„საერთოდ მე მუდამ მქონდა ეჭვი, რომ სიტყვები ზღვის ფსკერზე იბადებიან. შესაძლოა, ყოველი სიტყვა რაღაც არსებაა, თითოეულს, ცალ-ცალკე, საკუთარი სიმკვრივე, გემო, შეფერილობა აქვს. ყოველი მათგანი განუმეორებელი თვისებებით გამოირჩევა – ზოგი ხმალთევზაა, ზოგი მედუზა, ზოგი მარჯანი. ამიტომ, სრულიად არ გამკვირვებია, როდესაც დავინახე, რომ ეს სიტყვა ასე მოლუსკივით ამოიწვერა ზარდახშის ხავერდოვანი, მწვანე ფსკერიდან და რომ ასე მანათობელი და გამჭვირვალე იყო.“
ზაზა თვარაძე _ „სიტყვები“
სულ მინდოდა ამ წიგნზე რამე მეთქვა ან დამეწერა. მოდი დავანაწევროთ ცნება „წიგნი“ და დავიყვანოთ ის სიტყვებამდე. როგორც ამბობენ, პირველად იყო სიტყვა და რომ იყო ღმერთთან და ღმერთი იყო თავად სიტყვა.
სიტყვა _ სამყაროს გაჩენისთანავე დაიტვირთა უზარმაზარი ენერგიით, ხოლო ერთად თავმოყრილი, წიგნად ქცეული სიტყვების გავლენა ჩვენზე, უბრალო მოკვდავებზე, განუსაზღვრელია.
არსებობს ასეთი მითიც, რომ მწერლის ბედ-იღბალზე მის მიერ დაწერილი ტექსტები მოქმედებენ და მის ცხოვრებას წარმართავენ ხოლმე, და ისეც ხდება, რომ თავად მწერალი ექცევა საკუთარი სიტყვების ტყვეობაში.
ცოტა საშიშიც კი არის, იყო მწერალი ან პოეტი, რადგან შენი ტექსტები, სიტყვები, წიგნები შენ გარეშე აგრძელებენ ცხოვრებას, თან კი მწერლის მიერ წერის პროცესში ჩადებულ გრძნობებს, ფიქრებს, ტკივილს თუ სიხარულს ატარებენ და მკითხველის ემოციებს შეურთდებიან ხოლმე, ან დაუნანებლად ივიწყებენ ავტორს და რომელიღაც მკითხველის რომელიღაც ემოციად იქცევიან.
წიგნი სიტყვების ზარდახშაა, სადაც ერთმანეთის მიყოლებით ცხოვრობენ და არსებობენ სხვადასხვანაირი ზნის, სუნის, ფორმის და შინაარსის სიტყვები. ზოგი გულისარევამდე საზიზღარია, ზოგი _ სულისშეხუთვამდე სევდიანი, ზოგიერთი კი ჩაბჟირებამდე სასაცილო. ზაზა თვარაძისთვის „სიტყვებში“ ზარდახშიდან ამოფრენილი, ამოზლაზნილი, ამომხტარი სიტყვები მოვერცხლისფროები, ბურთულისებრები, გამჭვირვალეები, მონისლისფრო-მომტრედისფროები არიან და დაღლილი ღამის პეპლებივით დაფარფატებენ. სიტყვები ცოცხლები არიან, მათზე ხელის მოკიდებით და დაწყვილებით იქმნება ტექსტები. წიგნები, წიგნებში კი სიტყვებს ჩვენამდე მოაქვთ უძველესი ეპოქები, მათი სუნი, ყოფა, იმდროინდელი ვნებები და განცდები. შეიძლება ითქვას, რომ წიგნი ერთგვარი დროის მანქანაა, საუკუნეების წინანდელი ამბები და საუკუნის წინანდელი სიტყვები მოაქვს ჩვენთან, მოჰყავს თავისი ავტორიც, რადგანაც, როგორც აღვნიშნეთ _ ყველაზე უსახო და უნიჭო მწერალიც კი, როცა წიგნს წერს, საკუთარ თავს ან თავის ნახევარს მაინც ტოვებს იქ. წიგნს, „დროის მანქანას, შეუძლია მომავალიც გვიჩვენოს, წარმოგვიდგინოს მომავალი ალტერნატივები. დღესდღეობით პოსტაპოკალიფსური ფანტასტიკა და ზოგადად, ფანტასტიკა ამის ნათელი მაგალითია.
წიგნები არა მხოლოდ ემოციურად მოქმედებენ ადამიანებზე, არამედ შეუძლიათ შეცვალონ მათი მსოფლხედვა, გახადონ უკეთესები ან უარესები. სიტყვების ძალაუფლება წარმოუდგენლად დიდი და შეუზღუდავია.
და მივედით ჩვენს მთავარ სათქმელამდეც, ეს ყოვლისშემძლე იარაღი, ეს ჯადოსნური ბროლის ბურთი თუ ნატვრისთვალი, მასწავლებლებო – თქვენს ხელთაა! თქვენს ხელშია იმისთვის რომ გახსანთ ზარდახშა და იქიდან ამოფრენილი ფარფატა სიტყვებოთ საოცრებები დაატრიალოთ!
ძალიან ხშირად წამიკითხავს ან მომისმენია მასწავლებლების გულისტკივილი იმის შესახებ, რომ თანამედროვე თაობა არ კითხულობს, რომ ვერაფრით მოაწონეს წიგნი, რომ წიგნს ძლიერი კონკურენტი გამოუჩნდა – სოციალური ქსელები სახით, რომ ბავშვებს კითხვას ე.წ. „სქროლვა“ ურჩევნიათ. თუმცა, ერთია გქონდეს ასეთი მძლავრი იარაღი და მეორეა მისი გამოყენების ინსტრუქცია საფუძვლიანად იცოდე, მოდი, თამამად ვთქვათ: წიგნების ძალას ბოლომდე ვერ ვიყენებთ მასწავლებლები, მხოლოდ ზედაპირულად, მხოლოდ ოდნავ თუ გავხსნით ხოლმე ამ ჩვენს ჯადოსნურ ზარდახშას. არადა ამ ზარდახშის ბოლომდე გახსნის გასაღები ადვილად ხელმისაწვდომია, და ეს ერთადერთი რამ არის: ინტერესები! დიახ, მოზარდის ინტერესები. მთავრია შეჩეული წიგნი მათ ინტერესებს ერგებოდეს, მთავარია ცნობისმოყვარეობა გავუღვიძოთ, წაკითხვის სურვილი აღვუძრათ, შინაგალი ძალები გავუაქტიუროთ…
საკუთარი წიგნის შერჩევა და პოვნა ურთულესი საქმეა, არამხოლოდ შენ უნდა იპოვო ის, წიგნმაც უნდა აღმოაჩინოს თავის მკითხველი, რაღაცნაირად ეს პროცესი „ჰარი პოტერში“ ქუდები რომ არჩევენ მოსწავლეებს ამ რიტუალს წააგავს. წიგნთან ურთიერთობა ხომ ძალიან ინტიმური პროცესია, რასაც ძალდატანება არაფრით არ უხდება!
და სანამ კითხვას დაიწყებდნენ, აიღეთ ძველი ზარდახშა, ან თავად დაამაზადეთ მუყაოსგან, გააფორმეთ ლამაზი ილუსტრაციებით, მძივებით, ყვავილებით. კლასის შუაგულში დადგით და ბავშვებს ამცნეთ რომ შიგნით უდიდესი განძია, სასწაულმოქმედი ნივთი. რომელსაც გასაოცარი ცვლილებების მოხდენა შეუძლია. სთხოვეთ რომ ჩაიფიქრონ რა არის მათი პრობლემა, მათი სადარდებელი. ზარდახშაში წინასწარ მომზადებული იმდენი წიგნია, რამდენი ბავშვიც გყავთ, ეს წიგნები სულ არ არ არის საჭირო რომ სქელტანიანი და სქელყდიანი საკითხავები იყოთ, პირიქით, მშვენიერი იქნება თავად შეარჩიოთ ამბები, თქვენი მოსწავლეების ინტერესების მიხედვით და პატარა ბროშურებად ამობეჭდოთ, ჰოდა, გაქვთ ეს წიგნები ამ ზარდახშაში ჩაწიკწიკებული, ბავშვები ფიქრობენ, ნეტავ რა უნდა იყოს? ნეტავ თუ იჭმევა ან თუ ისმევა? აქვთ უამრავი ვერსია და უამრავი ვარიანტი. ბოლოს კი ვხსნით ამ ჩვენს ზარდახშას და იქიდან ამოანათებს ეს ჩვენი წიგნები. შეიძლება ნათების ეფექტიც შევქნათ და წიგნებთან მანათობელი ელექტრონული სანთლები, ნათურები თუ სანათებიც მოვათავსოთ. ვურიგებთ ბავშვებს წიგნებს და თან ვეუბნებით, თქვენს ხელთ ეს ჯადოსნური ნივთები მხოლოდ ერთი კვირა (დრო თავად გადაწყვიტეთ) დაყოფს, ამ დროს უნდა მოასწროთ მათთან გაცნობა, მისი სიტყვების დამეგობრება და გაცოცხლება! როგორ? ეს თავად უნდა მოიფიქროთ! რას იზამენ თქვენი აზრით ბავშვები? აბა სცადეთ და შედეგით ძალიან გაოცდებით!
