ინტეგრირებული გაკვეთილი უკვე აღარ წარმოადგენს სიახლეს. ინტეგრაცია სხვადასხვა საგანში შესასწავლი თემების ერთმანეთთან დაკავშირებას გულისხმოს. საგანთა ინტეგრაცია ხელს უწყობს ნასწავლის გამთლიანებას და შეძენილი ცოდნის ერთი სფეროდან მეორეში გადატანას-ტრანსფერს. იმისთვის , რომ ტრანსფერი წარმატებით განხორციელდეს, მიღებული ცოდნა მიზეზშედეგობრივი მიმართების შემცველი უნდა იყოს. მნიშვნელოვანია მოსწავლემ შეძლოს სწავლის დროს შეძენილი გამოცდილების სხვადასხვა სიტუაციაში გამოყენება, პრობლემის დაძლვის ძირითადი პრინციპების აღმოჩენა.

ვფიქრობ, ჩემი გამოცდილების გაზიარება საინტერესო იქნება დაწყებითი საფეხურის მასწავლებლებისთვის. ინტეგრირებული გაკვეთილი დავგეგმე და ჩავატარე მე-4 კლასში.

საგნები: ბუნებისმეტყველება-ქართული ენა

თემა: „ ცეცხლი-მტერი, თუ მეგობარი? “

მიზანი:მოსწავლეებმა შეძლონ ცეცხლის მნიშვნელობის გააზრება;

ხანძრის გამომწვევი ძირითადი მიზეზების დასახელება და მათი თავიდან აცილების ღონისძიებების განსაზღვრა;

ლეგენდის „როგორ მოიპოვა ადამიანმა ცეცხლი“კითხვა და დამუშავება;

სხვადასხვა წყაროდან მიღებული ინფორმაციის ერთმანეთთან დაკავშირება და დასკვნის გაკეთება.

გაკვეთილი დავიწყე თემის და მიზნის გაცნობით. მოსწავლეთა გააქტიურების და შესასწავლი თემისადმი ინტერესის გამძაფრების მიზნით, დავსვი მაპროვოცირებელი შეკითხვები:

1)როგორ ფიქრობთ, რაში სჭირდება ადამიანს ცეცხლი?

2)როგორი იქნებოდა ცხოვრება ცეცხლის გარეშე უძველეს დროს?

მოსწავლეებმა იმუშავეს წყვილებში, შეავსეს Tდიაგრამა,ჩამოწერეს ცეცხლის სასარგებლო და საზიანო თვისებები, გაუზიარეს ერთმანეთს.

ვთხოვე, გამოეთქვათ ვარაუდები-როგორ შეძლო ადამიანმა ცეცხლის მოპოვება და გამოყენება. მათი მოსაზრებები  ჩამოვწერე ფლიფჩარტზე. ამ აქტივობით ბავშვებს გავუაქტიურე წარმოსახვის, ფანტაზიის, აზრის გამოხატვის უნარები.

შემდეგ ეტაპზე დავიწყეთ ტექსტის-  „როგორ მოიპოვა ადამიანმა ცეცხლი?“ ბუშმენური ლეგენდა ( საბავშვო გაზეთი „კითხვის დრო“ USAID G-PRIED )კითხვა და დამუშავება.

ტექსტს კითხულობდა კითხვაში გაწაფული მოსწავლე, ეტაპობრივად განვმარტავდით უცხო ლექსიკურ ერთეულებს:

ბუშმენები სამხრეთ აფრიკაში მცხოვრები ხალხთა ჯგუფი.

კალაჰარი – უდაბნო აფრიკის სამხრეთ ნაწილში.

ბარხანები -უდაბნოს რელიეფი, ქარით მოტანილი და მცენარეებით გაუმაგრებელი ფხვიერი ქვიშის ბორცვი.

ტექსტის წაკითხვის შემდეგ დავსვი შეკითხვები, ეს დამეხმარა გამეგო, რამდენად კარგად შეძლეს მოსწავლეებმა წაკითხულის გაგება-გააზრება. მათ  დაასკვნეს, რომ ცეცხლს, სიკეთესთან ერთად, ზიანის მოტანაც შეუძლია. უპასუხეს შეკითხვას- რა შედეგი შეიძლება მოჰყვეს ცეცხლთან გაუფრთხილებელ მოპყრობას?

განვმარტეთ, რა არის ხანძარი-გაუკონტროლებელი ცეცხლი,რომელიც სწრაფად ვრცელდება. ვუამბე, რომ კაცობრიობის ისტორიაში არსებობს ფაქტები ხანძრების შესახებ, როდესაც მთლიანად განადგურდა ქალაქები. მაგალითად, რომაული ქალაქი პომპეი ვულკანის ცეცხლსა და ფერფლში დაიწვა.

ტექსტის დამუშავების შემდეგ , ბავშვებმა იმუშავეს ჯგუფებში. დავალებები ისე იყო შეჩეული და განაწილებული, რომ ყველას ჰქონდა საშუალება საკუთარი ცოდნის და გამოცდილების გათვალისწინებით ემუშავა. პირველი ჯგუფის წევრებს ვთხოვე დაეწერათ სამი ფაქტორი, რაც შეიძლება ხანძრის გაჩენის მიზეზი გახდეს; მეორეს-სამი წესი, რომელიც დაგვეხმარება თავიდან ავიცილოთ ხნძარი; მესამე ჯგუფს კი-სამი რამ, რასაც გააკეთებ, თუ ცეცხლმოდებულ შენობაში აღმოჩნდებით.

გაკვეთილის მომდევნო ეტაპზე ვუჩვენე სასწავლო ანიმაციური ფილმი „ხანძარი“

ფილმი ვუჩვენე პაუზებით, რადგან ყველა ეპიზოდის აღქმა, გააზრება და დამახსოვრება არ გაჭირვებოდათ .  ეტაპობრივად დამაზუსტებელი შეკითხვებით ვარკვევდი რამდენად კარგად იგებდნენ ნანახს.  ბოლოს დავსვი კითხვები:  დაემთხვა თუ არა მათი მოსაზრებები ანიმაციურ ფილმში ნანახს?    შევძელით მთავარ კითხვაზე „ცეცხლი- მტერი, თუ მეგობარი?“

შეჯამების ეტაპზე მოსწავლეებმა უპასუხეს მთავარ კითხვას, გააკეთეს დასკვნა,მოიყვანეს არგუმენტები. სახლში დაამზადეს საინფორმაციო ფლაერები „როგორ დავიცვათ სახანძრო უსაფრთხოების წესები“.

დაგეგმილი და განხორციელებული აქტივობები ეფექტური იყო და დამეხმარა საგაკვეთილო მიზნის მიღწევაში. მოსწავლეებმა შეძლეს უკვე არსებული ცოდნის და სხვადასხვა წყაროდან მიწოდებული ინფორმაციის გამთლიანება, გამოცდილების სხვა სიტუაციაში გამოყენება.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. ეროვნული სასწავლო გეგმა
2. მასწავლებელთის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემის გზამკვლევი ნაწილი II

მას შემდეგ, რაც მასწავლებელი გავხდი, წიგნებს ადრინდელივით ვეღარ ვკითხულობ, უფრო სწორად, თუ ადრე მხოლოდ სიამოვნებისთვის ვკითხულობდი, ახლა თვალმა თვალი გამოიბა და ახლებურად გადაიშალა ყველა ნაწარმოები, განსაკუთრებით კი საბავშვო ლიტერატურა. ამას ალბათ, მასწავლებლური წერა-კითხვა ჰქვია, თან რომ კითხულობ და თან ფიქრი იქით გაგირბის, ამა თუ იმ წიგნიდან რა ამბები გამოდგება შენი მოსწავლეებისთვის საანკესოდ, ახალ თავგადასავალში თავით რომ გადაეშვან.

გაჯეტების თაობას უთხრა – ადექი, გადადე ეგ პლანშეტი და „ჩემი აფრიკელი ბებია“ წაიკითხეო, გამოუსწორებელი ოპტიმისტი უნდა იყო. მაგრამ, ერთხელაც, გაკვეთილზე შემოსული მოსწავლეები „ატატოს შტაბში“ თუ აღმოგაჩენენ, დამერწმუნეთ, ის დღე უჩვეულო ამბის დასაწყისი აღმოჩნდება.

ამ წერილში რამდენიმე აქტივობას შემოგთავაზებთ, რომელიც თანამედროვე ავტორის – მარიამ წიკლაურის პირველ საბავშვო რომანს უკავშირდება.

წიგნს „ჩემი აფრიკელი ბებია“ ჰქვია და ერთ საინტერესო, თავგადასავლების მოყვარულ, მხიარულ და ენაწყლიან ატატო ბებიაზე გვიამბობს.

როგორ შეიძლება წარვუდგინოთ ეს ნაწარმოები მოსწავლეებს ისე, რომ კითხვა მოვანდომოთ და ჩვენც ამ თავგადასავლის მონაწილეებად ვიქცეთ?

კონკრეტულად ამ წიგნს მორგებული აქტივობები წინასწარ დავამზადე ბარათებად, რათა კითხვის პროცესი სასწავლო მიზნებს პასუხობდეს და ამასთანავე სახალისო იყოს.

1. 1. ბარათი „ატატოს შტაბი“

წიგნის შერჩევისას მნიშვნელოვანია, თუ როგორ წარვადგენთ მას ახალგაზრდა მკითხველის წინაშე. ამ დროს ჩვენს გულწრფელ სიტყვას, მიმიკას და განწყობას გადამწყვეტი როლი ენიჭება.

„ჩემი აფრიკელი ბებია“ რომ წავიკითხე, ვიფიქრე, სახალისო იქნებოდა საკლასო ოთახში მოგვეწყო „ატატოს შტაბი“. ბავშვობაში ვის არ გვქონია ხეზე,  პლედგადაფარებული სკამების თუ მაგიდის ქვეშ საიდუმლო „თავშესაფარი“, ან ჩვენს შვილებს უთამაშიათ იმავე რეკვიზიტებით. მოსწავლეებთან ერთად კი შეგვიძლია ეს თამაში ჩვენი მიზნის შესავლად ვაქციოთ.

შტაბის გაკეთება შვილებთან ერთადაც სახალისო და საინტერესოა. ბავშვებს უყვართ ჩვეულ გარემოში ცვლილებების შეტანა, ახალი წამოწყებები, ეს მათ მოტივაციაზე დადებითად ისახება.

2. ბარათი – „ატატო ბებოს მენიუ“

მომდევნო აქტივობის შესრულებისას მოსწავლეებს დასჭირდებათ ბუნების, ხელოვნებისა და მათემატიკის გაკვეთილებზე მიღებული ცოდნა. საგნების ინტეგრირება ბავშვებს განსაკუთრებით მოსწონთ, რადგან შესაძლებლობა ეძლევათ, გამოავლინონ სხვადასხვა უნარები. ამ გზით ისინი უკეთ იაზრებენ, რომ გაკვეთილებს მხოლოდ სკოლისთვის არ სწავლობენ, აქ დაგროვილი გამოცდილება ყოველდღიურ ცხოვრებაში გამოადგებათ.

ატატო ბებო, ისევე როგორც ყველა ბებია მსოფლიოში, უგემრიელეს კერძებს ამზადებს, თუმცა იმ განსხვავებით, რომ ამ კერძებს სახელებსაც თავად უგონებს. მაგ: პიცა „ბედნიერი ბავშვობა“, სენდვიჩი „გიჟობანა“, ხაჭაპური „გადარეულთა ოცნება“, ნიგვზიანი ქადა „ჭიჭიტა“, აი, სუპს კი „ბავშვების ღნავილი“ ჰქვია.

წინასწარ გამზადებულ ცხრილს ბუნებაზე შესწავლილი ხილითა და ბოსტნეულით შეავსებენ. გრამობისა და ლიტრობის განსაზღვრისას მათემატიკის ცოდნა დაეხმარებათ, ხელოვნების გაკვეთილზე კი შესაძლებლობა ეძლევათ დახატონ, გამოჭრან ან გამოძერწონ მენიუდან არჩეული კერძები თუ პროდუქტები.

ასე გახსნეს ჩემმა შვილებმა კაფე „სანსალინო“ და სტუმრებს გემრიელი და უჩვეულო კერძებით გაუმასპინძლდნენ.

3. ბარათი – „დაკარგული სიტყვების ფესტივალი“

მოსწავლეების ლექსიკა, განსაკუთრებით დაწყებით საფეხურზე, ხშირად სიმწირით ხასიათდება. ამის გამოსწორებას მასწავლებლები არაერთი აქტივობით ვცდილობთ. წიგნში „ჩემი აფრიკელი ბებია“ ავტორი ერთ გამოსავალს გვთავაზობს და ვფიქრობ, მისი განხორციელება კლასშიც შესაძლებელია.

ნაწარმოებში უამრავ სახალისო სიტყვას ამოიკითხავთ, ზოგს ატატო ბებო იგონებს და მათ „მიკრეჭილ-მოკრეჭილ“ სიტყვებს ეძახის, ზოგი ლექსიკონის ფურცლებიდან გადმოაქვს და ყოველდღიურ საუბარში იყენებს, მისი აზრით, ასე მივიწყებული სიტყვები ცოცხლდებიან და აგრძელებენ არსებობას.

ბარათზე წარმოდგენილი აქტივობის გარდა, შეგვიძლია, მოსწავლეებს დავავალოთ, შეადგინონ  საოჯახო ლექსიკონები. დამერწმუნეთ, ბევრ უჩვეულო და ახალ სიტყვას აღმოაჩენთ, ისე როგორც მე აღმოვაჩინე ჩემი შვილების ლექსიკონში მაგ: „კუსკუსუნა“, რაც საყვარელს და პატარას აღნიშნავს, „ბაჩბაჩუნა“ – ოჯახის ახალი წევრის შემომატებისას გაჩენილი სიტყვა ყოფილა. „ქიცქიცა“ კი იმერელი ბებიისგან „წამოიღეს“, როგორც მოუსვენარი, ცელქი ბავშვის სინონიმი.

წლის ბოლოს კი, შეგვიძლია მოვაწყოთ ფესტივალი, კლასი ახალი სიტყვებით მოვრთოთ, დავაჯგუფოთ 2,3,4 და მეტმარცვლიანი სიტყვები, შევადგინოთ წინადადებები, მოვაწყოთ ჯგუფური მარათონი – ვინ უფრო მეტ სიტყვას განმარტავს და დავამზადოთ ლოგოები საყვარელი ფრაზებისგან.

4. „თხაკას დღე“

მოზარდებს ხშირად უჭირთ საუბარი საკუთარ ემოციებზე, ამბის ლოგიკურად და თანმიმდევრულად გადმოცემა, ამ უნარის განვითარება პრიორიტეტულია დაწყებით საფეხურზე. ვფიქრობ, მოსწავლეებს თხრობა უფრო გაუმარტივდებათ, თუ მათთვის საინტერესო და საყვარელ თემას ან საგანს შევარჩევთ და სასწავლო მიზნებს მოვარგებთ.

ბავშვობიდან ყველას გვახსოვს ჩვენი საყვარელი სათამაშო – ზოგი მთელი და ზოგიც დაზიანებული სახით შემოგვრჩა. ვიღაცისთვის უსახური ნივთი, ჩვენთვის სწორედ მასთან დაკავშირებული მოგონებების გამო ხდება შეუცვლელი და ძვირფასი. სახალისო და საინტერესო იქნება, თუ შინ ჩვენი მშობლების და ბებია-ბაბუების სათამაშოებს აღმოვაჩენთ და გავიგებთ, როგორ ერთობოდნენ ისინი „ბაოდ“ ყოფნის ჯადოსნურ დროს.

წიგნში ატატო ბებიას ბავშვობის საყვარელ სათამაშოს თხაკა ჰქვია. ხელნაკეთი თოჯინა მის აფრიკულ თავგადასავალს უკავშირდება და ძალიან ძვირფასია. მოულოდნელმა „სიხარულებისყლაპია“ ომმა ბებია ატატო და თხაკა დიდი ხნით დააშორა ერთმანეთს, თუმცა შემორჩენილ მოგონებებს – „ბაოდ ყოფნის ჯადოსნურ უნარს“- ახლა თავის შვილიშვილებს გადასცემდა და ვინ იცის, იქნებ წიგნის დასასრულს კიდევ ერთხელ შეხვედროდა საყვარელ თოჯინას.

ეს აქტივობა განსაკუთრებით სენსიტიური აღმოჩნდა – ბავშვობის სათამაშოებიდან მუსიკალური თაგუნა ავირჩიე და შვილებს ვუამბე, თუ როგორ აღმოჩნდა ეს ნივთი ჩვენს ოჯახში, როგორ იქცა ტკბილი ძილის მეზღაპრედ, როგორ შეიცვალა წლების განმავლობაში, დაეკარგა სიხასხასე, მაგრამ ისევ ისეთი ძვირფასი იყო ჩემთვის, ახლა კი ჩემი შვილების სასთუმალთან აჟღერებდა იმავე მელოდიას. შემდეგ მათი ჯერი დადგა და ახლა ისინი მაცნობდნენ საყვარელ „მეგობრებს“. საუბრობდნენ, იხსენებდნენ და ყვებოდნენ სათამაშოების ისტორიებს.

5. ბარათი – „აღმოაჩინე“

არსებობენ წიგნები, რომლებშიც პატარა მკითხველი ახალ მუსიკას, ქვეყანას თუ ლიტერატურას აღმოაჩენს და მისი თვალსაწიერი კიდევ უფრო ფართოვდება. „ჩვენი აფრიკელი ბებიაც“ სწორედ ასეთი ნაწარმოებია. მწერალი განსაკუთრებულ აქცენტს აკეთებს აფრიკულ ზღაპრებსა და ნორვეგიელ ავტორებზე. ასახელებს ორ გამორჩეულ კომპოზიტორს – სენ-სანსს  და ედვარდ გრიგს,  ჩამოთვლის საყვარელ საბავშვო წიგნებს – „პინოქიო“, „ჰაიდი“, „უღუ და თეთ“, „მიო, ჩემო მიო“ და ა. შ. ეს „ მინიშნებები“ მოზარდს ინტერესს უღვივებს –  თავადაც გაეცნოს და აღმოაჩინოს ახალი სამყარო.

ასე მოვისმინეთ მე და ჩემმა შვილებმა სენ-სანსისა და გრიგის კომპოზიციები. ნორვეგიელი ავტორებიდან გავიხსენეთ ანე-კატერინე ვესტლის წიგნი „დედა, მამა, რვა ბავშვი და საბარგო მანქანა“. საზაფხულო საკითხავად კი იოანა შპირის „ჰაიდი“ შევარჩიეთ.

https://www.youtube.com/watch?v=x463zoWpiVI

https://www.youtube.com/watch?v=AnSiYCpzap4

გამოცდილებამ აჩვენა, რომ თამაშით სწავლება ბევრად ნაყოფიერია, რადგან მოსწავლეები ადვილად და ხალისით ასრულებენ მითითებებს. მხატვრულ ლიტერატურაზე მორგებული აქტივობებით კი შესაძლებელია ბავშვებმა არაერთი საჭირო უნარი განივითარონ, უკეთ გაიცნონ ოჯახის წევრები, შეისწავლონ უცხო სიტყვები და აღმოაჩინონ ახალი ავტორები. მარიამ წიკლაურის „ჩემი აფრიკელი ბებია“ სწორედ ასეთი წიგნია.

მეოთხე წელია, რაც  მასწავლებელი ვარ, ვასწავლი საგან  ’’მოქალაქეობას’’. მიწევს საბაზო და საშუალო საფეხურის მოსწავლეებთან ყოველდღიური ურთიერთობა. სწავლების პროცესი ერთნაირად არის დინამიკურიც, რთულიც, სახალისოც და საინტერესოც. რა თქმა უნდა, ხშირად ვფიქრობ:

• როგორ ვასწავლი?
• რას ვასწავლი?
• დღეს კარგი დღე იყო?
• რატომ იყო დღევანდელი გაკვეთილი ასეთი უშედეგო?
• რატომ გამოვიდა ეს გაკვეთილი ასეთი კარგი?

ნოემბერში ბათუმში გაიმართა პირველი „ედკემპ საქართველო“ . ეს არის ამერიკული ინიციატივა, რომელიც მიზნად ისახავს მასწავლებელთა შეხვედრასა და წარმატებული პრაქტიკის გაზიარებას. აღნიშნულ ფორუმზე ერთ-ერთი მომხსენებელი იყო გერმანელი პედაგოგი – დიტერ შვარცი. დიტერს 30-წლიანი პედაგოგიური სტაჟი აქვს და მან ისაუბრა მასწავლებლის შინაგანი რწმენის აუცილებლობის შესახებ. მისი მთავარი რჩევა იყო: „ყოველთვის იყავით საკუთარ თავში დარწმუნებულები, რომ ყველაფერი გამოგივათ და ყველაზე რთულ კლასშიც კი შეძლებთ ბალანსის მიღწევას. საკლასო ოთახის კარს მიღმა დატოვეთ ყველა ეჭვი ან უნდობლობა, რომელიც შეიძლება მოდიოდეს როგორც თქვენი სუბიექტური განწყობიდან, ისე მშობლებისგან ან სკოლის პერსონალისგან. ბავშვი უშეცდომოდ იმეორებს მასწავლებლის ქცევას, ის უბრალოდ გრძნობს თქვენს ხასიათს და ამის მიხედვით მოქმედებს.  იყავით ძლიერი, პრინციპული და სამართლიანი.

ერთი კვირის წინ, საკმაოდ რთულად სამართავ მეშვიდე კლასში, ავხსენი „ადრეული ქორწინება“. რა თქმა უნდა, ვისაუბრე  ადრეული ქორწინების მანკიერ პრაქტიკაზე საქართველოში და სტერეოტიპებზე, რომელიც არსებობს ქალის როლის შესახებ ჩვენს ქვეყანაში. მეგონა, რომ ბავშვებმა ყველაფერი კარგად გაიგეს და ესმით, როგორც ზოგადად, სტერეოტიპის, ისე  ქალთა მიმართ არსებული სტერეოტიპების მნიშვნელობა. თუმცა, ასე არ აღმოჩნდა. შემაჯამებელი ტესტური დავალების გასწორებისას მივხვდი, რომ კლასის 80%-ს არ აქვს ჯეროვნად გააზრებული, თუ რა არის ზოგადად სტერეოტიპი  და არც ქალის მიმართ არსებული სტერეოტიპები ესმით ზუსტად. ბუნებრივია, მომდევნო გაკვეთილი სრულად დავუთმე ამ თემის განხილვას. ვისაუბრე ქალთა უფლებების განვითარების ისტორიაზე, ჩვენს საზოგადოებაში  ქალის მიმართ არსებული მცდარი შეხედულებების მიზეზებზე და შედეგებზე. რა თქმა უნდა, თემამ ყველა დააინტერესა, აღმოჩნდა, რომ  ბებიების ან მშობლების თაობა ძირითადად ოჯახს 18 წლამდე ქმნიდა და ამას ადრე პრობლემად არავინ აღიქვამდა.

– მას, თქვენც სტერეოტიპულად აზროვნებთ – უცებ მომახალა მე-7 კლასელმა ელენემ.

– უი, მართლა, რატომ ფიქრობ ასე?  დავინტერესდი და ცოტა დავიბენი ..

– აი, რამდენჯერმე თქვით ტუჩის „ბალმზე“ საუბრისას ეს პროდუქცია კარგია – გოგოებო თქვენ გეცოდინებათო, ან მანქანის მოდელი რომ ახსენეთ, ეს ბიჭებს გეცოდინებათ-ო. არადა, ბიჭებიც ხომ იკეთებენ მაკიაჟს, უვლიან თავს და ჩვენც ხომ ვერკვევით მანქანებში.

დავფიქრდი და გამახსენდა, რომ ერთ-ერთ გაკვეთილზე, როცა ერთმანეთის ტუჩსაცხით ერთობოდნენ(მგონი, დროებით  ჩამოვართვი კიდეც) ვკითხე კიდეც მსგავსი რამ, მანქანის შემთხვევა  ვერ გავიხსენე, თუმცა დარწმუნებული ვარ, ელენემ სიმართლე მითხრა.

ამის შემდეგ ელენეს და კლასის გასაგონადაც ვთქვი, რომ არ არის გასაკვირი, თუ ეს ვთქვი, ვინაიდან  მეც ამ სტერეოტიპულად მოაზროვნე საზოგადოების ერთი რიგითი  წევრი ვარ,  ჩემი აზროვნება და მეტყველება დეტერმინირებულია გარკვეული სოციალური ნორმებით და შეხედულებებით. შეიძლება ასე ვთქვი, თუმცა, რეალურად მეც მშვენივრად ვერკვევი მანქანის მოდელებში და ისიც ნორმალურია, თუ ბიჭები თავს უვლიან – თქო.

ამ გაკვეთილის შემდეგ, კიდევ ერთხელ დავფიქრდი და გონებაში ამომიტივტივდა პედაგოგიურ მეცნიერებაში პოპულარული მსჯელობა,  მასწავლებლის, როგორც როლური მოდელის შესახებ, გამახსენდა დიტერის სიტყვებიც: თქვენ შეიძლება ათასი გაკვეთილით ვერ ასწავლოთ ის, რასაც ერთი მარტივი ქცევით დაინახავენ მოსწავლეები. ბავშვი ახდენს უფროსების საქციელის იდეალურ კოპირებას და ეს უფროსი ხანდახან შეიძლება მასწავლებელი აღმოჩნდეს.

მასწავლებლებმა ხშირად უნდა ვიფიქროთ ამაზე, ბევრ სხვა მოთხოვნასთან ერთად, ალბათ უნდა ვიცოდეთ, რომ მოსწავლეს ნამდვილად ვერ მოვატყუებთ. გულწრფელობა არის საუკეთესო გასაღები მოსწავლის გულამდე. და კიდევ, არ არის სირცხვილი თუ ვეტყვით, მართალია, არასწორად მოვიქეცი, ან, უი, მართლა, როგორი შეუსაბამო ფრაზა გითხარი, ან, ეს არ ვიცი, მოვძებნი და ხვალ გეტყვი.

შეცდომებს ყველა ვუშვებთ და ეს ნორმალურია.

ზარი ირეკება, გაკვეთილი დაიწყო, მასწავლებელი ესალმება მოსწავლეებს და იწყებს გაკვეთილს, სვამს რამდენიმე კითხვას განვლილი მასალის აქტუალიზაციისათვის. ორი -სამი მოსწავლე იწევს ხელს და პასუხობს.

წარმოვიდგინოთ სხვა სცენარი: ზარი ირეკება, გაკვეთილი დაიწყო, მასწავლებელი ესალმება მოსწავლეებს და იწყებს გაკვეთილს, დაფაზე წერს რამდენიმე კითხვას განვლილი მასალის აქტუალიზაციისათვის.  მოსწავლეები რვეულებში წერენ კითხვებზე პასუხს ინდივიდუალურად, შემდეგ მეწყვილეს უზიარებენ საკუთარ მოსაზრებებს, ბოლოს ორი -სამი წყვილი აზიარებს  ჩანაწერებს.

როგორ ფიქრობთ, რომელი სცენარია უკეთესი?

რომელი მასწავლებლის კლასში მოხდება უკეთ საჭირო საკითხის გახსენება?

როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ ტრადიციულ კითხვა-პასუხის მეთოდზე, ორი-სამი ხელაწეული მოსწავლე პასუხობს, რას ფიქრობთ მოსწავლეებზე, რომლებიც ხელს არ იწევენ?

ძალიან ხშირად მოსწავლე საკლასო ოთახში ყურადღებით შეჰყურებს მასწავლებელს, თუმცა რეალურად ფიქრებით  საკმაოდ შორს არის. არსებობს უამრავი მეთოდი და აქტივობა, რომელიც დაგვეხმარება მოსწავლე აქტიურად, შემოქმედებითად იყოს ჩართული სწავლების პროცესში.

პერსიდა ჰიმელი  და უილიამ ჰიმელი საკუთარ წიგნში ,, Total participation teqniques” ( მასობრივი ჩართულობის ტექნიკები) გვთავაზობენ საინტერესო მეთოდებს,  მათი  გამოყენება შესაძლებელია სწავლების ნებისმიერ საფეხურზე, ნებისმიერი საგნის შესწავლისას, მასწავლებელს შეუძლია მოდიფიცირება მოახდინოს და მოარგოს საკუთარ მოსწავლეებს.

ჩვენი მოსწავლეების მაღალი სააზროვნო უნარების განვითარებისათვის აუცილებელია, დავეხმაროთ მათ გახდნენ კრიტიკულად მოაზროვნენი, შეძლონ პრობლემის გადაჭრა,  ამისათვის კი საჭიროა საკითხის ღრმად შესწავლა და გააზრება შეძლონ. მნიშვნელოვანია,  გააანალიზონ და შეაფასონ   საკუთარი სწავლის პროცესი.

ყოველთვის, როცა დავაპირებთ დავსვათ კითხვა -,, ვის შეუძლია მიპასუხოს?…“ ან -,, ვინმემ იცის?….“ შევჩერდეთ და შევეცადოთ მოვძებნოთ  უკეთესი გზა, გამოვიყენოთ ის აქტივობა, რომელიც დაგვეხმარება ყველა მოსწავლე აქტიურად ჩაერთოს საკითხის განხილვაში.

ჩემი მოსწავლეების საყვარელი აქტივობაა დაფიქრდი-დაწყვილდი-გააზიარე.

დაფიქრდი-დაწყვილდი-გააზიარე

ერთ-ერთი მარტივი აქტივობაa, რომელიც ხშირად შეგვიძლია გამოვიყენოთ, ის არავითარ წინასწარ მომზადებას არ საჭიროებს.

1. მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, იფიქრონ საკითხის შესახებ, ჩაწერონ რვეულში საკუთარი მოსაზრება;
2. გაუზიარონ მეზობელს, ერთად დააზუსტონ და შეავსონ;
3. რამდენიმე წყვილი კლასს უზიარებს საკუთარ ნამუშევარს.

ამ აქტივობის გამოყენებისას შესაძლებელია წყვილები შეიცვალოს, რათა თითოეულმა მოსწავლემ რამდენჯერმე გაიმეოროს შესასწავლი საკითხი.

სწრაფი ჩანაწერი

ეს აქტივობა ხელს უწყობს  მეტაკოგნიტური  უნარების განვითარებას.

მასწავლებელი ეუბნება მოსწავლეებს:

,,-სამი წუთი გაქვთ, დაწერეთ ფურცელზე სწავლის პროცესის რეფლექსია:- რა ვისწავლეთ? – რა იყო რთული?  – რა გაგიადვილდა?“

წერის პროცესის დასრულების შემდეგ მოსწავლეები დაფაზე ამაგრებენ საკუთარ ნამუშევრებს, შემდეგ ეძებენ ან მსგავს ან განსხვავებულ მოსაზრებებს.

მაღალი სააზროვნო უნარების განვითარებისათვის მარტივი კითხვა – ,, რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?“ – შესაძლებელია დაეხმაროს მოსწავლეებს, ღრმად გაიაზრონ შესასწავლი საკითხი.

მასწავლებლის კითხვა შეიძლება ასეთი იყოს :

„- სამი წუთი გაქვთ, დაწერეთ ფურცელზე, რა იყო ყველაზე მნიშვნელოვანი დღეს შესწავლილი საკითხებიდან? რატომ იყო მნიშვნელოვანი? “

ამ აქტივობას შეიძლება ,,დაფიქრდი-დაწყვილდი-გააზიარე” აქტივობის მსგავსი საფეხურებიც მოჰყვეს, ჯერ წყვილებში და შემდეგ მთელ კლასთან ერთად განიხილონ მნიშვნელოვანი საკითხები.

ეს აქტივობა შეიძლება გამოვიყენოთ გაკვეთილის ნებისმიერ ეტაპზე, როცა საჭიროდ ჩავთვლით, მოსწავლეებმა განიხილონ თემის მნიშვნელოვანი ასპექტები.

სწრაფი ჩანახატი

ეს აქტივობა საშუალებას აძლევს მოსწავლეებს,  საკუთარი მოსაზრება გამოხატონ აბსტრაქტულად, ნახატის სახით.

ნებისმიერი ასაკის მოსწავლეს, ნებისმიერი საკითხის შესწავლისას, შეიძლება ვთხოვოთ შექმნას ვიზუალური სურათი  თემის მნიშვნელოვან ასპექტებზე. ამისათვის გამოვყოთ დრო, დაახლოებით 3-5 წთ. შემდეგ კი  მოსწავლეები  საკუთარი ნახატების პრეზენტაციას გააკეთებენ. შესაძლებელია ნამუშევრების გამოფენაც მოეწყოს.

რიგში  ან წრეზე დგომა

ეს სახალისო აქტივობა მოსწავლეებს საშუალებას აძლევს, ადგილებიდან წამოდგნენ და მოსაზრებები ერთმანეთს გაუზიარონ, საკლასო ოთახის მოწყობაზეა დამოკიდებული მოსწავლეების სწორ ხაზზე (რიგში ) ჩადგებიან თუ წრეზე მოეწყობიან, ორივე შემთხვევაში მოსწავლეები წყვილდებიან შემთხვევითობის პრინციპით. ამ აქტივობის პირველად გამოყენების დროს შეიძლება მოსწავლეები დაიბნენ, ამიტომ დაწყებამდე აუცილებელია დეტალური ინსტრუქცია.

1. მასწავლებელი ამზადებს სადისკუსიო კითხვებს. მოსწავლეები წინასწარ  ეცნობიან კითხვებს, ამზადებენ პასუხებს, აკეთებენ ჩანაწერებს, აქტივობის მსვლელობისას ნებადართულია წიგნების გამოყენება.
2. მოსწავლეები დგებიან ორ პარალელურ ხაზზე ან ორ კონცენტრულ წრეწირზე, ბრუნდებიან ერთმანეთისკენ და საუბრობენ.
3. მოსწავლეები პირველი კითხვის პასუხებს განიხილავენ მეწყვილესთან ერთად.
4. 2-3 წუთის შემდეგ ზარის დარეკვის ან სხვა მინიშნების შემდეგ მოსწავლეები გადაადგილდებიან, გადაინაცვლებენ ერთი ნაბიჯით, ისე რომ აღმოჩნდებიან სხვა მოსწავლის პირისპირ და იწყებენ მეორე კითხვის შესახებ მსჯელობას.
5. მოსწავლეების საუბრის დროს მასწავლებელი გადაადგილდება რიგებს შორის, ისმენს მათ მოსაზრებებს.

იმისათვის რომ ეს აქტივობა საინტერესოდ წარიმართოს, საჭიროა შერჩეული კითხვები მოსწავლეთა მოსაზრებების დასაბუთებას, კავშირების აღმოჩენას, რაციონალურ გადაწყვეტილებებს მოითხოვდეს. თუ დასმული კითხვები მხოლოდ კი/არა პასუხებს მოითხოვს, აქტივობის მიმდინარეობა უინტერესო იქნება.

ქსელური კავშირები

ეს აქტივობა საუკეთესო საშუალებაა საკლასო ურთიერთობების ჩამოყალიბებისათვის.

დეტალური ინსტრუქცია:

1. მასწავლებელი წინასწარ ამზადებს რამდენიმე შეკითხვას. სთხოვს მოსწავლეებს, დაწერონ პასუხები რვეულში ( მაგალითად: 1. ახსენით, რატომაა ნებისმიერი ორი 30⁰-60⁰-90⁰კუთხეებიანი სამკუთხედი მსგავსი? 2. რა იცი მართკუთხა სამკუთხედების შესახებ?)
2. იპოვოს ვიღაც, ვისთანაც დღეს არ უსაუბრია და განიხილოს მასწავლებლის კითხვის პასუხი მასთან ერთად.
3. განსაზღვრული დროის გასვლის შემდეგ ზარის ხმაზე ან სხვა წინასწარ შეთანხმებულ ნიშანზე ეძებენ მეწყვილეს, რომელთან ერთადაც ჯერ არ უმუშავიათ.
4. მეორე მეწყვილესთან განიხილავენ მეორე შეკითხვას.
5. ასე გრძელდება სანამ ყველა საკითხი არ იქნება განხილული.
6. მასწავლებელი მოძრაობს წყვილებს შორის, აკვირდება განხილვის პროცესს.

სწავლა-სწავლების პროცესში ჩვენი მიზანია, ვასწავლოთ ყველა მოსწავლეს.  ზემოთ განხილული მარტივი ტექნიკების გამოყენებას არ სჭირდება წინასწარი მომზადება ან რესურსი, ადვილად დასამახსოვრებელია მოსწავლეების მიერ. მათი გამოყენებით ჩვენი თითოეული მოსწავლე აქტიურად იქნება გაკვეთილის მსვლელობაში  ჩართული.

რა თქმა უნდა, შესაძლებელია დავსვათ კითხვა ,,ვის შეუძლია გვითხრას..?“ თუმცა ეს უნდა იყოს ბოლო აქტივობა, რომელსაც ჩვენ განვახორციელებთ, სხვა ნაბიჯების შემდეგ.

გამოყენებული ლიტერატურა    

Persida Himmele, William Himmele  (2017) Total participation techniques.

ფოტო -https://www.freepik.com/premium-vector/kids-classroom-multicultural-pupils-boys-girls-sit-desks-lesson-primary-learning-children-study-subject-write-answer-questions-school-class-interior-cartoon-vector-flat-concept_19960118.htm

ლიტერატურის გაკვეთილზე წარმოუდგენელია ისეთი ტექსტის სწავლება, რომელშიც პრობლემა არ არის დასმული. მოსწავლეებს ყველა კლასში უჭირთ, როგორც  პოვნა, ისე მისი გადაჭრის გზების ძიება. მხატვრული ტექსტის სწავლების ერთ-ერთი  მიზანიც სწორედ პრობლემების გადაჭრის უნარის განვითარებაა, რაც უამრავი მეთოდით შეიძლება განხორციელდეს. ყველას მოგეხსენებათ, რომ ერთი და იგივე მეთოდის ხშირად გამოყენება რუტინული ხდება და მოსწავლეებს ბეზრდებათ. ამჯერად ვცადეთ სტრატეგია, რომელიც „ბისოციაციის“ სახელითაა ცნობილი. ცნება არტურ კოეზლერის სახელს უკავშირდება, იგი აპრობირებულია, ძირითადად, სამოქალაქო განათლების მიმართულებით, „ბისოციაციის მეთოდი წარმატებით შეგვიძლია გამოვიყენოთ მოსწავლეებში რიგი მოქალაქეობრივი კომპეტენციების (სტერეოტიპების დაძლევა, კრიტიკული აზროვნება, სიახლის მიმღებლობა, განსხვავებული შეხედულების პატივისცემა და სხვა“  (მოქალაქეობრივი განათლება 2.pdf , გვ:79).

ჩვენ, როგორც ქართული ლიტერატურის მასწავლებლებმა, გადავწყვიტეთ „ბისოციაციის“ მეთოდი ჩვენი საგნის სწავლებისას გამოგვეყენებინა. ექსპერიმენტი კიდევ უფრო საინტერესოდ გამოიყურებოდა, რადგან სხვადასხვა სკოლების მასწავლებლები ვიყავით, სტრატეგიის დატესტვის შედეგების ურთიერთშეჯერება გადავწყვიტეთ.  თავიდანვე  ვფიქრობდით, რომ აღნიშნული მეთოდის გამოყენება ყველა კლასშია შესაძლებელი, თუმცა ჩვენ მე-5 კლასი შევარჩიეთ.

იაკობ გოგებაშვილის „იავნანამ რა ჰქმნას“ სწავლებისას  ქვეთავის __ „ქეთო საშინლად იტანჯება“__ ტექსტის გააზრების შემდეგ ეკრანზე გამოვიტანეთ რამდენიმე ფოტოსურათი, რომელთაგან არცერთი არ უკავშირდებოდა ამოსავალ საკითხს. თავდაპირველად მოსწავლეებს ვთხოვეთ სურათის შერჩევა. ერთი მასწავლებლის შემთხვევაში აირჩიეს -ვრცელი მწვანე მდელო, უზარმაზარი მთებით გარშემორტყმული, შუაში ტბითა და მის პირას კარვებით, ჩამავალი მზის სხივებით განათებული. მეორე მასწავლებლის შემთხვევაში-საცხოვრებელი კორპუსის ეზო, სადაც ბავშვები თამაშობენ. არჩეული ფოტოს შემდეგ მოსწავლეებს მაგალითებით ავუხსენით რა  იყო ასოციაცია,  როცა დავრწმუნდით, რომ კარგად გაერკვნენ და კარგად ართმევდნენ თავს თითოეული საგნით გამოწვეული ასოციაციების დასახელებას, ვთხოვეთ  წინასწარ დარიგებულ სტიკერებზე ინდივიდუალურად დაეწერათ თუ რა ახსენდებოდათ მათ მიერ შერჩეულ სურათზე დაკვირვებისას. შემდეგ ნაბიჯზე ერთად გავფილტრეთ პასუხები და ასეთი შედეგები მივიღეთ,  პირველი სურათის შემთხვევაში: თავგადასავალი, დასვენება, პიკნიკი, ექსკურსია, სოფელი, მეგობრები, გართობა, მუსიკა,  ოჯახი, დასვენება, თავისუფლება, ზღაპრები, სურათები… ხოლო  მეორე სურათის შემთხვევაში- მოედნის თამაშები, გართობა, ფერადი, მეგობრები, ფიქრი, მეზობლები, ურთიერთობა, ბავშვობა, მზე, ლაპარაკი….

პასუხები ასოციაციების დაფაზე გავაკარით. შემდეგ ისევ ტექსტს დავუბრუნდით და   ვთხოვეთ მოსწავლეებს, დაესახელებინათ აღნიშნული ქვეთავის  მთავარი პრობლემა. მათ ყველაზე მნიშვნელოვნად მიიჩნიეს ქეთოსთვის წარსულის გახსენება.

შემდეგი ნაბიჯზე მოსწავლეებმა შექმნეს ანალოგიები და მათ მიერ დასახელებული ასოციაციები დაუკავშირეს ტექსტის მთავარ პრობლემას;  ცდილობდნენ დახმარებოდნენ ქეთოს მშობლებს და ასოციაციების მეშვეობით შეემუშავებინათ წარსულის გახსენების ოპტიმალური გზა.

თუ ქვემოთ მოცემულ მაგალითებს დავაკვირდებით, ადვილად მივხვდებით ტერმინის „ბისოციაციის“ (ორჯერ ასოციაცია) არსს. ფოტოთი გამოწვეული ასოციაციები იქცნენ პრობლემის გადაჭრის გზებად. მაგ:

თავგადასავალი– წავიყვანოთ ქეთო ექსკურსიაზე ან ლაშქრობაზე ისეთ ადგილებში, რომლებიც მისთვის მნიშვნელოვანი და განსაკურებული იყო. შევეცადოთ იმავე მარშრუტით ვიმოძრაოთ და თან მოვუყვეთ ამ ადგილების შესახებ

პიკნიკი-მოვაწყოთ პიკნიკი ოჯახთან და მეგობრებთან ერთად, რომელზეც მის საყვარელ კერძებს წავიღებთ და თან აღვწეროთ მისი მომზადების პროცესი

სოფელი– ვესტუმროთ ბებია-ბაბუას სოფელში, გადავიდეთ მდინარეზე, რომელზეც ოდესღაც უთევზავიათ, უბანავიათ და მივცეთ ქეთოს დათვალიერების, ფიქრის საშუალება. მივცეთ საშუალება, რომ კვლავ ითევზაოს, იბანაოს

ზღაპრები-წავუკითხოთ მისი საყვარელი ზღაპრები, ვაჩვენოთ ამავე ზღაპრების წიგნში მოცემული სურათები

თავისუფლება– მივცეთ ქეთოს სოფელში თავისუფლად მოძრაობის საშუალება, რომ არ ჰქონდეს გრძნობა თითქოს იძულებით ჰყავთ იქ

თამაში-ქეთოსთან ერთად ვცადოთ ბავშვობის თამაშების მოწყობა. ავუხსნათ თამაშის წესები

სურათები– დავათვალიერებინოთ ძველი ფოტოები, სადაც იგი მეგობრებთან, დედ-მამასთან ერთად არის აღბეჭდილი და მოვუყვეთ სად და როდის გადაიღეს იგი

გართობა– წავიყვანოთ რომელიმე მეგობრის დაბადების დღეზე და ჩავურთოთ მისი საყვარელი მუსიკა….

შემდეგ ეტაპზე ვთხოვეთ მოსწავლეებს დაეხარისხებინათ რეკომენდაციები კატეგორიებად:

ყველაზე ეფექტიანი

ეფექტიანი

ნაკლებად ეფექტიანი

მათი თვალსაზრისით  პრობლემის გადაჭრის საუკეთესო გზა გამოიკვეთა — ერთი მასწავლებლის შემთხვევაში „წავიყვანოთ რომელიმე მეგობრის დაბადების დღეზე გასართობად და ჩავურთოთ მისი საყვარელი მუსიკა“; მეორე მასწავლებლის კლასში –„ვესტუმროთ ბებია-ბაბუას სოფელში, გადავიდეთ მდინარეზე, რომელზეც ოდესღაც უთევზავიათ, უბანავიათ და მივცეთ ქეთოს დათვალიერების, ფიქრის დრო,  საშუალება, რომ კვლავ ითევზაოს და იბანაოს“

ორივე მასწავლებლის დაკვირვებით „ბისოციაცია“, გარდა იმისა, რომ „მეთოდის გამოყენების საშუალებით მოსწავლეებს უვითარდებათ: გადაწყვეტილების მიღების, თანამშრომლობის, პრობლემის გააზრების, ცოდნის პრაქტიკაში გამოყენების, იდეების ურთიერთ გაცვლისა და ერთმანეთის მოსაზრებების პატივისცემის უნარები, რაც, საბოლოოდ, იდეების საქმედ ქცევის უნარების განვითარებას უწყობს ხელს. (მოქალაქეობრივი განათლება 2.pdf გვ82), ქართული ლიტერატურის გაკვეთილზე გამოჩნდა, რომ იგი ასევე უწყობს ხელს ინიციატივების გამოვლენას და უმძიმესი პრობლემების გადაჭრის  დროსაც კი შემოაქვს საგაკვეთილო პროცესში მხიარული განწყობა, არის კრეატიულობის წამახალისებელიც. აღსანიშნავია ისიც, რომ ეს მეთოდი, რომელიც ორ განსხვავებულ მოვლენას აკავშირებს ერთმანეთთან, ხშირად ქმნის კომიკურ სიტუაციებს , თუმცა ეს ხელს არ უშლის მოსწავლეებს გონივრული დასკვნების გამოტანაში.

ბისოციაციურ მიდგომას აქტიურად მიმართავენ სწავლების ყველა ეტაპზე, მრავალი მიმართულებით, მათ შორის  წარმატებულად მოიაზრებენ მარკეტინგში, გაყიდვებში და, ზოგადად, ბიზნეს სექტორში. მიუხედავად ამისა, სტრატეგია  ეფექტიანად დაინერგა სასკოლო სწავლებაშიც, როგორც ორიგინალური იდეების მისაღები მეთოდი.

აღწერილი მეთოდი პირდაპირ უკავშირდება ეროვნულ სასწავლო გეგმაში მოცემულ პრიორიტეტულ გამჭოლ კომპეტენციას-სოციალური და სამოქალაქო კომპეტენცია, რომელიც  გულისხმობს სამოქალაქო ცხოვრებაში ინტეგრირებისათვის აუცილებელი ისეთი უნარებისა და  ღირებულებების ჩამოყალიბებას, როგორებიცაა: კონსტრუქციული თანამშრომლობა, პრობლემების მოგვარება, კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნება, გადაწყვეტილების მიღება, შემწყნარებლობა, სხვისი უფლებების პატივისცემა, დემოკრატიული პრინციპების აღიარება და სხვა. რაც შეეხება ქართული ენისა და ლიტერატურის დაწყებითი საფეხურის საგნობრივ სტანდარტს, აქტიურდება

სამიზნე ცნება:

ტექსტი

ქვეცნება:

მხატვრული ჟანრი-მოთხრობა

ტექსტის შინაარსობრივი მხარე-თემა; მთავარი იდეა/დედააზრი,  ძირითადი საკითხი;

გამოყენებული ლიტერატურა

მოქალაქეობრივი განათლება 2.pdf

https://www.ask-flip.com/method/649?fbclid=IwAR1KiSDWvhe2D9LoDOVIuEg_QT5pFwg4U8GmfRRTs_pm4jo1TC_UNcElKHE

https://eiexchange.com/content/bisociation-teaching-exercise-spurs-business-model-innovation?fbclid=IwAR26yVepk4AG-BjhkwbG6xL_TAj0RJRluTZFZHVMoAuERXo8NaQO5SUSMnw

მუზეუმებში საგანმანათლებლო ვიზიტებს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს მოსწავლის ცნობიერებისა და თვითშეგნების  ჩამოყალიბებაში. მუზეუმებთან ურთიერთობით მოსწავლეს უყალიბდება ღირებულებითი დამოკიდებულება ისტორიულ-კულტურული მემკვიდრეობის მიმართ, სწავლობს საგნებისა და მოვლენების ახლებურ ხედვას, ეჩვევა კულტურულ ძეგლებთან ურთიერთობას, უვითარდება შემოქმედებითი ინტერესები.

მუზეუმებში ვიზიტის დაგეგმვას მთელი რიგი მოსამზადებელი სამუშაოები სჭირდება, როგორებიცაა: კლასის კრების მოწვევა და მშობლების ინფორმირება/ჩართვა ვიზიტის მომზადებაში,  მოსწავლეებისთვის მუზეუმებში მოქცევის წესების გაცნობა, რესურსების მობილიზება, ვიზიტის გეგმის შედგენა და დროის განაწილება, მუზეუმების შესახებ  ინფორმაციის მიწოდება – ეს ინფორმაცია შეიძლება მიეწოდოს ვიდეორესურსების სახითაც, როგორიცაა, მაგალითად: საზოგადოებრივი არხის ჟურნალისტის, სალომე დადუნაშვილის, საავტორო გადაცემის „ერთი დღე მუზეუმში“ ჩანაწერები.

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია საგანმანათლებლო-შემეცნებითი სასწავლო აქტივობების სწორად და ეფექტურად დაგეგმვა და განხორციელება. მინდა გიამბოთ მუზეუმებში ჩემ მიერ სადამრიგებლო კლასში (მეხუთე კლასი) დაგეგმილ   და განხორციელებულ აქტივობებზე, რომელთა  შედეგები ეფექტიანი აღმოჩნდა. რა თქმა უნდა, ვიზიტამდე ყველა მოსამზადებელი სამუშაო ჩავატარე. ვინაიდან მეხუთეკლასელები პატარები არიან, ვიზიტები დავგეგმე ტერიტორიულად ახლომდებარე მუზეუმებში: ბორჯღალოს ეთნოგრაფიულ მუზეუმსა და გონიოს ციხის არქეოლოგიურ მუზეუმში.  დავგეგმე და განვახორციელე  საინტერესო აქტივობები: „სამუზეუმეო ნივთის აღწერა“ და  „სამუზეუმეო ნივთის ყოფილი მფლობელის წარმოსახვითი პორტრეტის შექმნა“. წარმოგიდგენთ თითოეულ აქტივობას.

ვიზიტი ბორჯღალოს მუზეუმში (ქალაქი ბათუმი, დაბა ხელვაჩაური)

აქტივობა -„ სამუზეუმეო  ნივთის აღწერა“ (ინდივიდუალური სამუშაო).

მუზეუმის გიდის ლექციის მოსმენისა და მუზეუმის სივრცის დათვალიერების შემდეგ, მოსწავლეებს მივეცი  დავალება: შეარჩიონ სამუზეუმეო სივრციდან ერთი რომელიმე ნივთი, საგანი, რომელმაც მათი დაინტერესება გამოიწვია და აღწერონ წერილობით. გამოიყენონ გიდის ლექციაც, მუზეუმში არსებული წარწერებიც და დაიხმარონ მშობლებიც, თუ რაიმე გაუგებარი აღმოჩნდა (ეს ვიზიტი დაგეგმილი მქონდა მშობლებთან და მოსწავლეებთან ერთად). აღწერითი ტექსტს დაურთონ ნახატიც და მოამზადონ ნაშრომი წარსადგენად. მუშაობის პროცესი საინტერესოდ წარიმართა, ბავშვები პასუხისმგებლობით მიუდგნენ დავალებას, შეარჩიეს აღსაწერი ნივთი და სამუშაო სივრცე. მუზეუმში  დიდი და კომფორტული სივრცეებია, ამიტომ ბავშვები თავისუფლად მუშაობდნენ. აქტივობაში ჩართული იყვნენ მშობლებიც, დავალების შესრულების პროცესს მასწავლებლები ვაკვირდებოდით და რეკომენდაციებსაც ვაძლევდით. სამუშაოს დასრულების შემდეგ მუზეუმის ეზოში პრეზენტაციებიც დავიწყეთ. თითოეულმა მოსწავლემ წარადგინა თავისი ნაშრომი. მოსწავლეთა პრეზენტაციებს მუზეუმის დამაარსებელი ქემალ თურმანიძეც ესწრებოდა. მან პოზიტიური შეფასებები მისცა თითოეულ მოსწავლეს,  საუკეთესოდ შეაფასა ჩვენი აქტივობა და მადლობა გადაუხადა ბავშვებს დაინტერესებისთვის.

ვიზიტი გონიოს ციხის მუზეუმში (ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტი, სოფელი გონიო)

აქტივობა – „სამუზეუმეო ნივთის ყოფილი მფლობელის წარმოსახვითი პორტრეტის შექმნა.“ (ჯგუფური სამუშაო).

მუზეუმის გიდის ლექციის მოსმენისა და მუზეუმის სივრცის დათვალიერების შემდეგ მოსწავლეები დავყავი ოთხ ჯგუფად და მივეცი ასეთი დავალება: შექმნან/დახატონ სამუზეუმეო ნივთის ყოფილი  მფლობელის წარმოსახვითი პორტრეტი. დავალებებისთვის მუზეუმიდან შერჩეული მქონდა შემდეგი ნივთები: ქალის ცისფერთვლიანი მძივი და რომაელი ლეგიონერების კატაპულტა, კარავი და შუბი. რა თქმა უნდა, მშობლებიც უნდა დახმარებოდნენ ბავშვებს დავალებების შესრულებაში. როცა ნივთის ყოფილი  მფლობელის წარმოსახვით პორტრეტს შექმნიდნენ, პრეზენტაცია უნდა გაეკეთებინათ ჯგუფურად. მშობლებმა ჯგუფებს სამუშაო მასალაც მიაწოდეს (ფანქრები, ფლომასტერები და ფურცლები). აქაც საინტერესოდ წარიმართა მუშაობა. მოსწავლეები გიდისგან იღებდნენ დამატებით ინფორმაციას, ინტერნეტით იძიებდნენ ინფორმაციას იმ ეპოქის შესაბამისი ჩაცმულობის, აღჭურვილობის შესახებ,  მშობლებისგან იღებდნენ რჩევებს. პრეზენტაციები მუზეუმის ეზოში  გაიმართა წინასწარ შერჩეულ ადგილას. თითოეულმა ჯგუფმა საინტერესო ნაშრომები წარმოადგინა, წარდგენაში ჯგუფის ყველა წევრი მონაწილეობდა. პრეზენტაციები შეაფასა მშობლებისა და მასწავლებლებისგან შემდგარმა ჟიურიმ და თითოეული ნამუშევარი საუკეთესოდ აღიარა.

მოსწავლეებმა  იმუშავეს გააზრებულად, მოიძიეს ინფორმაციები, გააკეთეს არჩევანი,  შექმნეს წერილობითი ტექსტები, შექმნეს შემოქმედებითი პროდუქტები,  ითანამშრომლეს მშობლებთან, გიდთან და ერთმანეთთან, პრეზენტაციები წარმოადგინეს მშობლების, მასწავლებლებისა და მუზეუმის თანამშრომლების წინაშე და იყვნენ ბედნიერნი და კმაყოფილნი თავიანთი შედეგებით.

მუზეუმებში ამგვარი აქტივობებით დაგეგმილი ვიზიტები მოსწავლეებისთვის  არის როგორც სახალისო და  გასართობი აქტივობა, ასევე – საგანმანათლებლო და შემეცნებითი აქტივობაც, მუზეუმებში მოსწავლეები არა მარტო ისმენენ ინფორმაციას და ათვალიერებენ სამუზეუმო ექსპონატებს, არამედ აქ მიღებულ ინფორმაციას თავიანთ წარმოდგენებში აცოცხლებენ და გარდაქმნიან შემოქმედებით პროდუქტად.

მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო  გეგმით გათვალისწინებული გრძელვადიანი სამიზნე ცნებების დამუშავების დროს მნიშვნელოვანია შუალედური მიზნების, ანუ კომპლექსური დავალებების სწორად შერჩევა და შესრულება.

კონსტრუქტივისტული სწავლების პრინციპის გათვალისწინებით წინარე ცოდნაზე დაფუძნებით აიგება ახალი ცოდნა. ამიტომ სასურველია  ეტაპებისა და ნაბიჯების თანამიმდევრობით გაწერა.

მინდა, გაგიზიაროთ ჩემი მოკრძალებული გამოცდილება – კომპლექსური დავალების სარეკომენდაციო სცენარი.

სამიზნე ცნება  – ტექსტი (ჟანრები)(შედეგები:  (I).1, 2, 3, 4, 5)

სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენები

1. ტექსტის მეშვეობით ავტორი გვიზიარებს თავის სათქმელს, რომელიც ჩვენს ცხოვრებას უკავშირდება;

2.ტექსტში მოცემული მინიშნებების  საფუძველზე შესაძლებელია მისი სიღრმისეულად გააზრება, ახალი კუთხით წარმოჩენა;

3.ტექსტი  შეიძლება იყოს სხვადასხვა ჟანრის; ყოველი ჟანრის ტექსტს აქვს თავისებური შინაარსი, ენა და სტრუქტურა/აგებულება;

ქვეცნება – არამხატვრული ჟანრი -წერილი;

საკითხი – იგავის ,,თაგვი და ლომი“  – პერსონაჟ ლომის სახელით წერილის მიწერა მეორე პერსონაჟ თაგვისთვის.

ქვესაკითხი – იგავის ,,თაგვი და ლომი“ პერსონაჟის (ლომის)ხედვის კუთხე, მისი  წერილის: სტრუქტურა, თემა, მიზანი, ადრესატი და  ენა;

წერის სტრატეგიები: კრიტერიუმების ბადის შექმნა, იდეების გენერირება; პირველადი ვარიანტის გაუმჯობესება.

–იგავის ,,თაგვი და ლომი“ ახალი სიტყვები, პერსონაჟების თვისებები, ხედვის კუთხე

საკვანძო შეკითხვები

• როგორ/რა სტრატეგიების გამოყენებით შევქმნა გადარჩენილი ლომის წერილი თაგვისთვის?
• როგორ გამოვხატო ლომის დამოკიდებულება მომხდარის მიმართ?

კომპლექსური  დავალების  პირობა– ლომის წერილი თაგვს

წარმოიდგინე, რომ ხარ იაკობ გოგებაშვილის იგავის ,,თაგვი და ლომი“ პერსონაჟი, კერძოდ, ლომი და ნაწარმოებში მოთხრობილი ამბის შემდეგ წერილს სწერ  თაგვს.

მოირგე ლომი როლი და  თაგვისადმი  მიწერილ წერილში: გამოკვეთე, რატომ, რა მიზნით გადაწყვიტე წერილის მისთვის მიწერა; წარმოაჩინე  ლომის განცდები და ემოციები,  მისი დამოკიდებულება მომხდარის მიმართ; გამოკვეთე, როგორია მისი დამოკიდებულება  იგავის მთავარი სათქმელის (შეგონების) მიმართ; დაიცავი წერილის აგებულება (მიმართვა, ძირითადი ნაწილი, ხელმოწერა); გამოიყენე სასვენი ნიშნები.

შეფასების კრიტერიუმი – (კონკრეტულ კომპლექსურ დავალებაზე მისადაგებული)

ნაშრომში წარმოაჩინე:

• ვის სწერ, რატომ, რა მიზნით გადაწყვიტე მისთვის მიგეწერა (ტ. 1, 2);
• როგორი აგებულება აქვს წერილს(მიმართვა – მისალმება, ძირითადი ნაწილი, ხელმოწერა) (ტ.3).
• რა მინიშნებებს დაეყრდენი ლომის ფიქრების, დამოკიდებულებების ამოსაცნობად (ტ. 2)

კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, რესურსები, შეკითხვები)

ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა, წინარეცოდნის გააქტიურება

დავალების მოთხოვნების გაცნობიერება

• ახსენით თქვენი სიტყვებით, რას მოითხოვს დავალება?
• რა ცოდნა-გამოცდილება გამოგადგებათ?
• რისი შესწავლა დაგჭირდებათ? რა გაგიადვილდებათ? რა გაგიძნელდებათ? რაში დაგჭირდებათ დახმარება?

ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა

ნაბიჯი 1 . ქვესაკითხები: ახალი სიტყვები.

რა ხერხები გამოიყენე ტექსტის შინაარსის უკეთ გასაგებად?

რესურსი 1: „ლომი და თაგვი“

აქტივობა 1. წინასწარი ვარაუდების გამოთქმა სათაურსა და ილუსტრაციაზე დაყრდნობით;

აქტივობა 2.ტექსტის პაუზებით კითხვა და ანალიზი;

აქტივობა 3. ტექსტის დამუშავება კითხვა-პასუხი;

რესურსი 2. თხრობის რუკა

აქტივობა 4. თხრობის რუკის ერთობლივად შევსება და მასზე დაყრდნობით შინაარსის თანმიმდევრულად გადმოცემა.

აქტივობა 5.  მოსწავლეები შეარჩევენ ანდაზას, რომელიც შეესაბამება იგავის მთავარ სათქმელს და დაასაბუთებენ, რატომ ფიქრობენ ასე.

გეზისმიმცემი შეკითხვები:

• რას გეუბნებათ პირველადი მინიშნებები (მაგ., სათაური, ილუსტრაცია) შინაარსის  შესახებ? რით უკავშირდება ისინი შენს ცოდნას?(აქტ.1)
• როგორ ფიქრობთ, რა მოხდება? რატომ ფიქრობთ ასე? (აქტ. 2)
• როგორ ფიქრობთ, რატომ გადაიხარხარა ლომმა?
• რამე საშიშროება ხომ არ ელის რომელიმე ცხოველს?
• რა მოხდება მოთხრობის ამ ნაწილში?
• როგორ ფიქრობთ, რატომ სურდათ მონადირეებს ლომის ცოცხლად წაყვანა?
• რას განიცდით ლომის მიმართ?
• რა ელის ლომს?
• როგორ მოგეწონათ მოთხრობის დასასრული?
• ელოდით ასეთ დასასრულს?
• რაზე დააფიქრა თაგვმა ლომი იგავის დასასრულს?

• სად და როგორ ეძინა ლომს?  (აქტ. 3)
• რატომ გადაურბინა თაგვმა ლომს თავზე?
• როგორ ფიქრობ, გაბრაზდა ლომი თაგვზე?
• რას დაჰპირდა თაგვი ლომს გაშვების შემთხვევაში?
• როგორ ფიქრობ, დაიჯერა ლომმა თაგვის სიტყვები (დანაპირები)?
• როგორ გგონია, შეეშინდა განსაცდელში ჩავარდნილ ლომს?
• როგორ შეიტყო თაგვმა ლომის გასაჭირის შესახებ?
• როგორ შეძლო თაგვმა ლომის დახმარება?
• რას მასწავლის ეს იგავი? რა შეგონებით სრულდება ის?
• რატომ ფიქრობ, რომ ეს ანდაზა შეესაბამება იგავის შეგონებას?

აქტივობა 6. ლექსიკაზე მუშაობა 1

აქტივობა 7. შეავსე სქემა ახლად ნასწავლი სიტყვების გამოყენებით. 2

აქტივობა 8. გაგრძელებებით კითხვა.

აქტივობა 9.  შერჩეული პასაჟის გამომსახველობითად წაკითხვა.

აქტივობა 10. აბზაცების ფუნქციის ამოცნობა.

გეზისმიმცემი შეკითხვები:

• როგორ გესმით: „დაბურულ ტყეში“? (აქტ.6)
• სხვანაირად როგორ იტყოდით: „მშვიდად ეძინა“? რა შემთხვევაში შეიძლება ითქვას ეს? მოიყვანეთ მაგალითები.
• როგორ გესმით „ღრიალი მორთო“, ,,გულიანად გადაიხარხარა“? საიდან მიხვდი ამას? მოიფიქრე ერთ-ორწინადადებიანი ამბავი ამ სიტყვების გამოყენებით.
• როგორ გესმით ,,მიცუნცულდა“? კიდევ რაზე შეიძლება ითქვას „მიცუნცულდაო“? სხვანაირად როგორ იტყოდი ამას?
• როგორ წავიკითხოთ ტექსტი გამომსახველობითად? (აქტ.9)
• რატომ არის მნიშვნელოვანი სასვენი ნიშნების წინასწარ დანახვა?
• რამდენად გამოხატე ინტონაციით, მახვილებით, ხმის ტემბრით მთხრობლის/პერსონაჟების ემოციები, განცდები?
• რამდენი აბზაცია ამ ტექსტში? (აქტ. 10)
• დააკვირდი, რისთვისაა საჭირო მეორე აბზაცი? რა ცვლილებას აღნიშნავს? (მაგ., მოქმედების დროის, მოქმედების ადგილის შეცვლას? ახალი მოქმედების დაწყებას? და სხვ.
• რატომ არის მნიშვნელოვანი აბზაცის გამოყოფა? რით უადვილებს მკითხველს ტექსტის გაგებას? რა იქნებოდა ტექსტებში აბზაცები რომ არ ყოფილიყო?

ნაბიჯი 2 . ქვესაკითხები:  იგავის ,,თაგვი და ლომი“ პერსონაჟის (ლომის) წერილის სტრუქტურა, თემა, მიზანი, ადრესატი, ენა;

როგორი აგებულება აქვს წერილს (მიმართვა-მისალმება, ძირითადი ნაწილი, ხელმოწერა) (ტ.3)

რესურსი 1. პირადი წერილის სამოდელო ვარიანტი

რესურსი 2. წერილის სტრუქტურა

აქტივობა 1.  სამოდელო წერილის განხილვა სტრუქტურული და შინაარსობრივი თვალსაზრისით (რესურსი1)

აქტივობა 2. წერილის სტრუქტურული ჩარჩოს დამუშავება (რესურსი 2)

გეზისმიმცემი შეკითხვები:

• ვინ წერს წერილის? საიდან ჩანს?
• ვის სწერს წერილს? საიდან ჩანს?
• რა არის წერილის მიზანი? რატომ ფიქრობ ასე?
• სად არის მიმართვა?
• სად არის გამომშვიდობება ? ხელმოწერა?
• რომელია ძირითადი ნაწილი?
• რამდენი აბზაცისგან შედგება ძირითადი ნაწილი? რატომ არის მეორე აბზაცი გამოყოფილი?
• რამდენი ნაწილისგან შედგება წერილი?

ნაბიჯი 3 . ქვესაკითხები: იგავის ,,თაგვი და ლომი“ პერსონაჟების თვისებები და ხედვის კუთხე

რა მინიშნებებს დაეყრდენი ლომის ფიქრების, დამოკიდებულებების ამოსაცნობად (ტ2)

რესურსი 1. პერსონაჟის რუკა

აქტივობა 1. სიტყვა-ცნების „მინიშნების“ გაგებინება (იხ. მეთოდიკური დანართი)

აქტივობა 2:  მსჯელობა ლომის ფიქრებსა და ემოციებზე, მინიშნებაზე დაყრდნობით;

აქტივობა 3. პერსონაჟის რუკის შევსება (რესურსი 1)

გეზისმიმცემი შეკითხვები:

• რას ფიქრობდა ლომი, როდესაც ნახა, რომ მისი გაღვიძება პაწაწუნა თაგუნამ გაბედა? რატომ ფიქრობ ასე, რა მინიშნებებს ეყრდნობი?
• რა ემოცია დაეუფლებოდა ლომს თაგვის ნათქვამზე?
• როგორ გგონიათ, რას გრძნობდა და ფიქრობდა ლომის ტყვეობისგან გათავისუფლებული თაგვი? რატომ ფიქრობ ასე?
• რას იფიქრებდა მონადირეების მიერ ხეზე მიბმული ლომი? რატომ ღრიალებდა? გაახსენდებოდა მას ამ მომენტში თაგვი?
• რას გაიფიქრებდა თაგვის დანახვაზე დაბმული ლომი?
• როგორ გგონიათ, რაზე დაფიქრდებოდა ლომი იგავის დასასრულს თაგუნას სიტყვების მოსმენის შემდეგ?
• რისი თქმა მოუნდებოდა ლომს თაგვისათვის?

ნაბიჯი 4 . ქვესაკითხები:  წერის სტრატეგიები.

რა სტრატეგიები გამოიყენე წერილის დასაწერად?

ვის წერ, რატომ, რა მიზნით (ტ.1.2)

რესურსი 1.

რესურსი 2. წერილის გეგმა-ჩარჩო

რესურსი 3. შეფასების სქემა

აქტივობა 1. მეტაკოგნიტური პაუზა – გეზისმიმცემი შეკითხვებით სტრატეგიების სქემის ერთობლივად შევსება (რესურსი 1.; იხ. მეთოდიკური დანართი );

აქტივობა 2. გონებრივი იერიშით წერილის გეგმა-ჩარჩოს ერთობლივად შევსება (რესურსი 2);

აქტივობა 3. წერილის პირველადი ვერსიის დაწერა;

აქტივობა 4. წერილის გაუმჯობესება კრიტერიუმების ბადის გამოყენებით (რესურსი 3);

აქტივობა 5. საბოლოო ვარიანტის დაწერა.

გეზისმიმცემი შეკითხვები:

• როგორ ფიქრობთ, რა ნაბიჯები უნდა გადავდგათ, რომ გაგვიადვილდეს წერილის დაწერა? (აქტ. 1)
• რა ხერხები გამოვიყენოთ წერის დაწყებამდე? ვის როგორ წარმოგიდგენიათ? კიდევ რა ხერხების გამოყენება შეიძლება, ვის რა მოსაზრებები გაქვთ?
• რა ხერხები გამოვიყენოთ წერის დროს? რა დაგვეხმარება წერის პროცესში?
• რა ხერხები გამოვიყენოთ ნაწერის გასაუმჯობესებლად?
• როგორ მიმართავდა ლომი თაგვს? ვის როგორ წარმოგიდგენიათ? (აქტ. 2)
• რა მიზნით მისწერდა ლომი თაგვს? ვის რა მოსაზრება გაქვთ ამასთან დაკავშირებით?
• როგორ, რა ფორმით გამოემშვიდობებოდა, როგორ მოაწერდა ხელს?

კომპლექსური დავალების შესრულების და პრეზენტაციის პროცესში დასასმელი შეკითხვების ბანკი კონკრეტულ მოსწავლესთან ინდივიდუალური მუშაობის საწარმოებლად,  თითოეული მათგანის  წინსვლისა და რეფლექსიის უნარის  ხელშესაწყობად.

ახსენი,  რა ცოდნა შეიძინე და წარმოაჩინე კომპლექსური დავალების საშუალებით

• როგორი აგებულება აქვს შენს წერილს?
• რატომ ფიქრობ, რომ წერილი დაწერილიალომის ხედვის კუთხიდან?
• როგორ ამოიცანი პერსონაჟების თვისებები და დამოკიდებულები, რა მინიშნებებს მიაქციე ყურადღება?
• რისი თქმა გინდოდა ამ ნამუშევრით? რით არის ის მნიშვნელოვანი?

აღწერე, როგორ იმუშავე დავალებაზე

• რა გააკეთე, რა თანმიმდევრობით?
• რა მინიშნებებს მიაქციე ყურადღება?
• რატომ არის საჭირო დავალების პირველადი ვერსიის შექმნა?
• რით განსხვავდება შესრულებული დავალების პირველადი ვერსია საბოლოოსგან?
• რას გააკეთებდი განსხვავებულად, ახლა რომ იწყებდე დავალებაზე მუშაობას?
• შენი თანაკლასელების ნამუშევრებიდან რომელი მოგეწონა განსაკუთრებით? რამ მიიქცია შენი ყურადღება?

აღწერე, რა დაბრკოლებებს წააწყდი და  რა დაგეხმარა კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობის პროცესში;

• რა გამოგივიდა კარგად კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობის პროცესში?
• რა გაგიძნელდა, რა გაგიადვილდა? რატომ?
• იყო თუ არა განსხვავებული მოსაზრებები კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობის პროცესში?

გამოყენებული ლიტერატურა:

• ქართული ენა და ლიტერატურა- დაწყებითი საფეხურის (I-IV კლასების)

გზამკვლევი -მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით.

(საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს სკოლამდელი და ზოგადი განათლების განვითარების დეპარტამენტი)

https://bit.ly/3yWZ1bR

მინდა გაგაცნოთ სკოლაში ჩატარებული კვლევის ფარგლებში განხორციელებული ინტერვენციის  შედეგები.   კვლევა ეხებოდა პოსტპანდემიური პერიოდის/ონლაინსწავლების შემდგომი ეტაპის ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლის მასწავლებელთა  საჭიროებებს. კვლევის თემა და სახელწოდებაა – „ონლაინსწავლების შემდგომი პერიოდის სკოლის/მასწავლებლები საჭიროებები და მათი გადაჭრის გზები“.

რატომ ეს თემა? საქმე ის არის, რომ პოსტპანდემიური/ონლაინსწავლების შემდგომმა პერიოდმა ახალი გამოწვევების წინაშე დააყენა სკოლა და მასწავლებელი. საჭირო გახდა სასწავლო პროცესის გამდიდრება მეთოდოლოგიურად, რისთვისაც  მნიშვნელოვანია,  მასწავლებელმა სხვადასხვა პლატფორმების გამოყენებით შექმნას მრავალფეროვანი სასწავლო რესურსები და დანერგოს საგაკვეთილო პროცესში.

კვლევის მთავარი მიზანი იყო დაგვედგინა – პოსტპანდემიურ პერიოდში სკოლის მასწავლებელთა საჭიროებები სხვადასახვა ციფრული რესურსების შექმნა-გამოყენების კუთხით.

კვლევის განხორციელებისთვის შევარჩიეთ სამიზნე ჯგუფები – სკოლის მეორე და მესამე საფეხურის მასწავლებლები.

კვლევისთვის წინასწარ ჩამოვაყალიბეთ  სამუშაოს გეგმა, რომელიც განვახორციელე ეტაპობრივად.   კვლევა მოიცავდა შემდეგ ეტაპებს:

• პრობლემის გამოვლენა;
• საკვლევი საკითხის შერჩევა;
• მასწავლებლებთან კვლევის შესახებ საუბარი და მიზნის გაცნობა;
• ანკეტირება მასწავლებლებთან;
• მონაცემების დამუშავება;
• მონაცემებიდან გამომდინარე ინტერვენციების დაგეგმვა;
• ინტერვენციების განხორციელება;
• განხორციელებული ინტერვენციების შედეგების ანალიზი;
• შეჯამება.
• პედაგოგებმა ვიმსჯელეთ არსებული პრობლემის ირგვლივ და შევარჩიეთ საკვლევი საკითხი. გადავწყვიტეთ  საინფორმაციო ტექნოლოგიების სასწავლო პროცესში მაქსიმალური გამოყენება.

დავამუშავეთ არსებულ საკითხთან დაკავშირებული შესაძლებლობები. ანუ რა პროგრამები და პლატფორმების ფარგლებში შეგვეძლო შეგვექმნა ელექტრონული სასწავლო რესურსები, რომელსაც გამოვიყენებდით სწავლების სხვადასხვა საფეხურზე სხვადასხვა საგნის სწავლებაში.

შემდეგ ეტაპზე მასწავლებლები  აქტიურად ჩაერთნენ პროცესში.

მოვახდინეთ მასწავლებელთა ანკეტირება და დავადგინეთ საჭიროებები, რომელთა გათვალისწინებით დავგეგმეთ ინტერვენციები. ინტერვენციები განვახორციელე სკოლაში მასწავლებელთა სასწავლო ჯგუფების შეხვედრების ფარგლებში.

ინტერვენციების მანძილზე ვავსებდი დაკვირვების დღიურს. მასწავლებელთა სასწავლო ჯგუფების შეკრებებში მონაწილე მასწავლებლები კი რეფლექსიური შეხვედრებისას გვაცნობდნენ  ინტერვენციების დროს სხვადასხვა პროგრამის ფარგლებში შექმნილი სასწავლო ელექტრონული რესურსების საგაკვეთილო პროცესში გამოყენების შედეგებს.

2022-2023 სასწავლო წლის განმავლობაში  სკოლაში მასწავლებელთა სასწავლო ჯგუფების  რამდენიმე შეხვედრის ფასილიტაცია გავწიე. ეს შეხვედრები რამდენიმე ხასიათის იყო:

1. ინფორმაციული ხასიათის – ამ დროს კოლეგებს გავაცანი მარტივი, უფასო პროგრამები და პლატფორმები, რომლის გამოყენებითაც შესაძლებელია სასწავლო რესურსების შექმნა.
2. პრაქტიკული ხასიათის – ამ დროს კოლეგებს დავეხმარე სხვადასხვა პროგრამებზე დარეგისტრირებულიყვნენ და დაეწყოთ რესურსების შექმნა.
3. რეფლექსიური ხასიათის შეხვედრები – ამ დროს კოლეგებმა წარმოადგინეს მათ მიერ შექმნილი სასწავლო რესურსები და გაგვიზიარეს სასწავლო პროცესში მათი გამოყენების შედეგები (მოსწავლეთა ჩართულობის ზრდის, მოსწავლეთა მოტივაციის ზრდის, მოსწავლეთა აკადემიური მიღწევების ზრდის მონაცემებზე დაყრდნობით).

გაგაცნობთ იმ ელექტრონულ რესურსებს, რომლებიც  სკოლის ათამდე მასწავლებლებმა შევქმენით.  მაგალითად  wordwall.net პროგრამაში, მოსწავლისთვის  ადვილად  გასაგები ინსტრუქციით. კარგი ის არის, რომ  აქტივობის დასრულებისთანავე მოსწავლე ამოწმებს საკუთარ ნამუშევარს და არასწორი პასუხის შემთხვევაში შეუძლია ისევ სცადოს.

გთავაზობთ სკოლის მასწავლებლებთან თანამშრომლობით, ჩემი და ჩემი კოლეგების მიერ  სხვადასხვა საგნებში შექმნილი რესურსების ნაწილს.

საგანი – ბიოლოგია

ეს ელექტრონული რესურსები მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოს, როგორც ახალი მასალის ახსნის დროს, ასევე ცოდნის განმტკიცების ფაზაზე და მასალის შეჯამების დროს.

რესურსი 1.   ცხოველური უჯრედი        კლასი- 10

ეს რესურსი  განკუთვნილია მეათე კლასის მოსწავლისათვის. ის ითვალისწინებს ცხოველური უჯრედის ვიზუალურ მასალაში  სტრუქტურების ამოცნობასა და მის დაკავშირებას ფუნქციებთან. მოგეხსენებათ, რომ იმას, რასაც მოსწავლე თვალით ვერ ხედავს, უჭირს აღქმა და დამახსოვრება, ჩვენ თუ ამ სახით მივაწვდით მასალას, ვფიქრობ, რომ სახალისოც იქნება და ადვილად დასამახსოვრებელიც.

საგანი –  ბუნებისმეტყველება

რესურსი 2.    ადამიანის ჩონჩხი

ეს რესურსი მერვე კლასის მოსწავლეებისთვისაა განკუთვნილი.  მოსწავლემ უნდა ამოიცნოს ძვლები და წარმოდგენილ ფოტოს ხაზებით სწორად  დაუკავშიროს  მისი  დასახელება.

საგანი – ისტორია

რესურსი 3. გაერთიანებული საქართველოს მეფეები

ეს რესურსი VIII კლასის მოსწავლეებისთვისაა განკუთვნილი, მოსწავლემ საქართველოს მეფეები უნდა დააკავშიროს მათი მოღვაწეობის წლებს.

რესურსი 4.  ამოვიცნოთ სურათები.

ეს რესურსი განკუთვნილია  VIII კლასის მოსწავლეებისთვის, რესურსში მოცემულია სხვადასხვა უჯრედის ფოტოები, მოსწავლემ უნდა ამოიცნოს უჯრედის ტიპი და უჯრებში ჩაწერილი  ასოები გადაანაცვლოს ისე, რომ სწორი პასუხი მიიღოს.