მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმა მასწავლებლებისგან ითხოვს როგორც საგნობრივ სამიზნე ცნებების გააზრებაზე ორიენტირებული კომპლექსური დავალებების განხორციელებას, აგრეთვე საგაკვეთილო პროცესში მრავალფეროვანი სტრატეგიების გამოყენებას. შესაბამისად უნდა მოხდეს მათი ინტეგრაცია. მასწავლებლებმა უნდა განვახორციელოთ კომპლექსური დავალებები, ამასთანავე იმ გაკვეთილებზე, რომლებსაც დავუთმობთ კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობას, გამოვიყენოთ მრავალფეროვანი სასწავლო სტრატეგიები, რომლებიც რამდენიმე მიზანს მოემსახურება:

• დაეხმარება მოსწავლეებს, უკეთ გაიაზრონ სამიზნე ცნება და მასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები;
• საინტერესოს და მიმზიდველს გახდის სასწავლო პროცესს;
• მოსწავლეებს განუვითარებს მაღალ სააზროვნო უნარებს.

ამასთანავე, ზოგიერთი სტრატეგია მოსწავლისთვის საკუთარი სწავლის პროცესის შემადგენელ ნაწილად იქცევა და დაეხმარება მეტაკოგნიციაში, განავითარებს მოსწავლეებში სხვადასხვა კოგნიტიურ უნარს, ხელს შეუწყობს სწავლის სწავლას.

ჩვენი სტატიის მიზანი სწორედ კომპლექსურ დავალებაში სასწავლო სტრატეგიების ინტეგრირების ჩვენება გახლავთ კონკრეტული კომპლექსური დავალების მაგალითზე. განსახილველი კომპლექსური დავალება განხორციელდა მეხუთე კლასში საგანში ,,ჩვენი საქართველო“. კომპლექსური დავალება ,,ახალი სკოლის მოდელის“ თემატური მატრიციდან გახლავთ (თუმცა ჩემ მიერ გარკვეულწილად მოდიფიცირებული იქნა, თავადაც ამ გუნდის წევრი გახლავართ), რომელიც სკოლებისთვის გზამკვლევად არის მიწოდებული, ხოლო სასწავლო სტრატეგიების შესარჩევად ამჯერად გამოვიყენეთ მასწავლებლებისთვის განკუთვნილი სახელმძღვანელო წიგნი „განმავითარებელი შეფასება და დიფერენცირებული სწავლება“ (ავტორები: მარიანა ხუნძაყიშვილი, სარა ბივერი).

საგანი „ჩვენი საქართველო“

კლასი: V

საკითხი: ქართლის ციხესიმაგრეები

სამიზნე ცნებები: დრო / საზოგადოება

კომპლექსური დავალების პირობა

წარმოიდგინეთ, რომ ტურისტული სააგენტოს წარმომადგენელი ხართ და საქართველოს ისტორიული კუთხის, ქართლისათვის ისტორიით დაინტერესებული ტურისტების მოსაზიდად ქმნი ბუკლეტს, სადაც საინტერესოდ მოჰყვები ლეგენდებს, მითებს და რეალურ ისტორიულ ამბებს: გორის ციხის, სურამის ციხის, უფლისციხის შესახებ.

ნაშრომში/ნაშრომის პრეზენტაციისას ხაზგასმით წარმოაჩინეთ:

• რატომ იყო მნიშვნელოვანი ციხე-სიმაგრეების არსებობა ქართლში? ( საზ. 1;3)
• საიდან ვიცით აღნიშნული ციხე-სიმაგრეების შესახებ? (დრო, 3)
• როგორ დარჩა შიდა ქართლში არსებული ციხესიმაგრეები ხალხის მეხსიერებაში? ( დრო, 1).

კომპლექსურ დავალებას დაეთმო 6 გაკვეთილი. პირველ გაკვეთილზე მოსწავლეებს გავაცანით კომპლექსური დავალების პირობა და შემოქმედებითი პროდუქტი, რომელიც მათ უნდა მოემზადებინათ კომპლექსური დავალების დასრულების შემდეგ. ამ შემთხვევაში პროდუქტი გახლავთ ბუკლეტი. ბუკლეტთან დაკავშირებით მოსწავლეებს შევთავაზეთ არჩევანი:

1. ბუკლეტს დაამზადებენ ხელით (ვთანხმდებით ბუკლეტის ფორმატზე: ზომა, გვერდების მიახლოებითი რაოდენობა, გაფორმება (საკუთარი ნახატებით, ინტერნეტში მოძიებული სურათები) და სხვ.
2. ბუკლეტს დაამზადებენ ელექტრონულად აპლიკაციის გამოყენებით. მოსწავლეებს გავაცანი ერთ-ერთი აპლიკაცია.

 ბუკლეტის დამზადება პროგრამა Canva-ს გამოყენებით – YouTube

რასაკვირველია, თქვენ შესაძლოა ბუკლეტის მომზადების უკეთესი აპლიკაციაც გქონდეთ შეგულებული, თუმცა შეგიძლიათ დამერწმუნოთ, რომ ეს აპლიკაცია ერთ-ერთი საუკეთესოა (ჩემთვის ჯერჯერობით საუკეთესოც კი მისი სიმარტივიდან გამომდინარე). თუმცა, რაც არ უნდა მარტივი იყოს აპლიკაციის გამოყენება, მოსწავლეს ელექტრონული ბუკლეტის დასამზადებლად სჭირდება კომპიუტერული უნარ-ჩვევები და წვდომა ინტერნეტზე. აღნიშნული გარემოებიდან გამომდინარე მოსწავლეებს ვაძლევთ არჩევანის საშუალებას მათთვის სასურველი და მოსახერხებელი ფორმით დაამზადოს ბუკლეტი. აქვე დავძენ, მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო პერიოდში სრულიად მართებულად აქცენტი სასწავლო პროცესში ტექნოლოგიების გამოყენებაზე კეთდება, ხელით დამზადებულ პროდუქტებს თავისი ხიბლი მაინც აქვთ. როგორც ზემოთ აღვნიშნე, ზოგჯერ სხვა გამოსავალი არც გვრჩება.

 მეორე გაკვეთილზე დავამუშავებთ პირველ კრიტერიუმს:

• რატომ იყო მნიშვნელოვანი ციხე-სიმაგრეების არსებობა შიდა ქართლში?;

მთავარი რესურსი იყო სახელმძღვანელო („ჩვენი საქართველო“ , გამომც. „კლიო“, პარაგ. 1.4; გვ. 34 ). გაკვეთილზე განვახორციელეთ ორი ძირითადი აქტივობა. იმისათვის, რომ მოსწავლეებს კარგად გაეაზრებინათ თავდაცვის ძველი საშუალებები, მათ შევთავაზეთ სახელმძღვანელოს ტექსტის წაკითხვა და ცხრილის (გრაფიკული ორგანიზატორის) მეშვეობით თავდაცვის საშუალებებზე ინფორმაციის წარმოდგენა:

მეორე აქტივობაში გამოვიყენეთ სტრატეგია – ,,დაფიქრდი, დაწყვილდი, გააზიარე“. იმისათვის, რომ მოსწავლეებს უკეთ დამახსოვრებოდათ ციხე-სიმაგრის მახასიათებლები და განუვითარდეთ წარმოსახვის უნარი. ვთხოვთ, ჯერ ყურადღებით წაიკითხონ სახელმძღვანელოს ტექსტი ბირთვისის ციხეზე, ხოლო შემდეგ მეწყვილესთან ერთად ვთხოვთ, მოიგონონ ერთი ამბავი/ლეგენდა, რომელიც შეიძლებოდა მომხდარიყო ბირთვისის ციხის დაცვისას. აუცილებელი პირობაა, რომ მოსწავლეებმა ამბავში ჩართონ წაკითხული ინფორმაცია. შემდგომ 3 გაკვეთილზე დავამუშავეთ რესურსები კომპლექსური დავალების პირობაში მოცემული ციხეების შესახებ: უფლისციხე, გორის ციხე, სურამის ციხე. სამივე გაკვეთილზე ვამუშავებდით ერთსა და იმავე კრიტერიუმებს

• საიდან ვიცით აღნიშნული ციხე-სიმაგრეების შესახებ /ლეგენდა ან მითი/ ?

• როგორ დარჩა შიდა ქართლში არსებული ციხესიმაგრეები ხალხის მეხსიერებაში?

უფლისციხის შესახებ მოსწავლეებს შევთავაზე ვიდეო-რესურსი – რესურსი 1 – https://www.youtube.com/watch?v=H09OKKM9OZg

იმისათვის, რომ მოსწავლეები ყურადღებით გასცნობოდნენ ვიდეოს და ყოფილიყვნენ მობილიზებულები, მათ წინასწარ გავაცანი შეკითხვები, რომლებზეც ვიდეოს ყურების შემდეგ პასუხები უნდა გასცენ, კითხვები მოიცავს დეკლარაციულ, პირობისეულ და პროცედურულ შეკითხვებს:

კითხვები

• ვის მიაწერენ უფლისციხის დაარსებას?
• რა დანიშნულება ჰქონდა უფლისციხეს?
• სად მდებარეობს უფლისციხე?
• საიდან გვაქვს ინფორმაციები უფლისციხის შესახებ?
• რა ინფორმაციას გვაწვდის უფლისციხის ტერიტორიაზე ჩატარებული კვლევები?
• რა პერიოდიდან ცხოვრობდნენ ნაქალაქარში ადამიანები?
• რა პერიოდიდან იწყება უფლისციხეში საცხოვრებლების გამოკვეთა?
• რა ენაზეა შესრულებული უფლისციხეში აღმოჩენილ ჭურჭელზე წარწერები?
• როგორ ფიქრობ, დარჩა თუ არა ხალხის მეხსიერებაში უფლისციხის ისტორია?
• როგორ ასახავ ნანახ ინფორმაციას ბუკლეტში?

ნანახის უკეთ გასააზრებლად გამოვიყენე სტრატეგია ,,ორმაგი ჩანაწერების დღიური“. მოსწავლეებს ვთხოვთ, რომ გაიხსენონ ნანახი ვიდეოდან ფაქტები და სცადონ ამ ფაქტების შეფასება. ამ აქტივობით მოსწავლეები განივითარებენ ლოგიკური მსჯელობის, არგუმენტირების უნარს და დაუგროვდებათ მასალა კომპლექსური დავალებისათვის. მოსწავლეებს ვთხოვე, რომ დამოუკიდებლად კიდევ ენახათ ვიდეო და ეცადათ ახალი ფაქტების დაფიქსირება, რომლებსაც გამოიყენებენ თავიანთ დავალებაში.

ორმაგი ჩანაწერების დღიური

მომდევნო გაკვეთილზე ვიმუშავეთ გორის ციხესთან დაკავშირებულ ტექსტებზე. პირველი რესურსი გორის ციხის შესახებ ინფორმაცია გახლავთ, რომელსაც წაკითხული ინფორმაციის უკეთ გასააზრებლად, მთავარი ინფორმაციების გამოსარჩევად თან დავურთეთ კითხვები.

• რამ დააზიანა გორის ციხე?
• რომელი მდინარე ამარაგებდა გორის ციხეს?
• როდის იხსენიება პირველად გორის ციხე?
• რომელ მეფეს უკავშირდება ერთ-ერთი ვერსიით გორის ციხის აგება?
• რომელმა ხალხმა აიღო გორის ციხე XIII საუკუნის ბოლოს?
• რატომ არ ელოდნენ ოსმალები სიმონ მეფისგან თავდასხმას?
• რა ხერხი იხმარა გივი ამილახვარმა ციხის ასაღებად?

ამავე გაკვეთილზე მოსწავლეებს შევთავაზეთ გორის ციხესთან დაკავშირებული ორ ლეგენდის წაკითხვა. ამჯერად გამოვიყენეთ სტრატეგია „ორი ჭეშმარიტი, ერთი მცდარი“. წაკითხული ტექსტებიდან მოსწავლეებს უნდა შეედგინათ ორი ჭეშმარიტი და ერთი მცდარი წინადადება. ეს წინადადებები მოსწავლეებმა შემთხვევითი პრინციპით შემდეგ ერთმანეთს გაუცვალეს და სცადეს, გამოეცნოთ, რომელი იყო მცდარი და რომელი ჭეშმარიტი.

კომპლექსური დავალების პრეზენტაციის წინა გაკვეთილი სურამის ციხის რესურსებს დაეთმო. აქ გამოვიყენეთ როგორც ვიდეო, ასევე ტექსტი სურამის ციხეზე. მოსწავლეებმა ჯერ ტექსტი გააანალიზეს კითხვებზე პასუხების მეშვეობით.

• სად მდებარეობს სურამის ციხე?
• როდის არის აშენებული სურამის ციხე?
• რომელი ქვეყნის მმართველმა ვერ აიღო სურამის ციხე?
• ვის დანებდა აჯანყებული გივი ამილახვარი?
• როგორ ფიქრობ, რატომ?

შემდეგ მათ შევთავაზე ვიდეო-რესურსი: https://www.youtube.com/watch?v=L1EW9-87NNY. მოსწავლეებს ვთხოვე, ყურადღება მიექციათ როგორც უკვე ტექსტში წაკითხული ინფორმაციისთვის, აგრეთვე ახალი ინფორმაციებისთვის. განსაკუთრებული ყურადღება მოსწავლეებს სურამის ციხესთან დაკავშირებულ ლეგენდაზე მივაქცევინე. ვიდეოს ყურების შემდეგ მოსწავლეებს შევახსენე, რომ მათ თავიანთ ნაშრომებში უნდა ასახონ ციხეებთან დაკავშირებული ლეგენდები. ამ მხრივ ერთ-ერთი გამორჩეული ლეგენდა არის სწორედ სურამის ციხეს უკავშირდება. გამოვიყენე სტრატეგია ,,სწრაფი წერითი ჩანაწერი“, მოსწავლეებს შევთავაზე ჩანაწერის პირველი წინადადება „მე ამ ლეგენდაზე ვფიქრობ, რომ …….“ და ვთხოვე 3-4 წინადადებით დაეწერათ, რას ფიქრობდნენ ისინი ამ ლეგენდის შესახებ. მოსწავლეებს შევახსენე, რომ ამ შემთხვევაში არ არსებობდა სწორი და არასწორი პასუხები და მათ შეეძლოთ დაეწერათ ნებისმიერი შეხედულება, რაც ლეგენდის გაცნობის შემდეგ შეექმნათ. (რატომ და როგორ გაჩნდა, რა იყო მართალი და რა იყო ტყუილი და ა.შ.).

რესურსების ფაილი

მთაგორიანია ჩვენი დედამიწა, კიდევ – წყალჭალიანი, ცოდვაბრალიანი და ჭორმართალიანი. რას არ გაიგონებს ადამიანის ყური, რას არ იტყვის მისი მოქნილი ენა. ჭორსა და მართალს არასოდეს უჭირდა თანაარსებობა, მაგრამ დღეს, ინტერნეტისა და სხვა ტექნოლოგიების განვითარების წყალობით, ინფორმაციის გავრცელება ისე გამარტივდა, რომ ჭორ-მართალი მთლად ოაზისში აღმოჩნდა.

მაინც რა ბადებს ჭორს? თავიდათავი ალბათ მომჭირნემცოდნეობაა. სულ მთლად უცოდინარი ადამიანი ჭორს ვერ მოიგონებს, მცოდნეს კი, ნაკლებმოსალოდნელია, საამისოდ ეცალოს ან ამის სურვილი ჰქონდეს. ყველაზე ნოყიერ ნიადაგს, ნებით თუ უნებლიეთ, მცირედ მცოდნენი ქმნიან. ისე, თუ მიუკერძოებლად მივუდგებით, მთლად მათი ბრალიც არ უნდა იყოს. მეცნიერება და ტექნიკა ისე განვითარდა  და სხვადასხვა დისციპლინა ერთმანეთში ისე გადაიხლართა, რომ ერთ ადამიანს ყველაფრის ცოდნა აღარ ძალუძს. ადამიანის ტვინი იმავე ზომისაა, რაც რამდენიმე საუკუნის წინ, და კაცობრიობის მიერ დაგროვილი ცოდნა მასში აღარ ეტევა. სად არის გამოსავალი? რით შეიძლება ვებრძოლოთ ამ სენს? ეჭვით, კრიტიკით, ანალიზით – ტრიადით, რომელიც საფუძვლად უდევს იმას, რასაც დღეს მედიაწიგნიერებას ვუწოდებთ.

ქვეყნიერების შემოქმედმა ადამიანი, ისევე როგორც ყოველი სულიერი, ჟანგბადზე დამოკიდებულ არსებად გააჩინა. ეს უსუნო, უგემო, უფერული ნაერთი რომ არა, ძნელი წარმოსადგენია, როგორი იქნებოდა სიცოცხლე. უკიდეგანო კოსმოსშიც უპირველესად ამ ნივთიერებას დავეძებთ. თუ რომელიმე პლანეტის ატმოსფეროში ჟანგბადი აღმოჩნდა, იქ შეიძლება სიცოცხლეც არსებობდეს – ისეთი, ჩვენ რომ ვიცით და წარმოგვიდგენია.

ადამიანი ოდითგანვე ეძიებდა სიცოცხლის არსს. სული ტკბილია და სამყაროს გაჩენიდან სხვადასხვა გზით ვცდილობთ მის უკვდავყოფას. ცხადია, არ გამოგვდის – მარადიული ხომ არაფერია სამყაროში, ამიტომ უფრო პრაგმატულებმა მის გახანგრძლივებაზე დავიწყეთ ფიქრი. ჯერ დავადგინეთ, რომ სიცოცხლისათვის მარტო გულისცემა არ იყო საკმარისი და მის შესანარჩუნებლად საკვების მიღებაზე მეტად სუნთქვა იყო საჭირო. მერე იმასაც მივაკვლიეთ, რომ ჰაერი ერთი ნივთიერება კი არა, სხვადასხვა აირის ნარევია, რომელთაგან სუნთქვისთვის მხოლოდ ერთია საჭირო, მოგვიანებით ჟანგბადი რომ დავარქვით. თანდათან ისიც გავარკვიეთ, რომ ჟანგბადს ჰაერში მცენარეები გამოყოფენ, ისინი რომ არა, დედამიწაზე სიცოცხლე არ იქნებოდა. ამიტომაც მისხალ-მისხალ დავიწყეთ დედამიწაზე ტყის საფარის ზომვა. ყველზე დიდი ამაზონის ტყე გამოვიდა და „დედამიწის ფილტვების“ იარლიყიც მივაწებეთ. ამიტომაც, სულ ცოტა ხნის წინ იქ დიდი ხანძარი რომ იყო, მთელ მსოფლიოს ეტკინა თავისი „ფილტვი“…

სად არის აქ ჭორი?

დღეს ბევრს სჯერა, რომ ხე-მცენარეები ჟანგბადის მთავარი წყაროა, მაგრამ ჟანგბადის წარმოებასა და დედამიწის ატმოსფეროში მისი ბალანსის შენარჩუნებაში ტყეების წვლილი არცთუ ისე დიდია. მაგალითად, ამაზონის ტყეები, სხვადასხვა მონაცემებით, მთელი ჟანგბადის 9-16%-ს აწარმოებენ. საიდან მოდის დანარჩენი? ოკეანეებიდან, უფრო ზუსტად, მისი ბინდარი უმარტივესი ორგანიზმებისგან, რომლებიც მთელი ჟანგბადის თითქმის 70%-ს წარმოქმნიან.

ცხადია, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ტყეს არ უნდა ვუფრთხილდებოდეთ. დედამიწაზე სიცოცხლის შენარჩუნებაში მას გაცილებით დიდი როლი აკისრია, ვიდრე მხოლოდ ჟანგბადის გენერაცია, როგორც ეს დიდმა ბუნებისმეტყველმა ვაჟა-ფშაველამ ბრძანა.

„როცა საჭმელს ამზადებ, უკვე ქიმიკოსი ხარ!

ყოველ ჯერზე მიჰყვები ან აუმჯობესებ რეცეპტს. ექსპერიმენტს ატარებ მჟავებითა და ტუტეებით, ემულსიებითა და სუსპენზიებით, გელებითა და ქაფებით, ახდენ ცილების დენატურაციას, ნაერთების გამოკრისტალებას, ფერმენტებსა და სუბსტრატს შორის ურთიერთქმედებას, ააქტიურებ ან თრგუნავ ბუნებრივ მიკრობებს. ნამდვილი ლაბორატორიისაგან განსხვავებით შეგიძლია მიირთვა ექსპერიმენტის პროდუქტი და დაადასტურო ჰიპოთეზა“. წერს სიმონ ქუელინ ფიელდი წიგნში ,,კულინარიული რეაქციები“.

დიდი ხნის ძიების შემდეგ ეს საინტერესო წიგნი აღმოვაჩინე. მასში უამრავი მაგალითია კომპლექსური დავალების პირობის შესაქმნელად და დამუშავების ეტაპის აქტივობების დასაგეგმად.

ავტორი სამზარეულოში მიმდინარე პროცესების ქიმიურ საფუძველს წარმოადგენს. მოსწავლეს შეუძლია ისეთ კითხვებზე მიიღოს პასუხი, როგორიცაა, მაგალითად:

• რატომ იყენებენ ათქვეფილი ნაღებისათვის დიაზოტის მონოოქსიდს უფრო ხშირად, ვიდრე ნახშირორჟანგს?
• რა ქიმიური საფუძველი აქვს ჰოლანდიური კარაქის მომზადებას?
• როგორ წარმოიქმნება ნაღების ტოპინგი, ანუ ქაფი?
• რა ქიმიური რეაქციები მიმდინარეობს ალუბლიანი ბეზეთი ,,Cherry Dream” ყველის მომზადების დროს?
• როგორ გამოვყოთ ჰელოუინის გოგრიდან დნმ? და სხვა.

გთავაზობთ მეათე კლასებში უკვე განხორციელებული ინტეგრირებული კომპლექსური დავალების ნიმუშს ქიმიასა და ბიოლოგიაში: ,,მარშმელოუ – არა მხოლოდ საყვარელი ტკბილეული“.

საგნები: ქიმია და ბიოლოგია

კლასი – X

კომპლექსური დავალების პირობა: სკოლის მეათე კლასელებმა გადაწყვიტეს ლაშქრობის მოწყობა, ღამე კოცონიც უნდა დაანთონ და მარშმელოუს შეწვას გეგმავენ, თუმცა მშობლები და დამრიგებელი არ თანხმდებიან, რადგან ეშინიათ შვილების ჯანმრთელობას საფრთხე არ შეექმნას. მათი აზრით, ტკბილეული ძალიან დიდი რაოდენობით შაქარს შეიცავს და კარიესის ჩამოყალიბებას შეუწყობს ხელს, ასევე სისხლში მნიშვნელოვნად გაზრდის გლუკოზის რაოდენობას.

გთავაზობთ მისი მომზადების რეცეპტს. თქვენი მიზანია, მოამზადოთ მოხსენება მშობლებისთვის და სხვა დაინტერესებული პირებისთვის, რომლებსაც აუხსნით მარშმელოუს ქიმიურ შედგენილობას, მისი თითოეული ინგრედიენტის მნიშვნელობას და ქიმიურ მექანიზმს.

დავალების პრეზენტაციის დროს ხაზგასმით წარმოაჩინე:

• რა გავლენას ახდენს ქიმიური ბმის ტიპი ნივთიერების ფიზიკურ და ქიმიურ თვისებებზე (მკ.წ. 3. ნივთიერება);
• რა გავლენას ახდენს გარემო პირობები ნივთიერების თვისებებზე (მკ. წ. 2 ქიმიური ბმა);
• რა გავლენას ახდენს გარემო პირობები ცილების კონფორმაციულ ცვლილებებზე (მკ.წ. 3. სტრუქტურა და ფუნქცია);
• როგორ აისახება ცილების განსხვავებული ქიმიური შედგენილობა სხვადასხვა სახეობის ორგანიზმების თავისებურებებზე (მკ.წ. 1 ბიომრავალფეროვნება).

დავალების დამუშავების ეტაპები ყველა კლასის საჭიროებიდან გამომდინარე განსხვავებულია. ერთ-ერთი ვარიანტი ასეთია:

პირველ ეტაპზე მოსწავლეები გაეცნობიან დავალების პირობას;

მეორე ეტაპზე დამუშავდება ზემოთ მითითებული სამიზნე ცნებები, როგორც ბიოლოგიის, ასევე ქიმიის გაკვეთილებზე (გაკვეთილების რაოდენობასა და რესურსებს მასწავლებელი შეარჩევს კლასის საჭიროებიდან გამომდინარე).

სავარაუდო აქტივობების მაგალითებია:

• მარშმელოუს შექმნის ისტორია;
• სითხის სიბლანტის განსაზღვრის მარტივი ექსპერიმენტი;
• კანფეტის მომზადების მარტივი ექსპერიმენტი, რომლითაც მოსწავლე დააკვირდება გამოკრისტალების პროცესს;
• მარშმელოუს შემადგენლობაში შემავალი ნაერთების (ჟელატინი, მჟავა, შაქარი, ცილა) აგებულება და მნიშვნელობა;
• ჟელატინის დამშლელი ფერმენტების აღმოჩენა ხილში;
• მარშმელოუს მომზადების ქიმიური მექანიზმის ამსახველი დამხმარე მასალა, რომელიც გამოადგება მასწავლებელს/მოსწავლეს.

მესამე ეტაპზე მოსწავლეები წარმოადგენენ დავალებებს და გააკეთებენ საკუთარი ნამუშევრის რეფლექსიას.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. ქიმია X – ბუთხუზი თ. ფაცაცია ს. კუჭუხიძე მ. ხატისაშვილი თ.- მასწავლებლის წიგნი, გამომცემლობა ,,საქართველოს მაცნე“ 2022 წელი – https://bit.ly/3WRCMxq;
2. ბიოლოგია X – ზაალიშვილი ნ. მოსწავლის წიგნი, ნაწილი I, გამომცემლობა ,,ტრიასი“ 2022 წელი https://bit.ly/3Iwebtr;
3. ბიოლოგია X – ზაალიშვილი ნ. ზარდიაშვილი თ. მასწავლებლის წიგნი, ნაწილი II, გამომცემლობა ,,ტრიასი“ 2022 წელი – https://bit.ly/3GMUFI1;
4. Marshmallow – https://bit.ly/3CtzEzm;
5. Culinary reactions – Simon Quellen Field 2011.

 მოღვაწეების, გამოჩენილი ადამიანების ბიოგრაფიები სასკოლო სალიტერატურო კურსის შემადგენელი ნაწილია. როგორც წესი, ესაა ქრონოლოგიის დაცვით მოწოდებული მშრალი ჩამონათვალი გაკეთებული საქმეებისა, ცხოვრების მნიშვნელოვანი ეპიზოდების მოკლე მიმოხილვა, დაბადება-გარდაცვალების წლები…

რა ამახსოვრდებათ მოსწავლეებს სახელმძღვანელოებში მოწოდებული მოკლე ან ვრცელი ბიოგრაფიის გაცნობისას?

რა წარმოდგენა ექმნებათ ამა თუ იმ მოღვაწეზე?

ვფიქრობ, ეს კითხვები მნიშვნელოვანია და მათზე პასუხების გაცემას მასწავლებლები პრაქტიკაზე დაკვირვებით შეძლებენ.

ზოგადად, საინტერესოდ მოწოდებული ბიოგრაფია კარგი შემეცნებითი აქტივობაა. სხვადასხვა ეპოქაში მცხოვრები ადამიანების ბიოგრაფიების გაცნობა ეხმარება ახალგაზრდას:

• მიიღოს და გააანალიზოს ახალი ინფორმაცია;
• იკვლიოს ისტორიული მოვლენები;
• წარმოდგენა შეიქმნას ისტორიულ დროსა და ეპოქაზე.

ისინი აკვირდებიან ადამიანების ქცევას, მათ მოქმედებებს, ცხოვრებისეულ გამოცდილებას – როგორ იქცეოდნენ „ცნობილები“ ამა თუ იმ ცხოვრებისეულ სიტუაციაში? რა შეცდომებს უშვებდნენ? რა სირთულეები, დაბრკოლებები ხვდებოდათ? როგორ ძლევდნენ ამ სირთულეებს? როგორ მუშაობდნენ შეცდომების გამოსწორებაზე? რა საინტერესო და უჩვეულო ამბები გადახდენიათ თავს?

საკვანძო შეკითხვები, რომლებიც შეიძლება დამუშავდეს ბიოგრაფიის შესწავლისას, შემდეგია:

• როგორ/რის საფუძველზე შემიძლია ამოვიცნო ადამიანის პიროვნული მახასიათებლები, მისი შინაგანი სამყარო, შეხედულებები, ფასეულობები?
• როგორ წარმოვაჩინო მიღებული ცოდნა?

დავალებები, რომლებიც მოსწავლეებმა შეიძლება შეასრულონ მიღებული ცოდნის განსამტკიცებლად და საგნობრივი კომპეტენციების დასახვეწად:

• წარმოსახვითი ინტერვიუ (ალტერნატივა – ე.წ. ჩეტბოტი)
• ჩანაწერი დღიურში – ერთი დღე (პირის როლის მორგება და მისი პირადი დღიურისთვის ჩანაწერის მომზადება. დღიურში მასალის ფაქტობრივი ცოდნასთან ერთად წარმოჩენილი უნდა იყოს პიროვნების ფიქრები, ემოციები, დამოკიდებულებები).

ამჯერად ბლოგისთვის ილიას სამოსამართლეო პრაქტიკიდან შევარჩიე რამდენიმე მნიშვნელოვანი ცნობა. ილიას მრავალმხრივი მოღვაწეობიდან ილია მოსამართლის გაცნობა მოზარდებს აინტერესებთ ხოლმე.

როგორ წყვეტდა ამა თუ იმ დილემას? როგორ მუშაობდა? რა საქმეებს აწარმოებდა და როგორ?

პასუხები ამ კითხვებზე თავმოყრილია ვახტანგ ჟვანიას წიგნში „მართლმსაჯულება და პუბლიცისტიკის ზოგიერთი საკითხი ილია ჭავჭავაძის შემოქმედებაში“. წიგნი მიზნად ისახავს, გააცნოს მკითხველს ილია ჭავჭავაძის შემოქმედებითი ბიოგრაფიის უცნობი მხარე. პირველ განყოფილებაში განხილულია ილიას პრაქტიკული იურიდიული მოღვაწეობა, მეორეში – მისი პუბლიცისტური წერილები.

გთავაზობთ რამდენიმე ამონარიდს წიგნიდან, სადაც კარგად ჩანს ილიას ხასიათი, მისი პიროვნება (ქვესათაურები ბლოგის ავტორისაა – ნ.ლ.)

წესრიგი+დისციპლინა

როგორც ვიცით, ილია მომრიგებელ მოსამართლედ მუშაობდა დუშეთში.

იმ პერიოდში განხილულია 2392 საქმე.

უმეტესობა – ილიას მიერ არის ნაწარმოები.

„საქმეები კარგად მიდის. რაც კი გვქონია, სულ მორიგებით გაგვითავებია“ – სწერს ილია ოლღას. მორიგებით დამთავრება კი მოსამართლის ავტორიტეტზე იყო დამოკიდებული. უმეტესწილად – ილიას „დარწმუნებით და შთაგონებით“ მოდავე მხარეები რიგდებოდნენ ან თანხმდებოდნენ.

სასამართლო არქივის შესწავლით ირკვევა, რომ დუშეთში ძირითადად განიხილებოდა სისხლის სამართლის, სამოქალაქო და სამეურვეო საქმეები.

კერძოდ:

ქურდობა, გამოძალვა, ყალბი დოკუმენტებით ქონების მითვისება, ძარცვა, ფიზიკური შეურაცხყოფა, დაჭრა, ცრუ ჩვენება, მრუშობა, დასახიჩრება, ექიმბაშობა, მაწანწალობა, ძალადობა…

„ილია მის წარმოებაში არსებულ საქმეებს თავად აფორმებდა – დოკუმენტაციას პირველი ფურცლიდან უკანასკნელამდე თითქმის ყოველთვის თავად აწესრიგებდა, სასამართლო უწყებებსაც ხელით ავსებდა.

რაც უნდა მცირე მნიშვნელობისა ყოფილიყო დოკუმენტი, ილია ყოველთვის მიუთითებდა კანონს და თითოეულ დებულებას კანონის შესაბამის დასაბუთებას აძლევდა. ეს დიდ დროს ართმევდა, ბევრ ენერგიას ითხოვდა, მაგრამ მაინც დიდ ყურადღებას უთმობდა. საქმისადმი ზერელე დამოკიდებულება არ შეეძლო.

უფლებადამცველი და ქალების ქომაგი

სასამართლო არქივში დიდი რაოდენობით საქმეა, რომლებიც სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფის გამოა აღძრული. ძირითადად, თავადაზნაურებსა და გლეხობას შორის. მოძალადეები – პირველნი იყვნენ, დაზარალებულები – გლეხები. შერიგების შემთხვევაშიც კი ილია დაზარებულების სასარგებლოდ ჯარიმას უნიშნავდა მოძალადეს.

განსაკუთრებით სიმკაცრეს იჩენდა ქალის შეურაცხყოფის შემთხვევებზე აღძრულ საქმეებზე.

„ვიხელმძღვანელე რა სამოქალაქო წარმოების 119 მუხლით, ვცანი გლეხი მათე კორაშვილი დამნაშავედ ქეთევან კორაშვილის შეურაცხყოფაში და უკანასკნელის კამეჩის მითვისებაში. სასჯელთა დებულების 135 მუხლის საფუძველზე დამნაშავეს ქალის მოქმედებით შეურაცხყოფისთვის განესაზღვროს ერთი თვე და თხუთმეტი დღე პატიმრობა… და მასვე დაეკისროს დაუყოვნებლივ დაუბრუნოს შეურაცხყოფილს თვითნებურად წაყვანილი კამეჩი“…

„ქალი საქმროს უნდა გაჰყოლოდა ცოლად, მაგრამ მშობლებმა მის გრძნობებს ანგარიში არ გაუწიეს და სხვაზე დასწერეს ჯვარი. ქალი წინ აღუდგა საუკუნეების მიერ დაკანონებულ ადათ-წესებს. ქმარს შუა ქორწილიდან გაეპარა და თავის მიჯნურთან მივიდა. მარტო ადათ-წესი კი არა, კანონიც ქმრის მხარეზე იყო, რომელმაც სასამართლოს წესით მოითხოვა დარღვეული უფლებების აღდგენა.

ილიამ მისი მოთხოვნა საფუძვლიანად არ ცნო. მიუთითა, რომ სიყვარულის გრძნობას წინ ვერავითარი კანონი ვერ აღუდგება და საკითხის გადაწყვეტაში, თუ ვის უნდა გაჰყვეს ქალი ცოლად – განუსაზღვრელი უფლება მასვე ენიჭება.

ნოვატორი

პრაქტიკაში სამეცნიერო-კვლევითი მეთოდების გამოყენება (კრიმინალისტიკა, სასამართლო მედიცინა…) ჯერ კიდევ ჩასახვის პროცესში იყო და მეტად დაბალ დონეზე იდგა. ილია პრაქტიკაში ხშირად იყენებდა სასამართლო-სამედიცინო ექპერტიზას. ყველა საქმეზე, რომელიც დასახიჩრებას, დაჭრას და სხვა ასეთებს ეხებოდა, ილია ნიშნავდა სასამართლო ექსპერტიზას.

ვექილი

მოსამართლედ მუშაობას თავი რომ დაანება, ნაფიც ვექილად დაიწყო მუშაობა.

ახალსოფლელი ივანე ინაშვილის მოგონება:
„ერთხელ ქალაქში მივედი ილიასთან, ვთხოვე დამხმარებოდა წართმეული მამულის დაბრუნებაში. ილია დაინტერესდა ჩემი მდგომარეობით, ყველაფერი დაწვრილებით გამომკითხა და შემპირდა დახმარებას. მისმა მეუღლე ოლღამ მკითხა, თუ როგორ ვცხოვრობდი, მოიკითხა ჩვენი სოფლელი ნაცნობებიც. იმ დროს ახლად დაქორწინებული ვიყავი. ოლღამ ეს რომ გაიგო, ცოლისთვის ორი ახალი კაბა მაჩუქა და ერთი მეტად ლამაზი მოსახვევიც მომცა. ილიამ კი თავის ლაქიას უთხრა, აბა ინაშვილს პური კარგა აჭამე, უჭმელი აქედან არ გაუშვაო. ილიას დახმარებით ჩამორთმეული მამულიც მალე დავიბრუნე“.

ნაფიცი ვექილის, ილია ჭავჭავაძის პირად საქმეში არის ჩანაწერები, რომელთა მიხედვითაც უდავოდ მტკიცდება, რომ გლეხებს საქმის წარმოებაში საზღაურს არ ართმევდა.

რამდენიმე თვის წინ ჩემი კოლეგის მიერ ჩატარებულ საინტერესო ვებინარს დავესწარი, რომლის სათაური „მასწავლებელთა პროფესიული გადაწვა“ იყო. როგორც აღმოჩნდა, ეს პრობლემა უცხო არ არის მასწავლებლებისთვის. ისინი ამის მიზეზად ძირითადად ბევრ რუტინულ საქმეს, ზედმეტი და არასაჭირო დოკუმენტების წარმოებას და თავისუფალი დროის უქონლობას ასახელებენ. არ ვიცი, სხვას როგორ დაეხმარება, მაგრამ ასეთ დროს მოტივაციის წყაროდ შეიძლება იქცეს ისეთი ფილმების ნახვა, რომლებიც ბავშვებს, მათ აღზრდას, პრობლემებსა და წარმატების მიღწევის გზებს ეხება, სადაც აღზრდასა და აღმზრდელებს მნიშვნელოვანი როლი ეკისრება. ამიტომ, მათ, ვისაც მხატვრული ფილმების ნახვა და საჭიროების შემთხვევაში მათი განხილვა ძალიან უყვარს, შემიძლია რამდენიმე ფილმის სათაური და მცირე აღწერა შემოგთავაზოთ. დარწმუნებული ვარ, ამ ჩამონათვალიდან რამდენიმე ნანახიც გექნებათ, თუმცა შეიძლება ზოგიერთი მათგანი თქვენთვის აღმოჩენა იყოს. გირჩევთ, მათ სანახავად დრო აუცილებლად გამოყოთ, რადგან ეს ნამდვილად კარგი საშუალებაა განტვირთვისთვის, მოტივაციისთვის, ოჯახის წევრებთან თუ მოსწავლეებთან სადისკუსიოდ.

1. ჩამონათვალი აუცილებლად ქართული ფილმებით უნდა დავიწყო, რადგან ისინი მეტად ასახავს ქართულ სინამდვილეს. ამ სიის დასაწყისად მოვიაზრებ ისეთ ფილმს, როგორიცაა „როცა აყვავდა ნუში“. ფილმის მთავარი გმირი მდიდარი ბიზნესმენის ვაჟი – ზურაა. იგი იპარავს მამის მეგობრის მანქანას, რათა შთაბეჭდილება მოახდინოს კლასელებზე. ამ ფაქტის გაგების შემდეგ სკოლის დირექტორი მას ველოშეჯიბრიდან მოხსნის. ზურას მამა მოახერხებს მის გადარწმუნებას და შვილს ჩემპიონობასაც მოუტანს. კლასელებმა იციან, რომ ზურამ დაუმსახურებლად გაიმარჯვა, მაგრამ ვერაფერს აკეთებენ. მხოლოდ შეყვარებული ხათუნა და მეგობარი ლექსო გააპროტესტებს ამ ფაქტს. ყველაფერი კი ავტოკატასტროფით მთავრდება, სადაც ლექსო იღუპება. ზურას მამა ისევ ცდილობს, შვილს სასჯელი ააცილოს, მაგრამ ამჯერად თავად ზურაა წინააღმდეგი. ფილმის დასასრული კი იმგვარია, რომ წესით მაყურებელმა თავად უნდა აირჩიოს, როგორ დაასრულებს ამ ამბავს.
2. ძნელი დასაწყისი – ეს ქართული ფილმი ერლომ ახვლედიანისა და თენგიზ მაღალაშვილის სცენარის მიხედვითაა გადაღებული. სიუჟეტი კი ასეთია: სკოლა-ინტერნატში ახალ დირექტორს ნიშნავენ. მას ბევრი პრობლემის გადაწყვეტა მოუწევს სანამ ბავშვების ნდობას მოიპოვებს. მიაღწევს თუ არა მიზანს, ამას ფილმის ბოლო ნაწილში იხილავთ.
3. მატილდა (Matilda) – როალდ დალის ამავე სახელწოდების საბავშვო რომანზე დაფუძნებული კლასიკური მიუზიკლის „მატილდა” რიმეიკი, ვუნდერკინდი პატარა გოგონას მატილდას შესახებ, რომელიც თავის უსიამოვნო მშობლებთან ცხოვრობს და დადის სკოლაში, რომელსაც მოძალადე დირექტორი მართავს, სადაც მისი კეთილი მასწავლებლის – მის ჰანის სახით მონათესავე სულს აღმოაჩენს. შედეგად, ის იძულებული ხდება დაუპირისპირდეს საზოგადოებას, რომელიც უარს ამბობს მის მიღებაზე. მატილდა ცდილობს, განავითაროს თავისი უჩვეულო შესაძლებლობები, ისწავლოს და შეიცნოს სამყარო, მაგრამ მოზარდები ყოველმხრივ ხელს უშლიან მის ცნობისმოყვარეობას და ცდილობენ, შეზღუდონ იგი. მახვილი გონებითა და უზარმაზარი ფანტაზიით შეიარაღებული, ახალგაზრდა გმირი ბედავს სასწაულებრივად შეცვალოს თავისი ბედი.
4. კარგი ბავშვები არ ტირიან (cool kids don^t cry) – ახალგაზრდა ანია იმყოფება საავადმყოფოში, რადგან მას კიბოს დიაგნოზი დაუსვეს. როგორც ჩანს, მას აქ დიდი ხნით დარჩენა მოუწევს. მაგრამ ანია არ აპირებს გამოტოვოს მნიშვნელოვანი საფეხბურთო თამაში და მისი ერთგული მეგობრების ლარისას და ლიზას დახმარებით ყველაფერს აკეთებს იმისათვის, რომ მონაწილეობა მიიღოს მისთვის ასეთ მნიშვნელოვან ტურნირში.
5. ნახევრად ნელსონი (half nelson) – სკოლის მასწავლებელი ნარკოტიკების მომხმარებელია. ერთ-ერთი მოწაფე მის საიდუმლოს აღმოაჩენს, რის შემდეგაც ისინი დამეგობრდებიან. საინტერესოა, რაში გადაიზრდება მათი მეგობრობა.
6. მონა ლიზას ღიმილი (mona lisa smile) – კეტრინ ანა უოტსონის ისტორია. ფემინისტი მასწავლებელი, რომელმაც 1953 წელს კალიფორნიის უნივერსიტეტი დაამთავრა, შეყვარებული ლოს-ანჯელესში დატოვა და მასაჩუსეტსის შტატში გაემგზავრა ქალთა კერძო ხელოვნების კოლეჯში მასწავლებლად, სადაც დიდი წინააღმდეგობისა და ბარიერების მიუხედავად, არ წყვეტს ბრძოლას გენდერული სტერეოტიპების შესაცვლელად.
7. თავისუფლების მწერლები (freedom writers) – ფილმში ახალგაზრდა მასწავლებელი მოსწავლეებს შთააგონებს, ისწავლონ ტოლერანტობა, მეგობრობა, თანადგომა. იმუშაონ საკუთარ თავზე და ჩაუნერგოს მათ, რომ სკოლის შემდეგ სწავლა აუცილებლად გააგრძელონ უმაღლეს სასწავლებლებში.
8. წლის საუკეთესო მასწავლებელი (school of life) – ფოლბრუკის სკოლა აღფრთოვანებულია ახალი მასწავლებლით. მისტერ დი – ჭკვიანი, მშვენიერი, სასაცილო და აზრიანი გამომგონებელია. ახალგაზრდა კუმირს უკვე გამოუჩნდა გავლენიანი მტერი. პედანტ მისტერ უორენს გადაწყვეტილი აქვს, მიიღოს წლის საუკეთესო მასწავლებლის წოდება. მაგრამ მისტერ დის გამოჩენის შემდეგ მისი შანსები ქრება.
9. მკვდარი პოეტების საზოგადოება (dead poets society) – ფილმში მოთხრობილია ისტორია კოლეჯის მეგობრების შესახებ, რომლებიც ინგლისური ლიტერატურის ლექტორს დაუახლოვდებიან. პროფესორი ქითინგი ბიჭებს საიდუმლო საზოგადოების შესახებ უყვება, რომლის წევრებიც საზოგადოებაში მიღებულ ნორმებს არღვევდნენ. ის ხელს უწყობს თავის მოსწავლეებს, იცხოვრონ თითოეული დღით და იპოვონ თავიანთი გზა ცხოვრებაში.
10. ბრონქსის ისტორია (a Bronx tale) – მაფიის მეფემ სონიმ ადამიანი მოკლა, დღისით, მზისით მანქანის დასაყენებელი ადგილის გამო. მოწმემ – ცხრა წლის კალოჯერომ – არ გასცა სონი და მათი მეგობრობაც დაიწყო, სანამ კალოჯერო ზრდასრული ადამიანი არ გახდა და უფსკრულში არ დაიწყო ვარდნა.
11. აღორძინების ხანის ადამიანი (renaissance man) – სარეკლამო სააგენტოდან გათავისუფლების შემდეგ ბილ რაგო სამხედრო ბანაკში იწყებს მუშაობას და ცდილობს, განავითაროს ჯარისკაცების ფიზიკური და ინტელექტუალური შესაძლებლობები.
12. სუფთა დაფა (tabula rasa) – ახალგაზრდა ქალი, სახელად მია, საავადმყოფოში იღვიძებს. მას ამნეზია აქვს. მასთან დეტექტივი მიდის და ეუბნება, რომ იგი ერთადერთია, ვინც ბოლოს ნახა გაუჩინარებული ტომას სპეკტრი. შესაბამისად, მია ერთადერთი მოწმე და მთავარი ეჭვმიტანილია. კლინიკიდან გამოსასვლელად მიას მეხსიერების დაბრუნება სჭირდება. რაც მეტაც დილობს, დააკავშიროს მოვლენები, მით უფრო ნაკლებად ენდობა გარშემომყოფებს.
13. გუნდის მომღერლები (The chorus) – სიუჟეტი ვითარდება საფრანგეთში 1940 წელს, სკოლის ახალი მასწავლებელი, რთულად აღსაზრდელ და იმედდაკარგულ ბიჭებს ახალ იმედსა და შთაგონებას სთავაზობს სიმღერის სახით.
14. რონ კლარკის ისტორია (The Ron Clark story) – ფილმის გმირი, პედაგოგი-იდეალისტი პროვინციას ტოვებს, რათა ნიუ-იორკის ერთ-ერთ სკოლაში ასწავლოს. რონ კლარკი მთელ თავის ძალასა და ინოვაციურ მეთოდებს იყენებს, რათა ახალი მოწაფეები შთაგონებისკენ წაიყვანოს. შეძლებს თუ არა იგი მოსწავლეთა დაინტერესებასა და სკოლის შეყვარებას ამას თავად ფილმის ბოლო ნაწილში იხილავთ.
15. სიტყვები და სურათები (words and pictures) – ინგლისურის ენისა და ხელოვნების მასწავლებელი სკოლაში ნამდვილ ომს გააჩაღებენ, რომელშიც მოსწავლეებს ჩართავენ, ისინი ცდილობენ, გადაწყვიტონ რა უფრო მნიშვნელოვანია სიტყვები თუ სურათები. თქვენ როგორ ფიქრობთ?
16. იპოვო ფორესტერი (finding forrester) – მწერალი უილიამ ფორესტერი მრავალი წელია, რაც საკუთარი ნებით, განდეგილად ცხოვრობს. ის ხალხში უკანასკნელად ორმოცი წლის წინ გამოჩნდა, როდესაც მისი შესანიშნავი წიგნი დაიბეჭდა. მას შემდეგ, მისი სახლის ზღურბლზე არავის გადაუბიჯებია. მაგრამ 16 წლის ჯამალ უოლესმა მასთან შეღწევა მოახერხა. ეს შემთხვევითი შეხვედრა საბედისწერო აღმოჩნდა. ფორესტერს კარს მიღმა ცხოვრების ინტერესი კვლავ დაუბრუნდა, ჯამალი კი, რომელსაც ბრწყინვალე სპორტული მომავალი აქვს, მიხვდა, რომ მისი ჭეშმარიტი მოწოდება – ლიტერატურაა.
17. ჩანაცვლება (detachment) – „შეცვლა“ – სამი კვირის განმავლობაში, კოლეჯის ადმინისტრაციის, სტუდენტებისა და მასწავლებლების ცხოვრებას ერთ-ერთი მასწავლებლის – ჰენრი ბართსის თვალით დანახულს გვიჩვენებს. ის დიდხანს ერთ ადგილას ვერ ჩერდება და როდესაც მორიგ სკოლაში გააგზავნიან, სამი სხვადასხვა ქალის დახმარებით, ის ცდილობს სასტიკ სამყაროში მშვენიერების პოვნას.
18. სკანდალური დღიური (notes on a scandal) – ჰუმანიტარული საგნების მასწავლებელს, შება ჰარტს თავის 15 წლის მოსწავლესთან საიდუმლო რომანი აქვს. მაგრამ ეს კავშირი შესაძლოა გამჟღავნდეს, რადგანაც ყველაფერი ცნობილი ხდება სხვა მასწავლებლისთვისაც.
19. საოცრება (wonder) – ავგუსტი ჩვეულებრივი ბიჭია, რომელსაც უყვარს ვიდეოთამაშები, თავის ძაღლთან ერთად სეირნობა, „ვარსკვლავური ომების“ ყურება, დაიკოსთან ჩხუბი და შერიგება. მაგრამ ამავე დროს იგი ჩვეულებრივი ბიჭი არაა, მას არასოდეს უვლია სკოლაში. იგი გენეტიკური დეფორმაციით დაიბადა – სახე არ აქვს. მან 30 ოპერაცია გადაიტანა და მიუხედავად ამისა, მაინც არ ჰგავს სხვა ბავშვებს. ერთ დღეს კი მას სკოლაში წასვლა მოუწევს. თანატოლები ცუდად ექცევიან, მაგრამ მას მტკიცედ აქვს გადაწყვეტილი იმის დამტკიცება, რომ გარეგნობას მნიშვნელობა არ აქვს.
20. სამი იდიოტი (3 idiots) – მოულოდნელი ზარი წარსულიდან ორ მეგობარს შოკში აგდებს. მათ საყვარელი მეგობარი რანჩო პოულობს, რომლის მოძებნაც 10 წლის განმავლობაში ვერ შეძლეს. თუმცა, რაც ძალიან გინდა, ბოლოს აუცილებლად აგისრულდება. რანჩო აიძულებს მათ ცხოვრებისეული შეხედულებები შეიცვალონ და სწორი არჩევანი გააკეთონ.
21. რადიო (radio) – რადიო ახალგაზრდა ბიჭია, რომელსაც მენტალური პრობლემები აქვს. ფეხბურთის გუნდის მწვრთნელის მხარდაჭერით რადიო გუნდის მენეჯერი და ყველასათვის მისაბაძი მაგალითი ხდება.
22. მაკფარლანდი (Mcfarland) – ფილმი დაფუძნებულია რეალურ ისტორიაზე. 90-იან წლებში პატარა ქალაქ მაკფარლანდში, პროფესიონალმა მწვრთნელმა შექმნა მძლეოსანთა გუნდი ჩვეულებრივი ადგილობრივი ხულიგნებისგან და გუნდი სპორტული ოლიმპის მწერვალზე აიყვანა. როგორ და რა მეთოდებით ახერხებს ამას მწვრთელი – ეს ყველაზე მნიშვნელოვანი ასპექტია ფილმში.
23. ვარსკვლავები დედამიწაზე (like stars on earth) – პატარა 8 წლის იშან ავატი დანადებიდან განსხვავდება სხვა ბავშვებისაგან. ის დისლექსიკია. მას გაცილებით უჭირს იმის ათვისება, რასაც მისი ასაკის ბავშვები მარტივად აკეთებენ. მისი გაგება მშობლებს უჭირთ, როდესაც იშანი მესამე ჯერზეც ვერ ჩააბარებს სკოლის გამოცდას, მამა დასჯის და სკოლა-ინტერნატში გააგზავნის. იქ კი იწყება ნამდვილი თავგადასავლები იშანის ცხოვრებაში, რომელიც შეცვლის მის მომავალს.
24. სახიფათო ფიქრები (dangerous minds) – ლოუან ჯონსონი საზღვაო ქვეითია, ის იწყებს მუშაობას ძნელად აღსაზრდელ ბავშვებთან კოლეჯში. თავდაპირველად მისთვის აქ მუშაობა რთულია, რადგან მას ურთიერთობა აქვს „განსხვავებულ“ მოსწავლეებთან, თუმცა მალე ის ხდება მათთვის საყვარელი მასწავლებელი, რომელიც ორიგინალურ ხერხებს იყენებს, რათა გაკვეთილები სასიამოვნო გახადოს.
25. აკილას გაკვეთილი (akeelah and the bee) – 11 წლის აკელა ანდერსონის ცხოვრება მარტივი არაა, მას მამა გარდაეცვალა, დედას კი არ ადარდებს. გოგონა საზრიანია, მაგრამ მეტყველების პრობლემები აქვს, სკოლის მასწავლებლის დახმარებით ის პრობლემას დაძლევს და მეტყველების კონკურსში იღებს მონაწილეობას.
26. კლასის წინ (front of the class) – ბრედი პატარაობიდანვე ტურეტის სინდრომით იტანჯება. ის ებრძვის ამ მძიმე დაავადებას და ყველაფერს აკეთებს იმისთვის, რომ მიაღწიოს თავის მიზანს. მისი მცდელობა უშედეგოდ არ ჩაივლის.
27. ბილი ელიოტი (Billy Elliot) – რეჟისორ სტეფან დალდრის სოციალური დრამა ჩრდილოეთ ინგლისის მაღაროელთა პატარა ქალაქზეა, რომელიც ეკონომიკურ კრიზისს განიცდის. მაღაროელი მუშის ვაჟი თავის თავში ბალეტის ცეკვის ნიჭს აღმოაჩენს და მამის თანხმობის გარეშე დადის ბალეტის კლასში. მამა და ძმა კი ამის წინააღმდეგია. როგორ და რა გზებით მოახერხებს იგი მიზნის მიღწევას, ამას ფილმის მსვლელობისას გაიგებთ.
28. თემპლ გრანდინი (Templ Grandin) – ეს გახლავთ ბიოგრაფიული ფილმი აუტისტ თემპლ გრანდინის შესახებ, რომელიც ერთ-ერთი წამყვანი მეცნიერი გახდა სოფლის მეურნეობის სფეროში. ფილმის მთავარი გმირი სასწავლო პროცესში შეხვდება მასწავლებელს, რომელიც მნიშვნელოვან წვლილს შეიტანს მისი წარმატებული მომავლის განსაზღვრაში.
29. ენი (Anne with an e) სერიალი – ენი ცამეტი წლის ობოლი გოგონაა, რომელმაც ადრე დაკარგა მშობლები. გოგონა ბავშვთა თავშესაფარში ცხოვრობს, მაგრამ მისი ცხოვრება სრულიად იცვლება, როდესაც შეცდომით ბიჭის ნაცვლად ახალ ოჯახში გაგზავნიან საცხოვრებლად, მარტო მცხოვრებ ასაკოვან და-ძმასთან. სერიალში ისეთი მნიშვნელოვანი და პრობლემური საკითხებია წარმოჩენილი, როგორიცაა – სტერეოტიპებით ცხოვრება, გენდერული უთანასწორობა, რასობრივი განსხვავებულობა, სოციალური უთანასწორობა და სხვა. თუმცა ამ საკითხებს ფარავს ისეთი დადებითი თვისებები, როგორიცაა, სიყვარული, სიკეთე, ზრუნვა, მეგობრობა და ბუნების სიყვარული.
30. სიყვარული 101 (love 101) სერიალი – 1990-იან წლებში თურქეთის ერთ-ერთ სკოლაში არის მოზარდ მეამბოხეთა ჯგუფი, რომლებსაც „გარიყულებს“ უწოდებენ. მათ სკოლიდან გარიცხვას მხოლოდ ერთი მასწავლებელი დაუპირისპირდება. ცოტა ხანში ეს მასწავლებელი (ბურჯუ) სკოლიდან გადასვლას გეგმავს. ამის გამო მოსწავლეები საერთო მიზნის ქვეშ ერთიანდება: მათ საყვარელ მასწავლებელს ვიღაც უნდა შეუყვარდეს, იმისათვის, რომ მათთან, ქალაქში დასარჩენი მიზეზი ჰქონდეს. შეიცვლება თუ არა მოსწავლეთა სკოლისადმი დამოკიდებულება და მათი მომავალი ეს მხოლოდ მასწავლებლების ქმედებასა და მათ მეგობრობაზეა დამოკიდებული.
31. ეს ჩამონათვალი ერთი საოცარი და ემოციური ფილმით მინდა დავასრულო „სიბნელე“ (black), (თუმცა ქართულ თარგმანში შეიძლება შეგხვდეთ შემდეგი სათაურით – „უკანასკნელი იმედი“) . მოქმედება მთის კურორტზე, XX საუკუნის დასაწყისში ხდება. ფილმში ორი მთავარი გმირია: დაბადებიდან მხედველობაშეზღუდული და სმენადაქვეითებული ანგლო-ინდოელი გოგონა – მიშელ მაკნელი, რომელიც სრულ სიბნელეში ცხოვრობს; და მისი ექსცენტრული აღმზრდელი დევრაჟ სახაი. დევრაჟი მრავალი მცდელობის შედეგად ახერხებს, გოგონას ასწავლოს შეხებით საუბარი, სიჩუმის მოსმენა და სიბნელეში მზის სხივის დანახვა. მას ერთადერთი სიტყვა არ უსწავლებია მხოლოდ მიშელისთვის და ეს იყო სიტყვა „შეუძლებელი“. თუ ემოციების გამოხატვა თქვენთვის უცხო არ არის, გამორიცხულია ფილმის ნახვამ ცრემლების გარეშე ჩაიაროს. მისი სიუჟეტი კი ნამდვილად დაგარწმუნებთ იმაში, რომ შეუძლებელი მართლაც არაფერია.