ფიზიკის სწავლა-სწავლების მიზნებია, მოსწავლეს:

• გაუჩნდეს ინტერესი ფიზიკური პროცესების შესწავლის მიმართ;
• შეეძლოს სამყაროში მიმდინარე მოვლენებში ფიზიკის კანონზომიერებების დანახვა და მიღებული ცოდნის გამოყენებით სხვადასხვა ცხოვრებისეული ამოცანების გადაჭრა;
• შეეძლოს გარემოში მიმდინარე ფიზიკური პროცესების ურთიერთდაკავშირება;
• განუვითარდეს კვლევითი უნარ-ჩვევები, რომლებსაც ახალი ცოდნის მისაღებად გამოიყენებს;
• ფიზიკური მოვლენების ანალიზის საფუძველზე შეეძლოს ბუნებაში სხვადასხვა მოვლენის პროგნოზირება;
• შესძინოს ფიზიკის დარგობრივი ენით ოპერირების უნარი“.

სწორედ ამ მიზნების შესრულებისკენ უნდა იყოს მიმართული კომპლექსური დავალებები. კითხვაზე, თუ როგორი შედგენილი უნდა იყოს კომპლექსური დავალების პირობა, პირდაპირ ვიტყვი, რომ უნდა იყოს საინტერესო და ინფორმაციული. ამიტომ პირობის მოსაფიქრებლად წინასწარი სამზადისი აუცილებელია. აუცილებელია, აგრეთვე რესურსების მოძიება ან შექმნა, რაც მოსწავლეს საქმეს გაუიოლებს. ასევე კომპლექსური დავალების შესრულება მოსწავლემ უნდა შეძლოს დამოუკიდებლად. მთავარია, მოსწავლეს დარჩეს ის ცოდნა, რომელსაც გამოიყენებს და განაზოგადებს ყოველდღიურ ცხოვრებაში.

ახლა კი წარმოგიდგენთ მე-7 კლასისთვის განკუთვნილი კომპლექსური დავალების პირობას  „ბაბუს ორშიმო“.

წარმოდგენილი დავალების შესრულების შემდეგ მოსწავლემ უნდა შეძლოს

• სიმკვრივის განსაზღვრა ექსპერიმენტულად (ფიზ.საბ. 4, 5, 6, 7, 9);
• ნივთიერებების ფიზიკური მახასიათებლების ცოდნის დაკავშირება სხვადასხვა პროფესიასთან/საქმიანობის სფეროსთან (ფიზ.საბ.1, 2, 3, 10, 11, 12).

„ბაბუასთან წავედი, რას ვიფიქრებდი თუ ბაბუას ყურძნის ხეივანი აყიროს ისხამდა. რა არის აყირო? ყელიანი გოგრაა, გამიკვირდა მისი მოგრძო ფორმა. ბაბუს ვკითხე, რისთვის უნდოდა ამდენი აყირო. სასაცილო სახელია, ავყირავდი სიცილით. ბაბუმ მითხრა, რას კისკისებ, მისგან ღვინის ამოსაღებ ჭურჭელს აკეთებენო. უფ, ეს სახელიც არასოდეს გამეგონა – ორშიმო. მეგონა აღარაფერი გამაკვირვებდა, მაგრამ ბაბუმ ახლა მითხრა  რაჭულად ხრიკა ჰქვიაო, გარდა იმისა, რომ ქვევრიდან ღვინის ამოსაღებად გამოიყენება საწყაოცააო.

გადავირიე, იმდენი ახალი რამ გავიგე და ბაბუს დაწვრილებით გამოვკითხე, როგორ მზადდება ორშიმო.

ნოემბრის ბოლოს ჩალისფერი რომ გახდება და კანი გაუმაგრდება, მოვკრეფ. შემდეგ გაბერილ მუცელზე პატარა სამკუთხედი იჭრება, საიდანაც გამოიფხიკება მისი თესლი და გული. აყიროს მაღალი ყელი თავში იჭრება. სამკუთხა ამონაჭერში კი თხილის ტოტის, ან ბამბუკის ტარი მაგრდება და ორშიმოც მზად არისო.

• ახლა კი დავფიქრდი, ნეტა რამდენი ლიტრი ღვინო ჩადის?- ბაბუს გაეღიმა და დამავალა თავად განმესაზღვრა. ავდექი და წყალი ჩავასხი ლიტრიანი ქილებით. 3 ჩაეტია, ე.ი. ღვინოც დაახლოებით ამდენი ჩაეტევა და თუ საწყაოდ იყენებენ,  ნეტავ რა მასის ოქრო ჩავა?- რაღაც ზღაპარი გამახსენდა.

მოკლედ ავდექი და ინტერნეტში მოვიძიე სხვადასხვა საკვების სიმკვრივე და გადავწყვიტე ბაბუს ორშიმოსთვის სიმკვრივეების ცხრილი შემედგინა.

ადამიანი კარგად რომ გაიცნო, ფუთი მარილი უნდა შეჭამოო (16 კგ)… ამდენი მარილის შეჭმას ალბათ მთელი სიცოცხლე სჭირდება…“.

ამ დავალების შესასრულებლად სასურველია მოსწავლე სახელმძღვანელოში არსებულ პარაგრაფებთან ერთად გაეცნოს შემდეგ ლინკებს:

ეტაპი 1. ამოცანების ამოხსნა დავალების პირობაზე გამოყენებით

ახლა კი შევუდგეთ იმის გარკვევას, აქვს თუ არა მოცემულ ფიგურას სიღრუე. მოსწავლეებს ვთავაზობ ამოცანის ამოხსნის ხერხებს (ოპტიმალურ ვარიანტებს), ამ ამოცანებით მიღებული ცოდნა სწავლების შემდეგ ეტაპზე მოსწავლეებს დაეხმარება არქიმედეს ძალის შესწავლაში.

ეტაპი 2. აქვს თუ არა მოცემულ ფიგურას სიღრუე?

ეტაპი 3. კვლევა

შესრულებული დავალება მოსწავლეებმა უნდა წარმოადგინონ პრეზენტაციის სახით. ამ დავალების შესრულების შემდეგ მოსწავლეებს ექნებათ წარმოდგენა იმაზე, რომ სიმკვრივე არაა დამოკიდებული სხეულის მოცულობასა და მასაზე. ასევე ხაზგასმით ეცოდინებათ, რომ რაც მეტია სხეულის მოცულობა, მით მეტია მასა, ან მეტი სიმკვრივის სხეულებს მეტი მასა აქვთ. ასევე ეცოდინებათ, რა შემთხვევაში აქვს სხეულს სიღრუე.

კიდევ ერთი საკითხი, რომლის დამატებასაც და გაშლასაც, ვფიქრობ, ამ კომპლექსურ დავალებაში ეს არის მოცულობის ერთეულებზე ყურადღების გამახვილება, სისტემის არაძირითადი ერთეულების ცოდნა და მათ შორის კავშირის დადგენა.

ძალიან მიყვარს კითხვისას აღმოჩენილი წიგნები, მუსიკა, სიტყვები. ეს სტატია წიგნებში ნაპოვნი მუსიკის შესახებაა. სიმღერების ბმულებს მივყვეთ და სათქმელიც ასე აიკინძება. ამჯერად ბავშვებზე და ბავშვებისთვის დაწერილი წიგნები მოვაგროვე.

The Beach Boys – „I get around“

სამი წლის წინ სკოლის სამასწავლებლოს უგრძეს მაგიდაზე წიგნები და წერილი დამხვდა. უცნობი ავტორი მიგზავნიდა ედგარ კერეთის მოთხრობებს, პატრიკ მოდიანოს „ჰორიზონტს“ და მირჩევდა, „ბიჩ ბოისის“ ალბომისთვის მომესმინა. ამ შემთხვევამ ზამთრის ქაოსური დღე დაუვიწყარი გახადა. ვერაფრით მივაგენი გზავნილის ადრესანტის ვინაობას. ყველა შუამავალი, რომლებიც კურიერის როლს ასრულებდნენ, დუმდა.

ამ შემთხვევიდან ორი წლის შემდეგ რობერტ რ. მაკკამონის „ბიჭის ცხოვრება“ წავიკითხე. ეპიზოდი, რომლის შესახებაც უნდა გიამბოთ, ერთი წლის შემდეგ მძაფრად და მტკივნეულად გამახსენდა.

წიგნში 70-იანები წლების 4 ივლისია. 12 წლის კორი მაკენსონი მშობლებთან ერთად აუზზე მიდის. მთელ ქალაქს ერთად მოუყრია თავი, ბარბექიუ მოუწყვიათ და ამგვარად აღნიშნავენ ამერიკის დამოუკიდებლობის დღეს. რომანის პირველსავე გვერდებზე ერთი პერსონაჟი კვდება. ამ ამბავს კორი მამასთან ერთად შეესწრება და მათი მშვიდი ცხოვრებაც საშიშად ამოტრიალდება. გამოძიების პარალელურად კორი მაკერსონი თავად მოგვითხრობს ქალაქ ზეფირის ჯადოსნურობის, ბავშვობის, მშობლების, პირველი აღტაცების, ძაღლის, სკოლის, მეგობრების, ნაცნობების ამბებს. მრავალშრიან თხრობას თან გასდევს საზოგადოებრივი პრობლემების წარმოჩენა, მაგალითად, ფერადკანიანი ადამიანების მიუღებლობა, რელიგიის გავლენა სოციუმზე, ურბანიზაციის შეუქცევადობა, უმუშევრობა, ჩაგვრა, სიღარიბე, ავტორიტარული აღზრდის შედეგები.

დავუბრუნდეთ წიგნის 4 ივლისს. კორი მეგობრებთან ერთად „მბრუნავ ბორბალში“ არაქისის კარაქის მილქშეიკს ყიდულობს. ბიჭები ერთად მოდიან. მილქშეიკს წრუპავენ, მზე აცხუნებს, ზაფხულია და მოულოდნელად მუსიკა ესმით. თინეიჯერებს ავტოსადგომზე გაჩერებული რამდენიმე მანქანაში ერთდროულად ჩაურთავთ რადიოები.

კორი სიმღერით გამოწვეული განცდების შესახებ წერს:

„როგორ უნდა ამეწერა? ინგლისურ ენაში რომელი სიტყვა აღნიშნავს ახალგაზრდობას, იმედს, თავისუფლებას, ჟინს, მოგზაურობის დაუოკებელ სურვილსა და სისხლის დუღილს ერთად? რომელი სიტყვა იტევს ძმაკაცობას და იმ შეგრძნებას, რომ სანამ მუსიკა ისმის, იმ მაგარი, მოხეტიალე თაობის ნაწილი ხარ, რომელსაც დედამიწა მემკვიდრეობით ერგება?“

ამ აღმაფრენას ცოტა ხანში შემაძრწუნებელი ხმაური და ალიაქოთი მოჰყვება. ბაპტისტური ეკლესიის მღვდელი, ბლესეტი, ახალგაზრდებს მიუვარდება და რადიოს ფეხით დალეწავს, რადგან „ბიჩ ბოისის“ სიმღერას მოზარდების გამრყვნელად მიიჩნევს. დალეწილი რადიო 14 წლის გოგოს ეკუთვნოდა. ის ატირდება, მღვდელს ზურგს შეაქცევს და გაიქცევა.

მღვდელი ბლესეტი ხალხს მოუწოდებს, დაგმოს მსგავსი სიმღერები.

„-ო, კარგი რა, მამაო! – თქვა მამაჩემმა ღიმილით, – უბრალოდ სიმღერაა!“ – ეს ფრაზა მღვდელ ბლესეტს განარისხებს, მე კი მთელ ამ ამბავში კორის მამის ნათქვამი ფრაზა უაღრესად მნიშვნელოვანი მგონია.

მღვდელი ბლესეტი „ბიჩ ბოისის“ საწინააღმდეგო კამპანიას წამოიწყებს, რომელშიც ქალაქის მოსახლეობის გარკვეული ნაწილი ჩაებმება: ზოგი – მისი ხათრით, ზოგი – ინტერესით, ზოგი კი ბრმადმორწმუნეობის გამო.

საბოლოოდ ავტორი მოვლენების იმგვარ განვითარებას გვთავაზობს, რომ ხალხი გაბეზრდება მღვდელ ბლესეტის შურისძიების სურვილით, უაზრო აკრძალვებით და ჯანსაღი აზრი იმარჯვებს.

რთულია, პარალელები არ გაავლო წიგნში აღწერილ 4 ივლისისა და თბილისის 2021 წლის 5 ივლისს განვითარებულ მოვლენებს შორის.

ყველა, ვინც რელიგიის სახელით, თავისუფლებისა და ინდივიდუალიზმის გამოვლენის აკრძალვას ცდილობს, მღვდელ ბლესეტსა და მის მიმდევრებს ჰგავს. ჩვენს საზოგადოებას კი ჰაერივით სჭირდება კორის მამის მსგავსი მოქალაქეები, რომლებიც მშვიდად, გაწონასწორებულად, პატივისცემით გამოხატავენ საკუთარ აზრს და ხმის ამოღების მნიშვნელოვნებაზე შვილებსაც აფიქრებენ. კორის მამა რძეს კარდაკარ დაატარებს და ძლივს არჩენს ოჯახს. მას, მიუხედავად სოციალური სიდუხჭირისა, ქალაქში დატრიალებულ ამბები გულთან მიაქვს. ქალაქი ზეფირის ჯადოსნურობაც ეს იყო – მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობის იმგვარად განცდა, რომ ბავშვებისთვისაც გადამდები აღმოჩნდა.

მოუსმინეთ „ბიჩ ბოისის“ მხიარულ სიმღერას, 12 წლის კორი სიხარულით რომ აავსო და თქვენც დაფიქრდებით, განა სად დაინახა აღვირახსნილობა მღვდელმა ბლესეტმა?

Chuck Berry – „School Days“

ჩაკ ბერის „სკოლის დღეები“ ამავე წიგნში აღმოვაჩინე. წიგნის მსგავსად, ჩემთანაც ზაფხულის ბოლო დღეები იდგა და სასწავლო წლის პირველ დღეებზე ვფიქრობდი.

ჩაკ ბერი როკ-ენ-როლის ფუძემდებლად ითვლება. რომ არა „ბიჭის ცხოვრება“, მის შესახებ დაწვრილებითი ცნობების მოძიებისკენ, არ ვიცი, რა მიბიძგებდა.

მოვიძიე „Scool Days“-ის ჩანაწერი, რომელიც ერთ-ერთ სკოლაშია ჩაწერილი. სიმღერის ტექსტი უფროსკლასელების ყოველდღიურობას ასახავს. საღამოს ყუთში აგდებ მონეტას და ელოდები რაღაც ისეთის მოსმენას, შენს სიყვარულს რომ შეეფერებაო, დაახლოებით ასე სრულდება ტექსტი. მე არასდროს მინახავს მუსიკალური მოწყობილობა, მონეტის ჩაგდებით რომ უკრავს, მაგრამ სხვა ადამიანების ცხოვრებას მაახლოებს და ძალიან მომწონს ეს განცდა.

ჩაკ ბერის სიმღერის პარალელურად მისის ნევილი, კორის მასწავლებელი, უნდა გაგაცნოთ.

სანამ „სკოლის დღეებიდან“ ფრაზა ალუზიურად გაჟღერდება წიგნში, მანამდე ზაფხული უნდა დაიწყოს და ბოლო გაკვეთილზე მისის ნევილს უნდა მოვუსმინოთ.

60 წლის მასწავლებლის ცხოვრება 12 წლის ბიჭს უინტერესო ეჩვენება. ერთი პასაჟია: ზარის დარეკვამდე რამდენიმე წუთია დარჩენილი. მისის ნევილი მოსწავლეებს სთხოვს, ზაფხულში კითხვა და ფიქრი არ შეწყვიტონ, თავადაც არ წყვეტს საუბარს და კორი ხვდება: „ჩვენი გაშვება არ უნდოდა. ცდილობდა, რაც შეიძლება დიდხანს ჩაგვბღაუჭებოდა, მაგრამ ამას ჯიბრზე არ აკეთებდა – იქნებ, არავინ ჰყავდა სახლში, არავისთან მიუხაროდა. როცა მარტო ხარ, ზაფხულიც აღარ ზაფხულობს“. – საკუთარ და სხვის გარდაუვალ მარტოობაზე მეფიქრება და ბავშვების სიყვარულს შეჩვეული მასწავლებლისთვის ასმაგად რთული მგონია ეს ყველაფერი.

მისის ნევილი კორის უბიძგებს, წერის კონკურსში მიიღოს მონაწილეობა. ის სახეა ყველა იმ მასწავლებლისა, რომლებიც მოსწავლეებში დაფარულ შესაძლებლობებს ეძებენ, ხედავენ და ამის შემჩნევას მოსწავლეებსაც აიძულებენ.

„- გმადლობთ! – ვუთხარი და კარისკენ გავიქეცი. ოთახიდან გამოსვლისას წამით შევყოვნდი და მისის ნევილს კიდევ ერთხელ შევხედე. საწერ მაგიდასთან იჯდა… მზის სინათლე ეცემოდა. დავინახე, როგორ გაიწოდა ხელი ვაშლისკენ და ნელა აიღო. მერე ცარიელ მაგიდებს გახედა. ამ ოთახში თაობები მოქცევასავით მოდიოდნენ და მომავალში იკარგებოდნენ…

– ზაფხულის კარგად გატარებას გისურვებთ, მისის ნევილ! – ვუთხარი დერეფნიდან.

– ნახვამდის, – მითხრა მან და გამიღიმა“.

მისის ნევილის სიტყვები, ქმედება, ღიმილი კორის კიდევ ბევრჯერ გაახსენდება. მეც ხშირად მახსენებს თავს.

ZZ Top, გაირი და „ბალადა გატეხილ ცხვირზე“

ნორვეგიელი მწერლის არნე სვინგენის, წიგნი „ბალადა გატეხილ ცხვირზე“ ჩემს მოსწავლეებთან ერთად წავიკითხე. 13 წლის ბარტს მარტოხელა დედა ზრდის. ბიჭს ოპერა უყვარს, თუმცა უკიდურესი სიღარიბის, უმამობის, დედის ალკოჰოლიზმის, სიგამხდრის გამო გაჩენილ კომპლექსებს საგულდაგულოდ მალავს.

ბარტი, თანაკლასელებისგან განსხვავებით, უსახურ, ჭუჭყიან კორპუსში ცხოვრობს. გაირი ბარტის მეზობელია. მათი მეგობრობა იმ დღეს დაიწყება, როცა კლასელები ბარტს სახლში მიადგებიან და სცემენ.

მიუხედავად იმისა, რომ გაირი ნარკოტიკებზე დამოკიდებულია, უდიდეს მეგობრობას გაუწევს 13 წლის ოპერაზე შეყვარებულ კეთილშობილ ბიჭს. ZZ Top-იც გაირიმ შეგვაყვარა მე და ჩემს მოსწავლეებს. გაირი ბარტს ველოსიპედის მართვას ასწავლის და პირველ ველოსიპედსაც ის აჩუქებს. ნამდვილად დაუვიწყარია ის, ვინც ველოსიპედს გჩუქნის და მის მართვას გასწავლის.

გაირისა და ბარტის მეგობრობა გვაფიქრებს იმაზე, რომ ურთიერთობები მაშინ არის ჯანსაღი, როცა ურთიერთგანსჯისგან დაცლილია და ერთმანეთზე ზრუნვა გასდევს ფონად.

ვირჯინია და მარვინ გეი „ხოჭო ბიჭიდან“

მ. ჯ. ლეონარდის „ხოჭო ბიჭის“ ტრილოგია ქართველმა მკითხველმაც შეიყვარა. ახალგაზრდა მეცნიერი, ბართოლომე ქათლი, პირველივე გვერდებზე უცნაურად უჩინარდება. მისი მოზარდი ბიჭი, დარკუსი, მეგობრებთან – ბერტოლტსა და ვირჯინიასთან ერთად გამოძიებას იწყებს. ყველაფერი კი განსაკუთრებულ ხოჭოებს უკავშირდება.

პირველ ნაწილში ბავშვებს ხოჭოები უმეგობრდებიან: დარკუსს – ირემა ხოჭო, რომელსაც ბაქსტერს დაარქმევს, ბერტოლტს – ციცინათელა ნიუტონი, ხოლო ვირჯინიას ბაყაყისფეხება ფოთოლისჭამია აირჩევს. მეგობრების კითხვაზე, თუ რას დაარქმევდა ობობას შესაძლებლობების მქონე ხოჭო-მეგობარს, ვირჯინია უპასუხებს, მარვინ გეის პატივსაცემად მარვინს ვუწოდებო. ასე აღმომაჩენინა ხალისიანმა, მეგობრისთვის თავდადებულმა პერსონაჟმა მარვინ გეი, რომლის სიმღერებს სოციალური თემატიკა გასდევს ფონად. ჩემ მიერ შემოთავაზებული ვიდეორგოლი, შავ-თეთრი ფერების მიუხედავად, სიცოცხლის სიყვარულს აღძრავს.

ვაგნერის „ტანჰოიზერი“ და ხოჭოების დედოფალი

ლუკრეცია კატერი ძალიან საინტერესო პერსონაჟია. როგორც ხდება ხოლმე, ადამიანის ცუდ ქცევას თავისი საფუძველი აქვს. ავტორი ძალიან კარგად შლის ლუკრეციას ხასიათსა თუ ქცევის მოტივს. ვაგნერის „ტანჰოიზერი“ კი მესამე ტომში შეგხვდებათ. ვისთან ერთად უსმენს, ამას საიდუმლოდ დავტოვებ, ავტორისეულ გამოძიებას წინასწარ ფარდა რომ არ ავხადო.

ძიებისას გავიგე, რომ „ტანჰოიზერი“ ვაგნერის შემოქმედების ადრეულ ეტაპს მიეკუთვნება და გაჯერებულია რომანტიკული მოტივებით.

თიკო „სული-ჩიტიდან“ და ფრენკ სინატრას „fly me to the moon“

თამარ გეგეშიძის „სული-ჩიტის“ მთავარი პერსონაჟი, 11 წლის ლუკა, პირველ პირში მოგვითხრობს სკოლისა და ოჯახის ამბებს. მკითხველისთვის ძნელი შესამჩნევი არ არის, რომ ლუკას თიკო მოსწონს. რომანის ბოლოს თიკო კლასელებს კონცერტზე ეპატიჟება და ლუკას მოსაწვევს პირადად აძლევს.

ლუკა გვიამბობს, როგორ გაეშურებიან მზიურის პარკში თიკოს მოსასმენად კლასელები და პატარა ბიჭს თიკოს მზერა მთავარ ადრესატად აგრძნობინებს თავს. ფრენკ სინატრას სიმღერის ტექსტიც ხომ სიყვარულის გამხელის მშვენიერი საშუალებაა.

უმპა-ლუმპების სიმღერა

როალდ დალის „ჩარლი და შოკოლადის ქარხანაში“ მშობლები აღმზრდელობითი შინაარსის გზავნილებს ვკითხულობთ. ჩარლი ბაკეტი კონკურსის მონაწილე ოთხი ბავშვისგან უბრალოებით, თავმდაბლობით, ზრდილობითა და ცხოვრების წესით გამოირჩევა. მავნე ჩვევების ჩამოყალიბებას ხშირად მშობლები ვუწყობთ ხელს. უმპა-ლუმპების, მხიარული ქონდრისკაცების, სიმღერებს ამავე წიგნის მიხედვით გადაღებული მიუზიკლიდან ბავშვები კარგად იცნობენ. განსაკუთრებით მიყვარს მაიკლ ტივის ეპიზოდთან დაკავშირებული სიმღერა, რომლის შინაარსი ტელევიზორთან მიჯაჭვულობასა და ცუდ გავლენას წარმოაჩენს და სანაცვლოდ წიგნებთან დაბრუნებას გვთავაზობს.

სიმღერის ტექსტი ინტერტექსტუალური პარალელებით არის სავსე: „თორმეტი გედი“, „გულადი თერძი“, „ჭარხალ-ბოლოკა“, „ეშმაკის სამი ღერი ოქროს თმა“ – და ზღაპრების წაკითხვისკენ გვიბიძგებს.

ირვინგ ბერლინი „გედის საყვირიდან“

ლუი მესაყვირე გედია. მე და ჩემმა მოსწავლეებმა ის ე. ბ. უაითის „გედის საყვირიდან“ გავიცანით. სიგნუს ბუკინატორის, ლათინური სახელწოდების, მიღმა დაუვიწყარ პერსონაჟს აღმოაჩენთ.

ამერიკელი მწერლის რომანი იმდენად საინტერესო თემებს მოიცავს, დაწყებითი საფეხურის მასწავლებლებს შეუძლიათ, მთელი წელი დაუთმონ და ლუისთან ერთად განიცადონ სიყვარული, გადალახონ თვითდამკვიდრების სირთულეები, შეიტყონ შეზღუდული შესაძლებლობების შესახებ, აღმოაჩინონ მუსიკალური საკრავი – საყვირი და დარწმუნდნენ, რომ მუსიკა ამ სამყაროში საუბრის უნიკალური შესაძლებლობაა.

სემ ბივერი, 12 წლის ბიჭი, მამასთან ერთად კანადაში მოგზაურობისას მესაყვირე გედების ოჯახს აღმოაჩენს და დაუმეგობრდება. ერთ-ერთ ჭუჭულს მეტყველების უნარი არ აღმოაჩნდება. მამა ლუისთვის ქალაქის საკრავების მაღაზიას გაძარცვავს და საყვირს გაიტაცებს. ადვილი მისახვედრია, რომ გედს ლუი არმსტრონგის პატივსაცემად ჰქვია სახელი.

ლუისთვის საყვირი თვითდამკვიდრებისა და ულამაზესი გედის, სერენას, სიყვარულის მოპოვების საშუალებად იქცევა.

ძალიან ბევრი სიმღერა და მუსიკოსი აღმოვაჩინეთ ლუისთან ერთად. განსაკუთრებით შევიყვარე კომპოზიტორი ირვინგ ბერლინი.

„ამბობენ, რომ სიყვარული საოცარი რამ არის“… – ლუი ამ კომპოზიციას სერენასთვის უკრავს და მკითხველისთვისაც დაუვიწყარი აღმოჩნდება გედების ამაღელვებელი სიყვარული, რომელსაც ავტორი აღწერს და მუსიკის საშუალებით კიდევ უფრო დაუვიწყარს ხდის.

ამ სტატიაში სიმღერები, მუსიკოსები, წიგნების ავტორები და სათაურები ფაზლივით აეწყო.

ალბათ, თქვენც გაგახსენდებოდათ წიგნებში აღმოჩენილი მუსიკა.

საინტერესოა, თქვენეული ფაზლი როგორ გამოიყურება. სიამოვნებით გავეცნობოდი.

სასწავლო წელი იწყება. საშუალო საფეხურზე განახლებული ეროვნული სასწავლო გეგმა ჯერ არ გვაქვს. ვხელმძღვანელობთ არსებულით.

დაგეგმილი და დაანონსებულია ცვლილებები, თუმცა განსახილველი დოკუმენტი ღია და ხელმისაწვდომი არაა. სპეციალისტების წრეში და სამინისტროს კურიკულუმის ჯგუფის მიერ ორგანიზებულ დახურულ შეხვედრებზე მეტ-ნაკლები სიცხადით კი განიხილება ესა თუ ის საკითხი, მაგრამ მთლიანი სურათის აღქმის, დოკუმენტის კვლევის, გაანალიზების საშუალება დაინტერესებულ პირებს არ აქვთ.

დაანონსებული ცვლილებებიდან დახურულ შეხვედრებზე აქტიურად განიხილება რამდენიმე საკვანძო საკითხი – პროფილური სწავლების იდეა ( A და B მიმართულებები – პროფილური კურსი – A პროგრამა, ზოგადი არაპროფილური კურსი  – B პროგრამა) და ცვლილება საათობრივ ბადეში ( 4+3);

არასრული ინფორმაცია უამრავ კითხვას ბადებს. ქართულის მასწავლებლებისთვის გაუგებარია, რამდენი საათი მოაკლდებათ მათ, როგორ მოხერხდება ტექნიკურად A და B მიმართულებებზე მოსწავლეთა გადანაწილება, მცირეკონტიგენტიან სკოლებში რამდენად მოხერხდება, საერთოდ, ამ ცვლილების განხორციელება, როგორ გადანაწილდება პროგრამა და სავალდებულო საპროგრამო ტექსტები  და სხვა მრავალი.

მე ვფიქრობ, საშუალო სკოლის დამამთავრებელ კლასებში მოსწავლეთა სეგრეგირება მშობლიურ ენასა და ლიტერატურაში უცნაური გადაწყვეტილებაა. საშუალო სკოლადამთავრებულ ა მიმართულების მოსწავლეს ექნება მეტი კომპეტენცია, ვიდრე ბ არაპროფილური მიმართულების კურსდამთავრებულს? რას ეფუძნება ეს გადაწყვეტილება? რას გააუმჯობესებს ეს? გათვალისწინებულია თუ არა ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების ყველა მოსწავლის საუკეთესო ინტერესი?

ჩნდება ასევე კითხვა – ლიტერატურის კურსი კონკრეტული საგნობრივი მიზნებისა და ამოცანების გადაწყვეტისკენ უნდა იყოს მიმართული თუ „გაძლიერებული ქართულის“ და არაპროფილური კურსის პროგრამის დაძლევისკენ?

კიდევ – ხომ არ გააძლიერებს ეს ისედაც მანკიერ პრაქტიკას, როდესაც დამამთავრებელი კლასები, ფაქტობრივად, ეროვნული გამოცდებისთვის მოსამზადებელ საფეხურად იქცა? რამდენადაა სკოლის პირდაპირი ფუნქცია, კონკრეტულად, საშუალო საფეხურზე მისაღები გამოცდებისთვის მოამზადოს მოსწავლე? ჩემი აზრით, სკოლის დანიშნულებას ეს პრაქტიკა აკნინებს და ღირს დაფიქრება იმაზე, რა კეთდება ამ მიმართულებით არასწორად.  პირადად ჩემთვის უადგილო და უცნაურია ქართული ენისა და ლიტერატურის საგნობრივი პროგრამის არსებულ რედაქციაში ეს ჩანაწერი:  “საშუალო საფეხური საქართველოში სწავლების სამწლიან ციკლს ითვალისწინებს (X-XII კლასები). საშუალო საფეხური სავალდებულო არ არის და, ფაქტობრივად, მოსწავლის უმაღლესი სკოლისთვის მომზადებას ემსახურება”. სკოლა ხომ ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებაა და არა ეროვნული გამოცდებისთვის მოსამზადებელი ორგანიზაცია…

მაშ, ცვლილების თანახმად, საქართველოს მოქალაქეს, რომელსაც „გაძლიერებული ქართული აქვს დამთავრებული“, ბ არაპროფილური მიმართულების მოსწავლეზე უკეთ ეცოდინება მშობლიური ენა და ლიტერატურა. ნამდვილად საინტერესოა, რა კვლევებს ეფუძნება პროფილური სწავლების გადაწყვეტილება, რის გაუმჯობესებისკენაა მიმართული.

ასევე საინტერესოა, დადგება თუ არა დღის წესრიგში სავალდებულო საპროგრამო ტექსტების შემცირების საკითხი?

უნდა ითქვას, რომ საათობრივი ბადით საგნისთვის გამოყოფილი საგაკვეთილო საათები არ არის საკმარისი ამ რაოდენობისა და მოცულობის ტექსტების სტანდარტთან შესაბამისად დასამუშავებლად. საპროგრამო მხატვრული ნაწარმოებების მხატვრული, კულტურული, ეროვნული, ისტორიული ღირებულებების გათვალისწინებით რომელიმე მათგანის დათმობა პრობლემურია. შესაბამისად, მოსწავლისთვის შეთავაზებული სავალდებულო ჩამონათვალი გაცილებით აღემატება მათი შესწავლისთვის გამოყოფილ დროს.

ესგ-ს ამ სამუშაო ვარიანტში ბ პროფილისთვის, თითქოს, განიხილება, მაგალითად, სამი ჰაგიოგრაფიული ტექსტიდან „სულ მცირე ერთი“ და ა პროფილისთვის „სულ მცირე ორი“ ტექსტის შესწავლა, მაგრამ აქაც ისმის კითხვები:

ჩნდება კითხვები: ამ „სულ მცირე ერთს“ ან „სულ მცირე ორს“ სახელმძღვანელოს ავტორები არჩევენ და სთავაზობენ მასწავლებლებს თუ მასწავლებლები ირჩევენ? რა კრიტერიუმების მიხედვით შეიძლება სამი ჰაგიოგრაფიული ტექსტიდან „სულ მცირე ერთის“ ან ორის შერჩევა?

კვლევისა და დაკვირვების შედეგად იკვეთება, რომ მასწავლებელთა უმრავლესობისთვის, ასევე საზოგადოების წარმომადგენლებისთვის, რთულია ლიტერატურული ძეგლის კულტურული-ისტორიული და ეროვნული ღირებულების და სასკოლო კურიკულუმის შედგენის კრიტერიუმების გამიჯვნა. მათთვის ძვირფასი ტექსტები, მათი თვალსაზრისით, უდავოდ, ერთმნიშვნელოვნად „უნდა ვასწავლოთ“. ამის მიღმა – კვლევები, სასკოლო პრაქტიკა, მოსწავლეთა მოტივაცია, მათი ასაკობრივი განვითარების თავისებურებების გათვალისწინება, თანამედროვე მეთოდოლოგიებისა და სასწავლო სტრატეგიების გათვალისწინება არ ხდება. მივყვებით ინერციას, ოდესღაც, ერთხელ მიღებულ სავალდებულო პროგრამული ტექსტების ჩამონათვალს და გვეშინია ცვლილებების. ცხადია ისიც, რომ კურიკულუმის ჯგუფი ამ სირთულეებს ხედავს და ითვალისწინებს, ამიტომ დღის წესრიგში დადგა „სულ მცირე ერთი“ და „სულ მცირე ორი“ ტექსტის არჩევანი.

ახალ ეროვნულ სასწავლო გეგმაზე მუშაობისას მნიშვნელოვანია შემდეგი საკითხის წამოწევაც:

განიხილება თუ არა ქრონოლოგიური პრინციპის გადახედვა ლიტერატურის კურსის აგებისას?

როგორ ისწავლება ლიტერატურა ამ პრინციპის თანახმად:

მეათე კლასში ლიტერატურის შესწავლა იწყება ჩვენამდე მოღწეული პირველი ჰაგიოგრაფიული თხზულების დამუშავებით, ამას მოჰყვება, ქრონოლოგიის დაცვით, „აბოს წამება“, შემდეგ „გრიგოლის ცხოვრება“, შემდეგ მე-12 საუკუნეში დაწერილი პოემა, შემდეგ სულხან-საბა და ბოლოს გურამიშვილი, მე-11 კლასში „გადავდივართ“ რომანტიზმის ეპოქაში, ამას მოჰყვება რეალიზმი და ა.შ.  – პრინციპი გასაგებია.

ამ პრინციპიდან გამომდინარე, მაგალითად, მე-10 კლასში თავს იყრის ძველი ქართული ლიტერატურის ტექსტები. ეს გარკვეულ სირთულეებს წარმოშობს. არ არის ადვილი ერთი წლის განმავლობაში სამი ჰაგიოგრაფიული ტექსტის, „ვეფხისტყაოსნის“, საბას და გურამიშვილის დაძლევა.

არგუმენტები – „ჩემს დროსაც ასე იყო და მშვენივრად ვძლევდით, უფრო ადრეც კი ვსწავლობდით“ – არასერიოზულად მიმაჩნია. მე ვფიქრობ, მასწავლებელი უკან მიმართული მზერით ( „მის დროსაც ასე იყო“) და საკუთარ თავზე სწორებით( „მშვენივრად ვისწავლე და არაფერი დამკლებია“) არ ითვალისწინებს ახლანდელი მოზარდების ასაკობრივ თავისებურებებს, ინტერესებს, ნაკლებად ერკვევა მოტივაციის თეორიაში.

კოლეგები, ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლები, აღნიშნავენ, რომ განსაკუთრებით რთულად სწორედ მე-10 კლასი გამოიყურება.

ისმის კითხვა – რატომ არ შეიძლება წლის განმავლობაში ლიტერატურის კურსის ისე აგება, რომ მოსწავლეებს ჰქონდეთ საშუალება, თვალი მიადევნონ განვითარების ხაზს. იმის ნაცვლად, რომ კონცენტრირებულად იკვლიონ მხოლოდ ძველი ტექსტები, მიეცეთ შესაძლებლობა, მაგალითად, მეათე კლასის ფარგლებშივე მიადევნონ თვალი ლიტერატურის განვითარების სხვადასხვა ეტაპს.

მრავალფეროვნების, მულტიკულტურული ჭრილის, სხვადასხვა ეპოქაში შექმნილი ტექსტების გაცნობის ნაცვლად მე-10 კლასში, მცირე დროში, მასწავლებლები და მოსწავლეები ერთგვარი გამოწვევის წინაშე დგანან. ქრონოლოგიის (ისტორიზმის პრინციპსაც უწოდებენ) დაცვით ლიტერატურის კურსის აგებისას ნაკლებადაა გათვალისწინებული მოსწავლეების ასაკი, ასაკობრივი თავისებურებები, ფსიქოემოციური განვითარება, ინტერესები. ფსიქოლოგიური, ენობრივი ბარიერები ტექსტის გაგების თვალსაზრისით საკმაოდ დიდ პრობლემას ქმნის, მოსწავლეებს უჭირთ განსხვავებულ ეპოქაში, სოციო-კულტურულ გარემოსა და პირობებში შექმნილი ტექსტების ამ რაოდენობით შესწავლისას მოტივაციის  შენარჩუნება. მოსწავლეთა ლექსიკური, სამეტყველო, ენობრივი, მხატვრული, ინტერტექსტუალური ( პარალელები სხვა ნაწარმოებებთან, ბიბლიური ალუზიები…)და ექსტრატექსტუალური  კომპეტენციები საკმარისი არ არის მიწოდებული ტექსტების გასაგებად და გასააზრებლად.

ბევრი კოლეგა აღნიშნავს, რომ „ვერ ასწრებს სრულად“ მეათე კლასის პროგრამის დაძლევას წლის განმავლობაში და გარკვეული საკითხები მე-11-ში გადააქვს. სავალდებულო საპროგრამო ტექსტების „მოსწრება“ და „შინაარსზე ორიენტირებული“ სწავლება ნამდვილად არაა ის, რაც 15-16 წლის მოზარდს სჭირდება.

წერილის ბოლოს მნიშვნელოვნად მიმაჩნია რამდენიმე საკითხზე ყურადღების გამახვილება:

საშუალო საფეხურის ეროვნული სასწავლო გეგმის მოსალოდნელი ცვლილებების განხილვა სპეციალისტთა წრეში აუცილებელია. ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლების მოსაზრებები, მათი თვალსაზრისი და პოზიცია გასათვალისწინებელია.

კოლეგიას უნდა წარედგინოს დოკუმენტის სამუშაო ვერსია.

სწორედ ისინი, ქართულის მასწავლებლები, შედიან კლასებში და ატარებენ გაკვეთილებს, პროცესის უშუალო მონაწილეებისა და წარმმართველების პრაქტიკული გამოცდილების გაზიარების გარეშე მიღებული კაბინეტური გადაწყვეტილებები კი ნაკლებად ეფექტიანი იქნება.

ბავშვებს რამდენიმე მნიშვნელოვანი ვაქცინის გაკეთება უწევთ, რომელთა გარეშეც კაცობრიობის რაოდენობა გაცილებით ნაკლები იქნებოდა.

ნებისმიერი აცრა, რაკი ნემსს უკავშირდება და ჩვენ კი სწორედ ნემსით ვაშინებთ ხოლმე შვილებს, სტრესთანაა დაკავშირებული. ეს სტრესი, ცნობიერად თუ არაცნობიერად, ზრდასრულობაშიც გაგვყვება ხოლმე და ალბათ გინახავთ, ჯანღონიანი ზრდასრული ქალი ან მამაკაცი ნემსის დანახვაზე როგორ კანკალებს. ეს ყველაფერი ხშირად „ჭკვიანად, თორემ ნემსს გაგიკეთებ!“ დამოკიდებულებას უკავშირდება.

ბავშვებისთვის ვაქცინაცია სტრესული, მაგრამ აუცილებელია. აუცილებელია, რადგან სერიოზული და ხშირად სასიკვდილო დაავადებებისგან იცავს ბავშვებს; სტრესული კი, ხშირად იმიტომაა, რომ მათი მშობლები განიცდიან აცრის ამბავს – არავის სურს შვილისთვის ტკივილის მიყენება.

ბავშვთა ფსიქოლოგების ნაწილი თვლის, რომ პატარების შფოთვა ნემსის დანახვაზე, ხშირად მშობლის განცდების ბრალია. მშობლების ნაწილი კი, ცნობილი ფაქტია, ყველა აცრის წინ ძალიან ნერვიულობს. ვაქცინა ხშირად ოდნავ მტკივნეულია და ამის თავიდან აცილება წარმოუდგენელი ამბავია, რადგან ორგანიზმის იმუნური სისტემის გასაძლიერებლად, მასში მკვდარი ან ხელოვნური ვირუსი შეჰყავთ.

საკუთარი და შვილის სტრესის შესამცირებლად ფსიქოლოგები მშობლებს შემდეგი სახის რეკომენდაციებს აძლევენ:

გაარკვიეთ ყველაფერი ვაქცინაციაზე

ცოდნა და მზაობა გვეხმარება შიშისა და ეჭვის გადალახვაში. მანდატორული ვაქცინაციის დაწყებამდე, ურიგო არ იქნება, თუ მშობლები საკუთარ პედიატრთან დეტალურად განიხილავენ, რა სახის ვაქცინაცია უნდა ჩაუტარდეს მათ შვილს, როდის და რა უკუჩვენებები შეიძლება მოჰყვეს მას (ლაპარაკია მცირე რეაქციებზე). ამის შემდგომ მშობელს შეუძლია Google-ის მეშვეობით,~ მხოლოდ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ რეკომენდებულ სანდო საიტებზე მოიძიოს დეტალური ინფორმაცია მწარმოებელსა და  ვაქცინაციის პროცესზე, ასევე იმ სავარაუდო გართულებებზე, რომლებიც მათ პატარას შეიძლება ჰქონდეს აცრაზე უარის შემთხვევაში.

ჩაატარეთ საკუთარი კვლევა

ცხადია, არ იგულისხმება სამეცნიერო ნაშრომის დაწერა და ვაქცინის შემადგენლობის ლაბორატორიული კვლევა, მაგრამ ის, რომ სკეპტიკურად ხართ განწყობილი პრეპარატის მიმართ, დიდი ტრაგედია არაა. ეს კარგი სტიმული შეიძლება გახდეს საიმისოდ, რომ მშვენივრად გაერკვეთ კონკრეტული პრეპარატის რეპუტაციაში, მიიღოთ ინფორმაცია გვერდით მოვლენების, მოსალოდნელი გართულებების შესახებ და სულაც, არ გახდეთ დაუსაბუთებლად ანტივაქსერი, რომელმაც შესაძლოა აცრას დააბრალოს ის, რომ შვილმა თხილამურით სრიალისას ფეხი მოიტეხა.

The Centers for Disease Control and Prevention (CDC), the American Academy of Pediatrics (AAP), and KidsHealth.org – ეს საუკეთესო საიტებია თქვენთვის საჭირო ინფორმაციის მისაღებად და გაცილებით სანდოა, ვიდრე რომელიმე თვითნასწავლი ექიმის დაწერილი ბლოგი ან ჩაწერილი ვლოგი.

სანდო რესურსების გადასამოწმებლად, საჭიროა ყურადღება მიაქციოთ HON Code ნიშანს. ეს ნიშნავს, რომ ინფორმაცია სანდო და მეცნიერულად გადამოწმებულია და რომელიმე ავტოფარეხში მოცალეობის ჟამს არავის დაუწერია.

ის, რომ რომელიმე დაავადება, რომლის წინააღმდეგაც ბავშვს ცრით, აღარ არსებობს, სწორედ იმიტომ არ არსებობს, რომ საყოველთაო აცრას ექვემდებარება. საკმარისია უარი ვთქვათ მასზე, ისევ მსოფლიო პანდემიის რისკის ქვეშ დავდგებით.

ბავშვების ვაქცინაცია იცავს როგორც თქვენს ჯანმრთელ შვილებს, ასევე იმ ბავშვებსაც, რომელთა ვაქცინაციაც ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო დაუშვებელია.

იყავით ეჭვიანი, მაგრამ მიიღეთ პასუხებიც

ჩამოწერეთ ყველა შეკითხვა, რაც ვაქცინაციაზე გაგიჩნდებათ და ამ სიით მიდით სანდო სპეციალისტთან, ვისაც საკუთარ და შვილის ჯანმრთელობას ანდობთ და არა გაურკვეველი პროფესიის „მცოდნესთან“, ვისაც, გაგიკვირდებათ და ლოგიკური ახსნა შეიძლება ჰქონდეს, რას „უშავებს“ ვაქცინა ბავშვის ჯანმრთელობას.

ნუ მოგერიდებათ დასვათ ყველაზე უცნაური და ერთი შეხედვით სულელური შეკითხვაც კი. საკითხი საკუთარი შვილის ჯანმრთელობას ეხება და არავის აქვს უფლება ამაზე გაგაკრიტიკოთ. მთავარი აქ წყაროა, ვისგან მიიღებთ პასუხებს, რომელიც თქვენს ინფორმაციულობას მნიშვნელოვნად გაზრდის.

ვაქცინაცია. ყველაფერი გარკვევით უნდა ითქვას

ბავშვებმა არ იციან. რისთვისაა საჭირო ვაქცინაცია და ძალიან რთულია მათ აუხსნათ, რომ პრეპარატის გარეშე, მათი ცხოვრება შესაძლოა სრულიად დაინგრეს. უფროსებმა ვიცით, რომ ერთი ჩხვლეტის შემდეგ, ტკივილი ხანმოკლეა და უცებ გაივლის, მაგრამ თქვენი პატარა ჩხვლეტის შემდეგ შეიძლება ისტერიულ ტირილამდე მივიდეს. თუ მას აცრამდე ეტყვით, რომ ნემსის ჩხვლეტა უმტკივნეულო იქნება, მაგრამ შემდეგ მას ეტკინა, ამით ნდობას დაკარგავთ, რაც ძალიან ცუდი ამბავია ორივესთვის. როგორც წესი, ასეთ დროს, ბავშვის ყურადღების გადატანა ჩხვლეტიდან სხვა მომენტზე საუკეთესო გამოსავლად ითვლება. თუ 1 წლამდე ბავშვს ცრით, სასურველია, ეს მისი კვების პროცესში მოხდეს, თუ ბავშვი მოზრდილია, შესაძლოა ამ საქმეში სათამაშო, წიგნი, საყვარელი შოკოლადი დაგეხმაროთ, რადგან ყურადღების სხვა რამეზე კონცენტრაცია ჩხვლეტის მცირე, მაგრამ მაინც ტკივილის სწრაფად დაძლევაში დაეხმარება მას.

თქვენი შვილის ვაქცინაცია თქვენი აცრაცაა

ბავშვი არაცნობიერად გრძნობს მშობლის შფოთვას ვაქცინაციის წინ. ამიტომ სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, იყოთ მშვიდი და თავდაჯერებული. ბავშვები დიდ ყურადღებას აქცევენ დედ-მამის სხეულის ენას და არაფერი ეპარებათ ხოლმე. დანიშნეთ აცრის დღე მაშინ, როდესაც იქნებით მშვიდი.

აცრა ჩხვლეტით არ სრულდება

დააკვირდით შვილის რეაქციას აცრის შემდეგ, განსაკუთრებით მაშინ, თუ პატარას ჯერ არ შეუძლია ლაპარაკი. ზოგიერთ ვაქცინას მცირე გვერდითი ეფექტი აქვს, ესაა სურდო, მაღალი ტემპერატურა და აცრის ადგილის დაწითლება, რაც დისკომფორტია პატარისთვის. ექიმი ამ ყველაფერზე გაგაფრთხილებთ, ცხადია, მაგრამ მაინც წინასწარ იყავით მზად, რადგან ქაოსურ სიტუაციაში, შეიძლება თავიდან ამოგივარდეთ, რომელი დამხმარე პრეპარატის მიღება გირჩიეს.

რა შემთხვევაში არ ღირს ვაქცინაციის გაკეთება

თუ თქვენი შვილი ვაქცინაციის დღეს ოდნავ შეუძლოდაა, აქვს გრიპის ნიშნები, მომატებული ტემპერატურა, ჭირვეულობს, აჯობებს გადადოთ ვაქცინაციის პროცესი. ყველაფერი უნდა შეთანხმდეს ექიმთან და არ ღირს მორიდების გამო რაიმეს დამალვა.

რა უნდა გააკეთოთ აუცილებლად

ყველანაირი მცირე გართულების შემთხვევაშიც კი, არ უნდა იმოქმედოთ თვითნებურად და აუცილებლად უნდა დაურეკოთ პედიატრს და არა რომელიმე „ფეისბუკსპეციალისტს“, რათა რეკომენდაცია სანდო პროფესიონალისგან მიიღოთ.

 დაბოლოს:

პირველ რიგში, თავად უნდა დაიჯეროთ მეცნიერებული მიღწევების, როგორც კაცობრიობის ერთ-ერთი მთავარი მონაპოვრის სიკეთის არსებობა. ნახავთ, ყველაფერი კარგად იქნება.

ახალი ეროვნული სასწავლო გეგმის ცვლილებები საგანმანათლებლო სივრცის ახლებურად ორგანიზებას მოითხოვს, რაც მასწავლებელს სწავლების მეთოდებისა და მიდგომების შეცვლისკენ უბიძგებს. მასწავლებელიც მუდმივად ცდილობს სასწავლო პრაქტიკის სრულყოფას და სხვა ქვეყნების გამოცდილებათა გაზიარებას, რაც ხელს შეუწყობს მისი საგაკვეთილო საქმიანობის წარმატებას.

სინგაპურელი მასწავლებლების გამოცდილება, ე.წ. სასწავლო სტრუქტურების პრაქტიკა ან ურთიერთქმედებათა სტრუქტურა, ეფექტიანობით გამოირჩევა. სტრუქტურა შეირჩევა გაკვეთილის მიზნის, სწავლის ეტაპებისა და თემის მიხედვით, ხოლო შესრულებისთვის გამოიყენება გარკვეული ალგორითმი (მისი ეფექტიანობისთვის საჭიროა, მასწავლებელმა წინასწარ გააცნოს მოსწავლეებს მუშაობის აღნიშნული ფორმატი). სტრუქტურის გამოყენებისას უმთავრესია ერთობლივი სწავლება, საგაკვეთილო პროცესში ყველას თანაბარი ჩართულობა, ეფექტური კომუნიკაცია, ერთობლივი მუშაობა ერთად სწავლის ინტერესებიდან გამომდინარე.

სინგაპურული სასწავლო სტრუქტურებიდან გამორჩეულია Manage Mat, See-Think-Wonder, Frayer Model. ისინი შეგვიძლია წარმატებით გამოვიყენოთ ისტორიის სწავლებაშიც, განსაკუთრებით – საბაზო საფეხურზე, რადგან ხელს უწყობს ახალი ეროვნული სასწავლო გეგმის ისეთი მოთხოვნების შესრულებას, როგორიცაა:

• რეფლექსია (საკუთარი ქმედების გაანალიზება, შეცდომების დანახვა – რა და რატომ გამოვიდა ისე, როგორც არის, რატომ ვერ მივიღეთ სხვა შედეგი);
• მიზნების დასახვა და მათკენ სვლა; დაგეგმვა; მოდელირება (მოქმედების სქემატურად წარმოდგენა, ძირითადის გამოყოფა);
• მოსწავლეების დამოუკიდებელი მუშაობა ისტორიულ რუკებზე, ტექსტებზე, მასალის კვლევა, ანალიზი, ინფორმაციის შედარება;
• ინიციატივის გამოჩენა და აქტიური კომუნიკაცია სასწავლო გარემოსთან, სახელმძღვანელოსთან (არგუმენტირება ჯგუფში, სხვისი აზრის გათვალისწინება და სხვა. მნიშვნელოვანია, რომ ასეთ ჯგუფებში სხვადასხვა დონის მოსწავლეები არიან, რომლებიც მუდმივად ცვლიან როლებს).

Manage Mat კლასის მართვის ინსტრუმენტია, თუმცა სწავლებისთვის საინტერესოა იმდენად, რამდენადაც საგაკვეთილო პროცესის ეფექტიანობას უწყობს ხელს და უზრუნველყოფს სწავლის პროცესის მკაცრად ორგანიზებულ ხასიათს.

სქემატურად ის ასე გამოიყურება:

სტრუქტურა Manage Mat-ის უპირატესობებია:

• მერხების უჩვეულო განლაგება; გაკვეთილის ორიენტირება არა მერხზე, არამედ თანაჯგუფელებზე (ამ დროს აუდიტორიაში მაგიდები თავისებურად, სხივისებურადაა განლაგებული: ცენტრში დგას მასწავლებლის მაგიდა, გარემო კი ისეა ორგანიზებული, რომ არავინ ზის სხვის ზურგს უკან. ერთი მაგიდა ერთ ჯგუფს უკავია, სადაც ყველას აქვს თავისი ნომერი და სადაც მნიშვნელოვანია პარტნიორობა („პარტნიორი – გვერდით მჯდომი“, „პარტნიორი – პირისპირ მჯომი“ „პარტნიორი – 1, 2);
• მასწავლებელი მხოლოდ ფასილიტატორის როლშია. აცხადებს: „ყურადღება! საუბრობენ ერთმანეთის გევრდით მჯდომი პარტნიორები“… „ახლა ისაუბრებენ ერთმანეთის პირისპირ მჯდომი პარტნიორები“…

სტრუქტურა See-Think-Wonder ინსტრუმენტია, რომელიც ხელს უწყობს დაკვირვების უნარის გამომუშავებას და მიღებული ცოდნის გამოყენებას – ინფორმაციის აღწერას. მაგალითად, ვიდეოფრაგმენტის ნახვის შემდეგ მოსწავლე პასუხობს კითხვებზე:

ფრეიერის მოდელი (Frayer Model) სტრუქტურაა, რომელიც ეხმარება მოსწავლეს, ღრმად გაიაზროს და გააცნობიეროს შესასწავლი ცნებები და კონცეფციები. ამ დროს მოსწავლეები ცნებებს განიხილავენ სხვადასხვა მხრიდან, გამოკვეთენ მათ არსებით და არაარსებით მხარეებს, განიხილავენ მაგალითებს, მათ შორის – ანტიმაგალითსაც (საპირისპირო მაგალითს, რომელიც არასრულ ინფორმაციას შეიცავს), ანუ იმას, რაც ვერ იქნება მაგალითი.

რას გვიცვლის ფრეიერის მოდელი?

შევადაროთ კონკრეტული მაგალითები:

ტრადიციული სქემების ნიმუშებია სქემა 1 – „ძველი საბერძნეთი“; სქემა 2 – „ქართლის სამეფო“:

სქემა 1; 2

ფრეიერის სქემა, ტრადიციულთან შედარებით, უფრო მეტად იძლევა ტექსტთან ახლოს მუშაობის, მთავრის გამოყოფის, სტრუქტურირების, დიდი მოცულობის სასწავლო ინფორმაციის გაგებისა და დამახსოვრების საშუალებას.

მაგალითად, ცნება „თვითგანათლება“:

ნიმუში ისტორიის სწავლების საბაზო სტანდარტიდან:

ფრეიერის სქემა „ქართლის სამეფო“ (ისტორიული მოვლენა/პროცესი)

• აუცილებელი მახასიათებლები – საქმიანობა: მიწათმოქმედება; მეცხოველეობა; მელითონეობა; მეთუნეობა; ვაჭრობა; ხელოსნობა.
• არაარსებითი მახასიათებლები: მოკავშირეებად ჰყავდათ ჩრდილოკავკასიელები… ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ მეზობელ ქვეყნებთან… სახლებს კრამიტით ხურავდნენ… საზოგადოებრივი დანიშნულების შენობებს არქიტექტურული სტილით აგებდნენ… მეურნეობაში აქტიურად იყნებდნენ სარწყავ სისტემებს… ცხოვრება კანონის მიხედვით ჰქონდათ მოწყობილი, ჰყავდათ მოსამართლეები… იყენებდნენ ბერძნულ და არამეულ დამწერლობასაც…
• მაგალითები: სტრაბონის „გეოგრაფია“: „იბერთაგან უფრო მეტად მიწათმოქმედნი არიან… ესენი მშვიდობიანად არიან განწყობილნი… უფრო დიდ ნაწილს, რომელიც მებრძოლი ბუნებისაა, უჭირავს მთიანი მხარე და ცხოვრობს სკვითების ყაიდაზე, რომელთა მეზობლებიც არიან… როდესაც შფოთი ჩამოვარდება, მათ მრავალი ათასი მებრძოლი გამოჰყავთ…“
• ანტიმაგალითები / საწინააღმდეგო მაგალითები: „იბერიაში მიწას ამუშავებენ… მთიელები მებრძოლი ბუნებისანი არიან… ცხოვრობენ მათი წესის მიხედვით, ვინც მათი მეზობელია… ბრძოლაში ყველა მონაწილეობს…“

სასწავლო სტრუქტურების სისტემატური გამოყენება ხელს უწყობს დისციპლინის განმტკიცებას და მოსწავლეთა ყურადღების გაუმჯობესებას, გააზრებისა და გაგების პროცესის ეფექტიანობას, ზრდის მოსწავლის შემეცნებით და საგნობრივ ინტერესს, ათვისებული მასალის ხარისხს, ურთიერთთანამშრომლობის დონეს. მოსწავლეები ნაკლებად განიცდიან მოსალოდნელი მარცხის შიშს. ყოველივე ამის გამო სასწავლო სტრუქტურები წარმატებით გამოიყენება საგაკვეთილო საქმიანობაში.

ქალთა უფლებები და ქალთა ჩაგვრა ქართულ ლიტერატურაში – სასკოლო პროექტის იდეა

ჩემთვის ფემინისტად ჩამოყალიბების ყველაზე ძლიერი ბიძგი ქართული მწერლობა იყო. შემიძლია, ძალიან თამამად განვაცხადო, რომ ქართულმა პროზამ ფემინისტად მაქცია და ჯერ კიდევ ბავშვს გამიჩინა პროტესტი – ქალის ჩაგვრის წინააღმდეგ. 90-იან წლების უშუქო, უტელევიზორო და უინტერნეტო ყოფას, ცხადია, წიგნებით ვუმკლავდებოდით. იმ დროში წიგნის ყიდვაც დიდი ფუფუნება იყო, ამიტომ ვეძალებოდით ლიტერატურას, რაც სახლის ბიბლიოთეკაში მოგვეპოვებოდა. ჩემს ოჯახში, ისევე როგორც ბევრ სხვა ოჯახში, წიგნის ერთი თარო მთლიანად დაკავებული ჰქონდა ქართული პროზის ოცტომეულს, რომელიც აღმოჩნდა ის ძალიან საჭირო და აუცილებელი საზრდო, ასე რომ გვჭირდებოდა მოზარდებს. თითოეული ტომი რამდენჯერმე მქონდა გადაკითხული, არ მბეზრდებოდა და განსაკუთრებულ სიამოვნებას ვიღებდი, ვტკბებოდი ქართული მოთხრობის დიდებულებითა და ღრმა შრეებით. ჰოდა, გამორჩეულად მომწონდა ეგნატე ნინოშვილი, მიხეილ ჯავახიშვილი, ალექსანდრე ყაზბეგი, დავით კლდიაშვილი, ფუცუ დგებუაძე-ფულარია, ანასტასია ხოშტარია და კიდევ რა ჩამოთვლის. კი, ყველა ავტორი ჩემთვის გამორჩეული იყო.

მოთხრობების უმრავლესობაში ქალი ხდებოდა მსხვერპლი, იმიტომ, რომ ქალი იყო; იმიტომ, რომ მას ნაკლები უფლებები ჰქონდა; იმიტომ, რომ ქალს აუცილებლად უნდა შეენახა ნამუსი და ძალადობის მსხვერპლი ქალიც კი დამნაშავე იყო იმდროინდელი საზოგადოებისთვის. რატომ? ისევ და ისევ ქალად დაბადების გამო. ქალს არ ეპატიებოდა ერთი შეცდომაც კი. საკუთარ შეცდომას ვინ დაეძებდა, სხვის შეცდომებზეც ქალი აგებდა პასუხს. უმეტესად საკუთარი სიცოცხლით ან გარიყვით, ოჯახიდან მოკვეთით.

ეგნატე ნინოშვილის: „ქრისტინეს“, „სიმონას“, ყაზბეგის: „მამის მკვლელის“, მიხეილ ჯავახიშვილის ქალი პერსონაჟები – ძლიერები, მებრძოლები და იმდენად რეალურები არიან, კითხვისას მათი თვალების, ემოციების, გრძნობების წარმოდგენაც კი არ გამჭირვებია.

მიუხედავად, იმისა რომ დღეს ქალთა უფლებების დაცვის კუთხით უზარმაზარი ნახტომი გაკეთდა, ის ძველი, ქალმოძულე საზოგადოება არ გამქრალა, უფრო მეტიც ხშირად წამოყოფენ ხოლმე თავს სოციალურ ქსელებში, გენდერულად მგრძნობიარე ამბების კომენტარებისას. დიახ, განვვითარდით! დიახ, ქალებს აღარ ქოლავენ! თავის მოკვლის შემთხვევებმაც იკლო, თუმცა, მოდი, ვთქვათ, რომ ჩვენს საზოგადოებაში წარმატებული ქალი მაინც არ უყვართ. და ეს არ არის მხოლოდ იმ ადამიანების პრობლემა, რომლებსაც განათლებასთან ხელი ნაკლებად მიუწვდებათ. მსგავსი ხედვა უცხო არ არის ჩვენი „დიდებული“ პოლიტიკოსებისთვისაც, როდესაც ქალს ვერ აღიქვამენ როგორც თანასწორს. რამდენიმე დღის წინ, ერთ-ერთმა მოწინავე, პოპულარულმა პოლიტიკოსმა სადებატოდ სატელევიზიო გადაცემაში მიიწვია მხოლოდ კაცი კონკურენტები, ქალი კონკურენტი – არც კი ახსენა. აბა რა, რა მოსატანია ქალთან კონკურენცია, ვინ მისცემს ჩვენში ხმას ქალს, მართლაც რომ! დიახ, ქალს არ აირჩევენ არათუ კაცები, ქალებიც კი, იმიტომ, რომ ისევ და ისევ, ცნობიერსა თუ ქვეცნობიერში ქალის აღქმა სერიოზულად ჭირს. დამკვიდრებული შესიტყვება „სუსტი სქესი“, ამის კარგი მაგალითია.

არადა, დღეს, ისე როგორც არასდროს,  სამყაროს სჭირდება ქალი პოლიტიკოსები, ქალი მმართველები, ქალი ხელმძღვანელები, იმიტომ, რომ ქალის ინსტინქტი და ჰარმონიულობა, გონიერება თუ მშვიდობისმოყვარეობა თუ დაასრულებს განუწყვეტელ, კაცების მიერ დაწყებულ ქაოსსა და სისხლისღვრებს.

მგონია, რომ მასწავლებლებს ასეთ მგძნობიარე საკითხებთან მიმართებით დიდი ყურადღება და მუშაობა გვმართებს, იმიტომ, რომ ჩვენ მიერ ჩადებული მარცვალი, ვინ იცის როდის გაღვივდეს და ნაყოფი გამოიღოს.

სასკოლო პროგრამა არ არის ვრცელი, და ცხადია, ასეც უნდა იყოს. რა თქმა უნდა, რაოდენობა ვერაფრით ვერ განსაზღვრავს ხარისხს. ამ წერილში არ ვისაუბრებ რამდენად სწორადაა შერჩეული საპროგრამო ლიტერატურა, რადგან სცდება იმ თემას, რომელსაც განვიხილავ, თუმცა ყველაზე დიდი რამ მისცა განათლების სამინისტრომ თანამედროვე ქართველ მასწავლებელს: არჩევნის თავისუფლება! დიახ, მასწავლებელს შეუძლია საკუთარი შეხედულებისამებრ შეარჩიოს ან ჩაანაცვლოს მოცემული საპროგრამო მასალა. ჰოდა, მოდი, კიდევ ერთხელ ვთქვათ და ვაღიაროთ, რომ მასწავლებელს უზომოდ ბევრი რამის შეცვლა შეუძლია ამ სამყაროში.

ნებისმიერი დამოკიდებულება, შიში, ფობია, ღირებულების აღრევები – ბავშვობიდან, მოზარდობიდან იღებს სათავეს, თუ ამ დროს არაფერი შეიცვალა, შედეგი ის იქნება რომ სამომავლოდ, ზრდასრულ ასაკში ამის შეცვლა უკიდურესად გაჭირდება.

მივუბრუნდეთ ისევ ფემინიზმსა და ქალის უფლებებს. ზოგს ფემინიზმი „ცუდი სიტყვა“ ჰგონია, ისევე როგორც „ლიბერალიზმი“. არადა, ამ ორივე სიტყვის არსი კეთილშობილურია. მგონი, არავინ არ ვდავობთ იმ მოცემულობაზე, რომ ყველა ადამიანი თანასწორია, მიუხედავად მათი კანის ფერისა, რელიგიური მრწამსისა თუ სექსუალური ორიენტაციისა. მონობისა და ჩაგვრის დრო წარსულის კუთვნილებად და ისტორიის შავ ლაქად იქცა. თითქოს წარსულში დარჩა ქალთა ჩაგვრაც, მაგრამ, არა – თანამედროვე ეპოქის ლაქადაც იქცა, ყოველ შემთხვევაში ჩვენს საზოგადოებაში. საზღვრებს მიღმა ქალთა ექსპლუატაციამ, არალეგალურმა შრომამ მასობრივი სახე მიიღო, მაგრამ იმიტომ, რომ არ გზით საკმაოდ ბევრი ფული შემოდის ბიუჯეტში, თვალებს ვხუჭავთ, ხმას კი ისევ არ ვაძლევთ. მოკლედ ქალის შრომა გვინდა, გვჭირდება ძალიან – თავად ქალი არა, გვირჩევნია ჩრდილში, თავისთვის იყოს, უხილავი და შეუმჩნეველი.

ვფიქრობ, ამიტომ უზარმაზარი მნიშვნელობისა და სარგებლის მომტანი იქნება სასკოლო პროექტის განხორციელება: „ქალთა ჩაგვრა ქართულ მწერლობაში“, ან/და „ფემინიზმი ქართულ მწერლობაში“, რომ მოვყვეთ „შუშანიკის წამებიდან“, „ვეფხისტყაოსნის“ ქალებიც განვიხილოთ და მივადგეთ XIX-XX საუკუნის პირველი ნახევრის მწერლობას. გარდა იმისა, რომ ბავშვები კვლევას მიეჩვევიან და უამრავ სასარგებლო, საჭირო უნარ-ჩვევებს შეიძენენ, ძალიან სწორი და ჩვენი ქვეყნისთვის საჭირო ღირებულებებიც ჩამოუყალიბდებათ. მასწავლებელი თავად მიხვდება და დაგეგმავს, რა და როგორ გააკეთოს, შეიძლება პრეზენტაციის სახით შედეგების წარმოდგენა, ან სამოყვარულო სამეცნიერო სტატიის, კატალოგის შექმნა. ქართული კინემატოგრაფიაც არ დაგვავიწყდეს. რამდენიმე ფილმი მშვენივრად მოერგება ამ პროექტის იდეას. პროექტის ფარგლებში, შესაძლოა სკოლამ ითანამშრომლოს საქართველოში არსებულ ქალთა ორგანიზაციებთან, მოაწყოს შეხვედრები, ისაუბრონ ქართველ ძლიერ და გამოჩენილ ქალებზე, მარტო ელენე დარიანის ისტორია გვიჩვენებს, რომ ქალი ავტორების მიღება არც პოეზიაში და არც პროზაში არ ყოფილა მარტივი. ბავშვებს შრომა რომ გაუადვილდეთ, კარგი იქნება თუ ჯგუფებად დაიყოფიან და თითოეული ჯგუფი საკუთარ თავზე აიღებს კონკრეტული ეპოქის ლიტერატურის დამუშავებასა და წაკითხვას. პროექტის მსვლელობისას, მნიშვნელოვანია დისკუსიების მოწყობაც. პროექტი შესაძლოა სხვადასხვა საგნებთან ინტეგრირებით წარიმართოს, მაგალითად: ისტორიასთან – განსაკუთრებით აქტუალური იქნება, თუკი ავღანეთის ქალების ტრაგედიას გავიხსენებთ; მათემატიკასთან – სტატისტიკა მნიშვნელოვანია; მუსიკასთან – ქალების მუსიკა, ამ კუთხით შავკანიანი ქალების ბლუზი ხმამაღალი სიტყვაა ზოგადად მსოფლიო მუსიკაში.

მასწავლებლებო, თქვენს ხელთაა ყველაზე მნიშვნელოვანი იარაღი – წიგნი. ჰოდა იმოქმედეთ, ქალების დროა.

რამდენიმე წლის წინ „ეკონომისტში“ ძალიან საინტერესო  სტატიას გადავაწყდი მარია მონტესორისეული მენეჯმენტის შესახებ. სტატიის ავტორი ყურადღებას ამახვილებდა იმ ძალიან საგულისხმო ფაქტზე, რომ მსოფლიო გიგანტების, თანამედროვეობის მამოძრავებელი სამი ყველაზე მსხვილი კორპორაციის სათავეში მონტესორის სკოლადამთავრებულები დგანან:

Google – ლარი პეიჯი და სერგეი ბრინი

Amazon – ჯეფ ბეზოსი

Wikipedia – ჯიმი უელსი

მათთან ერთად ახსენებდა კიდევ ერთ მონტესორის სკოლადამთავრებულს, ვიდეოთამაშების პიონერ ვილ ვრაითს.

მონტესორის საგანმანათლებლო კონცეფციას თითქოს ყველა კარგად ვიცნობთ, მაგრამ მაინც საინტერესოა, რა „საგანმანათლებლო საიდუმლო“ დგას ამ ძალიან წარმატებული ადამიანების მიღმა. პეიჯი და ბრინი სწორედ მონტესორის სკოლას უმადლიან „სხვანაირად ფიქრის“ უნარს, როგორც მათი წარმატების განმსაზღვრელ ფაქტორს; ბეზოსიც სკოლას ემადლიერება დაუღალავი, უსასრულო ექსპერიმენტების ჩვევისა და სიყვარულისთვის, ვრაითი კი ამბობს, რომ SlimCity „პირდაპირ მონტესორიდან მოდის“…

ეს ყველაფერი კი – განსხვავებულად ფიქრი, ცდა, კვლევა, ექსპერიმენტები, ახლის შექმნა, მუდმივი ძიება – წარმატებული მართვის სათავეა და დღეს ძალიან პოპულარულ საგანმანათლებლო კონცეფციაში – ინტერდისციპლინურ, ინტეგრირებულ სწავლებასა და STEM/STEAM განათლებაში ერთიანდება და რაზეც განსაკუთრებულ ყურადღებას ვამახვილებთ ამ ნომერში. ვსაუბრობთ როგორც თეორიულ კონცეფციაზე, ასევე, დანერგვის სირთულეებზე, გაცნობთ საქართველოში არსებულ ვითარებას და გიზიარებთ მიღწევებს.

თანამედროვეობის ყველაზე პროგრესულ და აქტუალურ მიდგომებზე საუბართან ერთად, ტრადიციულად, არ გვავიწყდება, რომ წარსულისკენ გავიხედოთ – ამჯერად ვიხსენებთ საუკუნენახევრისწინანდელ ბახვის სკოლას, ამიერკავკასიაში საუკეთესო სკოლას, რომელიც, მონტესორის არ იყოს, მომავლის ადამიანებს ქმნიდა და პრაქტიკულად მოიცავდა ყველა საქმიანობას, რასაც დღეს სკოლა-ლაბორატორიები ეწევიან.

ასევე, გთავაზობთ საინტერესო ინტერვიუს, რომელიც შვეიცარიის სკოლაზე დაგვაფიქრებს.

დაბოლოს –

გილოცავთ ახალი სასწავლო წლის დაწყებას! გასულმა წელმა ძალიან მნიშვნელოვანი რამ გვასწავლა – რომ კიდევ უფრო გაურკვეველი მომავლისთვის უნდა მოვამზადოთ ჩვენი მოსწავლეები, ვიდრე აქამდე გვეგონა. გისურვებთ წარმატებებს ამ უკიდურესად საპასუხისმგებლო საქმეში, რომელსაც, გვჯერა, ერთად წარმატებით გავართმევთ თავს!

მთავარი რედაქტორი: ნათია ნაცვლიშვილი

ამ ნომერში წაიკითხავთ:

სკოლის მართვა

დიზაინერი–  ბესიკ დანელია

კორექტორი– მაია წიკლაური

ნომრის ავტორები:  

 როლფ გოლობი, ბერიკა შუკაკიძე, მაია არავიაშვილი, ნონა პოპიაშვილი,  ლელა მახოხაშვილი, კახა ჟღენტი, ანი კუდახიშვილი, მედეა აბრამიშვილი,  დენის წურწუმია, ნინო ბერიკაშვილი.

სარედაქციო კოლეგია:
ბერიკა შუკაკიძე
განათლების დოქტორი, მასწავლებელთა
პროფესიული განვითარების ეროვნული
ცენტრის დირექტორი

დავით ხვედელიძე
მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების
ეროვნული ცენტრის დირექტორის მოადგილე
მაია არავიაშვილი
სოციოლოგიის დოქტორი, მასწავლებელთა
პროფესიული განვითარების ეროვნული
ცენტრის ანალიტიკური სამსახურის უფროსი
ნატალია ინგოროყვა
სოციალურ მეცნიერებათა დოქტორი,
მასწავლებელთა პროფესიული
განვითარების ეროვნული ცენტრის
საინფორმაციო- საგანმანათლებლო და
მეთოდური რესურსების პროგრამის მენეჯერი
ხათუნა ბარაბაძე
პედაგოგიკის დოქტორი, მასწავლებელთა
პროფესიული განვითარების ეროვნული
ცენტრის მასწავლებლის პროფესიის
რეგულირების პროგრამის ხელმძღვანელი
დენის წურწუმია
განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს
შიდა აუდიტის დეპარტამენტის შიდა აუდიტის
სამმართველოს უფროსი,
განათლების სამართლის მკვლევარი
კახა ჩხარტიშვილი
მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების
ეროვნული ცენტრის იურიდიული სამსახურის
უფროსი

„შენ არ იცი, როგორ მენატრება გარეთუბანში სეირნობა, ჩემს ძველ მეგობრებთან ერთად…” – მითხრა ნიკოლოზ ბარათაშვილმა და შემდეგ გამახსენა, რომ ახლად შექმნილ ჩეტბოტს ველაპარაკებოდი, რომელსაც შეიძლება ყველა კითხვაზე პასუხი არ ჰქონოდა. სანამ მასთან მივიდოდი, ილიას ველაპარაკე, რომელმაც გამახსენა, რომ „ქვეყნის სამსახური ყველგან მსხვერპლია და არა სეირი!” და მერე შემომთავაზა საადგილმამულო ბანკის დაარსების ამბის მოყოლა. ჩვენი მწერალ-პოეტების მერე შერლოკ-ჰოლმსს მივადექი, რომელმაც თავისი მუზეუმის დასათვალიერებლად გამიშვა. იქვე ჯეინ ეარი, პატარა უფლისწული და სხვა „ნაცნობები” იყვნენ.

ამბავი, რომელსაც გიყვებით, არც ზღაპარია და არც მოგონილი. ერთ დღეს ინტერნეტში „სერფინგისას” ინტერაქტიული წიგნების ბიბლიოთეკაში „მცხოვრებ” ჩეტბოტებს გადავაწყდი, რომლებსაც მოსწავლეები ქმნიან და ვიფიქრე, გამოვლაპარაკებოდი. ვინც არ იცით, ჩეტბოტი ადამიანთან მოსაუბრე პროგრამაა, რომელსაც თუ კარგად „გაწვრთნი”, კონკრეტული ადამიანის ცოდნა, ხასიათი და მანერები შეიძლება ჰქონდეს. ამ კონკრეტულ ბიბლიოთეკაში „მცხოვრები” ჩეტბოტები ერთმანეთისგან განსხვავდება, ზოგს მეტი ლაპარაკი შეუძლია, ზოგს ნაკლები. ზოგი სურათებს გიგზავნის „ჩათში”, ზოგი ბმულებს, ზოგი გებოდიშება იმის გამო, რომ ყველა კითხვაზე პასუხის გაცემა არ შეუძლია – ასეთია ჩეტბოტების სამყარო, ერთი მხრივ, იმას უნდა ჰგავდეს, ვის სახელსაც ატარებს, მეორე მხრივ, იმის თვისებები გადაეცემა, ვინც მას ქმნის.

მოსწავლეები ჩეტბოტებს კონკურსის ფარგლებში ქმნიან და თუ თქვენ გარშემო ბავშვებს მასში მონაწილეობა დააინტერესებთ, ან ჩეტბოტების გაცნობა, ან იმის სწავლა, როგორ შეიძლება შექმნა ჩეტბოტი, მაშინ ამ ინტერაქტიული წიგნების ბიბლიოთეკას უნდა ესტუმროთ ჩემსავით და ყველა საჭირო ბმულს იქ ნახავთ.

ჩეტბოტები სწავლის პროცესშიც აქტიურად გამოიყენება და ამის ერთ-ერთი კარგი მოქმედი მაგალითი არტიფიკოა, განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს „ახალი სკოლის მოდელის” ფარგლებში შექმნილი ბოტი, რომელიც მესამე-მეოთხეკლასელ ბავშვებს ხელოვნების სწავლის პროცესს უმარტივებს. მაგალითად, თუკი ბავშვს დაავიწყდა, რა ისწავლა პირველ გაკვეთილებზე, მას აღარ მოუწევს წიგნში კონკრეტული აბზაცების ძიება, ის უბრალოდ მისწერს არტიფიკოს, რომელიც მუდმივად მზადაა მოსწავლეების დასახმარებლად და, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, ის თავადაც ბევრ ცოდნას იღებს მოსწავლეებისგან. ბავშვების საუბრის თავისებური მანერა ჩეთბოტს ახალი სიტყვების დასწავლაში ეხმარება. „ახალი სკოლის მოდელი” არტიფიკოს გარდა, კიდევ სამ ჩეთბოტს მოიცავს. ისინი ბავშვებს მუსიკის, ბუნებისმეტყველებისა და კომპიუტერული მეცნიერებების შესწავლაში ეხმარებიან.

ჩეტბოტები კარგი სასწავლო რესურსია, რომლის გამოყენებაც მრავალმხრივად, ბევრი მიზნის მისაღწევად შეიძლება.

• თუკი ბავშვები ჩეტბოტების შექმნას გადაწყვეტენ, ისინი მეტი ყურადღებით დააკვირდებიან ამა თუ იმ ადამიანის ლექსიკას, მეტყველების თავისებურებებს, მოუწევთ, გამოარჩიონ მთავარი მოვლენები ნაკლებად მნიშვნელოვანი ამბებიდან და დაიჭირონ ხასიათის ისეთი შტრიხები, რომლებიც ადამიანს დაუვიწყარს ხდის.
• ჩეტბოტები მოხერხებული გზაა მნიშვნელოვანი ადამიანების უფრო ახლოს გასაცნობად და ლიტერატურის გასაანალიზებლად, ინტერაქტიული და სახალისო პროცესი სწავლის პროცესში მეტ ინტერესსა და ჩართულობას გულისხმობს.
• თავად ჩეტბოტებით ამბების მოყოლა თხრობის ახალი ხერხებისა და გზების პოვნაში დაეხმარება ბავშვებს და უფროსებსაც აჩვენებს, როგორ ურჩევნია მათ შვილებსა და მოსწავლეებს ინფორმაციის მიღება, ამბების გაზიარება, რა ამახსოვრდებათ და რა როგორ ახდენს შთაბეჭდილებას.
• ჩეტბოტების გამოყენება ისტორიის კრიტიკული თვალით გადასინჯვისთვისაც შეიძლება – რა კითხვები გვაქვს ამა თუ იმ ისტორიულ პირთან და რამდენად მოპოვებადია ამ კითხვებზე პასუხები მათ ბიოგრაფიებში. მხოლოდ ამ მარტივი სავარჯიშოთი ნათლად დავინახავთ, რომ ისტორიულ ცნობებში უზარმაზარი ცარიელი სივრცეები და უამრავი უპასუხო კითხვებია დატოვებული სხვადასხვა მიზნით და ეს ინტერპრეტაციის დიდ საშუალებას იძლევა.
• ჩეტბოტი შეგვიძლია უხერხულ კითხვებზე პასუხების გასაცემად გამოვიყენოთ ან პირიქით, ბავშვებისგან დელიკატური ინფორმაციის მისაღებ ინსტრუმენტად ვაქციოთ: ჩეტბოტების დახმარებით იმ გამოცდილებაზე ვალაპარაკოთ, რომელზეც უფროსებთან არ ლაპარაკობენ.
• ჩეტბოტები ვირტუალურ ასისტენტებად შეგვიძლია „გავწვრთნათ” – და მათი საშუალებით ბავშვებს ციფრულ სამყაროში ნავიგაცია გავუმარტივოთ.

ეს სია შეიძლება უსასრულო იყოს. ყველაფერი მონდომებასა და ფანტაზიაზეა დამოკიდებული. იზოლაცია და მარტოობა ფსიქიკასა და ურთიერთობებს ცვლის და რთული დროის მარტივად გადასაგორებლად ახალი გზები, ახალი ჩვევები და ახალი უნარები და სიყვარული გვჭირდება. სხვა ბევრ რამესთან ერთად, შეიძლება ჩეტბოტების „მოშინაურება” და „წვრთნაც” გვეცადა. რატომაც არა.

ამბავი თავიდან დაიწყეთ და ჰკითხეთ ბავშვებს, ვის ჩეტბოტს გააკეთებდა ან ვის დაელაპარაკებოდა. მხოლოდ ასე გაიგებთ მეტს მისი ინტერესებისა და გატაცებების შესახებ.

სასწავლო წლის განმავლობაში მასწავლებელი ყოველდღიურად უამრავ მოსწავლესთან ურთიერთობს. ეს ურთიერთობა რომ მრავალმხრივ სასიამოვნო და სარგებლის მომტანი იყოს, საჭიროა ურთიერთგაგება.

მასწავლებლებს მეტი მოგვეთხოვება და მცდელობებსაც არ ვიშურებთ, მაქსიმალურად „ჩავიხედოთ მოსწავლეთა გონებაში“, მეტად შევიცნოთ და გავუგოთ მათ.

მე დაწყებითი კლასების მასწავლებელი ვარ. ვცდილობ, შევიცნო 6-10 წლის ადამიანები, რათა სწავლა-სწავლების პროცესი წარმატებით განვახორციელო.

მოსწავლეს თუ მეგობრად ვაქცევთ, ეს იქნება მყარი საფუძველი იმისა, რომ ჩვენი თანამშრომლობა შედგება.

მინდა, ყურადღება ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ფაქტორზე გავამახვილო, რომლის გათვალისწინებაც დაგვეხმარება მასთან მეგობრობის ჩამოყალიბებაში. ეს არის ემოციები, რომლებიც განსაზღვრავენ ადამიანის ქცევას. ემოციური ფონი, განსაკუთრებით მრავალფეროვანია პატარა ასაკის ადამიანებში. თუმცა აქვე აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ მათ უჭირთ საკუთარი ემოციების მართვა. ხშირად, ეს ფაქტორი მოსწავლეს არასახარბიელო მდგომარეობაში აგდებს და ის მასწავლებლის ან მშობლების/ოჯახის წევრების მხრიდან გაკიცხვას იმსახურებს. ემოციები: სიხარული, შიში, გაბრაზება, წყენა და სხვა ამ პატარა ადამიანებში განუწყვეტლივ ენაცვლებიან ერთმანეთს და ქცევებიც შესაბამისია.

აქვე უნდა გვახსოვდეს, რომ ბავშვის ემოციებზე დიდ გავლენას ახდენს გარემო ფაქტორები. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ჩვენც ბავშვობიდან მოვდივართ!

მალე 15 სექტემბერი დადგება და ჩვენ ეკრანს მიღმა მომზირალი ინტერესიანი, ცნობისმოყვარე ადამიანების ყურადღება უნდა მივიპყროთ.

მე მეორეკლასელ ადამიანებთან შესახვედრად ვემზადები. ვცდილობ, გავითვალისწინო ყველა ის ფაქტორი, რომლებზეც ზემოთ ვისაუბრე და ვგეგმავ მაქსიმალურად მრავალფეროვანი, მათ ინდივიდუალურ თავისებურებებზე მორგებული აქტივობები შევთავაზო, რომ მოსწავლე ყოველი მომდევნო სასწავლო დღის მოლოდინით იღვიძებდეს და ის უდიდესი დისკომფორტი, რომელსაც შორით სწავლების პროცესი გვიქმნის, მისთვის სახალისო და საინტერესო გავხადო.

გიზიარებთ, შემდეგ აქტივობებს:

• ,,ჩვენი ზაფხული“ – ასე დავარქვი აქტივობას, რომელსაც მოსწავლეებს გავუზიარებ. სწავლის დაწყებისას ისევ აქტუალურია საზაფხულო ამბები. მათ გახსენებას გვერდს ვერ ავუვლით. მრავალრიცხოვან კლასში კი დიდ დროს წაიღებს სათითაოდ, ყველა მოსწავლის მიერ საკუთარი არდადეგების გახსენება. გავუზიაროთ მოსწავლეებს მსგავსი სასიამოვნო ფოტო (იხ. ქვემოთ) და ვთხოვოთ, გაიხსენონ საკუთარი მხიარული საზაფხულო დღეები და მხოლოდ ერთი სიტყვით გამოთქვან, როგორი იყო მათი ზაფხული. ამ სიტყვამ უნდა აღწეროს ჩვენი საზაფხულო არდადეგები. კარგი იქნება პირველი ვიყოთ თავად ჩვენ. მაგ. ჩემ მიერ დასახელებული სიტყვა იქნებოდა ,,დასვენება“. როდესაც მოსწავლეები ასახელებენ სიტყვებს, მასწავლებელი ფოტოს ქვევით მიუწერს მას. საბოლოო ჯამში გამოგვივა ჩვენი საზაფხულო არდადებების საერთო დახასიათება.

შესაძლებელია, კითხვაში გასავარჯიშებლად მოსწავლეებს სათითაოდ ამოვაკითხვინოთ ჩამოწერილი სიტყვები.

•   აქტივობა, რომელსაც გამოვიყენებ ჩვენი ურთიერთობის დასაწყებად/განსაახლებლად, ახალი სასწავლო წლის პირველ დღეს. თავად მოსწავლეები გამოთქვამენ მოსაზრებებს, რა გვანიჭებს ბედნიერებას ერთად ყოფნისას, რას ელოდებიან ჩემგან და რას უნდა ველოდე მათგან. ამ აქტივობით, ერთგვარად ჩამოყალიბდება საკლასო წესების მსგავსი ,,შეთანხმება“.

მე გთავაზობ ამას.                                               

    რას მთავაზობ შენ?

• არის მომენტები, როდესაც მოსწავლე ჩაკეტილია, არ სურს საკუთარი სახელით საუბარი, არც საკუთარ თავზე და არც ზოგად საკითხებზე. მით უმეტეს, როდესაც ახალი სასწავლო წლის დასაწყისია და ცოტა უცხოობენ, მორცხვობენ, უჭირთ აქტიურობა თანაკლასელებისა და მასწავლებლის წინაშე.

მოცემული აქტივობა სწორედ ამგვარი დისკომფორტის მოხსნასა და ბავშვების ალაპარაკებას ემსახურება.

ვთავაზობ მათ სხვადასხვა არსებისა თუ საგნის მსგავს სახალისო ფოტოებს და ვთხოვ, ვისაც რომელი ფოტო შეხვდება, აღწეროს პირველ პირში და თქვას, მისი აზრით, რას ფიქრობს ფოტოზე გამოსახული არსება/საგანი.

მაგალითად: ,,მე ვარ ბუ, სახელად ჯეი. სკოლა დავამთავრე და მივიღე განათლება“.

ვფიქრობ, ეს აქტივობა გაახალისებს მეორეკლასელ მოსწავლეებს, გააღვივებს მათში ფანტაზიის უნარს. და ისინი ფიქრებს წინადადებებად აქცევენ.

• ,,ჩვენი სასკოლო სურვილები“ – აქტივობის მიზანია, მოსწავლეები, ერთგვარად, დავაფიქროთ, საკუთარ მიზნებზე, სურვილებზე, რომლებიც სკოლასთან, სწავლასთანაა დაკავშირებული, და ვასაუბროთ მათ შესახებ. ცხადია, ვიწყებთ ჩვენ: „მე ვარ ინა და ჩემი სურვილია, ყოველდღე სახალისო გაკვეთილები შევთავაზო ჩემს მოსწავლეებს“. მოცემული ან მსგავსი თემატიკის ფოტოს გაზიარება, დაეხმარება მოსწავლეებს ამ კუთხით პოზიტიურად დაფიქრებაში.

• „შესწავლილის გამეორება“ – ყოველი სასწავლო წლის დასაწყისში აქტუალურია. გიზიარებთ ,,kargiskola.ge”-ზე განთავსებული აქტივობის ბარათების ლინკს, სადაც არაერთ საინტერესო, სახალისო და საჭირო რესურსს ნახავთ როგორ ქართულის, ასევე მათემატიკის მიმართულებით, კლასების მიხედვით. ცხადია, მას გამეორების მიზნითაც გამოიყენებთ.

https://kargiskola.ge/teachers/baratebi/matematika/matematikis%20baratebi/I%20klasi/I%20klas_GEO.pdf

https://kargiskola.ge/teachers/baratebi/kitxva/GL/Grade%201+2/Reading%20Activity%20Cards,%201-2%20kl.%20Qartuli%20ena%20(GLL).pdf

• ,,რას უსურვებ ჩვენს საერთო სახლს – დედამიწას?“  – აქტივობას დავიწყებ მოსწავლეებისთვის Google Earth გვერდის გაზიარებით – https://earth.google.com/web/@34.9288221,30.82662806,-3869.03685212a,5955665.90050578d,35y,1.11471084h,0t,0

თვალსაჩინოდ ვაჩვენებ ჩვენს პლანეტას, შემდეგ ჩვენს კონტინენტს, ორ ზღვას შუა მდებარე ჩვენს სამშობლოს, ჩვენს დედაქალაქს და შემდეგ ისევ ,,გავემგზავრები“ კოსმოსში (გვერდი ამის შესაძლებლობას იძლევა). ვთხოვ მოსწავლეებს, გაუგზავნონ კეთილი სურვილები ჩვენს დედამიწას. მათი აზრით, რა არის ყველაზე მთავარი ჩვენი პლანეტისთვის?

• ,,რას ვუსურვებთ ერთმანეთს?“ – ამ აქტივობით შეგვიძლია დავასრულოთ ჩვენი პირველი შეხვედრა ახალ სასწავლო წელს.
• 

დაიწყეთ თავად და სთხოვეთ მოსწავლეებსაც, სათითაოდ თქვან, რას უსურვებენ ერთმანეთს ამ სასწავლო წელს.

იმედი მაქვს, რომელიმე აქტივობა მაინც დაგეხმარებათ, გაამრავალფეროვნოთ თქვენი შეხვედრა ძვირფას მეგობრებთან, ან იქნებ, რომელიმე აქტივობამ ახალი იდეა გაგიჩინოთ.

ფილმი გადაღებულია საყოველთაოდ ცნობილ კონ-მარის

მაგიური დალაგების მეთოდის მიხედვით.

არის ასეთი იაპონური ფილმი: „人生がときめく片づけの魔法 – ცხოვრება – დალაგების მაგია“. ფილმის ერთ-ერთი მთავარი გმირი, იაპონელი გოგონა კაორი, როგორც იქნა, ბოლოს და ბოლოს, შეხვდება ვაჟს, რომელიც მოსწონს. კაფეში გოგონა  ცოტა მეტს დალევს და ვაჟი  შინ წაიყვანს.  კაორი სახლში არ უშვებს შეყვარებულს იმის შიშით, რომ არეულ სახლს თუ ნახავს, მიატოვებს. შეჰპირდება, რომ ერთი კვირის შემდეგ მოიპატიჟებს სტუმრად.

კაორი პირისპირ აღმოჩნდება თავისი ცხოვრების ყველაზე დიდ პრობლემასთან – უნდა გაუმკლავდეს ბუნაგადქცეული სახლის დალაგებას, რაც მისთვის შეუძლებელი აღმოჩნდება.

გოგონა მიაკითხავს ფირმას, რომელიც სახლებს ალაგებს. მას კი დამლაგებლად გამოეცხადება „ქალი – თეთრებში“ – მაკიკო ნორიტა. მაკიკო დაჰპირდება გოგონას, რომ, თუ მის რჩევებს მიჰყვება და სახლს თავად დაალაგებს, მაშინ მის ცხოვრებაში საოცრება მოხდება და მაგიური ძალით ცხოვრებაც შეეცვლება.

კაორისთვის ადვილი არ აღმოჩნდება ამის მიღება, მაგრამ, ბოლოს დათანხმდება. მაკიკო აძლევს დავალებებს, როგორ უნდა გადაარჩიოს ნივთები, როგორ უნდა მიხვდეს, რომელიმე ნივთი ნამდვილად სჭირდება თუ არა? ყველა დეტალს გულსადმით უხსნის…

სახლის დალაგება – ეს არ არის მხოლოდ სუფთა სახლი. თავად პროცესი შეიძლება იქცეს საოცარ მოვლენად, რომელსაც მოაქვს ბედნიერება – ასეთია მაკიკოს რწმენა.

ფილმში რჩევები მხოლოდ სახლის დალაგებაზე არ არის, ახსნილია სახლის დალაგების ფილოსოფიური მნიშვნელობა, როდესაც სახლს ათავისუფლებ ზედმეტი, არასაჭირო და ხარახურა ნივთებისგან, იგივე ხდება მენტალურ სფეროშიც. ადამიანი თავისუფლდება  ზედმეტისგან ცხოვრებაშიც – ზედმეტი ადამიანებისგან, ზედმეტი ურთიერთობებისგან, არასასურველი სამსახურისგან და ასე შემდეგ;

დალაგების მთავარი პრინციპი – იწვევს თუ არა ნივთი სიხარულს?

მარი კონდოს აზრით, წესრიგისა და ბედნიერი ცხოვრების საიდუმლო ის არის, რომ სახლში გვქონდეს ისეთი საგნები, ნივთები, რომლებიც სიხარულს იწვევენ.

დალაგების დროს რომ გავიგოთ, ნამდვილად გვჭირდება თუ არა ესა თუ ის საგანი და გვანიჭებს თუ არა სიხარულს, ამისთვის ხელში ვიღებთ საგანს, მიგვაქვს გულთან და თუ შევიგრძნობთ გულის აჩქარებას, მაშასადამე, მას მოაქვს სიხარული, ხოლო თუ საგნის გულთან მიტანისას ვერაფერს ვგრძნობთ, მაშინ ის საგანი შეგვიძლია გავიტანოთ სახლიდან.

და კიდევ ერთი საინტერესო მომენტი: ნივთი, რომელიც აღარ გვჭირდება, საჭიროა, მის მიმართ გამოხატოთ მადლიერება. ეს ქცევა შეიძლება უცნაურად მოგეჩვენოთ, მაგრამ  ძალიან მნიშვნელოვანია ფსიქოლოგიის თვალსაზრისით;

სწორედ ასე ვითარდება ფილმში მოვლენები…

• იცი, რას ნიშნავს სახლის დალაგება?
• რას?
• წარსულში გარკვევას და წარსულის დალაგებას – ეუბნება მაკოკო კაორის.
• წარსულში გარკვევას? – გაოცებული ეკითხება გოგონა.
• დიახ!

კაორი ამ საუბრის სიბრძნეს მას შემდეგ გაიგებს, რაც სახლს დაალაგებს მაკოკოს ინსტრუქციების მიხედვით და გაოცებული სრულიად ახალი მზერით თვალს მოატარებს თავის საცხოვრებელს.

და იცით, რა ხდება მეორე დღეს, როდესაც ის სამსახურში მივა? წლების ნაგროვებ და გულში დამალულ ყველა სიტყვას ეტყვის კაორი თავის უფროსს, მანამდე რომ შიშს გამო ვერ ეუბნებოდა და ამაყად ტოვებს სამსახურს, რომელსაც სიხარული არ მოჰქონდა მის ცხოვრებაში. კაორი მაკოკოსთან ერთად ახლა თავად იწყებს სხვა ადამიანებზე ზრუნვას და სხვა ადამიანების ცხოვრების შეცვლას, რადგან ეს მაგიური გაკვეთილი მან უკვე მიიღო ცხოვრებისგან.

ამ ფილმის ყურებისას გამახსენდა დათო ყანჩაშვილის ერთი საინტერესო ლექსი, რომელსაც „სარდაფი“ ჰქვია. თითქოს ამ ფილმის იდეაა გახსნილია დათოს ლექსში.

„ყური დაუგდე,

ბებერ წარსულს, ზურგზე რომ გაზის

ბავშვივით ცელქი აწმყოს ხმები მხოლოდ ნუ გესმის,

აწმყო, რომელსაც ყვავილივით მარტივად წყვიტავ

და არ ემჩნევა მიწის გულში გადგმული ფესვი…“.

ამ ლექსშიც ყველაფერი სახლზეა და ამ სახლის სარდაფზე, რომელიც სავსეა მოგონებებითა და საგნებით, და რომელიც „გამუდმებით უნდა ალაგო“:

„ჩნდება შეგრძნება,

თითქოს დაგრჩა ანდერძით სახლი,

რომლის სარდაფიც

გამუდმებით უნდა ალაგო

და ვერ გაერკვე,

როგორ მოხვდა სარდაფში მკვდარი,

რომელიც ღამე

სადმე სხვაგან უნდა დამარხო…“.

დაგროვილი ნივთები (მოგონებები) უკვე ისეა ერთმანეთში აზელილი, ლირიკული გმირი დამფრთხალი და დაბნეულია, აღარ ახსოვს, რა იყო და რა არ იყო მართლა… რა გაუყალბა ქვეცნობიერმა:

„და ეს წარსული,

როგორც აწმყოს ქვეცნობიერი,

გინდა-არ გინდა, იწყებს ტივტივს,

გაფრთხობს და გაბნევს,

ვეღარ იხსენებ რა გადაგხდა,

რა იყო მართლა

და რა გადმოგყვა ამ ანდერძით –

რა გაგიყალბეს”.

დაახლოებით ამ მდგომარეობაშია ფილმის – „ცხოვრება – დალაგების მაგია“ კიდევ ერთი პერსონაჟი, რომელსაც იმდენი ნივთი დაუგროვდა, რომ ვეღარც სარდაფი და ვეღარც ეზო ვეღარ იტევს. ის მხოლოდ მაშინ შეწუხდება, როდესაც ნივთების გროვაში ძვირფას გულსაბნევს დაკარგავს. მაშინ მიაკითხავს მაკოკოს ფირმას და ნივთის მოძებნას სთხოვს. მაკოკო სხვადასხვა გზით ცდილობს, რომ ქალბატონს ბინა დაალაგებინოს, მაგრამ მას ამის გაგონებაც არ უნდა… წარსულს ჩაბღაუჭებული (რაც ნივთების გროვით გამოიხატება) ხელს არ უშვებს არცერთ საგანს. სინამდვილეში კი ის შვილთან ნაჩხუბარია, რაც ძალიან აწუხებს და ბავშვობიდან მოყოლებული შვილის ყველა ნივთი შენახული აქვს. როგორც იქნება, რომ დაიწყებს დალაგებას და სახლის/წარსულის გარკვევა-მოწესრიგებას, ამის შემდეგ ის თავის შვილს ურიგდება და მისი ცხოვრება მაგიურად იცვლება.

სწორედ ეს არის ფილმის იდეა – მაგიური ცვლილებები.

„ჩემი კლიენტები ბედნიერებისგან ბრწყინავენ, როგორც შედეგები აჩვენებს, სახლის დალაგებამ შეცვალა მათი აზროვნების სტილი და მსოფლმხედველობა. არსებითად შეცვალა მათი მომავალი. რატომ? სახლის მოწესრიგებით ადამიანი აწესრიგებს საკუთარ წარსულს და საქმეებს. შედეგად, სრულიად ცხადად იგებს, რა სურს და არ სურს მას ნამდვილად ცხოვრებაში“ (მარი კონდო იგივე კონ-მარი).