ამ ბოლოს განსაკუთრებით შემიყვარდა აეროპორტებსა და თვითმფრინავებში კითხვა. ბავშვობაში ყოველთვის მქონდა ხოლმე ადგილი (ეს ადგილები იცვლებოდა ასაკის, სეზონისა და სხვა პირობების შესაბამისად), სადაც განსაკუთრებით კომფორტულად მოვკალათდებოდი და ვკითხულობდი და ვკითხულობდი. მერე და მერე, სავალდებულო, აუცილებელი თუ სასურველი საკითხავი იმდენად დაგროვდა, რომ ნელ-ნელა გაქრა ადგილი და მისი მნიშვნელობა და დარჩა მხოლოდ საკითხავი. თუმცა, აი, დიდი ხანი არაა, მივხვდი, რომ სხვა დანარჩენი ყველაფრისგან მარტივად გამოყოფილმა თუ დასაზღვრულმა ამ ადგილ(ებ)მა შეიძინა თავისი დამატებითი „მნიშვნელობა” და თვითმფრინავები და აეროპორტები ჩემთვის იქცა კითხვისთვის განსაკუთრებული კომფორტის ადგილად, სადაც, სხვა დანარჩენ ადგილებთან შედარებით, ყველაზე ნაკლებია ტექსტზე კონცენტრირებაში ხელის შემშლელი ფაქტორები.
ზოგადად, ძალიან სწრაფად ვკითხულობ, იშვიათი სისწრაფით, მაგრამ ფრენისას ხშირად საკუთარ თავსაც კი ვჯობნი ხოლმე. და, რაც მთავარია, ყველაზე მეტ სიამოვნებას სწორედ ფრენის დროს კითხვისას ვიღებ. იმაზე ფიქრს, თუ რა წავიკითხო, ადრევე ვიწყებ, თუმცა ასეთ დროს, ცხადია, დამატებითი კომფორტია ელექტრონული ბიბლიოთეკა და ადგილზე არჩევანი, რისი კითხვა გესიამოვნება აი, ამ კონკრეტულ ადგილას. მიუხედავად ჩემი საკმაოდ მდიდარი და მრავალფეროვანი ელექტრონული ბიბლიოთეკისა, ამჯერადაც, სახლიდან გასვლისას, ხელს ნაბეჭდი წიგნიც გავაყოლე. ძალიან ვჩქარობდი, დატვირთული სამუშაო დღისა და რამდენიმე შეხვედრის შემდეგ, ბარგი ნაჩქარევად ჩავყარე და ვერ მოვასწარი, ნორმალურად დამეტენა ტელეფონი, რომელმაც თავისი საკითხავი აპლიკაციებით ამ ბოლოს არა თუ ნაბეჭდი წიგნები, ჩემი იოტა რიდერიც ჩამინაცვლა. ამიტომ სახლიდან გასვლისას ხელს მიშელ უელბეკის „რუკა და ტერიტორია” გავაყოლე. ამ ბოლოს სულ ვაპირებდი ქართული გამოცემის გადაკითხვას და გამიხარდა, რომ ხელში სწორედ „რუკა და ტერიტორია” მომხვდა…
ჩემი 7 წლის უნახავი ძმის სანახავად მივდიოდი იტალიის ერთ პატარა, ზღვისპირა ქალაქში. ამ 7 წელიწადში დაგროვილ მონატრებას, ფიქრს, დარდსა და სიხარულს თითქოს ერთად განვიცდიდი და ისეთ ეიფორიას ვგრძნობდი, ცხოვრებაში, ან ძალიან ღრმა ბავშვობის შემდეგ რომ არ მიგრძვნია. თან გამუდმებით ვფიქრობდი ადამიანებს შორის მანძილზე, ამ მანძილზე დამოკიდებულ ურთიერთობებზე, იმ პირობითობაზე, რაც, ზოგადად, მანძილს განაპირობებს, ამ მანძილის შესაბამის დროზე, რომელიც ადამიანებს ცვლის და სწორედ ამ ფიქრების შესაბამის ერთგვარ Serendipity-ს მივაწერე ხელში შემთხვევით მოხვედრილი „რუკა და ტერიტორიაც”…
ჩავჯექი თუ არა თვითმფრინავში, სანამ აფრინდებოდა, კითხვა მანამდე დავიწყე, ერთი სული მქონდა, როდის გავთავისუფლდებოდი იმ, ზემოთ ხსენებული ფიქრებისგან. სტამბოლის აეროპორტში კითხვა დროებით შევწყვიტე, საინფორმაციო სააგენტოების საიტებს გადავხედე და ჩავჯექი თუ არა ამჯერად უკვე ბოლონიისკენ მიმავალ თვითმფრინავში, ისევ უელბეკს მივუბრუნდი. წიგნიდან მხოლოდ რამდენჯერმე ავწიე თავი. თან გამუდმებით ჩემს ძმაზე ვფიქრობდი და ფანჯრისკენ მიბრუნებული სივრცეს უაზროდ ვუღიმოდი. გვერდით 50-ს გადაცილებული ჭაღარა იტალიელი კაცი მეჯდა. დაჯდა თუ არა, მანაც კითხვა დაიწყო და მერე არც ერთს არ მიგვიქცევია ერთმანეთისთვის ყურადღება…
სანამ იტალიის მიწაზე დავეშვებოდით, ცოტა ხნით ადრე, თითქოს ღრუბლების უხილავ, მყარ კედელს შეასკდაო, თვითმფრინავმა ისეთი რყევა დაიწყო, ლამის წიგნი გამივარდა ხელიდან. თავის შესამაგრებლად ცალი ხელით, მთელი ძალით სავარძლის სახელურს მოვეჭიდე და ისე, რომ ჩემი უაზრო ღიმილი სახიდან არ მომშლია, ამჯერად, ფანჯრის ნაცვლად, გვერდით მჯდომ იტალიელს შევხედე. ისიც ერთი ხელით სავარძელში თავის შემაგრებას ცდილობდა და მე მიღიმოდა. ინსტინქტურად მის მეორე ხელში დახურულ წიგნზე გადავიტანე მზერა და ლამის მეორედ გამივარდა ჩემი წიგნი ხელიდან, ამჯერად უკვე გაოცებისგან: ყდაზე გამოსახული ფრთაგაშლილი თეთრი მტრედის ქვეშ წავიკითხე – Michel Houellebecq. La carta e il territorio.
არ ვიცი, რა მეწერა სახეზე, მაგრამ მასაც უცებ შეეცვალა გამომეტყველება და სასწრაფოდ დახედა წიგნს. რამდენიმე წამის განმავლობაში, დაბნეული ხან მე შემომხედავდა, ხან თავის წიგნს. ამასობაში ცოტა აზრზე მოვედი, თვითმფრინავმაც რყევა შეწყვიტა და ღიმილით დავამშვიდე, მეც ამავე წიგნს ვკითხულობ, ოღონდ ქართულად-მეთქი და ჩემი წიგნი გავუწოდე. ცოტა ხანს ათვალიერა, რამდენიმე იტალიური რეპლიკის თანხლებით. დამტვრეული ინგლისურით მითხრა, ჩემთვის ეს ძალიან მნიშვნელოვანი ავტორიაო, ფილმის გადაღებაც კი მინდოდაო. მერე გადააკეთა, არა, ფილმებისო და ბოლოს მკითხა, შენი აზრით, ეს რა არის, რატომ შეხვდნენ ეს წიგნები ერთმანეთსო.
არ ვიცი, ალბათ ეს არის Serendipity და ასეთი შემთხვევები სტატისტიკას არ ექვემდებარება-მეთქი. როგორც ჩანს, ყველა წიგნსა და მკითხველსაც საკუთარი რუკა და ტერიტორია აქვს-მეთქი, ვუპასუხე.
მართალი ხარო, – ისე მითხრა, თითქოს სხვა რაღაცაზე ფიქრობდა და ცოტა ხანში რატომღაც ფრანგულად დაამატა, – მართალი ხარ, ყველა წიგნსა და მკითხველს საკუთარი რუკა და ტერიტორია აქვსო.
ცოტა ვისაუბრეთ. ვუთხარი, 7 წლის უნახავი ძმის სანახავად მოვდივარ იტალიაში და ბოლო დღეებია, სულ იმ რუკასა და ტერიტორიაზე ვფიქრობ, ადამიანებს რომ აშორებს და აახლოებს-მეთქი. დროისა და მანძილის შესაბამისობასა და პირობითობაზე-მეთქი. არ მახსოვს, რაღაცნაირად გადავედით წიგნების შესაბამისობასა და პირობითობაზე. ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, როგორ მპოულობენ წიგნებიო. წარმოუდგენელია, ზუსტად ასე მითხრა, თითქოს მე ვფიქრობდი. ეს შემთხვევით არ ხდებაო. მე მოვუყევი, როგორ მაჩუქა ბევრი წლის წინ, სტუდენტობისას, თბილისის წიგნის ბაზრობაზე უცნობმა ბიჭმა რატომღაც და მაინცდამაინც მარგერიტ დიურასის „კაშხალი წყნარი ოკეანის წინააღმდეგ”. მაშინ მე თვითონ დიურასის სხვა რომანს ვთარგმნიდი, არც ვიცოდი, ქართულად თუ იყო რამე თარგმნილი და ეს წიგნი თითქოს თავისით მოვიდა ჩემთან-მეთქი. ეს იდეალური მაგალითია იმისთვის, რასაც სულ ვამტკიცებო, მითხრა და რაღაც დაამატა იტალიურად. ხომ შეიძლება ეს, შენი დიურასის მაგალითი მეგობრებს ვუამბოო. რა თქმა უნდა-მეთქი…
ამასობაში ჩვენი თვითმფრინავი დაეშვა. ისე დავემშვიდობეთ ერთმანეთს, სახელიც არ გვიკითხავს. ეს ამბავი ჩემს ძმასთან შეხვედრამ სრულიად გადამავიწყა და გამახსენდა მხოლოდ ახლა, იმ საუბრიდან რამდენიმე დღის შემდეგ, როცა ერთ-ერთ სოციალურ ქსელში ჩემი ყოფილი სტუდენტის შეტყობინება დამხვდა: „დიდი მადლობა, რომ ეს წიგნი იმდენჯერ ახსენეთ, რომ ბოლოს და ბოლოს წავიკითხე. მართლა მაგიური ავტორია და ვგრძნობ, დღეიდან ჩემი ცხოვრება შეიცვალაო.” მწერდა მართლა მაგიურ წიგნსა და მის მართლა ჯადოსან ავტორზე – ხულიო კორტასარზე, რომელმაც ჩემი ცხოვრებაც შეცვალა ბევრი წლის წინ (პირველ კურსზე ვიყავი, უნივერსიტეტის ბაღში ჩემი მეგობარი მახო თორია შემხვდა, აღფრთოვანებულმა კორტასარის „კლასობანას” წაკითხვა მირჩია და არც მოსვლია აზრად, ისე შეცვალა ჩემი ცხოვრება).
ასეა, ხვდებიან წიგნები მკითხველებს და ცვლიან მათ ცხოვრებას. და ნამდვილად არის რაღაც მაგიური იმაში, თუ სად და როდის და ვისი დახმარებით გადაკვეთენ ერთმანეთს კონკრეტული წიგნისა და კონკრეტული მკითხველის ტერიტორიები; ვინ იქნება გეზის მიმცემი, თუნდაც რუკაზე მიმართულების მიმთითებელი წიგნისა თუ მკითხველისათვის, საკუთარზე უფრო საკუთარი ტერიტორიის აღმოსაჩენად. დიდი მადლობა მინდა ვუთხრა ყველა ადამიანს, ყველა მეგობარს, ყველა მასწავლებელს, ვისი დახმარებითაც კონკრეტული წიგნები კონკრეტულ დროს აღმოჩნდნენ ჩემს ცხოვრებაში, ვინც თავისდაუნებურად იქცა ჩემი ცხოვრების შეცვლის მიზეზად. ნამდვილად არის ამაში რაღაც მაგიური, თითქოს კონკრეტულ წიგნს კი არ გიზიარებს ვიღაც, არამედ ჯადოსნურ გასაღებს გიდებს ხელებში და საკუთარ ტერიტორიაზე გითმობს ადგილს, ზუსტად იმ პლანეტაზე, სადაც ადამიანები ჯერ კიდევ ვერ იყოფენ ადგილს… ჩემთვის ამასაც სიკეთე ჰქვია და ცოტა უფრო მეტს რომ ვფიქრობდეთ და თითო ასეთ ჯადოსნურ გასაღებს ყველა ვურჩევდეთ ერთმანეთს, იქნებ მართლა შეცვლილიყო სამყარო უკეთესობისკენ…
პ. ს. გული მწყდება, რომ ვერ მოვიფიქრე და ჩემი ქართული „რუკა და ტერიტორია” იმ იტალიელს არ ვაჩუქე. იქნებ ესეც მორიგ ჯადოსნურ გასაღებად უნდა ქცეულიყო მისთვის…
პ. პ. ს. ის ვიდეო თუ გინახავთ – თვითმფრინავების მოძრაობა დედამიწის გარშემო… როგორ მოძრაობს უამრავი მანათობელი წერტილი და მანათობელ კვალს ტოვებს სივრცეში… ასე არიან წიგნებიც, ოღონდ მათი ტრაექტორია უხილავია. ინაცვლებენ ტერიტორიიდან ტერიტორიაზე და ნაკლებად მანათობელ, მაგრამ ხშირად სამუდამო, წარუშლელ კვალს ტოვებენ.
