დიდი ხანია ტორტი მხოლოდ საკონდიტრო ნაწარმი აღარ არის, წლებია კრემით მორთული ნამცხვარი უკვე პოლიტიკურ იარაღად იქცა. ძალაუფლების არმქონე, არაიერარქიული, მასობრივი სოციალური მოძრაობის წევრები ხშირად ისვრიან საკვებს თავიანთი მძვინვარებისა და უკმაყოფილების გამოსახატად. აგრესიული პროტესტის მონაწილენი აცხადებენ, რომ ტორტის ერთ სტყორცნას ათას სიტყვასა და ას დემონსტრაციაზე უფრო მეტი ძალა და გავლენა შეიძლება ჰქონდეს. კრემი სიცოცხლისათვის საშიში არ არის, მისი საშუალებით ადამიანის ჯანმრთელობის შელახვა ფაქტობრივად შეუძლებელია, მაგრამ კვერცხის, ფქვილისა და შაქრის გემრიელი კომბინაციის გამოყენებით საკმაოდ იაფი ჯდება პოლიტიკურ ლიდერთა ნამდვილი სახის მხილება, საზოგადოებრივი ყურადღების მიპყრობა და მნიშვნელოვანი საკითხების თაობაზე დისკუსიების წახალისება. აქტივისტთა ნაწილს უვნებელი იარაღი კეთილშობილური მიზნებისთვის მოჰყავს მოქმედებაში, თუმცა, არიან ისეთებიც, რომელთა პრიორიტეტი გავლენიან პირთა უპირობო შეურაცხყოფა, დამცირება და შევიწროვებაა.

ევროპის ანტიელიტურ წრეებში ტორტის პოლიტიკურ იარაღად გამოყენებას მხოლოდ იმ შემთხვევაში ემხრობიან, თუ მოწინააღმდეგე პროტესტანტებზე მრავალჯერ ძლევამოსილია, გამოირჩევა ცინიკური ქედმაღლობითა და ცივსისხლიანი გულგრილობით, და თუ ბრძოლის ყველა სხვა მშვიდობიანი გზას უკვე აზრი აქვს დაკარგული. ცხადია, კულტურულ მოქალაქეებსა და საზოგადოებრივ მოღვაწეებს არ სურთ, რომ ტკბილეულით გუნდაობა დემოკრატიული ცხოვრების ყოველდღიურ ნაწილად აქციონ.

საკონდიტრო პოლიტიკური თავდასხმების ეთიკური მხარის განსახილველად ორი მაგალითი მოვიშველიოთ.

2010-ანი წლების შუა ხანებში ევროპას მიგრანტთა კრიზისის ტალღამ გადაუარა. ახლო აღმოსავლეთიდან და ჩრდილოეთ აფრიკიდან კეთილდღეობის სახელმწიფოებში მოხვედრას ათობით ათასი ლტოლვილი შეეცადა. ლტოლვილთა რაოდენობის უპრეცენდენტო ზრდამ უამრავი სერიოზული და უმძიმესი დილემის წინაშე დააყენა არაერთი დასავლური საზოგადოება. 2016 წელს აქტიურად განიხილავდნენ საზღვრის უკანონოდ დამრღვევთა წინააღმდეგ იარაღის გამოყენების აუცილებლობის საკითხს. დისკუსია შედგა ეროვნული პარლამენტების დონეზეც და საერთო ევროპულ ასპარეზზეც. პოლიტიკური და საზოგადოების წრეების მნიშვნელოვანი ნაწილი დაუშვებლად მიიჩნევდა საომარი ზონებიდან გამოქცეული, ნახევრად მშიერი და შიშველი, თავშესაფრის მაძიებელი დევნილებისათვის ტყვიის სროლას, თუნდაც ისინი არ დამორჩილებოდნენ მესაზღვრეთა მოწოდებას და არალეგალურად ეცადათ საზღვრის გადალახვა. ცხადია, უმრავლესობის პოზიციას სასტიკად შეეწინააღმდეგნენ ექსტრემისტული და ნაციონალისტური ძალების წარმომადგენლები. ევროპარლამენტის ულტრამემარჯვენე ფრაქციის ერთ-ერთმა ლიდერმა, ბეატრიქს ფონ შტროხმა თავის სოციალურ პლატფორმაზე დაწერა: „ ვინც არაფრად აგდებს საზღვარზე გადაადგილების შეზღუდვას, არ ემორჩილება შეჩერების მოთხოვნას, ის თავდამსხმელია. ჩვენ კი თავი უნდა დავიცვათ თავდამსხმელებისგან!“. ევროპარლამენტარს ერთ-ერთმა მოქალაქემ იქვე დაუსვა შეკითხვა: „თქვენ გსურთ, რომ მწვანე მდელოზე ბავშვებიანი ქალების შესვლა იარაღის გამოყენებით აიცილოთ თავიდან?“. ბეატრიქს ფონ შტროხის პასუხი ცალსახა და ერთმნიშვნელოვანი გახლდათ: „დიახ!“.

რადიკალი ლიდერის ამგვარ პოზიციას მალევე საერთო ევროპული სკანდალი მოჰყვა, დემოკრატიულმა ძალებმა დაუნდობლად გააკრიტიკეს საჯარო მოღვაწე, რომელიც ლტოლვილი ქალებისა და ბავშვების წინააღმდეგ იარაღის გამოყენებას მიემხრო. საზოგადოებრივმა ზეწოლამ თავისი შედეგები მოჰყვა, ჰიტლერის ფინანსთა მინისტრის შვილიშვილმა მალევე შეარბილა საკუთარი ტონი. უძველესი ევროპული არისტოკრატიული ოჯახის წარმომადგენელმა აღნიშნა, რომ ის იარაღის გამოყენებას მხოლოდ უკიდურეს შემთხვევაში ემხრობა და ისიც მხოლოდ ქალების (და არა ბავშვების) ბრბოს წინააღმდეგ. დეპუტატს იმედი ჰქონდა, რომ რამდენიმე კვირა გაივლიდა და მისი „lapsus lingua” თუ შეგნებული ბოროტმოქმედება აღარავის ემახსოვრებოდა. თითქოს აქეთ მიდიოდა კიდეც საქმე! მაგრამ ქ-ნმა შტროხმა თავის დაღწევა მაინც ვერ შეძლო.

ერთ-ერთი დახურული პოლიტიკური შეხვედრის დროს მას კლოუნის უნიფორმაში გამოწყობილი ადამიანი მიუახლოვდა და დაბადების დღის სიმღერის ფონზე სილა ტორტის გამოყენებით გააწნა. კლოუნები ხელოვანთა, მეცნიერთა და აქტივისტთა გაერთიანება „პენგ-კოლექტივის“ წევრები იყვნენ, ისინი თავად ჩაბარდნენ პოლიციას და პატიოსნად მოიხადეს მსჯავრი. თავდამსხმელებს ერთადერთი მოტივაცია ჰქონდათ – „თუ მორალური ხაზების აშკარა დარღვევას კანონი სწრაფად და შედეგიანად არ პასუხობს, მაშინ ხაზის სიმტკიცე კრემიანი ტორტის საშუალებით მაინც უნდა შევინარჩუნოთ“.

დემოკრატიულ საზოგადოებაში „კულინარიული ტერორი“ სუსტების იარაღია, ავტორიტარულ რეჟიმებში კი ტორტით თავდასხმის ტრადიციაც არანორმალურ ფორმებს იძენს.

იმავე 2016 წელს მოსკოვის ცენტრში, ერთ-ერთ რესტორანში სავახშმოდ მისულ მიხეილ კასიანოვს თხუთმეტი კავკასიური წარმოშობის, კარგად ნავარჯიშები მამაკაცი მიუახლოვდა. კასიანოვი წლებია რუსეთის ლიბერალური ოპოზიციის ლიდერი და პუტინის ერთ-ერთი ყველაზე აქტიური მოწინააღმდეგეა. მიუხედავად უმცირესი პოლიტიკური შესაძლებლობებისა, პარტია „პარნასის“ ლიდერი მაინც ცდილობს არ შეურიგდეს გაბატონებულ რეჟიმს, რომლის წარმომადგენელი ადრეულ ეტაპზე თავადვე იყო. სასადილო დარბაზში შემოსულმა ბრბომ ყვირილით აიკლო იქაურობა, ისინი ხმამაღლა ლანძღავდნენ და აგინებდნენ თითქმის სიკვდილის პირას მისული დემოკრატიული ძალის უღიმღამო ლიდერს. ხანგრძლივი ობსტრუქციის შემდეგ კი მთელი ძალით სახეში შეაზილეს ტორტის ნაჭერი და ოთხი მანქანით სწრაფადვე მიიმალნენ დანაშაულის ადგილიდან. არ გაგიკვირდებათ, თუ გეტყვით, რომ თავდასხმის მთავარი მოქმედი პირნი არ დაუსჯიათ და საქმის ბოლომდე გამოძიება ძლევამოსილმა რუსმა ძალოვნებმა ვერ შეძლეს. არც რომელიმე მცირერიცხოვან სამოქალაქო მოძრაობას აუღია პასუხისმგებლობა კასიანოვის შევიწროვებაზე. ბუნებრივია, ხულიგან მოჭიდავეებს „ანტიისტებლიშმენტური“, კასიანოვის ცოდვების მამხილებელი მანიფესტის გამოქვეყნებაც დაავიწყდათ.

მოცემული მაგალითების საფუძველზე ადვილად შესამჩნევია, თუ რა სახე შეიძლება მიიღოს უწყინარმა, ხუმრობანარევმა პოლიტიკურმა პერფორმანსმა ორ სხვადასხვა ნიადაგზე. ამიტომ მგონი სჯობს, რომ ჩვენს ქვეყანაში უარი ვთქვათ ამგვარი მეთოდების დანერგვაზე, რაც არ უნდა იყოს, მაინც პოსტ-საბჭოთა სივრცის ნაწილს წარმოვადგენთ.

ეს უწყინარი სასიყვარულო თავგადასავალი, არშემდგარი და მალევე ჩაფერფლილი, გასული საუკუნის 80-იანი წლებისაა, ჩვენს ქვეყანაში ეროვნული მოძრაობა და ავადსახსენებელი საბჭოეთის ნგრევა რომ ახლოვდებოდა. ტიპურ სოფლის სკოლაში ვსწავლობდი, არცთუ ურიგოდ. ჩვეულებრივი, მეგობრული, აქტიური, ლიდერის თვისებებით გამორჩეული ბავშვი ვიყავი. წარსულისკენ რომ მივიხედავ, საშინელი სევდა მიპყრობს, იდილიური სოფლური გარემოდან წუთისოფლისა „ცხელ თონეში“ გადავარდნილი, გულუბრყვილობამდე რომანტიკოსად დარჩენილი ქალისა. მაშინ მეგონა, რომ ყველა ჩემიანი იყო, ყველას ვუყვარდი და ყველა მიყვარდა, ბოროტება და ღალატი საერთოდ არ არსებობდა, მხოლოდ ჩემი საყვარელი რომანებისა და მოთხრობების ავტორების მოგონილი იყო ხალხის გასართობად. უზომოდ ემოციური, მეოცნებე და მაძიებელი ვიყავი, ყველაფერი მაინტერესებდა, ხარბად ვცდილობდი სამყაროს შემეცნებას, მაგრამ იმ სტერილურ მიკროკოსმოსში ალბათ ამას ყველაზე ნაკლებად შევძლებდი.

მეშვიდე კლასში ვიყავით, თბილისის სკოლიდან რომ სასწავლებლად ჩვენი ერთი კლასელი გადმოვიდა. ხალისიანი, ცელქი, თამამი, თავდაჯერებული, სხარტი ბიჭი იყო. უცებ აიყოლია კლასელები. ყველას გვიყვარდა, გოგონებსაც და ბიჭებსაც. არ მახსოვს, რომელ კლასში ვიყავით, ერთხელაც ამ სიმპათიურმა შავტუხამ წერილი გამომიგზავნა და სიყვარულის გამოცხადებასთან ერთად ამავე წერილის საპასუხოდ მოითხოვა ჩემგან სიყვარულზე თანხმობა, წინააღმდეგ შემთხვევაში კი მესამე სართულის ფანჯრიდან გადახტომით დამემუქრა. ჩემს დასანახად ფანჯრის რაფაზეც შეხტა. არ დავმალავ, სიმპათიები მის მიმართ მეც მქონდა, მაგრამ ეს სიყვარული იყო თუ ინდის ხურმა, წარმოდგენა არ მქონდა. ჩემს ოცნებებში ის ხშირად გაიელვებდა ხოლმე, ეს იყო და ეს. თავში აზრადაც არ გამივლია, ამის შესახებ ვინმესთვის რამე მეთქვა, ამ ურთიერთობის გაგრძელებაზე ან მასთან მეტად დაახლოებაზე მეფიქრა. ჩემი სამყარო მქონდა, ჩემს ილუზიებში შორიდან ვუღიმოდი ამ თავზეხელაღებულ ბიჭს. მეტი არაფერი!

წერილს ოლიმპიური სიმშვიდით შევხვდი და მის მომტანს ვუთხარი, მე მისთვის სათქმელი არაფერი მაქვს და თუ საიდანმე გადახტომა უნდა, ნება მისია-მეთქი. წერილი მომტანს დავუბრუნე, ცივად ავდექი და გავეცალე. როგორც ჩანს, ჩემმა გულგრილობამ თავმოყვარეობა გვარიანად შეულახა. არ ელოდა. იყო ჩოჩქოლი და მისვლა-მოსვლები, ამბების მიტან-მოტანები, მაგრამ ჩემი შინაგანი მღელვარება იობის მოთმინებით დავფარე და წერტილი დავუსვი მის მცდელობას. თავგანწირული მიჯნურის ფანჯრიდან გადახტომას კი აბა, ძმაკაცები როგორ დაუშვებდნენ?

არადა როგორ მომწონდა რამდენიმე მგზნებარე შეყვარებულ წყვილს ჩვენი სკოლის ზღაპრულ ეზოში განმარტოებულს რომ დავინახავდი. „სიყვარულსა მალვა უნდა“ ალბათ იმიტომ ამოიჩემა ხალხმა, რომ შეყვარებულ წყვილს ბევრი ბრძოლის გადატანა უწევს, თუ მათი გრძნობა გახმაურდა. თავიდან საზოგადოება უნდობლად უყურებს შეყვარებულებს. ყველაფერი თეატრს ემსგავსება. მათ უნდა ითამაშონ სიყვარულის ლამაზი ისტორია, მაყურებელი უნდა დაარწმუნონ თავიანთი გრძნობის სიმყარეში და მერე ყველა აღიარებს, მიესალმებიან და გულშემატკივრობენ. გამონაკლისებიც, ცხადია, ყველგან და ყოველთვის არის. მეც მინდოდა მქონოდა ასეთი სასიყვარულო თავგადასავალი, მაგრამ მორცხვი და ჩაკეტილი ბავშვი ვიყავი. დედაჩემი ჩემი სკოლის მასწავლებელი იყო, ჩემი ძმა ჩემს მომდევნო კლასში სწავლობდა, მათიც მერიდებოდა და სითამამეც საამისოდ ამდენი არ მქონდა. მოკლედ, ტაბუ დავადე ჩემს ქვეცნობიერში დაბადებულ გრძნობას და ამ თემაზე არავისთან კრინტიც არ დამიძრავს. ჩემი თამამი „შეყვარებულის“ დაჟინებული მზერა კი სულ თან დამყვებოდა. არც ის იღებდა ხმას და არც მე. თუმცა ცხადი იყო, რომ ასე უსიტყვოდ და უმოქმედოდ რაღაც მაინც ხდებოდა ამ ორი ადამიანის გულში. კატეგორიულად ვუფრთხოდი იმის გამჟღავნებას, რომ რამენაირი გრძნობა მაკავშირებდა ამ ადამიანთან. დიდი ძალისხმევის ფასად, მაგრამ მასაც ისევე ვეპყრობოდი, როგორც სხვა თანაკლასელებს.

ჩემი დამრიგებელი და მათემატიკის მასწავლებელი იყო ერთი საოცარი ქალი, საბჭოთა სკოლისთვის უჩვეულო პერსონა თავისი აზროვნებითა და ცხოვრების წესით. 21 წლის იყო, ჩვენი დამრიგებელი რომ გახდა მეოთხე კლასში და სკოლის დამთავრებამდე მოგვყვებოდა. იყო ულამაზესი, უნიჭიერესი, ფართო განათლებით, ნაკითხი, ხელოვნების მოყვარული, იცვამდა დახვეწილად, თანამედროვედ, მრავალფეროვნად და მიუხედავად იმისა, რომ მათემატიკა ჩემი საყვარელი საგანი არ ყოფილა, ეს ქალი სიგიჟემდე მიყვარდა. მხოლოდ მე არა, მთელი კლასი მასზე ვგიჟდებოდით, გოგონები ვბაძავდით ყველაფერში. ოჯახში მისაყვედურეს კიდეც, რომ საუბრის მანერაშიც კი ვბაძავდი ელიკო მასწავლებელს.

არ ვიცი, რა შენიშნა ელიკო მასწავლებელმა ჩემსა და იმ ბიჭს შორის, ან რა ჭორს მოკრა ყური, ერთ მშვენიერ დღეს ქარიშხალივით შემოვარდა კლასში და გამომცდელად მოგვაშტერდა… რატომღაც მათემატიკა იმ დღეს ბიოლოგიის კაბინეტში გვიტარდებოდა და ახლაც ცხადად მახსოვს, მესამე სართულის იმ განაპირა ოთახში სად რა მცენარე, სად რა ადამიანის ჩონჩხი და სხვა ინვენტარი იდგა. დგას ელიკო მასწავლებელი და გამომცდელად გვზვერავს. მივჩერებივართ ყველანი სიყვარულით და გული გვიგრძნობს, რომ რაღაც უჩვეულო ხდება.

• აბა, ვინ იქნება თამამი და მეტყვის, ვინ არის შეყვარებული ერთ ბიჭზეო და მზერა სტყორცნა ამ ჩემს არშემდგარ მიჯნურს. კლასი გაოგნდა და გაისუსა. დრო გადის. ხმას არავინ იღებს.
• ჰააა, არ მეუბნებით, არა? – აგრძელებს ელიკო მასწავლებელი გამომწვევად, – კარგი, დაველოდები, აბა, ვინ გაწითლდებააა? – მეგონა, ცხელი ვულკანის ლავა გადმომაღვარეს თავზე. ერთი საცოდავად კი ვუთხარი საკუთარ თავს:
• აბა, მაკა, ახლა გმართებს გმირობა-მეთქი, მაგრამ ჩემი ჰეროიკული სულისკვეთება ამ ლავამ მთლიანად დაფერფლა და ისე გავწითლდი, ისე გავწითლდი, სააღდგომო კვერცხივით თუ ბროწეულის ყვავილივით, სახეზე ალმური ამდიოდა. ყველა უკლებლივ, მთელი კლასი, თვით ის ბიჭი და ელიკო მასწავლებელი მე მომაშტერდნენ. ვნატრობდი, რომ სკოლის შენობა დანგრეულიყო, დედამიწას პირი დაეღო და უფსკრულში ჩავენთქე, ფანჯარა გაღებულიყო და რამე ურჩხულს ამ ჯოჯოხეთიდან გავეტაცე, მეტეორი დამცემოდა, ან ვინმე კეთილ ადამიანს კალაშნიკოვის ერთი „აბოიმა“ დაეცალა ჩემზე, მაგრამ არაფერი ხდებოდა… გამანადგურებელ სიჩუმეს ჩემი კლასელების უმწეო ხმაური მოყვა, იცით, ელიკო მასწ… წამოიწყეს ვიღაცებმა უმწეოდ, მაგრამ ელიკო მასწმა ულმობლად გამოაცხადა:
• კარგი, შეწყვიტეთ! აღარ არის საჭირო არაფრის თქმა! ზის უკვე ერთი ვარდივით! –

უბრალოდ ვიწვოდი, ჯოჯოხეთის ცეცხლი მეკიდა… ჩემი საყვარელი ელიკო მასწავლებელი იმ წამს მძულდა… აღარაფრის ძალა არ მქონდა… რაც ბიჭმა თვითმკვლელობის მუქარით ვერ გამომტაცა, აგერ ელიკო მასწავლებელმა ერთი გაწითლებით ყველასთვის ცხადი გახადა… ტაია შელიას (კონსტანტინე გამსახურდიას „დიონისოს ღიმილის“ გმირი) მიერ შელოცვილი, მოჯადოებული, ასხმარტალებული გველივით უძლური ვიყავი, ძვლებში გადამტვრეული და მოლეკულებად დაშლილი. ამის შემდეგ გაკვეთილზე რა ხდებოდა, აღარაფერი მახსოვს. თავჩაქინდრული ვიჯექი და სიკვდილს ვნატრობდი. მახსოვს, ზარი რომ დაირეკა  ჩემი მიჯნურის გაბრწყინებული, უბედნიერესი, მოზეიმე სახე, ჩემკენ წამოვიდა, შორიახლოს შეჩერდა, თვალებში ჩამხედა და უსიტყვოდ მითხრა: „აჰა, ჩემი წერილის პასუხად გამარჯვებას შენ ზეიმობდი, მაგრამ ესეც ასით ნული ჩემს სასარგებლოდ!“ მე კი არც ახლა მქონდა სათქმელი არაფერი.

მალე ბებია-ბაბუასგან ბიჭი მშობლებმა ისევ გადაიყვანეს თბილისში და ეს ისტორიაც დასრულდა. ბოლო ზარზე მოულოდნელად ჩვენთან მოვიდა. მისი ნახვა მიძნელდებოდა და რომელიღაც საკლასო ოთახში შევიმალე. მან დაიარა დერეფანი, ყველა საკლასო ოთახის კარი გამოაღო, სადღაც ფანჯარასთან მიყუჟული მიპოვა, ჩვეული ხალისით მოიჭრა, გადამეხვია და მითხრა: „ყველგან შენ გეძებდი… მე არ ვარ საშენო, მაგრამ მაინც, სულ ისე მეფიქრება შენზე, როგორც შენ და ნუ უარყოფ, ხომ გახსოვდი? ხომ არ დამივიწყებ?“ გავუღიმე თანხმობის ნიშნად და ხელიხელგადახვეულები გამოვედით იმ კლასიდან. თითქოს რაღაც ტვირთი მომეხსნა. მერე, როცა თეთრ პერანგებსა და წინსაფრებზე ტრადიციული წარწერების ჟამი დადგა, ის მოვიდა,  წინსაფრის ცენტრში დიდი ოთხკუთხედი შემოხაზა, „ყვავი“ დააწერა და კიდეზე მიაწერა: „მაკას თავის ნ.ჯ.-სგან“. მას ინიციალები არ დაუწერია, თავისი სახელი და გვარი სრულად და გარკვევით „დაბეჭდა“. სკოლის დამთავრებასთან ერთად მასზე ფიქრებსაც დავემშვიდობე… თითქოს ბავშვობასთან ერთად რაღაც ისეთი დასრულდა, რომ არც დაწყებულა, მაგრამ მაინც ძალიან მნიშვნელოვანი და დაუვიწყარი იყო. მისი შავი, ბრიალა თვალების დავიწყება შეუძლებელია… მისი ცხოვრება ცუდად წარიმართა, 90-იანი წლების ორომტრიალმა კრიმინალურ სამყაროსთან დააახლოვა, შემდეგ გავიგეთ, რომ „მხედრიონში“ გაწევრიანდა და 1992 თუ 93 წელს სადღაც მოკლეს. ვინ მოკლა და როგორ, არ ვიცი. რას შეეწირა, ვინ შეიწირა, გაუგებარი დარჩა, ჩვენ არც მის დაკრძალვაზე წავსულვართ, შავბნელი წლები იყო, მაგრამ როცა კლასელები ვიკრიბებით, მას სულ ვახსენებთ და მის მოსაგონარს ვამბობთ. უნიჭიერესი და უკეთილესი ადამიანი იყო და რა სამწუხაროა, რომ ასეთი ახალგაზრდების სიცოცხლე გაანადგურა ეპოქამ.

ახლა მე თვითონ ვარ მასწავლებელი, 4 კლასთან ვმუშაობ და კლასში დაახლოებით 30 მოსწავლე მიზის, ანუ ყოველდღიურად საბაზო და საშუალო საფეხურის  120 მოსწავლესთან მიწევს ურთიერთობა. უამრავი სასიყვარულო ისტორია ტრიალებს ჩემ გარშემო. ახლა ბავშვები ბევრად გახსნილები და თამამები არიან და საიდუმლოდ იშვიათად იტოვებენ თავიანთ გრძნობებს. ალბათ ახლაც არიან გულჩათხრობილი ნატურები, მაგრამ – იშვიათად. ძირითადად მიყვებიან თავიანთ გრძნობებზე, ამის სურვილს თავად გამოხატავენ, თორემ მე, რასაკვირველია, არასდროს ჩავერევი მათ თავგადასავლებში, თუ თავად არ ითხოვენ ამას. მართალია, ადამიანის სულიერება და განცდები ათასწლეულების მანძილზე უცვლელია, მაგრამ მსოფლაღქმა და დამოკიდებულებები კი მნიშვნელოვნად იცვლება. თუნდაც თანამედროვე შეყვარებული ბავშვი აღარ გავს ჩემი ეპოქისას. თანამედროვე ადამიანის უმთავრესი დოქტრინა ბედნიერების მოპოვების სურვილთან არის დაკავშირებული და ამ სურვილს იმდენად ჰყავს შეპყრობილი ადამიანი, რომ სხვა ღირებულებები, ერთგულება, მოთმინება, თავგანწირვა, მეორეხარისხოვანი გახდა.

ეს ყველაფერი სხვადასხვა ეპოქის მწერლობაშიც კი აისახება. სასიყვარულო ისტორიები მხატვრულ ტექსტებსა და კინოში ხომ ჩვენი საყვარელი ჟანრია. მაგალითისთვის განვიხილავ ორ უსაყვარლეს მოთხრობას, ესენია: ჯეკ ლონდონის „თამაში“ და ერიკ-ემანუელ შმიტის „გამოჯანმრთელება“. ამ ორ მწერალს დაახლოებით საუკუნე აშორებს ერთმანეთთან. ორივე ამაღელვებელ „ლავსთორის“ ყვება, ორივე მოთხრობის შეყვარებული წყვილები იდეალურები არიან, ორივე მოთხრობის ფინალი ტრაგიკულია. ორივეგან კვდება მთავარი გმირი, რომლებიც ახალგაზრდები, ლამაზები, გულიანები, საოცრად მიმზიდველი და სიცოცხლით სავსე ადამიანები არიან და მარტო რჩებიან მათზე შეყვარებული გოგონები. ჟენევიევასა და ჯო ფლემინგის სიყვარულის ისტორია საოცრად რომანტიკულია. ჯეკ ლონდონი ჩვეული ოსტატობით, ფრთხილად და ემოციურად ყვება საოცარი სიყვარულის დაბადებას. ჯო ფლემინგისთვის ულამაზესი და უკარგესი ჟენევიევა ღვთის საჩუქარია, მაგრამ მისი მეორე კერპი კრივის ღმერთია. კრივით ცოცხლობს და სუნთქავს, კრივით არჩენს ოჯახს საყოველთაო სიდუხჭირეში ყველას პატრონობს, დედას, ხუთ უმცროს და-ძმას, სახლის ყიდვასაც კი ახერხებს, ჟენევიევასთან ბუდის მოწყობასაც აპირებს, ხოლო გოგონას არ ესმის, რატომ და როგორ არის ასე დამოკიდებული ჯო რინგზე. ქორწილის დღეს სატრფოს ტრაგიკული აღსასრული ჟენევიევასთვის უდიდესი სასჯელია, თითქოს ყოველივე დასრულდა მისთვის, სამყარომ ფერები დაკარგა, ქალიშვილის მწუხარებას საზღვარი არ აქვს, გარშემო ყველა მასთან ერთად ტირის და მკითხველიც გლოვობს. იმდენად ლამაზი წყვილი იყო, იმდენად საამური „ლავსთორი“, რომ მის დასასრულთან შეგუება აუტანელია.

ერიკ-ემანუელ შმიტის მოთხრობის გმირები 25 წლის მედდა სტეფანი და ავტოკატასტროფაში მოყოლილი ლამაზმანთა გულთამპყრობელი კარლი არიან. სტეფანი უგულო დედისგან დაკომპლექსებული, გულჩათხრობილი და უღიმღამო გოგო იყო, საკუთარი თავი მახინჯად ეჩვენებოდა, სიყვარული მისთვის არ არსებობდა, სრულიად უცხო რამ იყო, არასდროს ჰყოლია თაყვანისმცემელი და არც იმედი ჰქონდა, რომ ოდესმე ვინმეს მოეწონებოდა. კარლს ავტოკატასტროფაში თვალები დაუზიანდა, ოპერაციას ელოდებოდა და თვალები შეხვეული ჰქონდა, მაგრამ სტეფანის მშვენიერება სურნელით, ხმითა და ხასიათით მაინც შეიცნო, მასში ქალი გამოაღვიძა, ასწავლა ქალურად ჩაცმა, საკუთარი თავის ფასი და აჰა, ასე შეცვლილი სტეფანი რაფაელს შეუყვარდა. შოკისმომგვრელია მოთხრობის ფინალი, ის თანამედროვე ყოფასა და თანამედროვე ადამიანის ლტოლვებს ზედმიწევნით გამოხატავს. კარლზე ავადმყოფურად შეყვარებული სტეფანი თავისი კერპის სიკვდილის გაგებისთანავე „გამოჯანმრთელდა“, რაფაელს სიყვარულზე თანხმობა უთხრა და იმავე დღესვე მას დანებდა. მართალია, მისი ნათქვამი სიტყვის „მიყვარხარ!“ ადრესატი იმ დღეს კარლი იყო და არა რაფაელი, მაგრამ, ჟენევიევასგან განსხვავებით, სტეფანიმ მონახა ძალა, რომ საყვარელი ადამიანის დაკარგვით გამოწვეული ტკივილი ახალი სიყვარულით იმავე დღესვე ჩაეცხრო.

სიმბოლურად მეჩვენა ამ მოთხრობების ფინალური სცენები. მწერალი ყოველთვის ღრმად განიცდის ეპოქის სულს, ჯეკ ლონდონიც და ერიკ-ემანუელ შმიტიც გარშემო არსებული ქრონოტოპის (დრო-სივრცის) მესაიდუმლეები არიან, ისინი იმაზე უკეთ იცნობენ ადამიანის ფსიქოპორტრეტს, ვიდრე ჩვენ შევიცნობთ საკუთარ თავს. ამ ორ მოთხრობას აუცილებლად წავაკითხებ ჩემს მოსწავლეებს, ორივე ძალიან რომანტიკულია, როგორც ჯონ გოლზუორთის „ვაშლის ყვავილი“, ყველა თაობის მკითხველის საყვარელი ნაწარმოები.

ახლა მახსენდება ჩემ თვალწინ უკანასკნელ 2-3 წელიწადში განვითარებული ჩემი მოსწავლეების სასიყვარულო ისტორიები. ჯეკ ლონდონის ან ერიკ შმიტის კალმის მაგიას რომ ვფლობდე, საოცარი მოთხრობები დაიწერებოდა მათზე. ერთი დაშორებით დასრულდა, ხოლო მეორე ბედნიერი „ლავსთორი“ ახლაც ისევე ლამაზად ყვავის, როგორც მარიტას ბროწეულის ხე.

შესაძლოა, ძალიან ინტიმურ, ფაქიზ თემებზე თამამად ვწერ, მაგრამ მე ჩემი მოსწავლეების ფსიქოლოგიც ვარ, უახლოესი მეგობარიც, თანამდგომიც. რა უნდა ქნას მასწავლებელმა, როცა უნებლიედ ცხელი სასიყვარულო ისტორია მის თვალწინ ტრიალებს და ახალგაზრდა, გამოუცდელი გულები მისგან თანაგრძნობას ითხოვენ? შეიძლება, ვიღაცამ მითხრას, რომ მოსწავლის პირადი ცხოვრება და გრძნობები ჩემი საქმე არაა და მე თავი უნდა ავარიდო ამ ისტორიებს. ხშირად ბავშვები იმდენად გულით ითხოვენ ჩვენს თანაგრძნობას, ქვისა არა ვარ, თუ მათ მესაიდუმლე სჭირდებათ და ასეთად  მე ვეგულები, იმედებს ვერ გავუცრუებ. სიყვარული ხან დაუშრეტელია, ხან – მილევადი, ერთი გრძნობა მეორით იცვლება. ხშირად მესმის ხოლმე, აი, ,თუ ვერ გამაბედნიერებს, გადავიყვარებ. ყველაფერი ინდივიდუალურია. ვიღაცას შეუძლია გადაიყვაროს, ვიღაცას – ტკივილის ატანა ურჩევნია ძლიერი გრძნობის დავიწყებას, უბრალოდ ვერ ახერხებს… ასეა თუ ისე, ყოველი სასიყვარულო თავგადასავლისგან რაღაც რჩება, ღრმა და მშვენიერი, წარუშლელი, გამაკეთილშობილებელი. ადამიანებს ყოველთვის სწყურიათ „ლავსთორიების“ მოსმენა. ყველას ვურჩევ: მოყევით თქვენი და სხვისი სასიყვარულო თავგადასავლები, მოუყევით ერთმანეთს, დაწერეთ, გაიმეორეთ ხშირად, პირად ცხოვრებაში ჩარევისა გარეშ, კონფიდენციალობის დაცვით. მერწმუნეთ, ჩვენ ეს სულს გვიფაქიზებს. ამ წერილს გოგლას ლექსით დავასრულებ, გარდასული სიყვარულის ხიბლზე რომ ჩაგვაფიქრებს. პოეტს ეს ლექსი სიკვდილამდე ერთი წლით ადრე დაუწერია, ვინ იცის, ვინ აგონდებოდა ამ დროს სახელოვან პოეტსა და მეცნიერს:

გადამივიწყე… ახლა წვიმაა…

ვით გვალვა წვიმას, შენ მოგიწყურებ…

მე ვადღეგრძელებ შენს მოგრძო თვალებს,

უხილავ სევდით ამოკირწყლულებს,

არაგვის გმინვას, ჭადრის მჭკნარ ფოთოლს

და მთებში დაჭრილ არწივის წყლულებს…

ჩემი ოცნება მიაქვთ წეროებს,

ნეტავ თუ ისევ დამიბრუნდება?..

მე მცივა, როგორც ხის კენწეროებს…

შენ დამივიწყე… ნისლი ბრუნდება…

ბევრ ახალბედა მასწავლებელს აინტერესებს, როგორ დაგეგმოს და განახორციელოს მშობელთა კრება. რას მიაქციოს ყურადღება მისი ეფექტურად წარმართვისთვის. ამ წერილში დაწყებითი კლასების მშობელთა კრების რეკომენდაციებს შემოგთავაზებთ, რომელიც ვფიქრობ, ახალბედა მასწავლებლებს დაეხმარება მის დაგეგმვაში.

პირველ რიგში, უნდა აღვნიშნო, რომ მშობელთა კრება სასკოლო ცხოვრებაში ზრდის მათ ჩართულობას. უმჯობესდება მასწავლებლის და მშობლის კომუნიკაცია, რაც აისახება მოსწავლეების წინსვლაზე. მშობელს აქვს საშუალება სწავლა-სწავლების დინამიკას დააკვირდეს და მიიღოს დროულად ყველა საჭირო ინფორმაცია.

დაგეგმვა:

დაგეგმეთ წინასწარ მშობელთა კრება და აცნობეთ მათ ამის შესახებ. სასურველია ეს მოხდეს რამდენიმე დღით ადრე. ჩამოწერეთ ყველა ის საკითხი პუნქტებად, რომლის განხილვაც გსურთ. გეგმა დაგეხმარებათ ორგანიზებულად წარმართოთ კრება და თავიდან არიდოთ რომელიმე მნიშვნელოვანი საკითხის დავიწყება. გააცანით მშობლებს კრების დაწყებამდე განსახილველი საკითხების ნუსხა. შეუთანხმდით შემსვლელ პედაგოგებს კრების დროზე, რათა შეძლონ მონაწილეობის მიღება.

მიმდინარეობა:

დაიწყეთ მშობელთა კრება დათქმულ დროს. მისალმების შემდეგ შეახსენეთ დღის წესრიგის შესახებ, ანუ რა საკითხებსაც განიხილავთ და დაახლოებით რა დრო დასჭირდება მას. არ დაიწყოთ მშობელთა კრება საყვედურით. იყავით კეთილგანწყობილი. მიაწოდეთ ზოგადი ინფორმაცია კლასის მდგომარეობის შესახებ. ისაუბრეთ ყოველთვის ზოგადად და არა რომელიმე მოსწავლის დასახელებით. მშობლებს სთხოვეთ, საკუთარი შვილის აკადემიური თუ სოციალური მდგომარეობის შესახებ შეკითხვები დაგისვათ ინდივიდუალურად, რადგან არ მოხდეს მისი გარჩევა კლასის წინ. თითოეული საკითხის გაცნობის შემდეგ მიეცით საშუალება დასვან შეკითხვები. იმსჯელეთ ერთად და შეეცადეთ მიხვიდეთ საერთო გადაწყვეტილებამდე. მშობელთა კრების დროს აუცილებლად მიაწოდეთ მიმდინარე პროცესების შესახებ ინფორმაცია, სიახლეებზე, კლასის მიღწევებზე, სამომავლო გეგმებზე, კლასის ზოგად აკადემიურ თუ სოციალურ ფონზე. პრობლემატური საკითხების მოგვარებისთვის მოისმინეთ მათი მოსაზრება. მნიშვნელოვანია, რომ მშობლებმა იგრძნონ საკუთარი როლი სასკოლო ცხოვრებაში.

თუ ახალ კლასში ატარებთ მშობელთა კრებას:

კრება დაიწყეთ საკუთარი თავის პრეზენტაციით. დაფაზე დაწერეთ თქვენი სახელი, გვარი და საკონტაქტო ინფორმაცია, რათა საჭიროების შემთხვევაში შეეძლოთ დაკავშირება. ამის შემდეგ გააცანით მშობლებს კლასის ზოგადი ფონი. რამდენი გოგონა/ბიჭია კლასში, რა საგნებს შეისწავლიან. აქვე შეგიძლიათ კლასში შემსვლელი სხვა პედაგოგებიც წარუდგინოთ. გააცანით რომელი სახელმძღვანელოებით ისარგებლებთ. მიეცით საკანცელარიო და საჭირო ნივთების ნუსხა, რომელიც დაგჭირდებათ წლის განმავლობაში. შეატყობინეთ გაკვეთილების განრიგისა და ცხრილის შესახებ. გააცანით უახლოესი დასვენების დღეების შესახებ ინფორმაცია. თუ რაიმე განსაკუთრებული თხოვნა გაქვთ (მაგალითად, გაკვეთილების დასრულების შემდეგ რომ დროულად მოაკითხონ მოსწავლეს) არ მოგერიდოთ, უთხარით და აუხსენით მისი მნიშვნელობა. იყავით კეთილგანწყობილი და მიმღები. შეგიძლიათ წინასწარ შედგენილი მინი კითხვარი დაურიგოთ, რომელიც მათი მოლოდინებისა და ინტერესების დადგენაში დაგეხმარებათ.

მშობელთა კრება დაგეგმეთ იმ ინტენსივობით, როგორი საჭიროებაც იქნება კლასში. აუცილებლობას არ წარმოადგენს ყოველკვირეული შეხვედრა, თუმცა სწავლის დაწყების პირველ კვირას სასურველია შემაჯამებელი ხასიათის შეხვედრა დაგეგმოთ. თქვენ შეგიძლიათ შეხვედრები როგორც ფიზიკურ გარემოში, ისე დისტანციურ ფორმატშიც წარმართოთ.

დაიმახსოვრეთ, მშობლისა და მასწავლებლის თანამშრომლობა საუკეთესო გზაა მოსწავლის პროგრესისთვის. შეეცადეთ ეს მშობლებსაც აუხსნათ და იმუშაოთ მათ ჩართულობაზე სასწავლო პროცესში სხვადასხვა აქტივობებით.

დღეს კინო წარმოადგენს კულტურის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან სფეროს, რომელიც ძალიან დიდ როლს ასრულებს ღირებულებების ფორმირების, საზოგადოებაში დემოკრატიის, ტოლერანტობის, სოციალური სამართლიანობის, გენდერული მეინსტრიმინგის გააზრებისთვის.

ისტორია-კინო-ისტორია https://historyfilmhistory.com  არის კინოსაგანმანათლებლო პლატფორმა, რომელიც შეიქმნა „შემოქმედებითი ევროპის“ მხარდაჭერით და საქართველოს კინემატოგრაფიის ეროვნული ცენტრის – Georgian National Film Centre (საქართველო), ფონდის მილანი-სინეტეკა – Fondazione Cineteca Italiana (იტალია), შემოქმედებითი სწავლების ცენტრის – The Film Space Ltd (დიდი ბრიტანეთი) და სერბეთის ეროვნული კინოარქივის – ЈУГОСЛОВЕНСКЕ КИНОТЕКЕ (სერბეთი) პარტნიორობით. პროექტის  მიზანია ხელი შეუწყოს მოზარდებში დამოუკიდებელი აზროვნების, პრობლემის ადეკვატურად გააზრების, მიმღებლობის, შემოქმედებითი უნარ-ჩვევების განვითარებას და ამისთვის გამოყენებული იქნას კინემატოგრაფის შესაძლებლობები, კერძოდ; მოხდეს მე-20 საუკუნის ისტორიული ფაქტებისა და პრობლემების გააზრება, ასევე გაიზარდოს ახალგაზრდებში ევროპული კინოს, კინო მემკვიდრეობის მიმართ ინტერესი.

საგანმანათლებლო პლატფორმა ხელმისაწვდომია 4 ენაზე (ქართული, ინგლისური, იტალიური, სერბული) და მოიცავს ორ მიმართულებას: 1. მე-20 საუკუნის ევროპის ისტორიის სწავლება კინოს გამოყენებით 2. კინოს ისტორიის სწავლება პირველ მიმართულებას https://historyfilmhistory.com/ge/events აქვს თაიმლაინის სახე, რომელიც აერთიანებს პროექტის მონაწილე ქვეყნების (საქართველო, დიდი ბრიტანეთი, იტალია, სერბეთი) მნიშვნელოვანი ისტორიული მოვლენების აღწერას და ამ ისტორიულ მოვლენასთან დაკავშირებული ფილმის გვერდს, რომელიც აერთიანებს: ფილმის შესახებ ინფორმაციას (მაგალითად, „დიდი ტერორი“ https://historyfilmhistory.com/ge/movies/repentance), ვიდეო გაკვეთილს

ამ ისტორიული მოვლენის შესახებ, მოსწავლეებისთვის სპეციალურ დავალებებს, მოვლენასთან დაკავშირებულ საარქივო მასალას, ფილმის ტრეილერს, ტელე-რადიო გადაცემებს და საგაზეთო სტატიებს ამ თემაზე. გარდა ამისა, ნახავთ მოვლენის სწავლებისთვის რეკომენდებულ სხვა ფილმებს და მარტივ სახალისო ქვიზს https://historyfilmhistory.com/ge/movies/repentance/quiz .

მეორე საგანმანათლებლო მიმართულებას https://historyfilmhistory.com/ge/movies ასევე, თაიმლაინის სახე აქვს, იგი დაყოფილია დეკადებად და შედგება პროექტის მონაწილე 4 ქვეყნის საეტაპო ფილმებისგან. აქაც თითოეული ფილმისთვის განკუთვნილია გვერდი, სადაც განთავსებულია: ფილმის შესახებ ინფორმაცია (მაგალითად, „შერეკილები“ https://historyfilmhistory.com/ge/movies/the-eccentrics) , ვიდეო გაკვეთილი

ამ ათწლეულის შესახებ, დავალებები მოზარდებისთვის, ფოტოები გადასაღები მოედნიდან, ფილმის ესკიზები, აფიშები, რეცენზიები, ტრეილერი, ტელე-რადიო გადაცემები ამ თემაზე. დასასრულს კი მარტივი სახალისო ქვიზი https://historyfilmhistory.com/ge/movies/the-eccentrics/quiz და ამ დეკადის სხვა საეტაპო ფილმების ჩამონათვალი. ამ საგანმანათლებლო პლატფორმაზე სულ განთავსებულია 80 ვიდეოგაკვეთილი და დავალება, ასევე 500-მდე დამხმარე ფოტო და ვიდეო რესურსი, როგორიცაა: სხვადასხვა საარქივო მასალა, საგაზეთო სტატიები, ფილმის რეცენზიები, ფოტოები გადასაღები მოედნიდან, ესკიზები, აფიშები, ტრეილერი და ტელე-რადიო გადაცემები. (გიგზავნით პლატფორმის გზამკვლევ ვიდეოს, რომელიც დაგეხმარებათ ნავიგაციაში, მისი ნახვა შესაძლებელია თვით გვერდზეც).

იმედი გვაქვს, ჩვენ მიერ შექმნილი საგანმანათლებლო რესურსი იქნება საინტერესო და მნიშვნელოვანი მასწავლებლებისთვის, ასევე, ისტორიითა და ხელოვნებით დაინტერესებული მოსწავლეებისთვის თუ მშობლებისთვის.

ალგებრული აზროვნება მოიცავს ნიმუშების ამოცნობის, ურთიერთობების წარმოდგენის, განზოგადების და ანალიზის უნარს. ალგებრის ენა საკმაოდ სპეციფიკურია. აუცილებელია ამოცანისა თუ საკითხის ფორმულირების თითოეული ნაწილის იმგვარად გაანალიზება, რომ მოსწავლეებმა ნათლად შეძლონ სიტუაციის აღწერა შესაბამისი ლექსიკის გამოყენებით. სიტყვებს – „წევრი“, „ცვლადი“, „კოეფიციენტი“, „მუდმივი“, „გამოსახულება“, „განტოლება“, განსხვავებული მნიშვნელობები აქვთ და ისინი ერთმანეთთან დაკავშირებული არიან განსაზღვრული წესით. გთავაზობთ გაკვეთილის გეგმას მეხუთე კლასისათვის, რომელიც მოსწავლეებს დაეხმარა ამ კავშირების დადგენასა და სხვადასხვა პრობლემების გადაჭრაში.

სამიზნე ცნება: ალგებრული გამოსახულება

საკითხი: ასოითი გამოსახულება

სტანდარტის მიხედვით მისაღწევი შედეგი:

მათ. V.6 მოსწავლეს შეუძლია ალგებრული გამოსახულებების შედგენა და გამარტივება ამოცანის ამოხსნისას.

საკვანძო შეკითხვა: როგორ ვიყენებთ ალგებრულ გამოსახულებას რეალურ ცხოვრებაში მიმდინარე პროცესის აღსაწერად?

მკვიდრი წარმოდგენები:

უცნობი სიდიდის აღნიშვნისთვის გამოიყენება ცვლადი (საგანთა უცნობი რაოდენობას შეესაბამება ცვლადი).

ალგებრული გამოსახულებები შეიძლება გამოყენებულ იქნას მათემატიკური ამოცანებისა და რეალური ვითარებების წარმოდგენისა და განზოგადებისათვის.

მიზანი: მოსწავლეები შეძლებენ ცვლადის არსისა და ცვლადიანი გამოსახულების კონცეფციის გააზრებას. სიტუაციური ამოცანების ასოითი გამოსახულების სახით ჩაწერასა და ამოხსნას.

გაკვეთილის მსვლელობა:

აქტივობა 1. წინარე ცოდნის გააქტიურება

მიზანი: მოსწავლეები გაიხსენებენ, რა არის რიცხვითი გამოსახულება და როგორ იპოვონ მისი მნიშვნელობა.

მოსწავლეების ვთხოვ, იპოვონ:

აქტივობა 2. ასოითი გამოსახულება

მიზანი: სიტუაციის წარმოსაჩენად გამოსახულების დაწერა ცვლადით

ნიკოს ჰქონდა 7 კანფეტი, ხოლო მარის მასზე რამდენჯერმე მეტი. რამდენი კანფეტი აქვს მარის?

მოსწავლეებს ვთხოვ, დაასახელონ რიცხვითი მნიშვნელობა, რამდენი კანფეტი შეიძლება ჰქონდეს მარის?

მოსწავლეები ასახელებენ მარის კანფეტების რაოდენობას: თუ a არის 2. ხოლო 7-ჯერ მეტი კანფეტი აქვს მარის, ანუ 14. ან თუ a არის 3, მაშინ 21 კანფეტი აქვს მარის და ა.შ ამის შემდეგ კლასს ვთხოვ, ჩაწერონ მარის კანფეტების გამოსათვლელი გამოსახულება a-ს გამოყენებით. და აქვე შემოდის განმარტება, რა არის a და ასოითი გამოსახულება?

მოსწავლეებს ვუსვამ შეკითხვას, შეიძლება თუ არა, მარის ჰქონდეს 28 კანფეტი? 50 კანფეტი? 18 კანფეტი? 70 კანფეტი? მოსწავლეები ასაბუთებენ პასუხებს. ამის შემდეგ ბავშვებს ვაძლევ ცხრილს შესავსებად.

ვთხოვ, დააკვირდნენ შევსებულ ცხრილს. რა მნიშვნელობებს იღებენ 7•a გამოსახულება a-ს სხვადასხვა მნიშვნელობებისათვის. დასკვნაც თავად მოსწავლეებს გამოაქვთ: a-ს სხვადასხვა მნიშვნელობებისათვის, მოცემულ გამოსახულებას აქვს სხვადასხვა მნიშვნელობა, რომელიც a-ს მნიშვნელობაზეა დამოკიდებული.

და რადგან a შეიძლება „შეიცვალოს“, სწორედ ამიტომ უწოდებენ „ცვლადს“.

კიდევ რა მნიშვნელობები შეიძლება მიიღოს a- მ?

აქტივობა 3. ცვლადის დასაშვები მნიშვნელობა

მიზანი. მოცემული პირობის მიხედვით ცვლადით გამოსახვის ალგორითმის აგება.

ვმუშაობთ ერთობლივად, მთელ კლასთან:

სიტუაცია: ლუკა და ნიკო დადიან ჩოგბურთზე. ლუკა ვარჯიშობს კვირაში 4-ჯერ, ხოლო ნიკო ლუკაზე უფრო მეტ დღეს ვარჯიშობს კვირაში. კვირის რამდენ დღეს ვარჯიშობს ლუკა, გამოსახეთ ცვლადიანი გამოსახულებით?

მოსწავლეებს ვთხოვ, გააკეთონ სიტუაციის ანალიზი. შემოგვაქვს ცვლადი. ვაკეთებთ სქემას. განვსაზღვრავთ რამდენ დღეს ივარჯიშებს კვირაში ნიკო, და ვწერთ მათემატიკური ენით (გამოსახულება. x+4 ნიკოს დღეების რაოდენობაა).

შემდეგ წარვმართე კითხვა-პასუხი, მოსწავლეები დასმულ შეკითხვებზე პასუხების, მსჯელობისა და ანალიზის შედეგად მივიდნენ დასკვნამდე, რომ ამ შემთხვევაში x ცვლადი მხოლოდ სამ მნიშვნელობას მიიღებს 1, 2, 3, რადგან კვირის დღეები მხოლოდ 7-ია.

წინასწარ მომზადებული ეს პრეზენტაცია დამეხმარა კითხვების შედგენაში, მოსწავლეთა დაინტერესებაში.

აქტივობა 4. ცვლადი, კოეფიციენტი, მუდმივი

მიზანი: ასოით გამოსახულებაში ცვლადების ამოცნობა და განსაზღვრა; კოეფიციენტის ამოცნობა და მათი როლის განსაზღვრა.

მოსწავლეებმა უკვე იციან, რომ ასოს შემცველ გამოსახულებას ასოითი გამოსახულება ეწოდება. ასევე გაიაზრეს, რომ ცვლადებს შეგვიძლია მივანიჭოთ მნიშვნელობები, და ვიპოვოთ ასოითი გამოსახულების მნიშვნელობა. ახლა გავარკვიოთ ასოით გამოსახულების სხვა კომპონენტები, კოეფიციენტი, მუდმივი და რა როლი აქვთ მათ ცვლადიან გამოსახულებაში

	ასოითი გამოსახულების უმეტესობა შედგება ცვლადის, კოეფიციენტისა და მუდმივისაგან; ცვლადი: უცნობი. ხშირად წარმოდგენილია X-ით; მუდმივი: რიცხვი რომელიც არ იცვლება; კოეფიციენტი: რიცხვი, რომელიც მრავლდება ცვლადზე.
„ვინ არის უფრო სწრაფი” შევავსოთ ქვემოთ მოცემული ცხრილი როცა x=5; x=8 x 2x 3x 4x 5x 10x 100x 5 10 15 … … … … 8 16 … … … … …   ამ აქტივობითა და კითხვა პასუხით იაზრებენ კოეფიციენტის მნიშვნელობას
„რა აქვთ საერთო?“ შევავსოთ ქვემოთ მოცემული ცხრილი როცა x=5; x=8   x 2x+3 3x+3 4x+3 5x+3 10x+3 100x+3 5 13 18 … … … … 8 19 … … … … …   ამ აქტივობითა იაზრებენ ასოით გამოსახულებაში მუდმივას მნიშვნელობას.

სავარჯიშო: მოსწავლეებმა უნდა ამოიცნონ ასოითი გამოსახულება, წაიკითხონ დაასახელონ ცვლადი, კოეფიციენტი, მუდმივი.

აქტივობა 5: გუნდური მუშაობა

მიზანი: სიტუაციის მათემატიკური აღწერა ასოითი გამოსახულებით.

მოსწავლეთა ჯგუფები აღწერენ სიტუაციას და ჩაწერენ ასოითი გამოსახულების სახით. აღწერენ გამოსახულების კომპონენტებს და წარმოადგენენ ნამუშევრებს კლასის წინაშე (დრო 3-5 წთ).

ბარათი (I ჯგუფისთვის)
	თაკომ დღეს შეაგროვა 50-ით მეტი სოკო, ვიდრე გუშინ. შემოიტანე აღნიშვნა და დაწერე ასოითი გამოსახულება, რომელიც აღწერს რამდენი სოკო შეაგროვა თაკომ დღეს?

ბარათი (II ჯგუფისთვის)
გიოს სიმაღლე 8 სმ-ით აღემატება მისი დის, ანას სიმაღლეს. რა სიმაღლისაა ანა? შემოიტანე აღნიშვნა და დაწერე ანას სიმაღლის ასოითი გამოსახულება.

ბარათი (III ჯგუფისთვის)
გიორგის აქვს 20 მარკა. ანის მასზე რამდენჯერმე ნაკლები. შემოიტანე აღნიშვნა და ჩაწერე ასოითი გამოსახულებით, რამდენი მარკა აქვს ანის? განსაზღვრე, რა მნიშვნელობები შეიძლება მიიღოს ცვლადმა. ჩაწერე გამოსახულებით რამდენი მარკა აქვს ორივეს.

ბარათი (IV ჯგუფისთვის)
	კინოთეატრის ერთ დარბაზში 3-ჯერ მეტი ადგილია, ვიდრე მეორე დარბაზში. რამდენი ადგილია მეორე დარბაზში? კინოჩვენებისას მეორე დარბაზის მხოლოდ 5 სავარძელი იყო ცარიელი შემოიტანე ცვლადი და დაწერე ასოითი გამოსახულება, რომელიც აღწერს მაყურებელთა რაოდენობას მეორე დარბაზში.

აქტივობა 6. გასასვლელი ბარათები/სწრაფი წერა

მიზანი: რამდენად გაიაზრეს კონცეფცია; მზადება მომდევნო გაკვეთილისათვის

გაკვეთილის შეჯამება:

ბოლო ორი აქტივობის ანალიზი დამეხმარა მომდევნო გაკვეთილის დაგეგმვაში.

საშინაო დავალება:

მოსწავლეების ჩართულობისა და დაინტერესების ხარისხი გაკვეთილზე იყო მაღალი. ისინი ხალისით ასრულებდნენ სავარჯიშოებს. გაიაზრეს ალგებრული გამოსახულების კონცეფციაც.

გამოყენებული ლიტ-რა:

1. ეროვნული სასწავლო გეგმა. https://ncp.ge/ge/curriculum?subject=36&subchild=198;
2. მათემატიკის გზამკვლევი მე-5 კლასი. შედგენილი ქეთი ცერცვაძის მიერ, ზოგადი განათლების რეფორმის ფარგლებში. https://math.ge/mekhute-klasi/;
3. მე მიყვარს მათემატიკა. მოსწავლის წიგნი. მე-5 კლასი (პირველი ნაწილი) by ელფის გამომცემლობა / Elf Publishing – Issuu;
4. https://www.cuemath.com/algebra/expression-term-factor-and-coefficient/.