ეს ნინოა (წარმოიდგინეთ).

ნინო ჩემი ოჯახის ახლობელია.

მე და ნინო თითქმის ტოლები ვართ.

ნინო კარგი გოგოა, ლამაზი, კეთილი, ზომიერად ჭკვიანი. როგორც ბევრმა სხვამ, მანაც დაამთავრა უნივერსიტეტი და გათხოვდა.

ნინო სანიმუშო დიასახლისი და ორი შვილის დედაა, მესამის გაჩენის პერპექტივით.

ერთხელ დეიდაჩემმა მითხრა: „ნახე, როგორ ალაგებს სახლს ნინო! სისუფთავისგან სულ პრიალებს იქაურობა! შეხედე და რამე მაინც ისწავლე!”

მე იმ დროს უკვე საკმაოდ მქონდა ნასწავლი, ოღონდ სხვა მიმართულებით. ორიოდე მნიშვნელოვანი ჯილდოც გამაჩნდა, თუ მაინცდამაინც თავის მოწონებაზე მიდგებოდა საქმე, მაგრამ ისე გამოვიდა, რომ მაინც სხვისკენ მიმითითეს, სხვისი გაკრიალებული სახლისკენ, სხვისი კარგი საქციელისკენ. გაღიზიანებულმა, საკუთარ თავსაც გავუხსენე „ცოდვები” _ მეც ბევრჯერ ვყოფილვარ სამაგალითო სხვებისთვის, „სალომესავით ისწავლეთ”, „სალომესავით მოიქეცით”, „ნახეთ, სალომე რამდენს კითხულობს” და ა.შ. _ ხშირად ეუბნებოდნენ ჩემ გვერდით მყოფ ადამიანებს, მაგრამ საბედნიეროდ, არავის მოუნდომებია ჩემსავით ყოფნა, ჩემსავით ცხოვრება, არა იმიტომ, რომ ვერ შეძლებდნენ, არამედ იმიტომ, რომ ჩემს გარშემო ყველას ეყო გამბედაობა, საკუთარი თავისთვის არ ეღალატა. საბედნიეროდ, მეც მათ შორის ვარ.

ბოლო პერიოდში ქართული ფეისბუქი ახალმა კამპანიამ დაიპყრო: „მიბაძე ჯემალას!” _ მოგვიწოდებს გვერდი, რომელიც სხვა, ინგლისურენოვანი გვერდის: “Be like Bill” მსგავსია და გვასწავლის, როგორ უნდა მოვიქცეთ საზოგადოებაში, მეგობრებთან, ნაცნობებთან და უცნობებთან, განსაკუთრებით კი, სოციალურ ქსელებში. როგორც ჩანს, ჯემალამ საკუთარ თავზე აიღო განსაკუთრებით აქტიური ფეისბუქელების დამუნათება და დაშოშმინება, მაგრამ არ გამოუვიდა, რადგან მოხერხებულმა მომხმარებლებმა ვითარება თავიანთ სასარგებლოდ შემოატრიალეს და თავად გახდნენ სამაგალითონი. შესაბამისად, ვირტუალურ კედლებზე მომრავლდა ფრაზები: „მარიამი არ იღებს დღეში ას ფოტოს. მარიამი ჭკვიანია. მიბაძე მარიამს”, „გიორგი მეგობრებთან ერთად ყველგან არ ჩექინდება. გიორგი ჭკვიანია. მიბაძე გიორგის” და ა.შ. როგორც ყოველთვის, ჩვენ ამჯერადაც მოვახერხეთ, სხვის თვალში ბეწვი დაგვენახა, საკუთარში კი დირეც ვერა და აღმოჩნდა, რომ საზოგადოებაში, სადაც ინდივიდუალიზმის დეფიციტი ზოგჯერ განსაკუთრებით მწვავედ გვახსენებს თავს, მიმბაძველობა ჯერ კიდევ არ ითვლება იმდენად ცუდ ტონად, რომ ერთმანეთს ხმამაღალი შეძახილებით არ ვუბიძგებდეთ ახალი კერპების შექმნისკენ.

თავისუფლებისთვის ბრძოლაში, ჩვენ ვივიწყებთ ერთმანეთის თავისუფლებას და მხოლოდ საკუთარი გვახსოვს, ადამიანის უფლებებზე ლაპარაკისას, ყველაფერი ჩვენი უფლებებით იწყება და ვივიწყებთ სხვებს, რომელთაც ვერავინ და ვერაფერი აუკრძალავთ, სოციალური ქსელი საკუთარი შეხედულებებისამებრ გამოიყენონ და არა ისე, როგორც ჩვენ მიგვაჩნია სწორად. იგივე შეიძლება ითქვას ცხოვრებაზეც, მიუხედავად იმისა, რომ ვნება, დავმოძღვროთ სხვები და მათ ზემოდან გადმოვხედოთ, ნებისმიერი ადამიანის ცხოვრებაში არსებობს და ხშირად გვახსენებს თავს.

რამდენიმე დღის წინ, გვერდზე “Be like Bill” საინტერესო ბარათს წავაწყდი _ უმა თურმანის ფოტოს, ფილმიდან „მოკალი ბილი”, წარწერით: „ეს უმაა. მან ბილი მოკლა. მიბაძე უმას. მოკალი ბილი!” ამ შემთხვევაში, ბილი, ისევე, როგორც ჯემალა, მისაბაძი მაგალითების, საზოგადოებისთვის მოსაწონი, იდელურთან მიახლოებული ადამიანების კრებითი სახელია, უმა კი, შურისმაძიებელი პატარძალი ტარანტინოს ცნობილი ფილმიდან, შეგვიძლია, ჩვენ ვიყოთ, თითოეული ჩვენგანი და მივბაძოთ ერთმანეთს ერთადერთ რამეში _ მიმბაძველობის დამარცხებაში. ჩვენ არ გვჭირდება ჯემალა იმისთვის, რომ ბედნიერები ვიყოთ, ერთმანეთი გვიყვარდეს, ვცხოვრობდეთ, ვაქტიურობდეთ, ვპოსტავდეთ, ვიწონებდეთ და ასე, დაუსრულებლად. ჩვენ შეგვიძლია, მოვკლათ ჯემალა ჩვენში, ჩვენს ცხოვრებაში, რაღაც თავისუფლებას მივაღწიოთ.

ჩემი სახლი ხშირადაა დაულაგებელი, სამაგიეროდ, მისი კარი ყოველთვის ღიაა სტუმრებისთვის.

მე არ მყავს ორი შვილი, მაგრამ არ ვაქილიკებ მათ, ვისაც ჰყავს.

მე ფეისბუქზე ბევრს ვპოსტავ და საერთოდ არ მადარდებს, ეს ვინმეს მოსწონს თუ არა.

ჩემი საყვარელი მწერალი სალმან რუშდია _ როცა მის წიგნებს ვკითხულობდი, არ მიფიქრია, როგორი დამოკიდებულება აქვთ მის მიმართ ინდოეთსა და პაკისტანში.

მე არ მაქვს კარგი ხასიათი, ჩემთან ურთიერთობა მარტივი არ არის. ბევრმა ადამიანმა ამჯობინა, მის ცხოვრებაში ჩემი ადგილი არ ყოფილიყო, მაგრამ ჩემს მეგობრებს, საბედნიეროდ, მათთვის არ მოუბაძავთ.

ამიტომ მე ბედნიერი ადამიანი ვარ. ჩემი ცხოვრება ჩემმა დამოუკიდებლობამ შექმნა, ჩემი მეგობრებისა და ახლობლების დამოუკიდებლობამაც, რადგან მათ მე ამირჩიეს, მიუხედავად იმისა, თუ რას ფიქრობდნენ ჩემ შესახებ სხვები.

ნუ მომბაძავთ მე, ნუ მიბაძავთ თქვენს მეგობრებს, თუნდაც საუკეთესოებს, მეზობლებს, ნათესავებს, ოჯახის წევრებს. ნუ შეიზღუდავთ თავს იმის გამო, რომ ვიღაცას თქვენი პოსტი აღიზიანებს, თქვენი აქტიურობა ნერვებს უშლის, მუსიკა, რომელსაც უსმენთ, არ მოსწონს, თქვენი აზროვნება „ეგოიმება”. ნუ გააკეთებთ ნურაფერს საიმისოდ, რომ ფეისბუქ იუზერთა, ან რეალურ ნაცნობთა გარკვეული წრისთვის უფრო მისაღები გახდეთ, რადგან თვითმყოფადობა ერთადერთია, რაც ადგილის დამკვიდრებაში გვეხმარება.

ნუ მიბაძავთ ჯემალას. უფრო მეტიც, მოკალით იგი.

სტატიის მიზანია, გავუზიარო მასწავლებლებს ჩემი გამოცდილება იმის შესახებ, როგორ შეიძლება ისტ-ის დახმარებით, შებრუნებული საკლასო ოთახის მეთოდის გამოყენებით საგნობრივი სტანდარტების მიღწევა, მოსწავლეებისთვის 21-ე საუკუნის უნარების განვითარება.

მასწავლებლები შეისწავლიან მულტიმედიასაშუალებების გამოყენებას თვითშეფასებისთვის, „შებრუნებული საკლასო ოთახის” მეთოდის ეფექტურ გამოყენებას ქართულის როგორც მეორე ენის სწავლებისთვის. ქართულის როგორც მეორე ენის მასწავლებლებს შეუძლიათ, პრაქტიკაში დანერგონ ეს სტრატეგია.

ყოველდღიურად მიწევს ურთიერთობა მოსწავლეებთან, რომლებიც ვერ ლაპარაკობენ სახელმწიფო ენაზე. ცხოვრობენ საქართველოში და არ იციან ქართული.

ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში მოსწავლეებს არ აქვთ შესაფერისი ენობრივი გარემო, მშობლები ენის არცოდნის გამო ვერ ეხმარებიან, ამიტომ ქართულის როგორც მეორე ენის გაკვეთილზე გამოვიყენე ტექნოლოგიები და „შებრუნებული საკლასო ოთახის” მეთოდით დავგეგმე გაკვეთილი.

ახალი ენის სწავლება რთული პროცესია. შეცდომების გამო ბავშვები ერთმანეთს დასცინიან. მასწავლებელმა უნდა შექმნას გარემო, რომელიც მოსწავლეს გაამხნევებს, ასწავლის, რომ შეცდომებზე უნდა ისწავლოს. მოსწავლეებს ენის ცოდნის დონე რომ ავუმაღლოთ, უნდა შევთავაზოთ მათ გასაგებ ენაზე ჩამოყალიბებული ინსტრუქცია. მასალა იოლად დასაძლევი და მათთვის საინტერესო გავხადოთ. მათთან საუბრისას დროდადრო პაუზა გავაკეთოთ, რათა მიღებული ინფორმაციის გააზრება მოასწრონ. ურთიერთობისას მნიშვნელოვანია სხეულის ენა და სახის გამომეტყველება.

მოსწავლეებს უჭირთ საშინაო დავალების შესრულება. ყველა მოსწავლეს სხვადასხვა დრო სჭირდება რამის შესასწავლად, ამიტომ გამოვიყენე მეთოდი „შებრუნებული საკლასო ოთახი”. მოსწავლეები შინ უყურებენ ჩემ მიერ მომზადებულ ვიდეოგაკვეთილს, რომელიც დავალებად მივეცი. ყველა მათგანს შესწავლის ინდივიდუალური ტემპი აქვს. შეუძლიათ, ჩემ მიერ მიწოდებული ჩანაწერი გადაახვიონ, დააპაუზონ, გაიმეორონ. შეუძლიათ, მათთვის ადვილი საკითხები გამოტოვონ.

შ.ს.ო-ის გამოყენებით მოსწავლე თავად იღებს ცოდნას, აკვირდება, რა იცის, რა აქვს შესასწავლი. გამოუმუშავდება დამოუკიდებლად სწავლის უნარ-ჩვევა. ტექნოლოგიების გამოყენებით ახალი მასალის შესწავლა ხალისით ხდება. მოსწავლეები შინ ასრულებენ იმ სამუშაოს, რომელსაც, ჩვეულებრივ, კლასში ასრულებენ ხოლმე, ხოლო შინ შესასრულებელმა დავალებებმა საკლასო ოთახში გადმოინაცვლა. შებრუნებული საკლასო ოთახის შემთხვევაში ისინი შინ ეცნობიან ახალ მასალას, ხოლო კლასში ვარჯიშობენ. მასწავლებელი მრავალფეროვანი მეთოდებით განამტკიცებინებს ცოდნას.

ვიყენებ ისეთ საშუალებებს, როგორებიცაა სურათები და ვიდეოები, როლური თამაშები და ხელით შესახები თვალსაჩინოებები.

1. ტექნოლოგიები გამოვიყენე შეფასებისთვის

◦ მოსწავლეებმა წაიკითხეს ტექსტი. გააკეთეს აუდიოჩანაწერები, შემდეგ მოისმინეს საკუთარი ხმები. დეტალურად განიხილეს ბგერების სისწორე, ფრაზები, ინტონაცია.

◦ შედეგის გასაუმჯობესებლად ვარჯიშობდნენ კითხვაში და ხელახლა აკეთებდნენ აუდიოჩანაწერს. ასწორებდნენ შეცდომებს. ზოგს ორჯერ წაკითხვა დასჭირდა , ზოგს – 4-ჯერ, 5-ჯერ.

◦ მოსწავლეები წინასწარ იცნობდნენ შეფასების კრიტერიუმებს. იხილეთ აუდიოჩანაწერები, თუ როგორ გააუმჯობესეს კითხვა

მესამე კლასის მოსწავლე ნარმინი:

შეფასების კრიტერიუმები:

Nსახელი, გვარისწორად წარმოთქვამს ბგერებსსწორად იცავს ინტონაციასსწორად იმეორებს მასწავლებლის მიერ წარმოთქმულ ფრაზებს

1ზურფიგარი

2თუნჯაი

3ნარმინი

შედეგად: მოსწავლეებმა შეძლეს საკუთარი თავის შეფასება, რაც მათ შედეგების გაუმჯობესებაში დაეხმარა.

2. შებრუნებული საკლასო ოთახის მეთოდი ლაპარაკის განვითარებისთვის

„შებრუნებული საკლასო ოთახის მეთოდი მოსწავლეებს უვითარებს:

◦ დამოუკიდებლად სწავლის;

◦ ურთიერთანამშრომლობის;

◦ დროის მართვის უნარ-ჩვევებს”.

ეს მეთოდი შეგვიძლია გამოვიყენოთ ასევე ლაპარაკის განვითარებისთვის ქართულის როგორც მეორე ენის სწავლებაში.

ტექსტის გაცნობისა და მოსმენის მიზნით მოსწავლეებს გადავეცი power point-ში ჩემ მიერ მომზადებული მასალა. მოსწავლეებს მოტივაცია აღუძრა ამ ფორმით მიწოდებულმა დავალებამ. მათ შეეძლოთ, გადაეხვიათ ის, დაეპაუზებინათ ან განმეორებით მოესმინათ.

მოსწავლეები მასალას შინ გაეცნენ – თვალს ადევნებდნენ ტექსტს და ისმენდნენ ხმას.

საკლასო ოთახში ვავარჯიშე ლაპარაკში. ერთად წავიკითხეთ ტექსტი. მოსწავლეებმა წაიკითხეს ტექსტი მეწყვილესთან ერთად.

შედეგად:

მოსწავლეებმა შეძლეს ბგერების, ნაცნობი სიტყვების სწორად წარმოთქმა, იცავდნენ ინტონაციას, შეძლეს მასწავლებლის მიერ წარმოთქმული სიტყვების, მოკლე ფრაზების გამეორება.

ჩემ მიერ ჩატარებული გაკვეთილი დაეხმარა მოსწავლეებს ისეთი უნარ-ჩვევების განვითარებაში, როგორებიცაა 21-ე საუკუნის უნარები – კომუნიკაცია, თანამშრომლობა, აუდიტორიის წინაშე წარდგენა, მედიაწიგნიერება. ბავშვები იყვნენ მოტივირებულნი, ყველა აქტიურად იყო ჩართული სასწავლო პროცესში.

3. ელექტრონული წიგნები

1.იმუშავეს ჯგუფურად, გაინაწილეს სამუშაო;

2.აარჩიეს ზღაპრები, წაიკითხეს;

3.ბუკის საშუალებით გააკეთეს ტექსტის აუდიოჩანაწერები;

4.დაყვეს ტექსტი აბზაცებად, დახატეს აბზაცების მიხედვით ილუსტრაციები, გადაუღეს სურათები, დაასურათეს წიგნი;

5.დაბეჭდეს ტექსტი, უკეთებდნენ რედაქტირებას.

შედეგად მოსწავლეებს გაუადვილდათ ისეთი სასწავლო უნარ-ჩვევების განვითარება, როგორებიცაა: კომუნიკაცია, 21-ე საუკუნის უნარები, აუდიტორიის წინაშე წარდგენა, საკუთარი სწავლის მართვა, მედიაწიგნიერება, თანამშრომლობა.

1. მე-3 კლასი – „დათო და დათვი”

https://drive.google.com/drive/my-drive

2. მე-5 კლასი – „წითელი ფანქარი”

https://drive.google.com/drive/my-drive

შებრუნებული საკლასო ოთახის გამოყენებას ვურჩევ არა მარტო ქართულის როგორც მეორე ენის, არამედ ყველა უცხო ენის მასწავლებლებს. მეთოდი ეფექტურია და პირდაპირ არის მორგებული უცხო ენების შესწავლას.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. ეროვნული სასწავლო გეგმა

2. მასწავლებლის წიგნი, მე–2 და მე–3 დონე

3. მოსწავლის სახელმძღვანელო

4. „ინტელის” ელექტრონული სახელმძღვანელო – https://tpdc.ge/essentialsZephyr/

შვეიცარიის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ქალაქი დავოსი გახლავთ. დავოსს სახელი მთელი მსოფლიოს მასშტაბით ორმა გარემოებამ გაუთქვა. თავდაპირველად, თომას მანმა და მისმა „ჯადოსნურმა მთამ” განაპირობა პატარა ქალაქის საყოველთაო პოპულარობა. მოგვიანებით კი, ამავე ქალაქში დაიდო ბინა მსოფლიოს ეკონომიკურმა ფორუმმა. უკვე ძალიან დიდი ხანია პლანეტის ყველაზე გავლენიანი პოლიტიკოსები და კომერსანტები ყოველწლიურად იკრიბებიან სათხილამურო კურორტზე და სამყაროს ეკონომიკური განვითარების შესახებ მსჯელობენ. „ოქსფამი” (OXFAM) საერთაშორისო კვლევითი ორგანიზაციაა, რომლის დევიზია „ხალხის ძალაუფლება სიღარიბის წინააღმდეგ”. ორგანიზაციისათვის უკვე ყოველწლიურ ტრადიციად იქცა ფორუმის მონაწილეთა სიღარიბის სტატისტიკით მომარაგება. მკვლევართა მიერ მოპოვებულ მონაცემებს გულგრილად ვერავინ განიხილავს. სტატისტიკა სოციალური უსამართლობის მუდმივი ზრდის ტენდენციაზე მიანიშნებს.

პირველად კვლევები სიღარიბის შესახებ რამდენიმე წლის წინ წავიკითხე. მაშინ ჩვენი გეოგრაფიის მასწავლებელი გლობალური ეკონომიკური პრობლემების კურსს გვიკითხავდა დამამთავრებელი კლასის მოსწავლეებს. ვფიქრობ, ურიგო არ იქნება, თუ ჩემი პედაგოგის სტრატეგიას კიდევ უფრო მეტი პროფესიონალი გაიზიარებს. აქედან გამომდინარე, თქვენს ყურადღებას კვლევის შედეგად გამოვლენილ რამდენიმე თავისებურებაზე გავამახვილებ.

სიღარიბის წინააღმდეგ მებრძოლი ორგანიზაციის კვლევა ადასტურებს, რომ წლიდან წლამდე მსოფლიოში მდიდრებსა და ღარიბებს შორის არსებული უფსკრული უფრო და უფრო ღრმავდება. იცით თუ არა, რომ პლანეტის ყველაზე მდიდარი 62 ადამიანი უფრო მეტ ქონებასა და კაპიტალს ფლობს, ვიდრე დედამიწის მოსახლეობის ნახევარი – 3,6 მილიარდი მოქალაქე. რამდენად ლოგიკური და ნორმალურია ის, რომ რჩეული 62 მოაზროვნის ნიჭი, უნარი, შრომისმოყვარეობა ერთად აღებული 3,6 მილიარდი ღარიბის შანსებს აჭარბებს? იცით თუ არა, რომ მსოფლიოს მოსახლეობის ყველაზე მდიდარ 1%-ს უფრო მეტი შემოსავალი აქვს, ვიდრე კაცობრიობის დანარჩენ 99%-ს. მაშასადამე, დაახლოებით სამოცდაათი მილიონი ადამიანის ფინანსური მდგომარეობა გლობალური სივრცის შვიდი მილიარდი მაცხოვრებლის მატერიალური შესაძლებლობების ტოლფასია. აქვე კიდევ ერთ გარემოებას მივაპყრობ თქვენს ყურადღებას. დავაკვირდეთ საერთაშორისო რეიტინგებში დაწინაურებულ პირველ თორმეტ მილიარდერს. თორმეტიდან ოთხი გვარად უოლტონია, ორი კი – კოხი. მსგავს თავისებურებებს ვაწყდებით სიის დანარჩენ ათეულთა ნაწილშიც. მაშასადამე, შეგვიძლია ვამტკიცოთ, რომ თავად ყველაზე მდიდარ ადამიანებს შორისაც კი მინიმალურია მრავალფეროვნების მაჩვენებლები, ისინი საერთო ოჯახებსა და კლანებს წარმოადგენენ.

ჯერ არ დამიმთავრებია. კიდევ უნდა შეგახსენოთ რამდენიმე საშინელი სტატისტიკური ცნობა. რამდენიმე დღის წინ საკუთარი დასკვნა გამოაქვეყნა გაერო-ის ეგიდით მომუშავე სასურსათო პოლიტიკის საერთაშორისო კვლევითმა ინსტიტუტმა. ინსტიტუტის დოკუმენტების მიხედვით მსოფლიოს მოსახლეობის 34% შიმშილობს. სამყაროს მაცხოვრებელთა მესამედზე მეტი ყოველდღიურად საკვების სახით იმაზე ნაკლებ კალორიას იღებს, ვიდრე მისი გადარჩენისთვის, არსებობისთვისაა აუცილებელი. ეს მონაცემი კიდევ უფრო მეტად შემაძრწუნებლად მოგეჩვენებათ თუ „საქართველოს ახალგაზრდა მწვანეების” ანალიტიკური წერილიდან რამდენიმე ამონარიდს წაიკითხავთ. ვებგვერდზე წერია, რომ საერთაშორისო კვლევების მიხედვით ყოველწლიურად დედამიწაზე არსებული საკვების თითქმის მესამედი ნაწილი, დაახლოებით 1,4 მილიარდი ტონა, ნაგავსაყრელში იყრება. მაგალითად, 2014 წელს აშშ–ში 161 მილიარდი დოლარის ღირებულების პროდუქტი გადაიყარა. საკვებად ვარგისი პროდუქტის დანაკარგი ევროკავშირის ქვეყნებში 50%-ს უტოლდება. მეცნიერები ამბობენ, რომ გადაყრილი საკვების ენერგეტიკული ღირებულება მსოფლიოში შიმშილის დასამარცხებლად საკმარისი იქნებოდა.

გლობალიზაციის ეკონომიკური შედეგების წინააღმდეგ მოქმედი ორგანიზაციები და მათი აქტივისტები ვითარების შესაცვლელად სხვადასხვა გზას გვთავაზობენ. ისინი ოფშორული ზონების გაუქმებასა და ტრანსნაციონალური ორგანიზაციებისათვის გადასახადების გაზრდას, მინიმალური ხელფასის შემოღებასა და ქალთა ანაზღაურების მამაკაცთა ჯამაგირთან გათანაბრებას, განათლებისა და ჯანდაცვის სერვისების საყოველთაო ხელმისაწვდომობას, საკვების ეფექტიანი და რაციონალური გამოყენების პროგრამების ამუშავებას ითხოვენ. შესანიშნავი მოთხოვნებია, მაგრამ ეს საკმარისი არ არის. კვლავ ჯიუტად ვამტკიცებ, რომ ძალიან ბევრი რამ სკოლის მერხზე წყდება. მთავარია, ჩვენმა მასწავლებლებმა და მოსწავლეებმა ინტენსიურად იმსჯელონ იმის შესახებ, რომ სამყაროში რაღაც ძალიან ცუდი, ბოროტი და უსამართლო ხდება. მთავარია, მოსწავლეებმა ირწმუნონ, რომ არსებული ვითარება გარდაუვალი აუცილებლობა და შეუცვლელი ბედისწერა არ არის. გარდაქმნა ძალიან რთული იქნება, მაგრამ ხომ გახსოვთ, რას წერდა სარდაფში გამომწყვდეული ანა ფრანკი: „რა ბედნიერებაა, რომ არც ერთი წამით ლოდინი არ გვჭირდება, რათა ნელ-ნელა სამყაროს უკეთესობისკენ შეცვლა დავიწყოთ”.

სოციალურ ქსელებში, ვიდეოპორტალებზე ვრცელდება ხოლმე ვიდეოები და ფოტოები იმ ლექსებისა, რომლებიც უაზრო და უგემოვნო პათეტიკითაა გაჟღენთილი. ათწლეულებია სკოლებში გრძელდება ისე სწავლება, რომ ეს შედეგი მივიღოთ. მე არ ვამბობ, რომ ცუდია, თუ დაწყებითი საფეხურების მოსწავლე თვითონ წერს პატრიოტულ ლირიკას ან სხვის მიერ დაწერილს სწავლობს. ეს, რა თქმა უნდა, ძალიან კარგია. მე პირადად რამდენიმე რვეული დღემდე მაქვს შენახული, რომლებიც სავსეა ჩემი ლექსებით და იქიდან უმეტესობა სამშობლოს, საქართველოს ისტორიის პერიოდებს, ბრძოლებსა და ისტორიულ პიროვნებებს ეძღვნება.

ბავშვს არც სკოლაში და არც სახლში არ უნდა დავუშალოთ თავის მიერ შერჩეულ ღირებულებებთან, სუბიექტებთან კავშირი, რაც შეიძლება კონკრეტულ ეტაპზე იყოს სამშობლო, მიკი მაუსი ან მშობელი. ძალიან კარგია, თუ ის დაწერს, ან დახატავს ამ ყველაფერს, რადგან ამით სწავლობს საკუთარი განცდების, ემოციების, აზრების გადმოცემას, რაც სამომავლოდ ხელს შეუწყობს სხვა უნარების განვითარებას, მაგალითად სოციუმთან ურთიერთობის, თვითშეფასების, გაანალიზების, მიღებული ცოდნის გამოყენების და ა.შ.

რამდენიმე თვის წინ სოციალურ ქსელში მკითხეს აზრი ერთ-ერთ საბავშვო ლექსზე, რომელიც არ იყო საუკეთესო და ოპტიმალური მათ შორის, რომელიც შეიძლებოდა დასაბეჭდად შეერჩიათ. ამის შემდეგ ამ საკითხზე დავფიქრდი. რამდენიმე თაობა სწავლობდა სკოლაში დუტუ მეგრელის ლექსს „მე პატარა ქართველი ვარ”, რომელიც თავისი მოცულობით, მარტივი რითმებით ადვილად აღქმადია, თუმცა სხვა საკითხია რა აზრი დევს პირველ სტროფში – „და განცხრომით სხვაგან ყოფნას / მირჩევნია აქ სიკვდილი”! დგანან მეორე-მესამე კლასელი ბავშვები და ომახიანად ამტკიცებენ, რომ სხვაგან სიკვდილს, აქ სიცოცხლე სჯობს. რაღაც ტრაგი-კომედია და ბუფონადა არაა ეს ყველაფერი?… რატომ საუბრობენ ისინი საერთოდ სიკვდილზე? 6-7 წლის ბავშვებს რაღაც ზედმეტ, მათთვის არარეალურ რამეს ხომ არ ვუდებთ გონებაში?..

ბოლო პერიოდში ძალიან გამძაფრებულია ადამიანთა რეაქციები ასეთი საკითხების გადამსინჯველთა მიმართ. ამიტომ მინდა დავამატო, რომ, რა თქმა უნდა, აქ არ ვსაუბრობ ამ ტიპის ლირიკის უარყოფით მხარეზე. პირიქით, როგორ შეიძლება არ მოგწონდეს ტიციან ტაბიძის სიტყვები: „დავბადებულვარ, რომ ვიყო მონა, / და საქართველოს მედგას უღელი” ან ვაჟას – „”ხარს ვგევარ ნაიალაღარს, / რქით მიწასა ვჩხვერ, ვბუბუნებ; / ღმერთო, სამშობლო მიცოცხლე! / მძინარიც იმას ვდუდუნებ”. ყველა დიდი ავტორი, პოეტი წერდა თავის ქვეყანაზე, სამშობლოზე, წერდა კარგს, ხედავდა მის დროს შექმნილ პრობლემებს და მასვე ასახავდა და ეს ძალიან ჩვეულებრივი მოვლენაა. შეკითხვა ის არის, რატომ ვასწავლით ამ ყველაფერს დაწყებით კლასებში?.. ყველაფერი ეს მოჩვენებითი და გაუაზრებელი ქმედებებია, რომლის შედეგებს მსოფლიო ყველა საუკუნეში ნათლად ხედავს რასიზმის, ნაციზმის გამოვლინებებით, ეთნიკური დაპირისპირებებით.

მახსენდება სულხან-საბა ორბელიანის იგავი „იხვი და მყვარი”, სადაც ერთად ცხოვრობენ იხვი და გომბეშო. როცა მზე გუბის დაშრობას დაიწყებს, იხვი სხვა ადგილს მონახავს, მყვარი კი მას არ გაჰყვება. რაღაც დროის შემდეგ უკან მობრუნებულ იხვს მყვარი გუბის ტალახში ჩამხმარი დახვდება. ეს იგავი არაა იმის შესახებ, რომ ადამიანმა უნდა შეიცვალოს ქვეყანა, სამშობლო და ადგილი, თუ იქ მისთვის მისაღები რეალობა არაა. ეს იგავი, პირველ რიგში, მუდმივ მოძრაობაზეა, მუდმივ განვითარებაზე. უმაღლესი ფასეულობა არის ადამიანი და ის, სწორედაც რომ ღირსია სხვაგან განცხრომით იყოს, ვიდრე საკუთარ ქვეყანაში დაიღუპოს.

ჩვენ, ისევე როგორც სხვა ქვეყნებს, გვაქვს უამრავი ამაღელვებელი ამბავი, გვყავს უამრავი გმირი, რომლებმაც საკუთარი სიცოცხლე დათმეს ქვეყნისთვის. ეს ამბები ყოველთვის რაღაც დიდ ემოციებს იწვევს ჩვენში. ქვეყანა ადამიანების ერთობაა, წარსული ადამიანების, აწმყო და მომავალში მოსასვლელი ადამიანებისა. ამისთვის თავის გაწირვა ალბათ უმაღლესი შეგნებაა საკუთარი პიროვნებისა და იმ ფასეულობებისა, რისთვისაც კაცობრიობის არსებობის განმავლობაში მიგვიგნია. მე მხოლოდ იმას ვამბობ, რომ ადამიანის გონება აქამდე თავისით უნდა მივიდეს. ანუ საჭირო დროს მან თვითონ უნდა მიიღოს გააზრებული გადაწყვეტილება.

მამარდაშვილი ამბობდა, რომ ჭეშმარიტება სამშობლოზე მაღლა დგასო და მაშინაც ლამის ანათემას გადაცეს ის ურაპატრიოტებმა. არადა, ჭეშმარიტება შეიძლება იყოს სამშობლოც, მაგრამ თუ არ არის, ის ხდება ადგილი, რომელიც მოკლებულია რაღაც მთავარს – სასიცოცხლოს და, რა თქმა უნდა, ადამიანი ირჩევს სიცოცხლეს.

მე მინდა ვთხოვო მასწავლებლებს – ნუ გამოუტენით ბავშვებს თავს ათასი სისულელით. დღევანდელი რეალობა იმიტომ ჰგავს იმ გუბეს, რომელშიც მყვარი ჩახმა, რომ ასე იზრდებოდნენ თაობები; ბრმა პატრიოტიზმით, მხოლოდ დროშებითა და ყვირილით, ნაკლები დუმილითა და კეთებით. ჩვენ არასდროს გვიცდია რეალურად შეგვექმნა აქ გარემო, სადაც მზად ვიქნებოდით არა სიკვდილისთვის, არამედ სიცოცხლისთვის. ესაა ყველაზე დიდი პრობლემა ჩვენი საზოგადოებისთვის, რომელიც სკოლიდან იღებს სათავეს, რომ ჩვენ არ ვართ მზად სიცოცხლისთვის! ჩვენ მზად ვართ ფსევდო-რომანტიკულ-ჰეროიკული საბურველით შელამაზებული სიკვდილისთვის და თან – ყველანი არა. უმეტესობა მზადაა გადარჩენისთვის, ყოფნისთვის სიკვდილსა და სიცოცხლეს შორის, რადგან არასდროს ჰქონიათ საკუთარი აზრი და ნება, რომ თვითონ აერჩიათ ერთ-ერთი.

მაშინ ჯერ კიდევ თინეიჯერი ვიყავი და ახლა რომ ვიხსენებ, ვხვდები, რომ ჩემს უცხოელ მეგობრებს ყურებს ვუჭედავდი საქართველოს დიდებულ წარსულზე ლაპარაკით. რატომ? ალბათ მეშინოდა, დიდი ქვეყნების შვილებს შორის არ დავჩაგრულიყავი, ან შეიძლება, იმიტომაც, რომ ასე გავიზარდე, ასე მასწავლეს, ასე უნდა მელაპარაკა, ასე უნდა მეთქვა, ასე უნდა უნდა მეაზროვნა, უნდა მეთქვა, რომ ჩვენ ყოველთვის მართლები ვიყავით, ყოველთვის ერთგულები და მამაცები, უბრალოდ, უმეტესწილად, არ გვიმართლებდა.

ჩემი მეგობარი, რომელიც ზემოთ ვახსენე, ის ბიჭია, რომელიც საკუთარ შვებულებას დაჰაუს ბანაკში მოხალისედ მუშაობაში ატარებს და პერიოდულად ისრაელში მიემგზავრება, იქაც მოხალისედ. ამბობს, რომ ასე დანაშაულის გამოსყიდვას ცდილობს, მისი ხალხის ისტორიული დანაშაულის და სხვანაირად ცხოვრება ვერც წარმოუდგენია. ის არ არის გამონაკლისი, მისი მეგობრების უმრავლესობასაც იგივე პრინციპები გააჩნია.

მას შემდეგ, ცოტა რომ წამოვიზარდე და საკუთარი საქციელით დაწყვებული, ბევრი რამის გადაფასება მომიხდა, ჩემი თავისთვის ბევრჯერ მიკითხავს, სინამდვილეში როგორ გვასწავლიდნენ ისტორიას, როგორ იყო დაწერილი წიგნები, რომელთა დაზეპირებაც გვევალებოდა, სჯეროდათ თუ არა ჩვენს მასწავლებლებს იმ საკვირველი გამარჯვებების, რომლებზეც გვიამბობდნენ. ბევრჯერ დავფიქრებულვარ იმაზეც, რომ ვცხოვრობდით ქვეყანაში, რომელიც ჯერ კიდევ იშუშებდა ომისგან მიყენებულ ჭრილობებს, ჩვენს სახელმძღვანელოებში კი აფხაზეთისა და ოსეთის ამბების შესახებ მხოლოდ ნახევარ-ნახევარი გვერდი ეწერა, გამუქებული თარიღებითა და ომის მთავარ შემოქმედთა გვარ-სახელებით. არავითარი ანალიზი, მხოლოდ მწირი ინფორმაცია წინმსწრები მოვლენების შესახებ, სუსტად მბჟუტავი ენთუზიაზმი მასწავლებლებში, ეთქვათ იმაზე მეტი, ვიდრე წიგნებიდან ვიგებდით, რამდენიმე რიცხვი და მშრალი სტატისტიკა თითოეული ჩვენგანის პირადი ტრაგედიასთან დაკავშირებით.

წლები გადის, თაობა იცვლება, პრინციპი კი, არ ვიფიქროთ, არ ჩავუღრმავდეთ, კითხვები არ დავსვათ, მუდამ იგივე რჩება. ჩვენ არ გვიყვარს საკუთარ ისტორიაში ქექვა და მის შესწავლას არ ვცდილობთ. ჩვენ ისევ მართლები ვართ და დაუმარცხებლები, ჩვენი ყოველი ფიასკოცა და წაფორხილებაც მხოლოდ უბედურ შემთხვევას მიეწერება და სხვას არაფერს. ჩვენ პანთეონებში ვმარხავთ ყველას, განურჩევლად ღვაწლისა, დამსახურებისა და დანაშაულისა, მერე მათ საფლავებზე დავდივართ, ზოგი ყვავილებით, ზოგი კი ბარ-ნიჩბით, ამოსათხრელად, მაგრამ მიუხედავად ამისა, აქ, ჩვენს ქვეყანაში, მხოლოდ მიწა ტოვებს სახელმწიფოს შემადგენლობას, ერთხელ ნაპოვნი განსასვენებელი კი სამუდამოა და ცოცხლად დარჩენილების მიერ გასაჩივრებას არ ექვემდებარება.

ახლა, როცა უკვე ხსენებული მეგობარი პერიოდულად ისევ მეუბნება, რომ ქართველებმა ჩვენი ენა და კულტურაც შესანიშნავად ვიცით, მიჭირს, გავუმხილო, რომ სოციალურ ქსელებში ხშირად ვაწყდები ლათინური შრიფტით დაწერილ პოსტებს ენის, მამულისა და სარწმუნოების დაცვის, ქართველობის წართმევის შიშისა და დასავლეთიდან წამოსული საფრთხეების შესახებ, რომ ადამიანები, რომლებიც კითხვებს სვამენ ისტორიის შესახებ, ჩვენთან ჯერაც არ უყვართ, რომ არაფერი გადაგვიფასებია, რომ საკუთარ წარსულში ღრმად ჩახედვის სურვილი არ გვაქვს.

ის წერილებს ისევ ისრაელიდან მწერს, მწერს, როგორ შეუყვარდა ებრაელი გოგო, რომელიც არქიტექტორია და არაჩვეულებრივ სილამაზესთან ერთად, შენების განსაკუთრებული ნიჭი აქვს. მე სიცილით ვპასუხობ, რომ ის მთელი თავისი ცხოვრება მიიწევდა ამ სიყვარულისკენ, დაჰაუსა და ებრაულ ორგანიზაციებში მოხალისეობით, ბევრი ფიქრითა და არცთუ შორეული წარსულის კრიტიკით. ის არ მეთანხმება და კილომეტრებს მიღმა ვხედავ, როგორ იღიმება და აქნევს თავს, როცა კლავიატურაზე აკაკუნებს და მეუბნება, რომ სიყვარული მხოლოდ სიყვარულია და ცხოვრების ისეთ სირთულეებთან, როგორიც ისტორია და პოლიტიკაა, საერთო არა აქვს.

აი, მე კი სიმბოლოების მჯერა და მგონია, რომ სინამდვილეში, სიყვარული გაცილებით ფართო და ღრმა რამაა, ვიდრე მოკვდავები წარმოვიდგენთ. მგონია ისიც, რომ ერთ დღეს მეყოფა გამბედაობა, ავდგე და ვუთხრა, რომ არ ვიცი, არაფერიც არ ვიცი, არ ვიცი საკუთარი ისტორია.