გამარჯობა, ძვირფასო
კოლეგა! თუ სურვილი და ცოტაოდენი დრო გაქვთ ამ წერილის წასაკითხად, ვეცდები, მოლოდინი
გაგიმართლოთ. იმედი მაქვს, სასარგებლო ცოდნა-გამოცდილებას გაგიზიარებთ. სამწუხაროდ,
თქვენს მოსაზრებებსა თუ დასკვნებს ახლავე ვერ შევიტყობ, ჟურნალის მეშვეობით საუბრის
თავისებურების გამო. მაგრამ, თუ გამოხმაურებას გადაწყვეტთ, ”მასწავლებლის” რედაქციამდე
მოსულ თქვენს ნებისმიერ შენიშვნას, წინადადებასა თუ აღწერილ გამოცდილებას დიდი სიხარულითა
და ყურადღებით გავეცნობი.

ბავშვის საზოგადოებრივი უნარ-ჩვევების განსავითარებელი პედაგოგიური ხერხების
განხილვამდე, გთავაზობთ შეთანხმებას მათ საფუძვლებზე. ცოტა ბუნდოვანია

ადამიანის ბუნება და საზოგადოება

ცოცხალ არსებათა სამყაროში
მრავლადაა თანაარსებობის მაგალითები. ცხოველები, თევზები თუ მწერები სხვადასხვაგვარ
ჯგუფებად, გუნდებად ცხოვრობენ. რა არის ამის მიზეზი? თანაარსებობა ზრდის მათი გადარჩენის
შანსს. ჯგუფურად ბევრად უკეთესად ნადირობენ და უკეთ არიან დაცულნი მტაცებლებისგან.
ეს სარგებლობა რომ არა, ისინი ალბათ ცალ-ცალკე იარსებებდნენ.

ადამიანებიც განსაკუთრებული
საჭიროების გამო თანაარსებობენ. ამაში იგულისხმება, ერთი მხრივ, ისეთი ძირითადი მოთხოვნილებები,
როგორიცაა საკვების, წყლის, თავშესაფარის მოპოვება და ფიზიკური საშიშროებისაგან თავდაცვა,
მეორე მხრივ – როგორც მოაზროვნე არსებებს შეეფერებათ – ისინი საერთო ღირებულებებს იზიარებენ
და უსაფრთხო სოციალურ გარემოს მოითხოვენ.

ჩვენ შეგვიძლია ვიყოთ
თავისუფალი – წინასწარ განვსაზღვროთ საკუთარი ქმედების შედეგი და ისე მივიღოთ გადაწყვეტილება.
ეს განგვასხვავებს ცხოველებისგან, რომლებიც მხოლოდ ინსტინქტს ემორჩილებიან.

ჩვენი ქცევა, ჭეშმარიტისა
და მცდარის გარჩევა, ადამიანებთან ურთიერთობის ხასიათი ძალიან ხშირად იმ საზოგადოებრივი
ჯგუფით განისაზღვრება, რომელსაც მივეკუთვნებით.

ამერიკელი ფსიქოლოგის,
აბრაჰამ მასლოუს ადამიანის მოტივაციის თეორია და  მის მიერ ჩამოყალიბებული მოთხოვნილებათა პირამიდა
ყოველი თქვენგანისთვის კარგად არის ცნობილი: 

მოტივაცია
ადამიანის მოქმედების, საქციელის გამომწვევ მიზეზთა ნაკრებია. თუ შევთანხმდებით, რომ
ქცევის მრავალფეროვან მიზეზებს შორის უმთავრესი და წამყვანი ადამიანის მოთხოვნილებებია,
მაშინ ადვილად ავხსნით მასლოუს პირამიდის არსს. უმრავლესობა უპირატესობას ანიჭებს პირამიდის
ფუძესთან ახლომდებარე მოთხოვნილებების მეტ-ნაკლებად დაკმაყოფილებას, მაგრამ როგორც
კი რომელიმე ”სართული” მეტ-ნაკლებად პასუხობს ადამიანის მოთხოვნებს, ეს უკანასკნელი
უფრო მაღალი ”სართულის” ათვისებისკენ ისწრაფვის.

ნებისმიერი
ადამიანი სიცოცხლის განმავლობაში უკავშირდება როგორც ხანგრძლივი, ისე მოკლე დროის განმავლობაში
ჩამოყალიბებულ ადამიანთა ერთობებს – საზოგადოებებს. ამ ერთობებს მსგავსებისა თუ განსხვავების
მრავალფეროვანი ნიშნები და ერთმანეთთან სხვადასხვაგვარი კავშირი აქვს. მაგალითად: ვაჟები
ერთი ოჯახიდან და ერთმანეთის მეგობარი გოგონები ამ ვაჟების სამეზობლოში; ან თანაკლასელთა
დედები და ამავე თანაკლასელების და-ძმები; ან ერთი სოფლის ყველა მკვიდრი და იქ სტუმრად
ჩასული მოგზაური უცხოელი ახალგაზრდები და ა.შ. თუ გავითვალისწინებთ თანამედროვე სამყაროში
ურთიერთობის მზარდ შესაძლებლობებს, ჩნდება ამ შესაძლებლობებისა და ხსენებული მოთხოვნილებების
სწრაფად და ნაყოფიერად დაახლოების საკითხი. კერძოდ, როგორ უნდა მოხერხდეს ადრეული ასაკიდანვე
ადამიანის იმგვარად განვითარება, რომ მას გაუადვილდეს საკუთარი მისწრაფებების განხორციელება
მისთვის ძვირფას თუ საინტერესო საზოგადოებაში (ოჯახში, თანატოლებში, მეგობრებში, სკოლაში,
მეზობლებში, დასახლებაში, სამსახურში, ქვეყანაში, კოლეგებში და ა.შ)?

ამ ძალიან
აქტუალურ კითხვაზე პასუხის გასაცემად სკოლას მივმართოთ. სწორედ სკოლაა ადამიანის დამოუკიდებელი
ცხოვრებისთვის მიზანმიმართულად და ერთობლივი ძალისხმევით მომზადების ადგილი.

თუ წარმოდგენილ დებულებებს იზიარებთ და
ჯერ არ დაღლილხართ, მოდი, ნაბიჯ-ნაბიჯ გავაგრძელოთ! 

თანდაყოლილი თუ შეძენილი შესაძლებლობები

ადამიანის
ბუნებას მისი მოთხოვნილებები, მისწრაფებები და შესაძლებლობები განსაზღვრავს. შესაძლებლობები
მრვალნაირია – ზოგიერთი თავად ადამიანისგან მომდინარეობს, ზოგიერთი კი – ბუნებრივი
თუ საზოგადოებრივი გარემოსგან.

უნარი არის
ადამიანის ის თანდაყოლილი შინაგანი (ფიზიკური და ფსიქიკური) შესაძლებლობა, პოტენციალი,
რომელიც ადამიანს დაბადებიდან აქვს. ის მხოლოდ შესაძლებლობის, პოტენციის სახითაა მოცემული.
უნარის შემდგომი განვითარება კი დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად შეიქმნება მისი განვითარებისათვის
ხელსაყრელი გარემო (მაგ. შესაბამისი წვრთნა, ცხოვრების პირობები და მოთხოვნები, და
სხვა).

ჩვევას უწოდებენ
ვარჯიშის შედეგად შეძენილ, მეტ-ნაკლებად ავტომატიზებულ მოქმედებას. მისი შეძენა გარკვეული
ვარჯიშის, ე.ი. მიზანდასახული გამეორების შედეგად შეიძლება… ჩვევას ადამიანი იძენს.

ვსწავლობთ თუ გვეძლევა?

თუ ადამიანი
სათანადო მოქმედებას ასრულებს – თანდაყოლილი უნარიდან მას გარკვეული უნარ-ჩვევა განუვითარდება,
ხოლო თუ შესაბამისი პირობები არ ექნება, არ ისწავლის, არ იმუშავებს საჭირო მიმართულებით,
მაშინ მას ეს უნარ-ჩვევა აღარ განუვითარდება.

დიმიტრი
უზნაძე უნარ-ჩვევას უწოდებს ნიჭს. განასხვავებენ შემდეგ უნარ-ჩვევებს: აკადემიური
(კითხვა, წერა, კრიტიკული აზროვნება, შემოქმედებითი აზროვნება და სხვა), პიროვნული
ურთიერთობის (მოსმენა, საუბარი, ვერბალური და არავერაბლური კომუნიკაცია, თანამშრომლობა,
ქცევის მისადაგება და სხვა), და მოტორული (სიარული, ძერწვა, ხატვა, ჭიდაობა, მიზანში
სროლა და სხვა).

თანამედროვე
პედაგოგიურ მეცნიერებაში გამოიყოფა უნარ-ჩვევათა ნაკრები, რომელიც უზრუნველყოფს ადამიანის
მშვიდობიან თანაარსებობას სხვა ადამიანებთან – საზოგადოებრივი (ანუ სოციალური) უნარ-ჩვევები.

საზოგადოებრივ
უნარ-ჩვევებში განიხილავენ: პასუხისმგებლობის საკუთარ თავზე აღებას, სხვის პატივისცემას,
თანამშრომლობას, კონფლიქტის გადაჭრას, ჯგუფში გადაწყვეტილების მიღებას, ჯგუფში როლების
მრავალფეროვნების მიღებას.

1. პასუხისმგებლობის
საკუთარ თავზე აღება:

•           ამოცანის შესაბამისად შესრულება;

•           პასუხისმგებლობის სხვასთან გაზიარების სურვილი.

2.  სხვისი პატივისცემა:

•           სხვისი მოსმენა

•           თანაგრძნობა (ემპათია);

•           გადაწყვეტილების მიღება სამართლიანობისა
და თანასწორობის საფუძველზე (ჯგუფურ მუშაობაში);

•           საკუთარ და სხვის რწმენებს, შეხედულებებს
და იდეებს შორის განსხვავების აღიარება;

•           აზრის გამოხატვა სხვისიშეურაცხყოფის გარეშე.

3.  თანამშრომლობა:

•           თანამშრომლობა ჯგუფში;

•           თავაზიანობა;

•           მასალის გაზიარება.

4.  კონფლიქტის მოგვარება:

•           სხვების ყურადღებით მოსმენა;

•           კომპრომისის დაშვება;

•           ვითარების შესატყვისი რეაქცია;

•           პასუხისმგებლობის აღება;

•           სამართლიანობა.

5. გადაწყვეტილების
მიღება ჯგუფში:

•           სხვების მოსმენა;

•           კამათი იდეების გარშემო;

•           კითხვების დასმა;

•           ძალისხმევა თანხმობის მისაღწევად.

6. ჯგუფში
როლების მრავალფეროვნების მიღება:

•           მოცემული ვითარების შესატყვისი ქცევის გაცნობიერება
და შესაბამისი მოქმედება; 

•           როლების მონაცვლეობა (მაგალითად, ერთ გარემოებაში
ლიდერობა, მეორეში – შემსრულებლობა და ა.შ.).

საზოგადოებრივი
უნარ-ჩვევების განვითარებისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს თვითმართვის სწავლას.
ეს არის ადამიანის უნარ-ჩვევა, გააცნობიეროს და მართოს საკუთარი ქცევა. თვითმართვის
უნარ-ჩვევებში შედის: მსხვილი და ნატიფი მოტორული ჩვევები (მოძრაობასთან, ძალის გამოყენებასთან,
სიზუსტესთან დაკავშირებული ჩვევები), სივრცეში ორიენტაცია, მოქმედებების დაგეგმვა და
შესრულება, დროის მართვა (დროის ეფექტიანი და შესაბამისი/ადეკვატური გამოყენება), უსაფრთხოების
დაცვა, ჯანსაღი ცხოვრების წესის დაცვა, ქცევის ნორმების გათვალისწინება (ადამიანთა
ჯგუფების შესატყვისი წესების ცოდნა და გამოყენება) და გააზრებული არჩევანის გაკეთება
(მიზნის და შედეგის გათვალისწინება).

თუ წარმოდგენილ დებულებებს ეთანხმებით და
ჯერ არ დაღლილხართ, მოდი, კიდევ ერთი ნაბიჯი გადავდგათ! 

როგორ ვასწავლოთ?

გავიხსენოთ,
რომ ადამიანის ყველა მოქმედებას, საქციელს მოტივაცია უდევს საფუძვლად. დიმიტრი უზნაძის
მტკიცებით, სასკოლო ასაკის ადამიანების ქცევის ძირითადი სახე სწავლაა. საზოგადოებრივი
უნარ-ჩვევები კი, როგორც აღინიშნა, სწორედ სწავლით ვითარდება. შესაბამისად, მასწავლებელს
უწევს ზრუნვა სწავლის მოტივაციის ამაღლებაზე, რათა მოსწავლეს უკეთ განუვითარდეს სხვადასხვა
უნარ-ჩვევა. 

მოსწავლისთვის
სასკოლო აქტივობები შეიძლება იყოს შინგანად ან გარეგანად წამახალისებელი – სხვა სიტყვებით,
განპირობებული იყოს მისი შინაგანი ან გარეგანი მოტივაციით. აქტივობები, რომელიც გამოწვეულია
შინაგანი მოტივაციით, მოსწავლისათვის თავისთავად ძალიან საინტერესოა. გარეგანი მოტივაციის
დროს კი მისთვის სასწავლო აქტივობა თავისთავად სასიამოვნო არ არის, მაგრამ მაინც ახორციელებს
მას ერთგვარი ჯილდოს მისაღებად (კარგი ნიშანი, შექება, და ა.შ).

ამრიგად,
მოსწავლის სწავლით დაინტერესებას განაპირობებს მისი როგორც გარეგანი, ისე შინაგანი
მოტივაცია. ეს აუცილებლად უნდა გაითვალისწინოს მასწავლებელმა, იმისათვის რომ მოზარდი
იყოს წარმატებული.

ზოგიერთი
მოსწავლე დიდი ენთუზიაზმით ეკიდება სწავლას, მაგრამ არიან ისეთებიც, რომლებიც მასწავლებლის
მხარდაჭერის გარეშე სწავლისადმი დიდ ინტერესს არ იჩენენ. მათ მუდმივად სჭირდებათ შექება,
სტიმული და თანადგომა. რაც უფრო მეტად მოტივირებული არიან მოსწავლეები, მით მეტია სწავლის
ხარისხი.

საზოგადოებრივი
უნარ-ჩვევების მიზანმიმართული განვითარებისთვის ერთ-ერთი საუკეთესო გზაა სოციალური
მეთოდი – თანამშრომლობითი სწავლება. სოციალური მეთოდის გამოყენების დროს ხდება მოსწავლეთა
დაჯგუფება. იგი მიზნად ისახავს მათ ჩართვას თანამშრომლობაში, ერთობლივ ძალისხმევას
დავალებების შესასრულებლად. 

სოციალური მეთოდი შეიძლება იყოს ორი სახის:

•           ჯგუფისთვის მიცემული ამოცანა ჯგუფის შიგნით
ქვე-ამოცანებად იშლება. ჯგუფის წევრს აქვს თავისი ფუნქცია და ამოცანა. საერთო შედეგი
დამოკიდებულია თითოეული მონაწილის შედეგზე.

•           მოსწავლეები მუშაობენ და ფიქრობენ ერთი
და იმავე ამოცანაზე ერთდროულად, მათ ერთი და იგივე ფუნქცია აქვთ. ასეთი ფორმა უფრო
ეფექტურია ახალ ამოცანებზე მუშაობის დროს.

ცხადია,
რომ ამ მეთოდის გამოყენებას შედეგი აქვს შესაბამისი სასწავლო მიზნების არსებობისას.

თუ
საზოგადოებრივი უნარ-ჩვევების განვითარების წარმოდგენილ საფუძვლებში დამეთანხმეთ, მაშინ
გაგიადვილდებათ ამ რჩევების გაზიარება და წარმატებულად გამოყენება:

•           ყოველთვის
ყველასთან ურთიერთობა დაიწყეთ თავაზიანი, გულთბილი მისალმებით.

•         ყოველთვის
ყველას მიმართ გამოიჩინეთ გულისხმიერება. უფროსი, ბავშვისთვის უსაფრთხო გარემოს საუკეთესო
მშენებელია. მზრუნველობის საუკეთესო გამოხატულება დაუზარელი გულისხმიერებაა. გულისხმიერება
ნდობისა და გულწრფელობის საწინდარია. ამის გარეშე თანამშრომლობა ვერ შედგება.

•         საკუთარი
ყოველდღიური მოქმედებით დაამკვიდრეთ წესების წინასწარი შეთანხმების კულტურა;

•         ყოველთვის
ყველასთან დაიცავით ურთიერთპატივისცემის
წესები.

•         ხელი
შეუწყეთ მოზარდებს, ილაპარაკონ საკუთარ განცდებსა და ემოციებზე. დაეხმარეთ, ისწავლონ
გრძნობებზე ლაპარაკი, ისწავლონ პრობლემის გადაჭრა სიტყვიერად.

•         მოზარდებისადმი
პატივისცემით იზრუნეთ მათი თვითშეფასების გაზრდაზე.

•         იყავით
კეთილგანწყობილი, გულწრფელი  და შემწყნარებელი.
ნუ იქნებით მეტისმეტად სერიოზული, გაეხუმრეთ ხოლმე ბავშვებს, რათა მათ თქვენგან სითბო
იგრძნონ.

•         სავარჯიშოს
პირობის ახსნისას ნუ აჩქარდებით, დაწვრილებით განუმარტეთ მოსწავლეებს, რა ევალებათ.

•         სანამ
რომელიმე სავარჯიშოს შესრულებას დაიწყებდეთ, დარწმუნდით, რომ ყველა მონაწილეს კარგად
ესმის, თუ რა მოეთხოვება.

•         საშუალება
მიეცით მოსწავლეებს, წარმოადგინონ მათ მიერ შესრულებული სამუშაო და უპასუხონ კითხვებს.

•         კარგად
დააკვირდით ჯგუფის მუშაობას, დარწმუნდით, რომ ყველას კარგად ესმის შესასრულებელი დავალება.
თუ საჭიროა, კიდევ ერთხელ აუხსენით, რა მოეთხოვებათ.

•         ნუ
მიაწვდით მოსწავლეებს ისეთ აზრებს, რომლებიც უკვე იციან ან შეუძლიათ თავად მიხვდნენ.
საშუალება მიეცით, საკუთარი დასკვნები გამოიტანონ.

•         მოსთხოვეთ
მათ, იმუშაონ, რადგან იმის შეგნება, რომ დაკისრებული სამუშაოს შესრულება შეძლეს, სიამაყესა
და საკუთარი თავის პატივისცემას გააღვიძებს მათში.

•         დაიმახსოვრეთ,
რომ რაც უფრო მკაფიო მითითებებს მისცემთ ბავშვებს, მით უკეთ შეასრულებენ დავალებებს.

•         ჯგუფური
მუშაობის დროს ხმაური, ჩვეულებრივ, ენთუზიაზმის ნიშანია. ენთუზიაზმი კი დავალების შესრულებას
უნდა ემსახურებოდეს.

•         ზოგიერთი
ხმაურიანი აქტივობის დასრულების შემდეგ ჯგუფის დაწყნარება სცადეთ და მხოლოდ შემდეგ
გააგრძელეთ გაკვეთილი; შეგიძლიათ ეს არავერბალურად ანიშნოთ ბავშვებს, ან ხმადაბლა განუმარტოთ.

•         სცადეთ,
საგაკვეთილო პროცესში ჩართოთ არა მხოლოდ აქტიური ბავშვები, რომლებიც ყოველ შეკითხვას
უპასუხებენ, არამედ – პასიურებიც.

თანამედროვე
განათლების სფეროში სწავლა-სწავლება განიხილება როგორც პროცესი, რომლის დროსაც უბრალოდ
ცოდნის გადაცემა კი არ ხდება, არამედ ცოდნა კონსტრუირდება თავად მოსწავლის მიერ სოციალური
გარემოს ხელშეწყობით. როგორ გამოვიყენოთ თანამედროვე ტექნოლოგიები სწავლის შედეგის
გასაუმჯობესებლად? – XXI საუკუნის სკოლა, ახალი იდეები და რესურსები მასწავლებლისათვის.

მოგეხსენებათ, სწავლა არის გააზრებული კომპეტენციების
ჩამოყალიბება რეალისტურ კონტექსტში. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, ეს გამოცდილება
მოსწავლის ინტერესებს თანხვდებოდეს და ხელს უწყობდეს აქტიურ სწავლას. აქედან გამომდინარე,
სასწავლო პროცესში ფოკუსი გადატანილი უნდა იყოს ისეთი გარემოს შექმნაზე, რომელიც ცოდნის
კონსტრუირებას დაეხმარება. ამგვარ გარემოში მოსწავლეს უნდა მიეცეს სტიმული, დამოუკიდებლად
იპოვოს პრობლემის გადაჭრის გზები კვლევისა და ექპერიმენტის საშუალებით. იგი უნდა წახალისდეს,
რათა დასვას შეკითხვები, შეისწავლოს და ერთმანეთთან დააკავშიროს სხვადასხვა ობიექტი
ან ერთი და იმავე ობიექტის სხვადასხვაგვარი წარმოდგენა, მუშაობის პროცესში ჩამოაყალიბოს
და წარმოადგინოს არგუმენტები.

ცოდნის კონსტრუირებისთვის ხელშემწყობი სასწავლო გარემოს
ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი კომპონენტია ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიები (ისტ).
გარდა იმისა, რომ ისტ-ი ხელს უწყობს მოსწავლის მოტივაციის ამაღლებას, იგი საშუალებას
იძლევა, სასწავლო პროცესი დროშიც და სივრცეშიც გასცდეს საკლასო ოთახის ფარგლებს და
გახდეს მაქსიმალურად ღია. საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების დახმარებით მოსწავლეს და მასწავლებელს
შეუძლიათ მოიპოვონ რეალური მონაცემები, რომლებიც საჭიროა ამ თუ იმ პრობლემების გადასაჭრელად
და სასწავლო პროცესში ჩართონ ის პიროვნებები, რომლებსაც უშუალო კავშირი არ აქვთ მიმდინარე
სასწავლო აქტივობასთან (მაგალითად, კოლეგები სხვა სკოლებიდან, სამეცნიერო წრეების წარმომადგენლები
და ისინი, ვინც ანალოგიურ პრობლემებზე მუშაობენ).

ცოდნის კონსტრუირების დროს მნიშნელოვანია, რომ ახალი
ცნების, ობიექტის თუ პროცედურის შემოტანა და ათვისება მოხდეს რეალისტურ კონტექსტში.
ეს კი არც ისე მარტივია. რეალური ვითარების გადმოტანა საკლასო გარემოში ყოველთვის არ
არის შესაძლებელი. ამის მაგალითია თვალსაჩინოებების და ლაბორატორიული ცდების გამოყენება
სასწავლო პროცესში. გარდა იმისა, რომ ეს ყოველივე მატერიალურ რესურსებს მოითხოვს, ასეთი
საშუალებების დახმარებით შესაძლებელია მხოლოდ ძალიან შეზღუდული რაოდენობის და მცირე
მასშტაბის მქონე მოვლენების რეალიზაცია. სწორედ ამ პრობლემის გადაჭრას ემსახურება სიმულაციის
ტიპის საგანმანათლებლო კომპიუტერული პროგრამები. სიმულაციის ტიპის პროგრამული უზრუნველყოფა
რეალური მოვლენების იმიტაციას ახდენს. იგი საშუალებას აძლევს მომხმარებელს, შეისწავლოს
მოვლენა მასზე რეალურ ვითარებაში დაკვირვების გარეშე. უფრო მეტიც, დაკვირვების პროცესი
შესაძლებელია იმდენჯერ განმეორდეს, რამდენჯერაც აუცილებელი იქნება. ეს განსაკუთრებით
მნიშვნელოვანია ისეთ სფეროებში, რომლებშიც რეალური ექსპერიმენტის ჩატარება და მისი
მრავალჯერადი გამეორება რთულია და ზოგჯერ შეუძლებელიც კი (მაგალითად, ეკონომიკაში,
სოციალურ მეცნიერებებში, ბიოლოგიაში). თვით ფიზიკასა და ქიმიაშიც ამგვარი პროგრამული
უზრუნველყოფის გამოყენება თავიდან აგვაცილებს ძვირადღირებული მოწყობილობებისა და მასალის
შეძენას. ვიზუალური დაკვირვების გამარტივების გარდა, სიმულაციურ პროგრამულ უზრუნველყოფას
ის უპირეტესობაც აქვს, რომ მისი საშუალებით შესაძლებელია რაოდენობრივი პარამეტრების
აღნუსხვა და მათი გამოყენება მოვლენის უკეთ შესასწავლად. მეტი თვალსაჩინოებისთვის შეგვიძლია
ჩამოვთვალოთ ის უპირატესობები, რომლებიც სიმულაციის ტიპის კომპიუტერული პროგრამების
სასწავლო პროცესში გამოყენებას აქვს:

•           მოვლენის
შესწავლა რეალურ ვითარებაში დაკვირვების გარეშე;

•           გამეორებადობა:
შესაძლებელია მოვლენის სიმულაცია/გამეორება შეუზღუდავად;

•           პარამეტრების
ცვლილების საშუალება: შესაძლებელია პარამეტრების ისეთი ცვლილება, რაც რეალობაში ხშირად
ძალიან რთული ან შეუძლებელია, მაგალითად: ტემპერატურის შემცირება ან გაზრდა ქიმიური
ცდების სიმულაციის დროს; დროში მოგზაურობა ისტორიული მოვლენების სიმულაციის დროს; სინათლის
სიჩქარესთან მიახლოებული სიჩქარის განვითარება ფიზიკური მოვლენების სიმულაციის დროს;

•           მონაცემების
აღნუსხვა: რეალური მოვლენის ან ლაბორატორიული ცდის ჩატარებისას მონაცემების აღნუსხვა
მოითხოვს სპეციალურ საშუალებებს და საკმაოდ შრომატევადია. ეს კი ძალიან გაადვილებულია
კომპიუტერული სიმულაციების გამოყენების დროს;

•           უსაფრთხოება:
ლაბორატორიული ცდები და რეალურ მოვლენებზე დაკვირვება ზოგჯერ გარკვეულ რისკს უკავშირდება,
მაგალითად: ქიმიური ცდების ჩატარება სხვადასხვა მჟავის გამოყენებით, ფიზიკური ცდების
ჩატარება ელექტრული წრედების გამოყენებით.

ჩამოთვლილი უპირატესობების მიუხედავად, შევნიშნავთ,
რომ ამგვარ პროგრამულ უზრუნველყოფას მხოლოდ დამხმარე დანიშნულება აქვს და იგი მთლიანად
ვერ შეცვლის რეალურ ექსპერიმენტსა თუ რეალურ მოვლენაზე დაკვირვებას. ეს უკანასკნელი
ძალიან მნიშვნელოვანია მოსწავლის კვლევითი უნარ-ჩვევების განვითარებისთვის.

ის, თუ როგორ იყენებს მოსწავლე სასწავლო პროცესში ისტ-ინსტრუმენტებს,
ისევე მნიშვნელოვანია, როგორც თვით ეს ინსტრუმენტები. ისინი ყველაზე ეფექტურია მაშინ,
როდესაც ინტეგრირებულია მოსწავლის მიერ საკუთარი ცოდნის კონსტრუირებასთან დაკავშირებულ
აქტივობასთან. ამასთან, ცოდნის კონსტრუირების პროცესი არ უნდა შეფერხდეს მოსწავლის
(ისევე, როგორც მასწავლებლის) არასაკმარისი კომპეტენციის გამო. მას უნდა შეეძლოს არა
მხოლოდ პედაგოგის მიერ მითითებული ისტ-საშუალების გამოყენება, არამედ ამოცანის შესაფერისი
ინსტრუმენტის დამოუკიდებლად შერჩევაც. მოსწავლემ უნდა განსაზღვროს, საჭიროა ისტ-საშუალების
გამოყენება თუ პრობლემის გადაჭრა უფრო ადვილია კომპიუტერის გარეშე (მაგალითად, უბრალოდ
ფურცლით და ფანქრით).

ინფორმაციული და საკომუნიკაციო
ტექნოლოგიების გამოყენების კომპეტენციები შეიძლება დაიყოს სამ დონედ:

1.         სამომხმარებლო კომპიუტერული პროგრამების ცოდნა
იმ დონეზე, რომ მოსწავლეს შეეძლოს მითითებული ინსტრუმენტის გამოყენება მასალის დასამუშავებლად,
მაგალითად: ტექსტის შეტანა და შენახვა, სურათის ჩასმა დოკუმენტში, რიცხვითი მონაცემების
შეტანა და მარტივი გამოთვლების ჩატარება წინასწარ მითითებული სქემის მიხედვით;

2.         მითითებული ინსტრუმენტის საშუალებით მარტივი
მოდელის დამოუკიდებლად შექმნის უნარი, მაგალითად: გრაფიკით გამდიდრებული ტექსტური მასალის
შექმნისას დიზაინის დამოუკიდებლად მოფიქრება და რეალიზაცია; მონაცემების ორგანიზების
შესაფერისი ფორმის მოფიქრება და რეალიზაცია მითითებული ინსტრუმენტების გამოყენებით
(მაგალითად: ცხრილის, დიაგრამის, გრაფიკის შედგენა);

3.         პრობლემის გადაჭრისას შესაფერისი ისტ-საშუალების
დამოუკიდებლად შერჩევა და გამოყენება, პროგრამული უზრუნველყოფის მოცემული ამოცანისადმი
ადეკვატურობის განსაზღვრა, მაგალითად: იმის განსაზღვრა, თუ მონაცემების შენახვის და
დამუშავების დროს რომელი უკეთესია – უბრალო ელექტრონული ცხრილი თუ მონაცემთა ბაზა;
გრაფიკული მასალის დამუშავების დროს რომელი გრაფიკული რედაქტორის გამოყენება სჯობს,
ან საერთოდ საჭიროა თუ არა მოცემულ შემთხვევაში გრაფიკული მასალის გამოყენება; პრეზენტაციის
შექმნისას რა დოზითაა უკეთესი ვიზუალური ეფექტების გამოყენება, ისე, რომ ამან არ მოახდინოს
ძირითადი საკითხიდან ყურადღების გადატანა.

ინსტრუმენტის გამოყენებამ
მოსწავლეს დაფიქრებისა და გააზრებისაკენ უნდა უბიძგოს. აღნიშნულმა აქტივობამ მას სწავლის
განწყობა უნდა შეუქმნას: რა შეუძლია აღმოაჩინოს? რა კავშირებს ხედავს? რა დასკვნის
გამოტანა შეიძლება? როგორ შეიძლება ახალი აღმოჩენის ახსნა? ინსტრუმენტის გამოყენება
უნდა უკავშირდებოდეს და ეფუძნებოდეს მოსწავლის ცოდნასა და უნარებს: ისტ-საშუალებების
გამოყენების საწყის ეტაპზე მოსწავლემ მისი საშუალებით უნდა მოახდინოს იმის რეალიზაცია,
რაც უკვე იცის. ინსტრუმენტის დახმარებით უნდა მოხდეს რეალურ ვითარებასთან კავშირის
წარმოჩენა და გააზრება. ის ხელს უნდა უწყობდეს თანამშრომლობითი სახის აქტივობების ორგანიზებას
და რაც მეტად მნიშვნელოვანია, ისტ-საშუალებების გამოყენებისას მოსწავლეს უნდა მიეცეს,
რაც შეიძლება, ცოტა მითითება: სასურველია, იგი აღმოჩენის გზით დაეუფლოს ისტ-საშუალების
ფუნქციონალური ელემენტების გამოყენებას. ეს ხელს უწყობს აქტიურ აზროვნებას, აღმოჩენის
უნარის ჩამოყალიბებას და ამასთანავე, ისტ-კომპეტენციების განვითარებას.

სასწავლო პროცესის კიდევ
ერთი მნიშვნელოვანი სფერო, რომელშიც შესაძლებელია ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების
ეფექტური გამოყენება, არის შეფასება.

შეფასების პროცესის ავტომატიზაცია
მოიცავს მოსწავლის შეფასებას სტანდარტული ტესტური დავალებების გამოყენებით. ამგვარი
დავალებების შექმნა შესაძლებელია როგორც გავრცელებული საოფისე პროგრამების დახმარებით,
ასევე სპეციალური ტესტური დავალებების შესაქმნელი კომპიუტერული პროგრამების გამოყენებით.
ისინი საშუალებას იძლევა, შეიქმნას მონაცემთა ბაზა, რომელშიც ტესტური დავალებები სტრუქტურიზებული
სახით ინახება. ბევრი პროგრამული უზრუნველყოფა ასევე იძლევა შეფასების შედეგების ანალიზის
საშუალებას, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია განმსაზღვრელი შეფასების დროს. ანალიზის შედეგების
საფუძველზე მასწავლებელს შეუძლია მოახდინოს პედაგოგიური სტრატეგიის კორექცია მოსწავლის
ძლიერი და სუსტი მხარეების მიხედვით.

ქეთო ნინიძე

პროექტები, რომლებიც ჩვენს სასკოლო პრაქტიკაში ინერგება,
აკადემიური ბადის შემადგენელი ნაწილი, ან ექსტრა-კურიკულური კომპონენტი შეიძლება იყოს.
პირველ მათგანს, როგორც წესი, ეროვნულ სასწავლო გეგმას უსადაგებენ, რაც მოსწავლის მიერ
შესაბამისი ცოდნის მიღებისა და საგნობრივი კომპეტენციების ამაღლების წინაპირობა უნდა
გახდეს. ექსტრა-კურიკულური სასკოლო პროექტები კი, შესაძლებელია, ეხმიანებოდეს ნებისმიერ პრობლემას ან
გამოწვევას, რომელიც კლასის წინაშე დგას. ამ შემთხვევაში, არც დროში და არც მიზნისკენ
მიმართული აქტივობების განხორციელების ფორმებში არ ვიზღუდებით. პროექტებზე დაფუძნებული
სწავლება ახლოა იმ მიდგომასთან, რასაც თანამედროვე
საგანმანათლებლო თეორიებში პრობლემაზე ორიენტირებულ სწავლებას უწოდებენ.  

სასწავლო პროექტების
მართვისას, ორგანიზაციული თვალსაზრისით, დასავლეთის საგანმანათლებლო პრაქტიკებში მასწავლებელი
არა ხელმძღვანელის, არამედ კურატორის, ფასილიტატორის ფუნქციებით სარგებლობს. ამიტომაც, არაერთ სპეციალისტს ამ მიდგომის მიმართ ისევ სკეპტიკური დამოკიდებულება აქვს. გარდა ამისა, პროექტზე
დაფუძნებული სწავლების ოპონენტები მიიჩნევენ, რომ ტრადიციული მეთოდების მოშველიებით,
გაცილებით ნაკლები დროითი და ტექნიკური რესურსების
გამოყენებით, შესაძლებელია აკადემიური მიზნების უფრო ეფექტურად მიღწევა, ვიდრე სასწავლო
პროექტის  ამოცანებსა და პრობლემატიკაში ჩაღრმავებით
და ზემოხსენებული რესურსების არაეფექტურადგანკარგვით.

არაერთმა კვლევამ
აჩვენა, რომ მოსწავლეები გაცილებით უკეთ ართმევენ თავს პრობლემის მართვას, როდესაც
კვლევას თავად გეგმავენ და საკუთარი გამოცდილებების საფუძველზე სწავლობენ. ინტერაქტიული
სწავლების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პრინციპია, რომ ცოდნის შეძენის პროცესი მიმართულიუნდა იყოს არა ზემოდან ქვემოთ – მასწავლებლიდან მოსწავლისკენ,
თეორიიდან პრაქტიკისკენ, დეფინიციიდან მაგალითისკენ, არამედ, პირიქით: დასკვნები კანონზომიერების
შესახებ მაგალითიდან გამომდინარე უნდა ყალიბდებოდეს.

როდესაც მოსწავლეებს
ვაწვდით თუნდაც ყველაზე მარტივად ფორმულირებულ, მზა დეფინიციას ქართული ზმნის სხვადასხვა
კატეგორიის შესახებ, მათი ენერგია მთლიანად მიმართულია ე.წ. “წესის” დაზეპირებისკენ.
იმ შემთხვევაში კი, თუ ისინი პირსა და რიცხვს, გარდამავლობას, ქცევას, კონტაქტსა და
გვარს, როგორც მოვლენებს, გააანალიზებენ მაგალითების, შედარებებისა და სხვადასხვა პრაქტიკული
სავარიჯიშოს საფუძველზე, თავად შეძლებენ თითოეული კატეგორიის რაობის განსაზღვრას. სწორედ
ეს არის ინტერაქტიული სწავლების მთავარი ხიბლი, რომ მასწავლებლის ფუნქციების მოსწავლეებისთვის ნაწილობრივიგადანაწილება მისი როლის დაკნინებას, ან პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლებას სრულებითაც
არ ნიშნავს. მასწავლებელმა მოსწავლეთა აქტივობას თვალყური უნდა ადევნოს და საჭიროების
შემთხვევაში, დაეხმაროს მათ სწორი აქცენტების დასმაში.     

პროექტზე დაფუძნებული
სწავლების ერთ-ერთი უმთავრესი მიღწევა სწორედ ინტერაქტიულობის მაღალი ხარისხია. მოსწავლეთა გააქტიურება და სასწავლო პროცესში მათთვის
დამოუკიდებლობის მინიჭება, ერთი მხრივ, ზრდის მათ პასუხისმგებლობას და ამასთანავე,მოზარდებს უვითარებს თანამშრომლობით, კვლევით და ანალიზურ უნარებს.
ისინი არჩევანის გაკეთებას და გადაწყვეტილების მიღებას სწავლობენ. ამდენად, პრობლემის
მართვა, პროექტის დიზაინი და კვლევა-ძიების პროცესის სადავეები მათ ხელშია. საბოლოო
ჯამში, ყოველივე აღნიშნული მოსწავლეს სოციალურ, ემოციურ, ესთეტიკურ, კოგნიტიურ
უნარებს, ფიზიკურ და მორალურ მხარეებს უვითარებს.

თანამედროვე საგანმანათლებლო
ხედვებს შორის არანაკლებ პრობლემური და პრიორიტეტულია ინდივიდუალური მიდგომის გაძლიერება.იმ მოსწავლეებს, რომლებიც, გარკვეული მიზეზების გამო, ტრადიციული
საგაკვეთილო ფორმატის (მაგ., ე.წ. “ფრონტალური კითხვების”) ჩარჩოებში თავისი უნარების რეალიზებას ვერ ახერხებდნენ, ეძლევათ შესაძლებლობა,
მოძებნონ პროექტში საკუთარი ადგილი, ხოლო მათ თანაგუნდელებს – დაინახონ თითოეული თანაკლასელის
(ამ შემთხვევაში, თანამშრომლის) უნიკალური ნიჭი. ინდივიდუალური მიდგომა სპეციალური
საჭიროებების მქონე მოსწავლეების პრობლემებსაც გადაჭრის. მათი
ინტერესების დაცვა და საკლასო ინტეგრაცია კი თითოეული
მასწავლებლისა და კლასისათვის პრინციპულ გამოწვევად იქცევა.

მოსწავლეები ხალისით
ერთვებიან სასწავლო პროცესში, როდესაც მათ ერთმანეთისგან გამიჯნული სამყაროების – სკოლისა და ყოფის – დაკავშირების შესაძლებლობა ეძლევათ.
ამდენად, მოსწავლეთა დაინტერესებისა და მოტივირებისათვის მასწავლებლის მხრიდან საუკეთესო
გამოსავალია სასწავლო პროექტებში მათი დაკავება. გუნდური მუშაობა მოსწავლეების პროდუქტულობის წინაპირობაა და სოციალური თამაშების
საკრალური “მოედანიც” კვლავ სკოლაში გადაინაცვლებს. საკომუნიკაციო უნარების
განვითარება მნიშვნელოვანი მონაპოვარია როგორც აკადემიური და სასწავლო, ასევე ყოფითი
კულტურის გამომუშავებისათვის.

მართებულია ისიც, რომ პროექტებზე დაფუძნებული სწავლება 21-ე საუკუნის
უნარებს ავითარებს. ამ მხრივ, ყურადღებას იმსახურებს ელექტრონული და/ან დისტანციური
სწავლების როლი. დღეს მოსწავლეთა და მასწავლებელთა გარკვეული ნაწილი კომპიუტერულ ტექნოლოგიებს
აქტიურად მოიხმარს. ზედმეტი იქნება იმის შესახებ მსჯელობა, თუ როგორ გაამდიდრებს სასკოლო
პროექტებს ქართული და უცხოენოვანი ინტერნეტ-რესურსების გამოყენება და როგორ მრავალფეროვანს გახდისმათ სხვადასხვა ტიპის პროდუქტები: ტექსტური რეფერატები, დიაგრამებითა და ვიზუალური
მასალით გამდიდრებული პრეზენტაციები, მედიაფაილები, თამაშები, გამოკითხვები და მისთ.

წარმატებული სასკოლო
პროექტის ინდიკატორად, კვლევის პროცესის გვერდით, უპირველეს ყოვლისა, პროექტის პროდუქტი
(პროდუქტები) მოიაზრება. ჩვენი აზრით, სასწავლო პროცესში მოსწავლეთა დაბალ მოტივაციას
წლების განმავლობაში პროდუქციის ერთფეროვნება განაპირობებდა. თუ თვალს გადავავლებთ
უახლოეს წარსულს, ქართული ენისა და ლიტერატურის საგანი სკოლის მოსწავლეებს ავალდებულებდა
შემდეგი პროდუქტების შექმნას: მოკლე შინაარსი (ფაბულა), შინაარსი (სიუჟეტი), გეგმა,
კითხვაზე პასუხი, თემა, თავისუფალი თემა. როგორც წესი, იწერებოდა ჩარჩო – ესე, შესაბამისი
ფორმალური და შინაარსობრივი შაბლონებით, რაც, როგორც კულტურული მემკვიდრეობა, თაობიდან
თაობას გადაეცემოდა სქელტანიანი რვეულების, მზა “შპარგალკების”, ან, უბრალოდ, ზეპირსიტყვიერი კლიშეების სახით.
ამგვარი წერითი “კულტურის” განვითარებას, ცხადია, ნაკლები საერთო ჰქონდა პრობლემის ანალიზთან და  აკადემიური წერის პრაქტიკასთან. რა თქმა უნდა, საბჭოთა საგანმანათლებლო სისტემაშიც არსებობდნენ მასწავლებლები,
რომლებიც ამ პროცესს შემოქმედებითად უდგებოდნენ და ზემოხსენებული
შაბლონი ესეებით არ შემოიფარგლებოდნენ.    

დღეს, როდესაც
მოსწავლეებისგან პრობლემაზე ორიენტირებულ კვლევას ვითხოვთ, მათ უნდა შექმნან ის პროდუქტები, რომლებიც პრობლემის რაობას წარმოაჩენს და
კვლევის მათსავე უნიკალურ მეთოდებს შემოგვთავაზებს. მეორე მხრივ კი, რადგან სწავლისა
და სწავლების შესაძლებლობები როგორც ტექნიკური, ასევე მეთოდოლოგიური კუთხით გაფართოვდა,
სასკოლო პროექტების პროდუქტი მორგებული უნდა იყოს მოზარდების გემოვნებას, ინტერესების
სფეროს და წარმოდგენილი იყოს მათთვის სასურველი ფორმატით.

თუ 21-ე საუკუნის
უნარებზე შევაჩერებთ ყურადღებას, უნდა აღინიშნოს, რომ პროექტზე დაფუძნებული სწავლება
ხელს უწყობს წინარე ცოდნაზე ახლის დაშენებას და დისციპლინათშორისი გამოცდილებების გამთლიანებას.
პრობლემა, რომელიც მოსწავლეთა კვლევის ფოკუსში ექცევა, როგორც წესი, შემოიფარგლება
არა ერთი საგნის დისციპლინური ცოდნით, არამედ სხვადასხვა საგნობრივ გამოცდილებებს გადაკვეთს.
მაგალითად, ქართული ხელნაწერები მსოფლიოს კულტურული მემკვიდრეობის სისტემაში – ეს საკითხი
შეიძლება მოსწავლეებმა მრავალი ასპექტით შეისწავლონ:  

1.     

საკითხის კვლევის პროცესში
ინფორმაციის შეგროვებისას გამოიყენონ აღწერითი მეთოდი, რაც ისტორიის საგნობრივ კომპეტენციაში
მოიაზრება;

2.     

საფუძვლიანად შეისწავლონ ხელნაწერების
შინაარსობრივი მხარე და ჟანრობრივი თავისებურებები. ეს კი, სავარაუდოდ, ქართული ლიტერატურის
საგნის სწავლებას წაადგება;

3.     

გააანალიზონ ის ენობრივი ფორმები
და სინტაქსური წყობები, რომლებიც აღნიშნული ტექსტებისთვის არის დამახასიათებელი;

4.     

შეადგინონ ქართული ხელნაწერებისა
და კულტურული კერების მსოფლიო რუკა, რაც გეოგრაფიის საგნობრივ ცოდნას აუმაღლებთ;

5.     

სასურველია, პროექტის პროდუქცია
წარმოდგენილი იყოს ელექტრონული ფორმატითაც, რაც,
თავის მხრივ, ისტ-თან ინტეგრაციას გულისხმობს.

სასწავლო პროექტების განხორციელების შედეგად, მოსწავლეებს სხვადასხვა დისციპლინური გამოცდილების
სინთეზის უნარი გამოუმუშავდებათ. ამდენად, ამ საგნების მასწავლებელთათვის დიდი მნიშვნელობა
ენიჭება ეფექტურ თანამშრომლობას და პროექტების ერთობლივ ფასილიტაციას.  

მსოფლიოს განვითარებული ქვეყნების საგანმანათლებლო
პრაქტიკაში პროექტზე დაფუძნებული სწავლება ისევ ერთ-ერთ დამხმარე სტრატეგიად განიხილება, თუმცა თუ აქტუალურ
ტენდენციებს მივადევნებთ თვალს, ვნახავთ, რომ მისი
როლი სასკოლო ცხოვრებაში დღითიდღე იზრდება. სასწავლო პროექტების ორგანიზება განსაკუთრებულ
მნიშვნელობას იმ საგანმანათლებლო სისტემებში იძენს, სადაც საგნობრივი ინტეგრაციის დიდი
გამოცდილება არსებობს.

გვსურს, მაგალითად
მოვიხმოთ ერთ-ერთი წარმატებული პროექტი – კინორეჟისორ ჯორჯ ლუკასის მიერ დაარსებული
სკოლა “EDUTOPIA” (აშშ). სკოლის კონცეფციის ავტორებს მიაჩნიათ, რომ ისინი საზოგადოებას სთავაზობენ
ახალ საგანმანათლებლო სამყაროს – არა უტოპიურ, რეალობას მოწყვეტილ იდეებზე დაშენებულ
სისტემას, არამედ განხორციელებულ, სისრულეში მოყვანილ ერთ კერძო შემთხვევას, სადაც
ნოვაცია უმთავრესი საგანმანათლებლო მიდგომაა.
სოციო-ემოციურ და დისტანციურ სწავლებასთან ერთად აქ დანერგილია პროექტზე დაფუძნებული
სწავლებაც. ეს კი მოსწავლეებს ეხმარება:

1.     

ინფორმაციის ეფექტურად მოპოვებაში,
შეფასებასა და გამოყენებაში;

2.     

თანატოლებთან კონსტრუქციულ
თანამშრომლობაში;

3.     

სასკოლო ცხოვრებაში სასკოლო
საზოგადოების თითოეული წევრის აქტიურად ჩართვასა და მათთვის საკუთარი
უნარების გამოვლენის შესაძლებლობის მინიჭებაში.

დღეს, ქართულ
სასკოლო პრაქტიკაში, მასწავლებლები, აკადემიური მიზნების მიღწევისთვის, საკმაოდ ხშირად
იყენებენ სასწავლო პროექტებს, რასაც მათი ელექტრონული პორტფოლიოებიც ადასტურებს. ჩვენ შევისწავლეთ საჯარო სკოლების მასწავლებელთა ბლოგებზე
განთავსებული ათასზე მეტი სასწავლო პროექტი, რის შედეგადაც გამოიკვეთა რამდენიმე მიზეზი,
რომლებიც, ვფიქრობთ, ხელს უშლის მათი დიდი ნაწილის ეფექტიანობას.  

1.     

სასწავლო პროექტები,
როგორც წესი, მასწავლებლის მიერ არის დაგეგმილი. არსად აისახება, რომ მოსწავლეები პრობლემის
მართვაში რაიმე ფორმით მონაწილეობას იღებენ. ისინი მხოლოდ კვლევის შემსრულებლებად,
ხშირად კი ტექნიკურ შემსრულებლებად გვევლინებიან.

2.     

როგორც ჩანს, სასკოლო
პროექტების დიდი ნაწილი ახლო წარსულში დამკვიდრებული “ღია გაკვეთილების”
ტრადიციის გაგრძელებაა. მასწავლებლები ხშირად პროექტებს გეგმავენ არა პრაქტიკული საჭიროებისთვის,
რაც სასწავლო პროექტების მთავარ უპირატესობად მიიჩნევა, არამედ ღირსშესანიშნავი, “საჩვენებელი”
დღეებისთვის. ამიტომ არის მათი პროექტები აქტუალურობას მოკლებული. სასურველია, გავაცნობიეროთ, რომ თითოეული პროექტი ჩვენს ყოველდღიურ აკადემიურ
თუ აღმზრდელობით ამოცანებს უნდა პასუხობდეს (მაგ., კონფლიქტური შემთხვევის მართვა,
სპეციალური საჭიროების მქონე მოსწავლის საგაკვეთილო
პროცესში ჩართვა, ქალაქის/უბნის/ქუჩის/სკოლის ისტორიის შესწავლა და მისთ.).

3.  

ხშირად სასკოლო პროექტის
სასწავლო მასალებისა და ტექნიკური ინსტრუმენტების ჩამონათვალში მოსწავლეთა ასაკობრივი
მზაობისთვის შეუსაბამო რესურსებია დასახელებული. არაერთ პროექტში,რომლის მონაწილე მოსწავლეების ასაკიც დაწყებითი საფეხურის II-III კლასის ასაკობრივ ჯგუფს
არ აღემატება, აქტივობების ჩამონათვალში ვკითხულობთ, რომ მოსწავლეები სასწავლო მასალას
მოიძიებენ ინტერნეტის საშუალებით.  ამ შემთხვევაში, პროექტის ავტორი უნდა იყოს პასუხისმგებელი როგორც დამხმარე
მასალების, ასევე ტექნოლოგიების გამოყენების მიზნობრიობაზე.

დასკვნის სახით,
შეგვიძლია აღვნიშნოთ, რომ მისასალმებელია პროექტებზე დაფუძნებული სწავლების თუნდაც
დამხმარე სტრატეგიად დამკვიდრება ქართულ საგანმანათლებლო სივრცეში. თუმცა ამ პროცესმა
რომ მხოლოდ სკოლის მასწავლებელთა “მხრებზე” არ გადაიაროს, პროცესში ჩართული
უნდა იყოს სკოლის ადმინისტრაცია. მან უნდა უზრუნველყოს სკოლების მატერიალური ბაზის
კეთილმოწყობა და როგორც ტექნიკურად, ასევე კონცეფტუალურად
ნიადაგი უნდა მოუმზადოს მრავალფეროვანი სასწავლო და აღმზრდელობითი
პროექტების განხორციელებას ქართულ სასკოლო პრაქტიკაში.