ექვსი წლის ბავშვების უმრავლესობა ადრე თუ გვიან სვამს ნიშანდობლივ და საჭირბოროტო კითხვას: „რა ღირს?“ რა ღირს სასკოლო ჩანთა? კონსტრუქტორების ნაკრები? კლასგარეშე საკითხავი წიგნები? დისტანციური მართვის სათამაშო? მისი ყოველდღიური სასკოლო რაციონი?

ზოგ მშობელს ეს არ სიამოვნებს. მათ მიაჩნიათ, რომ ესა თუ ის საგანი ბავშვს ესთეტიკური ან ფუნქციური განსაკუთრებულობის შეგრძნებას უნდა უღვიძებდეს და არა მისი მატერიალური ღირებულებისადმი ინტერესს.

შესაძლოა, ბავშვმა ახლობლები უხერხულ მდგომარეობაშიც ჩააყენოს – როცა საჩუქრებს მიუტანენ, მადლობის ნაცვლად იკითხოს: „ეს დასურათებული 3-D წიგნი და ტრანსფორმერი რა ღირს?“

მშობლები უხსნიან ბავშვს, რომ ზრდილობიანი ადამიანები ასე არ იქცევიან, მის ნათქვამს ხუმრობაში ატარებენ, უწყრებიან კიდეც, მაგრამ უშედეგოდ – მეორე დღეს ბავშვი იმგვარადვე იქცევა და იმავე კითხვას სვამს: „კვირას „ვარსკვლავეთის ომების“ სანახავად მივდივართ, რა ღირს ბილეთები?“ დედამ ქურთუკი უყიდა: „რამდენი გადაიხადა დედიკომ?“ „რამდენი აქვს ხელფასი მამას? ბიძას?“

ცოტა მოზრდილი, 7-8 წლის ბავშვი მხოლოდ ფასით კი არ ინტერესდება, არამედ სურს, თავადაც ჰქონდეს ფული, შეხედოს, გადაკეცოს, დათვალოს. „აი, მე 75 ევრო მაქვს, დედამ თუ 25 ევრო მომცა, ასი მექნება“. ის უწინდებურად ხშირად აღარ ითხოვს საღეჭი რეზინის ან ტკბილეულის ყიდვას, მაგრამ ხელიდან არ უშვებს შემთხვევას, გთხოვოთ „ცოტა ფული“. ამ ფულს საღეჭ რეზინზე, ჩიფსებსა და სათამაშოებზე ხარჯავს, მაგრამ კმაყოფილებას უმთავრესად ფულის ხარჯვა ჰგვრის და არა ტკბილეული თუ სათამაშო.

ეს იმიტომ, რომ ექვსი-შვიდი წლის ბავშვი ჯერ კიდევ ვერ აღიქვამს ფულს როგორც სამეურნეო ცხოვრების ინსტრუმენტს.

ფსიქოლოგების აზრით, ფულისადმი დამოკიდებულების ფაქტორი უშუალოდ 6 წლის ასაკში ყალიბდება. „ჩვენ ასე ვცხოვრობთ, ჩვენი მეზობლები კი – სხვანაირად. მათ ფული ბევრი აქვთ, ჩვენ – ცოტა, ჩვენს კარის მეზობლებს კი – ჩვენზე ნაკლები“. ერთნი ძალიან კარგად ცხოვრობენ, აქვთ ძვირად ღირებული კომპიუტერები, ველოსიპედები, ისვენებენ სხვადასხვა კურორტზე. ეს ყველაფერი იმაზეა დამოკიდებული, ვის რამდენი ფული აქვს. მათი ყურადღება აქცენტირებულია ფულთან დაკავშირებულ საქმეებზე, რომლებიც დღევანდელ ცხოვრებასთან ასოცირდება და ეს ყველაფერი თანამედროვე ბავშვს მანამდე გადაეცემა, ვიდრე მისი ფსიქიკა განვითარების სათანადო დონეს მიაღწევს.

7 წლის მოზარდი ზუსტად გრძნობს თანაკლასელების მატერიალურ მდგომარეობას. მას არ გამოეპარება არც ერთი ნიშანი, რომელიც მატერიალურად უზრუნველყოფილი ოჯახების შვილებს განასხვავებს. მშობლებს უჩნდებათ შეგრძნება, რომ ბავშვები თავიანთი სოციალური მდგომარეობის ირგვლივ ამყარებენ დიქტატს. თუ კლასში, სადაც ბავშვი სწავლობს, წარმატება ფასდება არა იმით, რა შეუძლია ბავშვს, არამედ იმით, რა აქვს, მას ძლიერი ნებისყოფის გამოჩენა მოუწევს, რათა ამ შეჯიბრებაზე უარი თქვას.

„ბედნიერება ფულში არ არის“ – განათლებული და ცივილიზებული საზოგადოება ამაზე აღარც კი დავობს. ამ მოსაზრების მოწინააღმდეგენი კი ცინიკურად კითხულობენ: „აბა, რაშია, ფულის რაოდენობაში?“ იორკის უნივერსიტეტის მიერ 11-დან 15 წლამდე ასაკის მოზარდების გამოკითხვამ აჩვენა, რომ მათი ბედნიერების განცდა მშობლების შემოსავალზე არ არის დამოკიდებული. მათ ბედნიერებაზე გავლენას არ ახდენს არც ჯიბის ფულის რაოდენობა, არც მშობლების ხელფასი. მაშ, რა სჭირდება ამ ასაკის მოზარდს ბედნიერებისთვის? უბრალო და ბანალური რამ – მშობლები, დები, ძმები, ახლობლები, მოსიყვარულე ოჯახი.

მოზარდის ჯიბის ფული

არსებობს დაუწერელი კანონი, რომლის მიხედვითაც „მოზარდს არასოდეს ჰყოფნის ფული“: „დედა, ორმოცდაათი ევრო მინდა, ბავშვებმა „მაკდონალდსში“ წასვლა გადავწყვიტეთ“. ფსიქოლოგები და სოციალური მკვლევრები ამტკიცებენ, რომ მოზარდები თანხას უფრო მაღალ ნიშნულამდე ამრგვალებენ და ყოველთვის ავიწყდებათ ხურდის მოტანა. მარკეტოლოგებმა იციან, რომ ბავშვებს უფრო მეტი დანახარჯი აქვთ, ვიდრე მათ მშობლებს. სარეკლამო ინდუსტრია ისეა განვითარებული, რომ ყოველდღიურად გვახსენებს ბაზარზე ახალი „ახალგაზრდული საქონლის“ გამოჩენას.

მოზარდები დამოუკიდებლობისკენ მიისწრაფვიან, ამიტომ მშობლებმა, ვიდრე ავტორიტეტი არ დაუკარგავთ, მათ ფულთან ურთიერთობა უნდა ასწავლონ. თუ თქვენი შვილი მაღალ კლასშია, გართობისთვის უფრო ენდომება ფულის ხარჯვა, თქვენ კი შესაძლოა სასკოლო ინვენტარისა და წიგნების ყიდვა გსურდეთ. პირველსავე ცდაზე წარმატების მიღწევა შეუძლებელია, მაგრამ ოდესმე ხომ უნდა დაიწყოს. აუხსენით ბავშვს, რომ ოჯახის ბიუჯეტი რეზინისა არ არის და ფული ციდან არ ცვივა.

სიტყვები ისე არ მოქმედებს ბავშვზე, როგორც საქციელი. თუ მისი თანდასწრებით მეგობრის წინაშე თავს მოვიწონებთ „საუკეთესო დიზაინერის მიერ შექმნილი სამოსით“, ყაირათიანობისკენ მოწოდება აზრს დაკარგავს.

ფსიქოლოგები გვთავაზობენ, მოვუწყოთ ბავშვს „გამოსაცდელი თვე“: გამოვუყოთ თანხა, რომელმაც უნდა გადაფაროს ჩაცმისა და კვების  ხარჯი, ცოტაოდენი ფული პირადი საჭიროებისთვის, გასართობად და მობილურისთვის; მივცეთ უფლება, გაანაწილოს ეს თანხა განსაზღვრულ დროზე. მივცეთ სპეციალური რვეული ხარჯების ჩასაწერად, რომელსაც ზოგჯერ თავადაც ჩახედავთ მალულად.

კონტროლის დონე

მშობლების ერთ ნაწილს მიაჩნია, რომ ბავშვმა თავისუფლად უნდა ხარჯოს თავისი ფული, მეორე ნაწილის აზრით კი მან უნდა ახსნას, რაში დახარჯა თანხა. ფსიქოლოგები გვირჩევენ, ვენდოთ შვილს, მაგრამ ხშირად ვესაუბროთ. თუ გვეცოდინება, როგორ ხარჯავს ფულს, არასასურველი სიტუაციებისგანაც დაზღვეული ვიქნებით. ბავშვმა უნდა შეიგნოს, რომ ფული მშობლების შრომის საფასურია და პატივისცემით მოეპყროს მას. მშობლებისა და შვილების ურთიერთნდობა ფულთან ურთიერთობის საკითხებში დასაშვებია. ეს ეხმარება მოზარდს, გამოიმუშაოს ფინანსური გადაწყვეტილებების დამოუკიდებლად მიღების უნარი. ბავშვი უნდა მიეჩვიოს აზრს, რომ ფული ცხოვრების მნიშვნელოვანი ასპექტია და გონივრულ დამოკიდებულებას მოითხოვს.

შეცდომა N1: „ფულის თემისთვის“ ტაბუს დადება

თუ ოჯახში ფინანსებზე საუბარი დახურულ კარს მიღმა მიმდინარეობს და უხერხულობის განცდას აღძრავს, ბავშვს ვერ ჩამოუყალიბდება მართებული წარმოდგენა ფულის დანიშნულებაზე და შესაძლოა, უკვე ზრდასრულ ასაკში შეეჯახოს სირთულეებს ფულთან ურთიერთობისას: არასწორად გაანაწილოს, გაფლანგოს ან, პირიქით, მეტისმეტად მომჭირნედ ხარჯოს.

ოჯახურ ბიუჯეტზე საუბარი სამარცხვინო არ არის. შვილის თანდასწრებით ხელფასის რაოდენობის განხილვას არავინ გთხოვთ, მაგრამ ბავშვმა უნდა იცოდეს, საიდან და რა გზით შემოდის ოჯახში ფული და როგორ იხარჯება. ეს მისი მომავალი ფინანსური წარმატების საწინდარია.

შეცდომა N2: ჯიბის ფულის გარეშე დატოვება

საკუთარი ფულის ქონა ფასეული გამოცდილებაა დამოუკიდებლობისკენ მიმავალ გზაზე. ფსიქოლოგები ურჩევენ მშობლებს, 6-7 წლის ბავშვს რეგულარულად, კვირაში ან თვეში ერთხელ, გამოუყონ მცირეოდენი თანხა.

ამასთანავე, სასურველია, მოზარდს პირადი დანახარჯის წილი გაუზარდოთ. თუ 7 წლის ასაკში ის ფულს სურვილისამებრ ხარჯავდა, 14 წლისამ შეიძლება ნაწილობრივ გადაიხადოს საკუთარი გართობის საფასური, მობილურის საფასური, უყიდოს საჩუქარი მეგობარს და სხვა. ამ გზით ის სასარგებლო გამოცდილებას მიიღებს – ისწავლის საკუთარი შესაძლებლობების შეფასებას და ხარჯების ეფექტურ დაგეგმვას.

შეცდომა N3: ყოველგვარი დანახარჯის კონტროლი

როდესაც მშობელი უკრძალავს შვილს, ჯიბის ფულის „რაღაც სისულელეზე“ ხარჯვას ან ეჩხუბება უკვე ნაყიდი ნივთების გამო, რა თქმა უნდა, არასწორად იქცევა. ფული სათამაშო არ არის, მაგრამ თუ ასე მოვიქცევით, გამოვა, რომ ის ბავშვს მხოლოდ ფორმალურად ეკუთვნის, სინამდვილეში კი ვალდებულია, ყოველგვარი დანახარჯი მშობლებს შეუთანხმოს. ასეთი მკაცრი კონტროლი ბავშვს შეცდომის შიშს და საკუთარი თავისადმი უნდობლობას შთაუნერგავს.

ენდეთ ბავშვის არჩევანს. დიახ, თავდაპირველად ფულის ხარჯვა შეცდომების გარეშე შეუძლებელია, მაგრამ მხოლოდ ასე თუ მიიღებს მოზარდი სათანადო გამოცდილებას და ისწავლის სურვილისა და შესაძლებლობის ურთიერთშეთანხმებას.

შეცდომა N4: ნებაზე მიშვება

ბავშვს მთლიანად ნებაზე ნუ მიუშვებთ. დაე, იცოდეს, რომ შეუძლია და საჭიროცაა, მშობლებს მოეთათბიროს, რჩევა ჰკითხოს – იმ პირობით, რომ თქვენგან მხარდაჭერას მიიღებს და არა გაკიცხვას. დაეხმარეთ, თანდათანობით აითვისოს ფინანსური სიბრძნე.

მშობლებმა უნდა შეიმუშაონ ფულთან დაკავშირებული წესებიც: არ შეიძლება სკოლაში ბევრი ფულის წაღება, არ შეიძლება სიმდიდრეზე ხმამაღლა საუბარი ან ბევრი ფულით თავის მოწონება.

დაბოლოს, შეცდომა N5: კარგი ნიშნებისთვის „გასამრჯელოს“ გადახდა

ფსიქოლოგები გვირჩევენ, არ გამოვიყენოთ ეს მეთოდი ბავშვის წასახალისებლად. ის სწავლობს არა იმისთვის, რომ გაგახაროთ ან ფული გამოიმუშაოს, არამედ იმისთვის, რომ ცოდნა მიიღოს და ადრე თუ გვიან თავად განსაზღვროს თავისი მომავალი.

ბავშვების აღზრდის შესახებ უამრავი რამ დაწერილა. მინდა, ერთი საინტერესო სტატიის თარგმანი შემოგთავაზოთ. მისი ავტორია რუსი ფსიქოლოგი ევგენია დუნაევა, რომელიც მრავალი წელია რუსეთში, ფსიქოლოგიური დახმარების ერთ-ერთ რესურსცენტრში მუშაობს ძნელად აღსაზრდელ ბავშვებსა და მოზარდებთან და მათი ოჯახის წევრებთან.

შესავალი

როგორები არიან ეს „რთული” მოზარდები? – ისინი გამომწვევად იცვამენ, უსმენენ „საშინელ“ მუსიკას, გამუდმებით ითხოვენ ფულს და არაფრად აგდებენ ახლობლების გრძნობებს. ცუდად სწავლობენ, შეუძლიათ, მამა სიგიჟემდე მიიყვანონ, დედას ცრემლები აღვრევინონ, ბებიას ინფარქტი დამართონ. მათ არ სურთ თქვენი აზრის მოსმენა და, მით უმეტეს, გათვალისწინება. რაც მთავარია, სულაც არ მიაჩნიათ, რომ შეცდომას უშვებენ და არც მის გამოსწორებას აპირებენ.

„რთული მოზარდი“ – ეს არის არასრულწლოვანი, რომლის მშობლებმაც აღზრდის პროცესში უამრავი სტრატეგიული და ტაქტიკური შეცდომა დაუშვეს. იმისთვის, რომ ნათელი გახდეს, რა კავშირია აღზრდასა და ბავშის „რთულ“ ქცევას შორის, წარმოგიდგენთ მარტივ სქემას.

მოზარდები „რთულები“ ხდებიან, როდესაც:

• მშობლების მოთხოვნები არ შეესაბამება შვილების ასაკს.
• მშობლები ბევრის უფლებას აძლევენ შვილებს და ცოტას სთხოვენ.
• მშობლები ცოტა თავისუფლებას აძლევენ შვილებს და ბევრს ითხოვენ მათგან.
• მშობლების დამოკიდებულება ბავშვების მიმართ არ შეესაბამება მათ ასაკს:

◦ მიაჩნიათ, რომ მათი შვილი ჯერ კიდევ პატარაა და შესაბამისად ექცევიან.

◦ მიაჩნიათ, რომ მათი შვილი უკვე დიდია და მას, ფაქტობრივად, ბავშობიდანვე ექცევიან როგორც ზრდასრულს, რომელსაც უკვე საკმაო ცხოვრებისეული გამოცდილება აქვს დაგროვებული.

• მშობლები ხშრად ეუბნებიან შვილს, რომ ყველაფერი, რასაც წარმოადგენენ და რაც აქვთ (და, რაღა თქმა უნდა, თავად შვილიც), მათი საკუთრებაა. ამით მშობლები შვილს ართმევენ უფლებას, იცხოვროს საკუთარი ცხოვრებთ, იყოს დამოუკიდებელი პიროვნება, ჰქონდეს გრძნობები და, რაც მთავარია, ცხოვრებაში საუკთარ, თუნდაც მცირე წარმატებას მიაღწიოს.
• მშობლები მხოლოდ იმაზე ფიქრობენ, მაქსიმალურად დააკმაყოფილონ შვილის მატერიალური მოთხოვნილებები და ყურადღების მიღმა რჩებათ მოზარდთან სულიერი, თბილი, მეგობრული ურთიერთობის დამყარების აუცილებლობა.
• მშობლები ცდილობენ, შვილი გაიზარდოს მათ „იდეალურ მედ“, გახდეს ისეთი, როგორადაც თავად ვერ მოახერხეს გახდომა. რაც ყველაზე უარესია, მშობლებს ხშირად სწორედ ის, მათ მიერვე შექმნილი „იდეალური შვილი“ უყვართ, რასაც ბავშვები ქვეცნობიერად გრძნობენ და მძიმედ განიცდიან.
• მშობლების აღზრდის სტილი არათანამიმდევრულია.
• ოჯახში არ არსებობს მკაფიო წესები. მაგალითად, გაუგებარია, რისთვის შეიძლება დასაჯონ შვილი და რისთვის შეაქონ. ხშირად ეს მშობლის ერთგვარ ხუშტურზეა დამოკიდებული.
• ოჯახში აღზრდის, მინიმუმ, ორი წესი მოქმედებს: ერთი – მამის, მეორე – დედის, რომლებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება.
• ოჯახში არის გარკვეული წესები, მაგრამ ისინი სპონტანური და არათანმიდევრულია: დასჯიან შვილს, მერე კი ბოდიშებს უხდიან, ეფერებიან და საჩუქრებსაც კი სჩუქნიან.

მოზარდები „რთულები“ ხდებიან, რათა:

• მიიღონ ყურადღება. არ აქვს მნიშვნელობა, დადებითი იქნება ეს ყურადღება თუ უარყოფითი:

◦ თუ ბავშვობაში მშობლები ყურადღებას აკლებდნენ

◦ ან ჰიპერყურადღების გარემოში ამყოფებდნენ, რის გამოც მოზარდს ჩამოუყალიბდა სიყვარულის ეგრეთ წოდებული უსასრულო (ნევროზული) მოთხოვნილება.

• დაიცვან საკუთარი უფლება, იყვნენ მშობლებისგან დამოუკიდებელი პიროვნებები, მოიპოვონ საკუთარი თავის პატივისცემა და მოახერხონ თვითდამკვიდრება.

მოზარდები „რთულები“ ხდებიან მას შემდეგ, რაც:

• მშობლები მთელ თავისუფალ დროსა და ძალ-ღონეს ახარჯავენ შვილს, ისაა მათი ცხოვრების ერთადერთი საზრისი და ნათელი წერტილი ცხოვრების ლაბირინთში.
• მშობლები საკმარის დროს არ უთმობენ შვილთან ურთიერთობას, მასთან საუბარს, აზრებისა და გრძნობების გაცვლა-გამოცვლას. ასეთ ოჯახებში თავაზიანი, მაგრამ ცივი ურთიერთობებია დამკვიდრებული და ემოციების ღიად გამოხატვა არ არის მიღებული.
• მშობლებს ერთმანეთთან აშკარა ან ფარული კონფლიქტი აქვთ, ამიტომ ვერ აღწევენ თანხმობას, რათა შვილთან თანმიმდევრული და პრინციპული ურთიერთობა დაამყარონ.

მოზარდები „რთულები“ ხდებიან, რადგან:

• შვილების აღზრდისას მშობლები გამუდმებით არღვევენ აღზრდის ძირითად წესებსა და პრინციპებს.
• ოჯახში, სადაც რამდენიმე ბავშვია, მშობლები უმცროსი და უფროსი შვილების მიმართ ხშირად აღზრდის სრულიად სხვადასხვა მიდგომებს იყენებენ.
• ხშირად მშობლები არასერიოზულად ეკიდებიან აღზრდას როგორც ასეთს, ვინაიდან მიაჩნიათ, რომ ბავშვი ისედაც იღებს „საჭირო დარიგებებს“ საბავშვო ბაღში, სკოლაში, მეგობრების წრეში და ა.შ.

მოზარდები „რთულები“ ხდებიან მას შემდეგ, რაც:

• მშობლები განქორწინდებიან და ერთმანეთთან ძალიან ცუდი ურთიერთობა აქვთ.
• მშობლები შვილთან „თავის მართლების“ ფორმად ირჩევენ მეორე მშობლის ხარჯზე საკუთარი ავტორიტეტის შენარჩუნებას.
• მშობლები დანაშაულის გრძნობის საბაბით თავს არიდებენ შვილთან ურთიერთობას.
• ბავშვი იზრდება არასრულ ოჯახში – მხოლოდ დედასთან, მამასთან ან სულაც ბებიასთან და არ იცის რას ნიშნავს სხვადასხვა სქესის ადამიანთა სრულფასოვანი თანაცხოვრება.

შეუძლიათ თუ არა ფსიქოლოგებს დახმარება „რთული“ მოზარდების პრობლემის მოგვარებაში? რა თქმა უნდა, შეუძლიათ, მაგრამ მხოლოდ მაშინ, თუ ამაში მათთან ერთად აქტიურად ჩაერთვებიან მოზარდის მშობლებიც.

ოჯახების კონსულტირების მრავალწლიანმა გამოცდილებამ დამარწმუნა, რომ ბავშვები მშობლების შეცდომების ანარეკლები არიან. ჩემს პრაქტიკაში, ფაქტობრივად, არ ყოფილა არც ერთი შემთხვევა, რომ მოზარდის ქცევა ისე, თავისთავად გამხდარიყოს „რთული“. მშობლები, განურჩევლად იმისა, აცნობიერებენ თუ ვერა, ყოველთვის „დამნაშავენი“ არიან, რადგან:

• ბავშვი იზრდება ჰიპერმზრუნველობის გარემოში, სადაც ყველა სურვილს უმალვე უსრულებენ;
• არ აქვს მშობლებთან სრულფასოვანი ემოციური კონტაქტი;
• იზრდება მეტისმეტად მკაცრ გარემოში და მისი დასჯის მეთოდები არ შეესაბამება საქციელს;
• იზრდება არასრულ ოჯახში, მეტწილად – ბებიასთან.

დაბოლოს, არ არსებობს ბავშვის პრობლემა ოჯახის პრობლემისგან განცალკევებით. ბავშვები არ არიან ავტონომიურები, ამიტომ მათი დახმარება მშობლების აქტიური ჩართულობის გარეშე შეუძლებელია. მას შემდეგ, რაც მშობლები გააცნობიერებენ საკუთარ როლს, მოზარდის ქცევის კორექცია გაცილებით ადვილი გახდება.

მოტივაციის  გარეშე ძნელი წარმოსადგენია, სწავლების პროცესს სასურველი შედეგი ჰქონდეს და სწავლა სასურველ საქმიანობად იქცეს. მოსწავლის მოტივირებაზე დიდადაა დამოკიდებული პედაგოგის მოტივაციაც. გავიხსენოთ, რა მძიმე და გულდასაწყვეტია, როცა მასწავლებელი მაქსიმალურად მონდომებულია, მაგრამ ამჩნევს, მოსწავლე უინტერესო გამომეტყველებით რა ხშირად დასცქერის გაკვეთილზე საათს… თავადაც ვყოფილვართ ასეთ როლში, როცა გაკვეთილისა  თუ ლექციის ამოწურვას მოუთმენლად ველოდით და უსარგებლო (ასე მიგვაჩნდა) დრო კი იწელებოდა.

მოტივაციის ამაღლების ტექნოლოგიებზე განათლების თეორეტიკოსები საკუთარ მოსაზრებებს გვთავაზობენ. მათ ბევრი საერთო და განსხვავებული მიდგომა აქვთ. მაგრამ პედაგოგი ამ ტექნოლოგიებში ეძებს ისეთ მიდგომებს, რომელიც პრაქტიკულად მიღწევადი და ეფექტური იქნება.

განათლების ტექნოლოგიების სპეციალისტის ჯონ კელერის მიერ ჩამოყალიბებული მოდელი გულისხმობს მოტივაციის გაკვეთილის გეგმაში ჩაშენებას. ამ მოდელის ავტორი ყურადღებას 4 ძირითად ფაქტორზე ამახვილებს, რომლებსაც ემყარება მოტივაცია. ესენია: ყურადღება, აქტუალობა, თავდაჯერებულობა, კმაყოფილების განცდა. კელერის აზრით, ეს ოთხი კატეგორია ქმნის იმ პირობების ერთობლიობას, რომელიც აუცილებელია ადამიანისათვის, რომ მოტივირებული იყოს.

ყურადღება

მოსწავლეთა ყურადღების  მოპოვება  ჩაუნაცვლებელი წინაპირობაა წარმატებული გაკვეთილისთვის. ამის მისაღწევად სხვადასხვა სტრატეგია გამოიყენება: უბრალო მხედველობითი კონტაქტი, მოულოდნელი ამბის მოყოლა, უცხო ხმოვანი სიგნალის გამოყენება ან სხვა რაიმე მოულოდნელის გაკეთება (ეკრანზე სიტყვის თავდაყირა გამოტანა, დამაინტრიგებელი კითხვის დასმა და ასე შემდეგ).

მოდელის ავტორი მასწავლებელს ურჩევს გაკვეთილის დაგეგმვისას  საკუთარ თავს დაუსვას კითხვები:

დაინტერესება: რა შემიძლია გავაკეთო, მათი ყურადღების მოსაზიდად და გაკვეთილის თემით დასაინტერესებლად?

ცნობისმოყვარეობის გაღვივება: როგორ შემიძლია მათი ცნობისმოყვარეობის  გაღვივება?

ყურადღების შენარჩუნება: რომელი ტაქტიკა უნდა გამოვიყენო, რომ მათი ყურადღება მთელი გაკვეთილის მანძილზე შევინარჩუნო?

ალბათ, გავიხსენებთ ისეთ შემთხვევას, როდესაც მასწავლებელი თუ ლექტორი საუბარს  აუდიტორიასთან კონტაქტის, აუდიტორიის განწყობით დაინტერესების გარეშე იწყებს. კელერის მტკიცებით, ასეთ პრაქტიკაში ცალსახად გამორიცხულია საკვანძო ელემენტი, რომელიც იწვევს ან აღვივებს ცნობისმოყვარეობას. საბედნიეროდ, ეს სულაც არ ითხოვს დიდ დროს: მთავარია  პედაგოგმა გამოიმუშაოს ჩვევა,  გააზრებულად დარწმუნდეს აუდიტორიასთან კონტაქტში. ამისთვის რამდენიმე წამიც კი შეიძლება აღმოჩნდეს საკმარისი. მნიშვნელოვანია, რომ ასეთ ხანმოკლე კონტაქტს შეუძლია შეცვალოს მთელი გაკვეთილის მსვლელობა და ის გამოცდილება, რომელსაც მოსწავლეები მიიღებენ.

აქტუალობა

აქტუალობის განცდის შექმნა შემდეგი საკვანძო ტაქტიკაა. კელერის აზრით, იმ შემთხვევაშიც კი, როცა ყურადღება და ცნობისმოყვარეობა გაღვივებულია, მოტივაცია გაქარწყლდება, თუ მოსწავლისთვის შინაარსს ფასეულობა არ აქვს. გაკვეთილი აქტუალური ხდება მაშინ, როცა მისი თემა პირდაპირ კავშირშია მოსწავლის მიზნებთან, მის ინტერესებთან და სწავლის სტილთან.

კელერის მოდელის მიხედვით, მასწავლებელმა თავის თავს უნდა დაუსვას კითხვა: რაში გამოადგებათ ჩემს მოსწავლეებს ამ მასალის ცოდნა? შეიძლება ეს კითხვა თავად მოსწავლეებსაც დავუსვათ თემასთან, საგანთან, კონცეფციასთან მიმართებაში.

მასწავლებელს გაკვეთილის დაგეგმვისას შემდეგი კითხვები დაეხმარება:

მიზანთან მიმართებაში: როგორ შემიძლია დავაკმაყოფილო ჩემი მოსწავლეების საჭიროებები? საერთოდ, ვიცი, რა წარმოადგენს მათ საჭიროებებს?

ინტერესებთან მიმართებაში: როგორ და როდის შემიძლია მოსწავლეებს შევუქმნა მათ საჭიროებებზე დაფუძნებული  არჩევნის საშუალება?

გამოცდილებასთან მიმართებაში: როგორ შემიძლია დავუკავშირო გაკვეთილის თემა მოსწავლეთა ცხოვრებისეულ გამოცდილებას?

პრაქტიკოსები ადასტურებენ, რომ იდეალური სახელმძღვანელოც კი სრულად ვერასდროს მოერგება და დაფარავს იმ საჭიროებებს, რომელსაც მრავალფეროვანი, განსხვავებული  ინტერესებისა და გამოცდილების აუდიტორიები წარმოშობს. მასწავლებლის წინაშეც ეს ამოცანა იკვეთება – მოახდინოს შინაარსისა და მეთოდების მოდიფიცირება კონკრეტული საჭიროებების გათვალისწინებით.

თავდაჯერებულობა

დაჯერებულობის განცდა ჩნდება მაშინ, როცა არსებობს წარმატების მოლოდინი. ამ მოლოდინის გამყარებაში დახმარება  მასწავლებელს ცალსახად შეუძლია. მან უნდა იზრუნოს, რომ მოსწავლეს გაუჩნდეს რწმენა საკუთარი შესაძლებლობების მიმართ.

ამ ასპექტისთვის მასწავლებელს შემდეგ კითხვებს სთავაზობენ:

წარმატების მოლოდინი: როგორ შემიძლია დავეხმარო მოსწავლეს ჰქონდეს წარმატების მოლოდინი?

წარმატების შესაძლებლობა: როგორ/ რა სახით დაეხმარება მოსწავლეს თავისი წინა გამოცდილება შეიძინოს საკუთარ კომპეტენციაში დაჯერებულობის განცდა?

პერსონალური პასუხისმგებლობა: რა გზით  გაიაზრებენ მოსწავლეები, რომ მათი წარმატება პირდაპირ არის დამოკიდებული მათსავე ძალისხმევასა და შესაძლებლობებზე?

ხშირად მოსწავლეებს არ ეძლევათ შესაძლებლობა, გაიაზრონ საკუთარი წარმატება ან წარუმატებლობა. ხანდახან წარუმატებლობა შეიძლება იყოს სწავლების პროცესის აუცილებელი და გარდაუვალი კომპონენტი. ან ეს შეიძლება იყოს შედეგი ისეთი გარე ფაქტორებისა, რომლის კონტროლზეც მოსწავლეს ხელი არ მიუწვდება. როცა წარუმატებლობას წარუმატებლობა მოსდევს და თან არ ხდება გამომწვევი მიზეზების გააზრება, თავს იჩენს საშიში დასკვნა, რომ მოსწავლეს არ აქვს წარმატების მიღწევის უნარი. შედეგად ასეთი დასკვნა, ვისგანაც არ უნდა მოდიოდეს ის, ანადგურებს მოსწავლის თვითშეფასებასა და სწავლისადმი მოტივაციას.

კმაყოფილების განცდა

მეოთხე ფაქტორი მოტივაციის შესაქმნელად არის კმაყოფილების განცდა, რომელსაც კელერი პირდაპირ უკავშირებს საკუთარი წარმატებებით გამოწვეულ ან გამოცდილების პროცესში განცდილ პოზიტიურ ემოციებს. ეს ნიშნავს, რომ მოსწავლე იღებს აღიარებას და წარმატების დადასტურებას, რაც თავის მხრივ მასში კმაყოფილებისა და სამართლიანობის განცდას აღძრავს.

გაკვეთილის დაგეგმვისას გასათვალისწინებელი კითხვები:

შინაგანი მოტივაცია: როგორ უნდა შევუქმნა მოსწავლეს  რეალური შესაძლებლობები იმ ცოდნისა და უნარების გამოყენებით, რომელსაც ახლახან დაეუფლა?

შედეგებისთვის დაჯილდოება: როგორ უნდა გავუმყაროთ მოსწავლეს წარმატების განცდა?

სამართლიანი მიმართვა: როგორ დავეხმარო მოსწავლეებს, რომ განუმტკიცდეთ საკუთარი მიღწევებით გამოწვეული დადებითი განცდა?

როცა მოსწავლე ხედავს სწავლის აზრს, მას სულ სხვა განცდა უჩნდება  სასწავლო პროცესის მიმართ. როცა მას აქვს კმაყოფილების განცდა, ჩნდება სურვილი უფრო მეტი ასეთი შეგრძნების  და ემოციის მიღებისა.

ამ მარტივი მიდგომების  გამოყენებით, გაკვეთილზე მასწავლებელს შეუძლია მოსწავლეს მისცეს სულ სხვა გამოცდილება და ემოციები.  ყველაზე მთავარია, მასწავლებელი დაეხმაროს მოსწავლეს საკუთარ თავში გააღვივოს ცნობისწადილი; შეუქმნას  გარემო იმის გასაგებად, რა არის მისთვის აქტუალური; დაეხმაროს გახდეს თავდაჯერებული; დაბოლოს, კმაყოფილება მიიღოს სწავლის პროცესისაგან.

1 აპრილი მთელ მსოფლიოში აღინიშნება, როგორც ხუმრობისა და მასხრობის დღე. სხვაგვარად ამ დღესასწაულს “სულელთა დღესაც” ეძახიან.

მსგავსი დღესასწაული სხვადასხვა დროს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში ტრადიციულად აღინიშნებოდა. ამგვარი ზეიმებიდან უძველესი, ე. წ. სატურნალიებია, რომელიც ძველ რომში დეკემბრის თვეში იმართებოდა. სატურნალიების მთავარი ღირშესანიშნაობა ის იყო, რომ ერთი დღის განმავლობაში მონები და მათი პატრონები ადგილებს ცვლიდნენ. ანუ მონებს უფლება ეძლეოდათ, ნებისმიერი რამ დაევალებინათ თავიანთი პატრონებისათვის და ეს უკანასკნელნი ვალდებულნი იყვნენ, ყველა ბრძანება შეესრულებინათ.

მსგავსი დღესასწაული იმართებოდა ძველ ბრიტანეთშიც. ეს გახლდათ ძველ კელტთა ერთ-ერთი ღვთაების – ხუმრობისა და გართობის ღმერთის ლუდის სახელობის დღესასწაული.

თავად 1 აპრილის ხუმრობის დღედ დაწესება ევროპაში გრიგორიანული კალენდრის შემოღებას უკავშირდება. 1582 წელს საფრანგეთი გახდა პირველი ქვეყანა ევროპაში, რომელიც იულიანური კალენდრიდან გრიგორიანულზე გადავიდა. იულიანური კალენდრით ახალი წლის აღნიშვნა 1 აპრილს ხდებოდა, გრიგორიანული კალენდრით კი ახალი წელი 1 იანვარს უნდა აღენიშნათ.

მაგრამ იყვნენ ისეთებიც, რომლებიც არ დაემორჩილნენ ამ ცვლილებას და ახალი წლის მოსვლას ისევ 1 აპრილს აღნიშნავდნენ. ასეთი ადამიანები საყოველთაო დაცინვისა და მასხრობის ობიექტები გახდნენ. მას შემდეგ ევროპაში 1 აპრილს ადამიანთა გაქილიკება და მსუბუქი ხუმრობები ტრადიციად დამკვიდრდა და ჩვენს დრომდე მოაღწია.

დროთა განმავლობაში იზრდებოდა საპირველაპრილო გაშაყირების მასშტაბებიც. გაზეთების გაჩენამ და საერთოდ, მედიის განვითარებამ საპირველაპრილო ხუმრობები მთელ მსოფლიოს მოსდო. აქვე გთავაზობთ მედიის მიერ საპირველაპრილო გამოშვებებში მკითხველთა, მსმენელთა თუ მაყურებელთა გამასხარავების ქრესტომათიულ მაგალითებს.

კაპიტოლიუმის დამხობა

1933 წლის 1 აპრილს გაზეთმა “კაპიტალ ნიუსმა” პირველ გვერდზე გამოაქვეყნა: “დღეს გამთენიისას კაპიტოლიუმის მშვენიერი შენობა, რომლის აშენებაც 8 მილიონი დოლარი დაჯდა, ნანგრევებად იქცა. შენობის მთავარი თაღი იდუმალებით მოცული აფეთქებების შედეგად გვერდზე გადაიხარა და შენობას ჩამოემხო”. იქვე მოთავსებული იყო დანგრეული კაპიტოლიუმის მოზრდილი ფოტოც.

გაზეთი იუწყებოდა, რომ პირველი აფეთქება დილის 8-ის ნახევარზე გაისმა და ქუჩაში კანტი-კუნტად მოსიარულე გამვლელები გრანიტის წვრილი ნამტვრევების ნამდვილ სეტყვაში მოხვდნენ. საბედნიეროდ, სერიოზულად არავინ დაშავებულა.

“ხელისუფლების წარმომადგენელთა აზრით, აფეთქების მიზეზი შეიძლება ის იყო, რომ სენატში რამდენიმე კვირის გაცხარებული დებატების შემდეგ შენობაში დიდი რაოდენობით გაზი დაგროვდა, რომელიც რაღაც მიზეზთა გამო აალდა და აფეთქდა”, – წერდა გაზეთი.

სტატიას თან ერთვოდა წვრილი შრიფტით აკრეფილი რუბრიკის სათაური “საპირველაპრილო ხუმრობა”, მაგრამ ამერიკელთა დიდმა ნაწილმა მაინც დაიჯერა ეს ყველაფერი და 1 აპრილს ქვეყნის ზოგიერთ ქალაქში ნამდვილი პანიკა ატყდა.

როგორ დაისხა ხემ მაკარონი

საპირველაპრილო ხუმრობებში ტელევიზია 50-იანი წლების ბოლოს ჩაერთო და პირველივე ჯერზე გამაოგნებელი ცნობები მიაწოდა მაყურებელს. 1957 წლის 1 აპრილს ბრიტანეთის ტელეკომპანია ბი-ბი-სის საინფორმაციო გადაცემა “პანორამაში” გავიდა სიუჟეტი, რომ “სამხრეთ შვეიცარიაში ფერმერებმა მაკარონის არნახული მოსავალი მიიღეს” და რომ “შვეიცარიული მაკარონი წლეულს ალბათ მსოფლიო ბაზარზე გვარიანად შეავიწროებს იტალიურ სპაგეტის”.

ამასთან ერთად, ტელევიზიით ნაჩვენები იყო ერთი შვეიცარიული სოფელი, სადაც ფერმერები “მაკარონის ხეებიდან” ახალ მოსავალს “კრეფდნენ” და კალათებში ყრიდნენ. შემდეგ თავად ფერმერები ჟურნალისტთან საუბრისას აცხადებდნენ: ჩვენთან მაკარონის ასეთი არნახული მოსავალი იმიტომ მოვიდა, რომ ზამთარი მეტად თბილი იყოო.

“სპაგეტის მთავარი მიმწოდებელი მსოფლიო ბაზარზე, მოგეხსენებათ, იტალია გახლავთ. დარწმუნებული ვარ, მრავალ თქვენგანს ექნება ნანახი პოს დაბლობზე გაშენებული სპაგეტის პლანტაციების წარმტაცი ხედი. მაგრამ იტალიური სპაგეტის ხარისხი წლიდან წლამდე უარესდება. წლეულს შვეიცარიაში მოწეული მოსავალი კი ხარისხით გაცილებით სჯობს იტალიურს”, – მთელი სერიოზულობით ჰყვებოდა გადაცემის წამყვანი.

სიუჟეტი მთავრდებოდა სიტყვებით: “არაფერია საკუთარ ეზოში საკუთარი ხელით მოყვანილ მაკარონზე გემრიელი”.

მაყურებელთა ძალიან დიდმა ნაწილმა დაიჯერა, რომ მაკარონი ხეებზე იზრდება. ბი-ბი-სი კინაღამ წალეკა სატელეფონო ზარებმა – ბრიტანელებს აინტერესებდათ, როგორ შეიძლებოდა საშინაო პირობებში სპაგეტის მოყვანა. ერთმა ბრიტანულმა კომპანიამ კი შვეიცარიაში იქაური მაკარონის ნერგების შესაძენად თავისი წარმომადგენლებიც კი გაგზავნა.

აქვე ისიც უნდა ითქვას, რომ 50-იანი წლების ბრიტანეთში სპაგეტი და მაკარონი მაინცდამაინც ფართოდ გავრცელებული არ იყო და ეგზოტიკურ კერძად ითვლებოდა.

გაუქმებული დღეები

1979 წლის 1 აპრილს ლონდონური რადიოსადგური “კაპიტოლ რეიდიო” იუწყებოდა, რომ 1945 წლის შემდეგ ბრიტანეთში ყოველწლიურად ზაფხულის დროზე გადასვლისა და უკან დაბრუნების გამო დროის აღრიცხვით ბრიტანეთმა დანარჩენ მსოფლიოს ზუსტად 48 საათით გაუსწრო. ამის გამო მთავრობამ გადაწყვიტა, “დაელოდოს” 2 დღე-ღამით “ჩამორჩენილ” მსოფლიოს, რის გამოც წელს კალენდრიდან ორი დღე – 5 და 12 აპრილი ამოღებული იქნებაო. ანუ 4 აპრილის მომდევნო დღე ბრიტანეთში ოფიციალურად 6 აპრილი იქნებოდა, 11 აპრილისა კი – პირდაპირ 13 აპრილი.

სანამ ყველაფერი გაირკვეოდა, ამ საპირველაპრილო ხუმრობამ ქვეყანაში ნამდვილი ქაოსი გამოიწვია. რადიოსადგურში ტელეფონი არ ჩერდებოდა. ზოგს აინტერესებდა, მიიღებდა თუ არა უმუშევრობის დახმარებას ამ ორი გაუქმებული დღისათვის, ზოგს – რატომ მაინცდამაინც ეს დღეები იქნა შერჩეული. ზოგი პირდაპირ ითხოვდა, თუ გაუქმებაზეა საქმე, 13 აპრილი გავაუქმოთ, მაინც თარსი რიცხვიაო. ერთი ქალბატონი კი პირდაპირ მოთქვამდა ტელეფონში: 5 აპრილს დაბადების დღე მაქვს და ახლა რა მეშველებაო.

ლენინი დისნეილენდში

1995 წლის 1 აპრილს გაზეთმა “აირიშ ტაიმსმა” გამოაქვეყნა ცნობა, რომ ევროდისნეილენდის ხელმძღვანელობა რუსეთის მთავრობასთან შეთანხმებით უახლოეს მომავალში საფრანგეთში გრანდიოზულ გასართობ პარკში კომუნიზმის ბელადის, ვლადიმერ ლენინის მუმიის გადასვენებას აპირებს. აქვე ნათქვამი იყო, რომ ლენინის ახალი მავზოლეუმი ევროდისნეილენდის მთავარ ატრაქციონად გადაიქცეოდა. ამავე დროს, რუს ნაციონალისტებს განზრახული ჰქონდათ, მოსკოვში წითელ მოედანზე მდებარე მავზოლეუმში რუსეთის უკანასკნელი იმპერატორის, ნიკოლოზ II-ის ნეშტი დაესვენებინათ.

ყველაფერი ეს, რასაკვირველია, საპირველაპრილო ხუმრობა იყო, მაგრამ მოხდა გასაოცარი რამ – რუსეთის მთავრობამ სრული სერიოზულობით მიიღო ეს წინადადება. მთავრობის წარმომადგენელმა ამ ცნობის კომენტირებისას განაცხადა, რომ რუსეთი თანახმაა გაყიდოს ლენინის ნეშტი და რომ მთავარია, მხარეები თანხაზე შეთანხმდნენ.

როგორ ჩამოართვეს გიორგი კანდელაკს ოქროს მედალი

ხუმრობა ქართველებისათვის უცხო ხილი ნამდვილად არ არის და მკითხველთან მსუბუქად გახუმრების ტრადიცია ქართულ მედიაშიც კარგა ხანია დამკვიდრდა. ერთ-ერთი ყველაზე გახმაურებული საპირველაპრილო ხუმრობის ავტორი გაზეთი “რეზონანსი” გახლავთ.

1999 წლის 1 აპრილს ამ გაზეთის ფურცლებზე დაიბეჭდა ცნობა, რომ ქართველ მოკრივე გიორგი კანდელაკს ჰელსინკის მოყვარულთა მსოფლიო ჩემპიონატზე მოპოვებული ოქროს მედალი ჩამოერთვა. მიზეზი კი ის იყო, რომ დოპინგკონტროლზე შემოწმებისას კანდელაკის სისხლში მსოფლიო ოლიმპიური კომიტეტის მიერ აკრძალული პრეპარატის კვალს მიაგნეს.

სტატიას თან ერთვოდა მოყვარულთა მსოფლიო კრივის ფედერაციიდან მიღებული ფაქსიც.

ამ ცნობამ საქართველოს სპორტული წრეები მეტად ააფორიაქა. რედაქციაში არ წყდებოდა სატელეფონო ზარები. მკითხველს აინტერესებდა, შეიძლებოდა თუ არა განაჩენის გასაჩივრება და კანდელაკისათვის კუთვნილი ოქროს მედლის უკან დაბრუნება.

საქმე იქამდეც მივიდა, რომ საქართველოს ოლიმპიური კომიტეტის ხელმძღვანელობა თავად ეწვია რედაქციას სიმართლის დასადგენად და რომ გაიგეს, ყველაფერი საპირველაპრილო ხუმრობა იყო, შვებით ამოისუნთქეს.

ახალგაზრდები ხშირად ღელავენ მიმდინარე მოვლენების გამო – უჩნდებათ პროტესტი ან მოსწონთ კონკრეტული აქტივობა და საკუთარი წვლილის შეტანა სურთ. თუმცა, არ იციან, ეს როგორ გააკეთონ. თქვენ წარმოიდგინეთ, იმას, რომ კარგი სოციალური აქტივისტი იყო, სათანადო ცოდნა და გამოცდილება სჭირდება.

საიდან იწყება სოციალური აქტივიზმი? როგორ გავხდეთ სოციალურად აქტიური? როგორ, სად, როდის და ვისთან ერთად დავიწყოთ აქტიურობა? – ეს კითხვები მნიშვნელოვანი და არც ისე მარტივი პასუხგასაცემია ახალგაზრდებისთვის, რომლებსაც სურთ, იყვნენ სოციალურად აქტიურნი.

ტექსტში წაიკითხავთ ახალგაზრდა ადამიანების გამოცდილების შესახებ, რომლებიც აქტიურად არიან ჩართული საერთაშორისო კამპანიაში #მეგავაკეთებ. კამპანია მიზნად ისახავს ახალგაზრდების გააქტიურებას, საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მაქსიმალურად ჩართულობას.

1. აკეთე ის, რაც გიყვარს

ვფიქრობ, რომ ნამდვილი აქტივისტები ის ადამიანები არიან, ვისაც აბსოლუტურად სწამს, სჯერა და უყვარს, რასაც აკეთებს. თუ იმას აკეთებ, რაც გიყვარს და რაზეც ზრუნავ, აქედან აუცილებლად უფრო მეტ გამოცდილებას იღებ, – ამბობს მოხალისე მეთიუ ოტუბუ.

2. იყავი მოქნილი

ყოველთვის ბოლომდე მიიყვანე საქმე. არ დანებდე. ცოტა ხნის წინ ჯანდაცვის 70-ზე მეტ წარმომადგენელს დავუკავშირდი. საბოლოოდ საქმისთვის გამოსადეგი, შესანიშნავი კადრიც ვიპოვე. მუშაობის დროს ბევრ პრობლემას გადაეყრები, თუმცა არასოდეს დანებდე, – ლუის სტოკი, მოხალისე.

3. ჩართე აქტივობაში საკუთარი სკოლა ან უნივერსიტეტი

კამპანიის წამოწყების დროს, მნიშვნელოვანია, იპოვო არაერთი თანამოაზრე. მათ ყველაზე მარტივად საკუთარ სკოლაში ან უნივერსიტეტში იპოვი, – მუჰამედ უსმანი, მოხალისე.

4. თამამად დაავალე სხვებს

ნუ დაიხევ უკან, როცა საქმე კონკრეტული აქტივობის შესრულებას ეხება. თუ დახმარება გჭირდება, თამამად სთხოვე დახმარება თანამოაზრეს. კარგი ლიდერი ყოველთვის უნდა იყოს გამოკვეთილი მენეჯერი, – ჰერმა ლაისი, მოხალისე.

5. გამოიყენე გამოცდილება სათანადოდ

როცა საქმე რეზიუმეს შედგენასა და სამოტივაციო წერილის დაწერაზე მიდგება, პირველ რიგში გაითვალისწინე შენ მიერ მოხალისეობრივად ჩატარებული სოციალური აქტივობები, რადგან დღეს ეს დამსაქმებლისთვის მნიშვნელოვანია. ყველა ეს აქტივობა მეტყველებს იმაზე, თუ რამდენად კეთილი, სანდო და აქტიური ადამიანი ხარ, – ატჩასაედი, მოხალისე.

6. აკეთე საქმე სოციალურად

იმისთვის, რომ შენი აქტივობები არაერთ სხვა ადამიანს დაანახო და ფართო საზოგადოებაში გაიტანო, აქტიურად გამოიყენე სოციალური მედიის სხვადასხვა არხი – გააკეთე ონლაინკამპანია. ასე უფრო მარტივად დაუკავშირდები სხვა თანამოაზრეებს, – იოზეფ შანტი, მოხალისე.

7. ნუ დაკმაყოფილდები მხოლოდ ერთით

აქტიურად განაგრძე ახალი იდეების ძიება, აღმოაჩინე ახალი მიზნები და გაავრცელე სიყვარული, – მეთიუ ოტუბუ.

8. მიუდექი საქმეს შემოქმედებითად

შესაძლოა მარტივად ვერ მიაგნო სოციალურ კამპანიას, რომლითაც დაინტერესდები. ნუ დაყოვნდები, თამამად მიდი ორგანიზაციებთან, ვინც მსგავს საკითხებზე მუშაობენ, შესთავაზე შენი დახმარება და რესურსები, – ჰონდარაიმსი, მოხალისე.

9. მოუფრთხილდი დროს

სოციალურ აქტივიზმთან ერთად არ ჩამორჩე სხვა, არანაკლებ და უფრო მეტადაც მნიშვნელოვანი საქმეების კეთებას. კარგად გაზომე დრო და სათანადოდ გაანაწილე ის, -პიტერ უაითი, მოხალისე.

10. ფეხი აუწყვე ინტერნეტსამყაროს

ვფიქრობ, სოციალური აქტივიზმისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია სასარგებლო აპლიკაციების მოძებნა და გამოყენება, რადგან დღეს ადამიანები უმეტესად ონლაინსამყაროში ცხოვრობენ, ვიდრე რეალურში, დედამიწაზე. აუცილებლად იპოვეთ სასარგებლო აპლიკაციები, რომლებიც დაგეხმარებიან და რომელთა მეშვეობით, თქვენ სხვებს დაეხმარებით. ეს ყველაფერი საბოლოო ჯამში ძალიან წაადგება თქვენს რეზიუმეს, – ქლო დონოვანი, მოხალისე.

წყარო: https://www.theguardian.com/voluntary-sector-network/2016/feb/22/student-volunteering-week-10-ways-to-become-a-social-activist

„რაღაც ქარაფშუტულად ვგრძნობ თავს, პეპივითო“,- ამოიოხრა. ავდექი და მაგრად ვუჩქმიტე. მეწყინა.

სინამდვილეში, კარლსონივით თითქმის სახურავზე ცხოვრობს, პატარა პრინცივით ოქროსფერი თმა აქვს და დინ მორიარტივით სულ გზაზეა გამოკიდებული. ერთი ნაკლი აქვს, წინასწარ ყველაფერზე ისე ნერვიულობს, თითქოს წვრილმანები მისი ცხოვრების ერთი ხელისმოსმით დანგრევის ზებუნებრივ ძალას ფლობდნენ. რა იცის, რომ ყველა ზებუნებრივ ძალას თავად ჩვენ ვფლობთ და საერთოდაც, პატარ- პატარა ღმერთები ვართ. პეპი კი ქარაფშუტა მხოლოდ იმის გამოა, რომ არც სკოლაში დადის, მაჭკატებს რაღაც ძალიან არაპრაქტიკული მეთოდით აცხობს, ფულისადმი არაყაირათიანი დამოკიდებულებით გამოირჩევა და ძაღლის ნაცვლად მაიმუნი, სახელად მისტერ ნილსონი ჰყავს. მიუხედავად ამ სულელური სტერეოტპებისა, იოჰანი ჩემი მეგობარია.

საერთოდაც, ჩემი ერთმანეთისგან განსხვავებული მეგობრები განსაკუთრებით მე არ მგვანან. მაგრამ ჩვენ ყველას ერთი რამ გვაერთიანებს: ვაკეთებთ იმას, რაც ძალიან გვინდა. ვაკეთებთ მხოლოდ ამას და მეტს არაფერს. მაგრამ სანამ ამას მივხვდებოდით, სანამ ჩვენი სურვილები ჩვენთვისვე ცხადი გახდებოდა, მანამდე ყველაზე საინტერესო, ყველაზე გრძელი და ხიფათიანი გზა გავიარეთ:  ასე შეუცნობელი, ასე იდუმალი, ასეთი მნიშვნელოვანი და მშვენიერი თავების შეცნობის  რთული, თავგადასავლებით აღსავსე წლები.

სკოლაში, ზამთრულ ცივ, გაყინულ კლასებში მოკუნტულები, უარაფროები, სამი ზომით დიდ, გაცვეთილ ტანსაცმელში შეხვეულები, ლიდერები და არალიდერები ან ასე: ლიდერები და მსხვერპლები მაინც კეთილ ამბებზე ვფიქრობდით. საკუთარი თავის გამორკვევა ყველაზე კეთილი საქმეა და იმიტომ. სიცივით და სიღარიბით, ოჯახური თუ შიდა, სასკოლო კონფლიქტებით დამძიმებულები ჩვენს ძვირფას თავებზე ვფიქრობდით და მხოლოდ მაშინ, როცა შენი თავის შესახებ უფრო მეტის გაგებას მოინდომებ, სხვებსა და სხვების სურვილებზე ფიქრსაც იწყებ. ხვდები:

არაფერია ადამიანებზე მნიშვნელოვანი.

არაფერია მათ სურვილებზე მნიშვნელოვანი.

არაფერია მათ უსასრულო ზრდაზე მნიშვნელოვანი.

ერთი სიტყვით, დიდი მოგზაურობა საკუთარი თავებიდან იწყება. და, რა თქმა უნდა- პრობლემებიც, რომლებიც ხშირად დიდ მნიშვნელობასაც იძენენ. პრობლემები, რომლებიც დიდებსაც ისევე გვაქვს, როგორც- ბავშვებს.

მაშინ, როცა მშობლები ბინას ეძებენ და ოთახების რაოდენობაზე, ადგილმდებარეობაზე, რემონტსა და კეთილმოწყობაზე საუბრობენ, პატარები გულგახეთქილები ფიქრობენ, რამდენი დრო დაჭირდება ავეჯის გადაზიდვას ახალ სახლში, ან საერთოდაც, ამხელა კარადებს ვინ გადაათრევს, კარადები ტანსაცმელებივით ხომ არ დაპატარავდებიან. ან ეს სარკე, ძველი, ჩვენს გამოსახულებებს ნაჩვევი სარკე რომ დაზიანდეს. ვაითუ, ახალ სახლში ჭრაჭუნა იატაკი არ დახვდეთ, ეს ხომ ერთგვარი თავდაცვაა- ღამით მხოლოდ იატაკის აჭრაჭუნებისას თუ მიხვდები, რომ საფრთხე რომელიღაც სულელი მოჩვენების სახით გიახლოვდება, რომელიც რომელიღაც სულელური ფილმიდან პირდაპირ ჩვენს ოთახში გადმოვიდა. ნუ, იმედია, საცხოვრებლად- არა. ან განიცდიან მამის მივლინებას უცხო ქვეყანაში, იმ ქვეყანაში, სადაც სულ სხვა ენაზე ლაპარაკობენ. ვაითუ, მამა დაიკარგოს. ვაითუ.

ბავშვები ათას რამეზე ფიქრობენ და დარდობენ. ისინი არც ისე პრაქტიკულები არიან, როგორც დიდები და მათი წარმოსახვაც საყოფაცხოვრებო დეტალებს ცოტათი მაგიურ ელფერს აძლევს.

მე, სამწუხაროდ, მსგავსი დიდური უნარები არ განმივითარდა. ამბობენ, ვერ გავიზარდე, რადგან დღემდე წარმოდგენა არ მაქვს, როგორ წავალ ჩინეთში სამოგზაუროდ, ჩინური თუ არ ვიცი. მერე მახსენდება  რომ, როგორც წესი, იქაც ისევე, როგორც დანარჩენ მსოფლიოში, ინგლისურადაც ლაპარაკობენ. მერე იმაზე ვიწყებ ფიქრს, რა უნდა ქნას მან, ვინც არც ინგლისური იცის და არც ჩინური, მაგრამ ძალიან, არანორმალურად უნდა ჩინეთში გამგზავრება. პირდაპირ გიჟდება ჩინეთზე. უფრო მერე მეცინება და მახსენდება ერთი აზიელი ტურისტი დიუსელდორფის მთავარ სადგურზე, რომელიც ვერცერთ ენაზე ვერ ლაპარაკობდა მშობლიურის გარდა და მე კი ზუსტად ოთხ ენაზე ვუხსნიდი, როგორ მიეღწია სასურველ ტრანსპორტამდე. იმას კი ხელში მშვიდად ეჭირა მისამართი, ლათინურად ამოწერილი, როგორც იმედი, როგორც გზა, რომელიც აუცილებლად მიიყვანდა დანიშნულების ადგილამდე და იმეორებდა: „Tram, Tram”.

ცოტათი გავიზარდე, ცოტათი ვერ. იოჰანიც ცოტა გაიზარდა, ცოტა- ვერ. ამას შეუძლია ინერვიულოს, როგორ დაავიწყდა საწვიმარის წაღება წვიმიან ლონდონში და მხედველობიდან გამორჩეს ის ჭეშმარიტება, რომ ბრიტანული საწვიმარებიც ზუსტად იმავე ფუნქციას ასრულებს, როგორსაც- მშობლიურ გერმანული.

მე შემიძლია, დილიდან ჩემი შესასრულებელი მოქმედებების ჯაჭვს ვითვლიდე, კბილების გაწმენდიდან საუზმემდე ყველა, სულ ყველა, ერთი ბეწო ქმედებასაც კი. მერე  მიკვირდეს, როგორ ჩამითრია ამ სულელურმა, დიდურმა რუტინამ.

ერთი წამით მაინც რომ დავფიქრებულიყავი, რა მარტივი რამეა ტვინის გათიშვა, რომ ცხოვრება რუტინად და პრობლემების ჯაჭვად არ იქცეს, სულ ერთი წამით ეს რომ გამეკეთებინა, უფრო მეტი დრო მექნებოდა, დავმტკბარიყავი სისხამი დილის ფერებითა და სურნელით, ფანჯარა ფართოდ გამომეღო და ნამძინარევი სხეულით მეგრძნო ადრეული გაზაფხულის სუსხი.

დიახ, ჩვენ ყველანი საკუთარი თავებისა და საკუთარი ცხოვრების მართვის ზებუნებრივ ძალას ვფლობთ. მაგრამ ხშირად კი გვავიწყდება.