ზოგს დღესაც მიაჩნია, რომ პიროვნული მახასიათებლები თანშობილი თვისებებია. დიდი ბრიტანეთის ქალაქ სტირლინგის უნივერსიტეტის თანამშრომლების მიერ ჩატარებულმა კვლევამ კი აჩვენა, რომ უმუშევრობამ ეს მახასიათებლები შეიძლება დრამატულად შეცვალოს. მაგალითად, თუ მანამდე ადამიანი იყო კეთილსინდისიერი, სასიამოვნო და ღია, ის სრულიად საპირისპირო თვისებებს გამოავლენს. ასე რომ, ისეთ გარეგან ფაქტორს, როგორიც უმუშევრობაა, უფრო დიდი ფსიქოლოგიური ზეგავლენა აქვს ადამიანებზე, ვიდრე აქამდე ეგონათ.
ოთხი წლის განმავლობაში მიმდინარე გამოკვლევაში 6769 გერმანელი მოქალაქე მონაწილეობდა: 3733 კაცი და 3036 ქალი. აქედან 210 ადამიანი კვლევის მიმდინარეობისას ერთი ან რამდენიმე წელი უმუშევარი იყო. მათ გარდა, სხვა 251 ადამიანი ერთ წელზე ნაკლები დროის განმავლობაში არ მუშაობდა.
გამოკვლევის ინტერესი „დიდი ხუთეული“ იყო: ღიაობა, პატიოსნება, ექსტრავერსია, თანხმობისათვის მზაობა და ნეიროტიციზმი.
ორი წლის განმავლობაში უმუშევარ მამაკაცებში დასაქმებულ მამაკაცებთან შედარებით თანხმობისადმი მზაობა იზრდებოდა. ორი წლის შემდეგ კი უმუშევრებში ეს თვისება იკლებდა და იმაზე დაბალი მაჩვენებელი ჰქონდა, ვიდრე დასაქმებულ მამაკაცებში იყო.
ქალებში სამსახურის დაკარგვისთანავე შეიმჩნეოდა თანხმობისადმი მზაობის დაქვეითება და უმუშევრობის მომდევნო ეტაპებზე კიდევ უფრო დაბლა იწევდა მისი მაჩვენებელი. მოგვიანებით ისინი ოჯახურ საქმიანობებში ეფლობოდნენ და იქ ახდენენ თვითრეალიზაციას.
უმუშევრობის საწყის სტადიაზე მამაკაცები თანხმობისადმი მზაობასა და სხვების მიმართ კეთილგანწყობას ავლენენ, რათა ამ გზით დაუდასტურონ სხვებს, რომ ისინი დასაქმებას იმსახურებენ. მაგრამ, რაც დრო გადის, მათ მით უფრო უქვეითდებათ ამ დამოკიდებულების შენარჩუნება.
ახლა რაც შეეხება კეთილსინდისიერებას. რაც უფრო დიდხანსაა ადამიანი უმუშევარი, მით მეტად უქვეითდება ეს პიროვნული მახასიათებელი. მკვლევრების აზრით, კეთილსინდისიერება დაკავშირებულია შემოსავალით მიღებულ სიამოვნებასთან. ქალებში ეს მახასიათებელი დიდი ხნის უმუშევრობის შემდეგ ქვეითდება და მერე ისევ იზრდება. შესაძლოა, ქალები კეთილსინდისიერების გრძნობას დიდხანს იმიტომ ინარჩუნებენ და დაქვეითების შემთხვევაში მალევე აღიდგენენ, რომ ისინი ოჯახურ საქმეებში, სხვების დახმარებაში პოულობენ კომპენსაციას და თავს მაინც დასაქმებულად თვლიან.
ღიაობა – უმუშევრობის პირველი წლების განმავლობაში მამაკაცების ღიაობა არ იცვლება, მაგრამ მოგვიანო პერიოდში დროის მსვლელობის პარალელურად ეს მახასიათებელი ილახება. ამ მახასიათებლის ხარისხი ქალებში უფრო ადრე იწყებს კლებას, მაგრამ მოგვიანო პერიოდში ის ისევ იზრდება.
გამოკვლევამ აჩვენა, რომ უმუშევრობას მამაკაცებისთვის უფრო ტრაგიკული ცვლილებები მოაქვს, ვიდრე ქალებისთვის. მამაკაცებში სულ უფრო იკლებს თანხმობისადმი მზაობა, ღიაობა და კეთილსინდისიერება. ამ პიროვნული თვისებების დაკარგვის შემდეგ კი შეუძლებელია დასაქმების მოძებნა.
როგორც ჩანს, საზოგადოებისთვის უმუშევრობას მხოლოდ ეკონომიკური მნიშვნელობა არ აქვს. უმუშევარი ადამიანების მიმართ არსებობს სტიგმა და მათ ცუდი თვალით უყურებენ. ბიოგრაფიაში დაფიქსირებული უმუშევრობა ადამიანის დასაქმების შესაძლებლობას ამცირებს. თუ დასაქმება დაგვიანდა, კაცების პიროვნული მახასიათებლები ისე შეიცვლება, რომ სამუშაო ბაზარზე მათი ადგილი აღარ მოიძებნება.
ბოისი ურჩევს კანონმდებლებს, რომ იზრუნონ შრომის ბაზარზე და დასაქმების პროგრამებზე, რათა არ მოხდეს საზოგადოებაში პიროვნული თვისებების დრამატული ცვლილებები. უმუშევრობის შემცირებას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს არა მარტო ეკონომიკის არამედ ინდივიდების პიროვნული ზრდის კუთხითაც.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- Basic personality changes linked to unemployment, study finds; Kim I Mills; American Psychological Association, 2015
- Personality change following unemployment, Christopher J Boyce et al., Journal of Applied Psychology, 2015