როგორ გამოვიყენოთ მრავალდონიანი დავალებები  სწავლებაში

ცნობილია, რომ ნებისმიერი წარუმატებლობა  სკოლის მოსწავლეებში იწვევს  სწავლისადმი უხერხულობას. მასწავლებლის ამოცანაა, გამოიწვიოს მოსწავლეებში მაღალი ემოციური მდგომარეობა,  შექმნას   ისეთი პირობები, სადაც ყველა  კმაყოფილი იქნება  საკუთარი  მიღწევებით. ამ მიზნით, სწავლის დიფერენცირებული  პრინციპებინად გამომდინარე, მასწავლებლები დიდი ხანია აქტიურად მიმართავენ მრავალდონიან, დიფერენცირებულ დავალებებს.  ის ჯერ კიდევ 2000-იანი წლების დასაწყისში გამოჩნდა საგანმანათლებლო სივრცეში, როგორც ინკლუზიური, მოსწავლეზე ორიენტირებული საკლასო გარემოს უშუალო შემადგენელი კომპონენტი (http://www.wholeschooling.net/)

მრავალდონიანი  ამოცანების გამოყენების ძირითადი მიზანია ტექსტის დამუშავება მისი ცალკეული  კომპონენტების ჩართულობით, როგორიცაა, მაგალითად:    

მრავალდონიანი დავალებები მოსწავლის საგანმანათლებლო ტრაექტორიაზეა გათვლილი. მასში მაქსიმალურადაა  გათვლისწინებული მოსწავლეთა ინდივიდუალური მახასიათებლები და შესაძლებლობები, ხელს უწყობს მრავალმხრივი უნარების  განვითარებასა  და წინარე ცოდნის გააქტიურებას, ეფექტურია კორექციის ჯგუფებში და რემედიაციული მუშაობისას (Notable Work: “The Differentiated Classroom: Responding to the Needs of All Learners.” https://files.ascd.org/staticfiles/ascd/pdf/siteASCD/publications/books/differentiated-classroom2nd-sample-chapters.pdf)

მასწავლებლები  ხშირად მიმართავან  მოსწავლეთა ინდივიდუალურ შესაძლებლობებზე გათვლილ  მსგავს დავალებებს, როგორიცაა:

• პროექტები (მოითხოვს სხვადასხვა ეტაპებს და თითოეული ეტაპს შესაბამისი, სხვადასხვა უნარები ჭირდება);
• კეის-მეთოდი (გათვლილია ინფორმაციის გაანალიზებაზე, კრიტიკულ აზროვნებასა და თეორიული ცოდნის  პრაქტიკულ სიტუაციებში გამოყენების უნარებზე);
• კვლევითი პროექტები (მოიცავს მონაცემთა შეგროვებას, მათ ანალიზს და შედეგების წარდგენას);
• დებატები ან დისკუსიები (არგუმენტაციის, კომუნიკაციისა და კრიტიკული აზროვნების უნარებზე გათვლილი დავალებები);
• და ა.შ.

ასეთი ტიპის, დიფერენცირებულ დავალებებში კლასის თითოეული მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი თავის დანახვა, საკუთარი შესაძლებლობის გამოვლენა.

მრავალდონიანი, დიფერენცირებული დავალებების შეფასებაში   სხვადასხვა მიდგომა არსებობს. შესაძლებელია ამ მიდგომებიდან ისეთის არჩევა, რომელიც ყველაზე ოპტიმალურად იმუშავებს ჩვენს საკლასო ოთახებსა და ჩვენს სასკოლო სივრცეებში.  მათ შორისაა მრავალდონიანი დავალებების მარტივი, 3 საფეხურიანი სისტემაც (შესაძლებელია დონეებს შევუსაბამოთ შესაბამისი განმსაზღვრელი შეფასებაც):

სასურველია ამ დროს გამოვიყენოთ ბარათებიც:

მრავალდონიანი დავალებების პრაქტიკული გამოყენების მაგალითები ისტორიის სასწავლო კურსიდან:

თემა – პრეისტორია / ქვის ხანა                                                                            

თემა: ბრინჯაოს ხანა / ძველი აღმოსავლეთი                                                   

შესაძლებელია ამ ცხრილის კიდევ უფრო გამარტივება რემედიაციული მუშაობისას, ან საკონსულტაციო შეხვედრებზე. მაგალითად:

• მუშაობა ისტორიული ცნებების ფორმირებაზე

დონე 1 – გაკვეთილის ტექსტიდან ამოიწერეთ ცნებები;

დონე 2 – მოცემული მახასიათებლების საფუძველზე  შეადგინეთ  ცნებები;

დონე 3 – ისტორიული ტექსტის  ან ტექსტის ნაწყვეტის საფუძველზე შეეცადეთ, განმარტოთ ტერმინი.

• ისტორიულ თარიღებსა და ქრონოლოგიაზე მუშაობა

დონე 1 – ამოიწერეთ მოვლენები ტექსტიდან;

დონე 2 – კონტურულ  რუკაზე მონიშნეთ თარიღები და მოვლენები;

დონე 3 – დაალაგეთ ილუსტრაციები მოვლენის ცალკეული ეტაპების  შესაბამისად.

• მუშაობა ისტორიულ პიროვნებებზე  

დონე 1 – აბზაციდან ამოვიწეროთ  ისტორიული პირების სახელები;

დონე  2– მოცემული წინადადებების საფუძველზე შეადგინეთ ისტორიული პიროვნებების მოკლე ბიოგრაფია (მასწავლებელი  მოსწავლეებს აჩვენებს წინასწარ დაწერილ წინადადებებს, რომლებიც შეიცავენ ფაქტებს ისტორიული პირის მოღვაწეობის შესახებ. მოსწავლეები უსმენენ  ვარიანტებს და აანალიზებენ პასუხებს).

3 დონე – ისტორიული პირის დაკავშირება ფაქტებთან და მოვლენებთან:

• დავალებები მიზეზ-შედეგობრივი კავშირების ფორმირებაზე:

დონე1 – გაკვეთილის გეგმის შედგენა ინსტრუქციის მიხედვით. მაგალითად, თემა  „ქვის ხანა“:

დონე 2 –  ცხრილების შედგენა.. რუკის ანალიზი..

დონე 3 – გაკვეთილის ტექსტის შევსება დამატებითი წყაროებით (მასალები ინტერნეტიდან.. დოკუმენტები.. ილუსტრაციები..).

მრავალდონიანი ამოცანების ეფექტური განხორციელებითა და შეფასებით, მასწავლებლებს შეუძლიათ შექმნან დინამიური და ინკლუზიური სასწავლო გარემო, რომელიც აკმაყოფილებს მათი მოსწავლეების მრავალფეროვან საჭიროებებს, ხელს უწყობს აკადემიური შედეგების გაზრდას და „წარმატების სიტუაციის“ შექმნას გაკვეთილზე.