მალე ერთი წელი გახდება, რაც აშშ-ში მიმდინარეობს უნიკალური,  ტოტალური და გონივრული საგანმანათლებლო რეფორმა. მისი ორგანიზატორი არც მთავრობაა, არც დეპუტატები, ან მეცნიერები, არამედ სტივ ჯობსის ქვრივი _ ლორენ ჯობსი.

როგორც ჩანს, ამგვარი ინიციატივისაკენ მას დარგის კონსერვატულობაზე მთელი ქვეყნის წუხილმა, ხელისუფლებისგან ცვლილებების უიმედო მოლოდინმა და რაც მთავარია, ქმრის ხსოვნის პატივისცემამ უბიძგა.

ჯერ კიდევ გასული წლის სექტემბერში  მან გამოაცხადა ,,XQ  ახალი სუპერ-სკოლის“ კონკურსი 50 მილიონიანი პრიზით  საუკეთესო პროექტის წარმდგენისათვის. ამასთან, მან თავიდანვე განაცხადა, რომ არ იქნებოდა არავითარი ინდივიდუალური პროექტი.

რადგანაც გამარჯვებული ინდივიდი  როგორ  მოახდენდა ამ სკოლის ტირაჟირებას მთელ ქვეყანაში? განათლების  სისტემის რეფორმირება  მასშტაბური პროცესია და მასში მონაწილეობს  მილიონობით ადამიანი, თან სწრაფად და თან ხანგრძლივად. ლორენ ჯობსმა შეძლო მთელი ეროვნული მოძრაობის ორგანიზება. მან კონკურსი დაანაწევრა ეტაპებად, რომ გაეხანგრძლივებინა ინტრიგა და პროცესი არ მოდუნებულიყო.

მონაწილეთა განაცხადების მიღება 2015 წლის 15 ნოემბერს შეწყდა, ესკიზების  წარდგენის ვადა 11 თებერვალი იყო, მონაწილეთა მოწვევა 4 აპრილისთვის დამთავრდა, ფინალისტების შერჩევა 23 მაისისათვის, ხოლო გამარჯვებულების გამოცხადების დრო ახლა დადგა: 2016 წლის აგვისტო.

კონკურსის პირობით  50 მილიონ დოლარს ნამდვილად მიიღებს 5 საუკეთესო პროექტი, მაგრამ არა ერთბაშად, არამედ ტრანშებად, 5 წლის მანძილზე _ 2-2 მილიონს წელიწადში.

მედიაში ამის გამო, ძუნწიც კი უწოდეს ქვრივს, მაგრამ ექსპერტებმა დადებითად მიიჩნიეს ასეთი მიდგომა, რადგან ინარჩუნებს რეფორმების ,,ცეცხლს“ მთელი 5 წლის განმავლობაში, მართავს, რომ ეს ცეცხლი არ მინავლდეს.

ასე წარმოიშვა მონაწილეთა 70 ათასიანი  ნიაღვარი, დაიწყო პირველი გუნდების შექმნა, მათი ლიდერების გამოყოფა. თვითდინებით შეიქმნა ასეთი 2000-ზე მეტი გუნდი, ყველა შტატის მასშტაბით.  იქვე დაიწყო საზოგადოების გაშლილად ინფორმირება!  შედეგად გამოიკვეთა წარმოუდგენელი მხარდაჭერა მთელი ქვეყნისაგან.

პროექტი შემდეგ  მიმართულებებს მოიცავს:

1. კვლევა და პროგნოზები. (აქ უნდა აღეწერათ რა და როგორ უნდა ისწავლონ 21-ე საუკუნის მოსწავლეებმა დღეს, რომ გახდნენ ვინმე ან მიაღწიონ რამეს _ ხვალ.)
2. დიზაინი. ( როგორია სკოლის მისია? რა გინდათ ააშენოთ? დღეს და ხვალ რა იქნება ყველაზე ეფექტური განათლებაში? როგორ უნდა აღვუძრათ მოსწავლეებს მოტივაცია დამოუკიდებელი სწავლისათვის? როგორი უნდა იყვნენ  მასწავლებლები?)
3. განვითარება. (როგორ აღმოვაჩინოთ საკუთარ თავში ტალანტი? როგორ მოვახდინოთ მენეჯმენტისა და შეფასების ორგანიზება? როგორ მივაგნოთ წესებს იმის შესახებ, რა ვასწავლოთ, როგორ ვასწავლოთ და სად ვასწავლოთ? როგორი უნდა იყოს ვადები, სამუშაო სივრცე და ტექნოლოგიები. როგორ უნდა მართოს ხელმძღვანელობამ თქვენი სკოლა.

და ბოლოს, მთავარი: მზად ხართ ააშენოთ თქვენი ოცნების სკოლა ყველა მოსალოდნელი სირთულის გათვალისწინებით?

XQ  კონკურსის მიმდინარეობისას ბევრი არ ელოდა, ვადის ამოწურვასა და გამარჯვებულის გამოცხადებას. მათ უკვე დაიწყეს თავიანთი სასკოლო პროცესების მთლიანი გარდაქმნა, რადგან ამ განწყობამ მთელ ქვეყანაზე იმუშავა.

გზადაგზა იკვლევდნენ რა სურთ თავად მოსწავლეებს?

• ქეისებითა და პროექტებით სწავლა და არა მოსაწყენი ლექციები და ტესტები.
• გუნდური მუშაობა წყნარ, მყუდრო ოთახებში და არა ხმაურიან საკლასო ოთახებში.
• კარგად აღჭურვილი კლასები, რომ შეიძლებოდეს ხელით რამის კეთება.
• მასწავლებელი იყოს მრჩეველი და არა მასწავლებელი; მზად იყოს უსმინოს და უსმინოს და  ნიშნებით არ დააშინოს მოსწავლეები.
• მეტი სივრცე სპორტისა და ტრენაჟორებისთვის.
• საკლასო სივრცის გახსნა (ღია სივრცე) და არა _ დახურვა.

ასეთია ახალგაზრდების სურვილთა არასრული ჩამონათვალი.

და აი, მთელ ქვეყანაში უკვე ეძებენ და პოულობენ კიდეც საამისოდ დიდ თანხებს. ყველა აზარტშია.  არავინ ეხეთქება შუბლით კანონებსა და ინსტრუქციებს. არავინ ტეხავს წუწუნს: ოხ, რა ცუდია ყველაფერი, არავის  ესმის, არავის  უნდა გაგება….

რაც ყველაზე საინტერესოა, კონკურსში მონაწილე ყველა ადმინისტრატორი და განათლების მენეჯერი ამბობს, რომ თუნდაც არ მოიგონ პრიზი, ცვლილები უკვე ყველა შემთხვევაში დაწყებულია და გაგრძელდება, ძველებურად  გაგრძელება შეუძლებელია.

ნახევარფინალში გავიდა 50 გამარჯვებული. ამ წერილის ავტორი წერს, რომ მას, როგორც უცხო ქვეყნის მოქალაქეს ძნელად, მაგრამ მაინც დართეს ნება ჩართულიყო ერთ-ერთი გუნდის მუშაობაში, როგორც რიგითი წევრი. ამ გუნდმა წარადგინა 5 ვარსკვლავიანი სკოლის პროექტი, რომელიც კარდინალურად ცვლის განათლების მთელ სისტემას.  გუნდის ნამუშევარი ნახევარფინალში გავიდა.

ამერიკელები იმედოვნებენ, რომ თუ XQ პროექტი  იქცევა უფრო დიდი მოძრაობის დასაწყისად, არქაულ სკოლას სრულიად ახალი სკოლა ჩაანაცვლებს. თუ ეს არ მოხდება, მაშინ ამერიკას სხვა ქვეყნები გაასწრებენ.

რაც შეეხება პროექტის სახელწოდებას ,,XQ სუპერ-სკოლის პროექტი“, თავდაპირველად, ბრენდის სახელწოდებაში აბრევიატურა IQ  გამოყენებას აპირებდნენ, მაგრამ განსჯის შედეგად მივიდნენ დასკვნამდე, რომ ახალი ,,კოეფიციენტი“ ყველასთვის უცნობია. ამიტომაც ის აღნიშნეს X-ით. ასე მიიღეს XQ.

ვინც ამ X -ს მიაგნებს პრიზიც მას დარჩება.

სტივ ჯობსი არ ყიდის მხოლოდ კომპიუტერებს, ის ყიდის შთაბეჭდილებებს

Carmine Gallo

სტივ ჯობსის პრეზენტაციები იყო სპექტაკლი, წარმოდგენა… ეს არ იყო პროდუქტის უბრალოდ წარდგენა. პროდუქტთან ერთად ჯობსი ჰყიდდა იდეას, ოცნებებს, შთააგონებდა ადამიანებს და ამ ყველაფერს აღწევდა თავისი ქარიზმატულობით და კიდევ იმით, რომ ყველაფერზე დეტალურად მუშაობდა, ვარჯიშობდა…

სტივ ჯობსი პრეზენტაციებისას ქმნიდა ახალ-ახალ შთაბეჭდილებებს. როცა მან 2001 წელს გაუშვა iPod -ი, მაშინ თქვა: „ჩვენ მივდივართ ჩვენს მოკრძალებულ გზაზე, რათა გავხადოთ სამყარო უკეთესი“.  ბევრისთვის iPod -ი იყო უბრალო მუსიკალური პლეერი, ჯობსისთვის კი ეს იყო ადამიანთა ცხოვრების გამდიდრების პოტენციური ინსტრუმენტი. ემოციები, ვნება, ენთუზიაზმი – შეუფასებელია პროფესიონალურ ბიზნეს-ურთიერთობაში, ამასთანავე, ეს თვისებები მოტივაციას უჩენენ მსმენელებსაც. “გააკეთეთ რაღაც მშვენიერი! აიძულეთ თქვენი თავები, იფიქროთ რამე მნიშვნელოვანზე“ (სტივ ჯობსი).

სტივ ჯობსის კომპანიონი, კომპანია NeXT-ის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი, სტივ ჯობსის პრეზენტაციების შესახებ წერდა: „თითოეული სლაიდი იყო ბოლომდე გაშალაშინებული… ჩვენ ვხარჯავდით საათებს იმაზე, რასაც ადამიანთა უმეტესობა უმნიშვნელო დეტალებად ჩათვლიდა. სტივი ძვრებოდა პრეზენტაციის ყველა დეტალში. ჩვენ ვცდილობდით პრეზენტაციის „გაორკესტრებას“ და „ქორეოგრაფიის დადგმას“ ყველაფრისთვის, რაც სცენაზე უნდა მომხდარიყო, ამიტომ ყველაფერი იყო „ცოცხალი“.

პროდუქციის წარდგენისას სტივი ქმნიდა ისეთ ფრაზებს, რომლებიც აუდიტორიის მეხსიერებაში დიდხანს უნდა დარჩენილიყო, ამიტომ ამაზე ძალიან ბევრს ფიქრობდა…. ბევრს ფიქრობდა იმაზე, როგორ გამოეთქვა ძალიან მოკლედ და ეფექტურად. როცა  ამაზე მუშაობდა, ის ზოგჯერ აუტანელი იყო ურთიერთობისას. ერთხელ მან კოპირაიტერს, ჯეიმს ვინსენტს, უთხრა, რომ მისი ტექსტები iPad – ზე, სრული კრახი იყო… „_ კი მაგრამ, თქვენ როგორი გინდათ…? თქვენ ხომ არ გითქვამთ, რა გინდათ?“ – არ ცხრებოდა ჯეიმსი. ამაზე ჯობსი სულ აფეთქდა… ბოლოს ვინსენტმა კატეგორიულად მოითხოვა: „თქვენ უნდა მითხრათ, რა გინდათ!“

„_ ეს თქვენ უნდა მაჩვენოთ და მე მაშინ გეტყვით, ეს არის თუ არა ის, რაც მინდოდა…“ – განაგრძობდა ჯობსი. „გავიგებ, როცა დავინახავ“ – ასეთი იყო ჯობსის კრედო…

ის მაქსიმალისტი იყო და ამას ითხოვდა საკუთარი თავიდანაც და სხვა თანამშრომლებიდანაც. სტივ ჯობსმა ყოველთვის ზუსტად იცოდა, რა სურდა და როგორ, მაგრამ ამის ვიზუალიზაცია თავად ყოველთვის არ შეეძლო… როცა დაინახავდა ან მოისმენდა ფრაზას, მხოლოდ მაშინ შეეძლო ეთქვა, რომ ეს ზუსტად ის იყო, რაც უნდოდა, ან პირიქით: ეს ის არ იყო…

სტივ ჯობსის ეფექტურობას მისი სხარტი და მოქნილი სარეკლამო ტექსტებიც განაპირობებდა. ინფორმაციით გადავსებულ სამყაროში ამ ფრაზებს უნდა გერღვია ინფორმაციული საცობი და დროულად და სხვებზე ადრე შეეღწია ადამიანთა ცნობიერებაში, დაეპყრო მათი ყურადღება კაშკაშა შთაბეჭდილებებით… სწორედ ეს იყო სტივ ჯობსის წარმატების ერთი საიდუმლო.

მოკლე და სხარტი ფრაზები, ტვიტერატურული ტექსტები, 140 სიმბოლოში ჩატეული სათქმელი…. ასე აღწერდა სტივ ჯობსი თავის პროდუქტს ტვიტერისთვის, დეპეშების სტილი – ეს თანამედროვე სამყაროს ერთი ნიშანია, რომელსაც ჯობსი წარმატებით ფლობდა.

Carmine Gallo აღწერს 5 ელემენტს, რომელსაც სტივ ჯობსი იყენებდა ნებისმიერი პრეზენტაციის დროს:

• მთავარი ფრაზა – ჰედლაინი
• მოწინააღმდეგე
• მარტივი სლიადები
• დემო-ვერსია
• «A holy smokes moment»- „ერთი ამას უყურე“

სტივ ჯობსი ჰედლაინებს ტვიტერზე განათავსებდა, შემდეგ ეს ფრაზები იპყრობდა დიდ აუდიტორიას. მაგალითად, MacBook Air მან აღწერა, როგორც „სამყაროში ყველაზე თხელი ნოუთბუკი“. ის, რაც გინდათ, რომ თქვენს პროდუქტზე იცოდნენ პირველ რიგში, უნდა გაიმეოროთ პრეზენტაციისას, სლაიდებში, პრეს-რელიზში, სათაურებში…. ამით პირველ, ყველაზე მნიშვნელოვან, ინფორმაციას აწვდით მომხმარებელს თქვენს პროდუქტზე.

კლასიკურ ისტორიებში გმირი ყოველთვის ამარცხებს მოწინააღმდეგეს. თქვენს იდეას, პროდუქტს, აუცილებლად ჰყავს კონკურენტი; მისი მოწინააღმდეგედ განხილვა და ღირსეული დამარცხება თქვენი მოწოდებაა.

Apple-ს პროდუქტები მარტივი და უბრალოა, მოშორებული აქვს ყველაფერი, რაც ზედმეტია. ამავე მიდგომას ავითარებს სტივ ჯობსი პროდუქტის პრეზენტაციისას. მარტივი და მრავლისმთქმელი სლაიდები… უმთავრესად, ეს სურათებია. როდესაც ჯობსი წარადგენდა MacBook Air-ს, ვერავითარი სიტყვები ვერ შეცვლიდა სურათს, რომელზეც „ხელი ოფისის თხელი კონვერტიდან იღებდა ნოუთბუკს“. ზოგ პრეზენტაციაზე ჯობსი იყნებდა სულ 7 სიტყვას და 10 სლაიდს… უხვსიტყვაობა საჭირო არ არის, ის ღლის მსმენელის გონებას…

სტივ ჯობსი არავითარ შემთხვევაში არ გადაღლიდა აუდიტორიას და არ დაუკარგავდა ინტერესს. ყოველ 10 წუთში მსმენელების განსატვირთად ის ახალი პროდუქტის შესაძლებლობებს აჩვენებდა. 2007 წელს როდესაც ის წარადგენდა iPhone Macworld -ს, მან აჩვენა როგორ მუშაობდა ტელეფონზე Google Maps-ი. მან გახსნა სტარბაქსის მაღაზიათა ქსელის სია  და ერთგან დარეკა, როდესაც უპასუხეს, ჯობსმა უთხრა: „მინდა შევუკვეთო 4 000 ყავა-ლატე, თუ შეიძლება…. არა, უბრალოდ, ვიხუმრე“. ასეთი ქმედებით სტივი აუდიტორიას განტვირთავდა, ახალისებდა და ინფორმაციასაც აწვდიდა…

სტივ ჯობსის პრეზენტაციებში არის მომენტი, რომელსაც ნევროპათოლოგები უწოდებენ „ემოციურ მოვლენას“, ასეთი ემოციური მოვლენები გვევლინებიან ერთგვარ სტიკერებად, რომლებიც ტვინს ეუბნებიან: ეს დაიმახსოვრე!

Macworld-ის წარდგენისას ჯობსს შეეძლო დაეწყო პრეზენტაცია ასე: Apple პირველად წარმოგიდგენთ მობილურ ტელეფონს, რომლითაც მოისმენთ მუსიკას, ითამაშებთ და უყურებთ ვიდეოს. ამის მაგივრად მან შექმნა ინტრიგა: “ ჩვენ დღეს წარმოგიდგენთ სამ რევოლუციურ პროდუქტს: პირველი – ეს არის ფართოეკრანიანი  iPod, მეორე – რევოლუციური მობილური ტელეფონი, მესამე – ხარისხიანი მოწყობილობა ინტრენეტისთვის. iPod-ი, ტელეფონი და ინტერნეტ-კომუნიკატორი… გესმით? და ეს არის მხოლოდ ერთი მოწყობილობა!“

სწორედ ეს არის: «A holy smokes moment».

პრეზენტაციის დასასრულს სტივ ჯობსი კიდევ ერთ ინტრიგას ქმნიდა. როცა სათქმელს დაასრულებდა და ამოწურავდა, აჩენდა ახალი მოლოდინის სივრცეს ფრაზით: „… და კიდევ ერთი რამ…“ და ამას მოაყოლებდა ახალ ინფორმაციას.

ფოტოები, რომელიც ამ წერილს ერთვის, ერთი თვის წინაა გადაღებული ერთ ჩვეულებრივ სოფელში – ძველ ხიბულაში, ზუგდიდიდან ორმოცი წუთის სავალზე. გზაზე, უფრო ზუსტად, უგზოობაზე არც დავიჩივლებდი, ეს სოფელი რომ მართლა ჩვეულებრივი იყოს.

იშვიათია ხალხი, ვისაც ისტორიის, მისტიკისა და ბედისწერის კანონების ჩვენსავით სჯეროდეს, მაგრამ საქმე საქმეზე რომ მიდგება, ეს ყველაფერი შეგვიძლია აბუჩად ავიგდოთ და საკმაო წარმატებით დავამტკიცოთ, რომ ჩვენი ქვეყნის წელთაღრიცხვა ჩვენგან იწყება და მანამდე მხოლოდ პირველქმნილი ქაოსი და განუკითხაობა სუფევდა. რაც ჩვენ მოვედით ამქვეყნად და შემდეგ ხელისუფლებაში, იმ დროიდან დაიწყო „თემის დალაგება“, ნამდვილი თავისუფლებაც მაშინ ვიგემეთ და დემოკრატიაზე ხომ ჩვენამდე არც გაჩუჩუნებულა ვინმე. დანარჩენი უკვე წარსულის ნაშთია, ზოგი, უკეთეს შემთხვევაში, მუზეუმში დაიდებს ბინას, ზოგს მალევე მიივიწყებენ, ზოგსაც ბუნება მიხედავს.

როგორც ჩანს, კაცთაგან მივიწყებული და ბუნების ამარაა დარჩენილი ის სახლი ძველ ხიბულაში, სადაც საქართველოს პირველი პრეზიდენტი ზვიად გამსახურდია დაიღუპა. ეს კარმიდამო, შეიძლება ითქვას, ქვეყნის სულიერი და მენტალური ლაკმუსის ქაღალდია, სადაც ჩვენი ყველა მანკიერება, შეცდომა და დანაშაულია აღბეჭდილი. ტრადიციაც აქვეა და ისტორიის პატივისცემაც – მხოლოდ კონცერტებზე, გაუგებარ დღესასწაულებსა და სუფრებზე დამღერებული. და სახელმწიფოც (გნებავთ ხელისუფლება იგულისხმეთ), რომელსაც იმის მოჩვენებითი სურვილიც არ შერჩა, რომ ეროვნული ტრაგედიები ღორების საჯიჯგნად არ აქციოს. თავის კუთვნილ და ღირებულ სახელს თუ არ დაარქმევს, სულ ცოტა, გაუფრთხილდეს მაინც და მიხედოს, მოუაროს, პირვანდელი სახე შეუნარჩუნოს.

პირვანდელი სახისგან უკვე ძალიან განსხვავდება კარლო ღურწკაიას კარმიდამო ძველ ხიბულაში: სახლი დაზიანებული და მორყეულია, კედლები დამპალი და შელახული, კარ-ფანჯრები – გამოცლილი. შემოუღობავი ეზო გავერანებულია. პირველი სართული პირუტყვის სადგომადაა ქცეული. მეორე სართულის აივანზე კი დიდი სიფრთხილეა საჭირო, რომ მყარი ფიცარი იპოვნო. ოთახებში სულ რამდენიმე ნივთს შეიძლება წააწყდე – წაქცეული კარადას, ტანსაცმლის საკიდს და რაღაც ძველმანებს.

მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ახლაც მგონია არ არის გვიან, ყველამ გამოვიჩინოთ კეთილი ნება და საკუთარი თავიც და ხელისუფლებაც დავარწმუნოთ, რომ ზვიად გამსახურდიას ტრაგიკული აღსასრულის ადგილი სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობის ძეგლად (მუზეუმად) იქცეს. ეს ბრძოლით მოპოვებულ თავისუფლებასაც შეგვახსენებს, ისტორიის პატივისცემის განცდასაც (ნებისმიერი თავმოყვარე ქვეყანა მსგავსი მნიშვნელობის ყოველ წვრილმანს უფრთხილდება) დაგვიბრუნებს და მომავალშიც გვეცოდინება, როგორ მოვიქცეთ, რომ სხვების თვალშიც ღირსეული ქვეყნის მოქალაქეები გვერქვას და არა ყველაფრის მომთმენი, ყველა „სიკეთეზე“ თვალის დამხუჭავი არსებები.

* მაია კუდავას ფოტოები

„ქუჩაში ნაყიდ გაუგებარი წარმომავლობის შაურმას და ჩიფსებს მშვენივრად ეახლებიან, სახლში მომზადებულ საჭმელზე კი ცხვირს იბზუებენ“, – ასეთ ჩივილს მშობლებისგან  ხშირად მოისმენთ. მართლაც, სასკოლო ასაკის ბავშვები სიამოვნებით ეტანებიან ჯანმრთელობისთვის არცთუ უსაფრთხო პროდუქტსა და გაზიან სასმელს. მშობლები ვერ აკონტროლებენ, რაში ხარჯავენ ბავშვები ჯიბის ფულს და ვერც იმ სარეკლამო მანიპულაციებისგან იცავენ, რომლის მსხვერპლი არა მხოლოდ მცირე ასაკის, არამედ მოზრდილი ადამიანიც შეიძლება გახდეს.

აგრესიული რეკლამის გავლენით გაჩენილი ბავშვთა სიმსუქნის პრობლემა მთელ მსოფლიოში ნამდვილი ეპიდემიის სახეს იძენს. ზედმეტი კილოგრამები ბავშვებსა და მოზარდებში ზრდიან ისეთი დაავადებების განვითარების რისკს, როგორიცაა დიაბეტი, მაღალი წნევა, დეპრესია, სიმსივნე, გულ-სისხლძარღვთა პრობლემები. სიმსუქნის შემცირების ერთ-ერთ გზად, ფიზიკური აქტივობის გარდა, კვების რაციონის მოწესრიგება რჩება, მაგრამ ეს საკმაოდ რთულია.

ბოლო 10 წლის განმავლობაში მსოფლიოში ჭარბი წონის შემთხვევები ბავშვებში გასამმაგდა. იმისათვის, რომ უფრო თვალსაჩინო ყოფილიყო, თუ რამდენად უარყოფითად მოქმედებს არაჯანსაღი საკვების რეკლამა ბავშვთა ქცევასა და, საბოლოოდ, მათ ჯანმრთელობაზე, ამერიკელებმა 29 სხვადასხვა კვლევის შედეგი შეაჯამეს. მთლიანობაში, ამ კვლევებში მონაწილეობა 6 ათასამდე ბავშვმა მიიღო.

აღმოჩნდა, რომ ბავშვები ფასტფუდის, მავნე პროდუქტებისა და ტკბილეულის რეკლამას დიდი სიამოვნებით უყურებდნენ: ტელევიზიით, ინტერნეტით, კომპიუტერულ თამაშებში, ჟურნალებში, ბუკლეტებში, ქუჩებსა და სხვა პროდუქტის შესაფუთზე. კვლევების ავტორებმა დაასკვნეს, რომ ის ბავშვები, რომლებიც ასეთ რეკლამას „იყვარებდნენ“ და იმახსოვრებდნენ, დღის განმავლობაში გაცილებით მეტ კალორიას იღებდნენ. ყველაზე ხშირად კი რეკლამის ზეგავლენის ქვეშ 8 წლამდე ასაკის ბავშვები ექცეოდნენ, რადგან სწორედ ისინი ცდილობდნენ მიებაძათ სარეკლამო პერსონაჟებისთვის. ბავშვების თქმით, საყვარელი სარეკლამო პროდუქტის გამოჩენის დროს ტელევიზორის ეკრანის მოლოკვაც კი უცდიათ.

კიდევ ერთი კვლევა რეკლამირებულ პროდუქტთან დაკავშირებით სიმსივნის შემსწავლელმა ბრიტანული ცენტრის მედიკოსებმა ჩაატარეს. მათ რამდენიმე სკოლას მიაკითხეს და ბავშვებს კვების პროდუქტის რეკლამები აჩვენეს, მერე კი რეკლამასთან დაკავშირებული პირადი გამოცდილების გაზიარება თხოვეს. აი, რას პასუხობდნენ ბავშვები:

„როდესაც ხილს ჭამ და რეკლამას ხედავ, ხილის გადაგდება გინდა, დედასთან გარბიხარ და ფულს სთხოვ, რომ მაღაზიაში ტელევიზორით ნანახი პროდუქტი იყიდო“.

„უყურებ რეკლამას და თავს მხიარულად გრძნობ, გინდა ამ პროდუქტის გემო შენც გაიგო, რადგან ის, ვინც მას არეკლამებს, ამბობს, რომ ძალიან გემრიელია“.

„დედას ვკითხე, შეიძლებოდა თუ არა, მეყიდა ტელევიზორით ნანახი პროდუქტი. მან მითხრა, რომ არა. მე ძალიან გავბრაზდი და მთელი დღე ვთხოვდი, ეყიდა. ბოლოს დედა დაიღალა, ფული მომცა და მაღაზიაში წავედი“.

„მოზარდებში სიმსუქნის ეპიდემია ღელვის საგნად დიდი ხანია იქცა. დიდი რისკია, რომ ჭარბი წონის ბავშვები მოზარდობაში სიმსუქნით დაავადდნენ.  სიმსუქნე ზრდის სიმსივნის წარმოქმნის რისკს. ჩვენი შვილების ჯანმრთელობის სასარგებლოდ უნდა აიკრძალოს ან შეიზღუდოს მაინც არაჯანსაღი საკვების რეკლამა“, – ამბობს დოქტორ ელისონ კოქსი, სიმსივნური დაავადებათა პროფილაქტიკის სპეციალისტი.

4-6 წლის ბავშვებიც სარეკლამო რგოლების მოყვარული აუდიტორიის წევრებს წარმოადგენენ. ისინი რთულად ასხვავებენ ერთმანეთისგან რეკლამასა და რეალობას. ამიტომ რეკლამა მათზე ჰიპნოზივით მოქმედებს. თანაც, როგორც წესი, რეკლამა ფილმს ყველაზე დრამატულ მომენტში „ჭრის“. ბავშვი, რომელიც კინოსცენის ყურებითაა გატაცებული და  ფილმის გმირებს გულწრფელად უთანაგრძნობს, უცბად იცვლის გუნება-განწყობას ბედნიერი სარეკლამო პერსონაჟების დანახვისას და მარტივად იჯერებს იმას, რაც რეკლამაშია ნაჩვენები.

ამერიკელი ფსიქოლოგი ადამს სალვანი მიიჩნევს, რომ მცირე ასაკის ბავშვთა დამოკიდებულებას რეკლამის მიმართ მნიშვნელოვანწილად მშობლები განსაზღვრავენ. ფსიქოლოგი მშობლებს რამდენიმე დადგმული სცენის გათამაშებას სთავაზობს, სადაც ბავშვი და მშობელი რიგ-რიგობით გამყიდველისა და მყიდველის როლს ითავსებს. მშობელი ცდილობს, ბავშვს პროდუქტი ისე „მიჰყიდოს“, რომ მისი მავნებლობაც აგრძნობინოს და ისიც დაანახოს, რომ მისი გაყიდვა აუცილებელია. შემდეგ იმავე როლს ბავშვი ირგებს. შესაძლოა ასეთი თამაშის შემდეგ ბავშვი რეკლამას როგორც თამაშს, ისე შეხედავს და გააცნობიერებს რისკენ არის ის მიმართული. მშობელმა უნდა აუხსნას ბავშვს, რომ რეკლამირებული ნივთის ან კვების პროდუქტის გარეშე ცხოვრება არ იცვლება და თუ ის არ გაქვს, ამაში ტრაგიკული არაფერია.

ინტერნეტრეკლამის შემსწავლელი ფრანგი მკვლევრების ჯგუფმა დაადგინა, რომ რეკლამის კვალი ჩვენს გონებაში სამი თვის განმავლობაში რჩება. რამდენ საათს ვატარებთ ინტერნეტში? რამდენ რეკლამას ვხედავთ და ვიმახსოვრებთ? ჩვენი გონება უნებურად ფოკუსირდება არა მხოლოდ ინტერნეტტექსტებზე, ფოტოებზე და ჩვენთვის საინტერესო ახალ ამბებზე, არამედ საიდანღაც „ამომხტარ“ რეკლამაზე, რომელიც ეკრანის სივრცეს იპყრობს. „კოსმეტიკა, ტელეფონები, საჩუქრები, ავტომობილები, მოციმციმე ისრები, რომლებიც გვაიძულებენ მათ მიმართულებას გავყვეთ. ეს ყველაფერი ჩვენს ტვინში ხვდება და ილექება“, – ამბობს დიდიე კურბე, მკვლევართა ჯგუფის ხელმძღვანელი. სარეკლამო ხრიკების მსხვერპლი ბავშვებიც არიან, რომლებიც ინტერნეტში უფროსებზე მეტ დროს ატარებენ.

მეცნიერთა ყურადღებას განსაკუთრებით იქცევს მოტივტივე სარეკლამო „ფანჯრები“, ავტომატურ რეჟიმში  გააქტიურებული პატარა ზომის გამოსახულება, რომელსაც ვცდილობთ, რომ არ შევხედოთ ან წავშალოთ. ასეთი ტიპის რეკლამის ადამიანის ფსიქიკაზე ზემოქმედების შეფასებისთვის მკვლევრებმა 400 მოხალისე მოიწვიეს. მათ ინტერნეტის მოხმარება ჩვეულ რეჟიმში თხოვეს, თუმცა პერიოდულად, დროის გარკვეულ ინტერვალში, სარეკლამო ბანერებს სპეციალურად უგზავნიდნენ. შემდეგ ექსპერიმენტის მონაწილეებს ჰკითხეს, შეამჩნიეს თუ არა ეს რეკლამა. მონაწილეებმა განაცხადეს, რომ რეკლამა შეამჩნიეს, მაგრამ ნაკლებად დაინტერესდნენ მისი შინაარსით. ყველაზე საინტერესო რამ კი მოგვიანებით მოხდა. მიუხედავად იმისა, რომ ექსპერიმენტის მოხალისეები არ ინტერესდებოდნენ რეკლამით, ტვინმა მაინც „გადაინახა“ თვალით დასკანერებული ინფორმაცია.  სამი თვის თავზე მოხალისეებს ექსპერიმენტის დროს რეკლამირებული პროდუქტი წარმოუდგინეს, სთხოვეს მათი ამოცნობა და ასევე სთხოვეს სწრაფად გადაეწყვიტათ იყიდიდნენ თუ არა მას. უმრავლესობამ გადაწყვიტა, რომ ამ პროდუქტს შეიძენდა. ეს კი იმას ნიშნავდა, რომ ამ პროდუქტს პირველად არ ხედავდნენ და ტვინს მისი გამოსახულების სურათი სადღაც ჰქონდა შენახული.

ძალიანაც რომ არ გვინდოდეს, ტვინი მაინც ბევრ ინფორმაციას ინახავს, მიუხედავად იმისა, გვჭირდება თუ არა ის ჩვენ. ჩვენ მხოლოდ ის დაგვრჩენია, რომ ყურადღებით მოვეკიდოთ იმ საინფორმაციო ნაკადს, რომელიც ყველა მხრიდან გვიტევს ფერადი, ხმოვანი, ტექსტური თუ სხვა ტიპის რეკლამის სახით. დიდე კურბეს ჯგუფის წევრთა აზრით, ჩვენ შეგვიძლია მცირედი წინააღმდეგობა გავუწიოთ რეკლამის ზემოქმედებას. ამისათვის უნდა ვაღიაროთ, რომ რეალურად ხშირად ვექცევით მისი ზეგავლენის ქვეშ. მაგრამ როგორ უნდა მოიქცნენ ბავშვები ამ შემთხვევაში და როგორ დაიცვან თავი აგრესიული რეკლამისაგან, ჯერჯერობით უცნობია.

საბაზო საფეხურის გეოგრაფიის სტანდარტში სამივე კლასისთვის გაწერილია ერთი მიზანი, რომელიც ცხრილებისა და დიაგრამების ანუ გრაფიკული საშუალებების წაკითხვისა და ინტერპრეტირების უნარ-ჩვევების განვითარებას გულისხმობს. რაც უფრო მრავალფეროვან გრაფიკულ საშუალებებს შევთავაზებთ მოსწავლეებს მთელი წლის განმავლობაში (სვეტოვანს, წრიულს, ხაზოვანს…), მით უფრო უკეთ ისწავლიან მათ ინტერპრეტირებას.

გრაფიკული საშუალებები გეოგრაფიული ინფორმაციის ეფექტური გამოსახვის ფორმაა, რადგან რაოდენობრივი მაჩვენებლების ზეპირად თუ წერილობით ნარატიული ფორმით გადმოცემა ხშირად ართულებს ტექსტის აღქმას. დიაგრამებისა და გრაფიკების გამოყენება მოსწავლეებს უვითარებს აზროვნების უნარს, საშუალებას აძლევს მათ, მონაცემები ერთმანეთს დაუკავშირონ და დასკვნები გამოიტანონ. ცხრილებისა და დიაგრამების გამოყენება ერთსა და იმავე დროს სემიოტიკურ და რაოდენობრივ კომპეტენციებს ავითარებს.

გთავაზობთ სამუშაო გაკვეთილის სცენარს, სადაც ოფიციალური საიტიდან აღებული მონაცემებია გამოყენებული.

აქტივობა №1. მასწავლებელი სვამს კითხვებს.

რა განსხვავებაა:

ა) ექსპორტსა და იმპორტს შორის?

ბ) საცალო და საბითუმო ვაჭრობას შორის?

გ) სპეციალიზებულ და უნივერსალურ ბირჟებს შორის?

დ) ბაზარსა და ბაზრობას შორის?

ე) საშინაო და საგარეო ვაჭრობას შორის?

მოსწავლეები ლექსიკონში პოულობენ ტერმინთა განმარტებებს. შემდეგ მასწავლებელი აძლევს მათ დავალებას: გაარკვიონ ამ ორგანიზაციის მიზნები და როლი მსოფლიო ეკონომიკაში და ორგანიზაციის წევრი ქვეყნებისა და მსოფლიოს პოლიტიკური რუკების გამოყენებით დაადგინონ ორგანიზაციის დამაარსებელი, წევრი და დამკვირვებელი ქვეყნები.

ტექსტი: მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია (World Trade Organization, akronimi WTO) საერთაშორისო ორგანიზაციაა, შექმნილი 1995 წელს. ის აწესებს გლობალური სავაჭრო სისტემის კანონებს და აგვარებს უთანხმოებებს წევრ ქვეყნებს შორის, რომელთა უმრავლესობას დაახლოებით 30 ერთობლივ შეთანხმებაზე აქვს ხელი მოწერილი. ორგანიზაციის შტაბ-ბინა მდებარეობს ჟენევაში (შვეიცარია). გენერალური დირექტორია რობერტო კარვალიუ დე აზევედო. 2013 წლის 2 მარტისთვის მასში გაერთიანებული იყო 159 ქვეყანა. ოფიციალური ენებია ინგლისური, ფრანგული და ესპანური. დაარსების შემდეგ მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია გლობალიზაციის მოწინააღმდეგე საზოგადოებრივ გაერთიანებათა ძირითადი სამიზნეა მრავალ ქვეყანაში.

მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია

 წევრი ქვეყნები

მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის ევროკავშირის წევრი ქვეყნები

დამკვირვებელი ქვეყნები

არაწევრი ქვეყნები

აქტივობა №2.

კლასი იყოფა ჯგუფებად. მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს საიტზე (https://www.economy.ge/ ) მოძებნონ საქართველოს საგარეო ვაჭრობა, სადაც მოცემულია საქართველოს საგარეო სავაჭრო ბრუნვის დინამიკა, სავაჭრო პარტნიორი ქვეყნებისა და ძირითადი საექსპორტო პროდუქციის ამსახველი დიაგრამები წლების მიხედვით.

დავალებები:

I ჯგუფს ევალება, ტექსტისა და დიაგრამების მიხედვით დაადგინოს:

1. როგორია ექსპორტ-იმპორტის წილი;
2. როგორია საქართველოს რეგიონული ვაჭრობის წილის დინამიკა;
3. რომელი ქვეყნები არიან საქართველოს უდიდესი სავაჭრო პარტნიორები 2016 წლის ექსპორტ-იმპორტის მიხედვით და ეს ქვეყნები მსოფლიოს კონტურულ რუკაზე მონიშნონ.

II ჯგუფს ევალება, ტექსტისა და დიაგრამების მიხედვით დაადგინოს:

1. რატომ და როგორ შეიცვალა საერთაშორისო ვაჭრობის სტრუქტურა ბოლო წლების განმავლობაში;
2. რა განსხვავებაა საქართველოს საექსპორტო და საიმპორტო პროდუქციას შორის და რით შეიძლება აიხსნას ასეთი განსხვავება;
3. როგორია სამი ძირითადი სავაჭრო პარტნიორი ქვეყნის წილი საქართველოს მთლიან სავაჭრო ბრუნვაში.

III ჯგუფს ევალება, ტექსტში არსებული ინფორმაციისა და დიაგრამების ანალიზის საფუძველზე:

1. დაადგინოს ძირითადი საექსპორტო პროდუქცია;
2. დაადგინოს საქართველოს ათი ძირითადი საიმპორტო პროდუქცია;
3. გამოთვალოს, რამდენს შეადგენს საქართველოს სავაჭრო ბალანსი მის ათ უდიდეს სავაჭრო პარტნიორ ქვეყანასთან.

აქტივობა №3. სამუშაოს დამთავრების შემდეგ ჯგუფის ერთ-ერთი წევრი წარმოადგენს შესრულებულ დავალებას.

დასასრულ, მასწავლებელი კიდევ ერთხელ მოკლედ აჯამებს გაკვეთილს და აძლევს მოსწავლეებს საშინაო დავალებას: გამოიკვლიონ მათი საცხოვრებელი ადგილის ახლოს მდებარე სასურსათო მაღაზიის გასაყიდი საქონლის ასორტიმენტი და დააჯგუფონ ადგილობრივ და შემოტანილ პროდუქტებად; შეადარონ საკუთარი კვლევის შედეგები გაკვეთილზე ჩატარებული კვლევისას, დაადგინონ მსგავსება-განსხვავება და იმსჯელონ მათ მიზეზებზე.

გამოყენებული ელექტრონული რესურსი:

https://www.wto.org/; https://www.economy.ge/ .

 ყველაფერი მისალმებით იწყება, მეთანხმებით?

ახალი დღეც, ახალი შეხვედრაც, ახალი სასწავლო წელიც, ახალი გაკვეთილიც.

ამას წინათ ვიფიქრე, რაკიღა პირველი გაკვეთილი გაცნობის და მისალმებისა უნდა იყოს, მოდი, აუცილებელ პროცესს შემეცნებით ფუნქციასაც მივანიჭებ და სალამს უფრო ჩავუღრმავდები – მეთქი.

როგორ? პირველ, გაცნობით გაკვეთილზე, როცა ახალ მოსწავლეებს შევხვდები ახალ სივრცეში და  კაცობრიობისთვის უმნიშვნელოვანესი, მისალმების რიტუალის უწყვეტ ჯაჭვს შევუერთდებით, ცოტა მეტს გავიგებთ, წავიკითხავთ და გამოვიკვლევთ ამ მაგიური პროცესის შესახებ.

რას ნიშნავს სალამი და რა როლი აქვს მას?

ვარიანტი #1:  მისალმება ერთგვარი სიგნალია, ამით მეორე ადამიანს შეტყობინებას უგზავნი, რომ თქვენი ურთიერთობა საწყისი წერტილიდან დაიძრა, რომ იცანი იგი, რომ შესაძლოა გადაკვეთის რაღაც წერტილი გქონდეთ, იქნებ თქვენი ურთიერთობა სხვა საფეხურზე გადავიდეს, რომ ერთი ენობრივი ფორმულის ერთნაირად აღქმის უნარი  გაერთიანებთ.

ვარიანტი #2: ესეც სიგნალია, ოღონდ ცოტა სხვაგვარი. აქ “გამარჯობა” – ნიშანია, რითაც მოცემულ დრო-სივრცეში ორი ადამიანის შეხვედრას აფიქსირებ და საკმარისია. სულაც არაა აუცილებელი,   ამ მოვლენას გაგრძელება ჰქონდეს. გაჩერებული კადრია – კიბეზე ხვდები ნაცნობს, რომელთანაც მხოლოდ მისალმება გაკავშირებს, ესალმები და მორჩა. მისალმება აქ ისეთივე საგზაო ნიშანია, როგორც მძღოლისთვის შუქნიშნის რომელიმე ფერი, ვთქვათ, მწვანე.

 მისალმების იმდენივეგვარი ვარიანტი შეიძლება არსებობდეს, რამდენი ადამიანიც ხვდება ერთმანეთს  – წარმოიდგინეთ რამდენია? ჰოდა, არცერთი, ვიმეორებ, არცერთი იქნება ერთმანეთის მსგავსი.

დამატებითი ფაქტორების გარდა, როგორიცაა ადამიანების განწყობა, შეხვედრის ადგილი, სიტუაციის წინაპირობა თუ უბრალოდ, ამინდი, სიტყვებით გადმოცემული მისალმების ენობრივი ერთეულები სრულიად სხვადასხვა შინაარსს ატარებს, სხვადასხვა სურვილებსა და დამოკიდებულებებს აერთიანებს, სხვა ადამიანის თუ სამყაროს განსხვავებულ ხედვას:

სხვისთვის გამეტებული სურვილები სხვადასხვაგვარია – ხან მტერზე გამარჯვება, ხან მშვიდობა, ან უფრო კონკრეტული – ჯანმრთელობა, ანდა ზოგადი – კარგი, ლამაზი დღე.

მშვიდობა მისალმების რიტუალში ყველაზე გავრცელებული სურვილია, აღმოსავლური სამყაროს „სალამი“, რომელიც ქართულ ენაშიც შემოვიდა, სწორედ მშვიდობის შინაარსს ატარებს. დღეს მსოფლიოში მიმდინარე პროცესების კვალდაკვალ განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს მშვიდობა, როგორც აღმოსავლეთის, ისე დასავლეთისთვის. პასუხად, აღმოსავლურ ენებში ხან ვარდების, ხან, ჟასმინის დღეს უსურვებენ – ყვავილები, ესეც ხომ თავისთავად მშვიდობის ფორმულებია.

მისალმების ყველაზე ცნობილი ფორმულის ინგლისური და ლამის უკვე საერთაშორისო სიტყვის hello (შესაბამისად: გერმანული hallo, ესპანური hola და ა.შ)  ეტიმოლოგიის ერთ-ერთი განმარტებით, პირველად, ადამიანებმა  ეს ბგერათშეთანხმება  ნადირობის დროს, მიზანში ამოღებულ მსხვერპლზე ყურადღების გასამახვილებლად გამოიყენეს. თუ ამ სიტყვებს ფონეტიკური კუთხით განვიხილავთ,  საინტერესო დასკვნებამდე მივალთ. ნამდვილად კარგად ასახავს „ჰ“,  ხორხისმიერი ნაპრალოვანი თანხმოვანი, ნადირობის დროს პირველი ადამიანის მიერ გამოცემულ ემოციურ ბგერათნაკადს.

ბგერების სხვადასხვა თვისება და შინაარსი დამატებითი იარაღია სიტყვისა, როგორც ენობრივი რიტუალისა, თავისი მიზნის სრულყოფილად შესასრულებლად. მიზანი კი ერთია – ობიექტის სურვილით თუ სურვილის საწინააღმდეგოდ დაარღვიოს ობიექტის პირადი სივრცე. როგორც ამბობენ, ადამიანი, ისევე როგორც ყველა მტაცებელი,  პირად სივრცეში უცხოს, მეორე ობიექტს იშვიათად ან საერთოდ არ უშვებს. ამ სივრცის დაცვისას სხვა ყველა სისხლიანი მტაცებელივით არ ერიდება თავდასხმას, ფრჩხილებისა თუ კბილების გამოჩენას.

ზოგჯერ ზრდილობიანი ღიმილიც თავდაცვის მშვენიერი საშუალებაა, მითუმეტეს, თუ ცნობილია, რომ თავდაპირველად, ჩვენს უძველეს წინაპრებთან,  ღიმილი, როგორც აგრესიული ჟესტი ( შეადარეთ გაბრაზებული ძაღლის მიერ ღრენისას ეშვების გამოჩენა) ისე ჩაისახა და შემდეგ, თანდათანობით შეიძინა დადებითი ფუნქცია.

მისალმება – ამ პირადი სივრცის სხვისთვის გაღების ან ჩაკეტვის მცდელობაა,   ან პირიქით, გასაღები, რითაც სხვის პირად სივრცეში შეღწევას ცდილობ.

„გამარჯობის“ ვერბალურ გამოხატულებას სხვადასხვა კულტურა განსხვავებულ ჟესტების ენას უთანხმებს. მაგალითად, ქუდის მოხდა, ქუდზე ხელის შევლება ცხვირის ცხვირზე გახახუნება, ხელის გაწოდება, ჰაეროვანი კოცნის გაგზავნა, თავის დაკვრა, მიტყუპებული ხელისგულების ნიკაპთან მიახლოება,  ხელის ბაგესთან მიტანა, ხელის დაქნევა, თვალის დაფახულება, თითების მსუბუქი შერხევა, მხარზე ან ლოყაზე კოცნა და თქვენ წარმოიდგინეთ, ცხვირზე კოცნაც კი.

ჰოდა, სხვადასხვა ენაზე რომ მისალმების ფორმულებს მოვუსმენთ, დიალოგებს გავიხსენებთ ლიტერატურიდან თუ ფილმებიდან, იქნებ „სასაუბრო“ ლექსიკონებიც გამოვიყენოთ, ენის მთავარი, კომუნიკაციური ფუნქციაც გავააქტიუროთ და ბოლოს, ძალიან მხიარულ და სახალისო თამაშსაც ვითამაშებთ, მაგალითად, წარმოვიდგენთ, როგორ მიესალმებიან ერთმანეთს ადამიანები სხვადასხვა ეპოქიდან, სხვადასხვა ქვეყნიდან, წიგნიდან ან თუნდაც პლანეტიდან.

ესეც, ჩვენი მისალმების გაკვეთილები.

სცადეთ, მოგეწონებათ!

ერთხელ ერთმა ღარიბმა დურგალმა ოტო კრისტიანსენმა სამსახური დაკარგა. ცოტა კი იდარდა, მაგრამ გამოსავალი მალევე იპოვა, ალბათ ოთხი შვილის გამო – ხის სათამაშოების კეთება გადაწყვიტა. სათამაშოების გაყიდვით პურის ფულს შოულობდა და ცოტა ხანში პატარა კომპანიაც დააარსა სახელად Leg Godt – „ითამაშე კარგად“, ანუ ლეგო. ხის სათამაშოებს მალე პლასტიკის სათამაშოებიც დაემატა, შვილმა კი მამის საქმე გადაიბარა. პლასტიკის სათამაშოებს გამოჩარხვის ნაცვლად გამოდნობა სჭირდებოდა. ამიტომაც ლეგო ჯგუფმა გამოსადნობი აპარატი იყიდა, რომელსაც თან სპეციალური, ურთიერთდაკავშირებადი ბლოკების ყალიბი მოჰყვებოდა. ამ ბლოკებს ლეგო ჯგუფმა აგურები, ანუ Lego Bricks შეარქვა.

ამავე დროს, სხვა ევროპელი მწარმოებლებიც უშვებდნენ ურთიერთდაკავშირებად სათამაშო ბლოკებს, მაგრამ დურგლის შვილმა არსებული ყალიბი ისე გააუმჯობესა, რომ დღეს, ნახევარი საუკუნის შემდეგაც, ლეგოს ბლოკების ურთიერთდაკავშირების მოდელი არ შეცვლილა. ამასთან, კრისტიანსენი იმდენად დიდ ყურადღებას აქცევდა ბლოკების ხარისხს, რომ 1958 წელს გამოშვებული ბლოკი მარტივად უკავშირდება დღეს გამოშვებულ ლეგოს ბლოკების ნაკრებს.

1961 წელს ლეგოს მფლობელის, გოტფრიდ კრისტიანსენის მიერ მიღებული პატენტი

ერთი შეხედვით ჩვეულებრივი, რიგითი კონსტრუქტორი, რომლითაც უამრავ ბავშვს უთამაშია, განსაკუთრებული სამყაროს ნაწილს წარმოადგენს, სადაც:

1. 6 ცალი 8-კბილანიანი ბლოკის შეერთება თითქმის მილიარდი ხერხით, უფრო ზუსტად კი 915,103,765-ნაირად შეიძლება;
2. უკვე 4 მილიარდი ლეგოს მინიკაცუნა და 56 მილიარდი ბლოკია გამოშვებული, ანუ ფაქტობრივად ერთი დიდი ცივილიზაცია;
3. მხოლოდ 2012 წელს გამოშვებული ლეგოს ბლოკები სიგრძეზე რომ დავაწყოთ, დედამიწას 18-ჯერ შემოუვლიდა;
4. თუ ერთმანეთზე 40 მილიარდ ბლოკს დავამაგრებთ, ისეთ კოშკს ავაშენებთ, რომელიც მთვარეს მიაღწევს.

ცხადია, ლეგოს ბლოკებით, ისევე როგორც ნებისმიერი ამ ტიპის კონსტრუქტორით თამაშისას, ბავშვი ბუნებრივად სწავლობს რაოდენობრივ აზროვნებას, დიზაინერული და საინჟინრო უნარები უვითარდება და კრეატიული უნარები უძლიერდება. მაგრამ ლეგოს ჯგუფი მხოლოდ ამით არ დაკმაყოფილდა და 90-იან წლებში აქტიურად დაიწყო საგანმანათლებლო მიმართულებების შემუშავება, რომელთა შორისაა საბავშვო-ახალგაზრდული რობოტიქსის განვითარება. Lego Mindstorm რობოტის პირველი ვერსია 1998 წელს ლეგოს ჯგუფისა და მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის თანამშრომლობით შეიქმნა. 2006 წელს შემდეგი ვერსია, NXT გამოვიდა, ხოლო 2013-ში – EV3. რობოტის, რომელიც ლეგოს ბლოკებისა და სპეციალური „ტექნიკ“ ნაწილებით იქმნება, დაპროგრამება სპეციალური, მარტივად გამოსაყენებელი ბლოკური ენითაა შესაძლებელი. lego ტექნიკ ნაწილები, ლეგოს ბლოკებისგან განსხვავებულია და წარმოადგენს პლასტიკის ღერძებს სხვადასხვა ფორმის და ზომის ხვრელებით, ხრახნებს, ჭანჭიკებს, სამაგრებს.

მიუხედავად იმისა, რომ ამ ლეგო მაინდსტორმის აგება და გამოყენება საკმაოდ მარტივია, მოცემული ნაკრების გამოყენებით ურთულესი ფუნქციების განხორციელება შეიძლება. ამასთან, იმდენად გასაგებ პრინციპებს ეფუძნება, რომ ბავშვს შეუძლია თვითგანათლება პირდაპირ იუთუბის უფასო ვიდეოებით ან წიგნებით მიიღოს. ამ რობოტთან მუშაობა 8 წლის ბავშვსაც და ზრდასრულ ადამიანსაც თანაბრად დააინტერესებს.  იუთუბზე უამრავ საინტერესო ლეგოს რობოტს იპოვით – თოკზე ტაატით მიმავალ აკრობატს, კუბიკ-რუბიკის ამომხსნელს, მინი კალათბურთის მოთამაშეს, ბრაილის შრიფტის წამკითხველს და ა.შ.

ლეგოს კომპანია ამაზე არ გაჩერებულა და აქტიურად განაგრძო საგანმანათლებლო მიმართულებების შემუშავება შეჯიბრებების ტიპის ლიგების ჩამოყალიბებით. ლიგები წლიური პრინციპით მოქმედებს. ყოველ აგვისტოს იმ წლის დავალება ცხადდება, გუნდები ამზადებენ პროექტს, ქმნიან შესაბამის რობოტს თუ კონსტრუქციას. პირველი საკვალიფიკაციო შეჯიბრებები ზამთრიდან იწყება. ამ ლიგებს ერთი სახელი აერთიანებთ FIRST – რაც, გარდა იმისა, რომ ინგლისურად პირველს ნიშნავს, აბრევიატურაა: For Inspiration and Recognition of Science and Technology – მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების აღიარებისა და შთაგონებისთვის. ყოველი წლის შეჯიბრება რაიმე თანამედროვე, აქტუალურ პრობლემას უკავშირდება  – მაგალითად, შარშანდელი თემა იყო ნაგვის გადამუშავების ხერხები, წლევანდელი კი – ცხოველებისა და ადამიანების ურთიერთდახმარება.

დღეს ლეგოს 4 FIRST ლიგა არსებობს: FLL Junior (First Lego League) დაწყებითი ლიგა 6-9 წლის ბავშვებისთვისაა. მისი მიზანია, ბავშვებმა მარტივი მექანიზმების მოქმედებები შეისწავლონ ლეგოს ბლოკების, ხრახნებისა და ძრავების საშუალებით. ამ ლიგის ნაკრებს ძალიან იოლი პროგრამირების ენაც – WeDo მოჰყვება, რომლის საშუალებით ბავშვები მოტორებს ამუშავებენ.

შემდეგი ლიგიდან რობოტიქსი იწყება – FLL, ლეგო მაინდსტორმის გამოყენებით. ლეგო მაინდსტორმის მთავარი ნაწილი პროგრამირებადი ბლოკია, რომელსაც ოთხი ძრავი და ოთხი სენსორი შეიძლება დაუკავშირდეს. არსებობს ფერის/სინათლის სენსორი, შეხების სენსორი, გირო სენსორი, ინფრაწითელი სენსორი, ხმის სენსორი და ა.შ..  წინასწარ განსაზღვრულია, რა ტიპის დავალებები უნდა შეასრულოს რობოტმა და გუნდიც რამდენიმე თვე მუშაობს რობოტის შექმნაზე, რომელიც 2.5 წუთში შეასრულებს მოცემულ დავალებებს. ამჟამად ლეგოს პირველ ლიგაში მთელ მსოფლიოს მასშტაბით ათიათასობით გუნდი მონაწილეობს.

მომდევნო ლიგა უფროსკლასელებისთვისაა განკუთვნილი – FTC – First Technical Competition. FIRST ტექნიკის შეჯიბრი. ამ შემთხვევაში ლეგოს მხოლოდ პროგრამირებადი ბლოკია, დანარჩენი – სხვადასხვა ლითონის ნაწილებისგან უნდა აიგოს. შესაძლებელია მიკროსქემებისა და სხვა ელექტრონული ნაწილების გამოყენება.

სულ ბოლო ლიგა – FRC – First Robotic Competition, რომელშიც სტუდენტებიც მონაწილეობენ, არის რობოტების შეჯიბრი – აქ უკვე კონკრეტული დავალებები კი არა, ზოგადი მისიები აქვთ რობოტებს და ამ მისიების შესრულებაში ეჯიბრებიან ერთმანეთს, მაგალითად, სპორტულ თამაშებში ან დარბაზის დასუფთავებაში.

ამ ლიგების შესაბამისი კლუბები აშშ-ის უამრავ სკოლაში მოქმედებს და ძალიან ბევრი საზაფხულო ბანაკი არსებობს ამ მიმართულებით.

მეორე წელია, ლეგოს დაწყებითი და პირველი ლიგის მოხალისე მწვრთნელი ვარ. შარშან საკვალიფიკაციო ტურნირში მიღებული პირველი ადგილით მოხვდა გუნდი შტატის ტურნირზე, ზაფხულში კი დამწყები რობოტიქსის ერთკვირიან ბანაკსაც ვუხელმძღვანელე. ძალიან სასიამოვნოა იმის ყურება, თუ  როგორ სწრაფად ვითარდება ბავშვების საინჟინრო და პროგრამისტული უნარები ამ რობოტების გამოყენებისას. დიდი იმედი მაქვს, რომ საქართველოშიც მალე ასეთივე პოპულარული გახდება ლეგოს ლიგები და ლეგო რობოტიქსი გასცდება საქართველოში არსებული ორიოდე კლუბის სივრცეს. დიდი იმედი მაქვს, რომ რამდენიმე წელიწადში საქართველოს ყველა სკოლაში იქნება ლეგოს მარტივი მექანიზმების და რობოტიქსის კლუბები, საზაფხულო რობოტიქსის ბანაკები აქტიურად იმუშავებს და საქართველოს ბევრი მოსწავლე მიიღებს მონაწილეობას რობოტების ევროპულ და მსოფლიო შეჯიბრებებში.

არ ვიცი, წარმოედგინა თუ არა უმუშევარ ღარიბ დანიელ დურგალს, რამხელა სამყაროს აძლევდა ბიძგს თავისი პირველი ხის სათამაშოთი, მაგრამ სახელი კი ნამდვილად ზუსტად შეურჩია: მართლაც, ვათამაშოთ ბავშვები კარგად, რომ ამ თამაშით ისწავლონ სამყაროს მოქმედების პრინციპები. ვათამაშოთ კარგად და თავად შექმნიან ახალ, უჩვეულო სივრცეებს.