მეცნიერულ მიღწევებს ყოველდღიური ცხოვრების ყველა ასპექტში ვაწყდებით. ადრეულ ასაკში ბავშვის განვითარებას ხელს სწორედ მეცნიერების მიერ შემუშავებული მეთოდები უწყობს. ისინი სწავლობენ კითხვების დასმას, პროგნოზის გაკეთებას, დაკვირვებას, ტესტირებას და შემდეგ თავიანთი დასკვნების გამოტანას. ამ ყველაფრით ისინი ივითარებენ კრიტიკულად მნიშვნელოვან უნარებს. ყველაზე მარტივ აქტივობებსაც კი ბავშვებში მეცნიერული აზროვნების სტიმულირება შეუძლია. მათი ბუნებრივი ცნობისმოყვარეობის წახალისებითა და ძირითადი მეცნიერული ლექსიკის გაცნობით, ადრეული ასაკის მასწავლებლებს შეუძლიათ, დაეხმარონ ბავშვებს სამყაროს გაცნობიერებაში, რათა ბავშვებმა გარკვეული ცოდნა მიიღონ იმის შესახებ, თუ როგორ მუშაობს მათ გარშემო არსებული საგნები. სახალისო სამეცნიერო ექსპერიმენტების გამოყენება საბავშვო ბაღის ასაკის ბავშვებში ხელს უწყობს კომუნიკაციური უნარების, ენის, მეტყველების, ცნობისმოყვარეობის, შემეცნებითი უნარების, დამოუკიდებლობისა და ადაპტური ქცევის განვითარებას.
სამეცნიერო ექსპერიმენტების განსახორციელებლად საჭიროა მრავალფეროვანი მასალები. თუმცა, ასევე გასათვალისწინებელია, რომ – 1) პროცესი უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე შედეგები. მიუხედავად იმისა, ბავშვებისთვის ნამდვილად მნიშვნელოვანია გარკვეული მეცნიერული აღმოჩენების მიგნება, „სწორი” პასუხის პოვნა არ უნდა იყოს თქვენი მთავარი მიზანი; მთავარი მიზნებია მათი ცნობისმოყვარეობის წახალისება და მათი საგამოძიებო უნარების განვითარება; 2) იყავით ღია ბავშვების აღმოჩენების მიმართ. გარდა აქტივობების ორგანიზებისა, შეეცადეთ თვალ-ყური ადევნოთ მეცნიერული აღმოჩენების სპონტანურ, ყოველდღიურ შესაძლებლობებს თქვენ გარშემო. ვინ იცის, იქნებ შეძლოთ და მეცნიერებისადმი უწყვეტი სიყვარული გაუღვივოთ პატარა აღმომჩენებს?!
დეკემბერი დადგა და სუსხიანი დღეების მოახლოებასთან ერთად, საბავშვო ბაღებში საახალწლო განწყობამაც შემოაბიჯა. ქვემოთ მოცემული ზამთრის აქტივობები შესაძლოა გამოგადგეთ მომდევნო თვის რუტინის გასამრავალფეროვნებლად.
ყინულებიანი ოკეანე
ამ ექსპერიმენტში შეგიძლიათ პატარებს ესაუბროთ აისბერგების შესახებ და თვალსაჩინოებისთვის გამოიყენოთ თბილი წყალი, მარილი და ყინული. ეს აქტივობა შესანიშნავია მოტორული უნარებისა და ცნობისმოყვარეობის განსავითარებლად.
პატარებს აუხსენით, რომ პოლარული ოკეანეები სავსეა მცურავი ყინულის უზარმაზარი ნაჭრებით, მათ აისბერგები ეწოდება. ჰაერისა და წყლის ტემპერატურა პოლარულ რეგიონებში ზედმეტად ცივია აისბერგების გასალღობად, მიუხედავად იმისა, რომ წყალი საკმაოდ მარილიანია. როგორც კი აისბერგები თბილ რეგიონებში გადაინაცვლებენ ან ტემპერატურა მოიმატებს, ისინი დნობას იწყებენ.
იმოგზაურეთ მსოფლიოს გარშემო. გინახავთ ოდესმე აისბერგი? აჩვენეთ ბავშვებს პოლარული ოკეანეებისა და აისბერგების სურათები. აუხსენით, როგორ წარმოიქმნება და დნება ყინული. დაიწყეთ ექსპერიმენტი თბილი წყლითა და მარილით (სურვილის შემთხვევაში, წყალს ფერი შეუცვალეთ საკვები საღებავის გამოყენებით). ყინულის ნაჭრებს დაასხით თბილი წყალი. იწყება დნობის პროცესი? ახლა ყინულს მოაყარეთ მარილი და ბავშვებს სთხოვეთ, ახსნან, რა მოხდა – მარილი დაადნობს ყინულს.
ნაბიჯი 1:
თასი შეავსეთ ცივი წყლით. დაამატეთ სხვადასხვა ზომის ყინული.
ნაბიჯი 2: ბავშვები მოიწვიეთ დასაკვირვებლად, შეუძლიათ ყინულიან წყალში ხელებით ითამაშონ.
ნაბიჯი 3: დაამატეთ ჭიქები და კოვზები. ბავშვებს სთხოვეთ, მათი გამოყენებით ამოიღონ ყინულის ნაჭრები.
ყინულებიან წყალში თამაშის შემდეგ ხელების გასათბობად და შესამშრალებლად დაგჭირდებათ ხელსახოცები.
განაგრძეთ ექსპერიმენტი თბილი წყლისა და მარილის გამოყენებით.
ზამთრის ჯადოქრობები ბოთლში
ეს ინტერაქციული სენსორული აქტივობა ბავშვებს შესაძლებლობას მისცემს, ნახონ, როგორ ერწყმის ერთმანეთს სხვადასხვა მასალა. ისინი ამით მეტყველებისა და დაკვირვების უნარებს გაივარჯიშებენ.
ბრჭყვიალა ქაღალდები, მძივები, წვრილი, მოკლე და ფერადი ლენტები მოათავსეთ ბოთლის შიგნით. ბოთლების ¾ შეავსეთ წყლით. მჭიდროდ მიამაგრეთ თავსახური და დალუქეთ მძიმე ლენტით, რათა წყალმა არ გამოჟონოს. პატარებს სთხოვეთ, ახსნან, როგორ ხდება სითხეების შერევა სხვადასხვა მატერიასთან.
ნაბიჯი 1:
შეაგროვეთ გამჭვირვალე, ერთჯერადი პლასტმასის ბოთლები.
ნაბიჯი 2:
ბოთლებში მოსათავსებლად მოამზადეთ გამოსაყენებელი მასალების ასორტიმენტი. ისეთი, როგორიცაა ბრჭყვიალა მძივები, წვრილი, მოკლე და ფერადი ლენტები.
ნაბიჯი 3:
ბავშვებს დაეხმარეთ მათ მიერ არჩეული ნივთების ბოთლებში მოთავსებაში.
ნაბიჯი 4:
შეავსეთ ბოთლები დაახლოებით 3/4 წყლით და მჭიდროდ დაახურეთ თავსახური.
ნაბიჯი 5:
მოიწვიეთ ბავშვები, შეანჯღრიონ საოცრებათა ქვეყნის ზამთრის ბოთლები და შემდეგ დააყენონ ისინი თავდაყირა. რა მოხდება? წყალში მცურავ რომელ მასალას ხედავენ?
ნაბიჯი 6:
მოათავსეთ ბოთლები თაროზე და წაახალისეთ ბავშვები, რომ მთელი დღის განმავლობაში პერიოდულად ითამაშონ, დააკვირდნენ ბოთლების შენჯღრევით გამოწვეულ შედეგს.
განაგრძეთ გართობა. იფიქრეთ ბოთლების შესავსებად ალტერნატიული სითხეების მიწოდებაზე, როგორიცაა მინერალური წყალი ან სამზარეულოს ზეთი. ისაუბრეთ იმაზე, ნივთები ცურავს თუ იძირება სითხეში. საკვები საღებავის დამატება ცვლის სითხის ფერს? რა ხდება, როდესაც ორი სითხე გაერთიანებულია?
* გაითვალისწინეთ, რომ ამ აქტივობის დროს ბავშვებს განსაკუთრებული ყურადღება სჭირდება.
