მახსენდება ძველი თაობის მასწავლებლების რჩევა: „თუ მოსწავლე არ მოვიდა სკოლაში, იმ დღესვე დაურეკე მშობელს და ჰკითხე გაცდენის მიზეზი. მშობელმა შესაძლოა შვილი სკოლაში გამოუშვა, მაგრამ ბავშვი სადმე სხვაგან წავიდა”. ერთ მშობელს ძალიან გაუხარდა ასეთი ყურადღება. ბავშვის ჯანმრთელობის მდგომარეობაც გამაცნო და ოჯახური მდგომარეობაც. ძალიან შორი გზიდან უწევდა თურმე სკოლაში სიარული, ასთმა აწუხებდა. მშობელმა ჩვენი ყურადღება დააფასა და როცა ბავშვი აცდენდა, ყოველთვის რეკავდა სკოლაში, იგებდა დავალებებს… წლის ბოლოს ის მოსწავლე საუკეთესო აკადემიური მოსწრებით გამოირჩეოდა.

ზოგჯერ ახალი დამრიგებლები სათითაოდ ურეკავენ მშობლებს და ეცნობიან. მშობლებიც კითხულობენ ახალი მასწავლებლის შესახებ. ეკითხებიან შვილებს და სხვა მშობლებს, როგორ მოსწონთ მასწავლებელი. ხშირად საგნის სწავლება უფრო იოლია, ვიდრე ბავშვებთან დადებითი ურთიერთობის ჩამოყალიბება. კლასის მართვა დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორი ურთიერთობა აქვთ მოსწავლეებს მასწავლებელთან. მუდმივად უნდა ვზრუნავდეთ პოზიტიური კავშირის განმტკიცებაზე, რათა შევძლოთ სასწავლო მიზნების განხორციელება.

ბავშვებთან ურთიერთობის გასამყარებლად საჭიროა მშობლებთან ურთიერთობა. თუ მშობელს სკოლაში მოსასვლელად არ სცალია, მაშინ დამრიგებელმა უნდა გამონახოს დრო დასარეკად. საუბარი მოკლე და ლაკონური უნდა იყოს. დავიწყოთ კარგი ამბით, ბოლოს კი ვახსენოთ ბავშვის უდისციპლინობა ან გაკვეთილის მოუმზადებლობა.

კალიფორნიელი მასწავლებელი ელენა აგილერა იხსენებს, როგორ დაძლია პრობლემები ურთულეს კლასში. მან მოსწავლეებს უთხრა, რომ მათი კარგი ქცევისა და კარგი საქმეების შესახებ აუცილებლად მოახსენებდა მშობლებს. ასეც იქცეოდა. ბავშვებმა გაიგეს, რომ მასწავლებელი ნამდვილად უკავშირდებოდა მათ მშობლებს. შემდეგ ელენამ გამოკითხვა ჩაატარა, ისურვებდნენ თუ არა მოსწავლეები, რომ მათი კარგი ქცევისა და მაღალი აკადემიური მოსწრების შესახებ სხვა ახლობლებსაც გაეგოთ. თითოეულმა მოსწავლემ, სულ ცოტა, ხუთი ადამიანი მაინც დაასახელა. დროდადრო მასწავლებელი იმ ადამიანებსაც ურეკავდა და კარგ ამბებს ატყობინებდა. მოსწავლეებმა კი უფრო მეტად მოინდომეს, რომ გამოესწორებინათ ქცევა და ნიშნები.

ინგლისელი მასწავლებელი კატია უაითი იხსენებს, როგორ დარეკა ერთ-ერთი მოსწავლის სახლში და მოყვა მთელი ისტორია ბავშვის ცუდი ქცევების შესახებ. მას დიდხანს უსმენდნენ, მერე კი უთხრეს, რომ მშობლის ნაცვლად დეიდას ესაუბრებოდა და თუ სურვილი ექნებოდა, ამ ამბავს აუცილებლად გადასცემდნენ მშობელს. მასწავლებელმა ხმა ვეღარ ამოიღო. ბავშვის შესახებ ინფორმაცია ხომ ძალიან კონფიდენციალურია და მხოლოდ მშობელს შეიძლება გაანდო.

უპირველეს ყოვლისა, გვირჩევენ, რომ კარგად მოვემზადოთ ორწუთიანი სატელეფონო საუბრისთვის. გადავამოწმოთ ტელეფონის ნომერი. ჩამოვწეროთ, რისი თქმაც გვინდა. პრეტენზიულ მშობლებთან დარეკვისას კი საჭიროა, შევახსენოთ, ბოლოს როდის გავესაუბრეთ, უკვე მერამდენედ ვურეკავთ იგივე ან სხვა პრობლემის შესახებ.

დარეკვასაც თავისი ეტიკეტი აქვს. უნდა დავურეკოთ მაშინ, როცა სცალიათ: არც ძალიან ადრე და არც ძალიან გვიან. ვკითხოთ, სცალიათ თუ არა სასაუბროდ.

საუბარი მოსწავლის დადებითი მხარეეების განხილვით უნდა დავიწყოთ. მშობლებს ძალიან სწყინთ, თუ შვილზე ცუდს ეუბნებიან. ვაგრძნობინოთ მშობელს, რომ მის შვილს ვაფასებთ, რომ მას ბევრი კარგი თვისება აქვს, მაგ., სკოლას აღარ აცდენეს ხშირად, ან მხოლოდ ერთხელ არ ჰქონდა საშინაო დავალება, მაგრამ მისი ზოგიერთი ქცევა გამოსასწორებელია. ბოლოს შეიძლება ვუთხრათ, რომ ჩვენ მზად ვართ, ყველანაირად დავეხმაროთ და სასურველია, მშობელმაც გააცნოს ბავშვს სკოლის მოთხოვნები და მაღალი მოლოდინები. შემდეგ აუცილებლად შევატყობინოთ მას, თუ გამოსწორდა სიტუაცია; თუ – არა, კიდევ ერთხელ ვთხოვოთ დახმარება; ვაცნობოთ ბავშვის წარმატებები აკადემიურ და სოციალურ სფეროებში.

როდესაც მშობლებს შევხვდებით, აუცილებლად უნდა მოვიკითხოთ მისი შვილი. ვკითხოთ: რით ერთობა თავისუფალ დროს? ვინ არიან მნიშვნელოვანი ადამიანები მის ცხოვრებაში? რა არის მისი შვილის საუკეთესო თვისება? როგორი იყო ბავშვობისას? დავუმტკიცოთ მშობლებს, რომ გვაინტერესებს მათი შვილების ამბები.

გულისყურით მოვუსმინოთ მათ, როდესაც გვესაუბრებიან. ისინი ბავშვებზე დიდ ინფორმაციას ფლობენ, რაც ჩვენ აუცილებლად გამოგვადგება.

მშობლებს ყოველთვის სურთ, რომ შვილებს დაეხმარონ სწავლაში. რაც უფრო იზრდებიან ბავშვები, მით მეტად დამოუკიდებლები ხდებიან. გავაცნოთ მშობლებს სასწავლო პროგრამა და ვუთხრათ, როგორ შეიძლება დაეხმარონ შვილებს სასკოლო პროექტის მომზადებაში.

თუ ვაპირებთ, რომ მშობელს ბავშვის რომელიმე პრობლემური ქცევის შესახებ ვაცნობოთ, მომზადებული უნდა გვქონდეს რჩევაც – როგორ შეიძლება ამ ქცევის გამოსწორება.

შევუწყოთ ხელი მშობლებს, რომ ზოგიერთი საკითხის შესახებ გადაწყვეტილება თავად მიიღონ. მივაწოდოთ ინფორმაცია, რაც აზრს ჩამოუყალიბებს ამა თუ იმ საკითხის შესახებ, შემდეგ კი მათ დასკვნებს მოვუსმინოთ.

როგორც პირადად, ასევე საჯაროდ მადლობა გადავუხადოთ მშობლებს და დავაფასოთ მათი შრომა და თანადგომა.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1.How can parent tell if teachers are doing a good job? Larry David et. all. https://www.educationworld.com/a_admin/admin/admin367.shtml

2.Positive phone calls. Elena Aguilar. https://www.edutopia.org

3.Get parents on the line to dial down mischief. Katie White. TES, 20 June, 2014

ხოლო ერთ დილით, რომელსაც მშვენიერს ვერასდიდებით ვერ დავარქმევთ, ჩვენ გავიღვიძეთ, თვალი (გონების ან გნებავთ ჩვეულებრივიც) ირგვლივ მოვავლეთ და..

სად გაქრა თოვლის ბაბუა? პაპა ან თუნდაც სანტა კლაუსი?

რაღა ჟამის იმაზე კამათი და თავპირისმტვრევაა – რომელი რა კულტურის ნაყოფია და საიდან ნაკარნახევი. კითხვაც სრულიად პრიმიტიულად მოგეჩვენებათ და დაახლოებით ასეთ შაბლონურ გოდებად მოვთარგმნოთ: ,,საით გაფრენილა ჩემი ბავშვობა?” თუ სტატიის ბოლომდე ჩაკითხვა დაგეზარათ.

მე  მინდა რაღაც-რაღაც ცოტა ავხლართოთ და ვიკითხოთ: მაინც რა არის თოვლის პაპა – ცხოვრების სირთულეთა იოლად გადალახვის გულუბრყვილო სურვილი? ის ხომ ბავშვების გამოგონილი ფენომენი არი არის – დიდებმა შეუთხზეს პატარებს. ეგებ საკუთარი ძნელბედითი ცხოვრების მარცხთა გაქრობის ერთგვარი ოცნებაა, შვილებისკენ მიმართული. რატომ მივტირით უმისობას – ასე ოცნებების ჩათქმით  და მერე პატარებისთვის ვითომ თოვლის პაპას ხელით ასრულებით?  რა კანფეტებია ეს კანფეტები – სურვილით მოტანილი (,,თქვი და გაგიჩენ’’) – ის სიტკბო, რომელიც იმ დილის მერე, როცა თვალს მოვავლეთ და ვეღარ დავინახეთ, ბავშებისთვის მაინც შეგვეპარებინა?

ჩემმა თაობამ მაინც უცნაური ბავშობა გამოიარა. უნდა დამეწერა:  ეს იქით იყოს და ჩემმა თაობამ მაინც უცნაური ბავშობა გამოიარა. მაგრამ იქით როგორ იყო ამხელა თეორიული წვალება, მით უფრო, როცა ჩვენ თოვლის ბაბუებთან უცნაური შეხება გქვონდა.

ამას წინ ვლაპარაკობდით მე და ჩემი მეგობრები, ჩვენს ბავშობაში უკვე აღარ გვატყუებდნენ თოვლის პაპებით, უბრალოდ გვეუბნებოდნენ რომ ამდაგვარი ტიპი არსებოდა მათ ბავშობაში, საჩუქრები და რამე. და მერე საღებავგადაშლილ, გათეთრებულ კაცებს ნაძვის ხის ქვეშ დგამდნენ. და მერე ჩვენ  ვიტყუებდით ჩვენს თავს. რაღაც ,,მეორადი” თოვლის პაპები გვყავდა.

მეტიც –  ერთხელ ნაძვის ხის ოთახში შევიხედე, შუქი არ იყო და ეს თოვლის ბაბუა, რომელიც ჩემი ბაბუის ნაქონი იყო, აღარც წარბები აჩნდა და არაფერი – სულ თეთრი იყო – წაქცეული დამხვდა. მაგის მერე თოვლის პაპა მკვდარი კაცი მეგონა, ნამეტანი ბრუტალური ამბავია, მაგრამ…  მაგრამ არ იფიქროთ, რამე განსაკუთრებულად მძიმე ბავშობა მქონდა, აქ მთავარი ის არის, რომ ამ შეგრძნებას საპირწონე არ ჰქონდა.

სამაგიეროდ, წითელწვერა თოვლის პაპები იყვნენ – ის ბაბუები, რომელთაც ჩვენს ბავშობაში სამი ომი გადაიხადეს და ათასი ყაჩაღობა გამართეს. ეს თოვლის ბაბუები გვილოცავდნენ ახალ წელს, ისინი იყვნენ ჩვენი მეკვლეები (სიმბოლური თუნდაც) და სანტები. შესაბამისად ყველაფერი წმინდა ( ანუ სანტა) თითქოს გაუფასურდა.

როგორ მოვირჩინოთ ეს ამბავი. ალბათ იმ ამბავს ფარდა უნდა მივაფაროთ და ჩვენ შვილებს აღვუდგინოთ ეს სიბრძნე სიცრუისა. ასე ხომ უკეთესია, სულ რომ არაფერი.

ანუ თუ ჩვენ არ გვატყუებდნენ, ჩვენი თვალი უნდა მოვატყუოთ.

გთავაზობთ სიტუაციურ სავარჯიშოებს, რომელიც მომავალ მასწავლებლებს მრავალფეროვან გარემოსთან მშვიდობიან შეგუებაში და წარმატებულ საქმიანობაში დაეხმარებათ.

 

აუტისტი მოსწავლე

მირანდამესამეწელია,რაც სკოლაში ასწავლის.ბავშვებთან მუშაობა და კომუნიკაცია მისი მოწოდება იყო. მირანდას მასწავლებლობა ერჩია ნებისმიერ სხვა სამუშაოს, სადაც ინტერპერსონალური კონტაქტი მინიმალური იქნებოდა.

მირანდა კმაყოფილია, რადგან მოსწავლეების ინტელექტუალურ, სოციალურ და ემოციურ ზრდას ხედავს. როდესაც მარტო რჩება საკუთარ თავთან, აანალიზებს, რამდენად რთული და წინააღმდეგობებით სავსე დღე ჰქონდა. მისი ფიქრები დღის პირველ ნახევარში ჩატარებულ შეხვედრას დასტრიალებს – მირანდა მონაწილეობდა მისივე მოსწავლისათვის ინდივიდუალური სასწავლო გეგმის განახლების პროცესში.

სიენი მისი აუტისტი მოსწავლეა. მას ძალიან უყვარს კლასელებთან ერთად მეცადინეობა. სიენის აუტიზმი დანარჩენი მოსწავლეებისთვის გამოწვევაც არის და ერთგვარი ჯილდოც.

მოუსვენრობის გამო შეიძლება სიენი გამაღიზიანებელი იყოს სხვებისათვის – ხშირად ღეჭავს ფანქარს ან მაისურს. მას კლასში რამდენიმე მეგობარი ჰყავს, თუმცა, პერიოდულად მაინც ავლენს ასოციალურობას – მტკივნეულად აღიქვამს მის მიმართ გამოთქმულ მეგობრულ ხუმრობებს. სიენი ჯერ–ჯერობით ძალიან მოწადინებულია და კლასის მნიშვნელოვანი წევრია.

მირანდა იხსენებს სკოლის დირექტორთან, საგანმანათლებლო საკითხებში მთავარ კოორდინატორთან და სიენის მშობლებთან შეხვედრას და გაკვირვებულია, როგორი განსხვავებული აზრი აქვს თითოეულს იმის შესახებ, თუ რა სახის განათლება იქნება სიენისთვის საუკეთესო. მირანდა ხვდება, რომ საბოლოო შეთანხმებამდე მისვლა და ყველა მხარის ინტერესის გათვალისწინება რთული იქნება.

სიენის მშობლებს სურთ, რომ მათ შვილსაც ჰქონდეს მაღალი აკადემიური მოსწრება და, ამასთანავე, სპეციალური საჭიროების მქონე მოსწავლედაც განიხილებოდეს. მშობლებს აინტერესებთ, რამდენადაა შესაძლებელი სიენის საჭიროებების შეთავსება კლასთან, სადაც ბავშვები მნიშვნელოვნად განსხვავდებიან მისგან.

სკოლის დირექტორის, ბ–ნი მილერის აზრით, სიენს არა მხოლოდ ინდივიდუალური კურიკულუმი სჭირდება, არამედ კლასიდან იზოლირება და ინდივიდუალური მეცადინეობები.

ბევრი ისაუბრეს იმაზე, რა უფრო მნიშვნელოვანია, სიენის აკადემიური მიღწევები თუ საზოგადოებასთან მისი ინტეგრაცია. გარდა იმისა, რომ კლასისგან იზოლირებით სიენს მოაკლდება მნიშვნელოვანი ცხოვრებისეული უნარები და გამოცდილება, ის ვერ დაესწრება საინტერესო საკლასო აქტივობებს. მათ გაიხსენეს, როგორ უყვარს სიენს ექსპერიმენტები ბუნების გაკვეთილზე. ისაუბრეს სიენის როლზე საზოგადოებაში – რამდენს სწავლობენ მისგან სხვა მოსწავლეები და ა.შ.

მირანდამ იცის, რომ საბჭოს გადაწყვეტილება როგორიც არ უნდა იყოს, დიდ გავლენას მოახდენს სიენის პიროვნულ განვითარებაზე. მას იმედი აქვს, რომ დადებითად გადაწყდება გაკვეთილებზე სიენის რეგულარული დასწრების საკითხი.

როგორ გგონიათ, რა გადაწყვეტილება უნდა მიიღონ მირანდამ და მისმა კოლეგებმა?

მასწავლებლის დღიური

8 ოქტომბერი, ორშაბათი

ყველაფერი ამ სემესტრში დაიწყო – დაძაბულობა კოდისა და ფილიპს შორის. ვერასოდეს გავიგებ ფილიპის მშობლებისას – თუკი დედაქალაქში დასახლებას აპირებდნენ, რაღა მაინცდამაინც ეს სკოლა აირჩიეს. სხვა ფერადკანიანები, რომლებიც თავიდან მოხარულები იყვნენ ფილიპის გადმოსვლით, ახლა აქცენტის გამო დასცინიან, რომელიც არც ისე შესამჩნევია. თეთრკანიანები საერთოდ უცხოდ მიიჩნევენ კანის ფერისა და სამხრეთ აფრიკული წარმოშობის გამო.

დღეს კოდიმ ფეხი დაუდო ეზოში წყლის დასალევად მისულ ფილიპს. ფილიპი წაბორძიკდა, ყველამ გაიცინა. ფილიპი გაიმართა და გზა გააგრძელა. ფილიპის ურეაქციობაზე თითქმის ისევე ვიდარდე, როგორც კოდის თავდასხმაზე.

აღარ ვაპირებ კოდის მამასთან კიდევ ერთხელ დარეკვას. მინდა სასწავლო ნაწილის გამგეს დაველაპარაკო, იქნებ რაიმე შემომთავაზოს ამ სიტუაციის მოსაგვარებლად.

10 ოქტომბერი, ოთხშაბათი

დღეს სასწავლო ნაწილის გამგეს ვესაუბრე ფილიპისა და კოდის შესახებ. მოვუყევი კოდის მამასთან საუბრის შესახებაც… ნამდვილი კოშმარი იყო. შევეცადე ჩემი და კოდის მამის საუბარი შეძლებისდაგვარად დეტალურად მომეთხრო:

მე: ბატონო ვილარდ, თქვენი ვაჟი გამუდმებით დასცინის ფილიპს. წინ მთელი სასწავლო წელია და მათი ურთიერთობა კი უკვე სერიოზულ პრობლემად იქცა. კლასის დატოვება კოდს უკვე ორჯერ ვთხოვე ფილიპის შეურაცხყოფისთვის. როგორც კი ფილიპთან რომელიმე კლასელი დააპირებს დაახლოებას, საქმე კიდევ უფრო რთულდება.

ბ–ნი ვილარდი: ვაფასებ თქვენს ზარს ქ–ნო მანსონ. თუმცა, ვერ გამიგია თქვენნაირი ახალგაზრდა ქალი რატომ იწუხებს თავს ზანგი ბიჭის გამო. კოდიმ მიამბო, რომ ის ბიჭი არავის ელაპარაკება, ქედმაღლობს. არავინ სთხოვდა მის მშობლებს აქ ჩამოსახლებას. თუმცა, რაც არ უნდა იყოს ისინი მეხუთეკლასელები არიან და რა უნდა დაუშავონ ერთმანეთს.

მე: ვწუხვარ, რომ ასე ფიქრობთ ბ–ნო ვილარდ. მე პასუხისმგებელი ვარ ვასწავლო ამ ბავშვებს და ვერ შევეგუები თქვენი შვილის უსაქციელობას. არ ვაპირებ ჭკუა დაგარიგოთ, მაგრამ გეტყვით, რომ კოდის რასისტულ გავლენას ჩემს კლასში ვერ მივესალმები.

ველოდებოდი, რომ სასწავლო ნაწილის გამგე რაიმე გონივრულ რჩევას მომცემდა. მრავალი წლის წინ მასაც საკუთარ თავზე ჰქონდა ნაწვნევი, რას ნიშნავდა ფერადკანიანობა ამ სკოლაში. მან მითხრა, რომ ამ ეტაპზე ვერ ჩაერეოდა და პრობლემა თავად უნდა მომეგვარებინა. მთხოვა, მეცნობებინა საქმის ვითარება.

როგორც ჩანს, მხოლოდ საკუთარი თავის იმედი უნდა მქონდეს. ფილიპის მშობლებს უნდა დავურეკო.

15 ოქტომბერი, ორშაბათი

ფილიპის დედას ხუთშაბათს ველაპარაკე. მითხრა, რომ ფილიპს არაფერი უთქვამს მისთვის. „ის ძლიერი ბიჭია. არაფერს შეუძლია, მისი მდგომარეობიდან გამოყვანა. მამას ჰგავს”.

ვთხოვე, იქნებ დალაპარაკებოდა შვილს. ვკითხე, რაიმე დაძაბულობა ხომ არ უგრძვნიათ ახალ გარემოში. მითხრა, რომ ის და მისი მეუღლე სახლში თითქმის არ არიან, ხშირად უწევთ მივლინებაში სიარული და აქ ყოფნისას მსგავსი არაფერი შეუნიშნავს.

გადავწყვიტე ამ თემაზე აღარ მესაუბრა.

თითქოს ყველაფერი ჩაწყნარდა კლასში, თუმცა, შევნიშნე, რომ სხვა თეთრკანიანი ბავშვები კოდიში ერთგვარ ლიდერს ეძებდნენ. მის ჭკუაზე დადიოდნენ, ბაძავდნენ. თუ ის ხმაურობდა, სხვებიც ხმაურობდნენ, თუ წყნარად იყო, სხვებიც მშვიდად იყვნენ. ამაზე ვწუხდი, თუმცა, დროებითი სიმშვიდით ვტკბებოდი.

თითქოს ფილიპი უფრო კომფორტულად გრძნობს თავს, თუმცა, მაინც ჩაკეტილია. მაღალი შეფასებები აქვს, რაც თავისთავად კარგის ნიშანია, თუმცა, თავს მაინც გარიყულად გრძნობს. ხვალ სავარჯიშოს მოვიტან, რომელიც ერთმანეთთან დაახლოებაში დაეხმარებათ.

16 ოქტომბერი, სამშაბათი

კოდსა და ფილიპს სამი დღით სკოლაში მოსვლა აეკრძალათ. სავარჯიშო, რომელიც ხსნად მესახებოდა, უკუღმა შემომიტრიალდა.

მოსწავლეებს ვთხოვე ფეხზე ამდგარიყვნენ და ეთქვათ სამი რამ: სახელი, ადგილი, სადაც დაიბადნენ და საყვარელი საგანი სკოლაში. ცხადია, მოსწავლეთა ორი მესამედი ამერიკაში – მამაპაპისეულ სახლში დაბადებული აღმოჩნდა. კოდის ოჯახიც წლების განმავლობაში იმ სახლის მკვიდრი იყო, სადაც კოდი ამჟამად ცხოვრობს. როგორც კი საუბარი დაამთავრა, ხმაური დაიწყო და სხვებს ლაპარაკს აღარ აცლიდა. იმის ცდუნება, რომ სასწავლო ნაწილის გამგესთან გამეგზავნა, ძალიან დიდი იყო, თუმცა, გადავწყვიტე, რომ მისთვის მნიშვნელოვანი იქნებოდა აქტივობის ბოლომდე კლასში დარჩენილიყო. მას უნდა გაეგო, რომ კლასში იყვნენ ისეთი მოსწავლეებიც, რომლებიც დედაქალაქს გარეთ დაიბადნენ.

როცა ფილიპის ჯერი დადგა, კოდი განსაკუთრებით ახმაურდა. სხვა თეთრკანიანი მოსწავლეებიც აჰყვნენ. ჯონი, აფროამერიკელი მოსწავლე, კოდის მიუბრუნდა და ხმა გაკმინდეო, უყვირა. კლასს დამშვიდება ვთხოვე, ხოლო კოდის გარეთ გასვლა.

„სიჩუმე! ჩემი რიგია!” სამი კვირის განმავლობაში პირველად დაიყვირა ფილიპმა.

კოდის მკლავში ხელი მოვკიდე და კარებისაკენ წავიყვანე. ამ დროს ფილიპმა ისევე დაუდო მას ფეხი, როგორც წინა კვირას თვითონ მას დაუდო კოდიმ. კოდი ხელიდან გამისხლტა, ფილიპი წააქცია და ზედ დაახტა. რამდენიმე წამი დამჭირდა, სანამ კოდის ავაგლეჯდი ფილიპს და მანდატურს დავუძახებდი დასახმარებლად.

საბედნიეროდ, კლასის სხვა მოსწავლეები, გაოცებულები ფილიპის მოქმედებით სამი კვირის უმოქმედობის თავზე, არ ჩარეულან. ან იქნებ სულაც ამ ინციდენტის შესახებ ფიქრობდნენ და არ ეცალათ. რა თქმა უნდა, ჩემი მრავალწლიანი საქმიანობისას ამგვარი დაძაბულობა შემხვედრია, თუმცა, ასე აშკარად გამოხატული არასოდეს.

სრულიად ძალაგამოცლილად ვგრძნობ თავს. ნეტავ, როგორ უნდა მოვიქცე ხვალ?

პრობლემის გადასაჭრელად გამოიყენეთ ქვემოთ მოცემული მოდელი. მოდელის მიზანია შევისწავლოთ, გავიგოთ და შესაბამისი რეაქცია გამოვხატოთ მრავალფეროვნებასა და უთანასწორობასთან დაკავშირებულ საკითხებზე საკლასო ოთახში/სკოლაში. საუკეთესო შედეგის მისაღებად მნიშვნელოვანია შევქმნათ დაინტერესებულ მხარეთა მრავალფეროვანი ჯგუფები, რომლებიც თანამშრომლობის მეთოდით ეცდებიან პრობლემის მოგვარებას.

1.

პრობლემის იდენტიფიკაცია

განსაზღვრეთ ან სახელი დაარქვით სიტუაციას და მასთან დაკავშირებულ საკითხებს. რა სახის კონფლიქტია? რა არის კონფლიქტის წყარო?

2.

პერსპექტივები

შექმენით ყველა ადამიანის, ჯგუფისა თუ ინსტიტუტის სია, რომლებზეც კონფლიქტმა გავლენა მოახდინა. რა გავლენა მოახდინა შექმნილმა სიტუაციამ მათზე? სიაში შეიტანეთ მსხვერპლი, მოძალადე, საზოგადოების წევრები, ყველა, ვისაც პირდაპირ თუ არაპირდაპირ შეეხო ინციდენტი. ინფორმაციის თავმოსაყრელად განიხილეთ რაც შეიძლება მეტი პერსპექტივა.

3.

გამოწვევები და შესაძლებლობები

სხვადასხვა პერსპექტივის გათვალისწინებით რა გამოწვევები და შესაძლებლობები შეიძლება არსებობდეს ინდივიდუალურ და ინსტიტუციურ დონეზე? რა საგანმანათლებლო შესაძლებლობები აქვს ინციდენტს უშუალოდ ჩართული ადამიანებისა და ინსტიტუტისათვის?

4.

სტრატეგიები

გონებრივი იერიშის გზით მოძებნეთ მიდგომები სიტუაციიდან გამოსვლისათვის. ეცადეთ მაქსიმალურად გამოიყენოთ სწავლის შესაძლებლობები. გაითვალისწინეთ სხვადასხვა პერსპექტივები და ის ფაქტი, რომ ნებისმიერი გადაწყვეტილება სხვადასხვაგვარად იმოქმედებს სხვადასხვა ადამიანზე. ჩაიწერეთ ნებისმიერი, ერთი შეხედვით, თუნდაც ყველაზე უსარგებლო იდეა.

5.

გადაჭრა

აქციეთ სტრატეგიები მოქმედების ფორმალურ გეგმად. მხედველობაში იქონიეთ, როგორც სხვადასხვა პერსპექტივები, ასევე გამოწვევები და შესაძლებლობები. ჩამოაყალიბეთ 2–3 კონკრეტული გზა.

6.

მოსალოდნელი შედეგები

დაასახელეთ პრობლემის გადაჭრის კონკრეტული გზების მოსალოდნელი შედეგები. კიდევ ერთხელ მიუბრუნდით პერსპექტივების საფეხურს, რათა უზრუნველყოთ თანასწორობისა და სამართლიანობის დაცვა.

გამოყენებული ლიტერატურა:

Gollnick, D. M., and P. C. Chinn. 2002. Multicultural education in a pluralistic society, 6th ed. Upper Saddle River, NJ: Merrill. pp.24–35

https://www.edchange.org/

ცოტა ხნის წინ ფეისბუკის ერთ-ერთმა მეგობარმა სტატუსში გამოთქვა დედური ჩივილი იმის თაობაზე, რომ მისმა მეოთხეკლასელმა შვილმა თავი ვერ გაართვა დავალებას, რომელიც ითვალისწინებდა წინადადებების შედგენას შემდეგი სიტყვებით :  ჯაგანი, გალა, ზაფრანა, საბძელი, ფარდაგი, ხოკერა, ბეღელი, ტიკი…  დედა წუხდა იმის გამოც, რომ ბავშვმა არათუ წინადადებები ვერ შეადგინა, არამედ სრული ფრუსტრაცია განიცადა ტექსტის კითხვისას, რომელშიც ხსენებული სიტყვები სჭარბობდა.

    ნაცნობი პრობლემაა. ამიტომაც ყურადღებით ჩავიკითხე კომენტარები, რომლებიც ხსენებულ სტატუსს მოჰყვა. ერთი ნაწილი ძალიან მარტივად სჯიდა და აღნიშნავდა, რომ მსგავსი სიტყვები სრულიად უსარგებლოა; მეორე ნაწილი მიიჩნევდა, რომ ცუდია ბავშვების  სოფელთან კავშირის გაწყვეტა. ამის გამო მათთვის ბევრი ლამაზი სიტყვა უბრალოდ შეუგრძნობელი და გაუგებარია… დანარჩენები კი რატომღაც ამაყად აცხადებდნენ, რომ ამ სიტყვებიდან ბევრი თვითონაც არ იცოდნენ და , მიუხედავად ამისა, არაჩვეულებრივად გრძნობდნენ თავს.

  პრობლემა დიდია და ,ფაქტობრივად, მოუგვარებელი. ის, რომ თაობების წიგნიერებას ბევრი სხვადასხვა ტიპის ტექსტის კითხვა სჭირდება, საკამათოც არაა. მაგრამ  როგორ, რანაირად უნდა გადაიჭრას ტექსტის რელევანტურობის საკითხი ადრეულ ასაკში, რათა ბავშვისთვის კითხვა საძულველ პროცესად არ იქცეს,  ჯერ კიდევ ბუნდოვანია.

 არადა, ტექსტისგან გამოწვეული ინტერესი კითხვის შეყვარების გზაზე უმნიშვნელოვანესი რამაა. მახსოვს, ერთმა მეგობარმა ხსენებულ პრობლემაზე საუბრისას მითხრა, რომ მისმა ბიჭმა, რომელიც საზოგადოდ წიგნებს გაურბის, თვალის დახამხამებაში წაიკითხა ,,ბიძია სევას ამბები”, თანაც, უზომოდ, უზომოდ მოეწონა. დედა იქვე აღნიშნავდა, რომ ამაზე ბევრი ფიქრის შემდეგ  ასეთი დასკვნა გამოიტანა:  მისი ნიკუშა აღნიშნულმა წიგნმა იმიტომ გაიტაცა, რომ სიუჟეტი ნაცნობ და მისთვის გასაგებ ურბანულ გარემოში ვითარდება.

    გამოცდილება აჩვენებს, რომ დაწყებით საფეხურზე  დიდი რეზონანსი აქვს ტექსტებს, რომლებიც თანამედროვეობის ნაცნობ და ახლობელ გარემოს ასახავენ. მაგალითად, ჩემი მოსწავლეები გამორჩეული ენთუზიაზმით ეცნობიან ხოლმე  ერთ-ერთი პროექტის ფარგლებში დაწერილ მოთხრობას, რომელშიც ნახსენებია ,,ქაუნთერი”, ,,რეალი”, რონალდუ..  მსჯელობენ, გადმოსცემენ და თან მხურვალედ ითხოვენ, რომ ,,ასეთი” ტექსტები კიდევ მივიტანო. – როგორი ,,ასეთი”?-ვეკითხები დაჟინებით, რადგან ტექსტის სიკარგის მათეული გაგება მაინტერესებს. თუმცა, აუხსნელადაც ვიცი, რას გულისხმობენ.

     ცხადია,   ყველა ტექსტით თანამედროვე ბავშვების მოხიბვლა, იმ ბავშვებისა, რომლებიც ტექნოლოგიების სიკეთეს სრულად ეზიარნენ და ინტერნეტზე ხელი მიუწვდებათ, ცოტა ძნელია. მნიშვნელოვანია, რომ წიგნი ეხებოდეს მათთვის აქტუალურ საკითხს, სიუჟეტი იყოს დინამიკური, იუმორითა და სახალისო ინტრიგებით გაჟღენთილი. ალბათ, აქედან გამომდინარეა, რომ ახალი თაობის უმეტესობა ეტანება ფენტეზისა და ჰორორის ჟანრებს.

    ყოველივე ეს გასაგებია, მაგრამ ჩნდება კითხვა: თუ მსგავსი სიტყვებისგან შედგენილი ტექსტები, რომლებიც ზემოთ ვახსენეთ, გადაულახავ ბარიერად იქცა, როგორ უნდა მივიდნენ  ბავშვები კლასიკურ ნაწარმოებებამდე, ანუ როგორ უნდა იქცნენ ისინი სერიოზულ მკითხველებად? რა ქნან კლასიკოსმა ავტორებმა, დავიწყებას უნდა მიეცნენ? ან, როგორ უნდა გაერკვნენ მოზარდები წიგნის საშუალებით ადამიანურ ღირებულებებში, როცა არც ფენტეზისა და არც ჰორორის ჟანრი მათ ამას გამჭოლ არ სთავაზობს? როგორ გამართონ დისკუსია ამა თუ იმ საჭირბოროტო საკითხზე, თუ ტექსტმა არ უბიძგა ამისაკენ?

  კლასიკურ ლიტერატურას , ცხადია, ჩემი დაცვა არ სჭირდება, მაგრამ მაინც საჭიროდ ვთვლი, მოვიტანო ჰენრი დევიდ თოროს წერილიდან ამონარიდი კლასიკის შეუცვლელობაზე:  ,,ვინ არიან კლასიკოსები, თუ არა ადამიანის უკეთილშობილეს აზრთა ჩამწერნი? მხოლოდ კლასიკოსები არიან ის ორაკულები, რომლებიც ყველაზე თანამედროვე კითხვებზე იძლევიან პასუხს … კლასიკოსების შესწავლაზე უარის თქმა იგივეა, ბუნების შესწავლაზე ავიღოთ ხელი იმის გამო, რომ იგი ძველია.”

   სპეციალისტები ბევრს ბჭობენ იმაზე, რომ სახელმძღვანელოები შეუფერებელი ტექსტებითაა გადატვირთული. დაწყებითი საფეხურის მასწავლებლები ბევრს წვალობენ, რათა არ იყვნენ სახელმძღვანელოებზე მიჯაჭვულები და მოიძიონ ბავშვებისათვის საინტერესო ტექსტები, მაგრამ რეალობა ასეთია: დაწყებითი საფეხურისათვის ძნელია საკმარისი რაოდენობით პოვნა იმ ტექსტებისა, რომლებიც თან კარგია, თან კითხვის ენთუზიაზმის მაპროვოცირებელი და თან სრულყოფილად გამოსადეგი ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული შედეგების მისაღწევად. გარკვეული პროექტების ფარგლებში , რომლებმაც იტვირთეს ახალი და საინტერესო ტექსტების შექმნა, საკითხი ნაწილობრივ დაიძრა, მაგრამ  სრულად მოგვარებამდე ჯერ კიდევ შორია.

  და მაინც,  რა ვუყოთ ტექსტებს, რომლებშიც დასაწყისში გაჟღერებული, ,,საჭირბოროტო” სიტყვებია. რა ვუყოთ ვაჟას, ინანიშვილს, ლეონიძეს, ჩოხელს  და მსგავს ავტორებს, რომელთა ქართულიც არაფრით  ,,ემთხვევა” 21-ე საუკუნის ურბანული ლექსიკით გაჯერებული ბავშვების ენობრივ ნაკადს. რა ვუყოთ ენას, რომლის სიმდიდრეც ლექსიკური ერთეულების სიმრავლით იზომება. ნუთუ გაზარმაცებულებმა, ნაბიჯ-ნაბიჯ უნდა გავაღარიბოთ?

 გასაგებია, რომ ურბანულ გარემოში მცხოვრებ ბავშვს ნაკლებად აიტერესებთ, რა ერქმევა ნივრის ასხმულას ან გოგრას კუთხურად, მაგრამ რაღაც ხომ აუცილებლდ უნდა გაკეთდეს ინტერესის გასაღვივებლად? ან კი, სოფლად მცხოვრებმა ბავშვებმა რა ქნან, რომელთათვისაც ჯაგანი და გალა უფრო საცნაურია, ვიდრე ნებისმიერი ურბანული ლექსიკური ერთეული?

   დასაწყისში დასმულ პათოსს რომ მივუბრუნდეთ, მართლაცდა, რა ბედი ეწევათ სიტყვებს (რიკული, ჯაგანი, გალა, ზაფრანა, საბძელი,  ხოკერა, ბეღელი, ტიკი…), რომელთა უმეტესობა ჯერ კიდევ არის ქართული ყოფის ნაწილი, ვიღაცისთვის არმოსაწონი და სათაკილო ყოფის, მაგრამ მაინც არის…

  მე ვფიქრობ, ეს ყველა მოტივირებული მასწავლებლის პროფესიული თავსატეხია. აქ, ამ საკითხშია სწორედ ოქროს შუალედი გულმოდგინედ საძიებელი. აქაა სისტემური განათლების შავი ხვრელი და  მოსწავლისა და მასწავლებლის ბეწვის ხიდი, რომელიც ფრთხილად უნდა გაიდოს ძველსა და ახალს შორის, კითხვით წვალებიდან კითხვით აღმაფრენამდე.

_ ოდეს ყოფილ არს აქამომდე, თუმცა მამათა და დედათა ერთად ეჭამა პური?!

და განყარა ხელი და ჭიქაი იგი პირსა შეალეწა და ღვინოი იგი დაითხია”

იაკობ ხუცესის მიერ აღწერილი ეს სცენა განსაკუთრებულად მიყვარს, უპირველესად იმიტომ, რომ პასიური პროტესტის გზაზე დამდგარ დედოფალს გზის დასაწყისში მაინც აბედვინებს აქტიურ წინააღმდეგობას, მერე რა, რომ სრულებით არ ჰგავს ქრისტიანობის სახელით მებრძოლი გმირის სცენას, მერე რა რომ, შეიძლება განწირული ადამიანის გედის სიმღერაა, ანდა ძალადობის მომლოდინე ადამიანის სულსწრაფობა, დროზე მოხდეს მოსახდენი. პერსონაჟი სწორედ მაშინ არის საინტერესო, როცა მისი ქმედების მოტივაცია საკუთარი ხასიათის, ასაკის ან თუნდაც იმწუთიერი განწყობის მიხედვით შეგიძლია ახსნა.

ქართული ლიტერატურა მერეც ბევრჯერ შეეცდება აღწეროს სუფრა, ხან იდეალური, ამაღლებული, რაინდული სულისკვეთებით აღსავსე, ხან შარისა და ძალადობის აშკარა გამოვლინება.

ვფიქრობ, თითოეულ ჩვენგანსაც ალკოჰოლთან და სუფრასთან საკმაოდ მრავალგვარი გამოცდილება აქვს, მაგრამ ერთი რამე არაა სადაო, სუფრა და ალკოჰოლი ერთად მოიაზრება. რუსთაველთანაც კი ასეა:

„შეიქმნა სმა და პურობა, მსგავსი მათისა ძალისა,

სხვა გახარება ასეთი არს უნახავი თვალისა,

ჯამი და ჭიქა ყველაი – ფეროზისა და ლალისა,

არვისი ბრძანა მეფემან არცა გაშვება მთვრალისა. „

უფრო მეტიც, ქართულ საზოგადოებაში თავის დამკვიდრება თუ გინდა, კარგად უნდა სვამდე, ალკოჰოლის მიმართ გამძლეობა ძლიერების, მამაკაცური საწყისის, ზოგადად ქართველობის წინაპირობაა.

ამას წინათ ჩემმა სტუდენტმა, რომელიც ქართველი კია, მაგრამ მხოლოდ სამი წელია რაც აქ ცხოვრობს, შემომჩივლა, რომ აქაურ საზოგადოებაში ისევ უცხოდ რჩება, რადგან ორ-სამ ჭიქაზე მეტს ვერც სვამს და ამის არც სურვილი აქვს.

ჩვენი შვილებიც ალკოჰოლის ფონზე იზრდებიან. ქართულ ოჯახში ან „ქართული სუფრის აკადემიის” კულტია, ან ლოთი მამა, ან ყანწმომარჯვებული პაპა-ბაბუა, ან ლუდის ფულის შოვნაზე გაფაციცებული უსაქმური მეზობლები, რომლებიც ეზოში გამუდმებით სვამენ. ჩვენ ჩვენი გამოცდილება გვაქვს დაგროვილი, ისინი – თავიანთს აგროვებენ. ვისთვის მაგალითად დარჩება, ვისთვის სტრესად, ვისთვის გამოცდილებად, რომელიც არ უნდა გაიმეოროს.

ლიტერატურაშიც ასეა, იდეალურ სცენებს ქართული სუფრისა, ვთქვათ, აკაკი რომ აღწერს „თორნიკე ერისთავში”, ენაცვლება კლდიაშვილის „სამანიშვილის დედინაცვლიდან” კირილეს სახე, სახე დებოშიორი, დროსტარებაზე დახარბებული პერსონაჟისა, რომლისთვის ეს „დროსტარება” სმა-ჭამასთან ერთად აუცილებლად გულისხმობს ჩხუბსა და დავიდარაბას, როგორც თავგადასავალს, რადგან მისი საასპარეზო სივრცე სუფრაა, სხვაგან არაა აქვს გასაქანი, სუფრის ცხოვრებას ცხოვრობს, აქ უნდა დაიკმაყოფილოს თავისი ვნებები, აქ უნდა მოერიოს, აქ უნდა დამარცხდეს, ან აქ უნდა გამოძვრეს სიტუაციიდან. ვფიქრობ, თითო კირილე ყველა ჩვენგანის ბავშვობის მოგონებაშია. რაც არ უნდა იდეალური ყოფილიყო საბჭოთა სუფრა, როგორც ცენზურისგან თავისუფალი სივრცე, ალბათ ყველა ოჯახს მოეპოვებოდა თითო შარიანი ნათესავი, მეგობარი ან მეზობელი მაინც, რომელიც დალევდა და „სოფლის ვარამს” ბოღმად ან შეურაცხყოფად ათხევდა.

ასეთი ჩემს ბავშვობაშიც იყო, ლოთი და ბოღმიანი ბიძა, რომლის მოსვლასაც დაძაბული ველოდი და მართალია, მამა ახერხებდა ხმაურის გარეშე გაერიდებინა საჭირო დროს, მაინც ძალიან მეშინოდა.

არსებობდნენ სხვანაირი ლოთი ბიძებიც:

„ნიბლია ჩიტს ეძინებაო, –

იტყოდა ბიჭი, ორთქლზე ხელებმიფიცხებული,

ლოთი და თვინიერი,

რომელიც ბიძა იყო ჩემი,

და რომელსაც

მხოლოდ დიდმა სისუსტემ და უმწეობამ მისცა ძალა,

ცხოვრებაზე ხელის ჩაქნევის.

ორთქლზე ხელებმიფიცხებული

ჩემს ხსოვნაში ასეთად დარჩა!”

(ელა გოჩიაშვილი)

უცნაურია, საკუთარ თავთან მარტო დარჩენილი, რომ ვუფიქრდები, ასე მგონია, დედაჩემს მხოლოდ ლოთების სიყვარულში ვგავარ.

დედა მთარგმნელობით სარედაქციო კოლეგიაში მუშაობდა, რომელიც ათასგვარი ხელმოცარულის თავშესაფარი იყო. საქმეს ერთი პატარა გუნდი აკეთებდა, დანარჩენები ხელფასს იღებდნენ, საბჭოთა ხელისუფლებას ემალებოდნენ, მუქთახორობის მუხლით რომ არ გაესამართლებინათ.

მათ შორის ბევრნი იყვნენ ცხოვრებაზე ხელჩაქნეული ლოთები, თვინიერები, საწყლები, ეპატაჟურობის ძალაც რომ აღარ ჰქონდათ შერჩენილი.

მთელი ბავშვობა მახსოვს, როგორ ზრუნავდა დედა მათზე, პატრონობდა საავადმყოფოში მოხვედრილებს, მიჰქონდა ტანსაცმელი, ხანდახან არაყიც.

რომ გავიზარდე და ფეხზე დავდექი, ვერც შევამჩნიე, ისე გავხდი უბნის ლოთების უსაყვარლესი ადამიანი.

საბჭოთა გასტრონომი, რომელთანაც ჩემს ბავშვობაში იკრიბებოდნენ, თანამედროვე მარკეტებმა ჩაანაცვლა, ოღონდ შედარებით პატარებმა და კეთილმოუწყობლებმა, ისეთებმა, რომლებიც იაფფასიანი, ვთქვათ ჩამოსასხმელი არყის გაყიდვას არ თაკილობდნენ.

ისინი მელოდნენ, ზოგიერთმა ჩემზე უკეთ იცოდა ჩემი მრავალგვარი სამსახურების არეულ-დარეული გრაფიკი, იცოდნენ ისიც, თუ მქონდა, აუცილებლად დავეხმარებოდი, დაელიათ თავიანთი დღიური ნორმა. თვითონაც ცდილობდნენ რაღაცაში მაინც დამხმარებოდნენ, ვთქვათ, ჩანთები გამოერთმიათ, ან სამშენებლო ნაგავი გაეტანათ სადარბაზოდან. თითოეულს თავისი ტკივილი, თავისი დამარცხების ლეგენდა ჰქონდა.

მერე ნელ-ნელა დაიხოცნენ.

ამ შემოდგომაზე უკანასკნელი მათგანი გაქრა უბნიდან. ახლა ქუჩა თითქოს ცარიელია. ადამიანებიც არიან და ლოთებიც, მაგრამ ესენი უკვე ჩემი თაობაა, ორმოცი-ორმოცდაათი წლის კაცები, რომლებიც არანაირ თანაგრძნობას აღარ ამიძრავენ.

რა თქმა უნდა, ვფიქრობ ხოლმე, რატომ მიყვარდნენ, რატომ გავცემდი მათთვის და იმ თანხებს უფრო ჭკვიანურად, ვთქვათ, უფრო ობიექტური მიზეზებით გაჭირვებული ადამიანებისთვის არ ვინახავდი?

შეიძლება საბჭოთა წარსული ამართლებდათ ჩემს თვალში. შეიძლება ქართველი კაცების იმ ნაწილს ვადარებდი, რომლებიც სვამენ, სვამენ და მაინც არ ჰქვიათ ლოთები, არ ჰქვიათ, რადგან არ ჰყოფნით ძალა საკუთარი ხელჩაქნეულობა ბოლომდე აღიარონ და საზოგადოებაც ძალიან ჩვეულებრივად ღებულობს მათ გაუთავებელ სმასა და ქეიფს.

ესენი თითქოს უფრო მართლები იყვნენ.

სანამ სამყარო ბავშვი იყო და ყველას ცალკე პლანეტა ჰქონდა, ერთ-ერთზე ლოთიც ცხოვრობდა:

„მომდევნო პლანეტაზე ლოთი ცხოვრობდა. პატარა უფლისწულმა სულ ცოტა ხანი დაჰყო მასთან, მაგრამ ამ პლანეტაზე ნანახმა საგონებელში ჩააგდო.

_ რას აკეთებ აქ? _ ჰკითხა მან ლოთს, რომელიც მდუმარედ იჯდა და წინ აურაცხელი სავსე და ცარიელი ბოთლი ელაგა.

_ ვსვამ, _ პირქუშად მიუგო ლოთმა.

_ რატომ სვამ?

_ რომ დავივიწყო.

_ რა უნდა დაივიწყო? _ ისევ შეეკითხა პატარა უფლისწული, რომელსაც უკვე ებრალებოდა იგი.

_ დავივიწყო, რომ მრცხვენია, გაანდო ლოთმა და თავი ჩაქინდრა.

_ რისი გრცხვენია? _ შეეკითხა პატარა უფლისწული და მოუნდა, რომ დახმარებოდა მას.

_ მრცხვენია, რომ ვსვამ. _ დაასრულა საუბარი ლოთმა და დადუმდა.

პატარა უფლისწული დაიბნა.

„დიდები მართლა უცნაური ხალხია”, _ გაიფიქრა მან და გზა განაგრძო.”

ლოთები ალბათ ყოველთვის იქნებიან, ჩვენი პატარა უფლისწულებიც დაფიქრებულნი გაუვლიან გვერდზე, მაგრამ არ მინდა, რომ საზოგადოება, სახელწიფოს მდგომარეობა ან რაიმე სხვა საყოველთაო მიზეზი ამართლებდეს ადამიანის მიერ ცხოვრებაზე ხელის ჩაქნევას.

_ სალომე, რა ლამაზი ხარ იმ ძველ ფოტოზე, გამხდარი. გახდი, რა! _ მეუბნება მეგობარი.

ფოტოს ვუყურებ. ოთხი წლის წინაა გადაღებული მექსიკაში. გუანაჰუატოში, დიეგო რივერას სახლში, შუა ჰოლში ვგავარ და შუშის ჭერს ავცქერი. ძნელია, მეგობარს შევეკამათო, ვიცი, რომ მაშინ უკეთ გამოვიყურებოდი, ვიდრე ახლა გამოვიყურები, ისიც ვიცი, რომ ცუდი განზრახვით არაფერი უთქვამს, რადგან ის ჩემი ერთერთი საუკეთესო მეგობარია, მაგრამ მაინც ვბრაზობ. ვბრაზობ ბევრი მიზეზის გამო. ვბრაზობ ბევრი იმ ქალის ნაცვლად, ვისი ჯანმრთელობა და განწყობაც ხშირად გამხდარა საზოგადოების მხრიდან თავს მოხვეული სტანდარტების მსხვერპლი. ვბრაზობ, იმიტომ, რომ საერთოდ, ბრაზიანი ადამიანი ვარ და განსაკუთრებით, მათ მიმართ, ვინც ბოლო წლებში მომატებულ ათ კილოგრამზე დაუნდობლად მიმითითებს.

დღეს ჩვენს საზოგადოებაში სილამაზე და სიგამხდრე სინონიმებია, ორივე ერთად კი ბედნიერი და სტაბილური პირადი ცხოვრების გარანტი. როცა ქალებს სავარჯიშო დარბაზებში სიარულისკენ მოგვიწოდებენ, ჯანმრთელობაზე თითქმის არავინ ლაპარაკობს, არავინ ცდილობს, სპორტი ჩვეულებად უქციოს პატარა გოგონებს, რომლებიც სასკოლო გაკვეთილებთან ერთად, ცხოვრების გაკვეთილებსაც ითვისებენ. მხოლოდ მაშინ, როცა ისინი იზრდებიან, (პირობითად) ოცდაშვიდ წელს აბიჯებენ და აღმოაჩენენ, რომ საყვარელი კაბის ჩაცმა შეუძლებელი გამხდარა, ისინი სწავლობენ ფიტნესკლუბებისკენ და საცურაო აუზებისკენ მიმავალ გზებს, თავიდან სწავლობენ წლების წინ დავიწყებულ სირბილს, სწავლობენ ცეკვას, სწავლობენ სიცილს და იბრუნებენ სილამაზეს, რომელიც მათგან ყოველდღიურმა საზრუნავმა, დარდმა და უძილობამ წაიღო. საზოგადოება კი დაუსრულებლად უმეორებს თითოეულ მათგანს: „გახდი, გახდი, თორემ არ ეყვარები!”

ცოტა ხნის წინ ინტერნეტში გავრცელებული ერთი ვიდეოექსპერიმენტი ვნახე _ როგორ რეაქცია აქვს ადამიანს, როცა ეუბნებიან, რომ ლამაზია. თქვენც გირჩევთ, ნახოთ და დაიმახსოვროთ ბედნიერებისგან გაბრწყინებული, ნაპერწკლებით სავსე თვალები, ღიმილშეპარული ტუჩების კუთხეები, ნახოთ, როგორები ხდებიან ადამიანები, როცა კეთილგანწყობას და სიყვარულს აწყდებიან.

„შეგიძლია, ყველაფერი იყო!” _ ეუბნება გოგონებს სტერეოტიპების გამყარებისთვის მრავალგზის გაკრიტიკებული თოჯინა ბარბის ახალი სარეკლამო კამპანია, რომელიც პატარა გოგონებს საქმიანი ქალის, პროფესორის, ვეტერინარის და მათთვის საოცნებო სხვა როლებში გვიჩვენებს. ფაქტი, რომ ბარბის კამპანია გოგონების განათლებასა და პროფესიულ განვითარებაზე აკეთებს აქცენტს, კიდევ ერთი დასტურია იმისა, რომ თანამედროვე მსოფლიოში უფრო მნიშვნელოვანი პრიორიტეტები არსებობს, ვიდრე სხეულის იდეალური პარამეტრებია.

სილამაზეა საკუთარ სხეულსა და ჯანმრთელობაზე ზრუნვა, როცა ეს ყველაფერი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია და არა იძულებითი ტანჯვა იმისთვის, რომ მეზობლების არაკორექტულ კითხვებს თავი აარიდო.

განსაკუთრებით ლამაზი ხარ, როცა საყვარელ საქმეს აკეთებ, როცა ამბობ იმას, რისიც გჯერა, როცა სხვა ადამიანების კარგად ყოფნისთვის, მათი უფლებებისთვის და სიცოცხლისთვის იბრძვი.

განსაკუთრებით ლამაზი ხარ, როცა გიყვარს.

განსაკუთრებით ლამაზი ხარ, როცა გვერდით ოჯახის წევრები და მეგობრები გყავს, რომლებსაც, მიუხედავად პატარ-პატარა პრობლემებისა, ყველაფერი რიგზე აქვთ, რომლებსაც უყვარხარ.

ისევ იმ ფოტოს რომ დავუბრუნდე, რომლითაც დავიწყე _ საკუთარ თავს ვკითხე, აი, მაშინ ოთხი-ხუთი წლის წინ, თუ მეუბნებოდა უფრო მეტი ადამიანი, რომ ლამაზი ვარ? მგონი, არა. შეიძლება, წლების შემდეგ კომპლიმენტების თქმა უფრო ადვილდება, ასევე შეიძლება, რომ ყოველდღიური საზრუნავით გადაღლილებს, გვავიწყდება, ერთმანეთს ვუთხრათ, რომ ლამაზები ვართ, ლამაზები ვართ აქ და ახლა, ზედმეტი ან ნაკლები ათი კილოგრამით, მშობიარობის შედეგად შეცვლილი ფორმებით თუ მუდმივი მუშაობით ჩალურჯებული თვალებით. ჩვენ ლამაზები ვართ ყველა იმ წესის დარღვევით, რომელსაც თავს გვახვევენ, ლამაზები ვართ ყველა იმ წესის დაცვით, რომელსაც ცხოვრება გვთავაზობს.

იმ ზამთარს უთოვლოდ არ დავრჩენილვართ. ეს ერთადერთი სიკეთე იყო, რაც ბუნებამ მოგვცა. არდადეგების შემდეგ, გადავწყვიტე ტრადიცია დამერღვია და სკოლაში დროულად მივსულიყავი. კორპუსიდან გამოსულმა აღმოვაჩინე, რომ ყველა მოსწავლე ასე მოიქცა. ჩვენ, ზამთრის უშნო ფეხსაცმელების ძირებით, ერთად ვაფუჭებდით ვაზისუბნის გზებზე დაფენილ თეთრ საფარს, რომელიც ასფალტის უსწორმასწორობას დროებით აპატიოსნებდა. ვინმეს ამ მოვლენისთვის ვერტმფრენიდან რომ შეეხედა, იფიქრებდა, რომ მკაცრი რეჟიმის კოლონიაში სადილის მანიშნებელი საყვირი გაისმა და ხალხი შენობისკენ დაიძრა. შორეულ საკნებში გამომწყვდეული პატიმრები კი დროდადრო ერთმანეთს ხელს ესალმებიან. ზეციდან ეს ყველაფერი შენელებულ კადრად გამოჩნდებოდა. ზუსტად ისე, როგორც მიდიოდა ცხოვრება ჩვენს უბანში. ჩვენ გვეცვა ისევე, როგორც ტუსაღებს – ძველისძველი, ნაფტალინიდან გამოღებული ქურთუკები, რომლებსაც აწყვეტილი ღილები ბარე ათჯერ მაინც ექნებოდათ დაკერებული; გვეკეთა კაშნეები, რომლებზეც სახლში გვიყვებოდნენ ათასგვარ ისტორიას, რომ მოსკოვში ან ლენინგრადში იყიდეს და ციმბირში ყოფნისას სწორედ ამ კაშნემ გადაარჩინა გაყინვისგან. დავაბიჯებდით ისეთივე შენობებს შორის, როგორც ფილმებში ნანახი კოლონიური ინფრასტრუქტურა გამოიყურება. ნაცრისფერი, დროისა და წვიმების შედეგად გამოფიტულ, ჩამომხმარ კორპუსებს სიცოცხლის ნიშანწყალს მხოლოდ ფანჯრებიდან გამოჩრილი საკვამურებიდან ამოსული კვამლი და მათში გახვეული რუხი სარეცხი აძლევდა.

მივდიოდი და ვხვდებოდი, რომ არცერთ შეკითხვაზე არ მქონდა პასუხი. უფრო ზუსტად კი – უღიმღამო პასუხები მონდა. რა მომიტანა თოვლის ბაბუამ? ამაზე პასუხად ვიხსენებდი, როგორ გამოვიღვიძეთ მე და ვახომ 1-ელ იანვარს, ჭინკებით სავსე თვალებით შევხედეთ ერთმანეთს და ბალიშების გვერდით მუყაოს ყუთები შევნიშნეთ, რომელიც უკვე ბევრჯერ გვენახა. თითქოს ჩვენი თვალების რენტგენის აპარატებად გადაიქცნენ და ყუთების გაუხსნელადაც მივხვდით, რომ შიგნით მხოლოდ შოკოლადები იყო. თუმცაღა, უნდა ვაღიარო, რომ „დათუნია”-ზე ვერასოდეს ვამბობდი უარს. სად გავატარე ზამთრის არდადეგები? – ამაზე უფრო მოკლე, სხარტი და სევდანარევი პასუხი მქონდა – არსად, ანუ აქ. ან, პირიქით: აქ, ანუ არსად.

ჩვენი საკლასო ოთახი ისე იყო გამთბარი, რომ ჩვენი სიკვდილის მიზეზად მოყინვა არ ჩაწერილიყო. არამედ, რაიმე სხვა. გამათბობლის მილზე ხელის დადებისას მხოლოდ ერთი ფიქრი გაგიელვებდა თავში – აქ ვიღაც იყო. იმას, რომ ახალი წელი დაიწყო, ახალ სინამდვილეში გადავედით, ახალი გამოწვევების წინაშე დავდექით, მხოლოდ ნიკოლოზ ბარათაშვილის პორტრეტის თავზე, პატარა ლურსმნებითა და სკოჩით მიმაგრებული წითელ-მწვანე წვიმა გვატყობინებდა.

მე ყოველთვის თანავუგრძნობდი იმ მასწავლებლებს, რომლებსაც არდადეგების შემდეგ პირველი გაკვეთილის ჩატარება უწევდათ. ისინი იძულებულნი იყვნენ ჯერ უამრავი ბიუროკრატიული საკითხი მოელიათ და მხოლოდ ამის შემდეგ უშუალოდ ახალ მასალასა თუ ძველის გამეორებაზე გადავიდოდნენ. ესაუბრათ სხვათა საახალწლო განწყობაზე მაშინ, როცა თავად საახალწლო განწყობა არ ჰქონდათ.

საკლასო ოთახში სითბო ნელ-ნელა ძლიერდებოდა. შეიძლება, უბრალოდ, ჩვენ ვეჩვეოდით სიცივეს და ნელ-ნელა ვიხდიდით ნაფტალინიდან გამოღებულ ქურთუკებს. მასწავლებელი სტანდარტული სიტყვებით გვილოცავდა ახალ წელსა და შობას. სტანდარტულადვე გვლოცავდა და სურვილებიც, რომლებიც მართლაც გულწრფელი იყო, სტანდარტული გახლდათ.

აბა, ვინ სად დაისვენეთ? – იკითხა მასწავლებელმა და ამ კითხვის რიტორიკულობა თავს უნიჭოდ მალავდა. წამიერად, ოთახში გამაყრუებელი სიჩუმე ჩამოწვა, რომელიც მომენტალურად დაარღვია ქართლოს მეურმიშვილის ხველამ, რომელიც ექოსავით ისმოდა გაყინულ კედლებში; ხველა ირაკლი ისაკაძის კალმის ხმამ ჩაანაცვლა, რომელიც პირველ მერხზე იჯდა და 48 ფურცლიანი რვეულის ბოლო გვერდზე ადამიანი ობობას გამოსახულებას ხატავდა; ისაკას კალმის ხმას რამდენიმე კლასელის სრუტუნი აჰყვა, რასაც 2 Pac-ის რეპივით დაერთო უკანა მერხებიდან წამოსული ხმაური.

ამ დროს, მე ნინო ჭიღლაძის მეგობრობის დღიურს ვავსებდი და კითხვაზე „შენი საყვარელი გადაცემა”, ვპასუხობდი თამაზ კვაჭანტირაძის სატელევიზიო ლექციები – მეთქი.

ეს უნებლიე, კუსტარული მუსიკა გუგა ასანიშვილის არცთუ ძალიან ხმამაღალმა წინადადებამ შეწყვიტა. „მე ბახმაროში დავისვენე” – თქვა მან და თითოეული ჩვენგანი გვაიძულა ჩვენ-ჩვენი საქმე – წერა, ხველა, ხატვა, ლაპარაკი შეგვეწყვიტა და სმენად მოვმსხდარიყავით.

შევბრუნდით და მოვუსმინეთ გულისყურით. მოსწავლეებმაც და მასწავლებელმაც, რადგანაც ისიც, ჩვენ მსგავსად, ახალ წელს არსად არ იყო.

ახალ წელს გილოცავთ!