დილაობით ვყვები ხოლმე ადამიანებზე, რომლებიც ღუმელს დღეში მხოლოდ ერთი საათით ანთებენ შეშის დასაზოგავად. ადამიანებზე, რომლებიც ჰყვებიან, როგორ ყიდულობდნენ წინათ სურსათს კილოობით, ახლა კი გრამებზე გადავიდნენ – ჩვენი შემოსავალი მეტს აღარ ჰყოფნისო. ადამიანებზე, რომლებიც მრავალი წელია საცხოვრებელ ფართობსა და ღირსეულ პირობებს ითხოვენ, ჯერჯერობით – უშედეგოდ. ადამიანებზე, რომლებისთვისაც ცხოვრება მძიმე ტვირთად ქცეულა, სასიხარულოზე მეტი სადარდებელი აქვთ და ისიც არ იციან, როდის შეიძლება გაუთენდეთ უკეთესი დღე.

სხვა ამბებსაც ვყვები: არტისტებზე, რომლებიც ცდილობენ, თავიანთი ხელოვნებით პრობლემურ საკითხებზე დისკუსია გამოიწვიონ, ჩვენი ყურადღება მთავარს და, ამასთან, ყველაზე უხილავს – რიგითი ადამიანების სირთულეებს მიაპყრონ და რომლებიც ამის გამო კრიტიკის ქარცეცხლში ეხვევიან; სტუდენტებზე, რომლებმაც ვერ მიიღეს უმაღლეს სასწავლებლებში ის, რასაც აკადემიური დაწესებულებისგან ელოდნენ და ახლა თვითონვე ქმნიან ალტერნატიულ საგანმანათლებლო სივრცეს, უფრო ლიბერალურს და ღიას; მოხალისეებზე, რომლებიც სრულიად უსასყიდლოდ შრომობენ და ცდილობენ, თავიანთი საქმიანობით ოდნავ მაინც დაეხმარონ მათ, ვისაც ეს სჭირდება; ცალკეულ ადამიანებზე, რომლებიც ცდილობენ, თავიანთი მოვალეობა კეთილსინდისიერად შეასრულონ და ადამიანებზე, რომლებიც ვერ უზრუნველყოფენ ისეთი გარემოს შექმნას, სადაც შეგვეძლება, კეთილსინდისერად შევასრულოთ ჩვენი მოვალეობა, თავი მშვიდად და დაცულად ვიგრძნოთ, საკუთარი შრომის შედეგი დავინახოთ.

გადაცემის შემდეგ გარეთ გამოვდივარ, სახეს ცივ ჰაერს ვუშვერ და თვალებს ვხუჭავ. თუ გავახილე, ვხედავ ქვაფენილზე მწოლიარე შიშველ ბავშვებს, რომლებიც ფულს ითხოვენ. მათი დაკრუნჩხული სხეულის სიბრალულით გაღებული ფული, ცხადია, მათ არ ხმარდება. ვიღაც სხვა დგას მათხოვარი ბავშვების უკან, ის მდიდრდება, ესენი კი გროშებს იღებენ. ის ვიღაც ისეთი ძლიერი და საშიშია, სახელმწიფოს ვერა და ვერ გაუბედავს, ამ მონსტრთან ბრძოლა დაიწყოს. ჩვენც თითქოს თვალი შევაჩვიეთ, დიდად აღარ გვეხამუშება, “ციგნები”, – ვიტყვით და გზას გავაგრძელებთ.

ვხედავ სხვა ბავშვებს, რომლებიც გაკვეთილების დროს ქუჩაში დგანან სიგარეტით ხელში და ვითომ საქმიანი, ოდნავ შეწუხებული სახეებით ცდილობენ, უფროსებს ჰგავდნენ. ვერც ამ რეგულაციის ამოქმედებას დაადგა საშველი, რომ არასრულწლოვნებს აღარ მივყიდოთ ალკოჰოლი და სიგარეტი.

ავტობუსის გაჩერებაზე მოხუცები ჭარბობენ, მობუზული, ტანსაცმელგაცრეცილი მოხუცები. წლების წინ ექსპლუატაციის ვადაგასულ ტრანსპორტს ელიან, რომ სახლებს დაუბრუნდნენ. ჩვენთან მოხუცები, საუკეთესო შემთხვევაში, შვილებზე არიან დამოკიდებულნი, უარესში კი თვიდან თვემდე რამდენიმე ათეული ლარით უწევთ თავის გატანა. მგონი, ისიც ერთგვარი ტესტია ქვეყნისთვის, როგორ უვლის მოხუცებს და ბავშვებს – მათ, ვისაც ყველაზე მეტად სჭირდება ყურადღება და სათანადო პირობები. ამ მხრივ საამაყო ბევრი არაფერი გვაქვს. დღეს, მაგალითად, მოვყევი იმ მოხუცის ამბავს, რომელიც მეოცე დღეა რაიონის გამგეობასთან შიმშილობს საცხოვრებელი ფართობის მოთხოვნით. შვილები ამბობენ, სახლში ისე აწვიმდა, სხვა გამოსავალი ვეღარ იპოვა და იქ მიყვანა გვთხოვაო.

აყრილ გზებზე, გარემოვაჭრეებზე, სატრანსპორტო კოლაფსზე, შეუხედავი შენობების ფეტიშსა და პრიორიტეტების განაწილების უნარის დეფიციტზე აღარაფერს ვამბობ. სხვა სივრცეში მათზე საუბარი ლოგიკური და დროული იქნებოდა, აქ და ახლა, როცა ადამიანები გადარჩენისთვის, საარსებო მინიმუმისთვის და ღირსეულ ყოფასთან მიახლოებისთვის იბრძვიან, არქიტექტურასა და ინფრასტრუქტურაზე ლაპარაკისას აზრი მიწყდება, დილას მოყოლილი ამბები და ქუჩებში ნანახი კადრები მახსენდება.

ინტერნეტი გაქცევაა. შეგიძლია ათვალიერო განვითარებული ქვეყნების მოკირწყლული ქუჩები, სწორად სტრუქტურირებული ქალაქები, იკითხო ამბები მათი ბინადრების შესახებ, რომლებმაც უკიდურესი სიღატაკე წარსულს ჩააბარეს, მეტი გამბედაობა და მონდომება გამოიჩინეს, უფრო მშვიდად და სტაბილურად ცხოვრების უფლება მოიპოვეს. ახლა მარსზე უშვებენ თანამგზავრებს, ტექნოლოგიებს ხვეწენ, რობოტებს აწყობენ, შესაძლებლობების მაქსიმალურ რეალიზებას ცდილობენ, მომავლის შეცვლას აპირებენ.

კითხვა ნებისმიერ სივრცეში ლეგიტიმური და აქტუალურია, აქაც და სხვაგანაც. უბრალოდ, აქ, სადაც ჯერ კიდევ არსებობისთვის, გადარჩენისთვის გვიწევს ბრძოლა, ამაზე საფიქრალად ვერ ვიცლით. ამასობაში იზრდებიან ბავშვები, რომლებიც შეიძლება ვინმემ გროშების შესაგროვებლად დააწვინოს ქვაფენილზე, ექსტრემისტად გაზარდოს, მომავალი მოუკლას…

  თან ძალიან თამამად.

ამიტომაც – ჩვენ გვჭირდება მისი მუზეუმი, განახლებული და სხვაგვარი. საერთოდაც, უნდა არსებობდეს აუცილებელი მუზეუმების სია და შეგვიძლია ამაზე წერაც დავიწყოთ. ივანე მით უფრო დიდი თემაა – მთელი თავისი ურთულესი ბიოგრაფიით – მრავალმხრივი მოღვაწეობით და ტრაგიკული აღსასრულით. ჰოდა, უნდა მივხედოთ ივანეს, აღვადგინოთ მისი პოლემიკის დეტალები ილიასთან – ამისთვის არის შესაბამისი მასალა, გამოვფინოთ ოჯახის წევრთა სურათები, პუბლიკაციები, მიმოწერები, ნივთები – ისე არ დავკარგოთ ეს კაცი, როგორც თვითონ დაიკარგა ფიზიკურად. მე პირადად სიამოვნებით და უანგაროდ ჩავერთვები ამ საქმეში.

  ეს ამბავი იმან მიკარნახა, რომ მაჩაბლის მუზეუმი თბილისს გარეთაც არსებობს. წეროვანში. ლტოლვილი მუზეუმია. არცთუ ოდესღაც თამარაშენში იდგა, ძალიან ლამაზ ეზოში. ორ ომში მოყვა. დღეს არავინ იცის ჯერ კიდევ არსებობს თუ არა – ეგებ გადაწვეს თანამედროვე ,,ფუტურისტებმა’’. აქ კი მართლაც მხრებით გადმოიტანეს, რაც გადმოიტანეს და წეროვანში, აწ გარდაცვლილი დირექტორის კოტეჯში დაფუძნდნენ. მათაც ჭირდებათ მიხედვა.

ორი კვირის წინ საქართველოს ერთ-ერთ არაჩვეულებრივ, ბევრისგან დავიწყებულ პროვინციულ ქალაქში გახლდით. ქვემო ქართლის ყველაზე ლამაზ დასახლებაში გასაოცარ მოულოდნელობას გადავეყარე. ძველი გერმანული არქტიტექტურით ნაგებ სახლებსა და ბოლნისის უნიკალურ ტყე-პარკს ერთმანეთისაგან ერთი თითქოს არაფრით გამორჩეული ორღობე ჰყოფს. თუ არ დაიზარებთ და ორღობეს ბოლომდე ჩაუყვებით, თქვენც სახტად დარჩებით. შარაგზა დიდი საბჭოთა ალაყაფის კარებით სრულდება. ჭიშკარზე კი ფერადი, მთავრული ასოებით აწერია „არტ რეზიდენცია”. ეს ჯერ კიდევ ყველაფერი არ არის. ბედნიერების განცდა შენობაში შესვლის შემდეგ გაგიორკეცდებათ კიდეც. ცენტრალური სართულისკენ მიმავალ პირველსავე საფეხურზე შეამჩნევთ რამდენიმე საპროტესტო გრავიურას. ნიჭიერ მხატვარს საკმაოდ სამართლიანად ადგილობრივი ოქროს მომპოვებელი და ექსპლუატატორი ფირმა ადამიანების უბედურებაზე მომუშავე ხორცის საკეპი მანქანისათვის მიუმსგავსებია. ოთახების კედლებიც მოხატულია. მრავალფეროვანი კომპოზიციების საფუძველზე ჩვენი საზოგადოების მესიანიზმი, ავტორიტეტებისადმი უსიტყვო მორჩილება, სოციალური უსამართლობა და სახელმწიფოს ეკოლოგიური უპასუხისმგებლობაა გაკრიტიკებული და გაპროტესტებული. სახლის ერთ-ერთ კუთხეში მოხალისეების მიერ შეგროვილ ძალიან საინტერესო და შეიძლება ითქვას მრავალფეროვან ბიბლიოთეკასაც გადააწყდებით. ბრძნული წარწერების ამოკითხვა უზარმაზარ აივანზე შეგიძლიათ. აქ რევოლუციონერი ემა გოლდმანი და მერაბ მამარდაშვილი არიან პოპულარულნი. რეზიდენციის ყველაზე მნიშვნელოვანი სივრცე კი სარდაფშია განლაგებული. მასპინძლებს მიწისქვეშ სტუმრებისათვის ძველი, მაგრამ შესანიშნავი ჟღერადობის მქონე ფორტეპიანო და კინოჩვენებებისათვის განკუთვნილი დიდი თეთრი კედელი ეგულებათ.

მოულოდნელობის დაწვრილებით შესწავლის შემდეგ რეზიდენციის მუშაობის სპეციფიკით დავინტერესდი.

ბოლნისის „არტ რეზიდენცია” არაკომერციული დაწესებულებაა. მისი მიზანი შემოსავლების მოპოვება და ქირის ხარჯზე სიმდიდრის დაგროვება არ არის. საინიციატივო ჯგუფის დამფუძნებლების მოტივაცია პროვინციული ქალაქის გამოცოცხლება, ჩამკვდარი დასახლებისათვის დამატებითი ფუნციების შეძენა, ცენტრსა და პერიფერიას შორის ინტენსიური კავშირების დამყარება გახლავთ. რეზიდენცია წარმოადგენს საერთო თავისუფალ სამუშაო სივრცეს ხელოვანებისა და რიგითი მოქალაქეებისათვის. ორსართულიან სახლში ადამიანებს ერთად შეკრება და მსჯელობა შეუძლიათ. გარემო შესანიშნავ პირობებს ქმნის საერთო ინოვაციური პროექტების შემუშავებისა და ხანგრძლივი თანამშრომლობისათვის. აღნიშნულ სივრცეს უკვე არაერთხელ უმასპინძლია საჯარო ლექციების, ექსპერიმენტული საღამოების, კინოჩვენებების, ალტერნატიული მუსიკალური ღონისძიებებისა და მრავალკვირიანი პროფესიული შეკრებებისათვის. რაც მთავარია, რეზიდენცია ძალიან ხშირად გამხდარა რეგიონში სხვადასხვა მიზნით ჩამოსული ახალგაზრდული აქტივისტური ჯგუფების თავშესაფარი და ღამის გასათევი მყუდრო ადგილი.

ჩემთვის ყველაზე შთამბეჭდავი მაინც ამ ოაზისის შემქმნელის ისტორია გახლავთ. რეზიდენციის დამფუძნებელი კინომცოდნეა, რომელსაც დედაქალაქში ან საზღვარგარეთ ცხოვრების შესანიშნავი შანსები დღემდე აქვს. თუმცა, მან ყველაფერს საკუთარ მხარეში დაბრუნება ამჯობინა. მეტიც, გამორჩეულმა მოქალაქემ კეთილი საქმისათვის მშობლიური სახლი, მშობლიური კარ-მიდამო დათმო. რამდენი ჩვენგანი გაიმეტებდა საკუთარ საცხოვრებელს საჯარო სივრცედ გადაკეთებისათვის? ალბათ, ძალიან ცოტა. რა არის მისი მთავარი სურვილი? სახლის პატრონთან გასაუბრებამ დამარწმუნა, რომ საქმის წამომწყებს ორად ორი ამოცანა აქვს. უპირველეს ყოვლისა, მას სურს, რომ თავისი ქალაქის არსებობის შესახებ მთელ საქართველოს შეახსენოს. ამასთანავე, იგი საკუთარ პროფესიას ემსახურება და ფიქრობს იმ დროზე, როდესაც ბოლნისელი მასწავლებლები და მოსწავლეები კინოს სწავლების ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს მეთოდად აღიარებენ.

„ცეცხლი თვალებში”

რატომ ხდება, რომ სხვადასხვა ადამიანის მიერ წარმოთქმული ერთი და იგივე სიტყვა განსხვავებულად ჟღერს და მოქმედებს ჩვენზე? ერთ შემთხვევაში, უინტერესო და არაფრისმთქმელია, სხვა შემთხვევაში – განუსაზღვრელი ძალის მქონე… იმდენად ღრმად აღწევს ჩვენში და ისეთ სივრცეებს ეხება, რომ მყისიერად იწვევს ცვლილებას… რა განსაზღვრავს სიტყვის გავლენას და ძალას?

მეტაფორულად მეორე ტიპის ადამიანზე იტყვიან, რომ „ისეთი ცეცხლი აქვს თვალებში, რომ შეუძლია, სხვაც აანთოს…!”

„თვალებში ცეცხლზე” ერთი შემთხვევა გამახსენდა, რომელიც ამერიკულ უნივერსიტეტში მოხდა: გამოსაშვებ საღამოზე მიიწვიეს ერთი მილიარდერი, რომელსაც სიტყვით უნდა მიემართა მანტიებით და ქუდებით შემოსილი სტუდენტებისათვის, რომლებიც მეორე დღიდან ახალ ცხოვრებას იწყებდნენ. დღეს ისინი იყვნენ: ლაღები, თავისუფლები, ჯანმრთელები, ბედნიერები… ხვალიდან – წარმატებული ადამიანები და მენეჯერები… დღეს მხოლოდ მეოცნებეები….

მილიარდელმა სიტყვა ასე დაიწყო: ბევრი წლის წინ მეც თქვენსავით ვიყავი სტუდენტი (ყველა ასე იწყებდა თავის გამოსვლას…).  ბევრი წლის წინ – გაიმეორა ორატორმა, – მე ვიყავი სტუდენტი და მე არაფერი მქონდა… ა რ ა ფ ე რ ი…. ბევრ თქვენგანს დღეს უკვე აქვს მზა სამუშაო, ავტომობილი, ჰყავს გავლენიანი მშობლები… მე კი  ა რ ა ფ ე რ ი არ მქონდა… არაფერი! მე მქონდა დიპლომი და ცეცხლი თვალებში. და ეს ცეცხლი შესაძლოა, იმისგან მქონდა, რომ მე არაფერი მქონდა…. გავიდა დრო… ახლა მე მაქვს ყველაფერი და თვალებში ცეცხლი ისევ დამრჩა!

რას ნიშნავს პოზიტიურად აზროვნება?  ადამიანებმა რომ იცოდნენ, საკუთარი თავის ანატომია, რომელიც ცხოვრებისეულ მოვლენებს განსაზღვრავს, ალბათ უფრო ფრთხილები და მიზანმიმართულები იქნებოდნენ ფიქრისა და ოცნების დროს. წარმოიდგინეთ, რომ მართავთ მანქანას და მართვის არაფერი გაგეგებათ… ძალიან მალე თქვენ გადაიჩეხებით. ასეა, ადამიანიც მრავალგანზმილებიანი მანქანაა და ჩვენ კი მხოლოდ მისი ზედაპირული მართვა ვიცით. მაგალითად, ის, რომ მანქანის გადასაადგილებლად საჭიროა კვება, ძილი, სექსი და ასე შემდეგ. მაგრამ ის, რომ მას ყოველთვის სასურველ ადგილას არ მივყავართ, უფრო ღრმა მართვის სფეროა.

ზღაპრები, იგავები, მითები – ჩვენი არაცნობიერის ცოცხალი შემადგენელი ნაწილებია. ისინი, გარდა იმისა, რომ რაღაც კონკრეტულზე გვიყვებიან, ყოველთვის უფრო ღრმა აზრის და მნიშვნელობის მატარებელნი არიან. მაგალითად, ყველას გახსოვთ ალადინის და მისი ლამპის ზღაპარი. ფსიქოლოგები ლამპიდან ამოსულ ჯინს არაცნობიერის მეტაფორად განიხილავენ. ეს განხილვა კარგად ხსნის პოზიტიური აზროვნების ძალასა და გავლენას ჩვენს ცხოვრებაზე.

ჩვენი ცნობიერის და არაცნობიერის ენა განსხვავებულია. ცნობიერი, ე.წ. დუალისტური სამყაროს მკვიდრია, მან იცის – ჰოც და არაც… მაგრამ არაცნობიერი, რომელიც ყველაფერს ისმენს, სრულიად განსხვავებულად რეაგირებს ჩვენს აზრებზე, სურვილებსა და ემოციებზე. ის ყველაფერს, რაც ცნობიერში მიმდინარეობს, ეუბნება: დიახ… და არა მხოლოდ ეუბნება… ასრულებს მას! სწორედ ამიტომ არის გაიგივებული ჯინი არაცნობიერთან. ის თავის პატრონს  ყოველთვის ეუბნება: „გისმენ და გემორჩილები…”

და როგორ ფიქრობს უმეტესად ადამიანი? რა თქმა უნდა, მისი ცნობიერი გადავსებულია იმით, რაც არ მოსწონს, რაც არ უნდა, რისიც არ სჯერა, რისიც ეშინია…. ანუ ნეგატივით. ამ დროს კი ჯინი, რომელიც ყოველთვის თქვენს მხარზე ზის, თქვენს ნეგატიურ სურვილებს ეხმიანება და ასრულებს… ეს მითების და ზღაპრების ენაზე.

იმავეს ამბობს კვანტური ფიზიკა განსხვავებულ ენაზე: აზრი მატერიალურია, მსგავსი იზიდავს მსგავს ენერგიას. ყურადღების კონცენტრირება (დამკვირვებლის ეფექტი) რაიმეზე სრულიად  ცვლის მას… და, რაც მთავარია, ყოველთვის შეგიძლიათ დაბრუნდეთ „სუპერპოზიციაში” და შესაძლებლობათა ოკეანიდან გააკეთოთ ახალი არჩევანი…

ასე რომ, პოზიტიური აზროვნება არ ნიშნავს, რომ ცხოვრებაში არ შეამჩნიოთ ნეგატივი, ან უსიამოვნო ფაქტი ისე მიიღოთ, როგორც სასურველი… პოზიტიური აზროვნება ნიშნავს დამოკიდებულებას ფაქტისადმი… რომ პოზიტიური  ცვლილებები მხოლოდ მაშინ არის შესაძლებელი, როდესაც ფიქრობ (საუბრობ და ავრცელებ) სასურველ რეალობაზე და არა იმაზე, რაც არის და არ მოგწონს…

თუ თქვენ ატარებთ ასეთ აზრებს: რა საშინელია ცხოვრება; ამ ქვეყანას არაფერი ეშველება; ხომ ვამბობდი; ამ საქმიდან არაფერი გამოვიდოდა და ასე შემდეგ… თქვენს მხარზე შემომჯდარი ჯინი, რომლის არსებობის შესახებაც, შესაძლოა, არც იცით, ისმენს ამ ყველაფერს და ნებისმიერ აზრზე გპასუხობთ: დიახ!

ანუ ასეთ შემთხვევაში, მას ჰგონია, რომ თხოვთ იმას, რაზეც და როგორც ფიქრობთ და გისრულებთ… „დიახ… გისმენთ და გემორჩილებით”.

ერთი შეხედვით ძალიან ადვილია: შეცვალოთ ფიქრის ფოკუსი, სხვა არაფერი. და ამის შემდეგ დააკვირდეთ, როგორ შეიცვლება თქვენი ცხოვრება!

ვისთვისაც ზღაპარი მხოლოდ ზღაპარია, მისთვის არაფერი არ შეიცვლება, ხოლო ვინც ჩასწვდება ამ მარტივ ანატომიას, მისთვის რეალობა ზღაპრად გადაიქცევა…