმოთი – არა. ის საკუთარ თავში ჩაიკეტა, ინტროვერტი გახდა. სწავლების მესამე საფეხურზე რომ გადავიდა, 2 მეტრი სიმაღლისა იყო, 100 კგ-ს იწონიდა და გოლიათს ეძახდნენ. ცდილობდა წონის დაკლებას, ვარჯიშობდა, მაგრამ უშედეგოდ. მუდამ გაღიზიანებული დადიოდა, ბევრჯერ შინ დარჩენას ამჯობინებდა. საჭმლის მონელებაც გაურთულდა.

დედამ ტიმოთის ექიმთან წაყვანა გადაწყვიტა. ექიმის პირველივე რეკომენდაცია სისხლში ჰორმონების დონის შემოწმება იყო, ფოკუსში კი ფარისებრი ჯირკვლის ჰორმონები მოექცა.

  1. ჩამოწერე, რა სიმპტომები აქვს ტიმოთის და მიუწერე ორგანო / ორგანოთა სისტემები, რომელთა ფუნქციის მოშლაც ამ სიმპტომების მიზეზი უნდა გამხდარიყო.
  2. სად მდებარეობს ფარისებრი ჯირკვალი? რატომ მიიჩნია ექიმმა საჭიროდ მისი ფუნქციის შემოწმება?
  3. ექიმმა ტიმოთის ურჩია კორტიზოლის რაოდენობის განსაზღვრაც. შენი აზრით, რატომ?

II ნაწილი

ანალიზის პასუხი

  TSH ერთეული/ლ T3ნგ/მლ T4 ნგ/მლ კორტიზოლი
ნორმა 0.4-4.2 0.8-2 4.5-12.5 3-10
ტიმოთი 0.39 2.6 13.2 9.8

 

ექიმი: ანალიზები აჩვენებს, რომ ჰიპერთირეოზი გაქვს. პრობლემის მოსაგვარებლად TSH-ის დონემ უნდა აიწიოს.

ტიმოთი: ჰიპერ- ნიშნავს „მეტს“ და რა საჭიროა მისი აწევა, თუ ისედაც ჰიპერთირეოზი მაქვს? ასევე მაღალი მაქვს ტრიიოდ- და ტეტრაიოდთირონინიც.

ექიმი: ადამიანის ენდოკრინული სისტემა უარყოფითი უკუკავშირის მექანიზმით იმართება. ყველა ჯირკვლის მუშაობას ჰიპოფიზი აკონტროლებს, ჰიპოფიზს კი ჰიპოთალამუსიდან მოსდის საკონტროლო სიგნალები. ჰიპოფიზი შეიგრძნობს სისხლში თიროქსინის დონეს. თუ დაბალია, გამოიმუშავებს თიროიდმასტიმულირებელ ჰორმონს (TSH), ის ფარისებრი ჯირკვლის სტიმულაციას იწყებს და უბიძგებს მას თიროქსინის გამომუშავებისკენ.

ტიმოთი: ესე იგი ჰიპოფიზი სისტემის ნორმალურ მდგომარეობაში დაბრუნებას უზრუნველყოფს?

ექიმი: თუ ამ დიაგრამას დააკვირდები, მიხვდები რომ სწორი დასკვნა გამოიტანე. თუ ფარისებრი ჯირკვალი ზედმეტად აქტიურია, თიროქსინს დიდი რაოდენობით გამოყოფს, ამის საპასუხოდ ჰიპოფიზში ნაკლები TSH წარმოიქმნება და სისხლში გადადის. წამალი შეამცირებს თირეოიდული ჯირკვლის აქტივობას და სისხლში მოიმატებს ერთი ჰორმონის დონე.

  1. რომელი ჰორმონის რაოდენობა უნდა გაიზარდოს? სად სინთეზდება ის?
  2. რომელი ჰორმონის რაოდენობა უნდა შემცირდეს? სად წარმოიქმნება ის?
  3. ექიმს არ უხსენებია კორტიზოლი, თუმცა ისიც ჩართულია უკუკავშირში. შექმენი მოცემულის მსგავსი სქემა, მასში ერთმანეთს დაუკავშირე ჰიპოთალამუსი, ჰიპოფიზი, თირკმელზედა ჯირკვალი და ჰორმონი კორტიზოლი.

 

ნაწილი III

ტიმოთიმ იმკურნალა. სიმპტომებიც შეუმსუბუქდა. 28 წლისა დაქორწინდა. ორი წლის შემდეგ კი პრობლემებმა ისევ იჩინა თავი. ნერვული აგზნებადობის დონემ მოიმატა, ტიმოთი გასუქდა. ცოლ-ქმარს ბავშვი უნდოდა, მაგრამ ორსულობა არ დგებოდა. ტიმოთიმ ისევ ექიმს მიაკითხა.

ექიმი: რადგან ტანზე თმების რაოდენობა შემცირდა, ტესტოსტერონის დონე შეიმოწმე.

ექიმი: ყველა ჰორმონის დონე ნორმაზე მაღალი გაქვს, ტესტოსტერონი კი ძალიან დაბალი. ამიტომაც არ დგება ორსულობა. კორტიზოლის დონე ნორმის ფარგლებშია, თირეოიდული ჰორმონი კი ნორმაზე დაბალია და, ვფიქრობ, წამლის დახმარებით აიწევს. საჭიროდ მიმაჩნია ჰიპოფიზის სტრუქტურული შემოწმების ჩატარება.

ტიმოთი: ის ხომ ტვინშია?

ექიმი: კი, MRI ყველაფერს გვეტყვის ჰიპოფიზის მდგომარეობის შესახებ.

MRI-იმ ჰიპოფიზში მცირე ზომის სიმსივნური ჩანართი აჩვენა. ის აწვებოდა ჯირკვალს და ხელს უშლიდა ფუნქციონირებაში. ნუთუ ექიმი შეცდა?

ტიმოთიმ დასხივება გაიკეთა.

 

  1. რატომ ახდენს გავლენას ჰიპოფიზის სიმსივნე თიროიდული ჯირკვლის ფუნქციონირებაზე?
  2. რატომ ახდენს გავლენას სიმსივნე სისხლში ტესტოსტერონის რაოდენობაზე?
  3. კიდევ რომელი ჯირკვლების მოქმედებას აკონტროლებს ჰიპოფიზი?
  4. ორივე ეტაპზე ნერვული აგზნებადობა მომატებული იყო. რატომ?
  5. ექიმმა ტიმოთის ურჩია, მიეღო ადამიანის ქორონული გონადოტროპინი, რომელიც მალუთეინიზებელი ჰორმონის ანალოგია. ეს უკანასკნელი ჰიპოფიზში გამომუშავდება. რატომ დაუნიშნა ექიმმა ეს ჰორმონი? რა პრობლემას გადაჭრის ის?
  6. როგორ ფიქრობ, თავდაპირველი დიაგნოზი მცდარი იყო? დაასაბუთე როგორც დადებითი, ასევე უარყოფითი პასუხი.

 

გამოყენებული ლიტერატურა:

  1. https://www.biologycorner.com/
  2. მარეგულირებელი სისტემა თავი 16 CK-12
  3. ბიოლოგია, მოსწავლის წიგნი, ზაალიშვილი, გამომცემლობა „ტრიასი“
  4. ბიოლოგია, მასწავლებლის წიგნი (მატრიცა N1) ზაალიშვილი, ზარდიაშვილი, გამომცემლობა „ტრიასი“

ხატვა და ამბის თხრობა

მიერ
admin
-
0

 ბავშვობის დღიურებში ჩახატული თითოეული ნახატი მახსოვს. მაშინ ვფიქრობდი, რომ კარგად ვერ ვხატავდი და საკუთარ შესაძლებლობებს ჩემივე წარმოდგენების ჩარჩოში ვამწყვდევდი.

– მასწავლებელო, თქვენ მხატვარი ხართ? – თითქმის ყოველთვის მეკითხებიან ბავშვები, როდესაც მათთვის რამეს ვხატავ  (უმეტესად ვიხატავ). უარყოფით პასუხს ისხლეტენ და არ იჯერებენ, რომ მე კარგად ვერ ვხატავ. მართლაც, რას ნიშნავს კარგად ხატვა? თუკი ხატვას, როგორც თვითგამოხატვის ერთ-ერთ საშუალებად მივიჩნევთ, ჩვენი დამოკიდებულება შეიცვლება.

ხშირად ვხედავ, როგორ ხატავენ მოსწავლეები გაკვეთილებზე „სკეჩბუკში“ (სახატავ ლბომში). თუ რატომ შეიძლება ხატავდნენ ბავშვები გაკვეთილზე, ამის შესახებ შეგიძლიათ წაიკითხოთ ქრისტინა სურგულაძის სტატია. ძალიან მომწონს, როგორ იცვლება ბავშვების გამომეტყველება ხატვისას. მსიამოვნებს მათი ნახატების თვალიერება. ერთ მშვენიერ დღეს კი, ჩემი მოსწავლეების გავლენითა და მიბაძვით, „სკეჩბუკი“ ვიყიდე და ჩემი ყოველდღიური ამბების ჩახატვა დავიწყე.

თავდაპირველად სურვილს მივყევი, შემდეგ კი სახატავ ალბომში ხატვამ გარკვეული ფორმა მიიღო და ამბის თხრობის, ცხოვრების გამორჩეული მომენტების შემჩნევისა და ასახვის, გაზიარების საშუალებად იქცა. თავად პროცესიც არანაკლებ მნიშვნელოვანია – ხატვა ძალიან მსიამოვნებს და საერთოდ არ ვფიქრობ იმაზე, თუ როგორ ვხატავ. მთავარია, ფურცელზე ამბის ვიზუალურად გაცოცხლება შევძლო. ზოგჯერ ისიც კი მიფიქრია, რომ ჩემი ნახატები ჰგავს დღის განმავლობაში მობილური ტელეფონით გადაღებულ ფოტოებს, განსხვავება კი უზარმაზარია – საკუთარი ხელებით შექმნილი „კადრი“ დამუხტულია სხეულის ენერგიით, რომელსაც სხვებიც გრძნობენ.

სკოლაში მასწავლებელი ვარ, სახლში – დედა. ბავშვები მუდმივად მაკვირდებიან, რას ვაკეთებ, როგორ ვატარებ თავისუფალ დროს. “სკეჩბუკში” პირველი ჩანახატი მოსწავლეებს და შვილებს ვაჩვენე. მომისმინეს, გაუკვირდათ, დაფიქრდნენ და აღფრთოვანდნენ. ვხატავ ამბებს, რომლებსაც ვამჩნევ და გულში მრჩება. ამბების ჩახატვა არის საკუთარ თავთან მეგობრობა და ფიქრი იმაზე, რას ვხედავთ, ვყვებით, რა გვესიზმრება.

დღის ამბების მინიმალისტური ნახატები ქართულის გაკვეთილებს დავუკავშირე და სწავლა-სწავლების პროცესში ჩავრთე. თხრობა და წერა – ამ ორი უმთავრესი უნარის განსავითარებლად შეგვიძლია გამოვიყენოთ ჩემ მიერ აღწერილი მეთოდი, ამასთანავე, შემოქმედებით უნარების გამოვლენასაც ხელს უწყობს.

პირველი ნახატი

ვუყურებ ნახატს და მოვლენებს ვიხსენებ. დღიურებში დატოვებულ თარიღებს რომ ვპოულობ, ვმშვიდდები. 4 დეკემბერს ძალიან ბევრი რამ მოხდა. ჩემს მეოთხე შვილს მუცლით ვატარებდი. სკოლიდან დაბრუნებული საცურაო აუზისკენ გავეშურე. ორსულობის ბოლო ექვსი თვე აქტიურად ვცურავდი. ვუყურებ ფურცელზე დახატულ აუზს და მიხარია იმ დღეების გახსენება. ცურვისას ძალიან ბევრს ვფიქრობდი. ცნობიერების ნაკადს ემსგავსებოდა ჩემი ფიქრები წყალქვეშ. ავტობუსში უცხო ადამიანებს შორის გამომწყვდეულმა წამლეკავი სიყვარული ვიგრძენი იქ მყოფი მგზავრებისადმი. ისიც კი ვიფიქრე, ნეტავ, ნამდვილად ცოცხლები თუ ვართ-მეთქი. ვიცი, რომ შემთხვევითი გადაკვეთის წერტილები არ არსებობს. ჭურჭლის მაღაზიაში ჩემი სადამრიგებლო კლასისთვის ვიყიდე საათი, რომლის ციფერბლატზე ტროპიკული მცენარის ფოთლები იყო გამოსახული. საათი დაფის თავზე დავკიდეთ, მაგრამ მალევე გაფუჭდა. მაღაზიის კიბეზე ალკოჰოლით გაბრუებული მამაკაცი შევნიშნე. თავი მის ადგილას წარმოვიდგინე და გული მომეწურა. ვიწრო კიბეებზე ამოდიოდა ასაკოვანი ქალი, რომელიც უჩვეულოდ მოხრილიყო და მოწყალებას თხოულობდა. ნეტავ, ვინ ხარ-მეთქი, გავიფიქრე და კიბეზე თავქვე დავეშვი.

მეორე ნახატი

5 დეკემბერს სკოლისკენ მივრბოდი. იმ პერიოდში სკვერში მუშები ფუსფუსებდნენ. ერთ-ერთი მათგანი 12-13 წლის ბიჭს კალათბურთს ეთამაშებოდა და ბურთს ფარისკენ ისროდა. ისეთი ახალგაზრდული შემართებით თამაშობდა, განწყობა მეც გადმომედო. გაელვებისას დაჭერილი მომენტი ნახატად ვაქციე და როცა ბავშვებს ვაჩვენებ, ვგრძნობ, როგორ გაყუჩდებიან ხოლმე. მგონია, რომ მათი წამიერი დაფიქრებაც კი უკვალოდ არ ჩაივლის. ამ ნახატის უკან დავხატე წიგნი, რომელიც ჩემი ქმრის მეგობრის აგარაკზე აღმოვაჩინე და მაჩუქეს. არჩილ სულაკაურის „ჯადოსნური კაბის“ შესახებ მანამდე არაფერი ვიცოდი.

მესამე ნახატი

„ლილეს ვუყიდე პრინცესული კაბა, თაკოს და ნიკოს საჩუქრები, ავტობუსში შავი ცუგა ამოხტა და ახმეტელამდე გამომყვა. ნაძვის ხის განათება ვიყიდე“. – ეს მინაწერი 23 დეკემბრის ნახატზე დამიტოვებია. უზომოდ მიყვარს ჩემი შვილებისა თუ მოსწავლეებისთვის საჩუქრების ყიდვა. ყურსასმენებიანი გოგო დამიხატავს კიდევ. საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მგზავრობისას მუსიკას ხშირად ვუსმენ. მგზავრობა საკუთარ თავთან განმარტოების დროა.

მეოთხე ნახატი

თანდათან ჩემი შვილებიც დაინტერესდნენ, რას შევარჩევდი დასახატად. დეკემბრის ბოლოს გაბრიელთან და ლილესთან ერთად შინ ვბრუნდებოდი. საღამოვდებოდა. სიცივე ძვლებში ატანდა. ერთი სული გვქონდა, ლიფტს სახლისკენ გავექროლებინეთ. ამ დროს შევნიშნეთ ტროტუართან დადგმული ხის ყუთიდან გადმოყრილი ძაღლის თათები და გული აგვიჩუყდა. ცოტა ხანს შევჩერდით და დავრწმუნდით, რომ მძინარე ძაღლის თათები სამივემ შევამჩნიეთ. როცა  ეს ნახატი დავხატე, ბავშვებმა ულამაზესი ღიმილით დამაჯილდოვეს.

მეხუთე ნახატი

მაღაზიიდან შინისკენ მივიჩქაროდი. შორიდან დავინახე ახალგაზრდა მამაკაცი და ქალი – ხელჩაკიდებულებს ბავშვი მოჰყავდათ. უეცრად ეს კაცი ჩარლი ჩაპლინივით ამოძრავდა და ბავშვმა სიცილი ატეხა. ისეთი საოცარი იყო, მათი გართობა რომ დავინახე. ახლაც მაბედნიერებს უცნობი ადამიანების სიხარულის გახსენება.

მეექვსე ნახატი

ძილიდან რეალობაში დაბრუნება ხშირად პატარა დეტალებით გაოცებას უკავშირდება. თითქოს სამყარო მიღიმის და კარს ფართოდ მიღებს. ამ ნახატზეც ერთ-ერთი გამოღვიძებაა ასახული. თვალი გავახილე თუ არა, ფარდებს შორის შემომავალი მზის სხივები დავინახე. სულ ოდნავ რომ გამეტოკებინა თავი, მზის სხივების ნათება იკარგებოდა. გული მადლიერებით მევსება, როცა ასეთი პატარა ამბებს ვამჩნევ.

მეშვიდე ნახატი

ზოგჯერ უჩვეულოდ მშვენიერ სიზმრებს ვხედავ. ამ ნახატზე გავაცოცხლე შუადღის სიზმარი. მდინარეს წიგნებით სავსე მაგიდა მიაქვს სახლისკენ, სადაც ცხოვრობს გოგო. წიგნებს შორის ბიჭს დაუტოვებია წარწერა “love is…”. გოგოს საჩუქარი ძალიან გაუხარდა. – უცნობი წყვილის სასიყვარულო ისტორიას სიზმარშივე რადიოში ვისმენ და მოსმენილს კადრებად ვხედავ. ჩემი სიზმარი ძალიან შევიყვარე, შვილებს მოვუყევი და დავხატე. გავიდა დრო და ჩემმა ხუთი წლის გოგომ ჩემი ნახატის გვერდით თავისი თვალთახედვით აღქმული ჩემი სიზმარი დახატა.

 

მერვე ნახატი

„ლილე პაწია კალიამ შეაშინა. ცოცხით დავდევდი დასაჭერად და უეცრად სიცილი აგვიტყდა“. – მერვე ნახატის ამბავი ასეთი იყო. დავხედავთ ამ ნახატს და ისევ გვეცინება. ყველაზე მეტად ეს ნახატი გვიყვარს მე და ლილეს ამ ალბომიდან.

მეცხრე ნახატი

ლილემ ნოემბრის ამბავი ივნისში გამახსენა. ერთ საღამოს შინ ვბრუნდებოდით. სკოლის ღობესთან შემაჩერა და ხიდან გამომავალი ჩიტების გაბმული ჭიკჭიკი მომასმენინა. დავაკვირდით და მარადმწვანე ხის მიღმა დავინახეთ უამრავი ბეღურა. ლილე რომ არა, მე ვერც ჩიტების ჭიკჭიკს შევნიშნავდი და ვერც ბეღურებს დავინახავდი. რამდენ რამეს ვერ ვამჩნევთ?

მეათე ნახატი

ბოლო ნახატი დღეს საღამოს დავხატე. ეს სოფელი უწერაა, სადაც სამი წელი ვცხოვრობდი და „Mastsavlebeli.ge”-ს ავტორობამდე აქ გატარებულმა დღეებმა მომიყვანა. ჩემი დახატული სახლი ევგენი ბაბუას და ეთერი ბებოს აშენებულია. უწერაში ყოფნისას მათ შესახებ ხშირად ვწერდი. ახლა არცერთი მათგანი ცოცხალი აღარაა. დღეს მათი სახლის ეზოში მყოფს თვალწინ კადრებად გამირბინა, როგორ შედიოდა ჭიშკარში ტყიდან დაბრუნებული ევგენი ბაბუა ზურგზე აკიდებული გოდრით და ძალიან მომენატრა. სახლის დახატვის სურვილი დაბინდებისას მეწვია. სამი თვის ბიჭი გულზე მყავდა ჩამოკიდებული, ვიდექი ეზოში და სოფელში გატარებულ დღეებს ვიხსენებდი.  ჰაერში დატრიალებულმა კვამლმა მოგონებები გამოიხმო. სევდისგან გული მომეწურა, რას ვერ ვამჩნევდი მაშინ? რა დავკარგე? რა ვერ მოვიხელთე? სად არიან ადამიანები, რომლებიც ამ სოფელში ცხოვრობდნენ?

ხატვისას ლილე თავს დამტრიალებდა. ვიცი, რომ მაკვირდება და იმახსოვრებს ჩემს ქმედებებს. ვიცი, რომ ეს ნახატიც აუცილებლად აირეკლება მასზე.

ასე რომ, შეგვიძლია, ხატვა ამბის თხრობას დავუკავშიროთ. ამ ეტაპზე სახატავ ალბომში  იმისთვის ვხატავ, რომ ამბვი მოვყვე, გავიხსენო, არ დავივიწყო და ისევ განვიცადო

ენაგრამი  – Enagram

მიერ
admin
-
0

ენაგრამი – Enagram (https://enagram.ai/tools/spellchecker ) არის ენობრივი ტექნოლოგიების პლატფორმა, რომელიც ხელოვნური ინტელექტის დახმარებით ავითარებს და ქმნის მაღალი ხარისხის ენობრივ ხელსაწყოებს ქართულსა და სხვა ენებზე.

ენობრივი ტექნოლოგიებით შესაძლებელია:

  • ბეჭდვითი შეცდომების შესწორება.
  • ტექსტის გახმოვანება.
  • საუბრის ტექსტად გადაქცევა.

განვიხილოთ თითოეული მათგანი:

  1. მართლმწერი: ბეჭდვისას შეცდომები დაუშვი? – შეასწორებინე.
  • შეამოწმე ბეჭდვითი შეცდომები.
  • შეამჩნიე და გაასწორე ორთოგრაფიული შეცდომები.
  • გადმოეცი სათქმელი გამართულად ქართულ და 60-ზე მეტ ენაზე.

ენაგრამის მართლმწერი (შესაძლებელია მისი ულიმიტოდ გამოყენება) ამოწმებს ნებისმიერი სირთულის ტექსტს და  წითელი ხაზით მონიშნავს დაშვებულ შეცდომებს. მათზე დაწკაპუნებით  მარჯვენა კუთხეში ჩნდება სწორი ფორმით ჩაწერილი სიტყვები.

 

  1. ამლაპარაკებელი: ტექსტის ალაპარაკება გინდა? – გაახმოვანებინე.
  • კითხვას მოსმენა გირჩევნია? – მოგასმენინებთ.
  • მოსმენა გეხმარება, აღიქვა და შეაფასო, როგორ ჟღერს შენი ნაწერი სხვისთვის.
  • მოსმენასთან ერთად შეგიძლია, ბევრი სხვა საქმე აკეთო.

თითოეული მოთხოვნის დროს შესაძლებელია  200 სიმბოლოს გახმოვანება (თვეში ლიმიტი – 20 000 სიმბოლო). ამისთვის  უნდა დავბეჭდოთ სასურველი ტექსტი. შემდეგ დავაწკაპოთ ღილაკზე „გაშვება“ და მოვითხოვოთ აუდიოჩანაწერის მიღება მეილზე, რომელსაც რამდენიმე წუთში გამოგვიგზავნის პროგრამა.

საცდელად მცირე მოცულობის ტექსტი შევარჩიე და ჩავსვი ენაგრამის სივრცეში.

თხუთმეტი საუკუნის წინათ, მეხუთე საუკუნეში, საქართველოს ძლევამოსილი მეფე იყო ვახტანგ გორგასალი. ყველაზე დაუვიწყარი სახსოვარი მეფემ თბილისის დაფუძნებით დატოვა. ის ადგილი, სადაც ახლა თბილისია, მანამდე ეჭირა ატეხილ ტყეს, რომელშიც მრავალი ნადირ-ფრინველი ბუდობდა.

დაახლოებით 7 წუთში ელფოსტაზე მივიღე გახმოვანებული აუდიოჩანაწერი (საუკეთესო ხარისხით).

გახმოვანებული ტექსტი – თბილისი

  1. საუბარმწერი: საუბრის ტექსტად გარდაქმნა გინდა? – დააწერინე
  • თუ უფრო სწრაფად ლაპარაკობ, ვიდრე წერ, დააწერინე.
  • ხანგრძლივ აუდიოს თუ უსმენ, ზოგჯერ გადაკითხვა ჯობია.
  • საუბრის „გატექსტება“ ხშირად აუცილებელია.

 

საუბარმწერის თითოეული მოთხოვნისთვის განკუთვნილია 60 წამი (თვეში ლიმიტი – 1800 წამი).

ჩემ მიერ ჩაწერილი საუბარი სრული სიზუსტით აისახა ტექსტში.

იმავდროულად, მოვსინჯე youtube-ის ბმულის ჩასმა. დაახლოებით 5-7 წუთში ელფოსტაზე მივიღე ტექსტად ქცეული ვიდეოჩანაწერი.

 

შენიშვნა: ამ ეტაპზე, ტექსტს მცირეოდენი რედაქტირება სჭირდება,

 

სამი მარტივი ნაბიჯით შესაძლებელია, ენაგრამის მართლმწერი დავამატოთ Microsoft Word-ში, რომელიც უფრო მეტად კომფორტულს გახდის ჩვენს საქმიანობას.

  1. გავხსნათ Microsoft Word–ის დოკუმენტი და დავაწკაპოთ Add –ins–ზე

 

  1. საძიებო ველში მოვძებნოთ Enagram და დავაჭიროთ ღილაკს Add

 

 

  1. Word–ის დოკუმენტის ჩანართში გამოჩნდება ტექსტის შემოწმების ღილაკი.

მასზე დაწკაპებით ენაგრამის მართლმწერი გააქტიურდება.

მეტი ინფორმაციის მისაღებად ეწვიეთ პლატფორმას https://enagram.ai/aboutus

შეგვიძლია, ავირჩიოთ სასურველი პაკეტი: ძირითადი  ან პრემიუმი (სატესტო რეჟიმში პრემიუმ პაკეტით სარგებლობა უფასოა, დეტალებს ვებგვერდზე გაეცნობით).

მე ავირჩიე პაკეტი ძირითადი – მცირე ტექსტებისთვის.

სცადეთ თქვენც!

გამოყენებული რესურსი:

https://enagram.ai/tools/spellchecker

სასწავლო კვლევითი პროექტი „შემკრები ლინზის ფოკუსური მანძილის განსაზღვრა“

მიერ
admin
-
0

საგნობრივი შედეგების გარდა, ეროვნული სასწავლო გეგმის შესაბამისად, სწავლა-სწავლებისა და შეფასების სამიზნეა შემდეგი გამჭოლი უნარები და ღირებულებები: შემოქმედებითობა, თანამშრომლობა, ინიციატივების გამოვლენა და საქმედ ქცევა, დროსა და სივრცეში ორიენტირება, სწავლის სწავლა, დამოუკიდებლად საქმიანობა, პასუხისმგებლობა, ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გამოყენება, წიგნიერება. ყველა ამ კომპეტენციის დაფარვა შესაძლებელია სასწავლო კვლევითი პროექტების განხორციელებით. პროექტებით სწავლებისას მოსწავლეს უვითარდება ისეთი უნარები და შესაძლებლობები, როგორებიცაა:

  • ჩანაფიქრის შემოქმედებითად განხორციელება, ორიგინალური იდეების გამოვლენა და ხორცშესხმა, ახლის შექმნა, დასმული პრობლემების გადასაჭრელად არასტანდარტული გზების მოძიება, გამოწვევების მიღება და გაბედული ნაბიჯების გადადგმა;
  • სამუშაოს თანაბრად განაწილება და შესრულება ჯგუფური მუშაობის დროს; განსხვავებული იდეების, შეხედულებების კონსტრუქციულად განხილვა; რესურსების, მოსაზრებების, ცოდნის გაზიარება პრობლემათა ერთობლივად გადაჭრის, გადაწყვეტილებათა ერთობლივად მიღების მიზნით;
  • სწავლა-სწავლების პროცესში ინტერესისა და ცნობისმოყვარეობის გამოვლენა; ახალი იდეების, მიდგომების, შესაძლებლობების ძიება და მათი განხორციელება სწავლის გაუმჯობესების მიზნით;
  • აქტივობის დაგეგმვა, სამუშაოს წარმატებით შესრულების კრიტერიუმების დადგენა; განსახორციელებელი სამუშაოს ეტაპების გამოკვეთა; სტრატეგიების მიზანშეწონილად შერჩევა სამუშაოს თითოეული ეტაპისათვის;
  • სწავლის პროცესის მონიტორინგი; თვითშეფასება ძლიერი და სუსტი მხარეების დასადგენად; სუსტი მხარეების გასაძლიერებლად გზების დასახვა;
  • სოციო-ემოციური მართვა – საკუთარ თავში სიძნელეთა გადალახვის რესურსების პოვნა;
  • ცალკეული საქმიანობისთვის გამოყოფილი დროის ეფექტიანად გამოყენება;
  • სასკოლო საქმიანობებში ნაკისრი ვალდებულების შესრულება;
  • სამუშაოს დადგენილ ვადებში დასრულება და ჩაბარება;
  • საკუთარი ქცევის მართვა, საკუთარ ქცევებზე პასუხისმგებლობის აღება;
  • ცხრილების (მათ შორის ელექტრონული ცხრილების) გამოყენება მონაცემთა ორგანიზება-წარმოდგენის, მათი დამუშავებისა და ანალიზის მიზნით;
  • საბუნებისმეტყველო შინაარსის დინამიკური, ვირტუალური სიმულაციების მიზნობრივად გამოყენება;
  • კვლევითი სამუშაოების ოქმებისა და ანგარიშების შექმნა ტექსტურ რედაქტორებში.

 

წარმოგიდგენთ სასწავლო კვლევითი პროექტის გეგმას ფიზიკაში „შემკრები ლინზის ფოკუსური მანძილის განსაზღვრა“. პროექტი შესაძლებელია განხორციელდეს ინტეგრირებულად ბიოლოგიასთან. ასევე, თანამედროვე უცხოური ლიტერატურის განსახილველად და სათარგმნად საჭირო იქნება პროექტის ინტეგრირება უცხო ენასთანაც. ასეთი მიდგომები ხელს შეუწყობს კოლეგებს შორის თანამშრომლობითი კულტურის ამაღლებას და რაც მთავარია, მოსწავლეებისთვის პროექტზე მუშაობას გახდის მეტად საინტერესოს და პროდუქტიულს.

 

პროექტის სახელწოდება

  

 ლინზის დამზადება და ლინზის ფოკუსური მანძილის განსაზღვრა
საგანი ფიზიკა
 

პროექტში მონაწილეები

  

მე-11 კლასის მოსწავლეები
 

პრობლემის ანალიზი

 

 

 მოსწავლემ უნდა გააცნობიეროს:

·         მატერიის რომელი სახეები გვხვდება განსახილველ საკითხში, რისგან შედგება ნივთიერება, რომელიც მის მიერ განსახილველ საკითხში მონაწილეობს;

·         რა თვისობრივი ცვლილებები მიმდინარეობს განსახილველ ფიზიკურ პროცესში და როგორ აღიწერება ეს ცვლილებები რაოდენობრივად;

·         ენერგია, როგორც სისტემის მდგომარეობის განმსაზღვრელი სიდიდე და ამ სისტემის მუშაობის შესრულების უნარი;

·         ენერგიის რომელი სახეებით ხასიათდება განსახილველი მოვლენაში მონაწილე სხეულები და როგორ გარდაიქმნება ენერგია;

·         დააკავშიროს ერთმანეთთან განსახილველი მოვლენის გამომწვევი მიზეზები და შედეგები.
თემა–

საკითხები–

ქვესაკითხები–

 ოპტიკა

ლინზა

სხივთა სხვა სამკუთხა პრიზმაში; სხივთა სვლა ლინზაში; გამოსახულების აგება ლინზაში.
სამიზნე ცნება და მასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები მატერია:

·         სინათლე მატერიალურია და შესაძლებელია აღიწეროს, როგორც ელექტრომაგნიტური ტალღის გავრცელება;

·         სხვადასხვა გარემოში სინათლის გავრცელების თავისებურებები დამოკიდებულია ამ გარემოს ფიზიკურ თვისებებზე, რომელსაც, თავის მხრივ, მოცემული გარემოს შემადგენელი ნაწილაკების გვარობა და განლაგება განსაზღვრავს;

·         სინათლის გარდატეხის მოვლენის აღწერა ოპტიკური მოვლენების ასახსნელად;

·         ექსპერიმენტების ჩატარება ვაკუუმსა და ერთგვაროვან ნივთიერებაში სინათლის წრფივი გავრცელების დასასაბუთებლად.

ენერგია:

·         ელექტრომაგნიტური ტალღის ენერგია/სინათლის ენერგია; შინაგანი ენერგია; მოლეკულების ქაოსურად მოძრაობის კინეტიკური ენერგია; შინაგანი ენერგია/მოლეკულების ურთიერთქმედების პოტენციური ენერგია.

·         ოპტიკური მოწყობილობის საშუალებით შესაძლებელია სინათლის ენერგიის ლოკალიზება და სხვა სახის ენერგიად გარდაქმნა.

ძალა:

·         გრავიტაცია გავლენას ახდენს სინათლის წრფივად გავრცელებაზე;

მოძრაობა და პროცესები:

·         ინფორმაციის მოძიების უნარის გამოყენება სინათლის სიჩქარის გაზომვის სხვადასხვა მეთოდების აღმოსაჩენად;

·          სხვადასხვა გარემოში სინათლის სიჩქარის/მიმართულების ცვლილება აღიწერება რაოდენობრივი და თვისობრივი მახასიათებლებით;

·         ექსპერიმენტის დაგეგმვა და უსაფრთხოდ განხორციელება პრიზმაში, ბრტყელ-პარალელურგვერდებიან ფირფიტასა და თხელ ლინზაში სინათლის სვლის აღსაწერად.

 
სტანდარტთან კავშირი

 

 

 

 

 

 ფიზ.საშ.1. მეცნიერული მიღწევებისა და კვლევითი უნარ-ჩვევების გამოყენება მატერიის სახეების ფიზიკური თვისებებისა და მათი ცვლილების დასახასიათებლად;

ფიზ.საშ.2. მეცნიერული მიღწევებისა და კვლევითი უნარ-ჩვევების გამოყენება სხეულთა ურთიერთქმედებისა და ურთიერთქმედების მიზეზების/შედეგების შესასწავლად;

ფიზ.საშ.3. მეცნიერული მიღწევებისა და კვლევითი უნარ-ჩვევების გამოყენება ენერგიის სახეებისა და მათი ურთიერთგარდაქმნის მიზეზების აღსაწერად;

ფიზ.საშ.4. მეცნიერული მიღწევებისა და კვლევითი უნარ-ჩვევების გამოყენება ბუნებაში მიმდინარე ფიზიკური მოვლენების/პროცესების დასახასიათებლად.
კვლევა,

მოსწავლემ უნდა გააცნობიეროს, რომ:

 • კვლევის მეთოდებია: ცდა (ექსპერიმენტი), ინფორმაციის მოძიება, მონაცემების დამუშავება (ანალიზურად, გრაფიკულად, დიაგრამებით), ვირტუალურ ლაბორატორიაში რეალური მოვლენის მოდელირება და სხვა;

• ექსპერიმენტის მსვლელობისას აუცილებელია უსაფრთხოების წესების დაცვა;

• რეალური მოვლენის მოდელირებისას შესაძლოა უგულებელყოფილ იქნას გარკვეული ფაქტორები, რის გამოც რეალობისაგან აცდენილ შედეგს მივიღებთ.

• მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების განვითარებისთვის აუცილებელია აღმოჩენები, ხოლო სხვადასხვა პროფესიის დაუფლებისთვის – მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების მიღწევების ცოდნა და კვლევითი უნარების ჩამოყალიბება.
მდგრადი განვითარების მიზნები  მიზანი 4 – ხარისხიანი განათლება
პროექტის მიზანი

 

 

 

 

 მოსწავლემ:

·         იმსჯელოს სინათლის ორმაგი ბუნების, სინათლის გავრცელების, არეკვლის, შთანთქმის, გარდატეხის კანონებზე;

·         ვირტუალური და რეალური ექსპერიმენტებით დაადგინოს კანონზომიერები, როგორ ხდება სხივთა სხვა სამკუთხა პრიზმაში; სხივთა სვლა ლინზაში;

·         დაამზადოს შემკრები ლინზა და შეძლოს გამოსახულების აგება ლინზაში;

·         დაახასიათოს თვალი, როგორც ოპტიკური სისტემა და მოახდინოს ცოდნათა ურთიერთდაკავშირება ფიზიკასა და ბიოლოგიაში;

ჩაატაროს ექსპერიმენტები და გამოიანგარიშოს მის მიერ დამზადებული ლინზის ფოკუსური მანძილი.
გრძელვადიანი მიზანი ·         შეძლოს მოპოვებული ინფორმაციის ეფექტურად გამოყენება; საკუთარი მოსაზრების დასაბუთება შესაბამისი არგუმენტებისა და მაგალითების მოყვანით;

·         გააცნობიეროს მდგრადი განვითარების მიზნებით დასახული ამოცანების განმხორციელების ეფექტურობა და აუცილებლობა;

·         გამოიმუშაოს გაცნობილი მასალის დამუშავების, გააზრების, სისტემაში მოყვანის, სამომავლოდ გამოყენების, გაანალიზება-ინტერპრეტირებისა და წარდგენა-გაზიარების უნარი.
სწავლის შედეგები–შედეგები საშუალო საფეხურის სტანდარტის მიხედვით: სამიზნე ცნებები:

მატერია

·         მეცნიერული მიღწევებისა და კვლევითი უნარ-ჩვევების გამოყენებით ნივთიერებების შემადგენელი სტრუქტურის დახასიათება;

 ენერგია

·         მეცნიერული მიღწევებისა და კვლევითი უნარ-ჩვევების გამოყენებით ენერგიის სახეებზე და მათი ურთიერთგარდაქმნის მიზეზებზე/შედეგებზე მსჯელობა ბუნებაში მიმდინარე ფიზიკური მოვლენების დასახასიათებლად;

 ფიზიკური პროცესი

·         მეცნიერული მიღწევებისა და კვლევითი უნარ-ჩვევების გამოყენებით ბუნებაში არსებული მიზეზ-შედეგობრივი კავშირების დასაბუთება ფიზიკური პროცესების/მოვლენების აღსაწერად და დასახასიათებლად.
პროექტის ამოცანები

 

 მოსწავლეებმა მოამზადონ პრეზენტაციები და იმსჯელონ:

·         სინათლეზე, როგორც მატერიის ერთ სახეზე და იმ ფიზიკურ პროცესებზე, რომლებიც თან ახლავს სინათლის გავრცელებას, შთანთქმასა და გარდატეხას;

·         საკუთარი რესურსებით დაამზადონ შემკრები ლინზა;

·         ჩაატარონ ექსპერიმენტები და გამოთვალონ შემკრები ლინზის ფოკუსური მანძილი.
მოსალოდნელი შედეგები

 

 ·         მოსწავლეები მრავალფეროვანი აქტივობებით, მოდელზე მუშაობით და საბოლოო პროდუქტის შექმნით გაიღრმავებენ ცოდნას ფიზიკაში;

·          განუვითარდებათ მაღალი სააზროვნო და ცოდნის ტრანსფერული უნარები;

·         გამოუმუშავდებათ უნარ-ჩვევები საინფორმაციო ტექნოლოგიებში (ინტერნეტში ინფორმაციის მოძიება; ინფორმაციის თარგმნა; მოდელის შექმნა; ექსპერიმენტის დაგეგმვა; საგანმანათლებლო პროგრამებით მუშაობა; პრეზენტაციების მოწყობა).
ამოცანების განსახორციელებლად საჭირო აქტივობები

 

 აქტივობა 1. თეორიული მასალის დამუშავება და პრეზენტაციების მომზადება

სინათლის გავრცელების, არეკვლის და გარდატეხის კანონების შესწავლა

·         კლასის გაყოფა ჯგუფებად;

·         პრეზენტაციების მომზადება და დისკუსიის წარმართვა:

ჯგუფი I – სინათლე სინათლის სიჩქარის გაზომვის მეთოდები; ჩრდილი და ნახევარჩრდილი; ფერადი ჩრდილი

ჯგუფი II – სინათლის არეკვლა და გარდატეხა; გამოსახულების აგება ბრტყელ სარკეში

ჯგუფი III – რა არის ფერი

ჯგუფი IV – ლინზა; გამოსახულების აგება ლინზაში

ჯგუფი V- თვალი ცოცხალი ოპტიკური სისტემა

 

სავარაუდო კითხვები I ჯგუფის პრეზენტაციისთვის:

სინათლე სინათლის სიჩქარის გაზომვის მეთოდები; ჩრდილი და ნახევარჩრდილი; ფერადი ჩრდილი

1.    როგორი ბუნება აქვს სინათლეს?

2.    როგორ გარემოში ვრცელდება სინათლე?

3.    როგორ ვრცელდება სინათლე ერთგვაროვან გარემოში?

4.    რა არის სინათლის სხივი?

5.    როდის არის სინათლის წყარო წერტილოვანი?

6.    რას ეწოდება ოპტიკური სიმკვრივე? გარემოს გარდატეხის მაჩვენებელი?

7.    როდის ჩნდება ჩრდილი? ნახევარჩრდილი?

8.    რატომ ხდება მზის დაბნელება?

9.    რატომ ხდება მთვარის დაბნელება?

10.  რატომ ვხედავთ მთვარეს სხვადასხვა ფაზაში?

სავარაუდო კითხვები II ჯგუფის პრეზენტაციისთვის:

სინათლის არეკვლა და გარდატეხა; გამოსახულების აგება ბრტყელ სარკეში

1.    რაში მდგომარეობს სინათლის არეკვლის კანონები?

2.    როდის ხდება სრული შინაგანი არეკვლა?

3.    როგორ განისაზღვრება სრული შინაგანი არეკვლის ზღვრული კუთხე?

4.    როდის გარდატყდება სინათლე?

5.    რა ხდება, როდესაც სინათლე ორი გარემოს გამყოფ საზღვარს ეცემა?

6.    რაში მდგომარეობს სინათლის გარდატეხის კანონი?

7.    რატომ გეჩვენება წყალში ფანქარი გატეხილი?

8.    შექცევადია თუ არა დაცემული და გარდატეხილი სხივები?

9.    რა არის გარემოს გარდატეხის აბსოლუტური და ფარდობითი მაჩვენებელი?

10.  რატომ ვხედავთ საგნებს?

11.  რა არის სარკული არეკვლა?

12.  რას ეწოდება დიფუზიური არეკვლა?

13.  რომელი არეკვლით ვხედავთ სხეულებს, სარკულით თუ დიფუზიურით?

სავარაუდო კითხვები III ჯგუფის პრეზენტაციისთვის:

რა არის ფერი

1.    როგორია ხილული სინათლის ტალღის სიგრძის და სიხშირის დიაპაზონი?

2.    დაასახელეთ სპექტრის ფერები?

3.    რა შემთხვევაშია ზედაპირი თეთრი ფერის?

4.    რა შემთხვევაშია ზედაპირი შავი ფერის?

5.    რა შემთხვევაშია ზედაპირი სხვადასხვა ფერის?

6.    რა არის ფერი?

7.    როგორ აღიქვამს ადამიანის თვალი ფერებს?

8.    რატომ არის ცა ცისფერი?

9.    როგორ ხდება სხივთა სვლა სამკუთხა პრიზმაში?

10.  რამდენჯერ გარდატყდება სხივი სამკუთხა პრიზმაში გასვლისას?

 სავარაუდო კითხვები IV ჯგუფის პრეზენტაციისთვის:

 ლინზა; გამოსახულების აგება ლინზაში

1.    საით გადაიხრება სამკუთხა პრიზმიდან გამოსული სხივი?

2.    რა არის ლინზა? თხელი ლინზა?

3.     რას ეწოდება გამბნევი ლინზა?

4.    რას ეწოდება შემკრები ლინზა?

5.    როგორ შეიძლება დამზადდეს ლინზა?

6.    შეიძლება თუ არა რომ ლინზა განვიხილოთ, როგორც პრიზმების ერთობლიობა?

7.    რას ეწოდება ლინზის ფოკუსური მანძილი?

8.    რას ეწოდება გრავიტაციული ლინზირება?

9.    რას ეწოდება ლინზის ოპტიკური ძალა?

10.  რას ეწოდება ლინზის გამადიდებლობა?

11.   განიხილეთ გამოსახულების აგება ლინზაში საგანსა და ლინზას შორის მანძილის ცვლილების მიხედვით.

12.   როგორია თხელი ლინზის ფორმულა?

სავარაუდო კითხვები V ჯგუფის პრეზენტაციისთვის:

თვალი ცოცხალი ოპტიკური სისტემა

1.    როგორი აგებულება აქვს ადამიანის თვალს?

2.    როგორ ხედავს ადამიანის თვალი?

3.    რას ეწოდება აკომოდაცია?

4.    სად ფოკუსირდება ნორმალური თვალის შემთხვევაში სხივები?

5.    რას ნიშნავს ახლომხედველი თვალი?

6.    რას ნიშნავს შორსმხედველი თვალი?

7.    როგორი (შემკრები თუ გამბნევი) ლინზისგან დამზადებული სათვალეა საჭირო შორსმხედველობის დროს?

8.    როგორი (შემკრები თუ გამბნევი) ლინზისგან დამზადებული სათვალეა საჭირო ახლომხედველობის დროს?

აქტივობა 2. მოსწავლეთა მიერ პრეზენტაციების წარდგენა

 პრეზენტაციების განხილვა, დისკუსიები და მასალის შეჯამება;

პრეზენტაციების წარდგენისას მოსწავლეებმა უნდა გამოიყენონ ვირტუალური ლაბორატორიის შესაბამისი ექსპერიმენტები.

აქტივობა 3. მოსწავლეთა მიერ შემკრები ლინზის დამზადება

თითოეულ ჯგუფს ეძლევა დავალება ინსტრუქციის მიხედვით დაამზადოს შემკრები ლინზა.

ინსტრუქციის ბმულები:

https://www.youtube.com/watch?v=_iOK-23hAL4

https://www.youtube.com/watch?v=1FSzVsCt1_U

აქტივობა 3. ექსპერიმენტის საშუალებით შემკრები ლინზის ფოკუსური მანძილის განსაზღვრა

ექსპერიმენტის მსვლელობა:

1.    მნათ საგანსა და ეკრანს შორის მოათავსეთ შემკრები ლინზა.

2.    ლინზის გადაადგილებით მიაღწიეთ საგნის მკაფიო გამოსახულებას (მიიღეთ როგორც გადიდებული, ასევე შემცირებული გამოსახულებები);

3.    ათვალეთ შესაბამისი d და f მანძილები – (d) მანძილი საგნიდან ლინზამდე, (f) მანძილი ლინზიდან გამოსახულებამდე);

4.    ცდა გაიმეორეთ 3-ჯერ, როცა სინათლის წყაროსა და ლინზას შორის არსებული d მანძილი დააკმაყოფილებს შემდეგ პირობას:F <d < 2F (ე.ი. საგნის გამოსახულება გადიდებულია);

5.     ახლა ლინზა ამოძრავეთ მანამ, სანამ ეკრანზე საგნის მკაფიო შემცირებულ გამოსახულებას არ მიიღებთ;

6.     აითვალეთ სათანადო მანძილები: საგნიდან ლინზამდე (d), ლინზიდან გამოსახულებლამდე (f);

7.     ცდა გაიმეორეთ 3-ჯერ საგნის შემდეგი მდებარეობისათვის:d > 2F;

8.    ყველა შემთხვევისთვის გამოთვალეთ შემკრები ლინზის ფოკუსური მანძილი:

 

 

9.    გააკეთეთ გაანგარიშებები და გამოთვალეთ აბსოლუტური და ფარდობითი ცდომილებები;

10.   შედეგები შეიტანეთ დაკვირვებათა ცხრილში;

11.  გამოთვალეთ ფოკუსური მანძილის საშუალო მნიშვნელობა;

12.  გამოთვალეთ აბსოლუტური და ფარდობითი ცდომილებები.

დაკვირვებათა ცხრილი:

 
სასარგებლო ბმულები: https://rb.gy/xq0cxk

https://rb.gy/9qsjuc

https://rb.gy/pvsicw

https://rb.gy/ctm4gu

https://phet.colorado.edu/en/simulations/color-vision

https://www.youtube.com/watch?v=f4ZHdzl6ZWg

https://www.youtube.com/watch?v=rkm3souCAg8

https://flexbooks.ck12.org/user:z2vvcmdpywnozw1pc3ryeteyqgdtywlslmnvbq../cbook/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90/?fbclid=IwAR25BL-1eXRlMR38wN3zF7X1i0w9_lrrTGCd1jegsVJ-cO7fbMgTlQq6luE

https://simtest.ck12.org/simulations/physics/diamond-cut/app/index.html?lang=ge&referrer=ck12Launcher&backUrl=https://simtest.ck12.org/simulations/physics.html

https://simtest.ck12.org/simulations/physics/prom-night/app/index.html?lang=ge&referrer=ck12Launcher&backUrl=https://simtest.ck12.org/simulations/physics.html

https://simtest.ck12.org/simulations/physics/rose-colored-glasses/app/index.html?lang=ge&referrer=ck12Launcher&backUrl=https://simtest.ck12.org/simulations/physics.html

https://simtest.ck12.org/simulations/physics/magnifying-glass/app/index.html?screen=sandbox&lang=ge&referrer=ck12Launcher&backUrl=https://simtest.ck12.org/simulations/physics.html

chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://educationhouse.ge/storage/books/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90_2240.pdf
გამოყენებული

რესურსები:

 პლასტმასის ბოთლი ან პოლიეთილენი, მაკრატელი, წებო, ერთჯერადი შპრიცი, წყალი, სინათლის წყარო, სახაზავი, ეკრანი.

 

მოსწავლის თვითშეფასების რუბრიკა:

1. როგორ ფიქრობთ, გასწავლა თუ არა რამე ამ პროექტზე მუშაობამ?

ა) ბევრი რამ მასწავლა;

ბ) მასწავლა;

გ) ახალი თითქმის არაფერი მისწავლია;

დ) ახალი არაფერი მისწავლია.

2. მოცემულ დავალებებს დროულად ასრულებდით თუ არა?

ა) ყოველთვის;

ბ) ხშირად;

ბ) პერიოდულად;

დ) იშვიათად.

3. როგორ თვლი შენს როლს პროექტის განხორციელებაში?[td_smart_list_end]

ა) მნიშვნელოვანი როლი მქონდა;

ბ) ვთვლი, რომ გარკვეულწილად თავს ვართმევდი საქმიანობებს;

გ) უმნიშვნელო იყო;

დ) რომ არ ვყოფილიყავი პროექტში, არაფერი შეიცვლებოდა.

4.დაასახელე ამ პროექტის დადებითი და უარყოფითი ფაქტორები შენი შემდგომ პროექტში მონაწილეობისათვის.

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

5. რას შეცვლიდი პროექტში?

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

 

 

 

პროექტის შეფასების რუბრიკა

სამიზნე ცნება დაბალი საშუალო მაღალი
მატერია მოსწავლემ იცის ჩამოთვლილთაგან ერთ-ერთი: სინათლე არის ელექტრომაგნიტური ტალღა, სინათლე არის ნაწილაკების კონა. არ ესმის მისი ორმაგი ბუნების არსი.

ვერ ამჟღავნებს შესაბამის ცოდნას.

 მოსწავლეს ესმის რაში მდგომარეობს სინათლის ორმაგი ბუნება. განმარტავს სინათლის დუალიზმს, მაგრამ ვერ აყალიბებს მის ფიზიკურ შინაარსს.

აქვს ზედაპირული ცოდნა და უჭირს ცოდნის ტრანსფერი.

 მოსწავლე მსჯელობს სინათლის ორმაგ ბუნებაზე, აცნობიერებს მის ნაწილაკურ და ტალღურ თვისებებს. მსჯელობს სინათლის გავრცელების, არეკვლისა და გარდატეხის კანონებზე სინათლის კორპუსკულურ თვისებებზე დაყრდნობით.

მსჯელობს სინათლის გავრცელების სიჩქარეზე, როგორც ელექტრომაგნიტურ ტალღაზე.

ამჟღავნებს სიღრმისეულ ცოდნას და ახდენს ცოდნის ტრანსფერს.
ენერგია მოსწავლემ იცის ჩამოთვლილთაგან ერთ-ერთი: სინათლეს გადააქვს ენერგია, ან ლინზა კრებს სინათლის სხივებს, ან ლინზით შეიძლება ცეცხლის გაჩენა.

ვერ ამზადებს ლინზას და ვერ ატარებს დაგეგმილ ექსპერიმენტს.

 

 მოსწავლემ იცის, რომ სინათლეს გავრცელებისას გადააქვს ენერგია, მაგრამ ვერ ასაბუთებს მაგალითებით. იცის, რომ ლინზა კრებს სინათლეს, მაგრამ ვერ ხსნის როგორ. იცის, რომ ლინზას შეუძლია ენერგიის კონცენტრირება, მაგრამ ვერ მსჯელობს ენერგეტიკულ გარდაქმნებზე.

შეუძლია ლინზის დამზადება ინსტრუქციის მიხედვით, მაგრამ ვერ მსჯელობს ლინზის მოქმედების პრინციპზე.

ატარებს ექსპერიმენტს, მაგრამ უჭირს აღებული მონაცემებით ლინზის ფოკუსური მანძილის განსაზღვრა. უჭირს ცოდნათა დაკავშირება.

 მოსწავლემ იცის, რომ სინათლეს გავრცელებისას გადააქვს ენერგია და ასაბუთებს მაგალითებით. იცის სხივთა სხვა ლინზაში, როგორ შეუძლია ლინზას სხივების შეკრება, მსჯელობა ლინზის მოქმედების პრინციპზე.

შეუძლია ლინზის დამზადება ინსტრუქციის მიხედვით. ექსპერიმენტზე დაყრდნობით შეუძლია ლინზის ფოკუსური მანძილის განსაზღვრა.

მსჯელობს ლინზის საშუალებით ენერგიის კონცენტრირებასა და ენერგეტიკულ გარდაქმნებზე.

მსჯელობს ყოფა-ცხოვრებაში ლინზის გამოყენების სხვადასხვა მაგალითებზე.
ფიზიკური

პროცესი

 მოსწავლემ იცის ჩამოთვლილთაგან ერთ-ერთი:

როგორ ვრცელდება სინათლე ერთგვაროვან გარემოში, როგორი გამოსახულება მიიღება ბრტყელ სარკესა და ლინზაში; როდის ხდება სინათლის არეკვლა, სინათლის გარდატეხა, რა არის პრიზმა.

არ შეუძლია ცოდნათა ურთიერთდაკავშირება.

 მოსწავლემ იცის სინათლის არეკვლის და გარდატეხის კანონები, რას წარმოადგენს ბრტყელი სარკე და ლინზა; როგორი გამოსახულებს მიიღება ბრტყელ სარკესა და ლინზაში, თუმცა ვერ აგებს შესაბამის გამოსახულებებს. იცის, რა არის პრიზმა, თუმცა ვერ მსჯელობს სხივთა სხვაზე სამკუთხა პრიზმაში, განმარტავს სინათლის გარდატეხას, მაგრამ ვერ მსჯელობს ამ მოვლენაზე.

შეუძლია დაამზადოს მოდელი რესურსის გამოსაყენებლად, მაგრამ ვერ მსჯელობს მისი მოქმედების პრინციპზე.

 მოსწავლე მოიძებს ინფორმაციას სინათლის სიჩქარის გაზომვის სხვადასხვა მეთოდის აღმოჩენასთან დაკავშირებით.

გეგმავს ექსპერიმენტს პრიზმაში, ბრტყელ, პარალელურგვერდებიან ფირფიტასა და თხელ ლინზაში სინათლის სვლის აღსაწერად;

აგებს გამოსახულებებს სინათლის არეკვლის კანონებით ბრტყელ და სფერულ სარკეებში მათი ყოფა-ცხოვრებასთან დასაკავშირებლად;

სინათლის არეკვლის, გარდატეხისა და სრული შინაგანი არეკვლის მოვლენებს იყენებს სხვადასხვა ოპტიკური ხელსაწყოების/სისტემების (თვალი, სათვალე, ლუპა, ტელესკოპი, მიკროსკოპი, ოპტიკური ბოჭკო) მუშაობის პრინციპის ასახსნელად.

 

გამოყენებული ლიტერატურა:

ქ.ტატიშვილი: ფიზიკა, მე-11 კლასი, მასწავლებლის წიგნი;

ქ.ტატიშვილი: ფიზიკა, მე-11 კლასი, მოსწავლის წიგნი;

საშუალო საფეხურის ფიზიკის სტანდარტი;

https://ck12.edu.ge/el-saxelmzgvaneloebi/

 

გამარჯვებები, რომლებზეც ბევრს ვისაუბრებთ და სხვებსაც მოვუყვებით

მიერ
admin
-
0

წლევანდელი ივნისი საქართველოში განსაკუთრებით ცხელი აღმოჩნდა. ევროპის ჩემპიონატზე ჩვენი ნაკრების გამოსვლამ ყველა გაგვაერთიანა. გამოცდილმა გულშემატკივრებმაც და იმ ადამიანებმაც, რომლებიც ფეხბურთს ერთი ბურთისა და 22 მოთამაშის სპორტად მიიჩნევდნენ, ტელეეკრანებთან თუ სტადიონზე მოვიყარეთ თავი.

ჩვენი თაობა თბილისის „დინამოს“ მიღწევებზე გაიზარდა. ყოველი 13 მაისი ჩვენთვის 1981 წლის წარმატებასა და კოტე მახარაძის ხმასთან ასოცირდებოდა. დამოუკიდებელმა საქართველომ 33-წლიანი ისტორიის განმავლობაში, სამწუხაროდ, ვერაფერს მიაღწია, სანამ არ დადგა 2024 წლის 26 მარტი და შემდეგ – 26 ივნისი. ამ დღეებში ისეთი გამარჯვებები ჩავიწერეთ ისტორიაში, რომლებზეც ბევრს ვისაუბრებთ და სხვებსაც მოვუყვებით.

მაისში გამოქვეყნებული ჩემი წერილი 26 მარტი – ბედნიერების ცრემლების და სიხარულის დღე სრულდებოდა სიტყვებით: „ჩვენ გვჭირდება საერთო ეროვნული გამარჯვებები! ისეთი გამარჯვებები, რომლებსაც იზეიმებს ყველა ქართველი, დიახ, ყველა, ვინც საქართველოს მოქალაქეა! ჩვენ გვჭირდება გამარჯვებები, რომლებიც ენგურს გაღმა თუ სამაჩაბლო-ახალგორში სიმპათიას და კეთილ შურს გამოიწვევს, ისეთი გამარჯვებები, რომლებიც ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები მოქალაქეების გულის ფეთქვის ვექტორს შეცვლის! გამარჯვებები, რომლებიც გაზრდის საერთო სულისკვეთებას, გამარჯვებები დიდი ბრძოლის მოსაგებად!“. ჩვენი საფეხბურთო ივნისი სწორედ ასეთი გამოვიდა.

 

სამზადისი

საქართველოს ეროვნულმა ნაკრებმა ევროპის ჩემპიონატის საგზური გაინაღდა თუ არა, დავიწყე ინფორმაციის ძიება იმის შესახებ, როგორ მოვხვედრილიყავი რომელიმე თამაშზე. 27 მარტს უკვე ზეპირად ვიცოდი ბილეთების გაყიდვის უეფას მიერ დადგენილი წესები და პროცედურა, თარიღები და ა.შ.

ამის შემდეგ გერმანიაში მოსახვედრი მარშრუტების დამუშავება დავიწყე. ლეპტოპში გავხსენი საქაღალდე და სპეციალურ ცხრილში შემქონდა ინფორმაცია ყველაზე ხელსაყრელი და იაფი გზების შესახებ.

განწყობა და საფეხბურთო ლოგიკა ჩეხეთთან, ქალაქ ჰამბურგში გასამართ თამაშზე დასწრებას მკარნახობდა. სამწუხაროდ, საქართველოსთვის განკუთვნილი ბილეთების გაყიდვის ეტაპზე არ გამიმართლა, მატჩზე დასასწრები ბილეთი ვერ შევიძინე…

 

მეორე შანსი და ბედნიერი დამთხვევა

უეფას აქვს ასეთი წესი: გულშემატკივარს საშუალებას აძლევს, ნაყიდი ბილეთები ისე დააბრუნოს, რომ ფინანსური ზარალი არ განიცადოს. ბილეთის შეძენის მეორე შანსი მაისში, სწორედ უკან დაბრუნებული ბილეთების გაყიდვის დროს მომეცა. ვებგვერდზე მხოლოდ ძვირიანი ბილეთები იყო დარჩენილი.

იმავე პერიოდში მივიღე მოსაწვევი ლიეტუვაში გასამართი „ერასმუს+“ პროგრამის მოკლევადიან ტრენინგზე დასასწრებად. მნიშვნელოვანი დეტალი ის იყო, რომ ტრენინგის დასასრული საქართველო-ჩეხეთის თამაშს ემთხვეოდა. სწორედ ამ დამთხვევის წყალობით მოვახერხე ბილეთის შეძენა, რადგან ლიეტუვამდე მგზავრობის ხარჯი, როგორც მონაწილეს, ტრენინგის ორგანიზატორებმა ამინაზღაურეს. ლიეტუვიდან გერმანიაში მოხვედრა კი ადვილი აღმოჩნდა.

 

ამბავი ჰამბურგში ნანახისა და გულშემატკივრობის კულტურისა

ჩვენ ევროპელები ვართ. ეს სიტყვები ვინმეს მიერ ხელოვნურად შემოგდებული რომ არ არის, ნათლად დაგვანახა ევროპის ჩემპიონატზე საქართველოს ნაკრების გამოსვლამ, როგორც გერმანული ქალაქების მოედნებზე დაფიქსირებულმა შედეგებმა და ლაღმა ბურთაობამ, ისე მოედნის მიღმა მაყურებლის მიერ ნაჩვენებმა კულტურამ და ეთიკამაც.

ჰამბურგი ჩრდილოეთი გერმანიის საპორტო ქალაქია. პორტი მდინარე ელბაზეა გაშენებული და ერთ-ერთი უდიდესია ევროპაში (ტვირთბრუნვით ჩამოუვარდება მხოლოდ როტერდამისა და ანტვერპენის პორტებს).

ჰამბურგში ბერლინიდან ჩავედი ავტობუსით. ავტობუსშივე აღმოვაჩინე ქართველი გულშემატკივრების ორი ჯგუფი. ისინიც ჩემსავით თამაშზე დასასწრებად მოდიოდნენ.

ავტოსადგური ქალაქის ცენტრში მდებარეობს. ბარგი შესანახ საკანში დავტოვე და ქალაქის დასათვალიერებლად გავეშურე. გერმანული შაბათ-კვირისთვის დამახასიათებელი მშვიდი დილა იყო. ქალაქის ძველი უბნისკენ მიმავალ გზაზე თეთრ-წითელ ფერებში გამოწყობილი ხალხის რაოდენობა იზრდებოდა. ჩვენი საფირმო მისალმება იყო „გამარჯვება!“ ქართველი ქომაგი დილიდანვე იჭერდა თადარიგს.

ძველი უბნის მონახულების შემდეგ ნავსადგურისკენ გადავინაცვლე. ქალაქის ამ ნაწილში ჩეხი გულშემატკივარი ჭარბობდა. ჯგუფ-ჯგუფად დადიოდნენ, მღეროდნენ… ერთმანეთს წარმატება ვუსურვეთ და სამახსოვრო ფოტოც გადავიღეთ.

 

შეკრების ადგილი და სტადიონი

დაახლოებით 12 საათისთვის მეგობრებთან ერთად ქართველი გულშემატკივრისთვის გამოყოფილ შეკრების ადგილზე გადავინაცვლე. ჰამბურგის რკინიგზის ცენტრალურ სადგურში დაახლოებით იგივე სიტუაცია დამხვდა, რაც თბილისში, სადგურის მოედანზე ან მეტროსადგურ წერეთელზე ხდება ხოლმე ნაკრების თამაშის დღეს.

თეთრ-წითელში გამოწყობილი გულშემატკივრებით გადაჭედილ მოედანზე გაჩაღებული ცეკვები, ქართული სიმღერები, ჰიმნი და შეძახილები თამაშამდე არაჩვეულებრივ განწყობას ქმნიდა.

ჰამბურგში მარტო არ ვიყავი – თამაშს ჩემი მეგობარი სოფიო ბაჩილავა და მისი ოჯახიც ესწრებოდნენ. სამწუხაროდ, ქომაგების მსვლელობას ვერ მივუსწარით, ამიტომ სტადიონისკენ მიმავალ, მწვანეში ჩაფლულ ვიწრო გზას დავადექით.

ჰამბურგის სტადიონი (Volksparkstadion) არაჩვეულებრივი ნაგებობა აღმოჩნდა. გავიარე უსაფრთხოების ზონა, კონტროლი და აღმოვჩნდი სტადიონზე, სადაც ჩემი ყურადღება ხასხასა მინდორმა და ლურჯმა ტრიბუნებმა მიიპყრო.

ყოველ იარუსზე კვების ობიექტები იყო მოწყობილი. მეორეული მოხმარების წახალისების მიზნით გამაგრილებელი სასმელები და ლუდი მრავალჯერადი გამოყენების ჭიქებით იყიდებოდა. თუ ჭურჭელს დააბრუნებდი, სამ ევროს უკან გიბრუნებდნენ.

 

თამაში

თამაში არაჩვეულებრივი გამოვიდა. პირველ ტაიმში დავწინაურდით. ჩვენ გვერდით ნეიტრალური გულშემატკივრები ისხდნენ და მთელი გულით ქომაგობდნენ საქართველოს. ევროპის ჩემპიონატზე ბევრი მხარდამჭერი შევიძინეთ.

მეორე ტაიმი უფრო რთული აღმოჩნდა. ჩეხები გამუდმებით და შეუჩერებლად გვიტევდნენ. ერთ-ერთი ასეთი შეტევის შემდეგ ანგარიში გაგვითანაბრეს. მამარდაშვილის გაბედული ქმედებები რომ არა, თამაშს წავაგებდით.

დამატებითი დროის ბოლო წუთზე ხელიდან გაშვებულმა კარგმა შანსმა ქართველ გულშემატკივარს განწყობა გაუფუჭა. ეს მომენტი რომ არა, სტადიონიდან გახარებულები წამოვიდოდით.

 

თამაშის შემდეგ

თამაშის შემდეგ ქართველებს დანა კბილს არ გვიხსნიდა. ჩეხი გულშემატკივრები უფრო იმედიანად ტოვებდნენ მოედანს – წინ კიდევ ერთი თამაში იყო და ჩეხების მიერ თურქების დამარცხების შანსი უფრო დიდი ჩანდა, ვიდრე ჩვენი ნაკრების პორტუგალიასთან მოგებისა.

გულისწყრომამ ნელ-ნელა გაგვიარა. მალე გავაცნობიერეთ, რომ ევროპის ჩემპიონატზე პირველი ქულა ჩავიწერეთ აქტივში და თან ჯგუფიდან გასვლის შანსიც დავიტოვეთ. უკანა გზაზე კომუნიკაბელური ჩეხი გულშემატკივარი გავიცანი. მან მითხრა, რომ საქართველოს პორტუგალიის დამარცხება შეუძლია.

მაყურებელმა თანდათან ისევ დაიწყო ხმამაღლა სკანდირება და გამამხნევებელი შეძახილები. მეტროს ვაგონებში, ქალაქის ცენტრში ისმოდა: „სა-ქა-რთვე-ლო!“

თამაშის შემდეგ ქართველებმაც და ჩეხებმაც კვების ობიექტებს მივაშურეთ. უნდა გენახათ, რა სამაგალითო ქცევითა და კულტურით გამოირჩეოდა ჰამბურგში ჩასული თითოეული ქართველი.

ჰამბურგში ნანახმა და განცდილმა წარუშლელი კვალი დატოვა ჩემზე. ასე მგონია, რომ იმ ერთმა დღემ გამზარდა. საქართველოს ჰიმნი სპორტულ შეჯიბრებებზე, საპროტესტო აქციებზე და სხვა ხალხმრავალ შეკრებებზე არაერთხელ შესრულებულა, მაგრამ ყველაზე ემოციური სწორედ ეროვნული ჰიმნის შესრულების მომენტი აღმოჩნდა. 35 000-მდე ქართველი ვმღეროდით ჰიმნს ჩრდილოეთი გერმანიის ქალაქში. 22 ივნისს ჰამბურგის თავზე საქართველოს დროშა ფრიალებდა.

 

 

შეჯამებასავით

მარტის გამარჯვებიდან სამი თვე გავიდა. კალენდარზე ისევ რიცხვი 26 იყო გამოსახული. ამჯერად ევროპის ჩემპიონატის ჯგუფური ეტაპის დასკვნით შეხვედრას ვმართავდით სოლიდურ პორტუგალიასთან. მხოლოდ გამარჯვების შემთხვევაში გავდიოდით ჯგუფიდან. ჩვენმა ნაკრებმა შეუძლებელი შეძლო. პორტუგალიასთან გამარჯვებამ სადებიუტო ევროპის ჩემპიონატზე მოგვცა მერვედფინალში თამაშის შესაძლებლობა, სადაც უკვე ესპანეთთან უთანასწორო ბრძოლაში დავმარცხდით.

საქართველოს ეროვნული ნაკრების გამოვარდნასთან ერთად ევროპის ჩემპიონატი უღიმღამო გახდა. ეს განცდა ქართველ გულშემატკივარს პირველად გვქონდა, რადგან აქამდე სხვა ქვეყნებს ვგულშემატკივრობდით.

ყველამ დავინახეთ, რა შეუძლია ფეხბურთს. მსოფლიოს წამყვანი ტელევიზიები და სპორტული სააგენტოები საქართველოს ნაკრებზე წერდნენ და ამზადებდნენ სიუჟეტებს. ევროპის ჩემპიონატის დაწყებისთანავე ჩვენში მიძინებულმა პატრიოტიზმმა გაიღვიძა. გამოვფინეთ დროშები, მოვხატეთ მაისურები, ამაყად შევძახეთ: „წინ, საქართველო!“ იმედი მაქვს, ეს არ იქნება ჩვენი წამიერი გაელვება. ეროვნულმა ნაკრებმა ახალი მიზნები უნდა დაისახოს. წინ 2026 წლის მსოფლიო ჩემპიონატის შესარჩევი თამაშები და ერთა ლიგის მომდევნო გათამაშებაა.

1...636465...1,055გვერდი 64 of 1,055

ვიდეობლოგი

მასწავლებლის ბიბლიოთეკას ახალი წიგნი შეემატა- სტატიები განათლების საკითხებზე

ჟურნალ „მასწავლებლის“ თითოეული ნომრის მომზადებისას, ცხადია, ვფიქრობთ მასწავლებელზე და იმ საჭიროებებზე,რომელთა წინაშეც ის ახლა დგას. ვფიქრობთ მასწავლებელზე, რომელიც ჩვენგან დამოუკიდებლადაც ფიქრობს, როგორ მოემზადოს გაკვეთილისთვის, რა...

ქ.თბილისი, სანდრო ეულის ქ. #5; +995 32 220 0 220 (4506)

ჟურნალ "მასწავლებელსა" და ინტერნეტ გაზეთ "mastsavlebeli.ge" -ში, რეკლამის განთავსების მსურველებმა დარეკეთ ნომერზე: +995 551 081 308

mastsavlebeli.ge-ზე გამოქვეყნებული ყველა მასალა წარმოადგენს გაზეთის საკუთრებას და დაცულია საქართველოს კანონით საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ.

მასალის გამოყენების პირობები იხილეთ სრულად

© 2022 ყველა უფლება დაცულია | დამზადებულია TATSSON.COM-ის მიერ