მახსოვს, როდესაც ფილოლოგიის პირველ კურსზე ძველ ქართულ ლიტერატურას ვსწავლობდი, ჩემი განსაკუთრებული ინტერესი აპოკრიფებმა მიიპყრო – რელიგიური თემატიკისა და ადამიანთა ფანტაზიის ამ შესანიშნავმა სინთეზმა.

აპოკრიფი მხატვრული და რელიგიური აზროვნების განსაკუთრებული პროდუქტია, სადაც მხატვრული გამონაგონი და რელიგიური თუ მითოლოგიური პასაჟები ოსტატურად ერწყმის ერთმანეთს. შეიძლება ითქვას, რომ ეს არის მხატვრული პროზის ჩანასახი, და სულაც, აქედან იწყება ლაგერკვისტი და ბორხესი.

თავდაპირველად, ტერმინით ” აპოკრიფი” მოიხსენებოდა რელიგიური ტექსტები, რომლებიც მხოლოდ ღრმად განსწავლულთათვის და მცოდნეთათვის იყო განკუთვნილი, შემდეგ ტერმინი გამოიყენეს იმ ქრისტიანული წიგნების აღსანიშნავად, რომელთაც, როგორც სულიწმინდის კარნახისა და მონაწილეობის გარეშე დაწერილს, ოფიციალური ეკლესია არ აღიარებდა.

ასეთ ტექსტებში აღწერილია ისეთი ეპიზოდები, რომელზეც ბიბლია ან გაკვრით, ან საერთოდ არ საუბრობს, შესაბამისად, რჩება პასუხგაუცემელი კითხვები, რომლებიც განსაკუთრებით აღვივებს ადამიანთა ფანტაზიას. ადამიანთა ფანტაზიას კი ნიჭისა და ოსტატობის თანაარსებობის შემთხვევაში შედეგად როგორი საქმეების მოხდენა შეუძლია, ეს ყველა ლიტერატურის მოყვარულმა კარგად იცის.

აპოკრიფს, რომელს შესახებაც დღეს მოგითხობთ “«საკითხავი ადამ და ევასი სამოთხით გამოსვლისაჲ “ჰქვია. მასში მოთხრობილია ადამისა და ევას შეცოდების შემდეგ მათი სამოთხიდან გამოძევების, შვილების გაჩენის, კაენის მიერ აბელის მოკვლის, ადამისა და ევას სიკვდილისა და დასაფლავების ამბები, მთელი ” ომი და მშვიდობა” და ” ბუდენბროკები”, პრინციპში.

ამ აპოკრიფის დედანი ბერძნულ ენაზეა და სხვადასხვა ვარიანტით წარმოდგენილია მრავალი ერის საქრისტიანო მწერლობაში, მაგალითად, ლათინურში, ძველ სლავურსა და სომხურში.

ქართული თარგმანი წარმოადგენს შეზავებულ რედაქციას, რომელიც ბერძნული, სომხური და ლათინური ვარიანტების მიხედვითაა შესრულებული.

ტექსტში არსებული არქაიზმები გვაფიქრებინებს, რომ იგი მეათე საუკუნემდე თარგმნეს.

ამ აპოკრიფიდან უნდა მომდინარეობდეს კაენის მიერ აბელის მოკვლისა და სეითის შობის შესახებ თქმულებათა ის ვერსიები, რომლებიც ქართულ მწელობაში XVIII _ XIX საუკუნეებში ჩნდება.

პირადად ჩემთვის, როგორც მკითხველისთვის, ეს ნაწარმოები ბიბლიის სიუჟეტზე დაწერილ მოთხრობათაგან ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო და ნამდვილი მწერლური ოსტატობით შექმნილია.

” და იყო, ოდეს გამოვიდა ადამ და ევა, ცოლი მისი სამოთხით გამოვიდეს, სამოთხისა აღმოსავალით კერძო ქმნა ადამ ტალავარი საყუდელად თვისა” – ასე იწყება თხზულება,

მოშივდა სამოთხიდან განდევნილ ცოლ-ქმარს და ადამმა სცადა ამ ახალ გარემოში მოეძებნა იმის მსგავსი საზრდო, რაც ედემის ბაღში ჰქონდათ, თუმცა, რასაკვირველია, ვერ იპოვა, სწორედ ამ სულიერმა და ხორციელმა შიმშილმა გადააწყვეტინა პირველ ადამიანებს სინანულის ურთულესი ფორმისთვის მიემართათ –წყლით გაწმენდისათვის – ადამი მდინარე იორდანეში შევიდა, ევა – ტიგროსში, წყალში ყელამდე დაფლულებს, ორმოცი დღის განმავლობაში, მდუმარედ უნდა ელოცათ და ეთხოვათ პატიება უფლისთვის, რადგან, როგორც ადამი ამბობს: ” არა ღირს ვართ აღებად პირთა ჩვენთა”. აქ ქალი მეორეჯერ გახდა უბედურების სათავე, იგი ეშმაკმა შეაცდინა და წყლიდან ამოიყვანა. დახლართული სიუჟეტია არა? აბა, ადამის მონოლოგი ნახეთ :

” – მე შენ გეტყუი იორდანე, იჭირვოდე ჩემ თანავე და შეკრბენ ყოველნივე, რომელნი არიან გარემოის შენსა პირუტყვნი, რაითა გარემოდგნენ და მტიროდნენ მე არა თუ მათთვის, არამედ ჩუენთვის , რამეთუ მათ არა მოაკლო ღმერთმან საბოძვარი, რომელი მომცა ღმერთმან დასაბამითგან. ხოლო მე მოვაკლდი ცხოვრებისა ჩემისაგან და საზრდელისა” – ოჰ, ეს წუწუნა მამაკაცები მსოფლიო ლიტერატურაში – ლიტერატურული ” ახალი ადამები” – კვენტინ კომპსონი და ძმანი მისნი.

და აი, აქ ხდება სასწაული: ” შეკრბეს ყოველნი საცხოვარნი მის თანა და გარემოადგეს მას ვითარცა ზღუდენი. მას ჟამსა, ვითარცა წყალმან იორდანემან დააცადა სლვაი თვისი”. ” ვეფხისტყაოსანი” არ გახსენდებათ?:

ისმენდიან, გაჰკვირდიან, რა ატირდეს, ატირდიან . . .”

იქნებ ასეთ სინანულს ღვთის გულიც მოეგო, თუმცა, ევა მეორედ ხდება ეშმაკის მსხვერპლი.

_ რაი ბოროტი გუყავთ, რამეთუ ჩუენ ხოლო გუბრძავთ?” – ჰკითხა ადამმა სატანას და აი, მისი პასუხიც: ” რამეთუნ შენ გამო გამოვვარდი მე საყოფელთაგან ჩემთა”. . .

მოახლოვდა ევას მშობიარობის დრო და არ იყო მის გვერდით ადამი, რომ მძიმე წუთები შეემსუბუქებინა მისთვის. იტანჯებოდა ევა და ცის ფრინველებს, ანგელოზებს სთხოვდა გაეგებინებინათ მისი ქმრისათვის ცოლის გასაჭირი. მაგრამ რაღაც სასწაულის ძალით , შორს, დასავლეთით მყოფ ადამს მოესმა ევას ძახილი, მის ხმას მიჰყვა და მშობიარე ცოლთან მივიდა. საოცარი მომენტია, ეს ისეთი სიყვარულია, როცა, აბიბოს ნეკრესელის მარტვილობის ავტორის სიტყვებით ” იხილვების შორიელი ვითარცა მახლობელი”, ეს ის სიყვარულია, რომელიც ძალითაც ქართლში, მცხეთაში მყოფ ელიოზისა და სიდონიას დედას სტკივა იერუსალიმში, გოლგოთის მთაზე ჯვარზე გაკრული იესო ქრისტეს იარები . . .

საინტერესოდ იხსნება კაენის ისტორიაც, მას მკვლელის განაჩენი დაბადებიდან აქვს გამოტანილი, წინასწარ არის ცნობილი, რომ მკვლელად დაიბადა და ბედისწერას ვერსად გაექცევა. ერთ-ერთი ანგელოზი, რომელიც ევას მშობიარობას ესწრება, ამბობს:

”რამეთუ შენ ხარ კაენ გულარძნილი და მკლველი კეთილისაი, რამეთუ ნაყოფიერისა ხისა აღმომფხურელ ხარ და არა დამნერგუელ, განმამწარებელ ხარ და არა დამატკბობელ.”

გარდა ამისა, ევა სიზმრად ნახულობს, რომ აბელის სისხლი ” შთავიდოდა პირსა კაენისასა”. სწორედ ამ წინაპირობის გამო, სრულიად უმიზეზოდ და ბრმად, ხდება კაენი მკვლელი, ის უბრალოდ მექანიკურად იმეორებს ეშმაკის მიერ ინსცენირებულ მკვლელობის აქტს:

” და იყვნეს ჟამნი, რომელსა აღესრულნეს კაენ და აბელ როკვასა შინა მათსა მოვიდეს ორნი ეშმაკნი, მსგავსნი აბელისი და კაენისი. მათ თანა მოვიდა ეშმაკი იგი ეშმაკსა მას ზედა და მოიღო მახვილი ქვებისაგან, რომელი იყო ქარწბია და უკუეთა ყელი. და ვითარცა იხილა აბელმან მიმავალი მას ზედა, ევედრებოდა მას: ” ნუ მომაკუდინებ, ძმაო კაენ”. ხოლო მანდ არა ინება ვედრებაი მისი და დასთხია სისხლი აბელისი წინაშე მისა.”

უამრავი ასეთი საინტერესო ეპიზოდი შეგიძლიათ იპოვოთ ამ აპოკრიფში.

მიუხედავად იმისა, რომ ტექსტი ძველქართულია და თანამედროვე მკითხველისათვის შეიძლება რთულად წასაკითხი და გასაგებიც იყოს, მასში მოთხრობილი ამბები იმდენად ცოცხალი, დამაინტრიგებელი და საინტერესოა, რომ ნებისმიერი ადამიანი აუცილებლად განიცდის იმ განუმეორებელ სიამოვნებას, რასაც კარგი ავტორის ნაწარმოების დაგემოვნება ჰქვია.

ისტორიისა და სამოქალაქო განათლების მასწავლებლებისათვის მაისი ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი და გადატვირთული თვე უნდა იყოს. გაზაფხულის უკანასკნელ მონაკვეთს მეოცე საუკუნის რამდენიმე განსაკუთრებული თარიღი უკავშირდება. 1918 წლის მაისში გამოაცხადა საქართველომ დამოუკიდებლობა და დემოკრატიული რესპუბლიკის დაფუძნება, 1945 წლის მაისში დასრულდა მეორე მსოფლიო ომი. ორივე მოვლენა ჩვენს საზოგადოებაში ხანგრძლივი განხილვების მთავარი თემა გახლავთ.

ბევრს მიაჩნია, რომ გერმანიაში ნაცისტურმა პარტიამ ხელისუფლების მოპოვება მოქალაქეთა აქტიური მხარდაჭერის ხარჯზე მოახერხა. ისინი ამტკიცებენ, რომ პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ დაწესებული უმძიმესი რეპარაციებითა და ვაიმარის რესპუბლიკის არასტაბილური მთავრობების მუშაობით უკმაყოფილო მოსახლეობამ ჰიტლერსა და მის გუნდს ძალაუფლება ერთსულოვნად გადაულოცა. აღნიშნული მოსაზრება საკამათო და არასწორია.

გერმანელებს რასისტული და ექსტრემისტული ძალისათვის ერთპიროვნული სამთავრობო პასუხისმგებლობა არ დაუკისრებიათ. ნაცისტებს სამი არჩევნები და უამრავი სისხლიანი ავანტიურა დასჭირდათ, რათა ყველა მნიშვნელოვანი სახელისუფლებო ბერკეტი ჩაეგდოთ ხელში. მათ მიერ წარმოებული საყოველთაო ტერორის მიუხედავად, ჰიტლერმა დემოკრატიის პირობებში მაინც ვერასდროს მიაღწია მოსახლეობის უდიდესი უმრავლესობის მხარდაჭერას. 1933 წლამდე გამართულ ვერცერთ საყოველთაო კენჭისყრაში ჰიტლერის პარტიამ 50%-იანი ბარიერის გადალახვა ვერ მოახერხა.

ხელისუფლების უმაღლეს საფეხურზე მოსახვედრად ნაცისტებს რაიხსტაგის შენობის გადაწვა დასჭირდათ. 1933 წელს მათი აქტივისტების ნაცვლად რესპუბლიკის მთავარი პოლიტიკური სცენის განადგურება მემარცხენე დეპუტატთა ნაწილს დაბრალდა. დადანაშაულებული დეპუტატები დააკავეს, გადაასახლეს, დახოცეს და პარალელურად საპარლამენტო უფლებამოსილებაც შეუჩერეს. ოთხმოცზე მეტი მემარცხენე პარლამენტარის გამოუცხადებლობის პირობებში რაიხსტაგში ნაცისტური ფრაქციის ხვედრითი წილი იზრდებოდა და მათი საპარლამენტო გავლენაც გაცილებით საგულისხმო ხდებოდა.

ყველაზე შეურიგებელი მოწინააღმდეგეების მცირე ჯგუფის მოცილების შემდეგ ჰიტლერმა მიზნად „საგანგებო უფლებათა აქტის” (Ermächtigungsgesetz) დამტკიცება დაისახა. აქტის საფუძველზე პრეზიდენტისა და კანცლერის უფლებამოსილებები ქვეყნის ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის მიზნით ერთ ადამიანს, ნაცისტური პარტიის უპირობო ლიდერს უნდა გადასცემოდა. შედეგად, ერთი პოლიტიკური გაერთიანების ბელადი მთელი ქვეყნის ფიურერი გახდებოდა.

„საგანგებო უფლებათა აქტის” დასამტკიცებლად აუცილებელი ხმების მოგროვება ჰიტლერმა მარტივად მოახერხა. სიცოცხლის მოსპობის მუქარის საფუძველზე პოლიციასა და NSDAP-ის  რაზმებს ძალიან გაუადვილდათ ცენტრისტული და მემარჯვენე-ქრისტიანული პარტიების წარმომადგენელთა მომხრობა. რაიხსტაგის ერთადერთი ფრაქცია, რომელსაც მათ ვერაფერი მოუხერხეს, სოციალ-დემოკრატიული გაერთიანება (SPD) გახლდათ. SPD-ს წევრებს შეეძლოთ, რომ „საგანგებო უფლებათა აქტის” მიღების დროს პარლამენტში არ გამოცხადებულიყვნენ ან რაიხსტაგის სხდომაზე მისვლისას მხოლოდ კანონის წინააღმდეგ ხმის მიცემით დაკმაყოფილებულიყვნენ. უკვე ყველაფერი გადაწყვეტილი იყო და მათი წინააღმდეგობა მაინც ვერაფერს ცვლიდა. თუმცა რაიხსტაგის მემარცხენე დეპუტატები აცნობიერებდნენ, რომ მათ უნდა შეენარჩუნებინათ საკუთარი ხალხისთვის ღირსების გრძნობა და რითიც შეეძლოთ იმ საშუალებით უნდა დაპირისპირებოდნენ დიქტატურისა და არაჰუმანური რეჟიმის საბოლოო ლეგიტიმაციის პროცესს.

ჰიტლერის ოპოზიციაში დარჩენილი ერთადერთი პოლიტიკური ძალის წარმომადგენლები 1933 წლის 24 მარტის საპარლამენტო სხდომაზე სრული შემადგენლობით გამოცხადნენ, მხოლოდ მათ გაბედეს „საგანგებო უფლებათა აქტის” წინააღმდეგ ხმის მიცემა და შეშინებული, საკუთარი მოსახლეობის ღალატის გზაზე შემდგარი ცენტრისტული პარტიებისა მხილება. მეტიც, სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ლიდერმა, ოტო ველსმა სიცოცხლის რისკის ფასად მიაშურა რაიხსტაგის ტრიბუნას და მეორე მსოფლიო ომამდელ გერმანიაში ბოლო ანტიფაშისტური სიტყვა წარმოთქვა: „ვერანაირი აქტი ვერ მოგცემთ თქვენ ძალაუფლებას, რომ გაანადგუროთ მარადიული და შეულახავი იდეები… თავისუფლება და სიცოცხლე შეიძლება წაგვართვათ, მაგრამ ღირსებას ვერ დაგვათმობინებთ!” ბუნებრივია, სხდომის დასრულების შემდეგ ველსს ქვეყნიდან გაქცევა მოუწია. ნაადრევ გარდაცვალებამდე ემიგრაციაში მყოფი ლიდერი ნაცისტური დაზვერვის მუდმივი დევნისა და თავდასხმების პირობებში ცხოვრობდა. მისი წარმოთქმული სიტყვა ევროპის პარლამენტარიზმის ისტორიაში ერთ-ერთ მოწინავე ადგილს იკავებს.

  ერთხელ ასეთი ამბავი შემემთხვა: მესტიაში ავეხეტე ლიტერატურულ ექსპრესთან ერთად, იქ მივიპოეტ-მოვილექსევე და, ჩემდა სასიხარულოდ, კარგი ქართველი პოეტი, ტარიელ ხარხელაური გავიცანი, ჰოდა, პატარა საუბარიც გაიმართა ჩვენ ორს შორის. მკითხა, ძირითადად რაზე წერო, მეც ვუპასუხე, უფრო კი შევთითხნე პასუხი, რამეთუ ყოველთვის მიჭირს ასეთ კითხვაზე აზრიანი პასუხის გაცემა. მოკლედ, ვუთხარი, სოციალურ თემებზე, თანამედროვეობაზე, თაობის სატკივარზე, ხანდახან – სიყვარულზეც, აქა-იქ, ათასში ერთხელ, უფრო ხშირად მაინც ღრმა მელანქოლიით გაჟღენთილ ეგზისტენციალურ საკითხებზე-მეთქი და ასეთები ვთქვი კიდე, ოკრობოკროდ. კარგიაო ეგო, მითხრა, მაგრამ ხანდახან სიკეთეზეც ვწეროთო. მარტივი ნათქვამია… რთულად შესასრულებელი, მაგრამ მაინც შევეცდები, ამ ბლოგში სიტყვა შევუსრულო ძია ტარიელს და იმ სიკეთეზე მოვყვე, 2009-ში რომ შემემთხვა, დღემდე მახსოვს და არც არასოდეს დამავიწყდება.

        სადღაც მარტვილთან ახლოს, სოფელ გაჭედილთან ვართ გაჭედილები, გზაჯვარედინზე ვდგავართ. მე და ზუკა. ასე ორმაგდება შანსი იმისა, რომ რომელიმე მიმავალი მანქანა ჩვენს ცერა თითს დაინახავს და წაგვიყვანს. მზე მონღოლურ შანთზე მეტად გვიწვავს ზურგს, ფეხებთან კი 30-30 კილოგრამი ბარგით დატვირთული ზურგჩანთები გვიწყვია. სიარულს აზრი არ აქვს, ასეთია შუა ზაფხულში ჰიჩჰაიკერებისთვის მეგრული რულეტკა. რამდენიმე მძღოლი ზედაც არ გვიყურებს, ვიღაცამ შეიგინა, ვიღაცამ – „უსაქმურებიო”, ვიღაცამ შეანელა და მერე ისევ აუჩქარა, ალბათ, შიშით, რამე შარს არ გადაყროდა. გვარიანი ლოდინის შემდეგ ერთ-ერთი მანქანა ჩერდება. მოსალაპარაკებლად ზუკა მიდის. „ჩასხედით”, – პირდაპირ გვეუბნება მამაკაცი, რომელსაც, როგორც შემდეგ შევიტყობთ, გენო ჰქვია, გვარად კი ბეჭვაიაა.

     რა გვინდოდა, რას დავხეტიალობდით და რას ვეძებდით, ცალკე მოსაყოლი თემაა. უბრალოდ, შევთანხმდეთ, რომ ჩვენი ამოცანა საკმაოდ რთული იყო – უნდა მოგვესწრო და რაც შეიძლება მცირე ხანში დაგვეთვალიერებინა რამდენიმე ადგილობრივი ღირსშესანიშნაობა, რომელთა შემოვლასაც, ეთნოჰიჩჰაიკინგის გამოცდილებიდან გამომდინარე, ალბათ, 2-3 დღე მაინც დასჭირდებოდა, ჩვენ კი გვეჩქარებოდა, გვეჩქარებოდა და ყოველი წამი უფრო და უფრო მიუწვდომელს ხდიდა ამოცანას. ახლა კი გენოს დავუბრუნდეთ, რომელიც მას მერე არ მინახავს და არც კი ვიცი, ახლა რას საქმიანობს, როგორაა. მაშინ მოსამართლე იყო, ვგონებ, სოფელ დიდ ჭყონში ჰქონდა სახლი და ძალიან საყვარელი ოჯახი, თუმცა ძირითადად ქალაქში იქმოდა საღვაწს. მაშინაც შინ ბრუნდებოდა, ორი ჩანთააკიდებული გზააბნეული მგზავრით რომ დაიმძიმა საფიქრალი. ჩვენც მოურიდებლად გავანდეთ ჩვენი მიზანი და დაველოდეთ გენოს პასუხს – უარეს შემთხვევაში, დიდ ჭყონამდე მიგვიყვანდა და მერე სხვა ტრანსპორტის ძებნა მოგვიწევდა, საუკეთესო შემთხვევაში კი ჯერ მარტვილში გავივლიდით და იქაურ ეკლესია-მონასტრებსაც ვინახულებდით. ბევრი რომ არ გავაგრძელო, გენო მარტვილისკენ დაიძრა. მოვლენათა ამის შემდგომ განვითარებას კი აწმყო დროში უნდა მოვყვე:

          გენო არა მხოლოდ ჩვენს გადაადგილებაზე ზრუნავს, არამედ ექსკურსიამძღოლის მოვალეობასაც კისრულობს და მარტვილის ცნობილი მონასტრის შესახებ გვიყვება. ვათვალიერებთ და ვეუბნებით, რომ ძალიან გვეჩქარება და ახლა დავტოვებთ, დიდ მადლობასაც ვუხდით, გენო კი მანქანის კარს აღებს და შეუვალი გამოხედვით გვიყურებს. ჩვენც, ერთი მხრივ, უარს ვერ ვეუბნებით, მეორე მხრივ კი რა უარი, ეს ხომ ჩვენი შანსია, შესაბამისად, მანქანაში ვსხდებით. გენო მარტვილის სხვა ეკლესიებსაც გვათვალიერებინებს. ეს უკვე ჯეკპოტია ჩვენი მთავარი ამოცანისთვის, ბინგო. თუმცა ეს კიდევ არაფერია იმასთან შედარებით, რაც მოგველის: გენო გვეუბნება, რომ ახლა დაღლილები ვართ და სავახშმოდ მასთან უნდა წავიდეთ, სოფელში. ჩვენ ვუხსნით, რომ ამდენი დრო არ გვაქვს, შეგვიძლია, ეს დღე ორცხობილებზე გადავატაროთ და გვირჩევნია, გზა გავაგრძელოთ. გეზი საით გვაქვს? სალხინოსკენ, დადიანების რეზიდენციისკენ. გენო გვითანხმდება, რომ დიდ ჭყონამდე მიგვიყვანს. ეს გარიგება ძალიან გვაძლევს ხელს. მივდივართ. გარკვეული ხნის შემდეგ გენო მანქანას აჩერებს, გაგიკვირდებათ და დადიანების რეზიდენციასთან ვართ, სალხინოში. უკვე გვეუხერხულება ამდენი პატივისცემა, მაგრამ რა გაეწყობა, რეზიდენციას ერთად ვათვალიერებთ, თან ჩვენი დიდი უპირატესობა ადგილობრივი ექსკურსიამძღოლია, ადამიანი, რომელიც, ვინ იცის, სასამართლო პროცესებზე რა შიშის ზარს სცემს იქაურობას. სალხინოდან უკვე უსასრულო მადლობებით ვემშვიდობებით გენოს, მაგრამ საქმეში ისევ შეუვალი გამოხედვა ერთვება. რამდენიმეწუთიანი თავპატიჟის შემდეგ მანქანა დიდი ჭყონისკენ მიემართება. მერე რაც გველის, ზუსტად არ ვიცი, ეგ როგორ ხდება ხოლმე საქართველოში, მაგრამ რომ ხდება, ფაქტია: გენოს სახლში ვართ, სტუმრები, ღვთისანი, სუფრა იშლება, საოცარი სუფრა იშლება, ისეთი, იმ შვიდდღიანი ლტოლვისა და ბოდიალისას თვალით რომ არ გვინახავს, ცოტა ხანში მორიდებას გვერდზე ვდებთ და მადიანად შევექცევით მეგრულ ხაჭაპურს, ელარჯს, სახელდახელოდ გამზადებულ ზაფხულის სალათას და სხვა გემრიელობებს. ახლა კი, მუცელამოყორილებს, თამამად შეგვიძლია, ჩვენს გზაზე შეხვედრილ ყველაზე კეთილ კაცს მადლობა გადავუხადოთ და დიდი ჭყონი დავტოვოთ, თუმცაღა ვიცით, რომ გაჭირდება ეს ამბავი, რამეთუ ერთ-ორ საათში ღამის წყვდიადი დაისადგურებს, ხოლო „ღამე ბნელია და სავსე ურჩხულებით”… ჩვენი მომდევნო დანიშნულების პუნქტი წაჩხურუა, საოცარი ადგილი საოცარი სახელწოდებით. დანიშნულებათა სიაში „წაჩხურა” გვეწერა, ადგილობრივები „წაჩხურუს” ეძახდნენ, რუკებზე მოხსენიებულია როგორც „წაჩხური”, თუმცა დიდჭყონელებისთვის „წაჩხუროს” ვერსიაც არ იყო უცხო. მოკლედ, ეს ტკბილხმოვანი ადგილი თავისი ეკლესიითა და ჩანჩქერითაა გამორჩეული, რომლამდე მიღწევაც არცთუ ადვილია, მე და ჩემმა მზემ.

  მხოლოდ ანტიკური ვილისი აღწევს იქამდის, ანდა დასავლური ცივილიზაციის ღვთიური ნობათი, რეინჯ-როვერად წოდებული. მოკლედ, პირდაპირ ვიტყვი სათქმელს – გენო თავის მოძღვარს ურეკავს სალხინოში, მოძღვარი, არ ვიცი, ვის ურეკავს, მაგრამ სულ რაღაც ერთ საათში ისევ დადიანების რეზიდენციასთან ვართ, სადაც სპეციალური მანქანა გველოდება, როგორც შემდეგ ვიგებთ, სწორედ ის, რომლითაც საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი სარგებლობს ხოლმე იქ სტუმრობისას. ცოტა შემცბარი ვარ და მანქანაში დაძაბული ვზივარ, მაგრამ დაძაბულობას სამეგრელოს საოცარი ლანდშაფტი მიქრობს. ვათვალიერებთ ეკლესიას, ჩანჩქერს, მიდამოს და უკან მართლაც დაღამებულზე ვბრუნდებით. არც კი მინდა ვიფიქრო, რა შეგვემთხვეოდა ორ დამთხვეულს, იქ რომ მარტოები ავსულიყავით, შუაღამისას, მთის წვერზე, უკაცურობაში. მოკლედ, დიდ ჭყონში გაშლილი სუფრის შემდეგ გაშლილი ლოგინი გვხვდება, მეფური ღამეა, სამეგრელოში განსაკუთრებით ლამაზია ღამის ცა, ან შეიძლება მე მეჩვენება ასე, მთელი ბავშვობის ზაფხულები აბაშური ღამის ცის ყურებაში რომ მაქვს გატარებული, იმიტომ. დილით ადრე ვიღვიძებთ, ახლა კი მართლა უნდა დავემშვიდობოთ გენოს. თუმცა ამას მხოლოდ მას შემდეგ ვახერხებთ, რაც გენო კიდევ ერთ სიურპრიზს გვიმზადებს და ჯიხაშკარში მივყავართ ძველი ციხის სანახავად.