შემოქმედებითი მოღვაწეობა, მიუხედავად სირთულისა, ერთგვარი ჯილდოც გახლავთ. ასე რომ, ღირს, მოსწავლეები ამ საოცარ პროცესს ვაზიაროთ.
როგორ შეგვიძლია დავეხმაროთ მოსწავლეებს, გაიარონ შემოქმედებითი პროცესის ეტაპები – შთაგონება, სიცხადე, დისტილაცია, ინკუბაცია, პერსპირაცია და შეფასება და ამ გზით აიმაღლონ შემოქმედებითი პოტენციალი?
„არაშემოქმედებითი“ ადამიანები ჩვეულებრივ ებღაუჭებიან თავში მოსულ იდეას და გაუაზრებლად ახორციელებენ მას, ისე, რომ სერიოზულად არც კი განსჯიან, რის მიღწევა სურთ.
შემოქმედებითი მუშაობისას მასწავლებლის ერთ-ერთი დანიშნულებაა, დაეხმაროს მოსწავლეს იმ სტადიებზე მუშაობისას, რომლებშიც ის სისუსტეს ავლენს. ეს შესაძლებელია, ისეთი დავალებების შერჩევით, რომელიც არ შეიყვანს მოსწავლეს შემოქმედებით „ჩიხში“ და დიზაინერული „აშლილობისგანაც“ დაიცავს; ასევე მათთან ერთად განიხილავს შემოქმედებით პროცესს. უამბეთ მათ ზემოთ აღწერილი სტადიების შესახებ. ხაზგასმით აღნიშნეთ, რომ აუცილებელი არაა პირველივე იდეა წარმატებული გამოდგეს, აუცილებელია იდეებზე მუშაობა; განუმარტეთ, რომ თვით გამოჩენილ გენიოსებსაც კი არ სწვევიათ იდეები უეცარი გასხივოსნებით; რომ მნიშვნელოვანია ნათლად წარმოვიდგინოთ, რისი მიღწევა გვსურს. აუხსენით, რომ შემოქმედებითი პროცესი ერთნაირად საჭიროა, როგორც ფერწერასა და პოეზიაში, ასევე ინჟინერიასა და ბიზნეს-მენეჯმენტში. ყველას შეუძლია თავის სამუშაოში შემოქმედებითი მიდგომების გამოყენება. შემოქმედებითად აზროვნება და მოქმედება – ეს ის უნარებია, რომლებიც ყველა მოსწავლეს მოეთხოვება, განურჩევლად იმისა, თუ რა გზას აირჩევს ცხოვრებაში ის, რა ინტერესები და ჰობი აქვს. ამას გარდა, შემოქმედებითი უნარების გავარჯიშება, მნიშვნელოვნად ამრავალფეროვნებს მათ ცხოვრებას. ბევრი მათგანისთვის ეს შეიძლება თვითრეალიზაციისა და ბედნიერი ცხოვრების საწინდარი გახდეს.
როგორ გამოუმუშავოთ მოსწავლეებს ეს უნარები და როგორ ვასწავლოთ შემოქმედებითად მუშაობა?
მოსწავლეთა მხარდაჭერა შთაგონების სტადიაზე
მოსწავლეებს უნდა შესთავაზოთ დავალებები, რომლებიც დაეხმარება მათ იდეების გენერირებაში. ამის გაკეთება უმჯობესია შემოქმედებითი სამუშაოს დაწყების წინ. მაგალითად, თუ მოსწავლემ უნდა დაწეროს თხზულება ზღვის შესახებ, მან უნდა დაათვალიეროს ნახატები და ფოტოები ზღვის თემატიკაზე; ჩაიწეროს ნებისმიერი სიტყვა, ფრაზა ან დაკვირვების შედეგი, რაც თავში მოსდის, ისე, რომ არ დაფიქრდეს იმაზე, რამდენად შეძლებს მათ გამოყენებას შემდეგში. ასევე შეიძლება, თემასთან დაკავშირებული კარგი პროზის ნიმუშები წავუკითხოთ.
იდეების გენერირების კიდევ ერთი კარგი მეთოდია – ასოციაცია. მოსწავლეებს ეძლევათ ორი წუთი, რათა ჩამოწერონ სიტყვები და ფრაზები, რომლებიც ზღვასთან ასოცირდება. ამ მეთოდის ვარიანტს წარმოადგენს – ასოციაციური ჯაჭვი, რომელშიც ყოველი შემდეგი სიტყვა ასოცირდება წინამდებარესთან, მაგალითად: „ზღვა, მარილიანი წყალი, ცრემლები, ტირილი, ყვირილი, საფრთხე“. ამგვარი ჯაჭვის ყურადღებით განხილვა მნიშვნელოვანია იდეების გენერირებისთვის. ეს პროცესი განსაკუთრებით კარგია, შემოქმედებითი წერილობითი სამუშაოებისას.
კარგი იქნება თუ შთაგონების სტადიაში მოსწავლეებს განუვითარდებათ აზროვნება. სამუშაოს თემასთან ირიბ შეხებაში მყოფი დასაწყისი – „კარიერული ადგილიდან“, შეიძლება საოცრად პროდუქტიული აღმოჩნდეს. ასეთი დასაწყისი სამუშაოსადმი არატრადიციული მიდგომების სტიმულირებას ახდენს. სტატია მოქცევის ჯებირებისა და ზღვაში ცურვის უსაფრთხოების წესების შესახებ შეიძლება უფრო ორიგინალური იდეების საწინდარი აღმოჩნდეს, ვიდრე ზღვის მხატვრული აღწერა. რაც უფრო განსხვავებულია მასალა, მით უკეთესია.
უფრო მეტად განვითარებულმა მოსწავლეებმა, შეიძლება მოსინჯონ ედვარდ ბონოს შემუშავებული ლატერალური აზროვნების მეთოდიკები. შეიძლება მოგეჩვენოთ, რომ ისინი არანაირი ღირებული იდეის მომცემი არაა. ერთი, რაც შემიძლია გთხოვოთ, ნუ მოაკლებთ მცდელობას! გთავაზობთ რამდენიმე მაგალითს.
შემთხვევითი ასოციაციები
ამ მეთოდის უპირატესობა ნაცადი გზებიდან გადასვლაა. მოსწავლეები ლექსიკონიდან ირჩევენ შემთხვევით სიტყვებს, რის შემდეგაც მიმართავენ სიტყვიერ ასოციაციას, რომელმაც საჭირო თემამდე უნდა მიგვიყვანოს. გთავაზობთ მოსწავლის ამ მეთოდიკით შესრულებული ნამუშევრის მაგალითს. მას სჭირდება იდეები საკონკურსო სურათის სიუჟეტისთვის კატეგორიაში „ადამიანთა ჯგუფები“. მარცხნივ წარმოდგენილია ლექსიკონიდან შემთხვევით ამოკრეფილი სიტყვები. შემდეგ ამ სიტყვების გასწვრივ ეწყობა ასოციაციური ჯაჭვი თემასთან „ჯგუფი“.
გავიხსენო › ლექსი ან ტექსტი › ადამიანთა ჯგუფი აუდიტორიაში უსმენს მკითხველს.
გულახდილობა › რელიგიური გულახდილობა › ანგელოზი გამოეცხადა მწყემსთა ჯგუფს.
ხელთათმანი › ხელი › ხელის ჩამორთმევა › ადამიანთა ჯგუფი, რომლებიც პირველად შეხვდნენ.
ნათება › ცეცხლი › ადამიანთა ჯგუფი ცეცხლის გარშემო.
ამ მეთოდიკის გამოყენება შეიძლება პრაქტიკულად ყველა შემოქმედებითი სამუშაოს შესრულებისას -მოთხრობისათვის სიუჟეტის შექმნიდან დაწყებული დიზაინერული გადაწყვეტის შეთავაზებით დასრულებული. შემდეგ მაგალითში მოსწავლეები იდეების გენერირებისათვის მიმართავენ ამ მეთოდიკას, რათა შეიმუშაონ მოწყობილობა, რომელიც პატრონის არყოფნაში მორწყავს მცენარეებს.
ნაპერწკალი › ცეცხლი › ცეცხლის გაკონტროლება შეიძლება თერმოსტატით; შესაძლოა ყვავილის ქოთანი აღჭურვილი იყოს ტენიანობის დეტექტორით, რომელიც ტენიანობის კლებისას გარკვეულ დონეზე, ავტომატურად რთავს მორწყვის რეჟიმს?
გახვრეტა › ეკალი › შეიძლება ნიადაგში ჩავარჭოთ მილაკიანი ჯოხი, რომელიც ნელ-ნელა გამოათავისუფლებს წყალს?
საფულე › ფული › ქაღალდი › სველი ქაღალდი; რაიმე მაღალი შეწოვის უნარის მქონე მასალა, რომელიც გაიჟღინთება წყლით და მოთავსდება ქოთნის ძირში?
ამ შემთხვევითობით ნაკარნახევ მიდგომას არ აქვს დასასრული:
- კედლის ფერების შერჩევისას, სცადეთ და თეთრ ქაღალდზე დაყარეთ ფერადი ჟურნალიდან ამოჭრილი რამდენიმე სურათი;
- ლექსის ან თხზულების ორიგინალური სიუჟეტის მოსაფიქრებლად სცადეთ და გაზეთიდან ამოჭერით ფრაზები და სიტყვები, შემდეგ შეადგინეთ მათი შემთხვევითი თანმიმდევრობა (მუსიკოსმა დევიდ ბოუიმ სწორედ ამ მიდგომებით დაწერა რამოდენიმე ცნობილი სიმღერა);
- ქსოვილების ორიგინალური დიზაინის შექმნისას გარკვეული დროით დააკვირდით ზოგიერთი მიკრობის ფოტოს.
ამბობენ, როდესაც ბეთჰოვენი თავის ერთ-ერთ სონატას ქმნიდა, ცხენის ფლოქვების ხმაურის რიტმს იყენებდა, რომელიც ღია ფანჯრიდან შემოდიოდა. აღმაფრენის შემთხვევითი წყაროს გამოყენება საშუალებას გვაძლევს ავირიდოთ ყოფითი პრობლემები. იქნებ უკეთესია, საკმარისად განვითარებულ ან მოტივირებულ მოსწავლეებს შევთავაზოთ, საინტერესო იდეების დღიურის წარმოება. ასე ისინი საჭირო მომენტში ამ იდეების გამოყენებას შეძლებენ.
„გაიაზრეთ ყველა ალტერნატივა“ – ეს ნიშნავს ყველა შესაძლებლობის განხილვას, მისი პრაქტიკულობის მიუხედავად. წინააღმდეგ შემთხვევაში, რომელიმე ალტერნატივა, შესაძლოა დაუმსახურებლად აღმოჩნდეს ყურადღების მიღმა.
დე ბონო გვთავაზობს, ზოგჯერ მივყვეთ პროვოკაციულ მტკიცებულებას, რომელიც აშკარად აბსურდულია, მაგრამ შეუძლია შემდგომი მუშაობის სტიმულირება. ამგვარი მტკიცებულების უგულვებელყოფის ნაცვლად, ის მუშავდება, რადგან მისგან სასარგებლო იდეის გამოდნობა შევძლოთ. მაგალითად: „რა იქნება, თუ მცენარე თავად შეძლებს მორწყვას?“. ხანმოკლე განსჯის შემდეგ, შესაძლოა განვიხილოთ, მცენარის მიერ აორთქლებული ტენის, უკან ნიადაგში დაბრუნების ვარიანტი. ამან შესაძლოა, მცენარის პლასტიკურ კონტეინერში მოთავსების იდეამდე მიგვიყვანოს, რათა არ მოხდეს წყლის აორთქლება.
თუ ვინმე ჩიხში აღმოჩნდა, მოგვიწევს რამდენიმე პოზიციით უკან დაბრუნება და სხვა მარშრუტის მოსინჯვა. განვიხილოთ ამავე მცენარის მაგალითი: თუკი მუშა ჯგუფს შეექმნა პრობლემა, ამ ვარიანტის მაღალი ფინანსური ღირებულების გამო ელენერგიის დანახარჯით, ჯგუფს შეუძლია დაბრუნდეს რამდენიმე საფეხურით უკან და შეისწავლოს სხვა ვარიანტი, რომელიც ნაკლებად ხარჯიანი იქნება. ამგვარი მიდგომა თავისთავადია, თუმცა პრაქტიკაში ხშირად უგულვებელყოფილია, რადგან ადამიანებს არ მოგვწონს ჩვენი იდეების მიტოვება, მით უფრო, როცა მასში ბევრი დრო და ემოცია გვაქვს ჩადებული.
როდესაც თქვენ შემოქმედებითი პროცესით ხართ შთაგონებული, ორიენტაცია იქონიეთ სიახლესა და რაოდენობაზე. იდეებს კიდევ სხვა იდეებამდე მივყავართ, და ადრე თუ გვიან, რაღაც სასარგებლო აღმოცენდება. გენერირებული იდეების უმრავლესობა უარყოფილი იქნება, მაგრამ რაღაც, რაც დარჩება, სავარაუდოდ, პრაქტიკული და ორიგინალური იქნება.შემოქმედება ალმასების ძიებას ჰგავს: უმრავლესობა, რაც ამოთხარეთ, გადასაყრელი იქნება. მაგრამ ეს სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ ალმასების ძიება დროის ფუჭად კარგვაა!
მოსწავლეთა მხარდაჭერა დანარჩენ შემოქმედებით სტადიებზე
შემოქმედებითი პროცესის დანარჩენ სტადიაზე მხარდაჭერა გაცილებით იოლია; უბრალოდ მათ შესაბამისი დავალებები უნდა შესთავაზოთ.
სიცხადის სტადია: „მინდა, რომ თქვენ მიიღოთ მყარი გადაწყვეტილება: კონკრეტულად რა მიზანს გინდათ მიაღწიოთ თქვენი ბუკლეტით. როდესაც ამას გადაწყვეტთ, ჩაიწერეთ ეს გადაწყვეტილებები და მაჩვენეთ“.
დისტილაციის სტადია: „გადახედეთ თქვენს ჩანაწერებს და აარჩიეთ საუკეთესო იდეები, შემდეგ განსაზღვრეთ, რომელ მათგანზე გსურთ განაგრძოთ მუშაობა“.
ინკუბაციის სტადია: ეს უბრალოდ საჭირო დროის გამოყოფის საკითხია, თუმცა ჩვენი გადატვირთული პროგრამების პირობებში, სიტყვა „უბრალოდ“, ნაკლებად შესაფერისია.
პერსპირაციის სტადია: „ახლა, როცა უკვე ჩამოყალიბდით, რომელი იდეები მოგწონთ, შეუდექით სამუშაოს და შეადგინეთ შავი ვარიანტი“.
შეფასების სტადია: „გადახედეთ თქვენს შავ ჩანაწერებს და ჰკითხეთ საკუთარ თავს: რა ძლიერი და სუსტი მხარეებია. იფიქრეთ, რის გაუმჯობესება შეიძლება და ეს იდეები გამოიყენეთ ახალი შავი ვარიანტის შესადგენად“.
მოდით, განვიხილოთ შემოქმედება, როგორც ქმედება (პროცესი)
შემოქმედებითი მუშაობა გარკვეული ალგორითმით არასდროს მიმდინარეობს, ამიტომ მისი დაგეგმვა ძნელია. მიუხედავად ამისა, შსდიპშ-ის (შთაგონება, სიცხადე, დისტილაცია, ინკუბაცია, პერსპირაცია და შეფასება) სტადიები დაგეხმარებათ, უფრო ნაყოფიერი გახადოთ შემოქმედებითი მეცადინეობები.
მოდით, განვიხილოთ რამდენიმე კონკრეტული მაგალითი. შეიძლება ისინი არ მიეკუთვნებოდეს თქვენს საგანს, მაგრამ საერთო მიდგომების ჩამოყალიბებაში დაგეხმარებათ.
მაგალითი 1. კლასი, სადაც ზრდასრული მოსწავლეები ეუფლებიან ქარგვის ხელოვნებას. ისინი შედარებით კარგად იცნობენ შაბლონის მიხედვით ქარგვის ტექნიკას. მიუხედავად იმისა, რომ მოსწავლეები არ არიან საკუთარ შესაძლებლობებში დარწმუნებული, მათ პედაგოგს სურვილი აქვს ასწავლოს, სურათების შექმნა. მას სურს, რომ თითოეულმა მოსწავლემ თავად შეიმუშაოს აბსტრაქტული დიზაინი.
მაგალითი 2. ინგლისურის გაკვეთილები საკმაოდ ნიჭიერ კლასთან. მასწავლებელი თხოვნით მიმართავს მოსწავლეებს, შესთავაზონ ლექსის სათაური, რომელიც ცხოველზე იქნება, და რომელიც მათ უნდა შეთხზან. ერთი მოსწავლე სთავაზობს თემას: „როგორ იპოვეს მკვდარი მელა“.
მაგალითი 1
სამუშაოს დეტალები და გარკვევა: პედაგოგი ახდენს, ორიგინალური ნაქარგობის ხუთი ნიმუშის დემონსტრირებას და მოსწავლეებს სთხოვს შეაფასონ, ისე, როგორც ამას კონკურსის ჟიური აკეთებს. ყოველ ჯგუფს, სთხოვს კრიტერიუმების ფორმულირებას – რა არის ნაქარგობის კარგი, აბსტრაქტული დიზაინი. ამ კრტერიუმებით უნდა იხელმძღვანელოს ჯგუფის ყველა მონაწილემ დიზაინის საკუთარი შავი ვარიანტის შემუშავებისას (მაგალითად, უბრალო ფიგურები, მკვეთრი ფერები და ა.შ.)
შთაგონება: შემდეგ კვირას, პედაგოგი კლასს აჩვენებს კიბეების რამდენიმე ფოტოს. კონტრასტული ფოტო რთულ გეომეტრიულ ორნამენტს ჩამოჰგავს. ის ჯგუფის წინაშე ახდენს დემონსტრირებას, თუ როგორ შეიძლება მივაღწიოთ კალეიდოსკოპის ეფექტს ფოტოს გარშემო ორი სარკის გადაადგილებით. ეს საშუალებას იძლევა, მივიღოთ სიმეტრიული ორნამენტების მრავალი ნაირსახეობა. მოსწავლეები ასევე იყენებენ კარდონის ფურცელს, რომელშიც ამოჭრიან საშუალო ზომის კვადრატს. ამ „ფანჯრის“ ნახატზე გადაადგილება გვეხმარება ვიპოვოთ ასიმეტრიული ორნამენტები.
პედაგოგი ყველას სთხოვს, გამოიყენონ სარკე ან „ფანჯარა“-კვადრატი, რათა შეარჩიონ ოთხი ორნამენტი და შავად ჩახატონ ქაღალდის ფურცელზე.
დისტილაცია: მოსწავლეები ირჩევენ ოთხიდან საუკეთესო ვარიანტს, ხელმძღვანელობენ რა წინასწარ ჩამოყალიბებული კრიტერიუმებით.
პერსპირაცია: მსმენელები ქმნიან ორნამენტის შავ ვარიანტს ჯერ შავ-თეთრ ფერებში.
შეფასება: მოსწავლეები აფასებენ შექმნილი დიზაინის სუსტ და ძლიერ მხარეებს, და მის მოდიფიცირებას ახდენენ (პერსპირაციის სტადია). ზოგიერთ შემთხვევაში ხდება ბევრი ვარიანტის შემუშავება და გადამუშავება.
შთაგონება: მოსწავლეები ათვალიერებენ ბუჩქნარების, ფრინველების და სხვა ფერად ფოტოებს, რათა საკუთარი ორნამენტებისთვის შეარჩიონ ფერები. შემდეგ ფურცელზე, უკვე ორნამენტის ფერადი ვარიანტი იხატება.
მაგალითი 2.
შთაგონება: მოსწავლემ მიიღო დავალება, ესტუმროს ბიბილიოთეკას და მონახოს წიგნები მელიების ფერადი ფოტოებით. მასწავლებელმა მას სთხოვა, წაიკითხოს მელიების შესახებ და ამოიწეროს ის ფაქტები, იდეები, სიტყვები ან ფრაზები, რომლებიც მოეწონება. მასვე დაევალა ასოციაციების ჩამონათვალის გაკეთება შემდეგ სიტყვებზე: „მკვდარი“, „მელაკუდა“, „პოვნა“. შედეგად ის მიიღებს ორგვერდიან ჩამონათვალს.
სიცხადე: მას შემდეგ, რაც კლასმა შეისწავლა რამდენიმე ლექსი, რომლებსაც ნათლად გამოხატული მორალი და მთავარი აზრი აქვს, მასწავლებელი სთხოვს იდეის ავტორ მოსწავლეს და დანარჩენებს, ყურადღებით გადახედონ საკუთარ ჩანაწერებს და შეეცადონ, საკუთარი მომავალი ლექსების ძირითადი აზრი და მორალი ჩამოაყალიბონ. ყველა მოსწავლემ უნდა მოიფიქროს სამი შესაძლო თემის ვარიანტი (იდეის ავტორმა მოსწავლემ საკმარისია ერთი თემა აიღოს, რადგან ის მას ძალიან მოსწონს).
დისტილაცია და პერსპირაცია: იდეის ავტორმა მოსწავლემ, უნდა შეთხზას რაც შეიძლება შთამბეჭდავი ლექსის ერთი სტროფი მოცემულ თემაზე. ამისათვის მან უნდა გამოიყენოს საუკეთესო იდეები, მის მიერ წინასწარ შედგენილი ჩამონათვალიდან.
მოდით, განვიხილოთ შემოქმედება, როგორც უნარი
ადამიანთა უმეტესობა შემოქმედებას განიხილავს, როგორც ნიჭს, რომლის სწავლაც შეუძლებელია. ეს არასწორია. სწავლებას შეუძლია მნიშვნელოვნად განავითაროს შემოქმედებითი უნარები ფერწერაში, ქსოვილების დიზაინში, ტექნიკური სამუშაოებისას, მხატვრული ლიტერატურაში, სამეცნიერო ექსპერიმენტების ჩატარებაში, მუსიკის შექმნაში, წარმოების მართვასა თუ მოღვაწეობის ნებისმიერ სხვა სფეროში.
მოსწავლეებმა უნდა იცოდნენ შემოქმედებითი პროცესის სტადიები, რომელთა აღწერასაც ჩვენ შევეცადეთ და უნდა ისწავლონ მათი შედეგიანად წარმართვა. მათ ასევე უნდა ისწავლონ საკუთარი შემოქმედებითი ძალისხმევის სწორად გამოყენება – უნდა გაიგონ, როგორ შექმნან ფერწერული ტილო, პოემა; როგორ მოიფიქრონ დიზაინი და ა.შ.
ახსნა: მოსწავლეებმა უნდა მიიღონ თეორიული ცოდნა იმ სფეროს შესახებ, რომელშიც მუშაობენ. მაგალითისთვის, მათ კარგად უნდა ესმოდეთ, რა არის ფორმა, ზომა და რითმა ლექსში; რას ნიშნავს კომპოზიცია ფერწერაში; უბრალოება და საიმედოობა საინჟინრო ხელოვნებაში და ა.შ. რა ესმით მათ არჩეული დარგის ირგვლივ არსებული ტრადიციებსა და მიმდინარეობებზე?
სამუშაოს დეტალები: საჭიროა, კარგად შესრულებული სამუშაოს გაანალიზება (მაგალითად: არჩეული დარგის ოსტატების/ექსპერტების ნამუშევარი). ამისათვის, მოსწავლეებს უნდა დავეხმაროთ მოცემულ დარგში კარგი სამუშაოს ზოგადი კრიტერიუმების დადგენაში.
ცხადია, ისინი ვერ იქნებიან ერთსულოვანნი ამ კრიტერიუმების დადგენაში, თუმცა კარგი იქნება, თუ საკუთარ მოსაზრებას შემოგთავაზებენ.
დიდი ოსტატებიც კი სწავლობდნენ და შთაგონებას სხვა დიდ ოსტატთა ნამუშევრებში ეძებდნენ! სწავლებას ხელს წარუმატებელი მაგალითების განხილვაც უწყობს.
პრაქტიკა: მოსწავლეებს გარკვეული დრო დასჭირდებათ საკუთარი იდეებისა და ექსპერიმენტების განსახორციელებლად.
შემოწმება და შესწორება: შემოქმედებითი მუშაობის დროს აუცილებელია, რომ მოსწავლემ შეძლოს საკუთარი ნამუშევრისადმი კრიტიკულად მიდგომა და შეასწოროს ის. ამ შემთხვევაში ეს მომენტი გაცილებით მნიშვნელოვანია, ვიდრე სხვა სახის სწავლებისას. ამ პროცესში პედაგოგს დიდი დახმარების აღმოჩენა შეუძლია, განსაკუთრებით ტექნიკურ ასპექტში. კარგია, როცა მოსწავლეს კარგად ესმის, რისი მიღწევა სურს.
სამახსოვრო ჩანაწერები: ისინი ეხმარება მოსწავლეს სამუშაოს პრინციპებისა და პროცედურების გარკვევასა და დამახსოვრებაში.
შეფასება: საკუთარი და თანაკლასელების ნამუშევართა შეფასება მოსწავლეთათვის მეტად სასარგებლოა, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ეს მეგობრებთან და პედაგოგთან ერთად ღია დისკუსიის ფორმით ხდება. მოსწავლეები ორიენტირებული უნდა იყვნენ საერთო პრინციპების განხილვაზე. ერთმანეთის ნამუშევართა მკაცრი კრიტიკა არაპროდუქტიული იქნება.
შეკითხვები: როგორც ყოველთვის, კარგი იქნება სირთულეებისა და წამოჭრილი კითხვების გაზიარება კეთილგანწყობილ ატმოსფეროში.
მოდით კიდევ ერთ მაგალითზე განვიხილოთ სწავლების ტექნოლოგია, რომელიც შეიძლება გამოგვადგეს დიზაინის გაკვეთილისთვის დავალებების შერჩევაში.
მაგალითი 3
სამუშაოს მიზანი – სუპერმარკეტისათვის განკუთვნილი პაკეტის დიზაინის შექმნა.
ახსნა – უნდა განვიხილოთ სუპერმარკეტში ჩვეულებრივ მოხმარებადი პაკეტების დიზაინი.
სამუშაოს დეტალები – კლასი კრიტიკულად განიხილავს პოლიეთილენის პაკეტების საუკეთესო და ცუდ ნიმუშებს. ეს აუცილებელია, რათა შეთანხმდნენ კარგი პაკეტის კრიტერიუმებზე. ამ დროს უნდა გაითვალისწინონ: სახელურების გამძლეობა, გაფორმების/მოხატვის სისადავე და ორიგინალურობა, მასალის ბიოშლადობა. კრიტერიუმების ჩამოყალიბება ნათელს ხდის, რას უნდა ველოდოთ დიზაინისა და თავად მოსწავლეებისგან.
პრაქტიკა: მოსწავლეები ამუშავებენ დიზაინის ვარიანტებს.
შემოწმება და შესწორება: მოსწავლეებს ვთავაზობთ, შეამოწმონ საკუთარი და სხვათა ნამუშევრებიც დადგენილი კრიტერიუმების თანახმად.
სამახსოვრო ჩანაწერები: კარგი დიზაინის კრიტერიუმების ჩაწერა სასარგებლოა.
მიმოხილვა: არსებული გამოცდილებიდან რისი გამოყენება შეგვიძლია მოცემული სამუშაოსთვის?
შეფასება: მოსწავლე ჩართული უნდა იყოს საბოლოო შედეგების შეფასების პროცესში, რათა განუვითარდეს კრიტიკული და თვითკრიტიკული შეფასების უნარი და ცოდნა. შესაძლოა პატარა გამოფენის მოწყობა, სადაც ნამუშევრებზე გამოხმაურებების ჟურნალს ვაწარმოებთ.
საკმარისი არაა სამუშაო პროცესში მხოლოდ მოსწავლეთა ჩართვა და შემდეგ ნებაზე მიშვება. შემოქმედებითი მუშაობა ბოლომდე უპრობლემოდ იშვიათად მიმდინარეობს. ადამიანები განსხვავებული მეთოდებით მუშაობას არჩევენ. სამუშაოს კონკრეტული რეცეპტის მიცემა შეუძლებელია, მაგრამ იმედია, ზემოთ მოცემული იდეები დაგეხმარებათ დავალებების შემუშავებაში.
შეამოწმეთ საკუთარი თავი
- მოსწავლეებისთვის გასაგებად განმარტეთ შემოქმედებითი მუშაობის სტადიები (შსდიპშ) და მათი თავისებურებანი?
- იყენებთ თუ არა შსდიპშ სტადიებს გაკვეთილის დაგეგმვისას?
- მოსწავლეებს აჩვენებთ და მათთან ერთად განიხილავთ მაღალ დონეზე შესრულებულ სამუშაოებს, რათა განსაზღვროთ კარგი სამუშაოს კრიტერიუმები?
- შემოქმედებითი პროდუქტის შექმნისას მოსწავლეებს უბიძგებთ, იხელმძღვანელონ სამუშაოს საერთო კრიტერიუმებით?
- მოსწავლეთა მიერ საკუთარი და ერთმანეთის სამუშაოს შეფასება მათ აძლევს სტიმულს, გამოიყენონ საერთო კრიტერიუმები?
| სავარჯიშო
შემოქმედებითი სამუშაოსათვის დავალებების შედგენისას გამოიყენეთ შსდიპშ სტადიები, რაც დაეხმარებათ მოსწავლეებს: 1. სპორტული მაისურების დიზაინის შესამუშავებლად, მოძრაობისთვის – „ბებიები ჯანსაღი ცხოვრების წესისთვის“; 2. მოკლე მოთხრობის შესადგენად, რომლის სათაურიც იქნება „სამალავი!“; 3. ართრიტით დაავადებული ადამიანებისთვის გასახსნელი მოწყობილობის შემუშავებაში; 4. საქველმოქმედო ორგანიზაციისათვის შემოწირულობების შეგროვების ფორმების მოფიქრებაში; 5. ჰაერის დაბინძურების განმსაზღვრელი პროცედურის შემუშავებაში. |
წყარო:
1.Geoff Petty.Teaching Today a Practical Guide. 4-th Edition Publisher: Oxford University Press.. 2009, p. 373-382.
