ქვეყნების სასწავლო გეგმების შედარებითი ანალიზი
2013 წელს მონაწილეობა მივიღე “გაეროს ბავშვთა ფონდის” (UNICEF) მიერ დაფინანსებულ ერთ ძალიან საინტერესო პროექტში, რომლის მიზანი იყო სხვადასხვა ქვეყნის სასკოლო სწავლების სავალდებულო ეტაპისთვის განკუთვნილი სასწავლო გეგმების (იგივე კურიკულუმების) საფუძვლიანად შესწავლა, გაანალიზება და ქართულ ეროვნულ სასწავლო გეგმასთან შედარება. შერჩეულ ქვეყნებს შორის იყო: ავსტრალია, ფინეთი, ინგლისი, ესტონეთი, ჩეხეთი, სინგაპური, მასაჩუსეტსის შტატი (აშშ). ეს, ძირითადად, ის ქვეყნებია, რომელთაც მნიშვნელოვანი წარმატებები აქვთ ან გარკვეულ პერიოდში საგრძნობი პროგრესი განიცადეს საერთაშორისო კვლევებში. ასევე საინტერესო იყო პოსტსაბჭოთა და პოსტსოციალისტური სივრციდან გამოსული ქვეყნების გამოცდილებაც, რომელთაც, საქართველოს მსგავსად, გაიარეს განახორციელეს ძირეული რეფორმები განათლების სფეროში.
ზოგად ანალიზთან ერთად, რაც გულისხმობდა ამ ქვეყნებში ზოგადი განათლების საფეხურების ორგანიზების, სასწავლო კვირების რაოდენობის, საგნების საათობრივი განაწილების და სხვა ადმინისტრაციული თუ შინაარსობრივი საკითხების შესწავლას, ბუნებრივია, ჩემთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ამ ქვეყნების მშობლიური ენისა და ლიტერატურის საგნობრივი პროგრამების გაცნობა და გაანალიზება.
ცხადია, ჩემი მტკიცება არ სჭირდება, რომ მშობლიური ენა, როგორც სასკოლო დისციპლინა, ზოგადი განათლების ღერძს წარმოადგენს. სრულფასოვანი ენობრივი განვითარება, სამეტყველო უნარების სრულყოფა, კულტურული და ინტერკულტურული კომპეტენციების გამომუშავება, ეროვნული და ზოგადსაკაცობრიო ფასეულობებთან ზიარება, რეფლექსიისა და თვითრეფლექსიის უნარების განვითარება – ყველაფერი ეს მოზარდის პიროვნებად ფორმირების საფუძველია და სწორედ ასე მოაზრებს ამ საგნის როლს ჩვენ მიერ შეჩეული ყველა ქვეყნის განათლების სისტემა.
ამავდროულად, უაღრესად საინტერესოა, რომ თითოეული ქვეყნის სასწავლო გეგმაში ძალიან მკაფიოდ ჩანს, თუ როგორია სახელმწიფოს დამოკიდებულება არა მხოლოდ დომინანტი კულტურის მიმართ, არამედ მის ტერიტორიაზე მცხოვრები სვადასხვა ეთნიკური ჯგუფების, ასევე ზოგადად, სხვა ერების კულტურებისა და ენების მიმართაც. წინამდებარე სტატიაში ლიტერატურისა და ენის სწავლების ზოგიერთ ასპექტთან ერთად, სწორედ ამ საკითხებზე გავამახვილებ მკითხველის ყურადღებას, ვისაუბრებ საქართველოს ეროვნულ სასწავლო გეგმასა და ზემოთ ჩამოთვლილი ქვეყნების სასწავლო გეგმებს შორის არსებულ რამდენიმე საყურადღებო მსგავსება-განსხვავებაზე.
საგნის მნიშვნელობა და ადგილი სასკოლო განათლებაში
მკითხველისთვის ალბათ საინტერესო იქნება ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ რა ადგილს იკავებს მშობლიური ენის სწავლება ამა თუ იმ ქვეყნის სასკოლო ცხოვრებაში. ამიტომ, უპირველესად გთავაზობთ მოკლე მიმოხილვას, თუ როგორ არის ორგანიზებული ამ საგნის სწავლება ზოგადი განათლების საფეხურზე და რა სახელწოდებით არის წარმოდგენილი იგი სასწავლო გეგმებში.
საკვლევად შერჩეული ქვეყნებიდან ავსტრალიაში, ინგლისში და მასაჩუსეტსის შტატში სახელმწიფო ენად აღიარებულია მხოლოდ ინგლისური. ავსტრალიის სასწავლო გეგმაში საგნის სახელწოდებაა “ინგლისური ენა” და მისი სწავლება სავალდებულოა სასკოლო განათლების ყველა საფეხურზე. საგანი არ არის გაერთიანებული რომელიმე საგნობრივ ჯგუფში. აღსანიშნავია, რომ ჩვენ მიერ შესწავლილ სასკოლო საგანმანათლებლო სისტემებს შორის ავსტრალიის კურიკულუმი ერთადერთია, რომელიც ქართული ეროვნული სასწავლო გეგმის მსგავსად მკაფიოდ განსაზღვრავს კვირაში საათების რაოდენობას სავალდებულო სწავლების პერიოდში თითოეული კლასისათვის. ავსტრალიის სასწავლო გეგმაში ეს განაწილება ასე გამოიყურება: I-II კლასებში – 7-7 საათი, III-დან VI კლასის ჩათვლით – 6-6 საათი, ხოლო VII-დან X კლასის ჩათვლით – მხოლოდ 4-4 საათი კვირაში.
ინგლისის სასწავლო გეგმაში საგნის სახელწოდებაა ასევე “ინგლისური ენა”, რომელიც ერთიანდება ე.წ. ძირითადი საგნების ჯგუფში. მასაჩუსეტსის შტატში კი საგნის დასახელება სხვადასხვაა სწავლების ორ ეტაპზე. პირველ ეტაპზე, რომელიც V კლასში მთავრდება, ისწავლება საგანი „ინგლისური და წიგნიერება ისტორიაში, საზოგადოებრივ მეცნიერებებში, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებსა და ტექნიკურ საგნებში”. როგორც ვხედავთ, აქ, ისევე როგორც ამერიკის თითქმის ყველა შტატის დაწყებით სკოლებში, სწავლების პირველ საფეხურზე ძირითადი აქცენტი კეთდება კითხვისა და წიგნიერების უნარების განვითარებაზე. სწავლების მეორე ეტაპზე, რომელიც მოიცავს VI-XI კლასებს, შემოდის საგანი „ინგლისური ენა”. ეს საგანი, ინგლისის სასწავლო გეგმის მსგავსად, გაერთიანებულია ე.წ. ძირითადი საგნების ჯგუფში (ამავე ჯგუფშია შემდეგი საგნები: მათემატიკა და საინფორმაციო ტექნოლოგიები, ისტორია და საზოგადოებრივი მეცნიერებები, უცხო ენები და ხელოვნება). საინტერესოა, რომ ინგლისში და მასაჩუსეტსის შტატში საგანმანათლებლო ადმინისტრაციული ერთეულებისა და თავად სკოლების თავისუფლების ხარისხი იმდენად მაღალია, რომ სახელმწიფო საერთოდ არ განსაზღვრავს, თუ რამდენი აკადემიური საათი უნდა დაეთმოს საგნის შესწავლას ამა თუ იმ კლასში.
ჩეხეთის რესპუბლიკაში სახელმწიფო ენად აღიარებულია ერთი ენა – ჩეხური და, შესაბამისად, სკოლებში მხოლოდ ეს ენა ისწავლება, როგორც მშობლიური. ეროვნულ სასწავლო გეგმაში საგნის სახელწოდებაა “ჩეხური ენა და ლიტერატურა”, რომლის სწავლებაც ასევე სავალდებულოა ზოგადი განათლების ყველა საფეხურზე. საგანი გაერთიანებულია სასწავლო საგნების ჯგუფში „ენა და ენობრივი კომუნიკაცია” უცხოურ ენებთან ერთად. რაც შეეხება საგნის სწავლებისთვის განკუთვნილი საათების რაოდენობას, აღსანიშნავია, რომ ჩეხეთის რესპუბლიკაშიც სკოლების დამოუკიდებლობის ხარისხი ძალიან მაღალია, სკოლების თვითმმართველი ორგანოები რეალურად ქმედუნარიანნი არიან და ისინი თავად განსაზღვრავენ სასწავლო დაწესებულების პროფილს, სწავლების ორგანიზების საკითხებსა და შეიმუშავებენ სასკოლო სასწავლო გეგმებს. ეროვნულ სასწავლო გეგმაში განსაზღვრულია მხოლოდ კვირეული საათების ჯამური რაოდენობა რამდენიმე კლასისათვის. მაგალითად, I-დან V კლასის ჩათვლით კვირაში საათების ჯამური რაოდენობა შეადგენს 35-ს, რაც, სავარაუდოდ, ასე ნაწილდება: თითოეულ კლასში 7 საათი კვირაში. VI-IX კლასებისთვის კი დადგენილია ჯამში კვირეული 15 საათი, რასაც სკოლა საკუთარი შეხედულებისამებრ გადაანაწილებს მოცემულ ოთხ კლასზე. როგორც ვხედავთ, საათების რაოდენობა მკვეთრად მცირდება VI კლასიდან და კვირაში 3-4 საათს არ აღემატება.
ესტონეთშიც ერთი სახელმწიფო ენაა – ესტონური. ეროვნულ სასწავლო გეგმაში საგნის სახელწოდებაა “ესტონური ენა”, რომელიც გაერთიანებულია საგნობრივ ჯგუფში „ენა და ლიტერატურა”. საგულისხმოა, რომ ამ ჯგუფში სავალდებულო საგნად ასევე შეტანილია რუსული, როგორც ესტონეთის ტერიტორიაზე მცხოვრები ყველაზე მრავალრიცხოვანი ეთნიკური უმცირესობის ენა, მაგრამ, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, იგი არ სარგებლობს სახელმწიფო ენის სტატუსით. რაც შეეხება საათების რაოდენობას, ესტონეთშიც იგივე პრინციპი მოქმედებს, რაც ჩეხეთში – სახელმწიფო განსაზღვრავს მხოლოდ კვირეული საათების ჯამურ რაოდენობას რამდენიმე კლასისათვის. სკოლა კი საკუთარი შეხედულებისამებრ გადაანაწილებს საათების ამ საერთო რაოდენობას შესაბამის კლასებზე. მაგალითად, I-III კლასებში კვირეული საათების ჯამური რაოდენობა უნდა შეადგენდეს 19 საათს, IV-VI კლასებში – 15 საათს, ხოლო VII-IX კლასებში – 12 საათს. აქაც აშკარაა, რომ VII კლასიდან მშობლიური ენისთვის გამოყოფილი საათები მცირდება და კვირაში 4 აკადემიურ საათს შეადგენს.
მშობლიური ენის სწავლებისადმი მიდგომის თვალსაზრისით გამორჩეულად საინტერესო ქვეყანაა ფინეთი. სასწავლო გეგმის ქვეთავი „მშობლიური ენებისა და მეორე სახელმწიფო ენების სწავლება” მოსწავლეებს სთავაზობს რამდენიმე ენის სტანდარტს. სასწავლო გეგმაში საგნის სახელწოდებაა “მშობლიური ენა და ლიტერატურა” და იგი აერთიანებს როგორც სახელმწიფო, ისე უმცირესობათა ენების სტანდარტებს. ფინეთში სახელმწიფო ენის სტატუსი აქვს ორ ენას – ფინურსა და შვედურს. სასწავლო გეგმაში წარმოდგენილი დანარჩენი მშობლიური ენები ატარებენ უმცირესობის ენების სტატუსს. ესენია:
1) საამის ენა (ფინეთის ტერიტორიაზე მცხოვრები ავტოხთონური ეთნიკური ჯგუფის ენა), მაგრამ აუცილებელია, რომ ისინი პარალელურად სწავლობდნენ „ფინურს საამის ენაზე მოლაპარაკეთათვის”;
2) რომანული (იგივე ბოშური). საინტერესოა, რომ ბოშები ევროპის სხვა ქვეყნებშიც არიან დამკვიდრებულნი (მაგ. ჩეხეთში), მაგრამ ფინეთის სასწავლო გეგმა ერთადერთია, რომელიც ითვალისწინებს ამ ენის, როგორც მშობლიური ენის, სწავლებას. თუმცა ამ ეთნიკური ჯგუფების წარმომადგენლები ამავდროულად უნდა სწავლობდნენ ფინურს (ან ორივე სახელმწიფო ენას – ფინურსაც და შევედურსაც), როგორც მშობლიურ ენას;
3) ფინური ჟესტური ენა.
ფინეთის სასწავლო გეგმაში არის ჩანაწერი, რომელიც ასევე ითვალისწინებს ემიგრანტთა სხვადასხვა ჯგუფების მშობლიური ენების სტანდარტების შექმნის შესაძლებლობასაც, რაც რეგულირდება მთავრობის სპეციალური დადგენილებით (სასწავლო გეგმის დანართში კი წარმოდგენილია ფინურის, როგორც მშობლიური ენის კურიკულუმის მიხედვით შედგენილი სტანდარტი, ზოგადი ჩარჩო, რომელსაც სარეკომენდაციო ხასიათი აქვს და გამოიყენება, როგორც მოდელი სხვადასხვა ენის სტანდარტების შესაქმნელად).
ამდენად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ფინეთის ეროვნული სასწავლო გეგმა მართლაც გამორჩეულია, რადგან მასში სრულყოფილადაა გათვალისწინებული ქვეყნის ტერიტორიაზე მუდმივად მცხოვრები ყველა ეთნიკური ჯგუფის, მათ შორის, ემიგრანტების, ინტერესები, ყველა სახის უმცირესობების შესაძლებლობები. ცხადია, რომ ქართული ეროვნული სასწავლო გეგმა დახვეწას საჭიროებს ამ მიმართულებით.
ფინეთის ეროვნული სასწავლო გეგმა, მსგავსად ჩეხეთისა და ესტონეთისა, განსაზღვრავს მხოლოდ კვირეული საათების ჯამურ რაოდენობას ორი ან რამდენიმე კლასისათვის, რასაც სკოლა თავად გადაანაწილებს შესაბამის კლასებზე. მაგალითად, I-II კლასებში კვირაში საათების რაოდენობამ მთლიანობაში უნდა შეადგინოს 14 საათი, III-V კლასებში – ასევე 14 საათი, რომელიც ამჯერად სამ კლასზე უნდა გადანაწილდეს, ხოლო VI-დან IX კლასის ჩათვლით 14 საათი ნაწილდება უკვე ოთხ კლასზე. აქაც თვალშისაცემია, რომ საათების რაოდენობა საფეხურიდან საფეხურზე იკლებს და სავალდებულო სწავლების დამამთავრებელ ეტაპზე 3-4 საათს არ აღემატება.
მშობლიური ენების სწავლების თვალსაზრისით ასევე ძალიან სპეციფიკურია სინგაპურის ეროვნული სასწავლო გეგმა. ინგლისური ენა ქვეყანაში სამ ადგილობრივ ენასთან (მალაიურთან, ტამილურთან და ჩრდილოჩინურ დიალქტთან, იგივე მანდარინთან) ერთად სახელმწიფო ენად არის აღიარებული და სასკოლო განათლებაში ის პირველი ენის სტატუსით სარგებლობს. სწორედ ამ ენაზე მიმდინარეობს სწავლა-სწავლება სკოლებში. განათლების სამინისტროს ოფიციალური დასაბუთების მიხედვით, ინგლისური ენის ამგვარი პრივილეგირებული მდგომარეობა აიხსნება ორი ძირითადი მიზეზით. პირველი მიზეზია ეკონომიკური, ხოლო მეორე – სოციალურ-პოლიტიკური. დოკუმენტში ნათქვამია, რომ ქვეყნის ტერიტორიაზე მცხოვრები ერთმანეთისაგან ეთნიკურად და კულტურულად მკვეთრად განსხვავებული ჯგუფების თანაარსებობის პირობებში ერთიანი საკომუნიკაციო სივრცის შექმნისთვის საჭიროა ინგლისური ენის გამოყენება. ასე რომ, ინგლისური ენის განსაკუთრებული სტატუსი პოლიტიკური გადაწყვეტილებით არის განპირობებული და ქვეყანაში მას ე.წ. “ლინგვა ფრანკას” (Lingua Franca) ფუნქცია აქვს მინიჭებული სახელმწიფო დონეზე. სასწავლო გეგმაში საგნის ზოგადი დასახელებაა „ინგლისური ენა და ლიტერატურა”, რომელიც შედგება სხვადასხვა ქვეპროგრამებისაგან, იგივე საგნობრივი სილაბუსებისგან, რომელთა შესახებაც საუბარი ძალიან შორს წაგვიყვანს. დანარჩენი მშობლიური ენები სკოლებში არჩევით საგნებად ისწავლება. აღსანიშნავია, რომ სინგაპურის განათლების მთლიან სისტემას საფუძვლად უდევს ბილინგვიზმი. დაწყებით განათლების პირველ საფეხურზე (I-IV კლასებში) ინგლისური ენის პროგრამაში ინტეგრირებულია ჯანდაცვის საკითხების სწავლება. მშობლიური ენებში (ჩინური, მალაიური ან ტამილური) ინტეგრირებულია სამოქალაქო განათლება და ზნეობრივი აღზრდა.
საგნის როლი მოსწავლეთა კულტურული და ინტერკულტურული კომპეტენციების განვითარებაში
სხვადასხვა ქვეყნის მშობლიური ენების საგნობრივი პროგრამების შესწავლისა და შედარების შედეგად, როგორც მოსალოდნელი იყო, გამოვლინდა, რომ ქართული ენისა და ლიტერატურისა და წარმატებული საგანამანათლებლო სისტემების მქონე ქვეყნების მშობლიური ენის საგნობრივი პროგრამების ძირითადი მოთხოვნები თითქმის სრულად ეხმიანება ერთმანეთს. რომ შევაჯამოთ, საერთოა ისეთი მიზნები, როგორებიცაა:
Øძირითადი სამეტყველო უნარების (ზეპირმეტყველება, წერა) განვითარება;
Øწიგნიერების უნარების განვითარება, რაც გულისხმობს სხვადასხვა სახისა და ფორმით მოწოდებული ტექსტების გაგებას, აღქმას, გააზრებას, გამოყენებასა და შექმნას;
Øკულტურული და ინტერკულტურული კომპეტენციების განვითარება;
Øლიტერატურის, როგორც კულტურის ფაქტის, გაცნობიერება, მისი ესთეტიკური შეფასების უნარის გამომუშავება;
Øპიროვნების ფორმირებისა და ფასეულობათა სისტემის ჩამოყალიბების ხელშეწყობა.
კულტურული და ინტერკულტურული კომპეტენციების განვითარებასთან დაკავშირებით, ვფიქრობ, საინტერესო იქნება რამდენიმე საყურადღებო ნიუანსზე დაკვირვება.
საქართველო ეროვნულ სასწავლო გეგმაში, ქართული ენისა და ლიტერატურის საგნობრივი პროგრამის შესავალში ვკითხულობთ, რომ საგნის სწავლების ერთ-ერთი მიზანია, მოსწავლეს “გააცნობიერებინოს ეროვნული და ზოგადსაკაცობრიო კულტურა, როგორც ცვლილებისა და განვითარების მუდმივმოქმედი პროცესი”. ამ მიზანს სრულად ეხმიანება ჩანაწერი, რომელიც კონკრეტულად ლიტერატურის სწავლებას ეხება. აქ წერია, რომ ლიტერატურის სწავლება ქართულ საგანმანათლებლო სივრცეში გულისხმობს ლიტერატურის არა მხოლოდ ნაციონალურ ჭრილში გააზრებას, ან ტრადიციულად დამკვიდრებული ლიტერატურის ისტორიის შესწავლას, არამედ მის გაანალიზებას მსოფლიო ლიტერატურულ კონტექსტში, საერთო და განსხვავებული თემების, პრობლემების, იდეალებისა და ფასეულობების შედარება-შეპირისპირების საფუძველზე. მიუხედავად დეკლარირებული მიზნებისა, ამავე დოკუმენტში არაფერია ნათქვამი ქვეყნის შიგნით არსებული განსხვავებული კულტურებისა თუ ენებისადმი დამოკიდებულებაზე, ხოლო საბაზო და საშუალო საფეხურებისთვის შემუშავებული სავალდებულო ტექსტთა კორპუსი მკვეთრად ნაციონალისტურია. სასკოლო პრაქტიკაც ადასტურებს, რომ ლიტერატურული ტექსტების გააზრებაც უმეტესად ჩაკეტილ, მონოკულტურულ ჭრილში ხდება.
ქართულთან შედარებით ინგლისის ეროვნული სასწავლო გეგმა ლიტერატურული ტექსტების სწავლების თვალსაზრისით ნაკლებად დირექტიულია. იგი მხოლოდ იმას განსაზღვრავს, თუ რომელი ეპოქის ლიტერატურული ტექსტები უნდა წაიკითხონ და დაამუშაონ მოსწავლეებმა. ბალანსის დასაცავად ყურადღება გამახვილებულია ლიტერატურულ ჟანრებსა და ტექსტის სახეებზე, მაგალითად, მითითებულია, რომ მოსწავლეებმა აუცილებლად უნდა ისწავლონ პროზაული, პოეტური, დრამატურგიული თხზულებები. არის ავტორებისა და ნაწარმოებების ვრცელი სარეკომენდაციო ჩამონათვალი, რომელთაგან და ეპოქისა და ჟანრის მიხედვით არჩევენ სკოლები. ერთადერთი გამონაკლისია შექსპირი. მართალია, არ არის მითითებული, რომელ კლასში კონკრეტულად რომელი ნაწარმოები უნდა შეისწავლონ მოსწავლეებმა, მაგრამ განსაზღვრულია მათი რაოდენობა.
ინგლისური ენის საგნობრივ პროგრამაში ვკითხულობთ: “ინგლისურის საშუალებით მოსწავლეები იღებენ ცოდნას ინგლისური ლიტერატურის უდიდესი ტრადიციების შესახებ, აგრეთვე, იმის შესახებ, თუ როგორ ხედავენ თანამედროვე მწერლები დღეს მსოფლიოს. ენისა და ლიტერატურის სწავლების საშუალებით მოსწავლეები ერთმანეთს უდარებენ ტექსტებს, რომლებიც აღმოცენებულია სხვადასხვა კულტურებიდან და ტრადიციებიდან… ტექსტების ერთმანეთთან შედარება ეხმარება მოსწავლეებს, შეისწავლონ და გააანალიზონ მოსაზრებები და იდეები სხვადასხვა კულტურის განასაკუთრებულობასთან დაკავშირებით და საშუალებას აძლევს მათ მონაწილეობა მიიღონ კულტურული პროცესის ახალი გზების ძიებაში”. ამ ამონარიდში აშკარად ჩანს სახელმწიფოს პლურალისტური მიდგომა კულტურისადმი, მაგრამ სიტყვები “ინგლისური ლიტერატურის უდიდესი ტრადიციები” პირდაპირ მიანიშნებს, რომ სწავლების კონცეფცია ნაციონალურ შეხედულებებზეა ორიენტირებული. სავალდებულო ტექსტების ჩამონათვალი კი მხოლოდ ინგლისელ ავტორთა ნაწარმოებებს შეიცავს. ასევე ვერ ვიპოვეთ ჩანაწერი, რომელიც ხაზს უსვამს გაერთიანებული სამეფოს ტერიტორიაზე მცხოვრები სხვა ერების (მაგალითად, შოტლანდიელების, უელსელების, ირლანდიელების) ენობრივ და კულტურულ მემკვიდრეობას, მათ წვლილს დიდი ბრიტანეთის კულტურის ჩამოყალიბებაში.
თუმცა, აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ ინგლისის ეროვნული სასწავლო გეგმა ამჟამად ხელახალი გადამუშავების პროცესშია, რომლის დასრულებაც 2014 წელს არის დაგეგმილი. ამდენად, საინტერესოა, თუ როგორ იქნება გადაწყვეტილი ეს საკითხები კურიკულუმის ახალ ვერსიაში.
კულტურისადმი დამოკიდებულების თვალსაზრისით საინტერესოა ავსტრალიის ეროვნული სასწავლო გეგმა. გარდა იმისა, რომ ავსტრალია ემიგრანტებით დასახლებული მრავალეთნიკური ქვეყანაა, აქ ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტორია ურთიერთობების დარეგულირება ახალმოსახლეებსა და აბორიგენულ მოსახლეობას შორის კულტურულ, სოციალური და პოლიტიკურ დონეზე. ამიტომ, ეს საკითხი, ბუნებრივია, სახელმწიფო პოლიტიკის საგანია და, შესაბამისად, პირდაპირ აისახება განათლების სფეროში. ავსტრალიის ეროვნულ სასწავლო გეგმაში დიდი ყურადღება ეთმობა კულტურისადმი პლურალისტურ მიდგომებს. „აბორიგენული და ტორესის სრუტის კუნძულების მკვიდრთა ისტორია და კულტურა”, „აზია და ავსტრალია” კურიკულუმის გამჭოლ კომპეტენციებად არის წარმოდგენილი და, ამასთანავე, აღწერილია მათი გამომუშავების გზები, რაც იმას ნიშნავს, რომ ყველა სასკოლო საგნის სწავლება ხელს უნდა უწყობდეს მოსწავლეების ზიარებას სახელმწიფოს ტერიტორიის მკვიდრი მოსახლეობის კულტურებთან. საგნობრივი პროგრამის შესავალში კი წერია, რომ “აბორიგენული და ტორესის სრუტის კუნძულების მცხოვრებთ დიდი წვლილი შეიტანეს ავსტრალიის საზოგადოებისა და ქვეყნის თანამედროვე ლიტერატურის განვითარებაში, ასევე ლიტერატურულ მემკვიდრეობაში თავიანთი ცოდნის, ტრადიციებისა და გამოცდილების გაზიარების გზით. ინგლისური ენის შესწავლა ხელს უწყობს ამ შენატანის დაფასებას, პატივისცემასა და კვლევას”.
რაც შეეხება ლიტერატურული ტექსტების კორპუსს, ავტრალიის ინგლისური ენის საგნობრივ პროგრამაში თითოეული კლასის სტანდარტს ახლავს აღწერა, საიდანაც შესაძლებელია გადასვლა ბმულზე, რომელშიც მოცემულია ვებგვერდების ჩამონათვალი სხვადასხვა ტიპის და კულტურული კუთვნილების ტექსტების შესარჩევად. ამ სარეკომენდაციო ჩამონათვალში, როგორც წესი, გათვალისწინებულია ავსტრალიის ტერიტორიაზე მცხოვრები ყველა ეთნიკური ჯგუფის კულტურული მემკვიდრეობა.
რაც შეეხება ფინეთის ეროვნულ სასწავლო გეგმას, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ამ ქვეყნის განათლების სისტემა მართლაც გამორჩეულია, რადგან მასში ძალიან გონივრულად არის ასახული ენობრივი და ინტერკულტურული პოლიტიკა, რისი დადასტურებაც კურიკულუმის ენების ბლოკია. მიუხედავად იმისა, რომ ეროვნულ სასწავლო გეგმაში საერთოდ არ არის დეკლარირებული მსგავსი მიზნები, მასში ზედმიწევნითაა გათვალისწინებული როგორც საკუთრივ ეროვნული, ისე ამ ქვეყნებში მცხოვრები სხვადასხვა ხალხებისა თუ ეთნიკური ჯგუფების ინტერესები.
