ხელს უწყობს თუ აფერხებს ტექნოლოგია ბავშვის სწავლასა და განვითარებას

ხუთ წლამდე ასაკის ბავშვები გასაოცარი მოხერხებით ითვისებენ ახალ ტექნოლოგიებს.

დღეს აღარავის უკვირს პატარა ბავშვის ხელში სმარტფონისა თუ პლანშეტური კომპიუტერის დანახვა, აღარავის აოცებს მათი თავდაჯერებული მანიპულირება ღილაკებით თუ ეკრანით.

და თუმცაღა მშობლებს ამ დროს სულის მოთქმის საშუალება ეძლევათ, ისინი შინაგანად მაინც შიშობენ, რომ ასეთი გასართობი მათი შვილების გონებრივ განვითარებას ავნებს.

აღმოჩნდა კი, რომ ეს ხელსაწყოები, პირიქით, სასარგებლოც კია სწავლისთვის, და რაც უფრო ინტერაქტიულია ეს გამოცდილება, მით ეფექტურია იგი განვითარების კუთხით.

ვისკონსინის უნივერსიტეტში ჩატარებულმა გამოკვლევამ, რომლის შედეგებიც წარმოადგინა ბავშვთა განვითარების კვლევის საზოგადოებამ (Society for Research in Child Development) გასულ კვირას გამართულ შეხვედრაზე, ცხადყო, რომ 2-დან 3 წლამდე ასაკის ბავშვებს ისეთ ვიდეოეკრანებზე რეაგირების ხარისხი, რომლებიც შეხებას ითხოვს, უფრო მაღალი აქვთ, ვიდრე ისეთებზე, რომლებიც არ მოითხოვს ამგვარ ინტერაქციას.

კვლევის მიხედვით, რაც უფრო მეტად ინტერაქტიულია ეკრანი, მით უფრო “ნამდვილი” და ადვილად აღსაქმელია ის 2-3 წლის ბავშვებისთვის.

გამოკვლევის ავტორი, ჰუმანური განვითარებისა და ოჯახის კვლევის დოცენტი ჰითერ კირკორიანი, ამბობს, რომ სენსორულ ეკრანებს ბავშვებისთვის საგანმანათლებლო პოტენციალი აქვს, რაც სიტყვათა დასწავლის ტესტმაც დაადასტურა.

“ბავშვები, რომლებიც ურთიერთქმედებენ სენსორულ ეკრანებთან, უფრო მალე ვითარდებიან, ნაკლები შეცდომა მოსდით და უფრო სწრაფად სწავლობენ. ჩვენი მიზანი მათი გენიოსებად ქცევა არ არის; ჩვენ, უბრალოდ, მეტი ინფორმაციის მიღებაში ვეხმარებით მათ”, – განმარტავს ჰითერ კირკორიანი.

ასე რომ, შვებით ამოისუნთქეთ, ძვირფასო მშობლებო, თქვენი პატარები მხოლოდ იმას აკეთებენ, რასაც ბუნება კარნახობთ და ამ ფორმით სამყაროსთან ურთიერთქმედებენ.

ასეა თუ ისე, ტექნოლოგია, ტელეფონებისა თუ სენსორული პლანშეტების სახით, კიდევ დიდხანს იქნება ხელმისაწვდომი. სწავლის ფასილიტაციის მიზნით მსოფლიოს მრავალ დაწყებით სკოლასა და სკოლამდელი აღზრდის ცენტრში უკვე დამკვიდრებულია iPad-ების გამოყენების პრაქტიკა. საინფორმაციო ტექნოლოგიები და იმის გააზრება, რა როგორ მუშაობს, უკვე სასწავლო გეგმის შემადგენელი ნაწილია.

“მე არ ვეკუთვნი მათ რიცხვს, ვისაც მიაჩნია, რომ ბავშვებს არ უნდა ჰქონდეთ შეხება მობილურ ტელეფონებთან, პლანშეტებთან და ა.შ.”, – ამბობს ადრეული განათლების საქველმოქმედო ორგანიზაციის პრეზიდენტი ჰელენ მოილეტი. ეს ორგანიზაცია მიზნად ისახავს 5 წლამდე ასაკის ბავშვთა სწავლების პრაქტიკისა და ხარისხის გაუმჯობესებას. “ამ ხელსაწყოებმა შესაძლოა დიდი სარგებლობა მოგვიტანოს, თუ გამოვიყენეთ სწორად, სწავლების მიზნით, და არა გამუდმებით, ან თუნდაც სხვა რამის მაგივრად”.

ჰელენს ყველაზე მეტად აშფოთებენ მშობლები, რომლებიც ცუდ მაგალითს აძლევენ შვილებს: “მე ხშირად ვხედავ მშობლებს, რომლებიც სიარულის დროსაც კი მუშაობენ ამგვარ ხელსაწყოებთან. ისინი ისე არიან ჩართულნი ამ ხელსაწყოებში, რომ ხშირად ბავშვებთან კომუნიკაციის ბარიერიც კი ექმნებათ”.

სტირლინგის უნივერსიტეტის განათლების სკოლის უკანასკნელი გამოკვლევა ცხადყოფს, რომ ოჯახის დამოკიდებულება ტექნოლოგიის მიმართ მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს მისდამი ბავშვის დამოკიდებულებაზე.

ამ კვლევის მიხედვით, 3-დან 5 წლამდე ასაკის ბავშვების განცდები გამომდინარეობს თითოეული ოჯახის სოციოკულტურული კონტექსტიდან და ცალკეული ბავშვის სურვილებიდან.

“ტექნოლოგია არ თამაშობს დომინანტურ როლს და არ წარმართავს ბავშვების განცდებს, მათი ჩართულობისა და ინტერაქციის ფორმებს, – ამას მათი სურვილები და ოჯახური კულტურა განაპირობებს”.

კვლევის ავტორი, სტირლინგის უნივერსიტეტის თანამშრომელი, ამბობს, რომ მშობელთა უმრავლესობას, დამოკიდებულებიდან და პასიურობიდან გამომდინარე, კარგად ესმის საფრთხის არსი, ამიტომ ისინი აწესებენ დროის შეზღუდვას ამგვარ ტექნოლოგიებთან ურთიერთობისთვის, რათა ხელი შეუწყონ ბავშვების სხვა ტიპის აქტივობას შინ თუ გარეთ.

არსებობენ ექსპერტები, რომლებიც ზემოთქმულს არ ეთანხმებიან.

მაგალითად, ფსიქოლოგიის დოქტორი არიკ სიგმანი ამტკიცებს, რომ დღეს ბავშვები უფრო მეტ დროს ატარებენ მონიტორებთან, ვიდრე ოდესმე და ეს მავნე ჩვევა უნდა დაიძლიოს, რადგან მას შეუძლია გამოიწვიოს დამოკიდებულება და დეპრესია.

მისი გამოთვლით, დღეს დაბადებულ ბავშვებს, როდესაც 7 წლისანი გახდებიან, ეკრანებზე მიჯაჭვულობის ერთი წელი შეუსრულდებათ.

თუ ეს გამოთვლა სინამდვილეს შეესაბამება, ცოტა თუ მიიჩნევს სადავოდ ამ ტენდეციის საფრთხეს.

მნიშვნელოვანია ისეთი პროგრამებისა და აპლიკაციების ჩამოტვირთვა, რომლებიც ბავშვების სწავლა-განათლებას შეუწყობს ხელს.

შეფილდის უნივერსიტეტის განათლების პროფესორი ჯეკი მარში ამბობს, რომ ეს სფერო უფრო სიღრმისეულ კვლევას მოითხოვს.

“ჩვენ აუცილებლად უნდა განვსაზღვროთ სასარგებლო პროგრამების პრინციპები, რადგან ამჟამად ამ თვალსაზრისით მასწავლებლებისათვის ერთიანი რესურსი არ არსებობს”.

ჯეკი მარშის თქმით, ხარისხიანი პროგრამები შესაძლოა წაადგეს იმ ბავშვების უნარ-ჩვევების განვითარებას, რომლებსაც სწავლასთან დაკავშირებული პრობლემები აქვთ.

ინტერნეტგარემომ ბავშვებს შესაძლოა შეუქმნას ვირტუალური სივრცე, რომელიც მათ თავდაჯერებას შემატებს, ანუ მისცემს იმას, რასაც ვერ ახერხებენ ოჯახი და სკოლა.

ამასთან, პროფესორი მშობლებს აფრთხილებს, რომ 6 წლამდე ასაკის ბავშვისთვის დღეში 2 საათი ეკრანთან მუშაობა სავსებით საკმარისია.

არიან ადამიანები, რომლებსაც მიაჩნიათ, რომ ეკრანი ჯანმრთელობისთვის მავნებელია, თუმცა ამის დამადასტურებელი საბუთი არ არსებობს.

კვლევები მოწმობს, რომ ბავშვებს სწრაფად ბეზრდებათ ერთი და იგივე ხელსაწყო და სხვა ტიპის თამაშებისკენ მიილტვიან, რათა ახლა მათ დაახარჯონ მოზღვავებული ენერგია.

“ჩვენ შესაძლოა პანიკას გვგვრიდეს ეს ტენდენცია, მაგრამ ფაქტია, რომ ბავშვები ძალიან ცნობისმოყვარენი და საზრიანები არიან”, – ამბობს ქალბატონი მოილეტი.

დაბოლოს, შეიძლება ითქვას, რომ ბავშვებს ისევე იტაცებთ ტექნოლოგია, როგორც მშობლებს.

წყაროები:

Does Technology hinder or help toddlers’ learning

By Philippa Roxby Health reporter, BBC News

https://www.bbc.co.uk/news/health-22219881

Society for Research in Child Development

https://srcd.org/

Young children engaging with technologies at home: The influence of family context

https://ecr.sagepub.com/content/early/2013/01/23/1476718X12466215

Limit children's screen time, expert urges

https://www.bbc.co.uk/news/education-19870199

თარგმნა ლევან ხარატიშვილმა