(ციკლიდან „პირთა საძიებელი“)

1

მეცხრე კლასში ვიყავი, ბაბუაჩემის კუბოსთან გამოსათხოვარი რომ წავიკითხე. კარგი, მე სევდას და მისი გამოხატვის სურვილს ვყავდი შეპყრობილი, მაგრამ უფროსებისგან რომელიმემ როგორ არ მითხრა, რომ ასეთი – არ ვიცი რა დავარქვა – საქციელი არ უნდა ჩამედინა. ახლა ძალიან მრცხვენია და ვნანობ ამას, იმიტომ კი არა, რომ ბაბუაჩემისთვის რამე მენანება – პირიქით, დღემდე ყველაზე ახლობელი ადამიანია ჩემთვის – უბრალოდ, თხუთმეტი წლის ბიჭმა საყვარელი ადამიანის დაკარგვის ტკივილი ასეთი, მასისთვის საამებელი აბსურდით არ უნდა გამოხატოს.

2

კონფორმიზმითა კონფორმიზმის დამთრგუნველი – მთელი თაობები გაიზარდა და მოიწამლა ამ პათოსით. ჩვენც ასე ვართ და ღმერთმა უწყის, როდის მოვარდება ის სიმართლე, რომ დახეთქოს ეს ჭუჭყით და ტალახით სავსე ტიკები და სხეულები!

3

ონლაინ პლატფორმაზე გადასვლა ვერ იგუა ჩემმა მეგობარმა ტუსკიამ. არა, დიდად არ გასჭირვებია, მაგრამ ურთიერთობების ხეთქებაზე დაგეშილი „ზუმსა“ და „თიმსზე“ ბოლომდე ვერ გადაეწყო. იმ დღესაც იმედგაცრუებული მეჩვენა. „ეგრეა, ძმაო, – მობილურის ეკრანთან მოიტანა სახე, – დღეში ერთხელ მაინც, უნდა გააკეთო ის, რაც ყველაზე ღრმა და ფარულ სურვილებს ამოჰყვება, თუ არადა…“

– რა?

– შეგჭამენ. ამის ხათრი. იმის ხათრი. თავი შეგზიზღდება. ვიღაცას უნდა გაუწიო ანგარიში. რაღაცას. ალბათ შენც გაგიწევენ ანგარიშს და ამის გამო შენც ვიღაცას შეზიზღდები. ამოიხაპები. გაწყალდები. სულერთი გახდება ყველაფერი. სულერთი. იცი, რა ცუდი სიტყვაა?

– ვიცი.

4
სინანული გვიან არასდროს არისო, რომ ამბობენ, ეგეთ ტიპებს ურჩევნიათ ფეხებით დაკიდო, ვიდრე ორი მონანიე სიტყვა ათქმევინო.

5

მაია სარიშვილმა ამ რამდენიმე თვის წინ ძალიან თავაზიანად, ადამიანური თანაგრძნობით, უზუსტესად თქვა იმ მშობლების სათქმელი, ვისაც მრავალშვილიანობის გამო რაღაც ფორმით საყვედური და გაკიცხვა უგემნია ახლობელ-ნათესავებისა და საზოგადოებისგან – „ვის იმედზე აჩენდა? ჩვენ იმედზე აჩენდა?”

მისმა ფეისბუკსტატუსმა ყველაფრისმცოდნე და გამოცდილ ჭკუისდამრიგებელთა შეფასებები უხვად მოიყოლია.

ჯერ ერთი, უხერხულია (მეტი რომ არ ვთქვა) სხვისი შვილების რაოდენობა ითვალოს და ეს განსჯის საგნად აქციოს ვინმემ; მეორე – თუ ამის გამო მრავალშვილიან ოჯახს დახმარება დასჭირდება, ხო ხარ ღვთისნიერი, ეგერ შანსი გეძლევა და დაეხმარე რითაც შეგიძლია; მესამე – რაც ვიღაცას ტვირთი შეიძლება ეგონოს, ბედნიერებაცაა, შვებაც და სიმდიდრეც. და კიდევ: ჩვენი მდგომარეობა ხომ ცვალებადია ამ წუთისოფელში – დღეს რომ გვგონია, „ჩვენს თავს ვეყუდნით“ და დათვლილ-დალაგებული გვაქვს ყველაფერი, ხვალ ან ზეგ შეიძლება იმ „სხვების“ შეწევნის იმედად მოგვიწიოს ყოფნამ.

…ხშირად მახსენდება ის ეპიზოდი ინიარიტუს „ბიუტიფულიდან“, მძიმე სენით დაავადებული ხავიერ ბარდემის პერსონაჟი რომ ეუბნება მეგობარ ქალს/მკურნალს სიკვდილამდე ცოტა ხნით ადრე, – წასვლა არ მინდა, ბავშვების დატოვების მეშინიაო, რაზეც ქალი პასუხობს: „გგონია, ბავშვებს შენ უვლი? მიამიტი ნუ ხარ! ბავშვებს მიწა ზრდის…“

6

ზუგდიდში დღესაც იხსენებენ მახარბეკს, ოსური წარმოშობის კაცს, რომელიც მშენებლობისა და საყოფაცხოვრებო, კომუნალური მომსახურების ნამდვილი ოსტატი და გურუ იყო. თვითონ კი 90-იანების დასაწყისში, ოჯახში შემოცვენილ ყაჩაღებს ემსხვერპლა, მაგრამ პროფესიონალის სახელი და რამდენიმე დაუვიწყარი ფრაზა დატოვა. მათ შორის ის ერთი, გაგანია სოციალიზმის დროს რომ თქვა:

– ლუჩშე იმეტ სობსტვენნუიუ ტაჭკუ, ჩემ ცელი ვაგონ ობშეე ძელო!

7

„უფალო იესო ქრისტე, ძეო ღვთისაო, შემიწყალე მე ცოდვილი“ – ბებიაჩემმა ვარო თოლორაიამ, რომელმაც თავისი ცხოვრების სამოცი წელი საბჭოთა კავშირში გაატარა, ერთ დღესაც, 90-იანების მიწურულს მითხრა, – ეს ლოცვა დიდი შვებისა და სიხარულის მომგვრელია ჩემთვისო. არ მწყინდება, ძილის წინ, გაღვიძების შემდეგ, საქონლის საძებრად რომ დავეხეტები ტყე-ღრეში, სულ ვიმეორებ, შენც დაიმახსოვრე და დღეში ერთხელ მაინც, მარტო რომ დარჩები, შენთვის დამარცვლე გონებაშიო.

ყველა წარუმატებელი გაკვეთილი ერთმანეთს ჰგავს, ყველა კარგი, ენერგიითა და მუხტით, სიახლეებითა და ძიებით სავსე გაკვეთილი კი სხვადასხვანაირია. საგაკვეთილო დრო-სივრცეს მასწავლებელი და მოსწავლეები ერთად ქმნიან, თუმცა პედაგოგის წინასწარი ძალისხმევა უმნიშვნელოვანესია. წინასწარ შედგენილი, გააზრებული, რეალისტური, სისტემატიზებული გეგმა, რა თქმა უნდა, ქმნის საიმისო პირობას, რომ გაკვეთილი იქცეს დასახული მიზნის მიღწევის გზად. თუმცა ეს საკმარისი არ არის. ქაღალდს მიჯაჭვულ უსიცოცხლო გეგმას მასწავლებელი და მოსწავლე ერთად შთაბერავენ სულს და ცოცხალ, მფეთქავ, აზრითა და ემოციით დატვირთულ პროცესად აქცევენ.

საგაკვეთილო მიზნების მისაღწევი გზებიც ისეთივე მრავალგვარია, როგორიც ცხოვრებისეული, ისინიც სავსეა დაუგეგმავი, საიდანღაც გამომხტარი დიდი და მცირე დაბრკოლებებით. ეს მოულოდნელობა მასწავლებელმა შეიძლება სტიმულადაც კი აქციოს, რადგან გაუთვალისწინებელი ფაქტორები ქმნის ახალ შესაძლებლობებს, რაც შემოქმედებით ნებას აღვიძებს და საკლასო ატმოსფეროს განმავითარებელ თუ გამაჯანსაღებელ იმპულსებს აძლევს.

ერთ დღეს ფიზიკისა და მათემატიკის ფაკულტეტის პროფესორმა გადაწყვიტა, სტუდენტებისთვის ცხოვრების გაკვეთილი ჩაეტარებინა. მან დაფაზე დაწერა დიდი ერთიანი და სტუდენტებს უთხრა, რომ ის მათ ადამიანურობას, ცხოვრებისთვის საუკეთესო თვისებას გამოხატავდა. შემდეგ ერთიანს ნული მიუწერა და თქვა, რომ ის გამოხატავდა მათ მიღწევებს, რომლებიც ერთიანის მნიშვნელობას აათმაგებდა. შემდეგ კიდევ ერთი ნული მიუწერა, გამოცდილების გამომხატველი, რომლის წყალობითაც ადამიანურობა ასჯერ გაიზარდა. მერე სიფრთხილის გამომხატველი ნული მიამატა, მერე – სიყვარულის აღმნიშვნელი, მერე – წარმატებისა და ა.შ. ყოველი ახალი ნული უფრო და უფრო მეტად აკეთილშობილებდა ადამიანს. მოულოდნელად პროფესორმა ერთიანი წაშალა და დაფაზე მხოლოდ არაფრისმთქმელი ნულები დარჩა. „ადამიანურობის გარეშე ყველა მიღწევა ნულია, – თქვა პროფესორმა, – და არავითარი ღირებულება არ გააჩნია“.

სკოლაში ამგვარი ერთიანი მასწავლებლისა და მოსწავლის ჰარმონიული ურთიერთობაა, რომელსაც მოჰყვება სასწავლო პროცესის ყველა დანარჩენი ელემენტი. თუ ეს ერთიანი, ე.ი. ურთიერთგაგება და პატივისცემა არ არსებობს, ყოველგვარი ძალისხმევა იმისთვის, რომ გაკვეთილი იქცეს გზად შემეცნების რთულ, წინააღმდეგობებითა და აღმოჩენებით სავსე სამყაროში, განწირულია. ამას სასკოლო ცხოვრების ყოველდღიურობაც ადასტურებს. ვერაფერი შეედრება იმ განცდას, როცა მასწავლებელს სჯერა, რომ მოსწავლეები ცოდნის შეძენის გზაზე დააყენა. ეს ცოდნა მოსწავლეს მხოლოდ კონკრეტული საგნის ათვისებაში კი არა, არამედ, საზოგადოდ, თვითშემეცნებასა და სამყაროს მრავალფეროვნების აღქმაში ეხმარება, აქცევს გულღია, გულწრფელ ადამიანად, რომელიც მზადაა, მიიღოს და გასცეს, არ ჩაიკეტოს და, შესაბამისად, დესტრუქციულ, უსიცოცხლო, მექანიკურ სისტემად არ იქცეს.

ნებისმიერი საგნის მასწავლებელი უნდა იყოს ერთგვარი შთამაგონებელი, წამახალისებელი მოსწავლის ღირებულებათა ჩამოყალიბების პროცესში, იდენტობის გააზრების ურთულეს გზაზე. სწავლის უნარები უნდა ეფუძნებოდეს ნებისყოფას, რომელსაც პედაგოგი მოსწავლეს უწრთობს, რათა მან გაუძლოს სიზარმაცისა და დაღლილობის შეტევებს.

პედაგოგს, რასაკვირველია, გამოკვეთილი უნდა ჰქონდეს სწავლების გზის ერთგვარი მარშრუტები, უახლოესი ამოცანის ამოხსნისკენ მიმავალი სხვადასხვა ბილიკი, მაგრამ ასევე მონიშნული უნდა ჰქონდეს გლობალური პერსპექტივები, უნდა აცნობიერებდეს თანამედროვე მსოფლიოს პრობლემებს – ზნეობრივსა თუ ეკოლოგიურს. როგორც ჯემალ ქარჩხაძე წერდა, „ზნეობრივი ეკოლოგიის საფრთხე“ ყოველთვის უფრო მეტ საშიშროებას უქმნიდა ადამიანს.

ამ სწრაფად ცვალებად დროში, რომელიც ინფორმაციული ნაკადებით არის გადატვირთული, მასწავლებელს ევალება მუდმივი განახლება და ტრანსფორმაცია ახალი გამოწვევების გადასალახავად. მასშტაბური სააზროვნო კონტექსტი უბიძგებს მოსწავლეს, კრიტიკულად იფიქროს. ეს კი გულისხმობს სხვათა თვალსაზრისების მოსმენას, სხვადასხვა წყაროდან მიღებული ინფორმაციის შეჯერებას, არგუმენტირებულ მსჯელობას და საკუთარი პოზიციის გამოკვეთას. რას ფიქრობენ სხვები? მე რას ვფიქრობ? რატომ ვფიქრობ ასე? – ესენი უნდა იყოს მთავარი კითხვები ნებისმიერ სასწავლო გზაზე. „მიეცით მოსწავლეებს საკეთებელი და არა სასწავლი“, – ასე მახვილგონივრულად გამოკვეთს განათლების მკვლევარი ჯონ დიუი მასწავლებლის ძირითად ამოცანას. მოქმედება, საზოგადოდ, ისეთი ბუნებისაა, რომ თავისთავად გულისხმობს აზროვნებას. ასე რომ, მნიშვნელოვანია, მოსწავლემ იაქტიუროს, რამე აკეთოს. ეს „კეთება“, რა თქმა უნდა, მხოლოდ ფიზიკურ აქტივობას კი არ გულისხმობს, არამედ იმგვარ დავალებას, რომელიც გონებას გაააქტიურებს, აამოძრავებს, გახსნის.

ამიტომაც არის გამორჩეული თანამედროვე სასწავლო მეთოდიკაში „აქტიური სწავლება“, რომელიც ფოკუსირებულია არა იმაზე, რას სწავლობენ მოსწავლეები, არამედ იმაზე, როგორ სწავლობენ. ამგვარი მიდგომა მოსწავლეებს აქტიურად რთავს განათლების პროცესში და რთული სააზროვნო სისტემების ამოქმედებას უწყობს ხელს. მასწავლებელმა უნდა გამოიწვიოს მოსწავლეები, რათა მათ გაუჩნდეთ სურვილი, გამოვიდნენ პერსონალური, კომფორტული, ჩვეული სიმყუდროვის ზონიდან და უცნობ გზას თამამად, უშიშრად დაადგნენ. ამგვარად, იზრდება მოსწავლეთა პასუხისმგებლობა საკუთარი თავის წინაშე, მათ უჩნდებათ განცდა, რომ მათზევეა დამოკიდებული, რას და როგორ ისწავლიან, შესაბამისად, ისიც, მიაღწევენ თუ არა წარმატებას.

აქტიური სწავლების ყველაზე დიდი უპირატესობა ის არის, რომ მოსწავლეს სწავლების პროცესში ჩართავს. ის გავლენას ახდენს იმაზე, რაც კლასში ხდება. მოსწავლე თანდათან ეჩვევა უცნობ გზაზე სიარულს, გრძნობს, რაოდენ მნიშვნელოვანია დაკვირვება, გამოცდილების მიღება, გზიდან გადახვევა, დაბნევა, შეცდომები, სხვებთან თანამშრომლობა, სხვათა რჩევების კრიტიკული განხილვა. რუსთაველი ამბობს: ჰკითხე ასთა, ჰქმენ გულისა, რა გინდა ვინ გივაზიროსო. ამასაც რუსთაველს დავესესხები: რაც არა გწადდეს, იგი ქმენ, ნუ სდევ წადილთა ნებასაო. საბოლოო ჯამში, მაინც პიროვნების სიმტკიცესა და ნებისყოფაზეა დამოკიდებული, იქცევა თუ არა ახალი გამოცდილება ჩვევად, უნარად, რომელიც მოსწავლეს ერთი ადგილზე თავბრუდამხვევი ტრიალისგან იხსნის. პრობლემასთან შეჯახების შიშის გადალახვა, გამოსავლის ძიება ყოველთვის მნიშვნელოვანია – სკოლაშიც, უნივერსიტეტშიც, პროფესიულ სასწავლებელშიც, ოჯახშიც, სამსახურშიც…

პიტერ ლუკანტონის, პედაგოგისა და ტრენერის, მოსწრებული შენიშვნით, მასწავლებელი უნდა გაექცეს იმ როლს, რომელიც გულისხმობს ისე სწავლებას, თითქოს მოსწავლის კოვზით აწვდიდეს ულუფებს. ამ შემთხვევაში მოსწავლეს მხოლოდ კოვზის ფორმა დაამახსოვრდება და ვერაფერს ისწავლის. მასწავლებელმა მოსწავლე დამოუკიდებლად სწავლას უნდა მიაჩვიოს. სასწავლო ღონისძიებების განხორციელებისას ხშირად ჩნდება კითხვა: ფიქრობენ თუ არა მასწავლებლები იმაზე, რომ ძალიან ბევრს შრომობენ კლასში? ისინი ერთსულოვან თანხმობას იტყვიან და თუ კიდევ ჩაეკითხებით, მძიმეა თუ არა მათი ჯაფა, ამაშიც დაგეთანხმებიან. ეს კი „მატყუარა კვების“ დასტურია, ანუ მასწავლებელი ისე ეხმარება მოსწავლეს, იმდენ ძალისხმევას ახმარს, რომ მას დამოუკიდებლად მუშაობის შესაძლებლობას აღარ აძლევს. მოსწავლეები თავად აღარაფერს აკეთებენ და „კოვზით“ მიწოდებული ლუკმის მოლოდინში არიან.

„კოვზით კვება“ ხშირად განიხილება როგორც სწავლების ერთ-ერთი ტრადიციული და მოძველებული მეთოდი. ის, რა თქმა უნდა, ყველას გამოუცდია, რადგან იოლი და ხელმისაწვდომია. იუდიტ ნოირინგი თავის სტატიაში „კოვზით კვების მეთოდს“ შთამბეჭდავი ანალოგიით წარმოაჩენს: „ხანდახან მოსწავლეთა ჯგუფი მეჩვენებოდა… ბარტყებით სავსე ბუდედ. ბარტყებით, რომლებიც ფართოდ აღებდნენ ნისკარტებს, რათა მშობლის მოტანილი საკვები გადაეყლაპათ“. თუ მასწავლებელი მუდამ ამ მეთოდით ისარგებლებს, ვეღარ დავადანაშაულებთ მოსწავლეებს, რომლებიც პირდაღებულნი ელიან, როდის „გამოკვებავენ“. მოსწავლეები ხომ, როგორც წესი, იღებენ ყველაფერს, რასაც მიაწვდით, იმიტომ, რომ ეს ყველაზე იოლი გზაა, გამოჩნდნენ მორჩილ, ბეჯით მოზარდებად, რომლებიც უსიტყვოდ ნთქავენ საზრდოს.

აღმზრდელმა, მასწავლებელმა კი ეს საზრდო შესაძლოა დიდი წვალებით, შრომითა და გარჯით მოიპოვა (გააჩნია, იშურებს თუ არა ძალისხმევას ხარისხიანი საკვების მოსაპოვებლად. თუმცა ძალისხმევასთან ერთად, პედაგოგს, რა თქმა უნდა, განათლება, ერუდიცია, ინტელექტიც სჭირდება). მაგრამ გადის ხანი და „კოვზით კვების“ ეტაპი მთავრდება. მოსწავლე იძულებულია, იმოქმედოს დამოუკიდებლად, დასვას კითხვები, გაიაზროს, გაარკვიოს. ეს ხშირად ემართება მოსწავლეს, როდესაც დაწყებითი საფეხურიდან საბაზისოზე გადადის. ამ მდგომარეობას, როცა თითქოს სახლიდან გაგდებენ და გეუბნებიან, რომ ამიერიდან მარტო უნდა გაუყვე გზას, შეიძლება შოკი ვუწოდოთ. ამიტომ უფრო ადრეც უნდა ეცადოს მასწავლებელი, მოსწავლე უცნობ გზაზე მარტო სიარულს მიაჩვიოს. დაე, წაიქცეს, მაგრამ დამოუკიდებლად წამოდგომა ისწავლოს, დაცემის ტკივილიც განიცადოს და წამოდგომის სიხარულიც, საკუთარი ძალის შეგრძნებამ აღტაცება მოჰგვაროს და დაარწმუნოს, რომ „საკვებს“ დამოუკიდებლადაც მოიპოვებს, თუ გამბედაობა ეყოფა. გახსოვთ აღმოსავლური იგავი? მიეცით ადამიანს თევზი და დაანაყრებთ ერთი დღით, მაგრამ ასწავლეთ მას თევზის ჭერა და ეს მას მთელი ცხოვრება დაანაყრებს.

.

მოსწავლის მოქალაქედ ჩამოყალიბების პროცესში უმნიშვნელოვანესია, ეზიაროს ის ეროვნულ და მსოფლიო ხელოვნებას; მიიღოს ინფორმაცია მხატვრული ხერხების გამოყენებით; იფიქროს, იმსჯელოს, იაზროვნოს; დაიტვირთოს შემოქმედებითად და საკუთარი ნააზრევის გადმოტანა შეძლოს ფურცელსა თუ ტილოზე. თვითგამოხატვა მას თავდაჯერებულობას, აზრთა გაცვლა-გამოცვლა კი მიმღებლობასა და ტოლერანტობას შეჰმატებს.

კინოს, როგორც სინთეზური ხელოვნების დარგის შესწავლა მოსწავლეებში მრავალმხრივი ინტელექტის განვითარებას უწყობს ხელს. ამყარებს საგანთაშორის კავშირებს,  ზრდის ინტერესს მოვლენებისადმი,  ავითარებს გემოვნებას, აფართოებს თვალსაწიერსა და ინტელექტს.

ხელოვნების სწავლება სამივე საფეხურზე განსაკუთრებული გამოწვევაა მასწავლებლისთვის. სასწავლო პროცესი  – მრავალფეროვანი და  სახალისოა.  მოსწავლეთა დამოკიდებულებები  შესასწავლი საგნისადმი უნდა იყოს  პოზიტიური.

კინოჩვენებები მოსწავლეთა მოტივაციის ზრდის, კეთილგანწყობილი გარემოსა და მაღალი სააზროვნო უნარების განვითარების საუკეთესო გზას წარმოადგენს ჩემს საგაკვეთილო პრაქტიკაში.

კონკრეტული ფილმის სახით მოსწავლეები ეცნობიან კინოხელოვნების ნიმუშს. განიხილავენ და მსჯელობენ მასზე. საკითხის გააზრება ხდება მხატვრულ, სოციალურ თუ ეპოქალურ კონტექსტში.

ძირითადად ფილმის წარდგენის შემდეგ იმართება ჩვენება. განხილვის პროცესში კი მოსწავლეებს სხვადასხვა აქტივობას ვთავაზობ.

ფილმის ჩვენება ეფექტურია, როგორც ახალი თემის ახსნის, ასევე თემის შეჯამების ფაზაზე. აქტუალურია პრობლემაზე ორიენტირებული სწავლების პროცესშიც. ერთგვარი და საინტერესო შესაძლებლობაა, მოსწავლემ დაამყაროს საგანთაშორისი კავშირი, იფიქროს და გამოიტანოს დასკვნები. ჩაერთოს შემოქმედებით აქტივობებში, იაზროვნოს კრიტიკულად, მოახდინოს საკუთარი შესაძლებლობების რეალიზაცია, რაც მას თვითშეფასებას აუმაღლებს.

აღნიშნული მეთოდის გამოყენება მარტივად შესასრულებელი და კომფორტული იყო როგორც ჩემთვის, ასევე მოსწავლეთათვის არაფორმალურ სწავლებაში.

რაც შეეხება, ფორმალურ საგაკვეთილო საათებს, 45-წუთიანი ქრონომეტრაჟი არ მაძლევდა მაქსიმალურ შესაძლებლობას, ხშირად ვარჩევდი მოკლემეტრაჟიან ფილმებს, ტექნიკურად ვაერთიანებდი საგაკვეთილო დროს ან ვაჩვენებდი ნაწყვეტს და ფილმის ნახვის აქტივობა მოსწავლეებს ეძლეოდათ საშინაო დავალების სახით.

მას შემდეგ, რაც გადავედით დისტანციურ სასწავლო ფორმატზე, არსებული რეალობა არაფორმალური განათლების მთავარ გამოწვევად აღვიქვი.  ტექნიკური ფაქტორების, მოსწავლეთა არათანაბარი შესაძლებლობებისა თუ სხვა სირთულის აღმოფხვრა ხომ დღეს ყველა მასწავლებლის მთავარი ამოცანაა.

მე, როგორც მასწავლებელმა, დისტანციურ სწავლებაში მოსწავლეთათვის სასიამოვნო პროცესი შევეცადე სასარგებლოდ მექცია.

მოსწავლეთა ასაკობრივი თავისებურებებისა და შესაძლებლობების გათვალისწინებით წინასწარ ვარჩევ ფილმს. ვაწვდი მოსწავლეებს მოკლე ინფორმაციას ფილმის შესახებ. ასევე ვცდილობ, ძირითად თემაზე მოვისმინო მათი ვარაუდები და შეხედულებები.

უშუალოდ ფილმის საყურებლად მათ ერთი კვირა აქვთ და ამ პერიოდში მათთვის სასურველ დროს უყურებენ ფილმს.  ფილმის დამოუკიდებლად ყურება მათ ფიქრისა და საკუთარი ინტერესების აღმოჩენის  საშუალებას აძლევს. აკვირდებიან კადრებსა და მიზანსცენებს, მსახიობთა საშემსრულებლო მანერასა და მეტყველებას, სამოსსა და აქსესუარებს, არქიტექტურისა და დიზაინის თავისებურებას. აკეთებენ ჩანაწერებს, ინიშნავენ მათთვის მნიშვნელოვან ინფორმაციებს. აკვირდებიან ყველაფერს. განსაზღვრულ საკითხზე ფოკუსირება კი უშუალოდ მასწავლებლის, როგორც ფასილიტატორის დახმარებით მომდევნო ნაწილში ხდება.

მომდევნო შეხვედრა განხილვის აქტივობაა, რომელთა შესასრულებლად რამდენიმე ვარიანტს გთავაზობთ:

• დისკუსია – მასწავლებელს გამოაქვს სადისკუსიო კითხვები. დისკუსიის ფორმატს შეარჩევს მოსწავლეთა რაოდენობისა და პროფილის გათვალისწინებით. სასურველია დაფაზე დავწეროთ დისკუსიის მიმდინარეობის წესები და ინსტრუქცია.

მოსწავლეები ეჩვევიან მსჯელობას, სხვისი აზრის პატივისცემასა და აქტიურ მოსმენას. უვითარდებათ ეფექტური კომუნიკაციის უნარი. მოცემულ ეტაპზე ხდება ფილმის შინაარსობრივი და მხატვრული გააზრება. წინ წამოიწევა ძირითადი საკითხები, ხშირად მოსწავლეები დგებიან დილემის წინაშე. საუბრობენ, როგორ გადაჭრიან ამა თუ იმ პრობლემას. მოჰყავთ არგუმენტები და აყალიბებენ საკუთარ მოსაზრებებს.

• რეცენზია – გაითვალისწინეთ მოსწავლეთა შესაძლებლობები და წინარე ცოდნა. გაეცით მკაფიო ინსტრუქცია და მიმართულება, როგორ დაწერონ პატარ-პატარა რეცენზიები, რომელთა საჯარო კითხვა მოეწყობა ონლაინგაკვეთილზე. რეცენზირება მოსწავლეებს  თავისუფლად აზრის გამოხატვასა და წერას შეაყვარებს. ანალიზისა და შეფასების უნარებს განუვითარებს. საჯაროდ კითხვისას მიეცით კომენტარებით ურთიერთშეფასების საშუალება. აღნიშნული აქტივობა თავდაჯერებულობას, პრეზენტაბელურობასა და პოზიტიურ მოლოდინებს შეუქმნის მოსწავლეებს.
• ჩანახატი, აფიშა, პლაკატი – პრაქტიკული, შემოქმედებითი პროცესი ხელოვნების გაკვეთილზე მოსწავლეთა ძლიერი მხარეა. შესთავაზეთ კონკრეტული კადრის ჩანახატის სახით შექმნა. ურჩიეთ, გააკეთონ ეს საკუთარი ინტერპრეტაციით. დაყავით ჯგუფებად და მიეცით დავალება, კომპიუტერული გრაფიკის გამოყენებით შექმნან ელექტრონული აფიშა ან პოსტერი. ნამუშევრების გასაცნობად მოაწყვეთ ონლაინგამოფენა, შეგიძლიათ დამთვალიერებლებად მოიწვიოთ მშობლები და კოლეგა მასწავლებლები.

გთავაზობთ რამდენიმე ფილმის განსახილველ აქტივობებს:

თქვენც ასე ხართ? სიტყვა „აქტივობაზე“ და ათასგვარ ვიდეოზე, სადაც გვასწავლიან, როგორც გავართოთ თუ ვამეცადინოთ ბავშვი, გაკანკალებთ? თქვენც მზის ამოსვლასავით ელით წუთს, როცა, ბოლოს და ბოლოს, ყველანი დავიბრუნებთ საკუთარი ცხოვრების იმ მცირე ნაწილს, რომელიც მხოლოდ ჩვენი იყო? მესმის თქვენი, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ კარანტინის დასრულებისასაც არაფერი შეიცვლება, რადგან ამ სემესტრს ონლაინსწავლების პირობებში ვასრულებთ, მეტიც, ბავშვებს, რომელთაც სხვადასხვაგვარი თერაპია ესაჭიროებოდათ, სამყაროსთან დამაკავშირებელ ფერად ეკრანთან ჯდომის კიდევ მეტი დრო გამოვუყავით – თერაპიებიც ონლაინრეჟიმში ტარდება.

რა ვქნათ, როგორ გავამრავალფეროვნოთ რუტინა, როგორ მივაღწიოთ იმ დღეებამდე, როცა სანატრელი ზაფხულის არდადეგები, თბილი ამინდები, ქუჩაში სეირნობის უფლება და კინოში, თუნდაც პირბადით შესვლის საშუალება დაგვიბრუნდება?

მანამდე, ისევ ონლაინსწავლებისა და შინაური გართობის, ონლაინ და შინაური გაძლების რეჟიმზე უნდა გადმოვერთოთ. ამ წერილში ჩვენი  დღის განრიგზე, ფიზიკურ და გონებრივ აქტივობაზე, წიგნიერებაზე – ანუ ყველაფერ იმაზე, რასაც მთლიანობაში საოჯახო თერაპიას ვეძახით.

1. დილა

დილას დღის გეგმის შედგენით ვიწყებთ. თან ვსაუზმობთ ( საუზმესაც ერთად ვამზადებთ), იზოლაციის დღეების პრაქტიკული შედეგი ისიცაა, რომ გიორგის შეუძლია დამოუკიდებლად შეიწვას ერბოკვერცხი ან ყიყლიყო.

გეგმას აუცილებლად ერთად ვწერთ, საჭირო ჩამონათვალის გარდა, მის სურვილებსაც ვითვალისწინებთ, დღეს ჩემთან ერთად შაშის თამაში და სხვადასხვა ქვეყნის დროშების დახატვა უნდა, გაკვეთილებსა და გაკვეთილების მომზადებას შორის გართობის ნაწილიც ჩავსვით.

2. ონლაინგაკვეთილები

გაკვეთილის მსვლელობის დროს ჩემი იქ ყოფნა აუცილებელია, ყურადღება ეფანტება, გართობას იწყებს, ან უცებ იბნევა და ვერ ხვდება, საიდან ჩამოტვირთოს აუცილებელი ილუსტრაცია თუ რესურსი.

3. სახლის გაკვეთილები

ყველა გაკვეთილს თავიდან ვატარებთ – თვალსაჩინოებებით და პრაქტიკული ნაწილით, თამაშითა და ერთადმოფიქრებული რესურსებით მეცადინეობა სასიამოვნო და მხიარული ხდება.

4. მუშაობა – ეს ნაწილი ყველაზე რთულია, როცა შინ ბავშვია, კონცენტრირდე სამუშაოზე, სტატიაზე, წაკითხვაზე. უნდა ვაღიარო, რომ ონლაინშეხვედრების გარდა, მიწევს სამუშაოს ნაწილი გვიან ღამით შევასრულო, როცა მას სძინავს. ალბათ კარანტინულ რეჟიმში ყველაზე მეტად მშობლებს გაუჭირდათ, განსაკუთრებით, დედებს.
5. ფიზიკური თერაპია:

ბევრი სტატია  წავიკითხე, ვიდეო თუ საიტი დავგუგლე და ბოლოს, ისევ პირველ დასკვნას დავუბრუნდი – ცეკვა საუკეთესო ფიზიკური თერაპიაა, შეგიძლიათ ცეკვა საუკეთესო შემეცნებით და გასართობ აქტივობად აქციოთ და მეტიც, სკოლის გაკვეთილებთან ინტეგრირებაც მოახერხოთ:

1. ცეკვა ლექსის რიტმზე – ლექსის სწავლა პატარებს ძალიან უჭირთ, აბა, ლექსის რეჩიტატივზე ცეკვა დადგით, როგორ მოგეწონებათ?
2. რიტმებისა და მუსიკის ცვლა – გადააბით ერთმანეთს სხვადასხვა მიმდინარეობისა და ტემპის მუსიკა და სცადეთ, ცეკვისას არ შეჩერდეთ.
3. ცეკვა და ემოციები – როგორ მუსიკასაც უსმენთ, ისეთი ემოციით იცეკვეთ, ეს ბავშვს ძალიან გაახალისებს.
4. ცეკვა და ჟესტების ენა – მოუსმინეთ მუსიკას და ეცადეთ ჟესტებითა და ცეკვით გამოხატოთ მუსიკის მთავარი სათქმელი.
5. მოგზაურობა სხვადასხვ ქვეყანაში – ასტრიდ ლინდგრენს კითხულობთ? აბა, შვედური ცეკვები მოძებნეთ? ქართულ ხალხურ ზღაპრებს? – ქართული მუსიკის ჰანგებზე იცეკვეთ, იმსჯელეთ, რით განსხვავდება სხვადასხვა ქვეყნის მუსიკა და ცეკვა ერთმანეთისგან.

6. წიგნები და თავგადასავალი

ამას წინათ, ჩემმა მეგობარმა მომწერა, სადმე მთაში თუ ბარად, 9 -10 წლის ბავშვს რომ წავაწყდები და „საიდუმლო კუნძულს“ ვჩუქნი, იმ დღეს მგონია, რაღაც განსაკუთრებული გავაკეთეო. მართლაც, ყველას გვაქვს სათავგადასავლო ლიტერატურის საჩუქარი -წარმოსახვა, გულის აჩქარება, საიდუმლოს ამოხსნის სიხარული. ჰოდა, ეს იზოლაციის პერიოდი სათავგადასავლო ლიტერატურის წაკითხვის ხანად ვაქციეთ.

თუ თქვენ პატარა მკითხველი გყავთ, ადაპტირებული ვერსიები მოუყევით, მერე კი სახლი აქციეთ თავგადასავლების, განძის დამალვის, რუკის დაკარგული ნაწილის პოვნის ადგილად. ხოლო მოზარდებისთვის – გახსენით ამ საოცარი წიგნების კარი. უკეთესი მოგზაურობა არ არსებობს!

ეს წერილი წინას გაგრძელებაა და მეოთხე კლასში საგნების: ქართული ენისა და ლიტერატურის, „მე და საზოგადოების“ და სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების – ინტეგრირებას ეხება.

ინტეგრირების წინაპირობა ასეთია: ტექსტი „უძველესი ნახატები“ ქართულში ეროვნული სასწავლო გეგმის ყველა სამიზნე ცნების მიხედვით არის დამუშავებული; ის ასევე გამოყენებულია საგან „მე და საზოგადოებაში“, „მედია და ინფორმაციის“ თემაში, სამიზნე ცნება „ცვლილებების“ გასააზრებლად. ამჯერად კი ვისაუბრებთ მის გააქტიურებაზე სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების (შემდგომში – ხელოვნების) ჭრილში.

მეოთხე კლასის ბოლოს, ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით, მოსწავლემ უნდა დააკმაყოფილოს კრიტერიუმი: „შეუძლია ნამუშევრის წარდგენა და საუბარი საკუთარ და სხვის ნამუშევრებზე ელემენტარული ტერმინების გამოყენებით“.

ამ გრძელვადიანი მიზნისკენ მიუძღვის მასწავლებელი მოსწავლეს. როგორც საგნის არასპეციალისტი, ველი, რომ ჩემ მიერ შეთავაზებულ აქტივობებს საგნის მასწავლებლები საკუთარ ფილტრში გაატარებენ და გააუმჯობესებენ, მაგრამ თუ წერილი მათ ინტეგრირების კუთხით დაეხმარება, მიზანიც მიღწეული იქნება.

იმისთვის, რომ სწავლება დაწყებით საფეხურზე ინტეგრირებულად მიმდინარეობდეს და მოსწავლე მოვლენებს, ფაქტებს, ინფორმაციას მთლიანად აღიქვამდეს და არა, საგნებზე მიბმულად, სწავლებაში საგანთაშორისი კავშირების გამოყენება აუცილებელია.

ტექსტი „უძველესი ნახატები“ (ქართული, მე-4 კლასი, ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა), როგორც უკვე ვთქვი, სახვითი ხელოვნების კუთხითაც ძალიან საინტერესოა. თუნდაც იმიტომ, რომ სწორედ მეოთხეკლასელების თანატოლმა გოგონამ, 9 წლის მარიამ, უფროსებისგან განსხვავებით, აღიქვა ნახატები და თავისი შეძახილით: „აქ ხარებია დახატული, ხარები!“ – უნიკალური აღმოჩენის შესახებ ამცნო კაცობრიობას. მღვიმის კედლებსა და ჭერზე, სადაც მზის სხივებიც კი ვერ აღწევდა, მან დაინახა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 35 000-13 000 წლებში დახატული უამრავი ფიგურა… პროფესიონალები დიდხანს არ აღიარებდნენ ამ საოცარ ხელოვნებას, რადგან მათი ცოდნისა და წარმოდგენების ჩარჩო ამ სიახლეს ვერ იტევდა. მოგვიანებითღა აღიარეს ამ აღმოჩენის მნიშვნელობა. „ალტამირას შემდეგ ყველაფერი დაეცეს!“ – წამოიძახა პაბლო პიკასომ, როცა მღვიმის მხატვრობა ნახა. ხელოვნებათმცოდნეები ამ ფიგურების შეფასებისას იმპრესიონიზმზე ალაპარაკდნენ.

მასწავლებლისთვის ეს ნახატები საუკეთესო რესურსია, რომ მოსწავლეებს სახვითი ხელოვნების ელემენტებზე: ფორმაზე, ფერზე, ხაზზე, – მათი გამოყენების შესაძლებლობებზე ესაუბროს და ნათელი წამოდგენა შეუქმნას, მერე კი ნახატებზე დაკვირვების, მოსაზრებების გამოთქმის და ზემოთ ნახსენები უნარის განვითარების საშუალება მისცეს.

ეს ყველაფერი სასწავლო სიტუაციას უნდა მოერგოს.

• საკითხები: ხაზი, ფერი, ფორმა, პრინციპები;
• საკვანძო კითხვა: რისი გადმოცემა შეიძლება ხაზების, ფერების, ფორმების მეშვეობით?
• დავალება: ჯგუფური მუშაობა – რას და როგორ გვიამბობენ ნახატები?

აქტივობის აღწერა: მასწავლებელი აჩვენებს მოსწავლეებს გამოქვაბულის მხატვრობის ფრაგმენტებს, მერე კი აძლევს ინსტრუქციას:

• ჯერ ინდივიდუალურად გაეცანით ტექსტს და ამოიწერეთ წინადადებები, ფრაზები, რომლებიც ამ ნახატებს აღწერს. შემდეგ დააკვირდით ფრაგმენტებს, აღწერეთ, რისი გადმოცემა შეძლეს უძველესმა ადამიანებმა ამ ნახატებით, ხელოვნების რომელი ელემენტები გამოიყენეს და როგორ. საბოლოოდ ჯგუფში შეაჯერეთ მოსაზრებები და წარმოადგინეთ.

ნახატების რამდენიმე ფრაგმენტს აქვე წარმოგიდგენთ. დამატებითი მასალის მოძიება შესაძლებელია მისამართზე https://www.google.com/search?q=%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0&tbm=isch&chips=q:%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0,online_chips:%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0&hl=ka&ved=2ahUKEwj8nL7J9eHnAhUEcxoKHQzvBwUQ4lYoAHoECAEQFQ&biw=1349&bih=657

აქტივობა 1. კითხვა-პასუხი

ტექსტისა და თვალით აღქმულის საფუძველზე მოსწავლეებმა უნდა უპასუხონ კითხვებს:

• რა ფერებია გამოყენებული ამ ნახატებში? როგორ მიიღება ეს ფერები?
• თქვენი აზრით, რას იყენებდნენ უძველესი მხატვრები სახატავად?
• დაახასიათეთ ეს ფერები.
• როგორი ხაზებია გამოყენებული? რა პრინციპები?

აქტივობა 2. ვქმნით ასლებს

ალტამირას მხატვრობას მნახველთა სიმრავლემ საშიშროება შეუქმნა, ნახატები გაუფერულდა… ამიტომაც მღვიმე ტურისტებისთვის ძირითადად დახურულია. სამაგიეროდ, დამთვალიერებლებისთვის შექმნეს მსგავსი გარემო ნახატების ასლებით. წარმოიდგინეთ, რომ თქვენც ტექსტში ნახსენებ ცხოველებს ხატავთ. გაითვალისწინეთ დედნისეული ხაზები, ფერები, ფორმები. შემდეგ გამოფენას მოვაწყობთ.

შენიშვნა: შეძლებისდაგვარად, დავალება შეიძლება შესრულდეს ქვებზე, კლდის ნატეხებზე, ნახშირით. ეს მოსწავლეებს უფრო მეტად დააინტერესებს.

ამ აქტივობების შემდეგ შესრულდება კომპლექსური დავალება.

ფრანგი პოეტის, ვილიე დე ლილ ადანის, სახელი ცისფერყანწელებმა და გალაკტიონ ტაბიძემ გააცნეს ქართველ მკითხველს. იგი იქცა შორეული, მიმზიდველი და დახვეწილი პოეზიის ერთგვარ სიმბოლოდ. როდესაც ტიციან ტაბიძემ გალაკტიონის პირველ კრებულის ლექსებით აღძრული აღტაცება გამოხატა წერილით „მარტოობის ორდენის კავალერი“, მან სტეფან მალარმეს ის სიტყვები გაიმეორა, რომლებითაც მან ახალგაზრდა ვილიე დე ლილ ადანი შეაფასა: „ჩვენთან არავინ მოსულა ასეთი უცნაური ჟესტით, გაქანებული ილუზიის ქარით, უხილავი ნაბიჯით, როგორც ეს უჩვეულო და უტეხი ჭაბუკი, რომელიც ამბობდა: აი, მეო! ჭაბუკობისას არავისთვის გაუმჟღავნებია მას ის ბედისწერა, სადაც ანათებს აზრის ბრწყინვალება, რომელიც სამუდამოდ აღბეჭდილია მის მკერდზე მარტოობის ორდენის ბრილიანტებით“.

ვილიე დე ლილ-ადანს ახსენებენ ვალერიან გაფრინდაშვილი და სანდრო ცირეკიძე, როგორც პოეტური პროზის დიდოსტატს. როდესაც ვალ. გაფრინდაშვილი ახალ მითოლოგიაზე საუბრობს, რომელიც გულისხმობს „ძველი ღმერთების“ ნაცვლად მწერალთა სახელებისა და მათ მიერ შექმნილ სახეთა გაღმერთებას, ვილიე დე ლილ ადანსაც უთმობს ადგილს „ახალ ოლიმპოზე“: „დღეს პოეზიაში საბერძნეთის ღმერთების ადგილს იჭერენ პოეტები. ჩატერტონი, რემბო, ბესიკი, მაჩაბელი, ჰოფმანი, ვილიე დე ლილ-ადან არანაკლებ აღაფრთოვანებენ პოეტის ოცნებას, ვიდრე ზევსი და აპოლონი, აფროდიტე და ათინა. წინანდელი პოეტები _ გარდაქმნილნი დროის და სივრცის ჯადოქრობით უნდა გახდნენ არა მარტო დრამატიულ და ეპიურ, არამედ ლირიკულ სახეებად“ (“დეკლარაცია (ახალი მითოლოგია“)).

ვინ იყო ოგიუსტ ვილიე დე ლილ-ადანი?

პოლ ვერლენის მიერ „დაწყევლილ პოეტთა“ დასში მოხსენიებულ ლეგენდად ქცეულ გრაფ ვილიე დე ლილ-ადანს (1838-1889), მიუხედავად იმისა, რომ უძველეს არისტოკრატიულ გვარს განეკუთვნებოდა, ლუკმაპურის საშოვნელად ბევრი შეუფერებელი რამის გაკეთება უწევდა და არც ავანტიურა ყოფილა უცხო. ერთხელ „მოსიარულე რეკლამაც“ კი ყოფილა ერთი ფაბრიკისა. ყოფით პრობლემებთან გამკლავება მარცხით დასრულდა და უმშვენიერესი პოეტური სამყაროს პატრონი სიღატაკეში გარდაიცვალა. ოგიუსტ ვილიე დე ლილ-ადანი სალიტერატურო ასპარეზზე ლექსების კრებულით გამოჩნდა, შემდეგ კი აქტიურად მიმართა პროზას და მცირე ჟანრის ნაწარმოებთა თხრობის ოსტატად იქცა. წერდა დრამებსა და რომანებსაც. მისი შემოქმედება გამსჭვალულია სიმბოლისტური ესთეტიკით, ირაციონალურისა და მისტიკურის, მიღმა სამყაროს ჭვრეტის წყურვილით. იგი ხედავდა ბურჟუაზიულ საზოგადოებაში როგორ იკიდებდა ფეხს მომხმარებლური, პრაგმატული სულისკვეთება, ამიტომაც საზოგადოების მერკანტულ პათოსს განერიდებოდა და გაუცხოებას შემოქმედებაში დიდი ტკივილით გამოთქვამდა. გამოხატვის ფორმა მისთვისაც, როგორც არტურ რემბოს, შარლ ბოდლერის, თეოფილ გოტიესა თუ სტეფან მალარმესათვის, უპირველესი და უმნიშვნელოვანესი იყო. ყველაზე დიდი გავლენა კი მასზე ედგარ პოს, ე. წ. კოშმარულ ხილვებს ჰქონდა. სამწუხაროდ, ქართულად მცირე თარგმანები გვაქვს, მათ შორის, მისი პროზის მხოლოდ ორიოდე ნიმუში. ამჯერად მისი ორი ნოველის ინტერპრეტაციას წარმოვადგენთ, რათა უფრო ახლოს გავიცნოთ შემოქმედი, რომელიც ქართველ მოდერნისტთა სათაყვანებელ სახელებში შედიოდა.

სინამდვილისაგან გაქცევა მას რელიგიურ სამყაროშიც ამოგზაურებდა, წმინდანებისა და ანგელოზების ღვთაებრივ, მშვიდ და ჰარმონიულ სამყაროში. ერთი ასეთი შესანიშნავი ნოველაა „და ნატალია“, რომელშიც ცოდვისა და დანაშაულის გამოსყიდვის თემები წარმოჩნდება. სახარებისეული მეძავი ქალის ალუზიაც ჩნდება. ღვთისმშობლის სახე ქართულ სიმბოლისტურ პოეზიასა და პროზაშიც ხშირად გაიელვებს (სამაგალითოდ, სანდრო ცირეკიძის „მოზაიკის ღვთისმშობელი“ ან გალაკტიონ ტაბიძის „სილაჟვარდე ანუ ვარდი სილაში“ და მისივე სხვა ლექსები შეიძლება მოვიხმოთ, რომლებიც ნათელ წარმოდგენას გვიქმნიან, ღვთისმშობლის როგორი სიყვარულით გამოირჩევიან ქართველი შემოქმედნი. ამ თვალსაზრისით, შეიძლება ითქვას, აგრძელებენ, უპირველესად, დავით გურამიშვილისეულ ტრადიციას).

„და ნატალია“ ნოველის ჟანრის კლასიკად შეიძლება მივიჩნიოთ, დრამატიზმითა და მოულოდნელი დასასრულით, შეკრული სიუჟეტითა და კომპოზიციური ქარგით. ნოველაში ერთმანეთს უპირისპირდება ტაძრისა და სოფლის ტოპოსები. მთავარი გმირი მონაზონი ნატალიაა, რომელიც გაორებული შინაგანი სამყაროს ჭიდილით იტანჯება. მის ახალგაზრდულ ვნებას ჩაკეტილი სივრცის გარღვევა და სამყაროს მოხილვა სწყურია, უძღები შვილივით შინიდან წასვლა სურს, რათა იგემოს დაცემის სიტკბოება. შეიძლება ვთქვათ, რომ მონაზვნობა მისი ნაადრევი არჩევანია, სულსა, გულსა და გონებას მასში ჯერ ვერ მიუღწევია იმ თანხმიერებისთვის, რომელიც მონასტრულ გარემოს ცოცხალ სამოთხისეულ ნეტარებად გარდაქმნიდა. მისთვის მრავალფეროვნება გარეთაა, ცოდვათა სიჭრელით სავსე წუთისოფელი მისთვის ბედნიერების ზიარების ერთადერთი გზაა. ამიტომაც ვერ ჩაუხშვია გარედან მომავალი ვნებიანი ხმები, რომელთაც მოაქვს განუცდელი და მომაჯადოებელი ნეტარების სურნელი. მიუხედავად დანაშაულისა და ღვთის ღალატის დიდი განცდისა, ნატალია შეყვარებულ ჭაბუკს მიჰყვება და ტოვებს მყუდრო და უშფოთველ მონასტერს. წასვლისას ღვთისმშობელს ევედრება: „ნუ მომაკლებ შენს მოწყალებას, მოქანცული სულითა და ხორცით მივდივარ აქედან და თან მიმაქვს ჩემს სულში შენი წმინდა სახე. წმიდაო ქალწულო, შეიბრალე ის, რომელიც მიწიერ სიყვარულისთვის ტოვებს წმიდათა სამთავროს. გესმის შენ ეს ხმა: ის მაფიცებს მე უსაზღვრო ერთგულებას! თუ არ გამოვეხმაურე მას, მაშინ მოკვდება, და განა უნდა უარვყო მე სიყვარული ჩუმი და მრავალი წლის განმავლობაში უიმედოდ მყოფი?!“ მწერალი მოკლედ და ექსპრესიულად გადმოსცემს წუთისოფლის ტკბობაში გაფრენილ ნახევარ წელს, რომელიც გავიდა „ნეტარებაში, სიყვარულში, ფლორენციის, რომისა და ვენეციის დათვალიერებაში“. მომხიბლავი ჭაბუკი კი ჩვეულებრივი დონ-ჟუანი აღმოჩნდება, ავანტიურისტი კოლექციონერი, რომელიც ერთ დღეს მიატოვებს მშვენიერ ნატალიას. ნოველაში ტრადიციული სიუჟეტური ხაზი ჩნდება, რომელიც დამატებით ფსიქოლოგიურ ნიუანსებს არ მოითხოვს იმისთვის, რომ ნატალიას თვითმკვლელობის გადაწყვეტილება მკითხველისთვის დამაჯერებლად მოტივირებული აღმოჩნდეს. ფსკერის ადამიანების სახარებისეული სიყვარული მწერლისთვისაც ჩვეულია და მას პერსონაჟი კვლავ მონასტერში მიჰყავს, რათა ცოდვა აღიარებინოს და მშვიდად გაუყენოს სიკვდილის გზას. მოულოდნელი ფინალი სწორედ აქ ჩნდება. ღვთისმშობლის ქანდაკთან დაჩოქილ ატირებულ ნატალიას მოულოდნელად და სასწაულებრივად ღვთისმშობელი, „ციური დედოფალი“ დაელაპარაკება: „ჩემო შვილო, განა შენ დაგავიწყდა? როცა ჩვენ ვშორდებოდით ერთმანეთს, დამიტოვე ზეწარი და გასაღები შენი სენაკისა. აქ ვმსახურებდი მე შენ მაგიერ, ამ ზეწარში გადაცმული მე ვასრულებდი შენს საქმეებს. ვერცერთმა შენმა ამხანაგმა ვერ შეამჩნია შენი წასვლა. დაიბრუნე ისევ უკან, რაც დამიტოვე. დაბრუნდი შენს სენაკში და… აღარ წახვიდე ამიერიდან“ (დაბეჭდილია ჟურნალში „ოქროს ვერძი“, 1913 წ. 30 ივნისი, #5, თარგმანი ხელმოწერილია ფსევდონიმით „სკ-ლი“).

ამ ნოველის საერთო განწყობას ეხმიანება გალაკტიონის ლექსი „გვიანი ოცნება“, 1919 წელს გამოცემული ეპოქალური წიგნის, „არტისტული ყვავილების“ კრებულში დაბეჭდილი შედევრი, რომელშიც პირდაპირ სახელდება ვილიე დე ლილ-ადანი და ერთგვარ მუსიკალურ აკორდად ჩაეწერება აზრობრივ სივრცეში:

„წიგნი ვედრებიანი,

ალოცება სატანის,

და ოცნება გვიანი

ვილიე დე ლილ-ადანის.

ხშირად მომეფარების

ჩემი კარგი ზმანება

და მტანჯავს მწუხარების

ყელით გადაქანება.

ლურჯი, ლურჯი დღე არის,

განშორების დღე არის,

მე არ ველი უარესს…“. („გვიანი ოცნება“).

თუ იმასაც გავითვალისწინებთ, რომ ვილიე დე ლილ-ადანის ნოველა 1913 წელს დაიბეჭდა ჟურნალ „ოქროს ვერძში“, შეიძლება იგი გალაკტიონისთვის ამ ლექსის შექმნის ერთგვარ შემოქმედებით იმპულსადაც ქცეულიყო. მისი საიდუმლო პოეტური სამყარო ხომ სავსეა ამგვარი კოდებითა და ენიგმებით.

მეორე ნოველაც, სახელწოდებით „ვერა“ სიმბოლისტური ესთეტიკითაა შექმნილი. მასშიც რეალობას ილუზია და მირაჟი ჩაენაცვლება. ნოველის მხატვრული სივრცის გაცნობისას ჩნდება ედგარ პოს „ყორნისა“ თუ თეოფილ გოტიეს „შეყვარებული მკვდრის“ ალუზიები. მთავარი გმირი გრაფი რაიმონდია, რომელსაც ახალგაზრდა მეუღლე, ულამაზესი ვერა გარდაეცვლება. ერთად ყოფნის ექვსი თვე სავსე იყო ვნებათა ფეიერვერკებით. ავტორი დახვეწილი, ნატიფი ნიუანსებით ხატავს ქალ-ვაჟის ურთიერთტოლვას, რომელიც თანაბრად იტევს სულიერ-ხორციელ მისწრაფებებს. სიყვარულს ფონად დამათრობელი სურნელებანი და მომაჯადოებელი ფერადოვნება ახლავს. მწერალი აღწერს გრაფის გლოვას და სიკვდილის გადალახვის მცდელობას (ნოველა იწყება სოლომონის ოდნავ სახეცვლილ ფრაზით „ქებათა ქებიდან“: „სიყვარული სიკვდილზე ძლიერია“ (VIII, 6). იგი სასახლეში მარტო რჩება ერთ მსახურთან ერთად და წარმოსახულ სამყაროში აცოცხლებს გარდაცვლილს: „ბუხართან იჯდა და მაგიდასთან, რომელზეც ჩაის ორი ფინჯანი იდგა, მომღიმარ ილუზიას ესაუბრებოდა“; „ჰაერში რაღაც სულიერის არსებობა შეინიშნებოდა _ ვიღაცის სახე მიუწვდომელ სივრცეში გამოჩენას, გამოსახვას ლამობდა“, „მიცვალებული, როგორც ბავშვი, თითქოს დამალობანას ეთამაშებოდა“. გრაფს იმდენად დიდი ჰქონდა რწმენა მეუღლის გაცოცხლებისა, რომ იხილა კიდევაც ხორცშესხმული სილუეტი, კიდევ ერთხელ განიცადა ექსტაზი მიწისა და ცის შეერთებისა, მაგრამ მოულოდნელად გამოფხიზლდა. სიკვდილი აღიარა და ტკივილით დაიწყო ფიქრი, რა გზით შეიძლებოდა სიყვარულის დაბრუნება. მოულოდნელად აკლდამის გადაგდებული გასაღები შენიშნა. „მშვენიერმა ღიმილმა“ გაუნათა გრაფს სახე. მკითხველი გრძნობს, რომ ეს თვითმკვლელობის გადაწყვეტილებაა, თუმცა თხრობა აქ მთავრდება და ამ წარმტაცი სიყვარულის ამბავი მკითხველის წარმოსახვაში ჰპოვებს მარადიულობას. ნოველა თარგმნილია დიანა მიქელაძის მიერ, შენარჩუნებულია ვილიე დე ლილ-ადანის სტილური თავისებურებანი, მოქნილი ფრაზები თითქოს სუნთქავენ, ფერი, მუსიკა და სურნელი თანაბარი ინტენსივობით იჭრება მკითხველის შეგრძნებებში (ნოველა გაზ. „ლიტერატურულ გაზეთშია“ დაბეჭდილი (2019 წ.#9, გვ. 12-13).

27 წელია დაწყებითი კლასების მასწავლებელი ვარ. ამ ხნის განმავლობაში  უამრავი რამ ვისწავლე და უამრავ გამოწვევას გავუმკლავდი და საკმაოდ წარმატებითაც. თუმცა უნდა ვაღიარო,  რომ რაც 12 მარტიდან დღემდე ჩვენს თავს ხდება, ვერავინ წარმოიდგენდა…

წელს პირველი კლასი მყავს… და მოგეხსენებათ, პირველი კლასი ისეთი ეტაპია,  როცა ძალიან მნიშვნელოვანია მოსწავლემ სასურველ გარემოდ აღიქვას საკლასო ოთახი. მასწავლებელიც მისთვის მისაღებ, საინტერესო ადამიანად იქცეს. ჰქონდეს თანატოლებთან პოზიტიური დამოკიდებულება,  შეძლოს მათთან ეფექტური კომუნიკაცია, ჩამოუყალიბდეს მართლწერისა და მართლმეტყველების უნარები, სწავლა იქცეს საყვარელ საქმიანობად.

ზემოთ ჩამოთვლილ მიზნებზე ვმუშაობდით, როდესაც  მოულოდნელად პანდემიამ სრულიად სამყარო საკუთარ სახლში გამოკეტა!  ჩემი მოსწავლეებიდან ბევრმა დატოვა ქალაქი  და სოფელს მიაშურა, რამაც გაართულა ინტერნეტის ეფექტურად გამოყენება. ზოგი მხოლოდ მობილური ინტერნეტის ამარაღა დარჩა. უნდა ვაღიარო, რომ მეც მომიწია სოფელში გადასახლება, ამან კი მობილური ინტერნეტის აქტიურ მომხმარებლად მაქცია.

პირველი რაზეც ვიფიქრე, ეს იყო,  როგორ უნდა გაგვეგრძელებინა სწავლა? არანაირად არ მინდოდა იმ სასიკეთო  ძაფების გაწყვეტა ჩემს პირველკლასელებთან. ვთვლი, რომ ტექნიკას დიდი ხანია დავუმეგობრდი, არაერთი პროგრამა შევისწავლე დამოუკიდებლადაც და სხვადასხვა პროექტების დახმარებით.

4 წელია დისტანციურად ვასწავლი ქართულს საზღვარგარეთ მცხოვრებ ემიგრანტ ბავშვებს. ამიტომაც დიდი გამოცდილება მაქვს  Microsoft Teams-ით  მუშაობის. ამ გამოცდილებამ გადამაწყვეტინა მსგავსი ჯგუფის შექმნა ჩემი პირველკლასელებისათვის. სანამ ყველა მშობელს გავაცნობდი პროგრამაში მუშაობის სპეციფიკას,  დავალებებს Facebook-ზე არსებულ ჯგუფში ვაწვდიდი…

ცოტა ხანში განათლების სამინისტრომ ეფექტურ  სამუშაო სივრცედ სწორედ Teams გამოაცხადა. რამაც მოსწავლეთა მშობლებიც დაარწმუნა, რომ ჩემ მიერ სასწავლო პროცესის ეფექტურად გაგრძელებისთვის შეთავაზებული პროგრამა ნამდვილად საჭირო იყო.

ახლა საფიქრალი მხოლოდ სწავლის სპეციფიკა რჩებოდა. ერთი წელია ჩართული ვარ განათლების სამინისტროს ახალ პროექტში „ახალი სკოლის მოდელი“, როგორც კურიკულუმის დანერგვისა და განვითარების ექსპერტი და, მიმაჩნია, რომ ამ პროექტის მიერ დანახული სწავლა-სწავლების პროცესი ძალიან ეფექტიანია ბავშვებისთვის. სწორედ ამიტომაც კომპლექსური დავალების განხორციელება ახლა, როგორც არასდროს, ძალიან მნიშვნელოვანი გახდა ბავშვებისთვის, რადგან მათ ევალებოდა არა მხოლოდ დეკალარატიული (რა ვიცი?), პროცედურული ( როგორ შევასრულო?) და პირობისეული (როდის ვიყენებ? და რატომ?) ცოდნის გამთლიანება, არამედ, მოსწავლეთა, მშობელთა და პედაგოგთა როგორც ფსიქოლოგიური გადარჩენა,  ასევე სახალისო და საინტერესო დავალებებით სწავლის ჩაუქრობელი სურვილის შენარჩუნება. ეს კი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია პირველ კლასში.  სასიხარულოა, როცა მშობელი ხედავს დავალებების მნიშვნელობას და გვერდში დგომით ამხნევებს ბავშვს, ერთვება მის ყველა გამოწვევაში,  ააქტიურებს პროგრამას, იღებს ვიდეოებსა და ფოტოებს, ტვირთავს მისთვის განკუთვნილ ველში, ითვალისწინებს რჩევებს. ასეთი თანადგომა მასწავლებელს უმტკიცებს რწმენას, რომ ბრძოლა მოგებულია: მშობლები და ბავშვები იზოლაციამ ვერ წაგვართვა, მზად არიან შენთან ერთად ყველა დაბრკოლება გადალახონ!

ამ ორ თვის განმავლობაში არაერთი უცნაური დავალება გააკეთეს ბავშვებმა მშობლებთან ერთად, მაგრამ მათგან მხოლოდ რამდენიმეს აღვნიშნავდი:

• პირბადე გეომეტრიული ფიგურებით (eTwinning-ის პროექტის „ბედნიერი მომვალისთვის“ მონაწილე უცხოელი პარტნიორის დროშის ფერებში);

• დედამიწის დღე;

• დისტანციური სპექტაკლი „რწყილი და ჭიანჭველა“.

ზემოთ ჩამოთვლილი დავალებებიდან პირველმა სამმა შეიძლება ვერავინ გაკვირვოს, მაგრამ ბევრისთვის შეიძლება აღმოჩენა იყოს დისტანციური სპექტაკლი. განსაკუთრებით კი იმ ფონზე,  როცა მოსწავლეც და მასწავლებელიც მობილური ინტერნეტით სარგებლობს, ჭირს გაკვეთილზე შემოსვლა, ხშირად ითიშება პროგრამა.

ზემოთაც აღვნიშნე კომპლექსური დავალებების მნიშვნელობა სასწავლო პროცესში თითოეული საგნისათვის. და აქაც ცოტას დავამატებ, კიდევ უფრო ფასეულია  კომპლექსური დავალება, როცა საგანთა ინტეგრირებას მოითხოვს. ასეთ დავალებათა რიგს მიეკუთვნება კომპლექსური დავალება: დისტანციური სპექტაკლი „რწყილი და ჭიანჭველა“. აქვე აღვნიშნავ, რომ ამ კომპლექსურმა დავალებამ გაართიანა რამდენიმე საგანი:  ქართული, ბუნება, ხელოვნება, ინფორმაციულ- საკომუნიკაციო ტექნოლოგიები. ამ საგნების ფარგლებში კი არაერთი  ცნება დამუშავდა.

რა შედეგები   მიიღეს ბავშვებმა?

 ისინი მიხვდნენ რომ:

• სტანდარტული ზღაპარი შეიძლება გადააკეთო და თანამედროვეობას მოარგო;
• სპექტაკლი რომ შედგეს, უნდა შეგეძლოს ინსტრუქციების მოსმენა, გაგება, დამახსოვრება, გამოყენება;
• როლი რომ კარგად ითამაშო, ტექსტი კარგად უნდა წაიკითხო, გაიგო, გაითავისო, ისწავლო და გასაგებად გადმოსცე;
• უნდა იმეტყველო ხმამაღლა, საშუალო სიჩქარითა და გამოთქმით;
• როლი რომ კარგად ითამაშო, კარგად უნდა იცნობდე შენს პერსონაჟს, იცოდე როგორ გამოიყურება, როგორ ხმას გამოსცემს, როგორ მეტყველებს;
• კარგი იქნება თუ შენი პერსონაჟის უკეთ წარმოსაჩენად ნიღაბსაც დაამზადებ;
• სპექტაკლი რომ კარგი გამოვიდეს, მხოლოდ შენი კარგი შესრულება არაა საკმარისი, სხვასაც უნდა მოუსმინო, დაელოდო შენს რიგს, ყურადღებით უნდა იყო, რომ შენი როლი არ გამოტოვო;
• კარგად უნდა გახსოვდეს საკუთარი სიტყვები, რომ სხვას დაეხმარო მისი როლის თამაშში;
• უნდა იცოდე ტექნიკასთან ურთიერთობა;
• სპექტაკლის ჩაწერისას უნდა იჯდე იზოლირებულ ოთახში.

ერთი შეხედვით უბრალო სპექტაკლი, თურმე რამდენ უნარს უვითარებს პატარებს.

ალბათ ყველას დააინტერესებს  ის ტექნიკა, რომელიც ასეთი ტიპის სპექტაკლის დადგმისას დასჭირდება პედაგოგს:

ა) დაწერეთ სცენარი და გააცანით მშობლებსა და ბავშვებს, მიეცით მათ უფლება თავისუფლად გამოთქვან აზრი როლებსა და მათ განაწილებაზე;

ბ) გაანაწილეთ როლები, მოსწავლეთა სხვადასხვა უნარისა და სურვილის   გათვალისწინებით; (თუ ბევრი მოსწავლე გყავთ, კლასი გაყავით 2-3 ჯგუფად);

დ) დაახატვინეთ მოსწავლეებს ემოციები,  რომლებიც ექნებოდა ზღაპრის პერსონაჟებს სხვადასხვა  სიტუაციაში, ეს დავალება  პატარა მსახიობებს როლის მორგებასა და ემოციების გამოხატვაში დაეხმარება;

ე) შეუთანხმეთ  მოსწავლეებს სპექტაკლის დრო;

ვ) ჩანიშნეთ სპექტაკლი Teams-ის კალენდარში;

ზ) მოიწვიეთ კალენდარში მხოლოდ ის მოსწავლეები, რომლებიც სპექტაკლში იღებენ მონაწილეობას.

თ) გააფრთხილეთ მოსწავლეები, რომ შემოვიდნენ  „სცენაზე“ მხოლოდ თქვენი მოწვევის შემდეგ და გავიდნენ როლის დასრულების შემდეგ;

ი) აჩვენეთ ჩანაწერი და  დაწუნების შემთხვევაში, ხელახლა ჩაწერეთ.

აქვე აღვნიშნავ, რომ შეგიძლიათ Teams-ში ჩაწერილი ვიდეო Microsoft Stream-ის დახმარებით გადმოწეროთ და ჩვეულებრივ დაამუშაოთ პროგრამა Camtasia-ის გამოყენებით.

ჩემი მოსწავლეების სასახელოდ უნდა ვთქვა, რომ მათ ყველა ინსტრუქცია ზედმიწევნით გაითვალისწინეს და სულ 2 რეპეტიციის შემდეგ შეძლეს კარგი სპექტაკლის დადგმა, რომელსაც youtube.com-ზე 800-მდე  ნახვა აქვს!

მინდა, შემოგთავაზოთ  სპექტაკლის სცენარიც, იქნებ თქვენც გაგიჩნდეთ სურვილი და თქვენს მოსწავლეებს იზოლაციაში ცხოვრება გაუმრავალფეროვნოთ: https://bit.ly/35LDYJ1

ბავშვის აღზრდა ძალიან საპასუხისმგებლო საქმეა. სხვადასხვა საზოგადოებრივ-ეკონომიკურ ფორმაციაში აღზრდის მიზანსა და ამოცანებს საზოგადოებრივი ცხოვრების პირობები განსაზღვრავს.

რა არის აღზრდის მიზანი?

ანტიკური ხანის მოაზროვნეები მიიჩნევდნენ, რომ აუცილებელი იყო ბალანსის არსებობა პიროვნების სულიერი და ფიზიკური ძალების ჰარმონიულად განვითარებისთვის. მოგვიანებით ამას დაემატა ზნეობრივი აღზრდა.

როგორ ხდება ზნეობრივ გრძნობათა ჩამოყალიბება?

ბავშვის ზნეობრივ გრძნობათა ჩამოყალიბებისთვის მნიშვნელოვანია სოციალური გარემო, უპირველეს ყოვლისა – ოჯახი და შემდეგ – სკოლა. არ არსებობს უნივერსალური ფორმულა ან ,,ოქროს წესი’’,  რომელთა დახმარებით მშობელი და მასწავლებელი შეძლებს ბავშვის ზნეობრივი გრძნობების განვითარებას, როგორიცაა სიყვარული, სიკეთე, მზრუნველობა, ემპათია, სიმდაბლე.

სამაგიეროდ, არსებობს პირადი მაგალითის ძალა. ბავშვი სინქრონულად იმეორებს უფროსის ქცევას.

,,იმისათვის, რომ ადამიანები ზნეობრივად იქცეოდნენ, მარტო ზნეობრივი შეგნება

და გრძნობები არაა საკმარისი. ასევე საჭიროა მათში შეგნებისა და ქცევის, სიტყვისა და საქმის ერთიანობის ფორმირება, რაც დროთა განმავლობაში, ჩვეულებად, საკუთარ შინაგან მოთხოვნილებად იქცევა, ჩვეულება კი, როგორც იტყვიან, რჯულზე უმტკიცესია’’.

ხშირად მშობლები ყურადღებას აქცევენ იმას, ბავშვები კარგად იკვებონ და ჯანმრთელები გაიზარდონ. ზოგი მათგანი ცდილობს, რომ  კარგი განათლება მიაღებინოს. სხვანი ძალისხმევას არ იშურებენ, ბავშვებში ნიჭი განავითარონ და ოცნებობენ, ისინი პოპულარული მუსიკოსები, მხატვრები ან მეცნიერები გამოვიდნენ.

ფსიქოლოგებისა და განათლების მკვლევრების მოსაზრებით, ბავშვის ყოველმხრივი, ჰარმონიული ფორმირების პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ მას ჰქონდეს ბედნიერების განცდა.

კვლევებით დადგინდა, რომ ბავშვები ვერ პოულობენ ბედნიერებას პრესტიჟულ სკოლებში სწავლით, ვერც იმით, რომ უამრავ წრეზე დაჰყავთ მშობლებს,  ბავშვებს არც აინტერესებთ რა თანხას იხდიან მშობლები.

„უდიდესი ბედნიერება, რომელიც შეიძლება სიცოცხლეში დაგემართოს, არის ბავშვობა“ – აგატა კრისტი.

და მაინც, როდის არიან ბავშვები ბედნიერი?

აღმოჩნდა, რომ ბავშვები ბედნიერად გრძნობენ თავს, როცა:

• ბევრი დრო აქვთ სათამაშოდ;
• უფროსებს ხედავენ ბედნიერებს;
• ოჯახური ტრადიციების თანახმად ოჯახთან ერთად აკეთებენ საქმეს;
• მოსწონთ, როცა უფროსები არ ერევიან მათ ყველა საქმიანობაში;
• ნებას რთავენ პასუხისმგებლობის გადანაწილებაზე;
• უფროსები ესაუბრებიან საკუთარ ინტერესებზე;
• თვითონ იღებენ გადაწყვეტილებას;
• მათ შრომას აფასებენ.

რა არ მოსწონთ ბავშვებს?

ბავშვებს არ მოსწონთ, როცა:

• მათ უფროსები თანატოლებს ადარებენ;
• ხმამაღლა ან ყვირილით ესაუბრებიან;
• უფროსები საუბრობენ იმაზე, რაც ბავშვებმა მათზე უკეთ იციან, მაგალითად: რას გრძნობენ ბავშვები;
• ბავშვების ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე უარყოფითად აისახება, როცა უფროსები მათი თანდასწრებით საუბრობენ პრობლემებსა და მძიმე თემებზე და ა.შ.

რატომ  ხდება ბავშვი ფიზიკური დასჯის მსხვერპლი?

სამწუხაროდ, უფროსებს ამ დროს  ავიწყდებათ პატარისთვის იმის ახსნა, რატომ არის მათი საქციელი დაუშვებელი. თუ ბავშვი გაიაზრებს თავის შეცდომას, ის მას აღარ გაიმეორებს, ხოლო ფიზიკური დასჯა  შედეგს ვერ გამოიღებს. ბავშვი  ვერ ხვდება, რატომ სჯიან მას და განამტკიცებს თავის საქციელს.

70-იან წლებში ბავშვების ფიზიკური დასჯა აღზრდის ნაწილად მიიჩნეოდა.

ყველასთვის საყვარელ მწერალს,  ასტრიდ ლინდგრენს მიაჩნდა, რომ ეს პიროვნების სულიერ დამახინჯებას უწყობდა ხელს.

მთელ მსოფლიოში საყოველთაოდ არის ცნობილი მშვიდობის პრემიის გადაცემისას ასტრიდის მიერ წარმოთქმული სიტყვა, რომლის  შემდეგ შვედეთის სკოლებსა და ოჯახებში კანონმდებლობით აიკრძალა ბავშვების ფიზიკური დასჯა.

,,ბავშვი დაბადებისას არც კარგია და არც ცუდი. მაშ, ვინ წყვეტს, როგორი იქნება ის შემდგომში – კეთილი და გულისხმიერი თუ სასტიკი და გულქვა მარტოხელა მგელი?

ამას ჩვენ, მათი მშობლები ვაკეთებთ – ადამიანები, რომლებმაც ბავშვებს სიყვარული უნდა ვასწავლოთ, მაგრამ ზოგჯერ, ჩვენივე სურვილის წინააღმდეგ, საპირისპიროს ვჩადით’’.

ამ საოცარი სიტყვის ინსპირირების წყარო აღმოჩნდა ასტრიდ ლინდგრენის  შეხვედრა პასტორის მეუღლესთან, რომელმაც უამბო თავის პირველ შვილთან დაკავშირებული ისტორია:

,,როცა ბავშვი 4 თუ 5 წლისა გამხდარა, რაღაც ისეთი ცელქობა ჩაუდენია, რომ პასტორის ცოლს პრინციპებისთვის უღალატია და შვილის გემოზე გაროზგვა გადაუწყვეტია – პირველად ცხოვრებაში. ბავშვი თავად გაუშვია ეზოში წკეპლის მოსატანად.

ბიჭს კარგა ხანს დაგვიანებია და როცა დაბრუნებულა, სახე ერთიანად ცრემლებით ჰქონია სველი. მისულა და დედისთვის უთქვამს:

– დედიკო, წკეპლა ვერ ვიპოვე, მაგრამ ქვა მოგიტანე და შეგიძლია მესროლო.

და ამ დროს დედას ცხოვლად შეუგრძნია ბავშვის თვალით აღქმული ვითარება: თუ დედას უნდა ტკივილი მომაყენოს, მაშ, რა მნიშვნელობა აქვს, როგორ გააკეთებს ამას – წკეპლით თუ ქვით?!

გულშეძრულ დედას შვილი კალთაში ჩაუსვამს და ერთად უტირიათ. მერე კი ბიჭის მოტანილი ქვა სამზარეულოს თაროზე შემოუდია, როგორც მუდმივი შეხსენება იმისა, რომ ძალადობა გამოსავალი არ არის.

….

არცერთ ჩვენგანს არ აწყენდა ქვა სამზარეულოს თაროზე, რათა მუდამ გვახსოვდეს:

„არა ძალადობას!”

…რადგან ბავშვების ბედნიერება, თითქმის ყოველთვის, მოდის იმ ადამიანებისგან, ვისაც ისინი უყვართ.