ერთ დღეს მდიდარმა ფრანგმა, სახელად ლუი დიდემ, ღარიბი მეშახტისგან 6 წლის გოგო იყიდა და შეჰპირდა, რომ ღირსეული ცხოვრებით უზრუნველყოფდა. როდესაც ბავშვი 18 წლის გახდა, დიდიემ ცოლად შეირთო. წყვილს ქალიშვილი შეეძინა. მოუსვენარმა დიდემ გადაწყვიტა საკუთარი ბავშვისგან სუპერმენი შეექმნა, რომელიც ინტელექტუალურად და ფიზიკურად პლანეტის ყველა ადამიანზე ზეაღმატებული იქნებოდა.
ეს უჩვეულო ამბავი ასე დაიწყო: 1936 წელს ჩრდილოეთ საფრანგეთში დაიბადა გოგონა, სახელად ჟანინი. მისი მშობლები უკიდურეს სიღარიბეში ცხოვრობდნენ: დედა დიასახლისობდა, მამა კი მაღაროელი იყო. ბავშვის დაბადება მათთვის ტვირთად იქცა და არა სიხარულად.
6 წლის შემდეგ მეშახტის ოჯახი ოცდათოთხმეტი წლის მდიდარმა ფრანგმა, ლუი დიდიემ გაიცნო და შესთავაზა უმცროსი ქალიშვილი ჟანინის გაყიდვა დიდძალი თანხის სანაცვლოდ, ასევე, გოგონას საუკეთესო ცხოვრებით უზრუნველყოფა. ერთადერთი პირობა ის იყო, რომ დედ-მამას კატეგორიულად ეკრძალებოდა ქალიშვილთან შეხვედრა. მშობლები დათანხმდნენ.
დიდემ პირობა შეასრულა – ჟანინი დიდ ქალაქში გადაიყვანა, განსხვავებული ცხოვრება აჩვენა, განათლების მიღების საშუალება ჯერ პანსიონში, შემდეგ კი უნივერსიტეტში მისცა.
ლუი დიდიე გოგონას მკაცრად ზრდიდა, ცდილობდა მასზე ფსიქოლოგიური ექსპერიმენტების ჩატარებას. დიდიე მოწამლული იყო სუპერადამიანის შექმნის იდეით და, როგორც მას მოეჩვენა, ჟანინი ამ როლისთვის მშვენივრად გამოდგებოდა.
მოგვიანებით დიდიე მიხვდა, რომ მისი ექსპერიმენტი განწირული იყო. 6 წლის ასაკშიც გოგონა უკვე საკმარისად დიდი იყო აღზრდისთვის. ამიტომ მან გადაწყვიტა სხვა გეგმა განეხორციელებინა და ზეადამიანი საკუთარი შვილისგან შეექმნა.
ლუი დიდიე ჟანინზე მაშინ დაქორწინდა, როდესაც ის 18 წლის გახდა. 1957 წლის 23 ნოემბერს მათ ქალიშვილი შეეძინათ. გოგონას მოდი დაარქვეს. დიდიემ მთელი თავისი აქტივები გაყიდა, ცნობისმოყვარე თვალთაგან მოშორებით სახლი იყიდა და ოჯახთან ერთად საცხოვრებლად იქ გადავიდა.
დაბადებიდანვე დიდი ქალიშვილს სპარტანულ პირობებში ზრდიდა. მას თხელ და მყარ ლეიბზე ცალკე ოთახში ეძინა. ოთახი არ თბებოდა. ბავშვი მხოლოდ ბრინჯს და ახალ ბოსტნეულს ჭამდა. ის არასდროს იყენებდა თბილ ან ცხელ წყალს.
მოდს არ ჰქონდა სათამაშოები, არც ის იცოდა, რომ საბავშვო გასართობები არსებობდა. გოგონა არ იცნობდა თანატოლებს. ოჯახში იკრძალებოდა რაიმე გრძნობისა და ემოციის გამოვლენა, ამიტომ მოდი ისჯებოდა სიცილის, ღიმილის, ცრემლებისთვის. მამამ გოგონას უბრალოდ ლაპარაკის უფლებაც კი აუკრძალა. მას ეჩვენებოდა, რომ ეს ყველაფერი ბავშვს მთავარ მიზანს ააცდენდა. ლუის მიაჩნდა, რომ ზეადამიანი ყოველთვის მშვიდი და გაწონასწორებული უნდა ყოფილიყო.
„მამაჩემის პედაგოგობის მიზანი ის იყო, რომ სპარტანულ პირობებს შევჩვეოდი. ნებისმიერი ყურადღების გამფანტავი ფაქტორები უნდა შეზღუდულიყო. რაც შეიძლება ნაკლები ძილი უნდა მესწავლა, რადგან ძილი დროის კარგვად ითვლებოდა. ყოველგვარ სიამოვნებაზე უარის თქმა მომიწია, მათ შორის გემრიელ კერძებზე, რადგან ეს სისუსტედ მიიჩნეოდა. ხილის, იოგურტის, შოკოლადის ჭამის უფლება არასოდეს მქონდა და არც ახალი პური გამისინჯავს“, – ჰყვებოდა მოდი.
ამავდროულად, გოგონას მშობლები ნორმალური ცივილიზებული ცხოვრებით ცხოვრობდნენ. ჩვეულებრივად მოიხმარდნენ ელექტროენერგიას, დილით ახალ პურს საცხობში ყიდულობდნენ, შხაპს აბაზანაში იღებდნენ.
ჟანინი ქალიშვილის ინტელექტუალურ შესაძლებლობებზე იყო პასუხისმგებელი: მასთან ერთად სწავლობდა მუსიკას, ასწავლიდა კითხვას. მამა ბავშვში გამძლეობასა და ნებისმიერ პირობებთან ადაპტაციის უნარს ავითარებდა.
„მამა სულ მიმეორებდა, რომ ყველაფერს, რასაც აკეთებდა, ჩემთვის აკეთებდა. რომ მან მთელი ცხოვრება შესწირა ჩემს სწავლას, აღზრდას, უმაღლეს არსებად ჩამოყალიბებას. ამბობდა, რომ დაბადებამდე უკვე ვუყვარდი. მას ყოველთვის სურდა ჰყოლოდა ქალიშვილი, რომელსაც მოდს დაარქმევდა. მოდი, როგორც რობინ ჰუდის თანამოაზრე – გამოჩენილი ქალი, მეომარი, ამაზონელი, თავისი სიყვარულის ერთგული სიკვდილამდე“.
„თავს ზედმეტად სუსტად ვგრძნობ, ზედმეტად მოუხერხებლად, ზედმეტად სულელურად. ძალიან მეშინია მისი! მეშინია მისი (მამის) ჭარბწონიანი სხეულის, დიდი თავის, გრძელი თხელი ხელების და ფოლადისფერი თვალების. ისე მეშინია, რომ მასთან მიახლოებისას ფეხები მეკეცება. კიდევ უფრო საშინელი ის არის, რომ მარტო ვდგავარ ამ გიგანტის წინაშე. დედისგან არავითარი კომფორტის ან დაცვის მოლოდინი არ მაქვს. ბატონი დიდიე მისთვის ნახევარღმერთია”, – ამბობდა მოდი.
ყოველწლიურად ლუის მოთხოვნები ქალიშვილის მიმართ იზრდებოდა. როდესაც გოგონა 5 წლის იყო, „უშიშრობის გამოცდა“ მოუწყო, აიძულებდა გაუნძრევლად მჯდარიყო სავარძელში ოთხი ან მეტი საათის განმავლობაში. სასტიკად ეკრძალებოდა საზურგეზე მიყრდნობა. ასე, მისი აზრით, მხოლოდ სუსტები და ზარმაცები იქცეოდნენ. თუ ქალიშვილს სახეზე ერთი კუნთი მაინც შეუტოკდებოდა, გამოცდა თავიდან იწყებოდა.
მოდის დაბადების დღეზე, 23 ნოემბერს, უფლება მიეცა უფრო დიდხანს ესწავლა. მშობლებმა ეს ჯილდოდ მიიჩნიეს.
როდესაც რომელიმე მშობელი დღესასწაულს აღნიშნავდა, ქალიშვილი წერილებს უწერდა, ოღონდ მათივე კარნახით. ისინი ყოველთვის იწყებდა კეთილი სიტყვებით, სიყვარულის გამოცხადებით. ჟანინს საშინლად აღიზიანებდა ლაქები და შეცდომები, ამიტომ მოდს შეეძლო ერთი წერილი რამდენიმე საათი ეწერა. წერაზე დახარჯული დრო მისი ძილის საათებს აკლდებოდა. და მაინც, მოდისთვის ეს წერილები იყო ერთადერთი შესაძლებლობა, სადაც ის თბილ სიტყვებს გამოიყენებდა, მაგალითად, „ძვირფასო დედას“. ეს მისთვის ძალიან უცნაურად ჟღერდა. სხვა დღეებში ხომ აკრძალული ჰქონდა გრძნობების გამოხატვა.
როდესაც მოდი ცხრა წლის იყო, მამამ მისი კვების რაციონში ალკოჰოლის დამატება დაიწყო. მას სჯეროდა, რომ ცნობიერების დაბინდვა თავშეკავების შესანიშნავი გამოცდა იყო. ალკოჰოლში გრადუსების რეგულარული მატების პარალელურად ლუი მოითხოვდა, რომ მის ქალიშვილს სიფხიზლე არ დაეკარგა.
სკოლის ასაკში გოგონამ მსოფლიოს ყველა მუსიკალურ ინსტრუმენტზე დაკვრა იცოდა, ასევე, დაკავებული იყო ცხენოსნობით, ფარიკაობით, ცურვითა და ტანვარჯიშით. მის განრიგში არცერთი თავისუფალი წუთი არ იყო.
ერთ ღამეს ლუიმ მოულოდნელად გააღვიძა მოდი და უთხრა გაჰყოლოდა მას. ისინი სარდაფში ჩავიდნენ, დედამ კარი ჩაკეტა, მამამ სკამზე ანიშნა და თქვა: „აქ დაჯდები უძრავად“.
„წარმოდგენა არ მქონდა, რას ნიშნავდა ეს, მაგრამ არც კი ვცდილობდი, გამეგო. მეტს რაღას ითხოვენ ჩემგან? რაღა უნდა დამმართონ მეტი, ვფიქრობდი. აქ ხომ არ დამტოვებენ… თუ დამტოვებენ? ახლა კი ჩემი ყველაზე საშინელი შიში რეალობად იქცა: მესმის, როგორ მტოვებენ, შემდეგ კი სარდაფში შუქები ქრება. კიბეებიდან მცირე ხნით მკრთალი ნათება მოდის. შემდეგ კი სრულ სიბნელეში ვრჩები. ამ სიბნელეში რაღაცის დანახვას უშედეგოდ ვცდილობ. მხოლოდ რაღაც შარიშური მესმის და ეს რაღაცა საშინელების უფსკრულში მაგდებს. სიბნელეში მოძრავი პატარა ცხოველების საზიზღარი ხმაა. ისინი უაზროდ დარბიან. მე გამეტებით ვყვირი, მაგრამ ჩემი ხმა გარეთ არავის ესმის, რადგან სინამდვილეში ტუჩები მოკუმული მაქვს და ისე ვკანკალებ“.
მოდს ესმის, რომ შიშთან მარტო დარჩა. გოგონა სიბნელეში თავს ატრიალებს და ქვანახშირის გროვის უკან სარდაფის კუთხეში ვირთხებს ამჩნევს: „მე შიშის საცოდავი გუბე ვარ. ვცდილობ, რაც შეიძლება ნაკლებად ვიმოძრაო და ვისუნთქო. კანკალს ძლივს ვერევი და ლოყებს შიგნიდან ვკბენ, რომ კბილები არ ვაკაწკაწო. ვცდილობ, გავქრე, გავხდე გამჭვირვალე, შევწყვიტო არსებობა“.
რამდენიმე წუთის შემდეგ შუქი ირთვება. ჟანინი ქალიშვილს სახლში აბრუნებს. მამა კი დასცინის. გამბედაობის ტესტი შემდეგ თვეშიც მეორდება, მერე კიდევ და კიდევ. დავალება რთულდება – მოდის ჟინჟილაკებიან ჟილეტს აცმევენ, რომ უკეთ გაიგონ, როდის გაინძრევა ან როდის აკანკალდება. ნებისმიერი მოძრაობა სასჯელის ტოლფასია. მამას მიაჩნია, რომ ქალიშვილმა ყოველგვარი შიში უნდა დაძლიოს.
რაღაც მომენტში მოდის ცხოვრება წამობრივად კონტროლდება. მამა წამზომს რთავს – 30 წამი რომ გაიღვიძოს და ჩაიცვას, 15 წამი – ოთახიდან ბაღში მისასვლელად. მამა ქალიშვილს მხოლოდ საჭირო და მნიშვნელოვან წიგნებს აძლევს წასაკითხად. ჯერ მარქსის „კაპიტალს“, შემდეგ კაფკას, ნიცშეს, დიუმას.
მამა გამუდმებით აშინებს ქალიშვილს ციხით, ომით, ქუჩაში მოსალოდნელი საფრთხით და ბავშვების გამტაცებლებით. მოდი შიშით უყურებს ღობის მიღმა ცხოვრებას და ძალიან ეშინია ზღვრის გადალახვის, მაგრამ ის მაინც ოცნებობს თავისუფლებაზე, რომლის შესახებ არაფერი იცის. „მინდა, ვნახო ჩვენი ერთ-ერთი მეზობელი. ძალიან მომწონს ეს სიტყვა – მეზობელი“.
ერთ დღეს, ლუის მამულში, გალავნის მახლობლად, ერთი კედელი ჩამოინგრევა. ლუი იძულებულია მშენებლები გამოიძახოს ლითონის ბოძების დასამონტაჟებლად და მავთულის გასაჭიმად. ეს მისი შვილის დღის განრიგს არღვევს. მოდიმ პირველად დაინახა, როგორი იყო ცხოვრება სახლის გარეთ. ერთ დღესაც კი გადაწყვიტა ამ ადგილთან მიახლოება:
„როდესაც კედელთან მივდივარ, ემოციებით ვივსები. სწრაფად ვწევ ბრეზენტს და მავთულებში ვძვრები. აი, მე მეორე მხარეს ვარ! ჩემი ფეხები გარე სამყაროს მყარ ნიადაგზეა. პირველად ვარ გარეთ მარტო, მშობლების გარეშე, თითქმის თავისუფალი. გაოცებული ვიყურები: ჩემ ირგვლივ ყველა მიმართულებით, სადაც თვალი მიმიწვდება, მინდვრებია გადაჭიმული. თითქოს მეტ ჟანგბადს ვსუნთქავ, თითქოს აქ ჰაერიც უფრო ტკბილია“.
1973 წელს ლუი ავად ხდება და ვეღარ ამეცადინებს ქალიშვილს მუსიკაში. იძულებულია მასწავლებელი უქირავოს. მასწავლებელი, ბატონი მოლინი, უტკბესი ადამიანია. ის მომენტალურად ამჩნევს, რომ ბავშვი დაშინებულია.
მოდიც გრძნობს მასწავლებლის სიკეთეს და პირველივე გაკვეთილის შემდეგ უამბობს ყველაფერს, რასაც მამამისი უკეთებს. მასწავლებელი ახერხებს დიდიეს დარწმუნებას, რომ მუსიკის გაკვეთილები ბევრად ეფექტური იქნება, თუ მოდი თავად ივლის მასთან.
ასე დაიწყო მოდიმ გარე სამყაროს – გალავნის მიღმა ცხოვრების გაცნობა. ცოტა მოგვიანებით, მოლინმა მოდს მუსიკალურ მაღაზიაში დასაქმება შესთავაზა – ისიც დასთანხმდა და თანდათან ისწავლა ჩვეულებრივი ცხოვრება, რაც მისთვის არც ისე ადვილი იყო. ის დიდ დროს ატარებდა საავადმყოფოებსა და ექიმებში – მას ჯანმრთელობასთან დაკავშირებით სერიოზული პრობლემები ჰქონდა.
იმავე მაღაზიაში გოგონამ გაიცნო მამაკაცი, რომელიც შეიყვარა. 18 წლის ასაკში ის გათხოვდა.
ასაკოვანი ლუი დიდიე არ იყო ქორწინების წინააღმდეგი, მაგრამ ქალიშვილს სთხოვა დარჩენილიყო მის მამულში, რათა მასზე ეზრუნა. ეს იყო მისი ერთადერთი თხოვნა. მოდი არ დასთანხმდა, მაგრამ მის სანახავად მოდიოდა ხოლმე. ახლა მოდი 64 წლისაა. პარიზში ცხოვრობს, ჰყავს ორი შვილი და მუშაობს ფსიქოთერაპევტად.
„40 წელზე მეტი გავიდა მას შემდეგ, რაც ბავშვობისდროინდელი სახლი დავტოვე და გავთხოვდი. ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში ვერავისთან ვსაუბრობდი ჩემს წარსულზე, მათ შორის ვერც მეუღლესთან, მეგობრებთან და თუნდაც ჩემს თერაპევტთან. ისე გამიხარდა გაქცევა, რომ უკან დაბრუნებაზე არასდროს მიფიქრია. მაგრამ ყოველ კვირას ვსტუმრობდი ჩემს მშობლებს, საშინლად უხერხულად ვგრძნობდი თავს მათი დატოვების გამო“, – წერს მოდ ჟიულიენი თავის ახალ წიგნში „ქალიშვილის მონათხრობი. 18 წლის განმავლობაში მე ვიყავი მამაჩემის პატიმარი“, სადაც ის საუბრობს ყველაფერზე, რაც ბავშვობაში განიცადა.
მოამზადა ირმა კახურაშვილმა
