თითქმის ორი თვე გავიდა, რაც კორონავირუსთან ბრძოლის პარალელურად სწავლის პროცესი შეწყდა ადრეულ და სკოლამდელ საგანმანათლებლო დაწესებულებებში. აღმზრდელების როლი, ავად თუ კარგად, მშობლებმა შეითავსეს.

მიუხედავად იმისა, რომ საბავშვო ბაღის დასრულების შემდეგ, სწავლის მომდევნო ეტაპზე გადასასვლელად არ ხდება მოსწავლეების ტესტირება, ადრეული განათლების უწყვეტობა უმნიშვნელოვანესია აღსაზრდელების მრავალმხრივი განვითარებისთვის. სწორედ ამ პერიოდმა გამოკვეთა ცალკეული, კერძო თუ საჯარო საბავშვო ბაღების ლიდერთა როლი მათ მიერ ადმინისტრირებული დაწესებულების თანამედროვე გამოწვევებზე ადაპტირებისა და სწრაფად ცვალებადი სიტუაციების მართვის საკითხში. ამ სტატიაში თავმოყრილია ინფორმაცია, რაც საბავშვო ბაღის დირექტორებსა და აღმზრდელებს სასწავლო პროცესის ელექტრონულ სივრცეში გადატანაში დაეხმარება.
რას ნიშნავს დისტანციური სწავლება?

დისტანციური სწავლება ან ონლაინ სწავლება ხდება მაშინ, როდესაც საკლასო ოთახში ფიზიკურად არ იმყოფებით, არ გაქვთ ფიზიკური კონტაქტი აღსაზრდელებთან, მაგრამ გაქვთ ონლაინ რესურსებზე ხელმისაწვდომობა. აღსაზრდელების მშობელთა უმეტესობა დღეს დისტანციურად მუშაობს. ადრეული და სკოლამდელი დაწესებულებებისთვის ონლაინ სწავლება ახალი გამოწვევაა, თუმცა ამის ორგანიზება არ არის რთული.

როგორ მივაღწიოთ შედეგს დისტანციური სწავლებისას?

პირველი – რაც უნდა გავაკეთოთ, არის სამუშაო გარემოს ორგანიზება. აღმზრდელის სამუშაო გარემო აქამდე იყო საკლასო ოთახში. სამუშაო კუთხის მოწყობა დაგეხმარებათ მობილიზებაში. მოახდინეთ უკვე კარგად ნაჩვევ საქმეზე ფოკუსირება და დაისახეთ კონკრეტულ დღეს აღსაზრდელებთან მისაღწევი მიზნები.

მეორე –  თუ ოთახში აურზაურის საფრთხეა, დარწმუნდით, რომ ვიდეოს მსვლელობისას მარტო იქნებით და არავინ შეგიშლით ხელს.
მესამე –  გამოიყენეთ  დღის ბუნებრივი განათება. შეიძლება, რომელიმე ვიდეოს ჩაწერას დაესწრონ თქვენი აღსაზრდელები, მათ უნდა შეეძლოთ თქვენი სახის გარკვევით დანახვა. დამატებით ხელოვნურმა განათებამ შეიძლება არასასურველი ჩრდილები შექმნას.

მეოთხე – ყოველი შეხვედრისთვის  წინასწარ მოემზადეთ. დაისახეთ გეგმა და ვიდეო ზარს   პასუხისმგებლობით მოეკიდეთ. მაგალითად, შეიძლება დაგჭირდეთ, მშობლებს აჩვენოთ რომელიმე აქტივობა, რომელიც ბავშვებთან ერთად უნდა განახორციელონ, ამისთვის წინასწარ მოამზადეთ რესურსები, რათა მათ მოსაძიებლად ოთახიდან გასვლა არ დაგჭირდეთ. რა თქმა უნდა, არავის აქვს მოლოდინი, რომ იდეალურად ჩაივლის ყველაფერი, მაგრამ კარგი იქნება, თუ ონლაინ სწავლების პროცესის შეფერხებას მინიმუმამდე შეამცირებთ. მშობლებთან საუბარი შეიძლება, სახალისოდაც წარმართოთ, თუმცა ეს არ უნდა გასცდეს შეხვედრის მიზნებს.
მეხუთე –  შეარჩიეთ და წინასწარ მოსინჯეთ ელექტრონული პლატფორმა. სთხოვეთ ოჯახის წევრს ან თქვენს რომელიმე მეგობარს მოგეხმაროთ პროგრამის ათვისებასა და გამოყენებაში. დარწმუნდით, რომ თქვენი სახე ვიდეო კამერაში კარგად ჩანს, ინტერნეტი კარგად მუშაობს და გამართულია მიკროფონი.

მეექვსე – თუ ეს არის სამუშაო ჩართვა ბაღის ადმინისტრაციის წარმომადგენლებთან, თქვენს კოლეგებთან წინასწარ შეათანხმეთ შეხვედრის მათთვის სასურველი თარიღი და დრო. შეხვედრის დაწყებამდე გააგზავნეთ შეხსენების შეტყობინებები, შეიმუშავეთ ელექტრონული სწავლების სილაბუსი და ერთად შეთანხმდით დისტანციური მუშაობის ბაზისურ წესებზე. მშობლებთან დარეკვისას, ასევე დაგჭირდებათ საინფორმაციო წერილის გაგზავნა ვიდეო შეხვედრამდე რამდენიმე დღით ადრე და შეხსენებითი შეტყობინების გაგზავნა ყოველი შეხვედრის დაწყებამდე 30 წუთით ადრე.

რომელი ელექტრონული პლატფორმა შეიძლება გამოვიყენო?

zoom.us

– უფასო შეთავაზება, თითოეული ლექციისთვის 40 წუთი;

– შეგიძლიათ, შექმნათ დახურული ჯგუფი;

– ვიდეო ჩართვის ბმული შეგიძლიათ, მშობლებს შეტყობინების სახით  გაუგზავნოთ;

– ჯგუფის წევრების რაოდენობა არ არის განსაზღვრული;

– კომპიუტერსა და ტელეფონზე ინსტალაცია მარტივია;

– ადვილად ასათვისებელი.
web.skype.com

– უფასო;

– კომპიუტერსა და ტელეფონზე ინსტალაცია მარტივია;

– ადვილად ასათვისებელი;

– სწრაფი შეტყობინებების, ფოტოების და ვიდეოების გასაგზავნად კარგი რესურსია;

– მსმენელთა მაქსიმალური რაოდენობა 50.
facebook group call

– უფასო;

– მარტივი;

– ვინაიდან, ელ. ფოსტაზე წვდომა ნაკლებად შეიძლება ჰქონდეთ აღმზრდელების და მშობლების უმრავლესობას, ფეისბუქ ჯგუფის მეშვეობით, შესაძლოა, გამარტივდეს ერთმანეთთან დაკავშირება;

– მსმენელთა შეზღუდული რაოდენობა.
მარტივი და უფასო რესურსები, რომლებიც უმოკლეს ვადებში იქნება ხელმისაწვდომი
1 – Messenger Rooms

ვინაიდან, ფეისბუქ ჯგუფში დარეკვისას, მონაწილეთა რაოდენობა შეზღუდულია, ახლა მესენჯერ ოთახი შესაძლებლობას იძლევა, იმუშაოთ zoom-ის მსგავსად, ბევრად დიდ ელექტრონულ კლასში.

2 – meet.google.com

თუ აქამდე გუგლის რესურსი იყო ფასიანი, მალე შეძლებთ უფასო პრემიუმ პაკეტის გამოყენებას.

როგორი შეიძლება იყოს ელექტრონული სწავლების სილაბუსი?

როგორც გითხარით, საჯარო თუ კერძო ბაღების ნაწილმა დისტანციურ სწავლებაში ნაბიჯების გადადგმა დაიწყეს. სოციალურ ქსელებში მათ მიერ განთავსებულ შეტყობინებებს თუ დავაკვირდებით, ვნახავთ, რომ აღმზრდელები ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებულ პროგრამას მიჰყვებიან და ეს, ალბათ, ყველაზე სწორი გადაწყვეტილებაა. საკლასო ოთახში მუშაობისგან განსხვავებით, დისტანციურად დაგეგმილი აქტივობების ხანგრძლივობა ბევრად ნაკლები ხანგრძლივობისაა. შესაძლოა, დღის განმავლობაში ჩაატაროთ ერთი ან ორი 40-40 წუთიანი სესია. პატარები რომ არ გადაიღალონ და ეკრანს არ მიეჯაჭვონ, სესიებს შორის შესვენება უფრო ხანგრძლივი უნდა იყოს.

დაეხმარეთ ოჯახებს

გახსოვდეთ, ვიდეო შეხვედრების მთავარი მიზანი მშობლებისთვის თქვენი ცოდნის გაზიარებაა. ახლა ისინი თქვენს ფუნქციებს ითავსებენ, ამ მხრივ, დახმარება ძალიან სჭირდებათ. გაუზიარეთ გრაფიკი, რომლითაც ბაღში სარგებლობდით. დღის რა მონაკვეთში იღებდნენ საკვებს, როდის იყვნენ დაკავებული ფიზიკური აქტივობით თუ დასვენებით. კარგი იქნება, თუ მშობლები შეეცდებიან და ბაღის რუტინის მსგავს პროცესს სახლში გადაიტანენ. რა თქმა უნდა, ძალიან რთულია, ზუსტად იმავე რიტმით გააგრძელონ ბავშვებთან ურთიერთობა, მაგრამ პატარებს სჭირდებათ დისციპლინა, რომელიც ბაღში არც თუ ისე ადვილად გამოუმუშავდათ.

სხვადასხვა ქვეყნის გამოცდილების მიხედვით, ბაღის დირექტორების ნაწილი მშობლებთან საკონსულტაციო შეხვედრებს ატარებს გვიან საღამოს, როცა ბავშვებს სძინავთ. ამ ტიპის შეხვედრა შეიძლება, ჩაატაროთ კვირაში ორჯერ ან ერთხელ იმისთვის, რომ მშობლებისგან მოისმინოთ უკუკავშირი, სთხოვოთ, აღსაზრდელების მიერ შესრულებულ ნამუშევრებს გადაუღონ ფოტო და გამოგიგზავნონ. დაინტერესდით ელექტრონული სწავლების შემდგომ, ბავშვების მიერ გამოვლენილი დამოკიდებულებებით, იქნებ რომელიმეს კონკრეტული დავალების შესრულება გაუჭირდა და ეს შორიდან ვერ შენიშნეთ?

ცოტა რამ ვიდეოების გაზიარების ეთიკურობაზე

ბოლო დროს სოციალურ ქსელში გამოჩნდა საბავშვო ბაღის აღსაზრდელების ვიდეოები, რომლებიც ასრულებენ მასწავლებლების დავალებას ან ერთვებიან მათ მიერ შესრულებულ აქტივობებში. ამან საბავშვო ბაღებს თითქოს კედლები ჩამოხსნა და შიგნით მიმდინარე პროცესებზე დაკვირვების შესაძლებლობა მოგვცა იმ ადამიანებს, რომლებიც ამ სივრცის წევრები არ ვართ. ამ დროს, ჩვეულ სასწავლო პერიოდში საჯარო ბაღში უცხო ადამიანების შესვლა არც თუ ისე მარტივია. კარგი იქნება, თუ გაეცნობით მეგი კავთუაშვილის სტატიას “გამჭვირვალე ბავშვობის საფრთხეები”, რომელშიც ავტორი კარგად აღწერს ბავშვის პირადი ცხოვრების უფლების დარღვევისა და პერსონალური მონაცემების გასაჯაროების რისკებს.

ელექტრონული რესურსები, რომლებიც სასწავლო კომპონენტის შევსებაში დაგვეხმარება
გაეროს ბავშვთა ფონდისა და მასწავლებლის სახლის ფეისბუქ გვერდებზე გაჩნდა რეკომენდაციები, ვებინარები და სახალისო ინსტრუქციები ადრეული და სკოლამდელი ასაკის ბავშვებისთვის აქტივობების დასაგეგმად. სურვილის შემთხვევაში მიჰყევით ბმულებს და გამოიწერეთ სიახლეები:

• https://www.facebook.com/unicefgeorgia/
• https://www.facebook.com/tpdc.gov.ge

„პირველი ინგლისური გვაქვს, 9 საათზე. გვიანობამდე ფილმს ვუყურებდი და მაღვიძარას ზარზე ძლივს გამოვფხიზლდი, პირის დაბანაც ვერ მოვასწარი, ჰუდის კაპიუშონი წამოვიფარე და ისე დავჯექი. აუ, მის ნათია კი, ნახე, რა გამოპრანჭული დაგვხვდა – მაკიაჟით, თეთრი პერანგითა და პიჯაკით. დავიმალე, მაგრად შემრცხვა, მგონი, მაღალქუსლიანი ფეხსაცმელიც კი ეცვა, ჩვენ კი ყველას ნახევრად გვეძინა. სამაგიეროდ, მეორე გაკვეთილზე სოსო მასწავლებელიც აშკარად ახალგაღვიძებული იყო, სპორტული ეცვა და თმაც არ ჰქონდა დავარცხნილი…“ – მესმის, როგორ არჩევენ ბავშვები გაკვეთილების ამბებს.

დისტანციური სწავლება, რომლის საჭიროებაზე საუბარი უკვე კარგა ხანია დაწყებულია, განათლების სფეროში ჩართულთა უმრავლესობას შორეულ ან მიუღწეველ პერსპექტივად ესახებოდა და უცებ კორონამ სიტუაცია გადაალაგა. სწავლების ამ ფორმის საჭიროებას ყველამ თვალებში ჩავხედეთ, უფრო სწორად, ამ საჭიროებამ გაგვიყარა თვალი თვალში. მოგვიწია, უარი გვეთქვა სიახლისთვის მომზადების ფუფუნებაზე – განათლების სისტემამ ექსტრემალურ სიტუაციაში სწრაფი მოქმედება დაიწყო, ინდივიდებმა კი – ხელების ქნევა, რომ ამ მდინარეში გაეცურათ. გამოჩნდა მაშველი რგოლებიც თანამშრომლობის, წინარე გამოცდილების (ისტ-ის ტრენინგები, ახალი სკოლის მოდელი) გააქტიურების, ვიდეოსწავლებების სახით. ამ ჭიდილში პროცესი დაიძრა.

დისტანციური სწავლების ფორმატი მთლიანად ვერ ჩაანაცვლებს სწავლა-სწავლების სასკოლო ფორმატს – ეს მართებულად არის აღნიშნული პირველად რეკომენდაციებში, რომლებიც უწყებამ დისტანციური სწავლებისთვის შეიმუშავა.

რა სეგმენტს ჩაანაცვლებს, რა დოზით, რა რესურსების გააქტიურებაა შესაძლებელი, რა გამიადვილდება და რა გამიჭირდება, შედეგად რას მივიღებ, მომავალში როგორ გამოვიყენებ? – აი, კითხვები, რომლებზეც ფიქრობს განათლების სფეროსთან დაკავშირებული ყველა სუბიექტი.

დღევანდელ დისტანციურ სწავლებაში აუცილებლად დგება პრიორიტეტების გამოკვეთის საკითხი. რეალურად, მთავარი ფსიქოლოგიური ფაქტორია, ხოლო საგანმანათლებლო მომდევნო დონეზე გადაინაცვლებს.

ფრაზა „სკოლა – თემის ცენტრი“ ხშირად ტრაფარეტულიც მოგვჩვენებია, მაგრამ ამ შემთხვევაში მას ძალიან კონკრეტული შინაარსი აქვს. პანდემიით შეშფოთებული მშობლებისთვის, რომლებსაც ერთდროულად დაატყდათ თავს ვირუსი, უმუშევრობა, გაუმძაფრდათ ხვალინდელი დღის შიში, შესაძლოა არ ჰყოფნიდეთ ცოდნა ან ძალისხმევა, რომ პირადადაც გაუმკლავდნენ ყველაფერს და შინ დარჩენილ ბავშვებსაც აუხსნან, შიში შეუმსუბუქონ, იმედი გაუღვივონ. სკოლა ამ ფუნქციასაც ითავსებს და ხშირად ემოციების მართვის თვალსაზრისით მშობლებისთვისაც მაორგანიზებელი ფაქტორი ხდება. სკოლა აგებს ონლაინურთიერთობებს მოსწავლეებთან, მშობლებთან, რომ სოციალური დისტანცირების ფენომენი ფიზიკური დისტანცირებით ჩაანაცვლოს და ვირტუალურ საკლასო ოთახში სოციალური ურთიერთობები შეძლებისდაგვარად გადაარჩინოს, განავითაროს. ამ პროცესს რა ხარვეზიც უნდა ახლდეს, ის თავის საქმეს, ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით, მაინც ასრულებს და ჩაკეტილობის თანამდევ პრობლემებს თუ ვერ აგვარებს, ამსუბუქებს მაინც. ბავშვისთვის, მასწავლებლისთვის, მშობლისთვის ყოველ დღეს თავისი მიზანი აქვს. უფრო მეტიც – სწორი მიდგომისა და შესაბამისი რესურსების პირობებში ისინი ახალ უნარებს იძენენ და ივითარებენ. ჩნდება თანამშრომლობის ახალი შესაძლებლობები. მაგალითად, მის ნათია, ინგლისურთან ერთად, მოსწავლეებს ორგანიზებულობას, პასუხისმგებლობას, ეტიკეტის პატივისცემასაც ასწავლის – უსიტყვოდ და შთამბეჭდავად.

გადარჩენილი სოციალური ურთიერთობების მნიშვნელოვნების დასტურია იმ ბავშვებისა და ოჯახების განწყობაც, რომლებიც რაიმე მიზეზით დისტანციურ სწავლებაში ვერ მონაწილეობენ. ეს ბავშვები ინტერნეტის ან ხელსაწყოების უქონლობის გამო ვერ ახერხებენ დისტანციური სწავლების პროცესში ჩართვას. ესენი უმეტესად სოციალურად დაუცველი ოჯახების ბავშვები არიან და მათ უფრო უმძაფრდებათ გარიყულობის განცდა.

გულისტკივილის გარეშე ვერ წაიკითხავ მშობლის წერილს, რომელიც ერთ-ერთმა დაწყებითის მასწავლებელმა გაგვიზიარა:

„გამარჯობა, … მასწავლებელო. ალბათ იცით, რომ ინტერნეტის გამო ბავშვი უსწავლელი მრჩება. ვერსად გავდივარ, ვერ ვმუშაობ და იქნებ თქვენ მიმართოთ განათლების სამნისტროს, დაგვეხმაროს როგორმე ინტერნეტი ჩაგვირთონ, რომ ბავშვი არ ჩამორჩეს. ტელეფონში ყოველდღე ვერ ვრიცხავ და ვერც სხვას ვაწუხებ. ტელეფონით გამოგზავნილ დავალებებს კი ასრულებს, მაგრამ ძალიან განიცდის, რომ ვერ გერთვებათ და სულ მოწყენილია. სოციალურად დაუცველები ვართ და, წესით, უნდა გვეხმარებოდნენ“.

განათლების სამინისტრო ამ პრობლემას ვერ მოაგვარებს და საპირწონედ ტელესკოლას დაასახელებს, მაგრამ ძნელია, პირველკლასელს აუხსნა, რატომ არ შეუძლია ყოფნა თავის მასწავლებელსა და თანაკლასელებთან ერთად. ეს კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ ბავშვს სწორედ მიკუთვნებულობის განცდა სჭირდება და ამშვიდებს. სტატისტიკა ოჯახური ძალადობის ფაქტების მატებაზეც მეტყველებს. ოჯახური ძალადობის პირდაპირი თუ ირიბი მსხვერპლები უმეტესად სწორედ ბავშვები არიან. მათთვის სკოლა ერთგვარი თავშესაფარია. არ გაგვიჭირდება წარმოდგენა, დღეს რა მდგომარეობაში იქნებიან ასეთი ბავშვები, თუ მათ დისტანციურ სწავლებაში ჩართვის საშუალებაც არ მიეცათ. ამიტომაც დისტანციური სწავლების პრიორიტეტად ამ ეტაპზე სწორედ ფსიქოლოგიური მხარდაჭერა გვესახება.

რეკომენდაციების მიხედვით, ონლაინშეხვედრების სასწავლო მიზანი აქამდე მიღწეული შედეგების განმტკიცება, სწავლების პროცესისთვის აუცილებელი უნარების გადარჩენა, მოსწავლე-მასწავლებელს შორის საერთო ენის შენარჩუნებაა და თუ ამ ყველაფრის პარალელურად მასწავლებელმა საგნის სწავლების დაგეგმილ გზაზე მოსწავლეთა წინსვლაც უზრუნველყო, შეგვეძლება ვთქვათ, რომ ის სათანადოდ ართმევს თავს ახალ გამოწვევას.

მომდევნო ნაბიჯი ამ გამოცდილებიდან დასკვნების გამოტანა, ახალი უნარების განვითარება და სწავლა-სწავლებაში მათი ეფექტური გამოყენება იქნება.

გარდამავალ ასაკში მოსწავლეთა აქტიური ჩართულობა საგაკვეთილო პროცესში და მათი დაინტერესება სხვადასხვა თემით მასწავლებლის ერთ-ერთი უპირველესი გამოწვევაა.

12-14 წლის ასაკში მოსწავლეებს ეცვლებათ ინტერესთა სფერო, უჩნდებათ სხვადასხვა გატაცება, ხდებიან მიმბაძველი. მათ ყოველდღიურ რუტინაში თავის როლს ასრულებს თანამედროვე ტექნოლოგიები და ინტერნეტ-თამაშები – ეს ყოველივე კი აფერხებს მოზარდის როგორც პიროვნულ, ასევე აკადემიურ წარმატებას გარკვეულწილად.

დავსვათ პრობლემური შეკითხვა: როგორ დავაინტერესოთ ქართული, როგორც მეორე ენის გაკვეთილებით მოსწავლე, რომელიც ბოლო მერხზე ზის და გამუდმებით საათის ციფერბლატს გაჰყურებს?!

(სტატიაში განვიხილავ მოსწავლეთა  ჯგუფს/მოსწავლეს, რომელიც დაწყებით საფეხურზე V – VI კლასებში აქტიურობით, მონდომებით, ნოვატორობით გამოირჩეოდა).

თუმცა:

დგება პერიოდი და საბაზო საფეხურზე მასწავლებელს სთხოვს, უკანა მერხზე გადაჯდომას, არც დაბალ შეფასებაზე აქვს პრობლემა/რეაქცია, მისთვის გაუფერულებულია ინტერესი საგნის მიმართ. სწორედ აქედან იწყება, ის – რაც განაპირობებს შემდგომში მოსწავლის პიროვნულ რეგრესს, დაბალ აკადემიურ მოსწრებას, სოციალურ შებოჭილობას.

რაში მდგომარეობს მასწავლებლის როლი?!

უპირველეს ყოვლისა მასწავლებელმა უნდა გამოარკვიოს პრობლემა. (აქვს თუ არა მოსწავლეს ოჯახში, სოციუმში პრობლემა, კერძოდ, რა იწვევს მის ამგვარ ქცევას, ინტერესის ნაკლებობას, ხასიათის ცვლილებას). შემდგომ ეცადოს მოსწავლეს განუმტკიცოს თვითშეფასება. თავდაპირველად შესთავაზოს ისეთი აქტივობები, რომლებსაც მოსწავლე წარმატებით გაართმევს თავს და მისცეს პოზიტიური უკუკავშირი. ამის შემდეგ მასწავლებელმა მოსწავლეს უნდა მისცეს საშუალება, დაგეგმოს ექსკურსია, გაუღვივოს ლიდერობის განცდა, რათა ნელ-ნელა სწავლისა და საგნის  მიმართ ინდეფერენტულობა იქნეს დაძლეული და მოსწავლეს პასუხისმგებლობის გრძნობა გაუჩნდეს. ამასთანავე ჩართოს არაფორმალურ აქტივობებში (წრე, კლუბი, პროექტი).

პრაქტიკის გაზიარება

დაბეჯითებით შემიძლია ვთქვა, რომ კარგი გაკვეთილის წარმართვისთვის სულაც არაა საჭირო საკლასო ოთახი და ფორმალური გარემო. შესაძლებელია ასე მოულოდნელად მასწავლებელმა დატოვოს სამუშაო მაგიდა, გავიდეს საკლასო ოთახიდან და გაიყვანოს მთელი კლასი სკოლის ეზოში. მახსენდება: ნოვრუზ ბაირამი, როცა ოთხი სამშაბათი სკოლის ეზოში გავდიოდით (გავდივართ) და იქ ვატარებდით ქართულის გაკვეთილებს. მოსწავლეები საუბრობდნენ ნოვრუზზე, როგორც ბუნების გაღვიძების დღესასწაულზე, ხსნიდნენ თუ რა დატვირთვა აქვს 1-ელ, მე-2, მე-3 და მე-4 სამშაბათს, რომელ სტიქიას გამოხატავს თითოეული მათგანი. რა იდება სადღესასწაულო სუფრაზე, როგორ აგდებენ ქუდს უჩუმრად მეზობლის სახლში, რათა ტკბილეულობით შეუვსონ და სხვ.  ყველაზე დასამახსოვრებელი მე-3 სამშაბათი გამოდგება ხოლმე, ცეცხლის სტიქია და კოცონის დანთება ნიშნავს იმას, რომ ფანჯრებიდან 1000 გაბრწყინებული თვალი გვიყურებს, ჩვენ კი ვაგრძელებთ ქართულად საუბარს ნოვრუზზე, როგორც გაზაფხულის დღესასწაულზე.

ამგვარი აქტივობები კლასის თითოეულ მოსწავლეს (განურჩევლად აკადემიური მოსწრებისა) ააქტიურებს, ზოგი სკოლის ეზოში გამხმარ ბალახს აგროვებს, ზოგი ტოტებს, ზოგს წყალი მოაქვს – თამაში ხელს უწყობს მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლებას და რაც მთავარია, ყველა დაკავებულია – ყოველი მათგანი საუბრობს, ჰყვება, მსჯელობს, ისმენს – ეს კი ქართულის, როგორც მეორე ენის შესწავლის პროცესში უმნიშვნელოვანესია.

მოსწავლეთა დაინტერესებასა და საგნის/პედაგოგის მიმართ პოზიტიურ დამოკიდებულებას ყველაზე მეტად მათი ინტერესების გათვალისწინება განაპირობებს. ცხადია, მასწავლებლები საგაკვეთილო პროცესში ვითვალისწინებთ მოსწავლეთა საჭიროებებს, შესაძლებლობებს, თუმცა არის შემთხვევები, როცა მოსწავლეთა ინტერესს უგულებელვყოფთ კიდეც.

დავსვათ შეკითხვა: როგორ ვუბიძგოთ მოსწავლეს შემაჯამებელი ტესტის გულდასმით შესრულებისკენ?! როგორ გავუღვივოთ მოსწავლეს საკლასო სამუშაოს შესრულების ინტერესი?! და გავხადოთ ის მობილიზებული გაკვეთილის დაწყებისთანავე?!

გარდამავალი ასაკის მოსწავლეები, როგორც ზემოთ აღვნიშნე საბაზო საფეხურზე საგნის მიმართ ინტერესს კარგავენ და პედაგოგს უჭირს მათი ყურადღების კონცენტრირება. მაშ, რა შეგვიძლია მასწავლებლებს?!

მაგალითად, მე, ქართულის, როგორც მეორე ენის მასწავლებელს, როცა მსურს მოსწავლეები ვამუშაო ლექსიკაზე – ახალ სიტყვებს მათ ყველაზე დიდ გატაცებას ვუკავშირებ…

ანუ:

• დიდ ეკრანზე წინასწარ ვამზადებ საფეხბურთო მოედანს, მოსწავლეების ფავორიტი გუნდის ემბლემებით – წარმოგიდგენიათ?! თითოეული მოსწავლის გაბრწყინებული თვალები და რაც მთავარია, სიხარულით მიღწეული შედეგი, როცა მოსწავლე, სულ უკანა მერხიდან იწევს ხელს:

– მას!

– მე გამოვალ, მას…

– ახლა მე, მას…

• შემაჯამებელ ტესტებს მოსწავლეთა „გატაცებებზე“ ვბეჭდავ – მაგალითად: ყურსასმენები, მას ვისაც მუსიკა უყვარს… Iphone & Samsung სმარტფონების კონტურზე, მოსწავლეებს ვთხოვ, შეავსონ კროსვორდი და სხვ. ამდაგვარი ილუსტრაციებით ვცდილობ მასალა დავაშენო მათ გატაცებებზე.

მოსწავლეებს მასწავლებლის ამგვარი დამოკიდებულება პოზიტიურად განაწყობთ. მეტი ინტერესით, პასუხისმგებლობით ეკიდებიან დავალებას, რაც მათ შედეგებს გაცილებით აუმჯობესებს.

დასკვნის სახით შემიძლია ვთქვა, რომ თუ მასწავლებელი (მით უმეტეს) გარდამავალ ასაკში ასახსნელ/განსამტკიცებელი მასალის გადმოცემისას გაითვალისწინებს მოსწავლეთა ინტერესებს, მოსწავლეები უფრო მობილიზებული და ყურადღებიანი იქნებიან, რაც ხელს შეუწყობს მოსწავლეთა პიროვნულ განვითარებასა და აკადემიურ წინსვლას, და დასახულ მიზანიც მეტი წარმატებით მიიღწევა.

იმ კრიტერიუმებს შორის, რომლებიც პედაგოგის საქმიანობის ეფექტიანობას განსაზღვრავს, ორგანიზაციულ უნარ-ჩვევებს განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება. შესაძლოა, პედაგოგს ჰქონდეს ცოდნა, რომელიც სწავლების დროს სჭირდება, მოზარდთან ეფექტიან კომუნიკაციასაც ახერხებდეს, მაგრამ გაკვეთილზე კლასის მართვა უჭირდეს. ეს სწორედ საორგანიზაციო უნარების განვითარების აუცილებლობაზე მიუთითებს. ისიც გავითვალისწინოთ, რომ ონლაინგაკვეთილზე სირთულე ერთიორად მეტია. მისი თავისებურებებიდან გამომდინარე, პრობლემებს ის პედაგოგებიც შეიძლება შეეჯახონ, რომლებსაც რეალურ საკლასო ოთახში არასოდეს გასჭირვებიათ კლასის მართვა.

ონლაინგაკვეთილზე კლასის მართვისთვის ხელის შემშლელი ძირითადი მიზეზებია:

• მრავალრიცხოვანი კლასი. ბავშვების სიმრავლე რეალურ საკლასო ოთახშიც უშლის ხელს პედაგოგს, მაგრამ თუ რეალურ გარემოში, ასე თუ ისე, ართმევს თავს სირთულეებს, მრავალრიცხოვან კლასში ონლაინგაკვეთილი ხშირად მარცხისთვისაა განწირული.
• მასწავლებლის მწირი ცოდნა ონლაინგაკვეთილის თავისებურებათა შესახებ და ასეთი გაკვეთილის ჩასატარებლად აუცილებელი უნარ-ჩვევების ნაკლებობა. ონლაინგაკვეთილების ჩატარების პარალელურად პედაგოგს უწევს სწავლების ამ ფორმის თავისებურებებში გარკვევა, საჭირო ინფორმაციის მოძიება და იმ ცოდნითა და უნარ-ჩვევებით აღჭურვა, რომელიც ონლაინსწავლების ეფექტიანად წარსამართავადაა აუცილებელი. ასეთი დატვირთვით მუშაობა, ბუნებრივია, ემოციურად ღლის პედაგოგს, რაც ბავშვებთან მის ურთიერთობაზეც აისახება.
• მოზარდების მიერ საინფორმაციო ტექნოლოგიების ფლობის მაღალი დონე. დღეს უკვე აღარავის უკვირს, რომ მოზარდები, ისინიც კი, რომლებიც მაღალი აკადემიური მოსწრებით არ გამოირჩევიან, უფრო ადვილად ითვისებენ კომპიუტერულ პროგრამებს, ვიდრე ჩვენ, ზრდასრული ადამიანები. ეს თავისთავად ცუდი არ არის; საქმე ის გახლავთ, რომ მოსწავლე ჩამოყალიბების პროცესში მყოფი პიროვნებაა, რომლის ქცევის პროგნოზირება ცალკეულ შემთხვევებში არც ისე ადვილია. სკოლაში მომუშავე პედაგოგებმა კარგად ვიცით, რომ ბავშვს შეუძლია ძალიან დიდი სიყვარულიც და შურისძიებაც უფროსების მიერ დაშვებული შეცდომების გამო. პედაგოგის ერთი მცადრი ნაბიჯი და მოზარდი შეიძლება დაუნდობელ შურისმაძიებლად იქცეს, და თუ რეალურ საკლასო ოთახში ვენდეტის აღსრულებაში მას ბევრი რამ უშლის ხელს, ონლაინგაკვეთილზე შესაძლოა უფრო მეტის უფლება მისცეს თავს. მაგალითად, პედაგოგება, რომლებსაც Microsoft Teams-ის პროგრამით უწევთ გაკვეთილების ჩატარება, კარგად იციან, რომ თუ ბავშვი მასწავლებელზე ადრე შევიდა ვირტუალურ საკლასო ოთახში, ადვილად შეძლებს, საკუთარ ხელში აიღოს კლასის მართვა – გამოურთოს მიკროფონი ჯგუფში მყოფ ნებისმიერ ადამიანს, მათ შორის – მასწავლებელსაც, კლასიდან „გააძევოს“ ნებისმიერი მოსწავლე და, ამგვარად, ქაოსი და არეულობა გამოიწვიოს გაკვეთილზე, ან არ გათიშოს მიკროფონი, როცა ამას სთხოვენ (მოიმიზეზოს ტექნიკური პრობლემა) და ხმაურით (მაგალითად, გაკვეთილის პარალელურად თამაშით) ხელი შეუშალოს პედაგოგს გაკვეთილის ჩატარებაში.
• კომპიუტერული ტექნიკის გაუმართაობა. ეს იმდენად სერიოზული მიზეზია, რომ მასწავლებელს შეიძლება საერთოდ ჩაეშალოს გაკვეთილი.

მასწავლებელი სირთულეებს მაშინაც შეიძლება შეეჯახოს, როცა საკუთარი კომპიუტერის ეკრანზე გამოტანილ ინფორმაციას, გამოსახულებას, ვიდეოს უზიარებს მოსწავლეებს – ამ დროს ის, როგორც წესი, ვერ ხედავს, რა ხდება „კლასში“, ვინ „შემოდის“ გაკვეთილზე, ვინ გადის „კლასიდან“, ვის ჩართული აქვს მიკროფონი, ვის – გამორთული და ა.შ. კონკრეტულ მომენტში ვირტუალურ საკლასო ოთახში არსებული ვითარების შესახებ ინფორმაციის დეფიციტიც სერიოზული სირთულეების წყაროა პედაგოგისთვის.

რა გავაკეთოთ სირთულეების თავიდან ასაცილებლად?

• უპირველეს ყოვლისა, მოსწავლეებზე ადრე შევიდეთ ვირტუალურ საკლასო ოთახში. თუ რეალურ სასკოლო გარემოში ბავშვები გაკვეთილის დაწყებამდე საკლასო ოთახში გველოდებიან, ვირტუალურ საკლასო ოთახში, უმჯობესია, ჩვენ დაველოდოთ მათ.
• აუცილებლად აღვნუსხოთ, ვინ ესწრება გაკვეთილს. ჩავინიშნოთ, ვინ შემოდის დაგვიანებით ან გადის „კლასიდან“ გაკვეთილის დამთავრებამდე. ჩატარებული გაკვეთილის ანალიზის დროს ეს ინფორმაცია დაგვანახებს, როგორი იყო ცალკეული მოსწავლეების მოტივაცია და ჩართულობა, ეს კი მათთან მუშაობის ეფექტიანი სტრატეგიების შემუშავებაში დაგვეხმარება.
• გაკვეთილის დასაწყისშივე შევიმუშაოთ ქცევის წესები როგორც მოსწავლეებისთვის, ისე ჩვენთვისაც. კარგი იქნება, თუ ამაში მოსწავლეებიც მიიღებენ მონაწილეობას. თავისივე დადგენილი (და არა ჩვენ მიერ თავს მოხვეული) წესების დაცვა მათ უფრო გაუადვილდებათ. გულწრფელად ვუთხრათ, რატომ არის საჭირო წესების შემუშავება და დაცვა, რა გვიშლის ხელს გაკვეთილის კარგად ჩატარებაში და მათაც ვკითხოთ, რა უშლით ხელს, საგაკვეთილო პროცესში მაქსიმალურად ჩაერთონ. წესების შემუშავებისას სწორედ ამ ხელის შემშლელ ფაქტორებსა და მათ დაძლევაზე გავამახვილოთ ყურადღება.
• ონლაინგაკვეთილის წესების შემუშავებისას ყურადღება უნდა გამახვილდეს მიკროფონის მოხმარებაზე. გაკვეთილის დასაწყისშივე ვთხოვოთ ბავშვებს, გათიშონ მიკროფონები და ჩართვის ნება დავრთოთ მხოლოდ იმ ბავშვს, რომელსაც მასწავლებელი შეკითხვით მიმართავს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, კითხვაზე: „აბა, ბავშვებო, ვინ მიპასუხებს?“ – შესაძლოა, ყველას თუ არა, უმრავლესობას მაინც მოუნდეს თავის გამოჩენა და პასუხის გაცემა (განსაკუთრებით – სწავლების პირველ და მეორე საფეხურებზე), ყველამ ერთდროულად ჩართოს მიკროფონი და ალაპარაკდეს, რასაც ქაოსი და არეულობა მოჰყვება. ამის თავიდან ასაცილებლად აჯობებს, პედაგოგმა თავად განსაზღვროს, ვინ უპასუხებს და პირადად მას მიმართოს. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მაშინ, როდესაც პედაგოგი საკუთარი კომპიუტერის ეკრანზე გამოტანილ მასალას უზიარებს მოსწავლეებს – ამ დროს ის ვერ ხედავს, რომელი ბავშვი გამოხატავს (მიკროფონის ჩართვით) დასმულ კითხვაზე პასუხის გაცემის სურვილს, მხოლოდ ხმით კი ყოველთვის არ არის ადვილი ამოსაცნობი, ვინ ლაპარაკობს.

რასაკვირველია, ონლაინგაკვეთილზე მოსწავლისა და მასწავლებლის ასეთი ურთიერთობა იდეალისგან შორს დგას. შესაძლოა, ის განსაკუთრებით მიუღებელი აღმოჩნდეს პედაგოგისთვის, რომელსაც არ სურს, პასუხის გაცემა სთხოვოს ბავშვს, რომელიც მოუმზადებელია მოსული გაკვეთილზე ან პასუხი არ იცის და შეარცხვინოს. რეალურ სასკოლო გარემოში ასეთი მასწავლებელი კითხვის დასმის შემდეგ კლასს რომ გადახედავს, ბავშვების გამომეტყველებით, ჟესტებით, პოზით ხვდება, ვის შეუძლია პასუხის გაცემა და თავს არიდებს საპასუხოდ ისეთი ბავშვის გამოძახებას, რომელიც თვალებით ეხვეწება, მას არ ჰკითხოს. ცხადია, ასეთი პედაგოგისთვის ადვილი არ იქნება ონლაინგაკვეთილზე ზემოაღნიშნული წესის დაცვა, მაგრამ ჯგუფის სამართავად და ქაოსის თავიდან ასაცილებლად აჯობებს, თავად გააკეთოს არჩევანი და ყველას ერთად ლაპარაკის საშუალება არ მისცეს. ბავშვებიც მეტად იქნებიან მობილიზებულები, როდესაც ეცოდინებათ, რომ მასწავლებელმა შეიძლება ნებისმიერ დროს დაუსვას კითხვა. თუ მოსწავლემ კითხვაზე პასუხის გაცემა ვერ მოახერხა, შეიძლება ავუხსნათ, რომ შეცდომა ტრაგედია არ არის, სწავლა შეცდომების გარეშე წარმოუდგენელია, მაგრამ მონდომების შემთხვევაში ყოველგვარი დაბრკოლება შეიძლება გადავლახოთ.

• დაწყებით კლასებში ონლაინგაკვეთილზე მოსწავლეთა ქცევის სამართავად მასწავლებელს აუცილებლად დასჭირდება მშობლების დახმარება. კარგი იქნება, თუ მშობლები იზრუნებენ იმაზე, რომ კომპიუტერული ტექნიკა ყოველთვის გამართული იყოს, თვალყურს ადევნებენ, რომ გაკვეთილზე ბავშვის ყურადღება გარეშე საგნებმა და მოვლენებმა არ მიიტაცოს და ა.შ. ამასთან, სასურველია, მშობელმა მიაჩვიოს ბავშვი, გაკვეთილისთვის მომზადებისას თავად აწესრიგებდეს სამუშაო მაგიდას.
• საინფორმაციო ტექნოლოგიებში კარგად გარკვეული და საჭირო უნარ-ჩვევებით აღჭურვილი მოზარდები კი, სანამ გაკვეთილზე ცუღლუტობის სურვილი გაუჩნდებათ, შეიძლება აქტიურად დავასაქმოთ და ჩვენი ასისტენტების ფუნქციაც კი დავაკისროთ, მით უმეტეს, რომ ონლაინგაკვეთილებზე ამის საჭიროება ნამდვილად იჩენს თავს.
• მრავალრიცხოვან კლასებში ჯგუფის მართვის სირთულეთა თავიდან ასაცილებლად კარგი იქნება ჯგუფების გაყოფა და ონლაინგაკვეთილების ცალ-ცალკე ჩატარება, მით უმეტეს, რომ ეს გაკვეთილები 45-წუთიანი ნამდვილად ვერ იქნება.

ასე რომ, ონლაინგაკვეთილის ჩატარებისას კლასის მართვა და ცალკეული სირთულეების თავიდან აცილება ნამდვილად შესაძლებელია. მიუხედავად ამისა, არ იქნება გამართლებული, თუ ონლაინგაკვეთილზე პედაგოგის საორგანიზაციო უნარ-ჩვევები იმავე კრიტერიუმებით შეფასდება, რომლებიც გამოიყენება რეალურ საკლასო ოთახში ჩატარებული გაკვეთილის ანალიზის დროს.

დისტანციური სწავლების პროცესში მეტად მნიშვნელოვანია, სწავლება არ გახდეს მოსაწყენი. ამიტომ მასწავლებლები მუდმივად უნდა ეცადონ, მაქსიმალურად გამოიყენონ  ინტერნეტისა და სწავლების პლატფორმების შესაძლებლობები და, რაც შეიძლება, გაამრავალფეროვნონ თავიანთი მუშაობა.  გეოგრაფიის მასწავლებლებს  სხვადასხვა  საგანმანათლებლო, შემეცნებითი, გასართობი  ვებგვერდების გამოყენების ფართო შესაძლებლობები გააჩნიათ, რაც  გეოგრაფიის სწავლებას უფრო მეტად  სახალისოსა და საინტერესოს გახდის, ხოლო მოსწავლეებს, ცოდნის მიცემასთან ერთად, მოტივაციას და ინტერსს აღუძრავს.  ზემოთქმულიდან  გამომდინარე, ასევე,  მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრის მიერ  ჩატარებული  საგნობრივი ვებინარების გამოხმაურების შედეგებზე დაყრდნობით, გადავწყვიტე, რომ  კარგი იქნებოდა, გეოგრაფიის მასწავლებლებისთვის შემექნა და გამეზიარებინა გეოგრაფიული თამაშების  „ათეული“, რომელთაგან ამჯერად  პირველ   ხუთ თამაშს  გაგაცნობთ.

1. ვებგვერდი https://world-geography-games.com/  გვთავაზობს  ინტერაქტიურ გეოგრაფიულ-კარტოგრაფიულ თამაშებს, რომელიც ეხმარება მოსწავლეებს გეოგრაფიული თვალსაწიერის გაფართოებაში და ხელს უწყობს მათი სივრცეში ორიენტაციის  უნარების განვითარებას. აქ წარმოდგენილია სხვადასხვა ვიქტორინები, რომლებიც  მოიცავს  კითხვებს ქვეყნების, მათი დედაქალაქებისა და ქალაქების, დროშების, რეგიონების, წყალსატევების, მთების  და სხვა გეოგრაფიული თემებისა თუ ობიექტების შესახებ, როგორც მსოფლიო მასშტაბით, ისე კონტინენტების მიხედვით.

2. საგანმანათლებლო ვებსაიტზე https://www.sheppardsoftware.com/geography.htm  წარმოდგენილია  ასობით უფასო ონლაინ  სასწავლო თამაშები ბავშვებისთვის. თუმცა, მოსწავლეების გარდა, ყველას, ვინც დაინტერესებულია ონლაინ სწავლით, შეუძლია, გამოიყენოს ეს  საიტი. ვებგვერდზე  გეოგრაფიის გარდა, ასევე მოცემულია  თამაშები  სხვადასხვა საგნებში, მაგ:  მათემატიკაში, ბიოლოგიაში, ინგლისური ენაში, ხელოვნებაში და სხვ.  თამაშები  და აქტივობები დაყოფილია დონეების მიხედვით და გათვალისწინებულია თითქმის ნებისმიერი ასაკის შემსწავლელთათვის.
3. 

ვებგვერდი ძალიან პოპულარულია, ბოლო ერთი წლის განმავლობაში  მას 20 მილიონზე მეტი ვიზიტორი ყავდა.

3. ვებგვერდ https://maps.esri.com/rc/puzzle/index.html -ზე შეგიძლიათ,  იხილოთ გეოგრაფიული თამაში   «Geojigsaw», რომელიც ფაზლების სახით წარმოდგენილი  გეოგრაფიული რუკების  კოლექციაა.  აქ  ნებისმიერ საბაზისო რუკას ზუმის ღილაკის გამოყენებით შეგვიძლია,  მასშტაბი შევუცვალოთ, შემდეგ  ფაზლებად „ დავჭრათ“  და მოსწავლეებმა ააწყონ.
4. 
5. ვებგვერდზე https://www.triviaplaza.com/geography-world-quizzes/   წარმოდგენილია  როგორც ვიზუალური, ასევე  სტანდარტული ტესტები მსოფლიო გეოგრაფიის  საკითხებიდან, კერძოდ კი, მსოფლიოს ქვეყნების და  მათი დედაქალაქების,  დიდი ქალაქების,  ქვეყნების კონფიგურაციების, ასევე კუნძულებისა და ნახევარკუნძულების, ლითოსფეროს ფილების,  ჰიდროგრაფიული  ობიექტების  შესახებ. ვებგვერდზე  ასევე  შეგიძლიათ,  იხილოთ ტესტები მთელ მსოფლიოში ცნობილი  ხიდების, მუზეუმებისა და თვით შადრევნების   შესახებაც კი.

3. ვებგვერდზე https://www.ducksters.com/geography/ გეოგრაფიის გარდა,  ასევე შეგიძლიათ,  იხილოთ აქტივობები ისტორიაში, ბიოლოგიაში, ასტრონომიაში, ფიზიკაში, ქიმიაში  და სხვ.  ვებგვერდის  დახმარებით  შეგვიძლია, მეტი შევიტყოთ კონტინენტებისა და    მსოფლიოს ქვეყნების შესახებ, მივიღოთ ამომწურავი  ინფორმაცია ნებისმიერი ქვეყანის შესახებ,  მათ შორის,  მსოფლიო რუკაზე ამ  ქვეყნის მდებარეობაზე, დროშაზე, მოსახლეობასა  და  სხვ .  თქვენ ირჩევთ  კონტინენტს,  ქვეყანას, აწკაპებთ ამ ქვეყნაზე და იღებთ ინფორმაციას.
4. 

დაბოლოს, თქვენ  შეგიძლიათ, ითამაშოთ და თავადაც შექმნათ გეოგრაფიული ქვიზები  ვებგვერდის  https://www.purposegames.com/  -ის  დახმარებით. ამ  გვერდის მიმოხილვას და ინსტრუქციას დაწვრილებით იხილავთ ჩვენ მიერ ჩაწერილ ვებინარზე, რომელიც ამ თემას მიეძღვნა.

ვებინარი

ინდოეთის ერთ-ერთი ქალაქის მერი მოქალაქეებს ყოველდღე სელფის გადაღებას სთხოვსო – რადიოში თქვეს ეს წუთია. ჭკვიანურია, გადაიღე სელფი, ატვირთე სპეციალურად შექმნილ სივრცეში და მაჩვენე, რომ სახლში ხარ.

იტალიის, ასევე ერთ-ერთი ქალაქის მერი კი ვიდეომიმართვას ავრცელებს და ჯერ იმუქრება, მერე ცრემლმოერეული ხმით იხვეწება – ხალხო, დარჩით სახლშიო.

ამ ორს არც უბრალო მოქალაქეები ჩამორჩებიან და წამდაუწუმ სოციალურ ქსელში აზიარებენ აზრებს სახლში დარჩენის შესახებ. მერე და მერე, ენასაც გვაჩვევენ და მოგვიწოდებენ – თუ არ დარჩები,  ეგდე მაინცო.

მთელი ეს აურზაური  კორონავირუსმა მოაწყო. ჩვენ სახლებში გამოგვკეტა, თვითონ დადის, დასეირნობს უდარდელად.

ერთი კი ფაქტია, სულ სახლში ვერ იჯდები. მინიმუმ აფთიაქში, მაღაზიაში ან რაიმე გადაუდებელ ადგილას მოგიწევს გასვლა. ჰოდა, თუ ვირუსი უნდა შეგხვდეს, აუცილებლად შეგხვდება, ეჭვიც არ შეგეპაროს. თუ არ უნდა შეგხვდეს, მაშინ არ შეგხვდება. ეს იმას სულაც არ ნიშნავს, რომ უსაფრთხოების წესები არ უნდა დაიცვა. ყველა წესი შეასრულე, თუმცა პანიკას და შიშსაც ნუ აჰყვები, რადგან…

შიშს დიდი თვალები აქვს…!

შიშზე ადრე უკვე დავწერე https://mastsavlebeli.ge/?p=3781.

შიშზე სხვა სტატიაც მაქვს https://mastsavlebeli.ge/?p=11385, მგელიკა გახსოვთ? მთელ ტყეს შიშის ზარს სცემდა, სინამდვილეში კი კბილები არ ჰქონდა.

მოკლედ, ამ გრძნობას ჯერ არავისთვის სიკეთე არ მოუტანია და რაღა ჩვენ მოგვიტანს ახლა. ექიმები ყოჩაღად იქცევიან, მთავრობაც ცდილობს… უკვე კარგია და თუ მზემაც გამოანათა, ტემპერატურა მოიმატებს და იქნებ გვეშველოს – გარეთ გასვლის ნებართვაც მივიღოთ.

მანამდე კი რკინის ნერვები გვჭირდება.

რკინაზე ორჯერ  დავწერე https://mastsavlebeli.ge/?p=16677. ახლა ისევ  ვწერ, კიდევ უფრო ახლოს, რომ გავიცნოთ.

დრო იყო, ამ მეტალმა ცივილიზაცია საოცრად შეცვალა. მის გარეშე ჩვენც ვერ ვიცოცხლებთ. ჰემოგლობინის შემადგენლობაში შედის, რომელიც თავის მხრივ, ჟანგბადის ტრანსპორტირებაზეა პასუხისმგებელი. ამიტომ იყო, რომ  ვწერდი – მომკლავს უშენობა-მეთქი https://mastsavlebeli.ge/?p=3708.

ჰემოგლობინი და მასში შემავალი რკინის იონი სისხლს წითელ შეფერილობას აძლევს. უფრო რომ დავაკონკრეტოთ, ცილა ჰემოგლობინი შედგება ოთხი პოლიპეპტიდური ჯაჭვისგან და თითოეული მათგანი ჰემინურ დაჯგუფებას შეიცავს. სწორედ ჰემშია მოთავსებული რკინის იონი. რკინის ჟანგვის რიცხვის მიხედვით სისხლის ფერი იცვლება კაშკაშა წითლიდან (+2) გაჯერებულ მუქამდე (+3). ჰემოგლობინი ერითროციტებში გვხვდება და ადამიანის სხვა სითხეების ფერზეც ახდენს გავლენას. მაგ. ჩვენს ელენთაში ძველი ერითროციტები გადამუშავდება.  მათგან რკინა გამოთავისუფლდება, რომელიც ახალ ჰემოგლობინში ჩაერთვება. ჰემის ნაწილი კი ბილივერდინად (მწვანე პიგმენტი), შემდეგ კი ბილირუბინად (ყვითელი) გარდაიქმნება. ეს პიგმენტები ნაღველს  აფერადებენ და ჩვენს სხეულზე ზოგჯერ წარმოქმნილი  სილურჯეების ფერიც მათი დამსახურებაა. ბილირუბინი ბოტკინის დაავადებისას ყვითელ შეფერილობას აძლევს კანს.

ნაღველის ნაწილი პანკრეასში გამოიყოფა და ვიტამინების შთანთქმაში მონაწილეობს. ამ შემთხვევაში ბილირუბინი ბაქტერიებით იშლება ურობილინოგენად (უფერო). სისხლის ნაკადში  მოხვედრისას ურობილინად (ჩალისფერი) იჟანგება და თირკმელების მეშვეობით შარდთან ერთად გამოიყოფა. სწორედ ურობილინი აფერადებს ყვითლად შარდს.

ურობილინოგენის ნაწილი ნაწლავში გადაადგილებას განაგრძობს და სტერკობილინად (ყავისფერი) გარდაიქმნება. ასეთივე ფერით გამოიყოფა ორგანიზმიდან.

გარემოში არსებულ რკინას თუ დავუბრუნდებით, უძველეს დროში, ე.წ. მეტეორულ რკინასაც ნახავდით მიწაზე. მართალია, იშვიათობა იყო, თუმცა არსებობდა.

ძველ რომში ერთ მეფეს რკინის ფარი ჰქონია, რომელიც ციდან ჩამოვარდნილი ქვისგან გაუკეთეს. ტუტანხამონის აკლდამაში კი არამიწიერი რკინის ხანჯალი იპოვეს.

დედამიწაზე რკინა სხვადასხვა მინერალების შემადგენლობაშია და ადამიანს საბადოდან მისი მოპოვება უნდა ესწავლა. ყველაზე გავრცელებული ჰემატიტია Fe₂O₃, შემდეგია მაგნეტიტი Fe₃O₄. რკინის ჟანგბადისგან დასაცილებლად აუცილებელია აღმდგენი. ამ მიზნით ადამიანები ხის ნახშირს იყენებდნენ, რომელიც ძირითადად ნახშირბადისგან შედგებოდა. ძველი მეტალურგები ნახშირს მადანს შეურევდნენ, ათავსებდნენ სპეციალურად აშენებულ ქვის ღუმელში, სადაც მუდმივად გადიოდა ჰაერი, ნახშირი ხურდებოდა და შიგნით ტემპერატურა 1500 გრადუსზე ადიოდა. გამოყოფილი მეტალური რკინა ღუმლის ძირში გროვდებოდა. მადნიდან რკინის მიღების ეს მეთოდი ერთადერთი არ იყო. სწორედ ამიტომ, რკინის მოპოვებასთან ერთად რკინის ეპოქაც დაიწყო, რკინისგან დამზადებული მთელი თავისი აღჭურვილობით.

მე-18 საუკუნის ბოლოს ლავუაზიემ რკინის დახმარებით დაამტკიცა, რომ წყალი წყალბადისა და ჟანგბადისგან შედგებოდა. ლავუაზიეს ისტორიული ექსპერიმენტი შემდეგნაირად შეიძლება გაცოცხლდეს. ავიღოთ კვარცის მილი და შიგნით რკინის ფხვნილი მოვათავსოთ. მილს ორივე ბოლოში მოვარგოთ საცობი, რომელშიც წვრილი მილი გაივლის. მარცხენა მხარეს მივუერთოთ კოლბა წყლით და ადუღებამდე მივიყვანოთ. მარჯვენა მილი კი წყლით სავსე კრისტალიზატორში ჩავუშვათ. რკინა კვარცის მილში სიწითლემდე გავახუროთ. წყლის ორთქლი ურთიერთქმედებს გახურებულ რკინასთან  და წყალბადსა და რკინის ოქსიდს წარმოქმნის. გამოყოფილ წყალბადს სინჯარაში წყლის გამოძევების მეთოდით შევაგროვებთ.

3Fe+4H₂O =Fe₃O₄+4H_2.

რკინა სისხლის შემადგენლობაში ხომ შედის. მისგან ხელოვნური სისხლიც შეგვიძლია დავამზადოთ. უფრო სწორად, სპექტაკლივით გავითამაშოთ, ვითომ ხელოვნური სისხლია. ორი ხსნარი დაგვჭირდება, რკინის (III) ქლორიდის და კალიუმის როდანიდის. თუ ხელზე ერთ ხსნარს წავისვამთ, მეორეთი კი რაიმე პლასტმასის დანას დავამუშავებთ და ხელზე ჩამოვისვამთ „ჭრილობიდან“ სისხლი წამოგვივა.

FeCl₃+3KSCN= Fe(SCN)₃+3KCl.

სიტყვა როდანიდი ბერძნული „როდეოს“-იდან წარმოდგება და წითელს ნიშნავს.  ხელოვნურ სისხლს კი ნატრიუმის ფტორიდის ხსნარით ჩამოიბანთ.

Fe(SCN)₃+3NaF=FeF₃+3NaSCN.

ორ- და სამვალენტიანი რკინის პარალელურად ექვსვალენტიანი რკინაც არსებობს. ფაიფურის როდინში რკინის ფხვნილი კალიუმის ნიტრატი შევურიოთ. ზემოდან გახურებული ნახშირის ნაჭერი დავადოთ. 2KNO₃+Fe=K₂FeO₄+2NO წარმოიქმნება კალიუმის ფერატი. მისი წყალხსნარი იისფერია.

საერთოდაც, რკინა  ფერადია. 200 წლის წინ გერმანიაში გამოჩნდა საღებავი ბერლინის ლაჟვარდი.  მის მოსამზადებლად სისხლის ყვითელი მარილი დაგვჭირდება. ადრე ამ მარილს კალიუმის კარბონატის (ანუ პოტაშიდან) შელღობით იღებდნენ. უმატებდნენ რკინის ნაქლიბს და სისხლს. აქედან არის მისი ისტორიული სახელი შემორჩენილი.  სისხლის წითელ მარილს დაამატეთ რკინის (III) ქლორიდის ხსნარი, გამოიყოფა კაშკაშა ლაჟვარდისფერი ნალექი, ამ ნივთიერებას დღესაც იყენებენ საღებავებისა და ემალის პიგმენტად.

K₄[Fe(CN)₆]+FeCl₃=KFe[Fe(CN)₆].

ლაჟვარდის მიღების კიდევ ერთი მეთოდია, სისხლის წითელი მარილისა და რკინის სულფატის ურთიერთქმედება.

K₃[Fe(CN)₆]+FeSO₄= KFe[Fe(CN)₆]+K₂SO_4.

მეცხრამეტე საუკუნეში ამ პიგმენტს საბუთებისა და ნახაზების კოპირებისთვის იყენებდნენ. ქიმიურ ჭიქაში შევურიოთ ერთმანეთს ლიმონმჟავა, რკინის (III)  სულფატი და დავამატოთ ამიაკის ხსნარი. წარმოიქმნება ნივთიერება, რომელსაც შემდეგნაირად გამოვსახავთ Fe(NH₄)₃(C₆H₅O₇)₂, რომელიც სინათლისადმი მგრძნობიარეა და იშლება ორვალენტიანი რკინის წარმოქმნით. ამ უკანასკნელს აღმოაჩენს რკინის წითელი მარილი, რომელსაც ასევე დავამატებთ ჭიქაში. ახლა ხსნარი ცოტა სქელ მუყაოს  ქაღალს წაუსვით და ზემოდან დაადეთ რაიმე სურათი, რისი კოპირებაც გსურთ. 15 წუთის შემდეგ გამოსახულება ქაღალდზე აისახება. ქაღალდი გამდინარე წყლით ჩარეცხეთ, რომ გამოსახულება მასზე კარგად დამაგრდეს.

მანამდე კი…

ჰაერში მოფარფატე ვირუსის,

სხვა ადამიანთან ახლო მანძილზე აღმოჩენის,.

ახალი ამბების მოსმენის,

სხვა შიშს ატანილი ადამიანების „პოსტების“,

გარეთ გასვლის –

გეშინიათ…?

სახლში ჯდომა,

დაუსრულებელი კარანტინი –

მოგბეზრდათ?…

ჰოდა, „მასწავლებელი“ იკითხეთ. აქ არც ვირუსია, ავტორებთან ახლოსაც მიხვალთ, უამრავ ამბავს გაიგებთ და როდესაც  კითხვას მორჩებით, ამასობაში ვირუსი დამარცხდება და კარანტინიც დასრულდება!

სწავლისა და სწავლების, ბავშვების მოსწრებისა და უნარების გაუმჯობესება რომ სუბიექტურთან ერთად ობიექტურ მიზეზებზეა დამოკიდებული, არახალია.

აზროვნების აკადემიაში, სადაც ვასწავლი, მოზარდებთან ხშირად ვსაუბრობ სკოლაში არსებულ ღია და ფარულ პრობლემებზე. რადგან ჩვენი კომუნიკაცია ორ თანასწორ ადამიანს შორის ურთიერთობაზეა დაფუძნებული, ბავშვები ღიად ყვებიან იმ პრობლემებზე, რასაც სკოლაში ხედავენ. ასეთი პრობლემები უამრავია და მათი კლასიფიკაცია სხვანაირადაც შეიძლებოდა, მაგრამ მოვიძიე მსოფლიო გამოცდილება, სხვა ქვეყანაში არსებული მსგავსი გამოწვევებიც და ვეცადე რაღაც შუალედური, ისეთი პრობლემები, რაც სხვა ქვეყნებსაც აწუხებთ, წამომეწია წინ.

მოსწავლეთა რაოდენობა საკლასო ოთახში

ეს პრობლემა თანაბრად აწუხებთ მასწავლებლებსაც და მოსწავლეებსაც, რადგან ორივე მხარეს თავისი პრობლემები აქვს.

მასწავლებელი ფაქტობრივად უძლურია 45 წუთიანი გაკვეთილის პირობებში მოახერხოს მოსწავლეების იმგვარად მობილიზება, რომ მათი გამოკითხვაც მოესწროს, აღრიცხვაც და ახალი მასალის წარდგენაც.

ბავშვებს კი, თავის მხრივ, უჭირთ საკუთარი ცოდნის რეალიზება, იღლებიან მხოლოდ სხვისი მოსმენით და საგაკვეთილო პროცესის ბოლოსკენ მათი ქმედითუნარიანობა საგრძნობლად კლებულობს.

გარდა ამისა, კლასების სივიწროვე და ბავშვების სიმრავლე ბევრ ფიზიოლოგიურ პრობლემასთანაა კავშირში – მუდმივად იხუთება ოთახები, ვენტილაციის არარსებობის გამო ჭირს სუნთქვა, მერხები ერთმანეთთან მჭიდროდაა განლაგებული (ცნობილია, რომ ადამიანს აქვს პირადი სივრცის ბიოლოგიური კრიტერიუმები, რომლის დარღვევასაც მძაფრად და ხშირად არაცნობიერად განიცდის). მნიშნელოვანია თავად მერხებისა და სკამების განლაგებაც კლასში და შედეგებზე ამის მიხედვით მსჯელობა.

საპირფარეშო

რამდენადაც გასაკვირი უნდა ჩანდეს, 5 მთავარ პრობლემას შორის, ერთი ყოველთვის საპირფარეშოების მოუწესრიგებლობაა. ერთი ამბავია ძალიან ცუდი ჰიგიენური ნორმები და მეორე, არანაკლები პრობლემა იკვეთება საპირფარეშოების უფროსი და უმცროსი ასაკის ბავშვების საერთო სარგებლობის ქვეშ ყოფნას. როგორც ჩანს, უფროსკლასელები სიგარეტს მაინც ეწევიან ტუალეტში, მცირეწლოვან ბავშვებს აყენებენ შეურაცხყოფას და ამის გამო, ბევრი ბავშვი საერთოდ უარს ამბობს საერთო საპირფარეშოთი სარგებლობაზე.

ის, რომ საბჭოთა სტანდარტებით აშენებული ღია ტუალეტებია, ხშირად არაა ქაღალდი, საპონი, ხელსახოცი და ელემენტარული სისუფთავე, ბავშვებისთვის უფროსებზე უფრო მეტი სტრესია. ერთმა მოზარდმა, ნახევრად ხუმრობით ისიც თქვა, რომ სკოლაში შეკავების გამო ცისტიტით დაავადდა და მხოლოდ ამის შემდეგ შეუცვალა მშობელმა სასწავლო დაწესებულება.

ზოგადად, სკოლის შენობების საერთო დონე რომ ძალიან დაბალია, ამაზე ლაპარაკიც არ ღირს. დედაქალაქის მონაცემები ამ მხრივ მძიმეა, რეგიონებისა კი – სრულიად სავალალო. ვისაც ზოგიერთი სოფლის სკოლის ტუალეტი უნახავს, დამეთანხმება, რომ მსგავს ანტისანიტარიაში, თავმოყვარე სახელმწიფო ძროხის დაბმასაც მოერიდებოდა.

სიღარიბე

ნებისმიერი ქვეყნის ორი სოციალური ჯგუფია განსაკუთრებულად დაუცველი სიღარიბის მიმართ და ესენი ბავშვები და მხცოვანი ადამიანები არიან. UNICEF-ის მონაცემებით, საქართველოში ბავშვების 29 %-მდე სიღარიბეში ცხოვრობს, მათ 9-10%-ს კი უკიდურეს სიღატაკეში უწევს არსებობა. სოციალური ფონი მნიშვნელოვნად აისახება განათლებაზეც და ამაზე ცივილურ მსოფლიოში აღარავინ დავობს.

ცალკეულ შემთხვევებს თუ არ ჩავთვლით, როდესაც მოზარდებს განსაკუთრებული მოტივაცია უჩნდებათ თავი დააღწიონ ცხოვრების მძიმე პირობებს და აღწევენ კიდეც ამას, უმეტეს შემთხვევაში, ბავშვები ფიზიკურად ვერ ახერხებენ საკუთარ ქუსლებზე მაღლა ახტომას და მოტივაციისა და შრომის ხარჯზე სწავლას.

უთანასწორო და მძიმე სოციალური გარემო მძიმედ აისახება ბავშვის მენტალობაზე და კლავს განათლების მიღების სურვილს, რადგან მის წინაშე დგას უფრო ფუნდამენტური მოთხოვნილება – ფიზიკურად გადარჩეს.

ქართულ ხასიათზეც ხშირად მიფიქრია და ჩვენნაირ საზოგადოებაში, სადაც ვიღაცასთან დაზომება, დატოლება ცხოვრების წესია, სიღარიბე ბავშვებში ორმაგად დამთრგუნველი ფაქტორი ხდება გარდატეხის ასაკის მოზარდისთვის.

სიღარიბეზე, როგორც განათლების შემაფერხებელ ფაქტორზე მსოფლიოშიც დიდი ხანია ლაპარაკობენ. ქვეყნები, სადაც სიღარიბის ზღვართან ახლოს მცხოვრები ბავშვების რაოდენობა მაღალია (მაგალითად, აშშ 22 %, რუსეთი 29 %,) აკადემიური მოსწრება ასევე დაბალია, სადაც ოჯახის საშუალო შემოსავალი სიღარიბის ზღვრისგან შორსაა (იაპონია, კორეა, შვედეთი, დანია), იქ მოსწავლეთა საშუალო მაჩვენებელი გაცილებით მაღალია.

რა არის ამ კორელაციის მთავარი მიზეზი? ის, რომ მშიერ ადამიანს წიგნის კითხვა არ ეხალისება თუ იქნებ ბაზისურ მოთხოვნილებებში, რომელთა შორისაც, მე განათლებასაც მოვიაზრებ ხოლმე, უბრალოდ პრიორიტეტებში  არის ძალიან დაბლა? იქნებ ის, რომ ჯერ მაცივარია გასავსები და შემდეგ წიგნის თარო, სრულებით ბუნებრივი მოვლენაა და სანამ მშიერი ბავშვები გვეყოლება ირგვლივ, განათლებული თაობის ბუმს არც უნდა ველოდოთ?
ვინ იცის?

ოჯახი

ერთ-ერთ მთავარ გამოწვევას, რასაც ჩემი მოსწავლეები პირდაპირ ან ირიბად ასახელებდნენ, ოჯახური გარემოა. მოზარდებს უჭირთ ფორმულირება, რა გავლენას ახდენს მარტოხელა მშობლების, ოჯახური კონფლიქტების, ოჯახური ძალადობის ან ელემენტარული პირადი სივრცის არ ქონის საკითხები მათ აკადემიურ მოსწრებაზე, მაგრამ კითხვაზე, რომელ ფაქტორს გამოასწორებდნენ ცხოვრებაში ისე, რომ მათი სწავლისადმი მოტივაცია გაუმჯობესებულიყო, პირველ ხუთეულში აუცილებლად ასახელებენ ოჯახური გარემოს მოგვარებასაც.
როდესაც ბავშვებს ვაკვირდები, ისინი, ვინც თბილ, მზრუნველ გარემოში იზრდებიან და ნაკლები აქვთ შფოთვა, ემოციური დისკომფორტი და ორივე მშობლის ყოლის შემთხვევაშიც ნამდვილად ორივე ჰყავთ, ვინც მამისა და დედისგან თანაბარ და სათანადო ზრუნვას იღებს და ვისაც სახლში მისვლა უხარია, უფრო მოტივირებულები არიან ცოდნის პერმანენტულად მისაღებად.

ასეთ ბავშვებს საშინაო დავალების გაკეთება უფრო მეტად გამოსდით მაშინ, როცა ოჯახური პრობლემების მქონე ან უსიყვარულო გარემოში გაზრდილი ბავშვები შინ თითქმის არასოდეს მეცადინეობენ.

ტექნოლოგიების ცოდნა და ხელმისაწვდომობა

რა დასამალია და ასეთი ტექნოლოგიური განვითარების ეპოქაში, ჩვენი მოსწავლეები უფრო მეტად განვითარებულები არიან, ვიდრე ჩვენ პედაგოგები ვართ. ამ დროს თოხისა და ტრაქტორის დილემა დგება – ძველი თაობის ადამიანები ამბობენ, რომ „ძველი მეთოდოლოგია“ უფრო სანდო და კარგია, ახლები კი ფიქრობენ, რომ შესაძლებელია განვითარების რესურსის უკეთესად გამოყენება, ვიდრე გვაქვს ახლა.

ბავშვები თვლიან, რომ  მძიმე სახელმძღვანელოების სკოლებში ტარება მაშინ, როცა სრულიად შესაძლებელი იქნებოდა პლანშეტებით სახელმძღვანელოების რაღაც ნაწილის შემსუბუქება, ცუდი არ იქნებოდა. განათლების სისტემა ასე დროს გაცილებით „მოხუცია“, ვიდრე ისინი, ვისთვისაც ფუნქციონირებს და ეს, გარკვეულად აფერხებს კიდეც წინსწვლას.

მსოფლიოს მრავალ სკოლაში სასკოლო პროგრამაში მაღალტექნოლოგიური ფუნქციონალი სრულადაა ინტეგრირებული ბავშვებს დასწავლა დაზუთხვასთან ერთად გონებრივი განვითარების სხვა საშუალებებიც აქვთ ხელმისაწვდომად.

ჩაგვრა და არასასიამოვნო გარემო კლასში

რა მტკიცება უნდა იმას, რომ ერთ-ერთ მთავარ შემაფერხებლად, მოზარდები ყოველთვის ბულინგს ასახელებენ. ეს მსოფლიო სენია და ყველა ქვეყანა ებრძვის ბავშვების მხრიდან ერთმანეთზე განხორციელებულ ძალადობას, მაგრამ განვითარებულ ქვეყნებში ის მაინც ხერხდება, რომ მოზარდები მენტორის მხრიდან ზეწოლისგან არიან დაცულები, რაც, როგორც ჩანს ჩვენ რეალობაში ისევ უდიდეს გამოწვევად რჩება.

ჩემი მოსწავლეების ალბათ 2/3-ზე მეტს ერთხელ მაინც ჰქონია მძიმე გამოცდილება სკოლის მასწავლებლის მხრიდან მათზე განხორციელებული შეურაცხმყოფელი დამოკიდებულების ნაწილში.

ბავშვები ღიად და დაუფარავად ლაპარაკობენ ხოლმე მსგავს საკითხებზე თუ სწორად დავუსვამთ შეკითხვებს, მაგრამ როგორც ირკვევა, ძალიან ცოტა სკოლაში მუშაობს ადმინისტრაცია ამ პრობლემების გამოვლენა-აღმოფხვრაზე.

როგორც მოსწავლეების ნაწილი ამბობს, მათთვის ერთხელაც კი არ უკითხავს სკოლის ხელმძღვანელობას რა პირდაპირი ან ირიბი ბულინგის პირობებში უწევთ სწავლა. ეთნიკური, რელიგიური და სხვა ნიშნებით დაცინვა დღედე მნიშვნელოვანი გამოწვევაა ჩვენ სკოლებში, რისი მოგვარების გარეშეც, მოსწავლის მოტივაციის გაზრდაზე ლაპარაკი უსარგებლოა.

ძალიან საინტერესო ფაქტია ისიც, რომ ბულინგის არსებობის შესახებ, ბავშვების ნაწილი არც მშობლებთან ლაპარაკობს, რადგან, როგორც ისინი ამბობენ, ოჯახის წევრები არასერიოზულად აღიქვამენ პრობლემებს, რაც მათ აწუხებთ. ამ პრობლემების ნაწილი ერთი შეხედვით, მართლა უმნიშვნელო შეიძლება ჩანდეს, მაგრამ სინამდვილეში ხომ ჩვენი სუბიექტური აღქმაა მნიშვნელოვანი და არა ობიექტური გარემოება? სუბიექტური შეფასება კი ზუსტად ისეთივე ზიანის მომტანი შეიძლება აღმოჩნდეს ბავშვისთვის, როგორც რეალური პრობლემა.

ეს ექვსი, ერთი შეხედვით ზოგადი პრობლემა მხოლოდ ზღვაში წვეთია, რაც ბავშვებმა დაასახელეს, სია კი გაუთავებლად შეიძლება გაიზარდოს, განსაკუთრებით, თუ ამ ყველაფერზე მასწავლებლებიც დაიწყებენ ღიად ლაპარაკს. სკოლის ადმინისტრაციას ჩამოთვლილთაგან სულ მცირე ერთის გამოსწორება მაინც შეუძლია და ეს ერთიც კი, ალბათ წინ გადადგმული უდიდესი ნაბიჯი იქნებოდა ჩვენს რეალობაში.

კარგი სახელმწიფოს ასაშენებლად ხომ, ხშირად, მარტივი პრობლემების ხალხის მხრიდან გადაჭრაც შველის?

დღევანდელი რეალობა მასწავლებელს, როგორც ციფრულ მოქალაქეს, ახალი გამოწვევებისა და შესაძლებლობების წინაშე აყენებს.  დღეს, როდესაც სკოლები დაკეტილია და სოციალური დისტანცირება სავალდებულოა, მასწავლებლების ფუნქციების ჩამონათვალი კიდევ უფრო იზრდება.  თუმცა ბევრი მათგანი   შექმნილ ვითარებას გამოწვევად განიხილავს და თვლის,  რომ იგი ინოვაციური მიდგომების გამოყენების შესაძლებლობას აძლევს მას. მაგრამ მთავარ გამოწვევად მოსწავლეთა  მოტივაციის შენარჩუნება რჩება.   მასწავლებელს მუდმივად უწევს ფიქრი,  შესთავაზოს მოსწავლეს  საინტერესო აქტივობებითა და ციფრული რესურსებით გამდიდრებული გაკვეთილი. ციფრული განათლების ეპოქაში სწორად შერჩეული რესურსის გამოყენება კი დამერწმუნეთ,  მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ამ მიმართულებით. მინდა, წარმოგიდგინოთ eTwinning-ი, როგორც მასწავლებლების დამხმარე რესურსი, რომელიც უკვე  15 წელია, ხელს უწყობს ევროპისა და მის ფარგლებს გარეთ არსებული სკოლების საზოგადოების ფორმირებას უსაფრთხო ონლაინ სივრცეში www.etwinning.net. e-Twinning -ის პლატფორმა სკოლის პედაგოგებსა და მოსწავლეებს სთავაზობს კომუნიკაციის, თანამშრომლობის, პროექტების განხორციელების,  ციფრული ტექნოლოგიების გამოყენებისა და  გამოცდილების გაზიარების შესაძლებლობებს.  პორტალი ფუნქციონირებს 30 ენაზე და მათ შორისაა ქართულიც.  პორტალის მნიშნელოვანი ნაწილის ქართულად თარგმნა მასწავლებლის სახლის ინიციატივით განხორციელდა.  https://www.etwinning.net/ka/pub/etwinning-plus.htm

მიუხედავად იმისა, რომ პროფესიულ ქსელებში მონაწილეობა არ არის სავალდებულო და, შესაბამისად, ჩვეულებრივ,  მასწავლებელთა თავისუფალი ნებით ხდება, სწავლა/სწავლების ეს არაფორმალური მეთოდი პოპულარობით სარგებლობს მასწავლებელთა შორის.  ევროპის მასშტაბით საგანმანათლებლო დაწესებულების ორი მესამედი  მხარს უჭერს მასწავლებელთა ქსელების სკოლებში დამკვიდრებას.

„eTwinning“-ის საზოგადოების ძალისხმევა და შესრულებული სამუშაო სათანადოდ შეფასდა „Eurydice“-ის მიერ გამოქვეყნებულ ანგარიშში,  სახელწოდებით: “ციფრული განათლება ევროპის სკოლებში”  (https://eacea.ec.europa.eu/national-policies/eurydice/content/digital-education-school-europe_en.)  ცალკე აღნიშვნას საჭიროებს „eTwinning“-ის როლი  მხარდაჭერის მიზნით გამართულ ღონისძიებებში, რომლებიც ხელმისაწვდომია მასწავლებლებისათვის, ტექნოლოგიებთან დაკავშირებული ციფრული კომპეტენციების უწყვეტი განვითარების მიმართულებით .

„eTwinning“-ი მოსწავლეზე ორიენტირებულ მიდგომას ეყრდნობა და ხელს უწყობს მოსწავლეებში 21-ე საუკუნისათვის საჭირო უნარების განვითარებას, როგორიცაა შემოქმედებითობა, კრიტიკული აზროვნება და საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიებთან დაკავშირებული უნარები.

დღეს შექმნილ ვითარებაში eTwinning-მა აჩვენა მასწავლებლებს,  რომ მათ აქვთ უსაფრთხო პლატფორმა, სადაც შეუძლიათ თავიანთი ნამუშევრის  გაზიარება, მოსწავლეებთან და კოლეგებთან კომუნიკაცია, როგორც ეროვნულ, ასევე ევროპულ დონეზე.

რას მოიცავს eTwinning-ის პლატფორმა?

www.etwinning.net პლატფორმა არის ათვლის წერტილი eTwinning-ის სამყაროსთან დასაკავშირებლად. პლატფორმაზე რეგისტრაციით მასწავლებლებს წვდომა აქვთ სხვადასხვა საინტერესო თუ სასარგებლო რესურსთან https://www.etwinning.net/en/pub/get-inspired/testimonials.htm

• eTwinning Live – ადგილი, სადაც პედაგოგებს შეუძლიათ სხვა რეგისტრირებული ითვინერებისა და სკოლების მოძიება, მათთან დაკავშირება და მათი საქმიანობისთვის თვალის დევნება.

• ონლაინ კურსები – პორტალზე  ყოველდღიურად მიმდინარეობს ვებინარები,  მოკლე, ინტენსიური და სახალისო კურსები, რომლებიც მასწავლებლებს სთავაზობს თემებს, იდეების სტიმულირებისათვის და უნარების განვითარებისთვის.

• eTwinning-ის ჯგუფები – ვირტუალური ადგილები, რომელიც საშუალებას აძლევს მასწავლებლებს განიხილონ და ითანამშრომლონ კონკრეტულ თემებთან დაკავშირებით. eTwinning ჯგუფების მიზანია პრაქტიკული მაგალითების გაზიარება, სწავლა-სწავლების მეთოდების განხილვა და პროფესიული განვითარების მხარდაჭერა. თემები სხვადასხვაა, მაგალითად, ენის სწავლება, მეწარმეობა განათლებაში, STEM (მეცნიერება, ტექნოლოგიები, საინჟინრო სფერო და მათემატიკა). არსებობს 14 ჯგუფი. მასწავლებელს შეუძლია, შეარჩიოს მისთვის საინტერესო და გაწევრიანდეს.

• eTwinning Live app – eTwinning მობილური აპლიკაცია მომხმარებლებს საშუალებას აძლევს, მიიღონ eTwinning Live სერვისები და შეტყობინებები მობილურ მოწყობილობებზე.
• TwinSpace – უსაფრთხო ადგილი, მხოლოდ პროექტში მონაწილე პედაგოგებისთვის. ასევე შესაძლებელია მოსწავლეების მოწვევა TwinSpace- ში, რათა პროექტის ფარგლებში შეხვდნენ და ითანამშრომლონ თანატოლებთან. სწორედ თვინსფეისზე არის განთავსებული განხორციელებული პროექტები.

• პროექტების გალერეა – საუკეთესო პრაქტიკის საგანგებოდ შერჩეული მაგალითები, რომლებიც ემსახურება შემოქმედებითი აზროვნების გააქტიურებას. https://www.etwinning.net/en/pub/get-inspired/kits.cfm

2019 წელს  ETwinning– ის ცენტრალური მხარდამჭერი  სამსახურის მიერ (CSS), რომელსაც წარმოადგენს  ევროპის სქულნეტი, გამოცემული  მონიტორინგის ანგარიშის შესაბამისად, (https://files.eun.org/etwinning/eTwinning-report-2019_FULL.pdf) პორტალზე რეგისტრირებული მასწავლებლების გამოკითხულთა   92% მიიჩნევს, რომ „eTwinning“-ში მონაწილეობა მათი მოსწავლეების მოტივაციას ზრდის , ასევე მასწავლებელთა თითქმის იგივე რაოდენობა თანხმდება, რომ „eTwinning“-ი ხელს უწყობს მოსწავლეთა შორის თანამშრომლობის გაღრმავებას.

აღნიშნული პუბლიკაცია, ორ წელიწადში ერთხელ გამოიცემა, ETwinning– ის ცენტრალური მხარდამჭერი  სამსახურის მიერ (CSS) და

(https://files.eun.org/etwinning/etwinning_in_an_era_of_change_EN.pdf)

„eTwinning“-ის ფარგლებში გახორციელებული ღონისძიებებისა და მიღწევების შეფასებას ემსახურება, სიღრმისეულად სწავლობს ისეთ სფეროებს, როგორიცაა მასწავლებელთა პრაქტიკა და მოსწავლეთა მოტივაცია, და მომავლის პერსპექტივებსაც გვაცნობს. აღნიშნული ანგარიში ეყრდნობა ფართომასშტაბიან კვლევას, რომლის ფარგლებშიც 10 000-ზე მეტმა რესპონდენტმა ექვსი განყოფილებისაგან შემდგარ კითხვარში შესულ 44 კითხვას გასცა პასუხი.

• რესპონდენტთა 90%, აცხადებს, რომ „eTwinning“-ი უაღრესად უწყობს ხელს მასწავლებლებს შორის თანამშრომლობას.
• რესპონდენტთა 93% მიიჩნევს, რომ „eTwinning“-ში მონაწილეობა აუმჯობესებს ურთიერთობებს სკოლის მასწავლებლებსა და მოსწავლეებს შორის.
• მასწავლებლები eTwinning-ს მიიჩნევენ როგორც პროფესიული განვითარების შესაძლებლობას.

საქართველოდან პორტალზე რეგისტრირებულია 1300 მასწავლებელი 700 სკოლიდან.  განხორციელებულია 2000-ზე მეტი პროექტი. ბევრმა მასწავლებელმა აღნიშნა, რომ ისინი უკეთ  მომზადებულნი აღმოჩნდნენ შექმნილ სიტუაციაში, ვიდრე ის   მასწავლებლები და მოსწავლეები, რომლებსაც არ ჰქონდათ  გამოცდილება ისეთ  პლატფორმაზე  მუშაობის, როგორიცაა eTwinning. ისინი ასევე თვლიან, რომ სწორედ დღესაა იმის დრო, აქტიურად იმუშაონ პროექტებზე, რათა გააგრძელონ/შეინარჩუნონ კომუნიკაცია დანარჩენ ევროპასთან, რაც მიმდინარე პირობებში ფასდაუდებელია. ეს ასევე დაეხმარება მოსწავლეებში მოტივაციის შენარჩუნებას, რადგან მათაც ექნებათ საშუალება, ჰქონდეთ კომუნიკაცია თანატოლებთან სხვადასხვა ქვეყანაში, გაუზიარონ ერთმანეთს გამოცდილება არსებულ ვითარებაზე,  თუნდაც ონლაინ სწავლებაზე ან კულტურულ განსხვავებებსა და მსგავსებებზე.

ზოგადად, შეიძლება ითქვას, რომ eTwinning ხელს უწყობს თანამშრომლობის იდეას ყველა დონეზე. პირველ რიგში, მასწავლებლებს შორის, რომლებმაც უნდა დაიწყონ ერთმანეთთან კომუნიკაცია პროექტის დასაწყებად. მეორეც, ეს უზრუნველყოფს მოქნილი სწავლების მეთოდს, რომელიც აერთიანებს მოსწავლეებს სხვადასხვა ქვეყნებიდან, კულტურებიდან და ასაკიდანაც კი, იმისთვის, რომ მათ ერთობლივი პროექტისთვის ითანამშრომლონ.

მესამე, eTwinning აჩვენებს გზას და ეხმარება პედაგოგებს. ის უზრუნველყოფს ვირტუალურ ადგილს, სადაც მათ შეუძლიათ სხვებთან დაკავშირება, პროექტების დასაწყებად შთაგონების პოვნა და თანამშრომლობის წამოწყება.

მათთვის, ვისაც eTwinning-ით არასდროს უსარგებლია, ვფიქრობ, რომ ახლა შესაფერისი დროა, რათა სცადონ მისი გამოყენება.

გაინტერესებთ მეტი? დარეგისტრირდით და შეიტყვეთ..

რეგისტრაციისთვის შედით პორტალზე https://www.etwinning.net/ka/pub/etwinning-plus.htm მონაცემთა ბაზის ხარისხის უზრუნველსაყოფად და შეცდომების თავიდან ასაცილებლად, რეგისტრაცია ხდება ორ ეტაპად,  რათა პორტალზე არ მოხვდეს ნებისმიერი  ან ყალბი პროფილების მქონე პირი

გთხოვთ, გაითვალისწინოთ, რომ

1. ინფორმაცია ივსება ინგლისურ ენაზე;
2. სახელი და გვარი მითითებული უნდა იყოს ისე, როგორც წერია პირადობის მოწმობაში;
3. სკოლის სახელწოდება უნდა შეივსოს სრულყოფილად. მაგ: LEPL Tbilisi N0 Public School ;  LEPL Khashuri Municipality Village ….. Public School
4. რეგისტრაციისას გამოიყენეთ მოქმედი მეილი.

რეგისტრაციის დასაწყებად დააწკაპეთ ზედა მარჯვენა კუთხეში  ჩანართს –  შესვლა ან რეგისტრაცია

ამის შემდეგ გამოვა ფანჯარა , სადაც უნდა დააწკაპოთ ღილაკს – შემოგვიერთდით .

პირველ ეტაპზე  გადახვალთ წინასწარ სარეგისტრაციო გვერდზე და ავსებთ მოთხოვნილ ინფორმაციას.

მოთხოვნილი  ინფორმაციის სრულყოფილად შევსების შემდეგ,  თქვენ მიერ მითითებულ  ელ. ფოსტაზე მიიღებთ სარეგისტრაციო ბმულს, რომლის გამოყენებითაც უნდა დაასრულოთ რეგისტრაცია.

ბმულზე დაწკაპებით კვლავ დაბრუნდებით პორტალზე, სადაც შესავსები  ინფორმაცია დაყოფილია ოთხ ნაწილად 1) თქვენი სკოლის შესახებ  2) თქვენ შესახებ 3)  Twinning-ის მოთხოვნები   4) გადახედვა და დადასტურება

1. თქვენი სკოლის შესახებ – ირჩევთ ქვეყანას, შემდეგ რეგიონს, სადაც თქვენი სკოლა მდებარეობს და წერთ თქვენი სკოლის სახელწოდებას სრულად,: მაგ . LEPL Rustavi N14 Public School ან LEPL Khashuri Municipality Village ….. Public School

თუ თქვენი სკოლა უკვე რეგისტრირებულია eTwinning-ის პორტალზე, ის  გამოჩნდება ჩამონათვალში. მაგალითად ასე:

თუ თქვენი სკოლა არ იქნება რეგისტრირებული, გამოჩნდება შემდეგი ფანჯარა და იწყებთ სკოლის დარეგისტრირებას.

სკოლის რეგისტრაციისთვის წინასწარ  მოამზადეთ შემდეგი ინფორმაცია, სკოლის მისამართი, ტელეფონის ნომერი, ელ. ფოსტა, დირექტორის სახელი და გვარი, დირექტორის ელ.ფოსტა, სკოლის ვებგვერდი (ასეთის არსებობის შემთხვევაში)

2. თქვენ შესახებ – სკოლის დარეგისტრირების შემდეგ გადადიხართ მომდევნო საფეხურზე და ავსებთ ინფორმაციას თქვენ შესახებ, თუ რა საგანს ასწავლით, რომელ ასაკობრივ ჯგუფს და ა.შ.

3. eTwinning-ის მოთხოვნები – ამ ჩანართში წერთ თქვენი საპროექტო იდეის შესახებ და რომელ ენებს ფლობთ.

ბოლოს, გადახედავთ თქვენ მიერ შევსებულ ინფორმაციას, დააწკაპებთ  ღილაკს

და მიიღებთ შეტყობინებას, რომ თქვენ წარმატებით დარეგისტრირდით.

გისურვებთ წარმატებას!

გამოყენებული ლიტერატურა:

• Digital education at school in Europe Eurydice Report Education and

Training – European Commission/EACEA/Eurydice, 2019.

• eTwinning Monitoring Report 2019 Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2019
• etwinning.net