XXI საუკუნე დიდ გამოწვევად იქცა განათლების სისტემისთვის. სწავლების ნებისმიერი ახალი მოდელი ეფუძნება წინარე კვლევებს, რომლებიც, თავის მხრივ, გულისხმობს კონკრეტული პრობლემების გამოკვეთას და შემდეგ მათი მოგვარებისკენ გადადგმულ ნაბიჯებს. ახალი სკოლის მოდელმა სწავლების პრაქტიკაში დანერგა კომპლექსური დავალება. ამ ტიპის დავალების შესრულება სხვა მრავალ აქტივობასთან ერთად მოითხოვს ინფორმაციის მოძიებას, დახარისხება-დალაგებას, აგება-შექმნას, წარდგენას, მსჯელობას და სხვა. მთავარია, ამ ტიპის დავალებამ მოსწავლეს მისცეს ყველაზე მნიშვნელოვანი, თუნდაც ის უნარ–ჩვევა, რომელიც მას განსხვავებული სტილის ტექსტის წაკითხვისას გამოადგება. ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილი საბოლოო ნამუშევრის წარდგენაა.
წერილობით შესრულებული ტექსტების ზეპირი წარდგენა სწავლის პროცესის შემადგენელი ნაწილია. თითქმის არ მოიპოვება საგანი, რომელშიც პრეზენტაციას (ლათ. praesentatio — წარდგენა, წარმოდგენა) მნიშვნელოვანი ადგილი არ უჭირავს. პროექტებით სწავლების დროს მოსწავლემ უნდა შეაფასოს საკუთრი მუშაობის პროცესი, გაანალიზოს, თუ როგორ წარმართა იგი და არის თუ არა კმაყოფილი შედეგით. მოსწავლე ინდივიდუალურად ამზადებს და აზიარებს საკუთარ დავალებას. მოსწავლე იაზრებს, თუ რას და რატომ სწავლობს, სკოლის დამთავრების შემდეგ კი შეეძლება გარემოსთან ადაპტაციისა და შეძენილი უნარების გამოყენების შესაძლებლობა. ამდენად, პრეზენტაციის მომზადება მრავალი უნარით აღჭურვას მოიაზრებს.
არა მხოლოდ საკუთარ, არამედ კოლეგათა პრაქტიკაზე დაკვირვებით შევნიშნეთ, რომ მოსწავლეები პრეზენტაციების მომზადებისას ხშირად მარტო რჩებიან ინტერნეტრესურსებთან, არჩევენ მასალას, მაგრამ მათ არ იციან, თუ რას ნიშნავს სანდო და არასანდო წყარო,დეზინფორმაცია, უცნობია პლაგიატის ცნება და მისგან თავის არიდების მეთოდები. ხშირად მოსწავლეებს მხოლოდ „ვიკიპედიის“ საიტზე მოძიებული ინფორმაცია უცვლევად გადმოაქვთ საკუთარ პრეზენტაციაში. წყაროთა კრიტიკული შედარება, დახარისხება, გაანალიზება და შეფასება – ეს ის უნარებია, რომელთა შესახებაც მოსწავლეებს ხშირად ინფორმაცია არ აქვთ. საკითხით დავინტერესდით და ამ მიმართულებით სკოლაში ჩავატარეთ კვლევა. სპეციალურად შედგენილი კითხვარით შევაგროვეთ ინფორმაცია როგორც მასწავლებლებისგან, ასევე მოსწავლეებისგანაც. დადგინდა, რომ მოსწავლეთა უმრავლესობა არ ფლობდა ინფორმაციას სანდო წყაროების შესახებ. ისინი ხშირად იყენებდნენ ძებნის შედეგად ინტერნეტში ნაპოვნ პირველივე საიტს და მასალას არ ამოწმებდნენ.
კვლევის შედეგებზე დაყრდნობით დავგეგმეთ შემდგომი მუშაობა და ინტერვენციები. საკითხის შესწავლამ ცხადყო, რომ ინტერნეტრესურსების მოხმარების უნარ-ჩვევების გასაუმჯობესებლად საჭირო იყო მედიაწიგნიერებასთან მიმართებით ცნობიერების ამაღლება.
ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით, მედიაწინიერების უნარები მოსწავლეს ყველა საგნობრივ ჯგუფში უნდა განუვითარდეს. მოსწავლემ უნდა შეძლოს როგორც ახალი სტილისა და მრავალგვარი ფორმის მულტიმედია ტექსტების აღქმა-გააზრება, ინტერპრეტირება, გამოყენება და შექმნა, ასევე, მედიასამყაროში ორიენტირება, სწორი არჩევანის გაკეთება, ინფორმაციის „გაფილტვრა“ და მიღებული ინფორმაციის კრიტიკულად შეფასება.
პირველ ეტაპზე მედიაწიგნიერებასთან დაკავშირებით ჩავატარე გაკვეთილი, რომლის ფარგლებშიც მოსწავლეებს ვესაუბრე დეზინფორმაციაზე, მედიაზე, დეზინფორმაციის უარყოფით ზეგავლენებზე და ყალბი ინფორმაციის იდენტიფიკაციის გზებზე. მედიაწიგნიერება ეროვნული სასწავლო გეგმის ერთ-ერთი გამჭოლი კომპეტენციაა. მედიაწიგნიერების უნარები ყველა მოსწავლეს უნდა განუვითარდეს, რადგან თანამედროვე სამყარო სხვადასხვა მედიასაშუალებით უამრავ ინფორმაციას ავრცელებს. პრეზენტაციის გაზიარებით მოსწავლეებმა გაიგეს, თუ რას ნიშნავს სანდო წყარო, პლაგიატი, დამოწმება, აკადემიური კეთილსინდისიერება, შეიტყვეს, რომ პლაგიატად კვალიფიცირდება ნებისმიერი მასალა, ინტელექტუალური პროდუქტი, რომელიც მათ არ შეუქმნიათ და სათანადო დამოწმების გარეშე გამოიყენეს დავალებებში.
მედიაწიგნიერებასთან დაკავშირებით საკლასო აქტივობის ფარგლებში გთავაზობთ ჩემ მიერ გამოყენებულ ნიმუშს. საგაკვეთილო პროცესზე გამოვიყენე აღნიშნული რესურსი:
- მოუსმინეთ ვიდეოს https://www.youtube.com/watch?v=di2P-alp0wQ და გადმოეცით თქვენი სიტყვებით:
- რა არის მედიაწიგნიერება?
- რატომ არის მედიაწიგნიერება მნიშვნელოვანი დღეს?
- რისთვის არის საჭირო მედიაწიგნიერების უნარების განვითარება?
დამატებით კიდევ შეგიძლიათ მოუსმინოთ ვიდეოს: https://www.youtube.com/watch?v=sLc0q–f4qs
……………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………..………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………..
- წაიკითხეთ ტექსტი და შეასრულეთ დავალებები.
“ყველა სიახლის” წინა ნომერში 1989 წლის ცხრა აპრილზე ვწერდი და ვიდრე ქრონოლოგიურად გადავალ სხვა უმნიშვნელოვანეს მოვლენაზე, მინდა, 1956 წელში გადავინაცვლოთ და გავაცოცხლოთ ერთი ისტორია, რომელმაც სახელმწიფო უშიშროების არქივებიდან რამდენიმე წლის წინ გამოაღწია. იმხანად ახალგაზრდების იმ ჯგუფს, რომელიც მიძინებულ საზოგადოებაში ანტისაბჭოთა განწყობით გამოირჩეოდა, კომუნისტები სარეველებს უწოდებდნენ.
1956 წლის 15 დეკემბერს საქართველოს სსრ უშიშროების კომიტეტის თანამშრომლებმა დააკავეს თბილისის სკოლის მოსწავლეები. ესენი იყვნენ: 47-ე საშუალო სკოლის მეთერთმეტეკლასელი ჯონდო, იგივე თემურ მეტრეველი, 42-ე სკოლის მეათეკლასელი ანატოლი მიქაძე, თბილისის მუსიკალური სკოლის მეათეკლასელი მერაბ კოსტავა, 42-ე საშუალო სკოლის მეთერთმეტეკლასელი ზვიად გამსახურდია, პირველი საშუალო სკოლის მეთერთმეტე კლასის მოსწავლეები: თეიმურაზ ცერცვაძე, თამაზ გუნჯუა, ვლადიმერ სიხარულიძე.
საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტიის მეოცე ყრილობაზე სტალინის კულტის დაგმობისა და “დემოკრატიული განვითარების კურსის” აღების გამო, საქართველოში უკმაყოფილების მუხტმა იფეთქა. აქცენტი სტალინის ქართველობაზე იყო გადატანილი და ამიტომ სტალინის კრიტიკა ქართველმა საზოგადოებამ ეროვნულ შეურაცხყოფად მიიღო. 1956 წლის სამი მარტიდან საპროტესტო აქციები დაიწყო თბილისში, რომელიც საბჭოთა არმიის ნაწილებმა სისხლში ჩაახშვეს. რუსთაველის პროსპექტი დაღუპულთა გვამებით რომ არ გავსებულიყო, ისინი მტკვარში გადაყარეს. ოფიციალური მონაცემებით, იმ დღეს თბილისში მოკლეს 150-ზე მეტი ახალგაზრდა და დააშავეს უამრავი ადამიანი.
ამ საზარელი ტრაგედიის გამოძახილი იყო თბილისელი ახალგაზრდების, სკოლის მოსწავლეების მიერ არალეგალური გაერთიანების ჩამოყალიბება. ამ ორგანიზაციას “გორგასლიანი” უწოდეს და მათ მიერ დაბეჭდილი ანტისაბჭოთა პროკლამაციები 1956 წლის ორ დეკემბერს რუსთაველსა და პლეხანოვზე, საცხოვრებელი სახლების კედლებზე გამოიკრა. ამ დღეს “გორგასლიანის” ორ წევრზე – გურამ დოჩანაშვილსა და ჯონდო მეტრეველზე უშიშროების თანამშრომლების ძალისხმევით თავდასხმა მოხდა, რის შედეგადაც დოჩანაშვილი ზურგში მძიმედ დაიჭრა. 15 დეკემბერს კი, როგორც უკვე მოგახსენეთ, “გორგასლიანის” წევრები დააპატიმრეს.
1956 წლის 28 დეკემბერს საქართველოს სსრ მინისტრთა საბჭოსთან არსებული სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის მიერ წერილი გრიფით “სრულიად საიდუმლოდ” მოსკოვში გაიგზავნა. ადრესატი სსრ კავშირის სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის საგამოძიებო სამმართველოს უფროსი, იუსტიციის გენერალ-მაიორი მალიაროვი იყო. თბილისიდან გაგზავნილ წერილში ვკითხულობთ: “1956 წლის ცხრა მარტს თბილისში განვითარებული მოვლენების შემდეგ უკმაყოფილო ახალგაზრდათა ერთმა ჯგუფმა არალეგალური ფორმირება შექმნა, რომლის მიზანს საბჭოთა წყობილების საწინააღმდეგო საქმიანობა წარმოადგენდა. ჯგუფის წევრები ნაციონალისტურად იყვნენ განწყობილი, ამჟღავნებდნენ რუსი ეროვნების ადამიანების მიმართ აგრესიას და მართავდნენ ქუჩებში დებოშს. ერთ-ერთი ასეთი კონფლიქტის დროს მძიმედ დაიჭრა ამ ჯგუფის წევრი გურამ დოჩანაშვილი. რაც შეეხება დანარჩენებს, ისინი დაპატიმრებული არიან. დაიწყო გამოძიება, რომელიც გამოავლენს ამ დაჯგუფების საქმიანობას, სრულ შემადგენლობას და დაადგენს მათ მოკავშირეებს”.
ზურგში დანით მიყენებული ჭრილობის გამო, გურამ დოჩანაშვილი თბილისის მეორე საავადმყოფოს ქირურგიულ განყოფილებაში დააწვინეს (მკურნალი ექიმი იყო გვარად მესხი). 1957 წლის 30 იანვარს დოჩანაშვილიც დააპატიმრეს, რომლის ჯანმრთელობის მდგომარეობა კვლავ მძიმე იყო, მაგრამ მიუხედავად ამისა, ის 31 იანვარს ორჯერ გაიყვანეს დაკითხვაზე. იმის შიშით, რომ ეს ახალგაზრდა საპატიმროში არ მომკვდარიყო, პოდპოლკოვნიკ ნადირაძის ბრძანებით, სასწრაფოდ გაათავისუფლეს “მდგომარეობის გაუარესების” გამო.
სასამართლოს საჯარო სხდომა 1957 წლის სამი აპრილიდან ხუთ აპრილამდე გაიმართა. სასამართლოს თავმჯდომარეობდა გიორგაძე, მსაჯულები იყვნენ: თამაზაშვილი და ჩხაიძე. ბრალდებულებს სასამართლომ ასეთი განაჩენი გამოუტანა: ხუთი წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯეს ზვიად გამსახურდიას, ოთხ-ოთხი წელი შეუფარდეს: მერაბ კოსტავას, ანატოლი მიქაძეს, ვლადიმერ სიხარულიძეს. სამ-სამი წელი მისცეს: თემურ მეტრეველს, თამაზ გუნჯუას, თეიმურაზ ცერცვაძეს, გურამ სხირტლაძეს და გურამ დოჩანაშვილს. სასამართლო კოლეგიამ მხედველობაში მიიღო შემამსუბუქებელი და საშეღავათო პირობები და მსჯავრდებულებს განსაზღვრული სასჯელი შეეცვალათ პირობითი მსჯავრით, საგამოცდო ვადით. გაზეთ “კომუნისტის” 1956 წლის 15 დეკემბრის ნომერშივე გამოჩნდა უიშვიათესი წერილი, რომელმაც იმ საშინელი პერიოდისთვის დამახასიათებელი ყველანაირი რეკორდი მოხსნა.
ლეილა კვირიკაშვილი
- ცხრილში ამოიწერეთ პიროვნებებისა და ადგილების სახელები და გადაამოწმეთ, ავტორის მიერაა გამოგონილი ისინი თუ ისტორიულია. თითოეულ პასუხს მიუწერეთ თქვენ მიერ მოძიებული ინფორმაციის წყარო. მაგალითად:
| პირები/მოვლენები | ნამდვილია | მოგონილია | წყარო |
|
|
- ტექსტის მიხედვით, რა მოხდა 1956 წელს თბილისში? რა წყაროს ეყრდნობა ავტორი ამ ინფორმაციის მოწოდებისას? გადაამოწმეთ ისინი სხვა წყაროებში. თქვენ მიერ მოძიებული ინფორმაციას მიუთითეთ წყარო.
……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
- იპოვეთ ტექსტში ადგილები, სადაც ავტორი თავადვე ასახელებს ინფორმაციის წყაროს. გადაამოწმეთ, ეს წყარო დოკუმენტურია თუ ავტორის მიერაა გამოგონილი.
……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
6. დაწერეთ ტექსტის ანალიზი, შეაჯერეთ თქვენ მიერ მოძიებული ინფორმაცია და გააანალიზეთ ავტორის მიერ მოწოდებული. იმსჯელეთ, რა იყო ავტორის მიზანი. როგორ ფიქრობთ, ავტორი ობიექტურია თუ ტენდენციური? დაასაბუთეთ თქვენი მოსაზრება. საიდან ჩანს?
……………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
გაკვეთილი ბოლოს მოსწავლეებმა ცოდნა შეაჯამეს ჩემ მიერ შექმნილი რესურსით მედიაწიგნიერებასთან დაკავშირებით https://create.kahoot.it/details/96dd480e-19c1-4136-9a53-61778f96b6f9
ამრიგად, თანამედროვე სკოლა წარმოუდგენელია მედიაწიგნიერებაში გარკვეული მოსწავლის გარეშე. პროექტებით გაკვეთილის დაგეგმვისა თუ სხვადასხვა სახის პრეზენტაციის მომზადების დროს მოსწავლეებმა და მასწავლებლებმა უნდა გაითვალისწინონ შემდეგი რეკომენდაციები:
- დავაზუსტოთ ინფორმაცია პირველად წყაროსთან;
- შევამოწმოთ სხვა მედიასაშუალებებიც იმავე ინფორმაციას ავრცელებენ თუ არა;
- შევამოწმოთ თარიღი;
- შევამოწმოთ წყარო და ავტორი;
- ყველაფერს შეხედეთ კრიტიკული თვალით.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- https://writingcentre.iliauni.edu.ge/wp-content/uploads/2021/02/nino-galdavadze-red.-plagiati-da-misi-gamovlenis-athi-shemthkhveva-akademiur-nashromshi.pdf
- https://mastsavlebeli.ge/?p=30142
- https://medialiteracy.ge/ge/page/id/7/ra-aris-mediawigniereba
