რაც თავი მახსოვს, საქართველოში უწყვეტ რეჟიმში მიმდინარეობს განათლების რეფორმის პროცესი, იცვლება რეფორმატორთა თაობა, მოდიან განათლების მკვლევრები და სპეციალისტები, განუწყვეტლად იდგმება ახალი ნაბიჯები განათლების ხარისხის გასაზრდელად, მაგრამ პრობლემა პრობლემად რჩება  – დღენიადაგ ახალი რეფორმის იმედად ვართ.

აქ ვეცდები არცთუ ვრცლად ჩამოვთავალო ის მიზეზები და შეხედულებები, რომლებიც მიმაჩნია ამ უსამანო და უსასრულო განათლების რეფორმის განმაპირობებლად.

მთავარ და უმნიშვნელოვანეს პრობლემად მესახება განათლების პოლიტიკისათვის ფუნდამენტური პრინციპების – სისტემურობის, სისტემატურობის, თანმიმდევრულობისა და მემკვიდრეობითობის –  არდაცვა. ყოველი ახალი მინისტრი თუ ხელისუფალი „წელთაღრიცხვას“ თავისი მოღვაწეობის პერიოდიდან იწყებს და ყველაფერ მანამდელს მამა აბრამის ბატკნად სახავს და პოლიტიკური ქულების დაწერის ატრიბუტად იყენებს.

განათლების სისტემის მართვის ზედა ეშელონებში მიღებული გადაწყვეტილებები – მაგალითად,  ტრიმესტრული სწავლების შემოღება, შემდეგ გაუქმება, დეცენტრალიზაციის პროცესის დაწყება, რამდენიმე წელში ცალსახა ცენტრალიზაციის პოლიტიკის გატარება, ყველა სკოლისთვის ლინუქსის ოპერაციული სისტემით ჩატვირთვა და ტრენინგების ჩატარება და 2-3 წელში მთლიანად Windows-ის ოპერაციული სისტემაზე გადასვლა, შესაბამისად, არამიზნობრივად გასროლილ რამდენიმე მილიონზე თვალის დახუჭვა, გრიფირების პროცესის ერთი უწყებიდან მეორე უწყებაში გადასროლა  და უამრავი სხვა – როგოც წესი, კონკრეტულ სუბიექტთა დამოკიდებულებებსა და ხედვებს ეყრდნობოდა და არა, განათლების სფეროში ჩატარებული კვლევების შედეგების ანალიზს.

შემდეგ მთავარ მიზეზად მესახება განათლების სისტემის ფარგლებში ჩატარებული ეროვნული თუ საერთაშოისო კვლევების ანგარიშებისა და რეკომენდაციების არგამოყენება რეფორმის სხვადასხვა მიმართულებით განხორციელების პროცესში. ასე მაგალითად:

2003-2004 წლიდან მოყოლებული შეფასებისა და გამოცდების ცენტრის მიერ ჩატარებული სახელმწიფო თუ საერთაშორისო კვლევის შედეგებისა და რეკომენდაციების შესაბამისად რეფორმა არ გადაისინჯა;

სამეურვეო საბჭოებისა და კერძო რეპეტიტორობის ფენომენის კვლევის შედეგებისა და რეკომენდაციების შედეგად რეფორმა არ გადაიხედა. ამ ეტაპამდე არ აქვს სახელმწიფოს შემუშავებული სკოლების ფინანსური, მატერიალური, პროფესიული მხარდაჭერის პოლიტიკა, რომელიც დივერსიფიცირების ლოგიკით იქნება განსაზღვრული – არა სამინისტროს ერთ ოთახში (თუნდაც რამდენიმეში ერთად) 4-5 კაცის მიერ შემუშავებული „რეცეპტურა და მედიკამენტების პაკეტი“ ყველა სკოლისათვის, არამედ კონკრეტული სკოლების „დაავადებებისათვის“ განსაზღვრული სხვადასხვა, მრავალფეროვანი, საჭიროების შესაბამისი შეთავაზებები. ეს უკანასკნელი მეტად რთული გადასაჭრელია, რადგან სახელმწიფოს, ერთი მხრივ, არ ეთმობა ცენტრალურის, დემიურგის ფუნქცია და, მეორე მხრივ, არაფერს არ აკეთებს, რომ გაზარდოს დამოუკიდებლად, საკუთარ საჭიროებებზე მოფიქრალი ორგანიზაციული კულტურის ადამიანური რესურსი სკოლებში.

ვფიქრობ, განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს სკოლის ადმინისტრაციის მომზადების დონეს – მარტივი პრინციპით – 60 000 კარგი პედაგოგის მოძებნასა და მომზადებაზე იოლი 2000 კარგი მენეჯერის მოძებნა-მომზადებაა. ვფიქრობ, სახელმწიფომ ყველაზე სერიოზული ადამიანური და მატერიალური რესურსი სწორედ აქეთკენ უნდა მიმართოს.

აქვე მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ზოგადი განათლების ხარისხის ერთადერთ ინდიკატორად არ უნდა მივიჩნიოთ გამოსაშვები და უმაღლეს სკოლაში მისაღები ერთიანი ეროვნული გამოცდები. საჭიროა სახელმწიფოს მხრიდან ზოგადი განათლების სხვადასხვა დონეზე ჩატარებული კვლევების (მუდმივად ტარდება სახელმწიფო შეფასებები საშუალო განათლების სხვადასხვა საფეხურზე ამა თუ იმ საგანში   ) ანალიზი და მისი შედეგების გააზრების შედეგად განათლების პოლიტიკის პრინციპებისა და შინაარსის გადასინჯვა.

მნიშვნელოვანი ყურადღება უნდა გაამახვილოს სახელმწიფომ პედაგოგების არა მხოლოდ გადამზადებაზე, არამედ, მომზადებაზე, ამ საკითხს ე.წ. „უფასო ფაკულტეტების“ პრინციპი ვერ შველის. საჭიროა სახელმწიფოს მიერ საუნივერსიტეტო პედაგოგიური საგანანმანათლებლო პროგრამების რევიზია, კურსდამთავრებულთა პროფესიით დასაქმებისა და მიღებული სწავლის შედეგით კმაყოფილების გაზომვა-ანალიზი. მიღებულ შედეგებზე დაყრდნობით საუნივერსიტეტო კურიკულუმის განვითარების სტრატეგიის შემუშავება, ხარისხის რეგულაციის მაღალი სტანდარტების დაწესება და მრავალი სხვა, მით უფრო, რომ გვაქვს საქართველოში ამ შინაარსის კვლევების გამოცდილება და, სამწუხაროდ, სავალალო შედეგები  (TIMSS 2007/2011 /  TEDS-M 2008 / TALIS (2013)2014 ) .

ვფიქრობ, განათლებისა და მეცნიერების  სამინისტრომ აქტიურად უნდა ითანამშრომლოს უმაღლეს სასწავლებლებთან განათლების მეცნიერებებისა და მასწავლებელთა განათლების სამაგისტრო და სადოქტორო პროგრამების მიმართულებით. სხვადასხვა უნივერსიტეტში არა ერთი წარმატებული, მაღალხარისხიანი სამაგისტრო თუ სადოქტორო კვლევითი ნაშრომი მზადდება, რომლებიც განათლების სფეროს მრავალფეროვან სპექტრს შეეხება – როგორც განათლების პოლიტიკისა და შინაარსის, ისე ესგ -ით გათვალისწინებული ძირითადი საგნობრივი ჯგუფების სწავლების მეთოდიკის საკითხებს. ვფიქრობ, სამინისტროს სხვადასხვა დეპარტამენტის წარმომადგენლები დაინტერესებულნი უნდა იყვნენ ამ კვლევებით და, როგორც მინიმუმ, ეცნობოდნენ სფეროში არსებულ უახლეს ტენდენციებს.

ცხადია, თემა ამით რომ არ ამოიწურება და არც სრულდება, ფორმატი არ ითვალისწინებს ჩვენს თავს დამოკლეს მახვილივით დაკიდებული განათლების რეფორმის ვრცელ, სისტემურ ანალიზს, ამ შემთხვევაში შევეცადე დამეფიქსირებინა სუბიექტური განცდები და ხედვები, რომლებზეც ვფიქრობ, ვესაუბრები მეგობრებს და მინდოდა თქვენთვისაც გამეზიარებინა.

https://eppmge.blogspot.com/2015/05/blog-post.html

https://naec.ge/#/ge/post/1603

https://docs.google.com/file/d/0B9RC0lzxlY4ZZmMwYzllMzktMTQwNy00OGY1LWI2ZDgtYTc0N2I1YWU0ZDVk/edit?pli=1#

დიახ, სწორედ ასეთი სასაუბრო თემა იყო თურქული ენის შესასწავლ წიგნში. მოგეხსენებათ, უცხო ენის შესწავლისთვის რამხელა მნიშვნელობა ენიჭება საუბარს. ჰოდა, იმ დღეს ჩვენც ვსაუბრობდით – ფული თუ ჯანმრთელობა? (para mı? sağılık mı?). მასწავლებელს საუბარი იქით მიჰყავდა, რომ ფული რა მოსატანია, მთავარი ჯანმრთელობააო. მოსწავლეებიც, რომლებიც ძირითადად სხვადასხვა უნივერსიტეტის სტუდენტები იყვნენ, ეთანხმებოდნენ – ჭეშმარიტად, ბატონო მასწავლებელოო. მე კი მაშინვე გავიფიქრე, რა მშვენიერი თემაა ჩემი სტატიისთვის-მეთქი.

მაშ ასე – ფული თუ ჯანმრთელობა?

წარმოიდგინეთ, მავანს ფული აქვს, მაგრამ ავადაა. არაფერი სურს, სრულიად არაფერი. არადა, ჯანმრთელი, რომ ხარ, ხომ ყველაფერი გინდა. ამ ყველაფერს კი მხოლოდ ფულით იყიდი.

მოკლედ, ჩემებური ვერსია ასეთია. ორივე აუცილებელია, ფულიც და ჯანმრთელობაც. ფულის გარეშე  სწორი და ხარისხიანი კვება შეუძლებელია (გინდაც ის საკვები საკუთარ ბაღჩაში მოგყავდეს, ფული მაინც დაგჭირდება), კარგი კვების გარეშე კი ჯანმრთელობაა შეუძლებელი.  თუმცა, ისეთი შემთხვევებიც ბლომად არის, სწორედ ფულის ქონის გამო რომ იკვებებიან ხარისხიანად, ოღონდ არასწორად.  სწორედ ფულით შეიძლება სასიამოვნო დასვენება და მოგზაურობა. ეს კი ენდორფინების გამომუშავებას და კარგ განწყობას უწყობს ხელს. განწყობა ოჰ, როგორი აუცილებელია ჯანმრთელობისთვის.  ახლა ისიც წარმოვიდგინოთ, თუ მავანი მაინც ავად გახდება, რაც არ უნდა „ლამაზთვალება“ იყოს, არც ექიმი შეხედავს ზედ, არც ანალიზებს გაუკეთებენ უფასოდ და არც აფთიაქში მისცემენ საჩუქრად წამალს. ამიტომ ავად გახდომის შემთხვევაშიც ფულია საჭირო. ავადმყოფს კვებაც სხვანაირი სჭირდება და შესაბამისად, ფულიც სამმაგად მეტი.

აი, ეს ჩემი მოსაზრება გაკვეთილზე შევეცადე თურქულად ჩამომეყალიბებინა. ოღონდ იქვე დავძინე, ფული ყოველთვის „თეთრი“ უნდა იყოს-მეთქი. „თეთრი“ ფული რას ნიშნავსო – არ დააყოვნა შეკითხვამ.

ჩემთვის „თეთრი“ ფული  შრომით და სწორი გზით მოპოვებულს ნიშნავს. ასეთი ფულის აღების შემდეგ ის მშვიდად უნდა დავხარჯო და იმ ღამეს (მომდევნო ღამეებსაც) ძალიან ტკბილად უნდა მეძინოს. არ უნდა ვშფოთავდე, რომ ფული, რომელიც დღეს ავიღე, ხვალ ან ზეგ ყელში ამომდინდება. ეს არის „თეთრი“ ფული.

„თეთრ“ ფულს კიდევ ერთი თვისება უნდა ჰქონდეს. შრომით, რომ იქნება აღებული, იმ შრომის შედეგით სხვა არ უნდა ზიანდებოდეს. მოკლედ, ბოროტი საქმეებით აღებული ფული „თეთრი“ ვერ იქნება.

თუმცა, ქართული ანდაზა მახსენდება, საბანი სადამდეც გაგწვდება, იქამდე დაიხურეო, ფული იმყოფინეო, ქამარი შემოიჭირეო და რა ვიცი, კიდევ – რა აღარ. ოღონდ ეს ანდაზები, ძირითადად, მხოლოდ მშრომელ და წესიერ ადამიანებს ეხებათ. „ძლიერნი ამა ქვეყნისანი“ ანდაზებს არ სცნობენ და სულ საპირისპიროდ იქცევიან.

ანდაზებს იმასაც დავამატებდი, რომ 21-ე საუკუნის ქიმიით სავსე ცხოვრებაში, ოდნავი მოქცევის წესები ისწავლეო, იმისთვის, რომ ავად არ გახდე და შემდეგ ექიმ-აფთიაქებში სამმაგი ფული არ დაგჭირდესო.

ქიმიის საუკუნეა-მეთქი დავწერე და ქიმიის სხვადასხვა პირმშოსთან ერთად, ჩვენი ცხოვრება პლასტმასებით არის სავსე.

თავად პლასტმასი ხელოვნური პოლიმერი გახლავთ,  მეცხრამეტე საუკუნეში გამოჩნდა და დღეს ყოველ ფეხის ნაბიჯზე გვხვდება. სიმტკიცისთვის სხვადასხვა ნივთიერებებს უმატებენ და სწორედ ეს ნივთიერებები აფუჭებენ ყველაფერს. არა, კიდევ მწარმოებლის უსინდისობა და ჩვენი უვიცობაც აფუჭებს საქმეს.

ამ საკითხზე ერთი წერილი უკვე დავბეჭდე. https://mastsavlebeli.ge/?p=13531  იქ საქმე ფტალატებს შეეხებოდა, მათ ქიმიზმზე და მავნებლობაზე ვწერდი. პლასტმასებს სიმტკიცისთვის სწორედ ფტალატებს უმატებენ, რომლებიც შემდეგ ძალიან იოლად მიგრირებენ იმ საკვებსა თუ სითხეებში, რასაც ამ პლასტმასებიდან მივირთმევთ.

დღეს პლასტმასის ჭურჭელს ძირითადად PS პოლისტიროლი აწერია. ამორფული პოლიმერია, მექანიკურად  არცთუ მტკიცე (სწორედ ამიტომ, ფტალატების დამატება სჭირდება), ქიმიურადაც არამდგრადია. კარგად იხსნება აცეტონში, ტოლუოლში, დიქლორეთანში, ბენზინში.

პოლისტიროლი 1839 წელს გერმანელმა აფთიაქარმა ედუარდ სიმონმა მიიღო. ამერიკული ხის Liquidambar styraciflua  წვენისგან მიღებული  სუბსტანცია გამოხადა, რომლის მონომერსაც სტიროლი უწოდა. რამდენიმე დღეში, აღმოაჩინა, რომ სტიროლი ჟელესავით გამაგრდა. 1845 წელს სხვა ქიმიკოსმა, აუგუსტ ვილჰელმ ვონ ჰოფმანმა, აჩვენა, რომ სტიროლის იგივე ტრანსფორმაცია ხდებოდა უჟანგბადო არეშიც.  მიღებულ პროდუქტს „მეტასტიროლი“ უწოდა. 1866 წელს სტიროლიდან მეტასტიროლის ფორმირება პოლიმერიზაციის პროცესს მიაკუთვნეს. მისგან ნაკეთობების წარმოება 1931 წელს დაიწყეს, თავდაპირველად სიმტკიცისთვის თუთიის მტვერს უმატებდნენ, მოგვიანებით კი ის ფტალატებით შეცვალეს.

პოლისტიროლი წარმოებაში ძირითადად დღესაც სტიროლის პოლიმერიზაციით მიიღება. მისგან დამზადებული ნაკეთობა ლღობას 80-100 გრადუსიდან იწყებს, მასში შემავალი  სტიროლი და ფტალატები კი მიგრირებას იწყებენ. სად? მაგ. ცხელ ჩაისა და ყავაში, რომელსაც PS ჭიქით მივირთმევთ, ან ცხელ კერძში, რომელსაც მიკროტალღოვან ღუმელში PS ერთჯერადი თეფშით ან PS კონტეინერით გავაცხელებთ. ჩვენს ორგანიზმში მოხვედრისას, სიამოვნებით დაგროვდებიან ღვიძლსა და თირკმელებში (სხვათა შორის, რეპროდუქციულ ფუნქციასაც თრგუნავენ), რათა შემდეგ ათასი სისაძაგლე გამოიწვიონ და ექიმებთან და აფთიაქებში ფულის სამმაგი რაოდენობა დაგვჭირდეს.

მაშინ სამართლიან კითხვას დასვამთ: რისი მიღება შეიძლება ასეთი ერთჯერადი ჭურჭლით? წყლის, ცივი საკვების, ბუტერბროდების, ნამცხვრის და ხილის. ოღონდ, ხომ ჰქვია სახელი – ერთჯერადი ჭურჭელი -ჰოდა, ერთჯერადად უნდა გამოვიყენოთ!

რაც შეეხება წყალს, დალევა მართლაც შეიძლება, ოღონდ პლასტმასის ბოთლებში ჩამოხსმული წყალი ფუჭდება, ამიტომ ვადა უნდა ინახოს და კიდევ სწორედ უნდა იყოს შენახული. მზე და  სითბო ასეთი პლასტმასისთვის საშიშია.

PS ჭიქებით სპირტიანი სასმელების დალევა შეიძლება? არ შეიძლება, სპირტი აგრესიულ გარემოს ქმნის და სანამ თქვენ ლამაზ სადღეგრძელოს იტყვით, ცოტა-ცოტა ფტალატი და სტიროლი უკვე თქვენს სასმელს შეერევა.

PS ჭიქებით გაზიანი  სასმელების დალევა შეიძლება? არ შეიძლება, ნახშირორჟანგიც აგრესიულ გარემოს ქმნის (განსაკუთრებით სიცხეში), სპირტზე გაცილებით ნაკლებად აგრესიულს, მაგრამ მაინც. მე რომ მკითხოთ, გაზიანი სასმელები მინის ჭურჭლიდანაც არ უნდა დალიოს კაცმა. აქ ვგულისხმობ, რომ საერთოდ არ უნდა დალიოს, თუმცა, თავის ამბავს ყველა თავად წყვეტს.

შემდეგი წარწერა, რაც ერთჯერად პლასტმასის ჭურჭელსა და ბოთლებზე შეიძლება შეგვხვდეს PP პოლიპროპილენია.  პროპილენის პოლიმერიზაცია პირველად 1951 წელს ფილიპ პეტროლეუმის ქიმიკოსებმა  პოლ ჰოგანმა და რობერტ ბანქსმა განახორციელეს. 1954 წელს პროპილენი კრისტალური ფორმით გიულიო ნოტამ და კარლ რეჰანმაც მიიღეს. 1957 წელს იტალიურმა ფირმამ მონტეჯატინიმ  დაიწყო პოლიპროპილენის დიდმაშსტაბიანი კომერციული წარმოება.

ექსპერტებს მიაჩნიათ, რომ 2019 წლისთვის პოლიპროპილენის წარმოებისგან მიღებული მოგება 145 მილიარდ ამერიკულ დოლარს გადააჭარბებს და მისი გამოყენება 2021 წლამდე 5,8%-ით გაიზრდება https://www.ceresana.com/en/market-studies/plastics/polypropylene/

საქმეც ეს არის… ვიცით თუ არა ჩვენ, ეს ნაწარმი როგორ გამოვიყენოთ?

PP ნაწარმი  შედარებით მეტად უძლებს მაღალ ტემპერატურას, ამიტომ ცხელი სასმელების და საკვების მისაღებად უფრო გამოდგება. ოღონდ ჯადოსნური სიტყვა „ერთჯერადი“ გახსოვთ, არა? ერთჯერადი ნიშნავს, რომ ერთჯერადად უნდა იქნეს გამოყენებული!

ახლა, სპირტის PP ჭიქებთან ურთიერთობა როგორია? სპირტიანი სასმელები   მისთვისაც აგრესიულ გარემოს წარმოადგენს, მასთან ოდნავ ხანგრძლივად შეხებისას  ფენოლი, ფორმალდეჰიდი და ფტალატები  გამოიყოფა. ამით კი, პირველ რიგში, მხედველობა და თირკმელები დაზარალდება.

სხვათა შორის, შეამჩნევდით, რომ პლასტმასის ჭურჭელში ლუდიც არის ჩამოსხმული. გარდა ამისა, PP და PS ჭიქებს მის დასალევადაც გვთავაზობენ. ლუდი ალკოჰოლს ნაკლები პროცენტით შეიცავს, ამიტომ ზოგიერთი ექსპერტის აზრით, მისი ჩამოსხმა PP ჭურჭელში შეიძლება. თუმცა… აქ ერთი ყურადსაღები სიტყვაა – „თუმცა“… დიახ, შენახვის პირობებს გააჩნია. ზედმეტი სითბო, მზის სხივები და… უკვე საშიში გარემო იქმნება საშიში ნივთიერებების მიგრაციისთვის.

პირადად მე, ლუდის ყიდვა, რომ მინდოდეს ალუმინის ქილით ან მინაში ჩამოსხმულს შევიძენდი. ერთჯერად თეფშებად და ჭიქებად კი ქაღალდისგან დამზადებულს გამოვიყენებდი.

რადგან…

…რატომღაც მგონია, რომ ჯანმრთელობის დაკარგვის შემთხვევაში გაცილებით მეტი ფულია საჭირო. ამიტომ ელემენტარული ცოდნით და მოქცევის წესებით ფულიც უკეთეს საქმეში დაიხარჯება და ჩვენი კუთვნილი ჯანმრთელობაც ჩვენთან დარჩება.

წიგნი: კეტრინ სტოკეტი „მოსამსახურე“ (2009)
ფილმის რეჟისორი ტეიტ ტეილორი (2011)

50 წლის წინ მარტინ ლუთერ კინგი ოცნებობდა, რომ ერთ დღეს  მისი  შვილები იცხოვრებდნენ ქვეყანაში, სადაც მათ არა კანის ფერის,  არამედ  მათი ბუნების გამო განსჯიდნენ. ეს იყო ოცნება, რომელმაც ამერიკელების ცხოვრება შეცვალა.

ეიბილინი კი მის გაზრდილ ჩვიდმეტ თეთრკანიან ბავშვსა და რასიზმის გამო მოკლულ ერთადერთ შვილზე გვიყვება. ცდილობს გაგვაგებინოს, რას ნიშნავს, იყო ფერადკანიანი ქალი მისისიპიში, თანაც 60-იან წლებში. ამასობაში კიდევ ერთ ბავშვს ზრდის, მუდმივად უმეორებს იმას, რაც მისთვის არასდროს უთქვამთ – კეთილი ხარ, ჭკვიანი ხარ, მნიშვნელოვანი ხარ.

60-70-იანი წლები სისტემატური ზეწოლის პერიოდად ითვლება, როდესაც მოსახლეობა დაშინებული იყო მათი კანის ფერის გამო.  გაუპატიურება, ლინჩის წესი, სროლა, ცემა, დაწვა –  ეს ის მეთოდებია, რომლებსაც პოლიციაც კი იყენებდა ხალხის გასაკონტროლებლად.

„მოსამსახურის” სენტიმენტალურ ისტორიებს ხშირად  სამოქალაქო უფლებების ან ამერიკაში რასებს შორის ურთიერთობის სასწავლად იყენებენ,  როგორც ისტორიის ნაწყვეტს. ჯექსონის, ამერიკის სამხრეთში მდებარე პატარა ქალაქის ცხოვრება, მთლიანად იპყრობს ადამიანების ყურადღებას. პერსონაჟებიც რეალური ადამიანებივით შემოდიან ჩვენს სივრცეში და თანდათან გასული საუკუნის 60-იანი წლების ატმოსფეროს ქმნიან.

ამასობაში 1965 წელს მარტინ ლუთერ კინგი საპროტესტო გამოსვლებს იწყებს. გზა სელმადან მონტგომერამდე სახიფათო, საშიში და დაბრკოლებებით სავსე იყო. არჩევნებში ხმის მიცემის უფლების მოპოვება ათასობით შავკანიანს სიცოცხლის ფასად დაუჯდა.

კეთრის სტოკეტი თანასწორობისთვის ბრძოლაზე გვიყვება და გვაფრთხილებს, რომ თუ ვინმეს ეს ისტორიები ძარღვს არ შეუტოკებს, მინი ჯექსონის მიერ ჰილისთვის მირთმეული შოკოლადის ტორტი მისთვისაც დამსახურებული ყოფილა.

ერთ ოცნებას სამყაროს შეცვლა შეუძლია, ყოველი ჩვენგანი გაბმულია ერთ ბადეში და ყველაფერი, რაც ერთ ადამიანზე ახდენს გავლენას, სხვა ადამიანებსაც ეხებათ. არასდროს არის გვიან, დაიწყო ბრძოლა თანასწორობისთვის, რადგან ჭეშმარიტად ძლიერი მაშინ ხარ, როცა შეგიძლია გადადგა ნაბიჯი იმ დროსაც კი, როცა გზას ჯერ ვერ ხედავ.

განსხვავებები წიგნსა და მის ეკრანიზაციას შორის:

წიგნი: სკიტერი მის მირნას სვეტს წერს გაზეთისთვის. აგზავნის თავის მონაცემებს და მუშაობას მარტივად იწყებს.
ფილმი: ფილმში სკიტერი სამსახურს წინა უიღბლო მცდელობის მეშვეობით იწყებს. ის წარადგენს მისს სტეინის წერილს ნიუ-იორკიდან, სადაც წერია, რომ მას სამსახურის მისაღებად მეტი გამოცდილება სჭირდება.

წიგნი: სკიტერს რედაქტორი მას კვირაში 8 დოლარს სთავაზობს. სკიტერსს უფრო დიდ თანხაზე აქვს პრეტენზია. საბოლოოდ რედაქტორი მას კვირაში 10 დოლარზე დაითანხმებს.
ფილმი: ფილმში მას მხოლოდ 8 დოლარს სთავაზობენ კვირაში და დიდი სიამოვნებით თანხმდება.

წიგნი: სკიტერი დედას კონსტანტინის წასვლას გამო უპირისპირდება. ისინი ამის შესახებ საუბარს მხოლოდ მაშინ იწყებენ, როდესაც მარტო რჩებიან.

ფილმი: ფილმში სკიტერი საოჯახო ვახშამზე ამის შესახებ იკითხავს და ყველა ეტყვის, რომ კონსტანტინმა ისინი მიატოვა.

წიგნი: ეიბილენი სკიტერსს უყვება, რომ მის შვილს უნდოდა მწერალი გამოსულიყო და დაეწერა წიგნი ფერადკანიან კაცზე, რომელიც თეთრკანიან კაცთან იწყებს მუშაობას. მის შვილს ინსპირაციად კი „უჩინარი კაცის” წაკითხვას ასახელებს.

ფილმი: სკიტერი თავად გადაწყვეტს დაწეროს წიგნი იმის შესახებ, თუ რას ნიშნავს  ფერადკანიანი მოსამსახურეებისთვის თეთრკანიანების ოჯახებში მუშაობა.

წიგნი: სკიტერი მუდმივად ეკითხება ეიბილენს კონსტანტინის ამბავს. ეიბილენი კი უყვება, რომ საქმე კონსტანტინის ქალიშვილშია, რომლის მამაც თეთრკანიანია. სკიტერისთვის ეს შოკისმომგვრელი ინფორმაციაა, რადგან წიგნში მან საერთოდ არ იცის, ჰყავდა თუ არა შვილი კონსტანტინს.
ფილმი: კონსტანტინს ჰყავს ფერადკანიანი გოგონა სახელად რეიჩელი, რომელსაც სკიტერი და მისი ოჯახი კარგად იცნობდა და უყვარდა.

წიგნი: ეიბილენი სკიტერსს ურეკავს და ეუბნება, რომ მზადაა წიგნის დაწერაში დაეხმაროს, მიზეზად კი მის ჰილი მოჰყავს.
ფილმი: ეკლესიაში ქადაგების მოსმენის შემდეგ ეიბილინი სკიტერს წიგნის დაწერაში დახმარებას სთავაზობს. სკიტერი ეკითხება მას, რამ შეაცვლევინა აზრი, რაზეც ის პასუხობს: „ღმერთმა” პაუზის შემდეგ კი დაამატებს: „და მის ჰილიმ”.

წიგნი: სკიტერს ეიბილინისთვის წიგნები მოაქვს ბიბლიოთეკიდან.
ფილმი: ფილმში ეს ეპიზოდი ამოღებულია.

წიგნი: მინი 19 სამსახურიდან გამოუშვეს, იმიტომ რომ უხეში იყო.

ფილმი: ფილმში ის მხოლოდ ერთ სამსახურს კარგავს ჰილისთან.

წიგნი: შიშველი მამაკაცი სელიას სახლში შეღწევას ცდილობს. მინი კი მის შეშინებას ცოცხით ცდილობს. საბოლოოდ კაცი მინის ფიზიკურ შეურაცხყოფას აყენებს.
ფილმი: ფილმში ძალადობის ეს სცენა ამოღებულია.

წიგნი: ჰილი სელიას წერილს უგზავნის, სადაც 200 დოლარს სთხოვს კაბისა და აფრიკაში მცხოვრები ბავშვების დასახმარებლად. სელია ჰილის ეხმარება.

ფილმი: ფილმში წერილი საერთოდ არა არის ნახსენები. ჰილის სელიას ჩეკი მოსდის, რომელზეც შესაბამისი თანხაა დარიცხული.

წიგნი: სკიტერი კონსტანტინის შესახებ სიმართლეს ეიბილინისგან იგებს.

ფილმი: სკიტერს სიმართლეს დედა უყვება.

წიგნი: მის ფელანი კონსტანტინს დაბადების დღისთვის ჩიკაგოში ეპატიჟება. თუმცა ირკვევა, რომ ის გარდაცვლილია.

ფილმი: სკიტერის ძმა კონსტანტინის დასაბრუნებლად ჩიკაგოში ჩადის, თუმცა აღმოაჩენს, რომ კონსტანტინი მკვდარია.

წიგნი: როდესაც სელია ფოტე ლეფოლტის სახლში რეკავს, ეიბილინი მას მოახლედ მინის კანდიდატურას სთავაზობს.
ფილმი: ეიბილინი სელიას ეუბნება, რომ არცერთი მოსამსახურე თავისუფალი არ არის.

წიგნი: წიგნში ჰილი აღწერილია, როგორც მუქთმიანი, უბრალო შესახედაობის ქალი, რომელიც წონას ყოველწლიურად იმატებს. ეიბილინი მას აღწერს, როგორც საყვარელს, მომთმენსა და ყურადღებიან ქალს, რომელსაც უყვარს მისი ორი პატარა შვილი. მიუხედავად ბევრი უარყოფითი თვისებისა, ჰილი განსხვავდება ელიზაბეტისგან, რომელსაც შვილები საერთოდ არ ანაღვლებს.

ფილმი: ჰილი ფილმში სრულიად განსხვავებულია. არც მისი დამოკიდებულება ჩანს შვილებთან.

წიგნი: სკიტერი გადაწყვეტს, ეიბილინს დაეხმაროს მუშაობის დაწყებაში და რედაქტორს ეუბნება, რომ მის მირნას სვეტისთვის პასუხებს სწორედ ის უწერდა. რედაქტორი ეიბილინის სამსახურში აყვანას დათანხმდება, იმავე თანხაზე, რომელსაც ის სკიტერს უხდიდა.
ფილმი: ფილმში ეს ეპიზოდი ამოღებულია.

წიგნი: სკიტერი ეიბილინს და მინის ეუბნება, რომ გამომცემლობა წიგნის ახალ ტირაჟს გამოუშვებს და ისინი საკმაოდ დიდ თანხას მიიღებენ.
ფილმი: ფილმში ხაზგასმულია მხოლოდ ის, რომ წიგნს ბევრი მკითხველი ჰყავს.

წიგნი: მინი მეუღლის მხრიდან განხორციელებული მორიგი ძალადობის შემდეგ გადაწყვეტს, მეუღლე მიატოვოს. ამის შესახებ ეიბილინსაც უყვება, რომელიც არწმუნებს, რომ ის თანხა, რომელიც მათ წიგნის გაყიდვებიდან მიიღეს, საკმარისია დამოუკიდებელი ცხოვრების დასაწყებად, მითუმეტეს, რომ სელიას დახმარებით მას მუდმივი სამსახური აქვს გარანტირებული.

ფილმი: ქმრის მიერ ნაცემ მინის სელია დაარწმუნებს, რომ მოძალადე უნდა მაიტოვოს.

როგორც ხედავთ, წიგნის ადაპტირების დროს რეჟისორს და სცენარისტს ძირეული ცვლილებები არ განუხორციელებიათ. შესაბამისად, ფილმი რომანის თითქმის სრული ანალოგიაა. ერთადერთი ცვლილება პერსონაჟებს შეეხო, მათი ისტორიების დიდი ნაწილი ეკრანს მიღმა დარჩა, თუმცა ეს ფილმს არ აკნინებს. მეტიც ამერიკაში ეს წიგნი სკოლებში სამოქალაქო უფლებებისა და რასებს შორის ურთიერთობის სასწავლად გამოიყენება, რადგან კეტრინ სტოკეტის ხელწერა მისაღებია და ასევე, მასწავლებლისთვის იოლია უკვე ახლობელი, ოსკარის მფლობელი ფილმის წარდგენა მოსწავლეებისათვის.

სადღაც, ფიქრის ფსკერზე, აწყვია ის ღამეები, ცივი და გრძელი ღამეები, მამაჩემი ლოგინს რომ მითბობდა. ათი წუთით ადრე ადიოდა დასაწოლად. მე ცეცხლის ჩაქრობას ველოდი და ცოტაც თავს ვიმცივნებდი – ასე შეცივებულს ათასჯერ უფრო მეთბილებოდა ლოგინი. ,,გოუშვი გათბობა?” – ვეკითხებოდი. ,,გაშობილია” – მეუბნებოდა თავზე საბანწაფარებული.

სადღაც, ფიქრის ფსკერზე, აწყვია და ხან რაღაც უცნობი მიწისძწვრა წამოკრავს ფეხს, წამოშლის და ტალღებზე ამოაგდებს. მრისხანეა ეს ტალღები და სარკესავით – შიგნით ჩემს თავს ვხედავ. უუნაროს და უპასუხოს. მე არ შემიძლია მამაჩემის საწოლის გათბობა, იმ წლების უღიმღამო ღამეების პასუხი, უღიმღამო, მაგრამ ჯადოსნური ღამეების.

ხანდახან ბავშვობა ასეც გესიზმრება: დენის კაცი მოდის.  მეზობლის ჭიშკრის ხმაზე ვიცანით. ნელა შეაღო, დაძახების გარეშე. მალე ჩვენთანაც გადმოვა. ზუსტად ვიცი, რა ეცმევა იმ კაცს, დაუნახავად: პერანგი დაუთოებული და დაჟინებით ჩატანებული უქამრო შარვალში. საყელოსთან გაყვითლებული პერანგი და გულზე ორდენივით ექნება მწვანილი რომელიმე მწნილიდან, ორდენი გულმოწყალებისთვის.

– ადი, სოჩიკს ნემსი გამოაძვრე  – მეუბნებიან მე პატარას და დაბალ ღობეს. ,,თეთრი სკამი დეიდგი, მეორე მოყანყალებულია და ნელა ქენი“. ავედი და ავხედე თვალებგაშტერებულ მრიცხველს. ავძვერი და უცებ მრიცხველი დაიძრა და მეორე კედელზე გადაჩოჩდა.

სასწრაფოდ ჩამოვედი სკამიდან და იქით მხარეს გადავინაცვლე. ისევ იგივე. და ისევ და ისევ. სოჩიკი გაჩერებულია, კედელი ტრიალებს.  არადა ნაბიჯების ხმა უკვე მესმის, დენის კაცი ამოდის ოდაში. ბებიაჩემი მოყვება და მშვიდი ხმით ეუბნება ნაცად ფრაზებს: ,,კაი მწნილი და ოტკა მაქ, შენ შეი და სანამ მაგას ნახავ, მე ჩავალ და გავახაზირებ ელანძე.“ ნაბიჯების ხმა მკვეთრია, კედელი მოუხელთებელი. კანმა ოფლი მოისხა. ამაზე დიდი კოშმარი არ გენახოთ.

კიდევ კარგი გამეღვიძა. დილით გავიგე, რომ მიწისძვრა ყოფილა.

ამ ფრაგმენტულ მოგონებებს იმიტომაც ვწერ, განსაკუთრებით mastavlebeli.ge-ს მკითხველისთვის და ვიცი, მათ შორის ბავშვებიც არიან – რომ არ გამოტოვოთ, დააკვირდით საკუთარ ბავშვობას, ისწავლეთ ის, დაიზეპირეთ წუთები. გამოგადგებათ.

„სამად გაშლილა ის ერთი:

ვარსკვლავად, ბულბულ–ვარდადო,

თქვენ ერთმანეთი რადგანაც

ამქვეყნად შეგიყვარდათო”.

აკაკი

„პოეზიის აფთიაქის“ აბებს ასეც ვამოწმებ ხოლმე: რომელიმე ლექსის სტროფიდან კითხვას დავსვამ და პასუხებიდან ვხვდები, როგორ მოქმედებს მკითხველზე ესა თუ ის ფრაზა ან ლექსი. ბუნებრივია, ამ დროს მეც განსაკუთრებულად ვფიქრობ იმ შეკითხვაზე, რომელიც დავსვი და საკუთარ თავთან ერთად სხვების ინტერპრეტაციებსაც სიამოვნებით ვეცნობი.

ეს ლექსი კი, რომელზეც დღეს უნდა გესაუბროთ, ალბათ ყველამ იცით ან სიმღერად მაინც მოგისმენიათ. ეს გახლავთ აკაკი წერეთლის „სულიკო“, რომელიც 1895 წელს დაიბეჭდა  და თავად ავტორს უთხოვია ვარინკა წერეთლისთვის, სასიმღერო ჰანგი შეერჩია მისთვის; ამბობენ, სულიკო თავად ვარინკააო (ბავშვობაში მას სულიკოს ეძახდნენ თურმე….), ერთია, ლექსის რეალური საფუძველი და მიძღვნა და სხვაა ის მეტაფორულ-სიმბოლური სახე, რომელიც „სულიკოში“ ჩაიტვირთა და საინტერესო გახადა ეს ტექსტი – „დაკარგული სატრფოს“ ძებნის იდეა.

თქვენც, მკითხველო, ალბათ გიფიქრიათ, მაინც ვინ არის ეს სულიკო? – სატრფოა, სამშობლოა, ქალია, კაცია, ცოცხალია თუ მკვდარი? და თუ მკვდარია, როგორც ეს ლექსიდანაც ირკვევა, მაშ, სადღა და რატომღა დაეძებს მას ავტორი?

სულიკო დაკარგულია….

ამ ლექსში სამშობლოს იდეისა რა მოგახსენოთ, მაგრამ სიყვარულის ყოვლისმომცველი ბუნება კი ნამდვილად გამოხატა და ახსნა პოეტმა მეტაფორული სახეებით. კითხვა კი, რომელიც ცოტა ხნის წინ ფეისბუკზე დავსვი, შემდეგში მდგომარეობდა:  „თქვენი აზრით, რას ნიშნავს „სულიკოს“ ფინალში პოეტის სიტყვები:

„ახლა კი ვიცი, სადაც ხარ,

სამგან გაქვს ბინა, სულიკო“.

აქვე უნდა გავიხსენო, რომ დიდი დავა იყო ქართულ ლიტერატურათმცოდნეობაში აკაკის „სამების“ ქრისტიანულ სამებასთან კავშირის შესახებ. ზოგი თვლიდა, რომ ეს მკრეხელობა იყო პოეტის მხრიდან, ზოგი კი მაინც ადასტურებდა ქრისტიანულ სამებასთან კავშირს.

ერთი ცნობილი ლიტერატორი წერდა:  „სულიკოში“ არც სამშობლო, მით უმეტეს, არც ქრისტიანული სამება არ უნდა იგულისხმებოდეს. ვარდ-ბულბულ-ვარსკვლავად სამების წარმოსახვა ღვთის განდიდებისკენ კი არა, უფრო მკრეხელობისკენ იზრდება. ამგვარი სიმბოლო-ალეგორიები ბევრად გვიანდელი ხანის მოდაა, ურწმუნო საუკუნის ნაყოფია, მაშინდელ საქართველოში ყოვლად არააღქმადი და, ამდენად, ყოვლად გაუმართლებელი. საერთოდ არ ვიცი, ამგვარ ალეგორიებს ან დღეს რა მხატვრული მიზანი და გამართლება შეიძლება ჰქონდეს“.

ლიტერატურათმცოდნეები საუბრობდნენ აკაკის „სულიკოსა“ და ვაჟას ლექსის „სამეფო სიყვარულისა“ – ფარულ კავშირზეც. მაგალითად, ამ სტრიქონებზე:

„სატრფო დავკარგე, იმას ვეძებდი,

შემოვიარე მთელი ქვეყანა,

მე კი ვიძახდი: სატრფოვ, სადა ხარ?

რად არ მიჩვენებ შენსა სახესა?“

(ვაჟა, „სამეფო სიყვარულისა“)

ესეც აკაკი:

„საყვარლის საფლავს ვეძებდი,

ვერ ვნახე… დაკარგულიყო!…

გულამოსკვნილი ვჩიოდი:

“სადა ხარ, ჩემო სულიკო?!“

ერთი იდეა შესაძლოა, ზოგჯერ ასე იდენტურადაც გამოიხატებოდეს – როგორც აკაკის და ვაჟას ამ ლექსების შემთხვევაში.

ჩვენ კი ისევ ჩვენს კითხვას დავუბრუნდეთ და ვუპასუხოთ ყოველგვარი დოგმების გათვალისწინების გარეშე, რადგან დოგმები ჩარჩოში სვამს პოეზიას, რომელიც თავისი არსით მხოლოდ საზღვრებიდან გასვლაა. ამიტომაც ვთვლი, რომ ლექსის ნებისმიერი ინტერპრეტაცია საინტერესოა და არავინ არ იცის, რას ფიქრობდა ავტორი და თუნდაც იცოდეს, არავითარი მნიშვნელობა არა აქვს ამ ცოდნას მაშინ, როდესაც თავად რჩები პირისპირ ტექსტთან.

ახლა უცვლელად გადმოვიტან ჩემს კითხვაზე ზოგიერთ პასუხს:

თამაზ გაბისონია: ოკამის სამართებლის პირის თანახმად, სამებაა, „სამად გაშლილა ის ერთი“… „თქვენ ერთმანეთი… რადგანაც შეგიყვარდათო“. პოეტი დაკარგულ ღმერთს ეძებს და სამების სამ ანგელოზში პოულობს, რომლებიც მშვენიერების, სიამოვნების და სიბრძნის სახეებით ვლინდება და პოეტიც მშვიდდება.

ირინა მაჭარაშვილი : ძიების თავისებურებებიდან გამომდინარე (ქვემოდან – ზემოთ, ზემოდან – ქვემოთ, ვერტიკალურად და ჰორიზონტალურად), დაკარგული ღმერთის ძიებაა. თუ ფინალსაც გავითვალისწინებთ, „ისევ გამეხსნა სიცოცხლე“, – ხელმეორედ დაბადება. მოკლედ, ღმერთი ადამიანის გულშია, სულსა და გონებაში.

ლაშა მურუსიძე : მამული, ენა სარწმუნოება… მამული – ვარდი (სავარდო და სამაისო…)  ენა – ბულბული (ბულბულის გალობასავით ტკბილია ქართული ენაო…), სარწმუნოება – ვარსკვლავი (ზეციურია მაინც) J

მამა გიორგი ცქიტიშვილი: საფლავი სიმბოლოა არაფრისა. არაფრის, რომელიც ყველაფერზე მეტყველებს, სიცარიელე, რომელიც გვავსებს. არაფერი, რომელიც არსებობაზე მეტია.

ამ მეტაფიზიკური ყოვლის შემავსებელი არაფრის ძიებაა ეს ლექსი, რომელიც ქვეცნობიერშია დაფარული (ეკალში ვარდად), ქვეცნობიერის გამოვლინებაში დაფარულად ვლინდება (ფოთლებში მიმალულ ბულბულად) და ცნობიერში განმტკიცდება, გადამოწმდება და ვლინდება (როგორც ვარსკვლავი, რომელსაც ნათება აქვს, მაგრამ მისი არ არის;  ისევ არაფრიდან მოსული სინათლეა, რომელიც ჩემი ნათელი ხდება). ამ სამის ერთობით, როგორც გამუდმებული პროცესისა… გადმოდინებაა „საყვარლის საფლავი“ ჩემში, როგორც გამოვლენილში – ვარსკვლავად, ბულბულ-ვარდად.

სამადაშვილი ამ არაფრიდან ყოველივეს გადმოდინებაზე ასე წერს: „შენ ჩემში უსტვენ, ვით საყდრის ჩიტი“. ამ „საყდრის ჩიტს“ დასტირის, რომ ვერ უფრთხილდება და წუთისოფლის დინებას ატანს… (ნუ… ჩემი ამწამიერი ხედვით, რომელიც ცვალებადია უამრავი ფაქტორით დროში…)

„ახლა კი ვიცი, სადაც ხარ… სამგან გაქვს ბინა, სულიკო…“

ახლა კი კითხვა თქვენთვის: ამ ლექსის წაკითხვის შემდეგ აღმოაჩინეთ, სადა აქვს ბინა თქვენს სიყვარულს…?

ჩემს პასუხსაც დავწერ, რომ არ გეგონოთ, რომ თავს ვარიდებ:

ვფიქრობ, რომ აკაკი სიყვარულის მოუხელთებელ ბუნებას გადმოსცემს და მას ყველგან ხვდება, სადაც ეძებს… კიდევ ვფიქრობ, რომ საკრალური „სამი“, უბრალოდ, სიმბოლურია, ის შეიძლება ყოფილიყო შვიდიც და ცხრაც… უბრალოდ, სიმარტივისთვის, და კიდევ იმისთვის, რომ თითოეულ მეტაფორასთან ადამიანის განსხვავებული აღქმებია დაკავშირებული. მაგალითად, ბულბული – სმენას უკავშირდება, ვარდი – სურნელს და ვარსკვლავი – ხედვას… ანუ მეცნიერების ენაზე თუ ვიტყვით: აუდიალური, კინესთეტიკური და ვიზუალური არხები… სრულიად გაშლილი და გაფანტული სამყაროში და როდესაც ასე აღიქვამ სამყაროს, სატრფოს, მაშინ ენა უძლურია, ლინგვისტიკად, სიტყვებად აქციოს ეს ყველაფერი… სწორედ ამიტომ წერს პოეტი:
ბულბულს ყურს ვუგდებ, ვარდს ვყნოსავ,

ვარსკვლავს შევყურებ ლხენითა,

და რასაცა ვგრძნობ მე იმ დროს,

ვერ გამომითქვამს ენითა!

ამის შემდეგ მეტს ვერაფერს გეტყვით, გარდა იმისა, რომ: „გემრიელად მიირთვით“ ეს აბი… „წამლად გექცეთ“…

ქვემოთ კი „სულიკოს“ სრული ვერსიაა და ერთხელ კიდევ გადაიკითხეთ!

სულიკო

საყვარლის საფლავს ვეძებდი,

ვერ ვნახე… დაკარგულიყო!…

გულამოსკვნილი ვჩიოდი:

„სადა ხარ, ჩემო სულიკო?!”
ეკალში ვარდი შევნიშნე,

ობლად რომ ამოსულიყო;

გულის ფანცქალით ვკითხავდი:

„შენ ხომ არა ხარ სულიკო?!”
ნიშნად თანხმობის კოკობი

შეირხა… თავი დახარა,

ცვარ-მარგალიტი ციური

დაბლა ცრემლებად დაჰყარა.
სულგანაბული ბულბული

ფოთლებში მიმალულიყო;

მივეხმატკბილე ჩიტუნას:

„შენ ხომ არა ხარ სულიკო?!”
შეიფრთქიალა მგოსანმა,

ყვავილს ნისკარტი შეახო,

ჩაიკვნეს-ჩაიჭიკჭიკა,

თითქოს სთქვა: „დიახ, დიახო!”
დაგვქათქათებდა ვარსკვლავი,

სხივები გადმოსულიყო;

მას შევეკითხე შეფრქვევით:

„შენ ხომ არა ხარ სულიკო?!”
დასტური მომცა ციმციმით,

სხივები გადმომაყარა

და იმ დროს ყურში ჩურჩულით

ნიავმაც ასე მახარა:
„ეგ არის, რასაც ეძებდი,

მორჩი და მოისვენეო!

დღე დაიღამე აწ ტკბილად

და ღამე გაითენეო!
სამად გაშლილა ის ერთი:

ვარსკვლავად, ბულბულ-ვარდადო,

თქვენ ერთმანეთი რადგანაც

ამქვეყნად შეგიყვარდათო”.
მენიშნა… აღარ დავეძებ

საყვარლის კუბო-სამარეს,

აღარც შევჩივი ქვეყანას,

აღარ ვღვრი ცრემლებს მდუღარეს!
ბულბულს ყურს ვუგდებ, ვარდს ვყნოსავ,

ვარსკვლავს შევყურებ ლხენითა,

და რასაცა ვგრძნობ მე იმ დროს,

ვერ გამომითქვამს ენითა!
ისევ გამეხსნა სიცოცხლე,

დღემდი რომ მწარედ კრულიყო,

ახლა კი ვიცი, სადაც ხარ,

სამგან გაქვს ბინა, სულიკო!..

რვა წლის გოგონას დედა რკინიგზის სადგურთან მოწყალებას ითხოვს, გოგონა  კი მიწის ქვეშ მეტროს ვაგონიდან ვაგონში მოხერხებულად გადაადგილდება და ხურდა ფულს აგროვებს. გოგონას  მშობლები თბილისში იმერეთიდან ჩამოვიდნენ და ერთ-ერთ გარეუბანში ქირით დასახლდნენ. გოგონამ წერა-კითხვა არ იცის. მხოლოდ რამდენიმე ასოს ცნობს. დედა ჰპირდება, რომ მალე სკოლაში წაიყვანს. ბავშვის თქმით, მეტრო რომ არა, „ვინ რას მოუტანდა“.

ჩვენი დიალოგი ვერ ეწყობა. ბავშვი ეჭვით მიყურებს, თან ბაქანზე ჩამომწკრივებულ მგზავრებს დაჟინებით ათვალიერებს. თუ დილის ათი საათიდან სამამდე ხუთ ლარზე მეტი შეაგროვა, დედა შეაქებს. თუ არადა, სამუშაო დღე საღამომდე გაიწელება და სახლში დაბრუნებული ეზოს ბავშვებთან ერთად თამაშსაც ვერ მოასწრებს. ნატალია ფულს მეც მთხოვს. რომ არ ვაძლევ, ენას მიყოფს და ისე სწრაფად უჩინარდება ვაგონში, თითქოს ფანტომი იყოს.

ბავშვთა შრომის ეროვნული კვლევის თანახმად, საქართველოში შრომაში 5-17 წლის ასაკის ბავშვთა 4.2%-ია ჩართული. ზოგიერთი ექსპერტის განცხადებით კი, ბავშვთა შრომა გაცილებით მასშტაბური ხასიათისაა – მისი არამიზნობრივად გამოყენება ქვეყანაში 20 პროცენტს აღემატება.

ეროვნული კვლევა არ ასახავს ქუჩაში მცხოვრები და მომუშავე ბავშვების მდგომარეობას და სტატისტიკას. არადა, სწორედ ამ ბავშვთა ჯგუფია ყველაზე ღია შრომითი ექსპლუატაციის მსხვერპლი.

მსოფლიოში მიჩნეულია, რომ ბავშვთა შრომა აზიანებს ბავშვს, საფრთხეს უქმნის მის კეთილდღეობას, განვითარებას, მომავალს.

საქართველოში კი ხშირია ბავშვთა შრომის გამოყენების ფაქტები როგორც ოჯახში, ისე მის გარეთ, რის გამოც ბავშვებს სკოლის გაცდენა, ჩამორჩენა, სწავლისთვის თავის დანებება უწევთ. სახალხო დამცველის ანგარიშში მითითებულია, რომ 2016 წელს სკოლა, შრომით საქმიანობაში ჩართულობის გამო, არც მეტმა და არც ნაკლებმა, 1165-მა ბავშვმა მიატოვა.

ბავშვთა შრომის კვლევა აჩვენებს, რომ საქართველოში ბავშვთა 10,56 % ასაკისათვის შეუფერებელ სამუშაოს ასრულებს. 7-დან 14 წლამდე ასაკის ბავშვთა 7,2% კვირაში 14-დან 43 საათამდე მუშაობს, 0,5% კი – კვირაში 43 საათზე მეტს! რაც უფრო ბევრ საათს მუშაობენ ბავშვები, მით უფრო ნაკლებად ესწრებიან გაკვეთილებს.

ბავშვთა უფლებადამცველები აცხადებენ, რომ ეროვნული კანონმდებლობა სრულფასოვნად ვერ უზრუნველყოფს ბავშვების დაცვას შრომის სახიფათო ფორმებისა და ექსპლუატაციისგან. საქართველოში მცხოვრები ბავშვი დაუცველია არალეგალური შრომითი მიგრაციისა და ტრეფიკინგის საფრთხეებისგანაც. 2016 წლის ბავშვთა შრომის ეროვნული კვლევა გვამცნობს, რომ ბავშვებისთვის დამაზიანებელ შრომით საქმიანობაში საქართველოში 24 ათასი ბავშვია ჩართული, 64% სახიფათო შრომით საქმიანობას ასრულებს.

რამდენიმე კვირის წინ საქართველოს ბავშვებისა და ახალგაზრდობის კოალიციის მიერ გავრცელებულ განცხადებაში ამოვიკითხეთ: „საგანგაშო ვითარებაა გურიისა და აჭარაში.  არასამთავრობო ორგანიზაციის მიერ ჩატარებული კვლევის ფარგლებში 2015 წელს თურქეთში უკანონო მიგრაციის თემაზე გამოიკითხა 17-დან 22-წლამდე 223 მოზარდი. მათი 99% არასრულწლოვანების პერიოდში ჩაბმული იყო უკანონო შრომით მიგრაციაში.

ჩაის და ციტრუსის პლანტაციებში სამუშაოდ საზღვრის გადაკვეთას ბავშვები ძირითადად  15-17 წლის ასაკიდან იწყებენ, თუმცა მცირე პროცენტი ამ საქმიანობაში 12 წლის ასაკიდანაც ჩართულია. მათ მნიშვნელოვან ნაწილს არ გააჩნია მშობლის თანხმობა ან საზღვარზე მშობლის თანხლების გარეშე გადადის. მუშაობის პერიოდში მათგან მხოლოდ ორს გაუფორმეს ხელშეკრულება. ხუთმა მოზარდმა აღიარა, რომ შრომითი მიგრაციის დროს მათ მიმართ განხორციელდა სქესობრივი ძალადობა“.

საქართველოს ბავშვებისა და ახალგაზრდობის კოალიციამ მოუწოდა განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს, ბავშვთა შრომის გამო გაეძლიერებინა განათლების მიტოვების პრევენცია და აღრიცხვიანობა. ასევე, მოუწოდა შინაგან საქმეთა სამინისტროს და ყველა სხვა პასუხისმგებელ ორგანოს, რეაგირება მოეხდინა შრომითი ექსპლოატაციის შემთხვევებზე, გაამკაცრებინა უკანონო შრომითი მიგრაციისა და ბავშვთა ტრეფიკინგის აღმოფხვრის ღონისძიებები. ხაზი გაესვა შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს პასუხისმგებლობას – უზრუნველყოს ბავშვთა დაცვა შრომის უკიდურესი და საფრთხის შემცველი ფორმებისაგან, განახორციელოს ბავშვთა შრომის მონიტორინგი და ძალადობისგან დაცვა.

კოალიციის საბჭომ 2017 წლის სამოქმედო გეგმა და ადვოკატირების სტრატეგიებიც განსაზღვრა. წლის განმავლობაში არასამთავრობო ორგანიზაციები შეთანხმებულად იმუშავებენ ბავშვებთან დაკავშირებულ პრობლემურ საკითხებზე, მათ შორის რეფორმის მიღმა დარჩენილ ინსტიტუციებში მცხოვრებ ბავშვებზე, ოჯახის მხარდამჭერი მომსახურების დღის ცენტრების განვითარებაზე, სოციალური სამსახურის რეფორმის მხარდაჭერაზე, ბავშვთა ექსპლუატაციის საკითხებზე  ქუჩაში და სხვ.

ანდრო დადიანი, ორგანიზაცია „პარტნიორობა ბავშვებისთვის“ თავმჯდომარე და  საქართველოს ბავშვებისა და ახალგაზრდობის კოალიციის საბჭოს წევრი დარწმუნებულია,  რომ უახლოეს მომავალში აუცილებელია, პარლამენტმა მოახდინოს ეროვნული კანონმდებლობის ჰარმონიზაცია ბავშვთა შრომის მიმართულებით გაერო-ის ბავშვთა უფლებებისა და შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის კონვენციების შესაბამისად.

– ბატონო ანდრო, ბავშვთა შრომაში უმეტესად ერთვებიან ეკონომიკურად მოწყვლადი ოჯახები და მათი შვილები. ვის ეკისრება პასუხისმგებლობა ამასთან დაკავშირებით?

– ბავშვთა კეთილდღეობისათვის მომსახურებების უზრუნველყოფის ძირითადი პასუხისმგებლობა მთავრობას ეკისრება. მან უნდა გახადოს სოციალური სისტემა უფრო მოქნილი და მგრძნობიარე. არ უნდა ხდებოდეს ბავშვის განათლების სისტემიდან მოწყვეტა, მით უფრო, რომ შრომა აზარალებს ბავშვის კონსტიტუციურ უფლებას – მიიღოს განათლება.

როდესაც ამ კვლევის შედეგები გაცხადდა, მთავრობასთან კომუნიკაციაც გვქონდა. გვინდოდა, დაგვეფიქრებინა, მაგრამ ჯერჯერობით არანაირი რეაქცია არ მიგვიღია.

სამწუხაროდ, სისტემა, რომელიც ბავშვს შრომითი ექსპლუატაციისგან და ტრეფიკინგისგან უნდა იცავდეს, ხშირად ხელს უწყობს ამაში. მაგალითად, მასწავლებელი, რომელმაც იცის, რომ ბავშვი თხილის და ჩაის საკრეფად გაყვანილია უცხოეთში, ამის გამო „არებს“ არ წერს.  მალავს ფაქტს. არადა, მასწავლებლის პირდაპირი ვალდებულებაა ასეთი შემთხვევები გაახმოვანოს სოციალურ სამსახურთან. მასწავლებელი მშობლების გამართლებას ცდილობენ და მათ „მდგომარეობაში შედიან“. ესეც გასაგებია, მაგრამ ზრდასრული ადამიანი გაჭირვებას ბავშვის განვითარების ხარჯზე არ უნდა უმკლავდებოდეს.

– ჩვენი კანონმდებლობით კონკრეტულად არ განიმარტება ბავშვთა სახიფათო სამუშაოს სახეები. გამოდის, რომ ბავშვს შეიძლება, ვაიძულოთ მუშაობა შეურაცხყოფის, ძალადობის ქვეშ ან სხვა საფრთხეების პირობებში, ოჯახშიც, ქუჩაშიც.   

– საქართველოში ბავშვთა შრომად არ განიხილება ქუჩაში მცხოვრები და მომუშავე ბავშვების მიერ მოწყალების თხოვნა ან შემოსავლის მისაღებად ვაჭრობა. ჩვენ არც ის ვიცით, სტატისტიკურად რამდენი შშმ ბავშვია ჩართული იმ შრომით საქმიანობაში, რომელიც მათი განათლების უფლებას ლახავს.

მნიშვნელოვანია, შრომის თავისუფლების მუხლში უზრუნველყოფილი იყოს ბავშვის უფლება, დაცული იყოს შრომის, შრომითი და ეკონომიკური ექსპლუატაციისგან.

– ბავშვთა შრომასთან დაკავშირებით საგანგაშო მდგომარეობაა აჭარასა და გურიაში. თურქეთში პლანტაციებში მომუშავე ბავშვთა უმრავლესობა დღეში 9 და უფრო მეტ საათს მუშაობს.

– უცხოეთში ბავშვების შრომის პრაქტიკა რეალურია, მაგრამ სახელმწიფო ამას სისტემურად უგულებელყოფს. აჭარის სასაზღვრო რაიონებიდან ბევრი ოჯახი გადის სარჩოს საშოვნელად. ეს ყველაფერი კანონს მიღმა ხდება. ბავშვებს სამუშაოდ იმიტომ ქირაობენ, რომ მათი შრომის პროდუქტიულობა უფროსების იდენტურია, შრომის თვითღირებულება კი – უფრო დაბალი. ეს შრომა არალეგალურია. ასეთი შრომა ბავშვს ართმევს ბავშვობას, აზიანებს მის პოტენციალს, ღირსებას.

ბავშვს, განათლების სისტემაში ჩართულობით, მისივე მშობლებისგან განსხვავებით, შანსი აქვს, განვითარების სხვა საფეხურზე გადავიდეს. თუმცა ჩვენ თვითონვე ვართმევთ ამის შესაძლებლობას.

რაც შეეხება ქუჩაში მომუშავე ბავშვებს, უფრო სოციალური გაჭირვების პრობლემას კი არ ვხედავ, არამედ იმას, რომ ბავშვი ძალადობის მსხვერპლია. თუ მშობელი ბავშვს  ყურადღებას არ აქცევს, ეს უკვე ძალადობაა. მშობელს შეიძლება უჭირდეს, მაგრამ ბავშვს ფულის საშოვნელად გარეთ არ უშვებდეს. ამაზე პოლიციაც არ რეაგირებს, არ იღებს შესაბამის ზომებს. პოლიცია უნდა ერეოდეს ასეთ საქმეში, ურეკავდეს სოციალურ სამსახურს, რის შემდეგაც სოციალურმა მუშაკმა უნდა გაიცნოს ბავშვი, მშობელი, გახსნას საქმე, დაიწყო შესწავლა, თუ რატომ მათხოვრობენ ბავშვი და დედა, რატომ არ დადის ბავშვი სკოლაში და სხვ. სოციალურმა მუშაკმა უნდა უზრუნველყოს ის, რომ ბავშვი არ მათხოვრობდეს. ამისათვის უნდა არსებობდეს დღის ცენტრები, კვების ვაუჩერები, დახმარების სხვადასხვა მექანიზმი.

– თუ მშობელი მიზანმიმართულად ამათხოვრებს ბავშვს, მაშინ რა ხდება?

– მაშინ სხვა ტიპის დანაშაულთან გვაქვს საქმე. სხვანაირად ერევა სახელმწიფო და იღებს ვალდებულებას დაიცვას ბავშვი ძალადობისგან – პოულობს მისთვის სხვა ოჯახს, რომელიც ბავშვზე იზრუნებს, მიაღებინებს განათლებას. ჩვენი სისტემა კი ამას დაგვიანებულად აკეთებს. ხშირად ბავშვთა დღის ცენტრები, თავშესაფრები შეზღუდულია, შესაბამისი პროცედურები კი – დროში გაწელილი.

მნიშვნელოვანია ქუჩის ბავშვების დაცვის შესახებ პატრულის ცნობიერების ამაღლება, რაც ხელს შეუწყობს კოორდინაციას სამართალდამცავ ორგანოებსა და სოციალური მომსახურების სააგენტოს შორის ადეკვატური და დროული რეაგირებისთვის.

***

სახალხო დამცველის ბავშვთა უფლებების კონვენციის განხორციელების შესახებ მეოთხე პერიოდული ანგარიშში (2017 წელი) აღნიშნულია: „ახალგაზრდა პედაგოგთა კავშირის“ კვლევის მიხედვით, არასრულწლოვნები ზაფხულში საქართველოდან მიდიან თურქეთში სეზონური სამუშაოს შესასრულებლად, მაგრამ მონაცემების ანალიზი ცხადყოფს, რომ ყოველი მომდევნო ვიზიტის დროს, შრომითი მიგრაცია სულ უფრო ხშირად სკოლის გაცდენის ხარჯზე ხდება.

არასრულწლოვანთა შრომითი მიგრაცია თურქეთში 15-17 წლის ასაკში ხდება. პირველი ვიზიტის დროს, როგორც წესი, არასრულწლოვნები საზღვარს მშობელთან ან ოჯახის სხვა წევრთან ერთად კვეთენ.

თურქეთის სანაპირო ქალაქები – ორდუ და რიზე – მეტ-ნაკლებად ახლოს მდებარეობს საქართველოსთან. არასრულწლოვნები, როგორც წესი, ამ ქალაქებში მიკროავტობუსით ან ავტობუსით მიემგზავრებიან. უფრო ხშირად, არასრულწლოვნები იქ 3-4 კვირის განმავლობაში მუშაობენ. არასრულწლოვანთა 35% მიღებულ გასამრჯელოს საკუთარი თავისთვის იყენებს, 42% – ოჯახისთვის, ხოლო 22% – როგორც საკუთარი თავისთვის, ასევე ოჯახისთვის“.

პოეზიის სწავლებისას მრავალი ნიუანსის გათვალისწინებაა საჭირო, მათ შორის იმისაც, თუ რა შთააგონებს პოეტს წარმოსახვით შექმნას ახალი პოეტური განზომილება, რომელიც საოცარი მუხტითა და ენერგიით იზიდავს მკითხველს. ამ თემაზე ხშირად პოეტებიც ფიქრობენ და „ამხელენ“ კიდეც თავიანთი შთაგონების წყაროებს.

ლექსი იბადება იდუმალი, ღვთაებრივი წამებიდან, როდესაც ადამიანი განიცდის შემოქმედებით აღმაფრენას (რასაც მუზათა სტუმრობასაც უწოდებენ) და ქმნის რაღაც ახალს, ამოზრდილს განცდებიდან, შთაბეჭდილებებისა თუ გამოცდილებიდან. თუმცა აღმაფრენას თუ არ ახლავს გამოთქმის ხელოვნება, მაშინ სტრიქონებს მოაკლდება ის ვნება, რომელიც მკითხველსაც გადაეცემა.  სიმბოლისტურმა გამოცდილებამ ცისფერყანწელებს და, უპირველეს ყოვლისა, ტიციან ტაბიძეს შესაძლებლობა მისცა სიტყვიერი განზომილების სრულიად სხვაგვარი, უცხო ნიუანსები  აღმოეჩინა და წარმოეჩინა. ფერისა და მუსიკის მრავალფეროვნება იმისთვის მოეხმო, რომ სიტყვისთვის მეტი ძალა მიენიჭებინა.  ამ ლექსით თანაბრად აღივსება მკითხველი ინტელექტუალურ-ემოციური სიამოვნებით.

ტიციან ტაბიძისთვის ლექსი თავისთავადი, დამოუკიდებელი ღირებულებაა, პოეტზე აღმატებული. პოეტური სტრიქონები თითქოს უცნობი წიაღიდან მოედინებიან და მოაქვთ თავიანთი სამყარო. როგორც აკაკი წერს: `სულ სხვა ჰყავს ხელისუფალი ამ ჩემს გონება-გრძნობასა~ (`პოეტი~). როგორც ცნობილია, ჰაგიოგრაფები და ჰიმნოგრაფები სულიწმინდის შეწევნითა და შთაგონებით ქმნიდნენ.

`მე არ ვწერ ლექსებს~, _ ამბობს პოეტი და მკითხველს აოცებს ამგვარი ამოტრიალება ნაცნობი სქემისა, რომლის მიხედვითაც, პოეტია შემქმნელი, შემოქმედი პოეზიისა. ეს მთლიანად ცვლის წარმოდგენას პოეტზე, რომლის ნებაზეა დამოკიდებული ყოველი სტრიქონის დაბადება. `ლექსი თვითონ მწერს~, _ ამბობს პოეტი და ამ სიტყვებით წარმოაჩენს პოეზიის ძალმოსილებას. ამგვარად, ერთი მხრივ, ხაზგასმულია, რომ პოეტზე არ არის დამოკიდებული, თუ რას და როგორ წერს, მეორე მხრივ კი, უფრო მნიშვნელოვანიც, რომ ლექსი ქმნის პოეტს. ყოველი ლექსი თავისებურად ცვლის მის შინაგან სამყაროს, წვრთნის, ზრდის და ხვეწს მის სულს. ეს ერთგვარ თავისუფლებაზე მიანიშნებს. პოეტი მკითხველს ეუბნება: მე ვერავინ მიბრძანებს ლექსის შექმნას, რადგან ლექსი აღმემატება, აქ ლექსი შეიძლება გავიაზროთ, როგორც სიტყვის, ენის სიმბოლო. ენა კარნახობს თუ შთააგონებს პოეტს სტრიქონებს. აუხსნელია ეს ფენომენი. ასე რომ, ლექსი ღვთაებრივ სიმაღლეზეა აყვანილი, გასულიერებულია: `ჩემი სიცოცხლე ამ ლექსს თან ახლავს~.

პოეტისთვის სიცოცხლის ღირებულება ლექსით იზომება. ლექსი ამართლებს თითქოს პოეტის არსებობას. რა არის ის დიდი ძალა, რომელიც მთლიანად იმორჩილებს პოეტს და თავის ნებაზე ატარებს?

`ლექსს მე ვუწოდებ მოვარდნილ მეწყერს,

რომ გაგიტანს და ცოცხლად დაგმარხავს~.

ლექსი თავისი დიდი შინაგანი ენერგიითა და მუხტით ჰგავს მეწყერს, რომელსაც შეუძლია ყოველივეს დაშლა და განადგურება, ოღონდ ამ დაშლა-განადგურებაში შენებაც იგულისხმება. ერთიანად შეძრული, ემოციებისა და გრძნობებისგან დამსხვრეული პოეტის სულში ახალი რეალობა იქმნება პოეტური სამყაროს სახით. ამგვარი `საბედისწერო~ დამოკიდებულება მოჩანს ლადო ასათიანის ლექსშიც, რომელიც `ლექს მეწყერზე~ გვიან დაიწერა. ლადო ასათიანიც ჩვეული ექსპრესიით წარმოაჩენს პოეზიის ყოვლისშემძლეობას, მისთვის შეწირულობას:

`რადგანაც მერგო ვიყო პოეტი

ჩემი ცხოვრების საბედისწეროდ,

რადგან ამქვეყნად მისთვის მოვედი,

რომ უნდა მხოლოდ ლექსები ვწერო.

რადგან სხვა რამე, ლექსების გარდა,

ახლაც ვერ შველის ტკივილებს ჩემსას,

მჯერა, ამ დიად სიკვდილის კართან

მე თვით სიკვდილსაც გარდავქმნი ლექსად~.

პოეტი სხვათაგან გამორჩეულია, რადგან მას ღვთისგან ბოძებული აქვს ნიჭი ჩვეულებრივ ყოფაში, ნაცნობ საგნებსა და მოვლენებში დაინახოს უხილავი, შენიშნოს სხვათათვის უჩვეულო კავშირები და ზედაპირზე უმშვენიერეს სახეებად ამოზიდოს (როგორც გალაკტიონი წერს ერთ ლექსში `მე ვხედავ სიზმრებს არა თქვენებურს~ (`მე მძინარე ვარ~).

ტიციან ტაბიძე წერს: `მე დავიბადე აპრილს თვეში,

გაშლილ ვაშლების ყვავილებიდან~.

პოეტი, მართლაც, აპრილის თვეში დაიბადა, მაგრამ აქ უფრო მეტად მინიშნებაა სხვაგვარ შობაზე. ის დაიბადა, როგორც პოეტი, ამიტომ მოევლინა სამყაროს რაღაც უცნაურად. გაშლილი ვაშლის ყვავილებიდან დაბადება მეტაფორულად მიანიშნებს პოეტის ბუნებასთან ერთიანობაზე. როგორც აღვნიშნეთ, ამ სტრიქონებში უპირველესად, სულიერი, პოეტური შობა იგულისხმება. მისი შობა ისეთივე მშვენიერია, როგორც გაზაფხულზე ვაშლის ყვავილების გაშლა, როგორც პოეზია. სწორედაც სამყაროსეული მშვენიერებაა მისი მშობელი.

აპრილის თვე ბუნების გაღვიძების, განახლების დროა. სიცოცხლე თავიდან იბადება, სამყარო თითქოს ახლდება. აპრილის თვე და ვაშლის გაშლილი ყვავილები პოეტისთვის ის წიაღია, საიდანაც მუდმივად იღებს, სიცოცხლისთვის, განახლებისთვის აუცილებელ ენერგიას. ლექსში ვკითხულობთ:

`მაწვიმს სითეთრე და წვიმის თქეში

მოდის ცრემლებად ჩემს თვალებიდან~.

ნიავის დაბერვაზე ჩამოცვენილი ყვავილები წვიმასავით ეფრქვევა პოეტს თავზე და აღტყინება-სიხარული თვალებიდან ცრემლებად დაედინება. ეს არის, უპირველესად, სიცოცხლის სიხარული. პოეტი მადლიერია ღვთისა, რადგან ეღირსა ამ ცისქვეშეთის ნახვა და დატკბობა მიწიერი მშვენიერებით.

პოეტს სჯერა პოეზიის უკვდავებისა, როგორც ცნობილი ლათინური გამოთქმა ამხელს ამ აზრს: „Ars longa, vita brevis~ – ხელოვნება მარადიულია, სიცოცხლე წარმავალი. პოეტი თავისი შემოქმედებით ქმნის იმას, რაც  წარმავლობას, ხრწნას არ ემორჩილება:

`აქედან ვიცი, მე რომ მოვკვდები,

ამ ლექსს რომ ვამბობ _ ესეც დარჩება,

ერთ პოეტს მაინც გულზე მოხვდება

და ეს ეყოფა გამოსარჩლებად~.

პოეტს სჯერა, რომ არ შეიძლება მისი პოეზია უკვალოდ ჩაიკარგოს დროთა უფსკრულში. ერთი მკითხველი მაინც გამოჩნდება, რომელსაც შესძრავს მისი ნაფიქრ-ნაღვაწი, მისი ტანჯვა თუ სიხარული, პოეტურ სახეებად გარდაქმნილი. სწორედ ეს გაამართლებს მის ამქვეყნად არსებობას. ასე დააკავშირებს პოეტური სიტყვა შემოქმედს მარადისობასთან.  პოეტისთვის ყველაზე ძვირფასი მისი მშობლიური `ორპირის ფშანებია~. სწორედ აქ, ამ ადგილას აახილა თვალი და შეიცნო სამყარო. აქაურმა პეიზაჟებმა მის ლექსებში შემოინახეს ფერი და სურნელი.

ლექსები იყო პოეტის უპირველესი სულიერი საზრდო და ამიტომაც პოეზიის გარეშე ვერც წარმოედგინა სიცოცხლე.  `ლექსები – საგზალი~ – პოეტი მეტაფორულად წარმოაჩენს, რომ ლექსი აცოცხლებს, სიტყვა ასაზრდოებს; სახარებისეული სწავლება: `არა პურითა ხოლო ცხონდების კაცი, არამედ ყოვლითა სიტყვითა, რომელი გამოვალს პირისაგან ღვთისა~ – პოეტისთვის ლოგოსის შემეცნების გზაცაა. ნამდვილი პოეზია ღვთის სიყვარულს აჩენს და აღვივებს.

ტიციან ტაბიძე თავის პიროვნულობას სწორედ პოეზიის გზით წარმოაჩენდა და ამტკიცებდა. აქ, პოეზიის წარმტაც საუფლოში, აუნჯებდა თავის ბედნიერებას, ამიტომაც თვალი, გული და გონება სულ მისკენ ჰქონდა მიპყრობილი, თვითონაც განიცდიდა პოეზიისგან მოგვრილ ღვთაებრივ აღმაფრენას და მკითხველსაც აზიარებდა მხატვრულ სახეებში, სიმბოლოებში გამჟღავნებულ საიდუმლოს.

`ბედნიერებას მას უმალავდნენ~ – ამ სტრიქონებში ულმობელი დრო ირეკლება. საბჭოური იდეოლოგია გულისხმობდა ხელისუფლებისთვის მაამებელი ლექსების თხზვას, რაც უზღუდავდა პოეტს ნებას. ის ხედავდა ტოტალიტარული რეჟიმის პირობებში დამცრობილ, ღირსებააყრილ, დამორჩილებულ, დამოუკიდებლობადაკარგულ ქართველ ერს და იტანჯებოდა. ამიტომაც, ულმობელ რეალობას თავდაღწეული მხოლოდ პოეზიაში, ხელოვნებაში აფარებდა თავს, ეს იყო მისი საკუთარი, ხელშეუხებელი სამყარო. აქ  იყო ბედნიერი, თავისუფალი. ამ სამყაროს უსაზღვრო და თავისუფალ მშვენიერ სივრცეში ის მკითხველებსაც მასპინძლობდა და სიხარულს განაცდევინებდა.

`ქართული მზისა და ქართული მიწის~ ერთგულება კი მის ლექსებს განუმეორებელ მშობლიურ ხიბლს ანიჭებდა, ამიტომაც კითხულობდნენ მაშინაც და ახლაც პოეზიის მოყვარულნი მის ლექსებს ასე ხარბად. ასეთივე გატაცებით წაიკითხავენ მომავალშიც, რადგან მის პოეზიას საერთოდ, და ამ ლექსს განსაკუთრებით, აქვს ის შინაგანი ძალმოსილება, რომელიც თვალნათლივ არწმუნებს მკითხველს  `მეწყერივით~ ლექსის დიდებულებაში.