ვერავის წარმოგვედგინა, რომ ნაჩვევი ყოველდღიურობის დეკორაციას რამე შეცვლიდა. ახლა, თავისუფლება დამშეულებს, მხოლოდ ორი ყოვლისშემძლეს იმედი დაგვრჩენია – მეცნიერების და, ცოტაც, ღმერთის.

მე ვწერ მასწავლებლისთვის იმიტომ, რომ მჯერა – მხოლოდ ცოდნაზე დაფუძნებულ ცდებს შეუძლია მორყეული სამყაროს იმუნური სისტემის რეანიმირება, იმ გლობალური დრამატული საფრთხეების შემცირება, რომელმაც ყველა კონტინენტი თანაბრად დააზარალა.

ნამდვილი გმირები ნამდვილი მასწავლებლები არიან. ახლა ისინი თავგანწირვით და თმენით ცდილობენ აითვისონ ცოდნის გადაცემის ახალი ხელოვნება, გადალახონ დისტანციურ სწავლებასთან დაკავშირებული სირთულეები, გაიკვლიონ გზა, რომელზეც არასოდეს უვლიათ, შეუნარჩუნონ ჩვენს შვილებს სასწავლო რიტმი, აჩვენონ, რომ ცოდნის მიღების პროცესს ვერაფერი შეაჩერებს, რომ სწავლა მათი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილი იყო, არის და იქნება მაშინაც, როდესაც ისინი სკოლის მოსწავლეები აღარ იქნებიან, არც სამყარო იქნება ისეთი, როგორიც ახლა ჩვენი ფანჯრიდან ჩანს.

ის ერთი კარგი მასწავლებელი, ყველას რომ უპირობოდ გვყავდა სკოლაში, იყო ჩვენი იმედი და დარჩა ბედნიერ მოგონებად, უხილავ სტიმულად მთელი სიცოცხლის განმავლობაში. შესაძლოა, სწორედ იმ ერთმა მასწავლებელმა გვაზიარა რაღაც ახალს და ძალიან მნიშვნელოვანს, დროულად ჩათესა მარცვალი, რომელმაც მარად მსხმოიარე, უამინდობაში უშიშრად მოშრიალე, დიდტოტებიან ხედ გადაგვაქცია. სწორედ იმ ერთი მასწავლებლის ცნობიერების სიფხიზლემ, სამაგალითო განვითარების სურვილმა, შემოქმედებითობამ და პოზიტიურმა ენერგიამ შეცვალა ჩვენი შინაგანი ლანდშაფტი. ის ერთი მასწავლებელი იყო  პროდუქტიული ცოდნის გენერატორი, რომელმაც პირადად დაგვარწმუნა ამავე მის სარგებლიანობაში.

განათლების, ცოდნის, როგორც კაპიტალის მნიშვნელოვნება, ყოველთვის თვალსაჩინო იყო და ახლა კი, პანდემიის პირობებში, როდესაც ჩვენი ცხოვრება სოციალურ ქსელებში მიმოფანტულ სიახლეებს გამოება, ასმაგად ხილული გახდა. საუკეთესო სასკოლო მოდელი – აღმოჩენის გზით სწავლება – დღეს ვირუსთან გამკლავების სტრატეგიაშიც აქტუალურია. ჩვენი მომავალი სიმშვიდე და კომფორტული ცხოვრება ახლა პირდაპირ კავშირშია მეცნიერული ცოდნის სწორ გამოყენებასთან.

და ალბათ, ახლა ყველაზე თამამად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ განათლება მიმართულია არა მხოლოდ კეთილდღეობაზე, არამედ, დავამატებდი – ქაოსის წინააღმდეგ.

ჩვენ არ შეგვიძლია მოვთხოვოთ სკოლას და მასწავლებელს იყოს უნივერსალური, მაგრამ იმის შანსი, რომ იყოს უკეთესი, გვაქვს.

ამ იმედზე დაყრდნობით ვწერ მასწავლებლისთვის.

ირმა კახურაშვილის წერილები

ძალიან მოულოდნელად დადგა დრო, როცა ჩვენ ჩვენდაუნებურად ჩვეულებრივი პროფესიის ადამიანების შემჩნევა და დაფასება ვისწავლეთ. ეს ამბავი მადლიერების ტაშმა გამახსენა, რომელიც სამოქალაქო საზოგადოებამ ექიმებს მიუძღვნა და ამ ერთი შეხედვით უმნიშვნელო, პოზიტიური აქციით სამედიცინო პერსონალის მიმართ მადლიერება გამოხატა. აქციას ექიმების დიდი გამოხმაურება მოჰყვა. თვალზე ცრემლმომდარი მედიკოსები წერდნენ, რომ საზოგადოების მხარდაჭერამ და ეროვნულმა სოლიდარობამ მათ თავი საჭირო ადამიანებად აგრძნობინათ, გაამხნევა და მუშაობის ძალა შეჰმატათ.

წარმატება სხვა არაფერია, თუ არა აღიარება. აღიარონ სხვებმა, რომ ის, რასაც შენ წარმოადგენ, რასაც შენ ქმნი, რასაც შენ აკეთებ-ემსახურები, სასარგებლოა, კარგია, საჭიროა, მისაღებია, დასაფასებელია.

ამ დრომდე ჩვენს ქვეყანაში წარმატებულად ის ადამიანები ითვლებოდნენ, ვინც თანამდებობრივ ან ფინანსურ ძალაუფლებას ფლობდა და საზოგადოებისთვის ცნობილი სახე იყო. ეს ის გამღიზიანებლებია, რაზეც ჩვენი საზოგადოება რეაგირებს და ამ კლასიფიკაციის ადამიანებს ავტომატურად ანიჭებს წარმატებულის ტიტულს. (ასეთ დროს აღარ ვფიქრობთ-ხოლმე, როგორ მოიპოვა ამ ადამიანმა ეს ტიტული, რა მეთოდებით იბრძოლა და რა დამსახურებისთვის გახდა მდიდარი, გავლენიანი ან პოპულარული.)

ექიმებისთვის მიძღვნილმა მადლიერების ტაშმა და მედიკოსების უკუკავშირმა კიდევ უფრო გამიღრმავა ეჭვები, რომ არაერთ დასაფასებელ პიროვნებას ვკლავთ ჩვენი უყურადღებობით. იმის გამო, რომ ყოველდღიურად ტელევიზორში არ ჩანს; იმის გამო, რომ თავის საქმეს ჩუმად აკეთებს და  თვალში არ გვეჩხირება; იმის გამო, რომ შესაძლებლობების გამოვლენისთვის სასურველი გარემო ვერ შევუქმენით; იმის გამო რომ უკანა მერხე ზის და ვერ ვამჩნევთ!

ამ მოცემულობაში მნიშვნელოვანი მგონია, ვესაუბროთ ბავშვებს წარმატების შესახებ. რათა ხელი შევუწყოთ, მომავალ თაობაში სწორი ღირებულებების ჩამოყალიბებას, რათა დავეხმაროთ ბავშვებს საზოგადოებაში ინდივიდის როლის გააზრებაში.

ერთხელ სკოლის დირექტორებს შევთავაზე, მიეწვიათ სკოლაში წარმატებული ადამიანები და მოეწყოთ ბავშვებთან შეხვედრები. მათი უმრავლესობა ფიქრით ყველაზე ცნობილ, ყველაზე გავლენიან პირებთან წავიდა. დაასახელეს კიდეც, ვის მოწვევას ისურვებდნენ სკოლაში. ყველა დასახელებული პირი  საზოგადოებისთვის კარგად ნაცნობი იყო. რომ ჩავეკითხე, ნუთუ არავინ ცხოვრობს სასკოლო თემში, რომელიც საინტერესო იქნებოდა თქვენი მოსწავლეებისთვის-მეთქი. დაფიქრდნენ და გულწრფელად მითხრეს, რომ ამაზე არ უფიქრიათ.

რატომ არ შეიძლება სკოლაში მივიწვიოთ ერთ-ერთი მოსწავლის პაპა, რომელიც იმ სოფელში ერთადერთი ფეხსაცმლის შემკეთებელი ოსტატია?! „საპოჟნიკი“ შოთას დახმარება მთელ სოფელს სჭირდება და უკვე ასაკში შესული შოთაც დიდი სიხარულით ემსახურება სოფელს. რატომაც არ არის წარმატებული ჩვენი უბნის სამარშუტო ტაქსის მძღოლი, ერთ-ერთი მოსწავლის მამა, რომელიც თავის უბანში იმიტომ მუშაობს, ყველა ნაცნობს უფასოდ მოემსახუროს და მარტოხელა მოხუც მგზავრებს, თავად დაეხმაროს ხურდა ფულით. ზურა აკეთებს იმას, რაც შეუძლია, აკეთებს ხარისხიანად, სიამოვნება მოაქვს თავისი მგზავრებისთვის და აქვს ოჯახისთვის საკმარისი  ანაზღაურება. რატომ არ შეიძლება ჩვეულებრივი ადამიანები მივიწვიოთ სკოლაში, გავაცნოთ შვილების, შვილიშვილების თანაკლასელებს და ვისაუბროთ, რა სიამოვნებას იღებენ ისინი ერთი შეხედვით არც ისე პერსპექტიული საქმის კეთებისგან. რაზე ოცნებობდნენ ბაშვობაში და რამ შეუშალათ ან შეუწყოთ ხელი ამ ოცნებებისკენ მიმავალ გზაზე?!

ამას რომ ვაკეთებდეთ სკოლებში, მრავალმხრივ სარგებელს მიიღებდა საზოგადოება. 1. ბავშვები დაინახავდნენ, რომ საზოგადოებას სჭირდება ადამიანები და არა უმაღლესი სასწავლებლების დიპლომები. 2. თემის წარმომადგენლები, რომლებიც ყოველდღიურად გვემსახურებიან, თავს უფრო საჭირო ადამიანებად იგრძნობდნენ. 3. გაუმჯობესდებოდა კომუნიკაციის ხარისხი თემსა და სასკოლო საზოგადოებას შორის და ა.შ.

მე თუ მკითხავთ, ჩენ ვკარგავთ ადამიანებს. ვკარგავთ იმათაც, ვინც საზოგადოების სამსახურში რუტინულ საქმეს გულით და ხარისხიანად აკეთებს, და იმათაც, ვინც ახლა უკანა მერხთან ზის, თავი მაგიდაზე უდევს და პერსპექტივასაც ვერ ხედავს, რომ ოდესმე ისეთი წარმატებული გახდება, დღეს ტელევიზორში რომ აჩვენებენ და მისი სკოლის დირექტორი რომ ისურვებდა სკოლაში მიეწვია.

იმისთვის, რომ სკოლამ დაანგრიოს მოძველებული სტერეოტიპები; იმისთვის, რომ გავაცნოთ ბავშვებს რიგითი ადამიანები, ვისზეც დგას საზოგადოება; იმისთვის რომ გავზარდოთ სკოლაში მშობლებისა და თემის ჩართულობა; იმისთვის, რომ ვაჩვენოთ ბავშვებს სხვადასხვა პროფესიის ადამიანები; იმისთვის, რომ არ ეშინოდეთ წარმატების სიშორის; იმისთვის, რომ სკოლებში დავნერგოთ ღირებულებითი განათლების კომპონენტები – მნიშვნელოვანია სკოლების დირექტორებმა,  მასწავლებლებმა და მშობლებმა გადადგან პატარა, სწორი ნაბიჯები და ჩაუტარონ ბავშვებს რეალური წარმატების გაკვეთილები.  რეალურის და არა ისეთის, როგორსაც ტელევიზორში ვხედავთ, როგორსაც ინტერნეტში ვხედავთ, როგორიც ჩვენგან ძალიან შორს არის.

კიდევ ერთი აქტივობა, რაც მინდა შემოგთავაზოთ „წარმატების გაკვეთილებია“, პროექტი, რომლის მიზანიც ბავშვების თვითშეფასების გაზრდა და  მოსწავლეებში საზოგადოების თითოეული წევრის როლის და მნიშვნელობის გააზრებაა.

ეს პროექტი როგორც მშობელმა რამდენჯერმე განვახორციელე და ყოველ ჯერზე დიდი სიხარული და აღმაფრენა გამოხატეს ბავშვებმა. იმ იმედით, რომ ქვეყანაში ეპიდსიტუაცია გაუმჯობესდება და ბავშვები სკოლის მერხებს დაუბრუნდებიან,  გაგიზიარებთ გაკვეთილის გეგმას და დანართ მასალას, რომელიც პროექტის განუყოფელი ნაწილია.

წარმატების გაკვეთილებს სჭირდება მხოლოდ უოლტ დისნეის ანიმაციების ყველასათვის საყვარელი გმირების დაბეჭდილი ფოტოები, რომელსაც ბმულის სახით აქვე გაგიზიარებთ, შეძლებთ მის ჩამოწერას და დაბეჭდვას.

წარმატების გაკვეთილის გეგმა:

გაკვეთილის მსვლელობა:

I ეტაპი: დისკუსია, კითხვა–პასუხი. (დრო-15 წუთი)

• ფასილიტატორის N1 შეკითხვა კლასს- უსურვებიათ თუ არა თქვენთვის წარმატება? ან თუ ყოფილა შემთხვევა, რომ თქვენ უსურვეთ სხვას წარმატება?!
• ფასილიტატორის N2 შეკითხვა კლასს- – რა არის წარმატება? რას გულისხმობს წარმატება? რას მოიაზრებთ, როცა ვინმეს წარმატებას უსურვებთ?
• ფასილიტატორის N3 შეკითხვა კლასს- ვინ არის წარმატებული ადამიანი, ვისაც თქვენ იცნობთ, გთხოვთ, დაასახელონ ცალკეული ადამიანები. და გვითხარით, თქვენი აზრით, რატომ არიან ისინი წარმატებულები. რითი მიაღწიეს წარმატებას? რამდენად მისაღებია თქვენთვის ის გზა, რითიც ამ ადამიანმა მიაღწია წარმატებას?
• ფასილიტატორის N4 შეკითხვა კლასს- – როგორ გამოიყურება წარმატებული ადამიანი? როგორ უნდა შეატყო ადამიანს, რომ წარმატებულია? აღწერეთ ის.
• ფასილიტატორის N5 შეკითხვა კლასს- – რა სჭირდება ადამიანს, რომელი თვისებები და უნარები სჭირდება, რომ მიაღწიოს წარმატებას?

ბავშვი, რომელიც გასცემს პასუხს, გამოდის დაფასთან, წერს დასახელებულ უნარს/თვისებას და უბრუნდება მერხს.

სასურველია, ფასილიტატორმა ხელი შეუწყოს, რომ წარმატებულ ადამიანებს შორის ბავშვებმა დაასახელონ, როგორც კაცები, ასევე ქალები. ამ თემას მეტად სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს, რათა უნებურად არ გაამყაროს გენდერული სტერეოტიპები.

ფასილიტატორს მოლოდინი უნდა ჰქონდეს, რომ ბავშვები მოკლედ უპასუხებენ, შესაძლოა ზოგიერთი მათგანი არ ჩაერთოს პროცესში, ასევე აქტიური დისკუსია არ შედგეს, თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ გაკვეთილი წარუმატებლად მიდის.

I ეტაპის ბოლოს ფასილიტატორი აღნიშნავს, რომ წარმატება ნიშნავს აღიარებას. აღიარონ სხვებმა, რომ რასაც შენ აკეთებ, კარგია, საჭიროა, მნიშვნელოვანია. ამ აღიარებას ვეძახით წარმატებას. იმის გამო, რომ აღიარება მოიპოვოს, ზოგიერთი ადამიანი არასწორ გზას ირჩევს ან არასწორი მეთოდებით ცდილობს ამ აღიარების ანუ წარმატებულის ტიტულის მოპოვებას.

II ეტაპი: დისნეის გმირების დახასიათებით წარმატების გააზრება. (35 წთ)

• ფასილიტატორი ცარიელ მერხზე/მაგიდაზე უკუღმა მხრიდან გაშლის დისნეის ცნობილი გმირების დაბეჭდილ ფოტოსურათებს. თითოეულმა ბავშვმა უნდა აიღოს ერთი ფოტო, ისე რომ ვერ დაინახოს, ფოტოზე გამოსახული გმირი.
• როდესაც ბავშვები ფოტოსურათთან ერთად დაბრუნდებიან თავიანთ სკამებზე, ფასილიტატორი მათ მისცემს 3 წუთს, იმისთვის რომ იფიქრონ, კონკრეტული პერსონაჟი წარმატებულია თუ არა. 3 წუთის გასვლის შემდეგ, ბავშვები სათითაოდ იტყვიან თავიანთ აზრს ზღაპრის პერსონაჟის შესახებ.
• ფასილიტატორმა უნდა გააფრთხილოს ბავშვები, რომ მათ დრო არ დაკარგონ ზღაპრის შინაარსის მოყოლაში. მაქსიმუმ 1,5 წთ-ის ფარგლებში დაასახელონ მათი პერსონაჟი წარმატებულია თუ არა; რამ განაპირობა ან რამ შეუშალა ხელი წარმატის მიღწევაში.
• პრეზენტაციის პროცესში, ფასილიტატორმა უნდა გამოავლინოს ბავშვების მიერ დასახელებული თვისებები/უნარები, რც ზღაპრის პერსონაჟებს წარმატების მიღწევაში დაეხმარა, და თუ ეს თვისებები/უნარები არ წერია დაფაზე, თავად მიამატოს.
• მნიშვნელოვანია, ფასილიტატორს გააზრებული ჰქონდეს ზღაპრის თითოეული პერსონაჟის ფსიქოტიპი. ეს საჭიროა, რათა არ წაახალისოს ზღაპრის უარყოფითი პერსონაჟების გამოვლენილი თვისებები: მაგალითად, სიცრუე, ძალადობა, არაგუნდურობა, დაუდევრობა და ა.შ.
• პერსონაჟებს შორის არიან დადებითი და უარყოფითი გმირები. ფასილიტატორი უნდა ელოდოს, რომ უარყოფით გმირებს, ბაშვები არ დაასახელებენ წარმატებულად. თუ რომელიმე ბავშვის შემთხვევაში ასე მოხდა, შეუძლია დანარჩენ ბავშვებს სთხოვოს გამოთქვან აზრი და ამ გზით მიიყვანოს კლასი სასურველ შედეგამდე.
• ეს თამაში საშუალებას მისცემს ფასილიტატორს, ინდივიდის წარმატება და საზოგადოებრივი სიკეთე დააყენოს ერთ მხარეს.

II ეტაპის პროცესი მხიარულად, ხალისით, ხმაურით მიდის. როგორც წესი, ყველა მოსწავლე ჩართულია პროცესში.

III ეტაპი: შეჯამება (10 წუთი)

დასასრულს ფასილიტატორი მოსწავლეებთან ერთად აჯამებს იმ თვისებებს, რაც ადამიანებს წარმატების მიღწევაში ეხმარება.

• მიიღო განათლება
• გქონდეს მიზანი
• გქონდეს დაგეგმვის უნარი – სწორი, თანმიმდევრული ნაბიჯების გადადგმისთვის.
• იყო შრომისმოყვარე
• გქონდეს მოტივაცია, აკეთო სიკეთე და უკეთესობისკენ შეცვალო გარემო.
• გქონდეს უნარი, შექმნა ახალი ღირებულებები და არ დაექვემდებარო არსებულ სტერეოტიპებს.
• შეგეძლოს კეთილგანწყობილი ურთიერთობების დამყარება და გქონდეს გუნდური მუშაობის უნარი.
• იყო მოხერხებული და საჭიროების შემთხვევაში, შეგეძლოს გეგმის შეცვლა.
• იყო გაბედული- არ შეგეშინდეს ვინ რას იტყვის.
• იყო გულწრფელი და მართალი.

სულ ბოლოს, ფასილიტატორი მადლობას უხდის ბავშვებს აქტიური მონაწილეობისთვის. და სასურველია სიტყვით მიმართოს მოსწავლეებს. მაგალითისთვის, შემოგთავაზებთ შეჯამების ჩემეულ ვერსიას:

სხვადასხვა დროში და სხვადასხვა ქვეყანაში, თემში, საზოგადოებაში სხვადასხვა რამ ფასდება წარმატებად. მაგალითად, ცირკის თანამშრომლებს შორის წარმატებულია ის, ვინც ბაგირზე თავისუფლად გადის, მაგრამ ჩვენთან ეს არ ითვლება წარმატებად. ადრე წარმატებულად ითვლებოდა ქალი, რომელიც გემრიელ და მრავალფეროვან საჭმელს აკეთებდა ოჯახში, ახლა ეს აღარ არის წარმატების საზომი. სინამდვილეში წარმატება სუბიექტური მცნებაა, წინასწარ და ზუსტად ვერავინ გეტყვის, რას ნიშნავს შენთვის წარმატება ან რა მოგიტანს წარმატებას.  თითოეული ადამიანი, თავის გამოცდილებას და ინტუიციას ენდობა. უსმინეთ საკუთარ თავს, აკეთეთ ის საქმე, რომელიც გიყვართ, რომელსაც სიამოვნება მოაქვს თქვენთვის და ცხოვრებას უმარტივებს/ულამაზებს/უხალისებს თქვენს გარშემომყოფებს. წარმატებული ხარ, როცა ხარ ნამდვილი, გულწრფელი და ბუნებრივი. წარმატებული ხარ, როცა შეგიძლია დაეხმარო სხვას. წარმატებული ხარ, როცა გადალახავ დაბრკოლებებს, რომელიც ხშირად გვხვდება. რეალური წარმატება არ არის ძალაუფლება, ფული ან ძვირადღირებული ნივთები. ეს შეიძლება იყოს წარმატების თანმდევი, მაგრამ რეალური წარმატება თვალით არ ჩანს და თვალით არ იზომება. რეალურად წარმატებას ვგრძნობთ მხოლოდ გულით და გონებით. და წარმატებული ადამიანი გაცილებით ბევრია, ვიდრე ტელევიზორში ჩანს, მაღალ თანამდებობებზე მუშაობს ან ფინანსურ ძალაუფლებას ფლობს. წარმატებული ადამიანები ჩვენს გვერდით დადიან ქუჩებში, გველოდებიან სახლებში და ჩვენთან ერთად დარბიან სკოლის დერეფნებში. მთავარია, შევამჩნიოთ მათი ძლიერი მხარეები და ვაღიაროთ ისინი.

წარმატებებს გისურვებთ!

ანიმაციის გმირები ფოტოები

ქალაქ ზარეისკის კოსმონავტთა მოსამზადებელი სასწავლო ცენტრის დერეფანში ომონ კრივომაზოვი მიხოხავს. მას რამდენიმე ახალგაზრდასთან ერთად მთვარეზე გასაფრენად ამზადებენ, მაგრამ კოსმოსური ხომალდი არ არსებობს და მთელი მოგზაურობა ადამიანის ცნობიერებაში უნდა განხორციელდეს.

პელევინის 1992 წელს გამოცემული რომანი „ომონ რა“ გამახსენდა რატომღაც, – ამპუტირებული მფრინავები, თავზე აირწინაღები რომ წამოუცვამთ და მიხოხავენ, მიხოხავენ, მიხოხავენ რადგან ასე დაავალეს.

ადამიანი სოციალური არსებაა, ყველაზე მეტად მას მარტოობა აშინებს, მაგრამ ახალმა მსოფლიო დღის წესრიგმა სწორედ ეს მარტოობა მოგვისაჯა. „სოციალური დისტანცირება“ ახალი ტერმინია, რომელმაც ყველას სახლში ვირუსზე სწრაფად შეაღწია და ამ დისტანცირებას, ადამიანების სიცოცხლის შენარჩუნების პარალელურად, უარყოფითი შედეგებიც თან ახლავს.

აბა გაიხსენეთ, რამდენი პოსტი შეგხვდათ საჯარო სივრცეში, რომ თქვენი მეგობრები ეძებენ პურის საცხობებს, როგორ იწყებენ წიგნების საჯაროდ განხილვას და ვიდეო ბლოგების ჩაწერას, გაუთავებლად დებენ საკუთარ კულინარიულ „შედევრებს“, წუწუნებენ, რომ მოენატრათ ყავის დალევა რომელიმე საყვარელ კაფეში ან სულაც გამალებით ეძებენ იმ დამნაშავე სოციალური წრისა თუ ფენის წარმომადგენლებს, ვისაც ეპიდემიის გავრცელებაზე ხელს დაუფიქრებლად შეახოცავდნენ?

დიახ, ეს თვითიზოლაციის საყოველთაო სინდრ-ომია და შესაძლოა ეცნოს, როგორც ქართველ, ისე ესპანელ, ბრიტანელ, პოლონელ, ჩინელ და გვატამალელ მკითხველს. რატომ? პასუხი გახანგძლივებულ თვითიზოლაციასა და მოწყენაშია, რომელიც, როგორც ექსპერტები ამბობენ, ყველა ჩვენგანთან აუცილებლად მოვა რაც უფრო გახანგძლივდება ეს ვადა.

კორონავირუსის ეს უცნაური და საყოველთაო პანდემია ახალი და ვიტყოდი, პირველი გამოწვევაა, რომელზეც მსოფლიომ ერთნაირად და თითქმის ერთდროულად მოახდინა რეაგირება, ნებით ან უნებურად, რადგან ორი-სამი ქვეყნის გარდა, ყველა ხელისუფალმა საკუთარი მოსახლეობა გარკვეული ვადით სახლებში გამოკეტა ვირუსის კატასტროფულად სწრაფად განვითარების შესაჩერებლად.

ასეთ დაუგეგმავ და შეიძლება ვთქვათ, ძნელად შესაგუებელ იზოლაციას (პატიმარი ლოგიკურად ხსნის გამოკეტვას, ანტარქტიდის მკვლევარი ამას მეცნიერების სახელით აკეთებს, მძიმე ავადმყოფს სხვანაირად არ შეუძლია და ასტრონავტი წლების განმავლობაში ვარჯიშობს მარტოობასთან შესაგუებლად) ვერ ვეგუებით, რადგან ბუნებრივად სოციალურად აქტიურ არსებებს, რომლებიც საფრთხეს ხელისგაწვდენამდე რეალურად ვერ ვაცნობიერებთ, გვიჭირს შევეგუოთ იმას, რომ გაურკვეველი ვადით შინ ჯდომა აუცილებლად მოგვიწევს. ეს განცდა და ეს ფიქრი კი, ბევრ ჩვენგანში ნიჰილისტურ განწყობას და უგუნებობას იწვევს, ის კი, რაც აქამდე ჩვენი რუტინის განუყოფელი ნაწილი იყო, ახლა ირეალურ მოვლენად გვეჩვენება.

მეცნიერები წლებია სწავლობენ კავშირს მარტოობასა და დეპრესიას შორის და საინტერესო დასკვნამდე მივიდნენ. როგორც ჩანს, ტვინის მოწყენილობას უპირველესად იწვევს არა იზოლაცია და მარტოობა, არამედ უარყოფითი ემოციები, არასახარბიელო ინფორმაციის მიღება და გაურკვეველი მოლოდინები.

ცნობილი კლინიკური ფსიქოლოგი ჯონ ვინსენტი, ახალი პანდემიის პირობებში წინასწარმეტყველებს, რომ დეპრესია იზოლაციის ვადის გაგრძელებასთან ერთად მკვეთრად მოიმატებს მოსახლეობაში და ეს განწყობა გაგრძელდება კარანტინის დასრულების შემდეგაც.

კალიფორნიის უნივერსიტეტის ფსიქოლოგიის ფაკულტეტის პროფესორი ლოურენს პალინკასი კი 2020 მარტის სტატიაში წერს, რომ თუ ხელისუფლებები არ ეცდებიან კონკრეტული ვადების შეთავაზებას საკუთარი მოსახლეობისთვის და არ ეტყვიან ხალხს თუნდაც მძიმე, მაგრამ გარკვეულ სიმართლეს, დეპრესიის სიმძიმე ეკონომიკაზეც ძალიან უარყოფითად აისახება, რადგან დაქვეითდება შრომისუნარიანობა და მოტივაცია, რომელიც ადამიანებს პოსტკრიზისულ შფოთვას შეუნარჩუნებს.

ჰარი ტეილორი, ვინც ხანდაზმულებში სოციალურ იზოლაციას სწავლობს, ამბობს, რომ „გაურკვეველი ვადით მიტოვებულობის განცდა“ ამ უკანასკნელთა შორის ქრონიკულ დაავადებებს განსაკუთრებით ამძაფრებს და ჰგავს ფილტვის ავთვისებიანი სიმსივნის მქონე ადამიანისთვის დღეში 30 ღერი სიგარეტის მოწევას.

სტრესულ იმუნოლოგიაში სხვადასხვა დროს ჩატარებულმა სამეცნიერო კვლევებმა ცხადყო, რომ მაგალითად მარსზე მოგზაურობის მისიურ სიმულაციებში მონაწილეობისას, ჯანმრთელი, მაგრამ ფიზიკურად მოუმზადებელი ახალგაზრდების სხეულში მიმდინარეობდა იმუნური, ენდოკრინული, ნეიროკოგნიტური ცვლილებები და ეს ცვლილებები ნამდვილად არ იყო უკეთესობის მიმართულებით.

მაშ, როგორ მოიქცეს კაცობრიობა, როცა ერთის მხრივ პანდემიაა, მეორე მხრივ კი სოციალური იზოლაციის მსგავსი, უარყოფითი შედეგები, რომლის შედეგებსაც ჯერ ვერ ვხედავთ?!

საფრანგეთის სამხრეთში პანდემიის პირობებში „მოძრავი მაღაზიების“ ბუმია, იდეა იმდენად პროდუქციის გაყიდვა არაა, რამდენადაც ასაკოვან ადამიანებთან კონტაქტი და საუბარი. ათასობით ხნიერი ქალი და კაცისთვის პურზე მნიშვნელოვანი სწორედ ეს სოციალური კონტაქტი და ურთიერთობა აღმოჩნდა. როგორც ჩანს, ასაკის მატებასთან ერთად, მარტოობა კიდევ უფრო აუტანელი ხდება და წყალივით და ჰაერივით მნიშვნელოვანია ვინმესთან საუბარი.

როდესაც ჩვენ სოციალური იზოლაციის გამო ვწუხვართ, ასობით ათასი ადამიანი ორმაგი სტრესის ქვეშაა – ბევრ მათგანს უბრალოდ არ შეუძლია საკუთარი წუხილი სოციალურ ქსელში გამოხატოს, მიიღოს პირდაპირი ან არაპირდაპირი კავშირი. ბევრს არ აქვს საშუალება ახლობელს დაურეკოს ან სულაც არ ჰყავს ისეთი ახლობელი, ვისაც დაურეკავდა. ვირუსმა ორმაგად მარტო დატოვა ადამიანები, ვინც საკუთარ ოჯახებში ან საცხოვრებელ გარემოშიც კი სრულიად მარტონი დატოვა (რელიგიური, სექსუალური თუ ეთნიკური ან იქნებ უბრალოდ იდეოლოგიური განსხვავებულობის გამო). ვიღაც იქნებ თავს აფარებდა სამსახურს, რომ სახლს, საკუთარ სახლს რაიმე საბაბით გაშორებოდა, ახლა კი შინ ჯდომა მტრების პირისპირ უწევთ.

ფსიქოლოგები გვირჩევენ, რომ ყველა გვერდით გადადებული პროექტი, იდეა თუ საქმე სწორედ ახლა განვაახლოთ. დავხაზოთ ჩვენი საოცნებო სახლი, განვეწყოთ დადებითად ერთი შეხედვით გაურკვეველი მომავლის მიმართ. წარმოვიდგინოთ, როგორ მივდივართ აეროპორტში რიჟრაჟის დროს, ვდგებით თვალუწვდენელ რიგში, გავდივართ მომაბეზრებელ პროცედურებს, მათ შორის თერმოსკრინინგს, ვპასუხობთ შეკითხვებს და ბოლოს, ამდენხნიანი ლოდინის შემდეგ ცაში იჭრება თვითმფრინავი და დაშვებისას კი იმ ქალაქში ვახელთ თვალებს, რომელზეც ამდენი ხანი ვოცნებობდით. წარმოვიდგინოთ ახალი პოსტპანდემიური სამყარო, რომელიც განსხვავებული, მაგრამ მაინც ჩენი სამყარო იქნება. დავეხმაროთ სხვას და ამით დავეხმაროთ საკუთარ თავებს. გავიხსენოთ ყველა ის ადამიანი, ვინც ამ რამდენიმე თვიანი იზოლაციის დროს თქვენ თვალსაწიერზე უბრალოდ არ გამოჩენილა, გავაძლიეროთ „სუსტი კავშირები“, დავურეკოთ ყველას, ვისაც სოციალური ქსელი არ აქვს ან დიდი ხანია არაფერი დაუწერია. მოვიკითხოთ, მოვიკითხოთ, მოვიკითხოთ ასაკოვანი და ყველა ის ადამიანი, ვისაც ჩვენი წარმოდგენით შეიძლება არ შიოდეს, მაგრამ ფსიქოლოგიურად კი ძალიან უჭირდეთ.

რა იქნება პოსტკრიზისულ პერიოდში, როცა მილიონობით სამუშაო ადგილი დაიკარგება, 50 წლის ზევით ხალხი „უფუნქციოდ“ დარჩება (ცნობილია, როგორ ორმაგად მძიმედ განიცდის მამაკაცი უსამსახურობას, რაც პირდაპირ აისახება მის ჯანმრთელობაზე)?!

ამ პერიოდისთვის მზადება აქედანვე უნდა დავიწყოთ, რადგან ერთი ადამიანის ტრაგედია მთელ სოციალურ ჯგუფზე შეუმჩნევლად აისახება. ერთ ტრაგედიას ვერავინ ამჩნევს, მაგრამ ერთს მეორე, მეორეს მესამე მოყვება და სოციუმის ქსოვილიც ირღვევა. ამ ტოტალური თვითიზოლაციის შემდეგ კი ერთად დგომა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი იქნება, ვიდრე საკუთარ მიკროსამყაროში დარჩენა, სადაც სხვისი ტრაგედიისთვის კარის ჩაკეტვა და გულგრილობა კორონავირუსზე უფრო მომაკვდინებელი და საშიში მოვლენაა.

პროფესია მრავალნაირია. ეს განსაკუთრებით თურქეთში იგრძნობა ხოლმე, რადგან საგანგებოდ უსვამენ ხაზს. აი, კაცი ფლავს ყიდის ქუჩაში და მის ურიკას აწერია „ფლავის ოსტატი მურადიო“, იმ ფარდულში „მეთევზე ინსანია“, სიმიტებს, რომ ყიდის, ის „მესიმიტე ბურაქია“. არსებობს კიდევ „მეკატლეტე იუსუფი“. ამ უკანასკნელს ისე უყოჩაღია, რომ მთელ თურქეთში რესტორნების ქსელი აქვს და რესტორანი ცარიელი არასდროს არის. თავად იუსუფი ახლა, თურმე ისვენებს და ყველაფერს მისი შვილები მართავენ. ისეთი გემრიელი კატლეტები აქვს, შენდაუნებურად ამბობ „აფერინ, იუსუფ, ძმაო“.

ყველა პროფესია პატივსაცემია, თუმცა… ბოლო დროს აღმოვაჩინე, რომ  თურმე ჩვენს შორის ჟანგბადის გამყიდველებიც ყოფილან.  უცნაური პროფესიაა, ჩემი აზრით.

არსებობს დანადგარი, რომელიც დენის წყაროსთან მიერთებით ჟანგბადს გამოიმუშავებს.  დანადგარი ძვირი ღირს, მაგრამ შენ ბევრი ფული გაქვს და ყიდულობ. აბანდებ, ასე ვთქვათ.

არსებობენ ადამიანები, რომელთა ფილტვები ჩვენსავით ვეღარ სუნთქავს და სახლში ასეთი აპარატი ჭირდებათ, რომ სპეციალური ნიღაბი მიუერთონ და სუფთა ჟანგბადი ისუნთქონ, იარსებონ… და შენ, შენს დანადგარს მათზე აქირავებ. დღიურად აქირავებ, უფრო სარფიანია. ძვირად აქირავებ, იცი გადაგიხდიან, რამეს მოიკლებენ და აპარატის ქირას მოგცემენ, რადგან ჟანგბადი ჭირდებათ, შენ კი ჟანგბადს ყიდი, რადგან…

ჟ ა ნ გ ბ ა დ ი ს   გ ა მ ყ ი დ ვ ე ლ ი   ხ ა რ!

ჟანგბადი მეთვრამეტე საუკუნეში ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად თავისი დროის ორმა უდიდესმა ქიმიკოსმა აღმოაჩინა-შვედმა კარლ შეელემ და ინგლისელმა ჯოსეფ პრისტლიმ.  მიღებულ აირს „ცეცხლოვანი ჰაერი“ უწოდეს. ჟანგბადის მიღება მრავალნაირად შეიძლება, დაწყებული ჰაერის დაყოფით შემადგენელ ნაწილებად, რთული ნივთიერებების დაშლით დასრულებული. მაგ. ვერცხლისწყლის ოქსიდის გახურებით დაშლით პრისტლიმ ჟანგბადი მიიღო. თუ ჟანგბადს სინჯარაში შევაგროვებთ და  ბჟუტავ კვარს ჩავუშვებთ ცეცხლი აბრიალდება. ეს დაადასტურებს, რომ ნამდვილად ჟანგბადი გვაქვს. პრისტლიმ და შეელემ კი ეს ყველაფერი ბოლომდე ვერ გაითავისეს. სწამდათ, რომ ზოგიერთი ნივთი ცეცხლის მატერიას, ანუ „ფლოგისტონს“  შეიცავდა და ყველა წვადი ნივთი მისით მდიდარი იყო. მაგ. აცეტონი ძალიან კარგად იწვის. რა გამოდის, ბევრი ფლოგისტონი აქვს? რკინის ნივთი კი არ იწვის, რაც ნიშნავს, რომ მასში ფლოგისტონი არ არის. არ დაიჯეროთ… ავავსოთ კოლბა ჟანგბადით და მოვათავსოთ რკინის სახეხი, ფანტასტიურად დაიწვება. ეს იმიტომ ხდება, რომ „ფლოგისტონს“  „ცეცხლოვან ჰაერთან“ შეერთება ძალიან უყვარს. ამ გაუგებრობას წერტილი ფრანგმა ანტუან ლავუაზიემ დაუსვა და დაამტკიცა, რომ ფლოგისტონი და ცეცხლოვანი ჰაერი კი არა, მისმა კოლეგებმა ახალი ელემენტი ჟანგბადი მიიღეს.

ლავუაზიემ სახალხოდ ერთი ექსპერიმენტი ჩაატარა. არ დაინანა და მეცნიერებას ერთი დიდი ალმასი შესწირა. 1772 წელს ყველას თვალწინ სპეციალურ თუჯის ქილაში ალმასი დაწვა. მაშინ იუთუბი, რომ ყოფილიყო, ეს ვიდეო მილიონ ნახვას დააგროვებდა. ალმასმაც არ დააყოვნა და გაქრა…ანუ, დაიწვა…ანუ, ჟანგბადთან შევიდა რეაქციაში და ნახშირორჟანგად გარდაიქმნა. ექსპერიმენტის დასრულებისას ქილა ზუსტად იმდენივეს იწონიდა, რასაც ექსპერიმენტამდე.

„ფლოგისტონი“ მოკვდა, ბატონებო!…

მატერიის შენახვის კანონს გაუმარჯოს!…

ჟანგბადი ყველგანაა. ჰაერში ხომ არის 21%, ოქსიდების სახით ირგვლივაცაა მიმობნეული. მაგ. ქვიშა სილიციუმის ოქსიდია. წყალბადის ოქსიდი ხომ იცით რაც არის, ეგეც ბლომადაა პლანეტაზე.

რაკეტის საწვავის ერთ-ერთი კომპონენტი თხევადი ჟანგბადია. ლურჯი კამკამა ფერის არის და გამჭირვალეა. თხევადი ჟანგბადი პარამაგნიტურია. ანუ, თუ მაგნიტურ ველში მოვათავსებთ დამაგნიტდება. მარტივად, რომ დავწეროთ, თუ მაგნიტურ შემრევს ავიღებთ, ზედ თხევადი ჟანგბადით ქიმიურ ჭიქას შემოვდგამთ, სითხე თავად დაიწყებს მოძრაობას, შიგნით მაგნიტის მოთავსების გარეშე. თხევადი ჟანგბადი მაგნიტის კვალდაკვალ მოძრაობს.  თუ თხევადი ჟანგბადი გვექნება (არადა, გაკვეთილზე რანაირად გვექნება) შეგვიძლია რაკეტის საწვავი ჩიფსებით გავაკეთოთ. ამ ცდას ქიმიურ შოუებზე იყენებენ.

ჩიფსები დავაქუცმაცოთ და რკინის თასში მოვათავსოთ. შემდეგ თხევადი ჟანგბადი დავასხათ. რაც იქ მოხდებაააა… იფიქრებთ, რომ რაკეტა გაფრინდა. ქიმიურ შოუზე ამ ცდას დამცავი ბადის მიღმა აკეთებენ.

ჟანგბადის არეში ყველაფერი იწვის. მენდელეევის პერიოდული სისტემის ყველა მეტალი ოქსიდს წარმოქმნის. ერთ-ერთი თვალსაჩინო მაგალითი მაგნიუმია, რომელიც ჰაერზეც კი კაშკაშა ალით იწვება. მეცხრამეტე საუკუნეში, როდესაც ციფრული ფოტო აპარატი სიზმრადაც კი არავის ენახა, ფოტოგრაფები განათებისთვის (ფლეშისთვის) მაგნიუმის წვას იყენებდნენ. შემდეგ, პროცესი დაიხვეწა და ერთჯერად ნათურებზე გადავიდნენ, სადაც მაგნიუმის ლენტი და ჟანგბადი იყო. ზოგიერთი მეტალი წვის დროს ალს აფერადებს. ლითიუმი წითლად, ნატრიუმი ყვითლად, კალიუმი იისფრად. ჟანგბადის არეში მეტალის დაჟანგვა სწრაფი პროცესია. ეს პროცესი ჰაერზე ნელაც შეიძლება მოხდეს და წლობით გაგრძელდეს. საუბარი კოროზიაზეა, რომელზეც ერთ-ერთ ადრინდელ სტატიაში დავწერე.

შეიძლება, რომ ჟანგბადი ანათებდეს, მაგრამ ამავე დროს არაფერთან რეაგირებდეს? თურმე შეიძლება. ეს სინგლეტური ჟანგბადია და ამ ტერმინის  შესახებ უფრო ექიმებმა და ფიზიკოსებმა იციან. საქმე აღგზნებულ ჟანგბადს ეხება, რომლის ცხოვრების ხანგრძლივობა დაახლოებით 45 წუთია.  მის მისაღებად ქლორია აუცილებელი, რომელსაც გავატარებთ ნატრიუმის ტუტის და წყალბადის ზეჟანგის ხსნარში. შედეგად, ჟანგბადის სინგლეტური ფორმა წარმოიქმნება ¹O₂. აქ ჟანგბადის მოლეკულას გაცილებით მაღალი ენერგია აქვს. სიბნელეში მოყვითალო იისფერი ნათება აქვს და ეს მანამდე გრძელდება, სანამ მთელი  სინგლეტური ჟანგბადი  ჩვეულებრივ ჟანგბადად არ გარდაიქმნება.

ამ მოვლენას საინტერესო გამოყენება ქონია.  ფიზიკოსებმა ძლიერი ქიმიური ლაზერი შექმნეს, რომელიც სინგლეტურ ჟანგბადს იყენებს. ამ ლაზერს სამხედრო საქმეში რაკეტსაწინააღმედგო თავდაცვაში შეხვდებით. ასევე, ინფორმაციის გადაცემაში შორ მანძილებზე. ლაზერის მეშვეობით მეტალების ჭრაც შესაძლებელია. ექიმები კი სინგლეტურ ჟანგბადს, კიბოს მკურნალობის პროცესში, დასხივებაში იყენებენ. ასეთი ჟანგბადი ადამიანის უჯრედში მოხვედრისას, მას ბოლომდე შლის. პროცესს ფოტო ტოქსიურობა ეწოდება. ამ თვისებას იყენებენ სიმსივნური უჯრედის დაშლისთვის. ყოველ შემთხვევაში ცდილობენ.

სინგლეტურ ჟანგბადს გარემოს ქიმიაშიც თავისი გამოყენება აქვს, კერძოდ, ჩამდინარე წყლების სტერილიზაციისთვის.

ჟანგბადის ალოტროპია ყველამ იცის, ოზონი ეწოდება და ფორმულა  O₃-ია. ჟანგბადისგან განსხვავებით, ოზონს სუნი აქვს. მისი სახელი ბერძნული ენიდან ასეც ითარგმნება-„სუნის მქონე“. ჭექა-ქუხილის შემდეგ, რომ სუფთა ჰაერის სურნელია, ეგ არის ოზონის სუნი.  მიხვდით ალბათ, რომ ბუნებაში ოზონი ჭექა-ქუხილის დროს წარმოიქმნება. წარმოიქმნება მზის რადიაციის გავლენითაც.  თუმცა, ყოველდღიურ ცხოვრებაში ოზონთან შეხება გვიწევს, როდესაც დიდი ელექტროგადამცემი ხაზები მუშაობს და ოთახში ქსეროქსის მანქანებია ჩართული.

არსებობს სპეციალური დანადგარები-ოზონატორები, რომლებიც სასმელი წყლის დეზინფექციას აკეთებენ. სამედიცინო ნივთების სტერილიზაციშიც იყენებენ. სახლის კედლებზე წარმოქმნილ ობსაც ოზონის ეშინია. თუმცა, ოზონის სუნთქვა არ შეიძლება, ტოქსიურია და ბევრ დაავადებას იწვევს.

თუ გვაქვს ბარიუმის პეროქსიდი და კონცენტრირებული გოგირდმჟავა, ასევე ამწოვი კარადა მუშა მდგომარეობაში, მაშინ ოზონის მიღება შეგვიძლია. გოგირდმჟავა ჩავასხათ ჭიქაში და დავამატოთ ბარიუმის პეროქსიდი, ოზონი საკმაოდ ინტენსიურად გამოიყოფა. ნამდვილად ოზონი გამოიყო? ჭიქასთან პინცეტით მივიტანოთ კალიუმის იოდიდში და სახამებელში დასველებული ქაღალდი. ქაღალდი ლურჯდება, რადგან კალიუმის იოდიდის და ოზონის ურთიერთქმედებით იოდი წარმოიქმნება.

ჟანგბადის მნიშვნელობა ნებისმიერი ცოცხალისთვის წარმოუდგენლად დიდია. სუნთქვის დროს, ისინი მოიხმარენ ჟანგბადს და გამოყოფენ ნახშირორჟანგს და წყალს.

ადამიანის სისხლის 1გ ჰემოგლობინი იკავშირებს 1,33სმ³ ჟანგბადს ოქსიჰემოგლობინის სახით. იგი ადვილად იშლება და კაპილარების მეშვეობით ქსოვილების უჯრედებს ამ გზით აწვდის სასიცოცხლო პროცესებისთვის საჭირო ჟანგბადს. მისი მოქმედებით ორგანიზმში მიმდინარეობს ნელი ჟანგვის პროცესი (ამ დროს სითბო გამოიყოფა). გამოყოფილი ენერგია ორგანიზმის ცხოველქმედებას ხმარდება. ჰემოგლობინსა და ჟანგბადს შორის კავშირს ახორციელებს რკინის იონი (Fe²⁺), რომელიც ჰემოგლობინის შედგენილობაშია. უძრაობის მდგომარეობაში, ერთი საათის განმავლობაში, ადამიანი 0,5მ³ ჰაერს ჩაისუნთქავს. ადამიანის ორგანიზმი ჩასუნთქვის დროს ითვისებს  არსებული ჟანგბადის 1/5 ნაწილს. დარჩენილი 4/5 ნაწილი თავისი პარციალური წნევით ხელს უწყობს ჟანგბადის დიფუზიას ფილტვების ალვეოლებსა და კაპილარებში. დღე-ღამის განმავლობაში ადამიანის ორგანიზმი საშუალოდ 0,5მ³ მოიხმარს. ადამიანის ორგანიზმში ჟანგბადი დაახლოებით 65%-ია, რადგან ის შედის მისი შემადგენელი ნივთიერებების (ცილები, ცხიმები, ნახშირწყლები და სხვ) მოლეკულებში.

ჟანგბადის სატურაცია კი, ანუ ჟანგბადით გაჯერება, 95%-ზე ზემოთ უნდა იყოს (სასურველია).

ჰოდა, არიან ადამიანები, რომელთა ფილტვებს სუფთა ჟანგბადი ჭირდებათ.

არიან ჟანგბადით მოვაჭრეებიც, რომლებიც ასეთ ადამიანებს ჟანგბადს დღიურად აყიდებენ.

ფასს არაფერს დააკლებენ…

ზუსტად იციან, საქონელი ისეთია, იყიდი!

ყველაფერზე უარს იტყვი და ჟანგბადს იყიდი!

ბოლო ხანს მსოფლიო განსხვავებულ რეჟიმზე გადაეწყო, შეიცვალა პრიორიტეტები, მიზნები, სურვილები. „დარჩი სახლში“ კამპანიის ფარგლებში სკოლები შინ სწავლებაზე გადავიდნენ. ამ წერილში გაგიზიარებთ რამდენიმე რესურსს და აქტივობას, რომელთა დახმარებით შინ სწავლების პროცესი შესაძლოა უფრო კრეატიული და სახალისო გავხადოთ.

ტექსტის „უზარმაზარი“ პერსონაჟის შექმნა

ეს აქტივობა ბავშვებს ძალიან მოსწონთ, რადგან მოითხოვს ბევრ ხატვას, ბევრ გაფერადებას და გამოჭრას. ვიღებთ რომელიმე საბავშვო მოთხრობას, – სასურველია, ძალიან დიდიც არ იყოს, – პატარებს ხმამაღლა ვუკითხავთ და პარალელურად ვთხოვთ, წინასწარ მომზადებულ ფურცლებზე მთავარი პერსონაჟის გარეგნობისა თუ ხასიათის ნიშან-თვისებები ჩაინიშნონ. როდესაც ამბავს დავასრულებთ, ვიღებთ დიდი ფორმატის ფურცელს – გამოდგება ძველი მუყაოს დაშლილი ყუთი ან მორჩენილი შპალერის ნაჭერიც – და ვიწყებთ ამ პერსონაჟის ხატვას. თუ სახლში რამდენიმე ბავშვია, შეიძლება, თითოეულ მათგანს პერსონაჟის სხეულის სხვადასხვა ნაწილის დახატვა დავავალოთ, რომ საქმეში ყველა ჩაებას. მაგალითად, ერთი თავს დახატავს, მეორე – ტანს, მესამე – ხელებს, მეოთხე – ფეხებს და ასე შემდეგ. რაც უფრო დიდია პერსონაჟი, მით უფრო ეფექტური გამოდის. ძალიან უხდება გუაშის საღებავით გაფერადებაც.

ყველა რომ მორჩება საქმეს, ვიწყებთ აწყობას. შეგვიძლია გამოვიყენოთ წებოც და სტეპლერიც.

საბოლოოდ ჩვენი გმირი გამოდის დიდი, ფერადი და ცოტათი სასაცილოც. ბავშვებს შეუძლიათ, ზედ ამბისგან მიღებული შთაბეჭდილებები დააწერონ ან შეცვალონ მისი გარეგნობის რომელიმე დეტალი. საინტერესოა, როგორ გამოხატავენ პერსონაჟის ხასიათს, განწყობას…

საკვირაო სკოლაში შევქმენით ასეთი პერსონაჟები და გამოფენაც მოვაწყვეთ:

მაღაზიობანა

ეს თამაში ალბათ ყველას გვითამაშია ბავშვობაში. ამჯერად ის მათემატიკის ხალისით სწავლებისთვის გამოვიყენოთ. პირველ რიგში, მუყაოსგან გამოვჭრათ ფული – მსხვილი და წვრილი კუპიურები და მონეტები. შეგვიძლია, ბავშვებს შევთავაზოთ, თავად მოიგონონ ფულის დასახელება და დიზაინი, რაც მხიარულებასაც შემოიტანს და შემოქმედებითადაც დატვირთავს თამაშს.

შემდეგ „ვაშენებთ“ მაღაზიას: ორ სკამს ერთმანეთს მივადგამთ, ზემოდან პლედს ან რაიმე ქსოვილის ნაჭერს გადავაფარებთ, რომ დახლის იმიტაცია შევქმნათ და ზედ ვაწყობთ გასაყიდ ნივთებს, რომლებსაც ფასებსაც ვაწერთ. „გასაყიდად“ გამოდგება ყველაფერი, რაც კი სახლში მოგვეპოვება: ტკბილეული, სათამაშოები, სუვენირები, საკანცელარიო ნივთები… გამყიდველი და მყიდველი თავ-თავიანთ ადგილებს იკავებენ. გამყიდველი ფასს ასახელებს და მყიდველს ხურდას უბრუნებს. მერე ერთმანეთს ენაცვლებიან.

კითხვის კარავი – ჯადოსნური დრო

„კითხვის კარავი“ წიგნიერების წამახალისებელი აქტივობაა. შევეცადოთ, ის იდუმალ, მისტიკურ ადგილად ვაქციოთ ჩვენი ბავშვებისთვის. რამდენიმე მაღალ სკამს ერთმანეთისგან თითო მეტრის მოშორებით ვდგამთ და ზემოდან დიდ გადასაფარებელს ვაფარებთ, რომ კარავს დაემსგავსოს. კარავში ვაწყობთ ფერად ბალიშებს, რბილ სათამაშოებს, რომ იატაკი ფუმფულა და რბილი იყოს. თუ გვაქვს ფოსფორის, მანათობელი ვარსკვლავები ან პლანეტები, კარავს შიგნიდან ვაწებებთ. ჩვენს პატარას (ან პატარებს) ვაძლევთ ფარანს, ოთახში ვაქრობთ შუქს და ვეუბნებით, რომ ახლა ყველაზე ჯადოსნური დროა, წიგნის კითხვის დრო. შეუძლიათ, თავად აარჩიონ წიგნი და კარავში მოკალათდნენ. კითხვის დასრულების შემდეგ კი ვთხოვთ, გაგვიზიარონ შთაბეჭდილებები, ის გრძნობები და განცდები, რაც კარავში კითხვისას დაეუფლათ.

ინტერნეტრესურსები

დასასრულ, მინდა გაგაცნოთ რამდენიმე საინტერესო და ხელმისაწვდომი ინტერნეტრესურსი, რომლებიც სახლში სწავლებას უფრო მრავალფეროვანს გახდის.

ყოველდღიური პროექტები, წიგნიერება, აზროვნება, განვითარება… ამ საიტზე მასალა ასაკის მიხედვითაა დაყოფილი. არჩევანი მრავალფეროვანია. ელექტრონული წიგნები და ამ წიგნებზე დაფუძნებული აქტივობები განსაკუთრებით მათ მოეწონებათ, ვისაც ინგლისურად კითხვა უყვარს. ვიდეოებსაც სიამოვნებით უყურებენ. საიტზე წინასასკოლო რესურსსაც მიაგნებთ:

https://classroommagazines.scholastic.com/support/learnathome.html

ყველა ასაკისთვის, ყველა საგნისთვის – დახვეწილი და მაღალპროფესიონალური გაკვეთილები, დაფუძნებული მასწავლებლების გამოცდილებაზე:

https://www.khanacademy.org/

სახალისო თამაშები და აპლიკაციები, უამრავი ელექტრონული რესურსი ყველა ასაკისთვის. საიტი მხარს უჭერს კორონავირუსთან ბრძოლას საშინაო განათლების კუთხით და მასზე მდიდარი მასალაა ხელმისაწვდომი:

https://www.twinkl.com/

თამაშით სწავლება – სახალისო და საგანმანათლებლო თამაშები:

https://pbskids.org/

უამრავი მათემატიკური თამაში ყველა ასაკისთვის, თან თამაშობ, თან მათემატიკას სწავლობ – ძალიან სახალისოა!

https://www.mathgames.com/

National Geographic – ის საბავშვო გვერდი უამრავი შემეცნებითი ინფორმაციით, ვიდეოებით, აქტივობებით, ტესტებითა და თამაშებით:

https://kids.nationalgeographic.com/

აქ ბავშვებს შეუძლიათ, მარტივი პროგრამირების საშუალებით საკუთარი თამაში ან ანიმაცია შექმნან:

https://scratch.mit.edu/

ეს ძალიან საინტერესო საიტი კი ბავშვებს წერისა და კითხვის უნარების გამომუშავებაში დაეხმარება. აქ შეუძლიათ, იკითხონ ან თავად შექმნან წიგნები. დარეგისტრირება აუცილებელია:

https://storybird.com/

მსოფლიო ხელოვნების 5000-წლოვანი ისტორია, რომელიც ბავშვებისთვის სახალისოდ, კრეატიულადაა გადმოცემული ერთ დიდ ილუსტრირებულ, მოძრავ რუკაზე. საიტის ჩართვის შემდეგ ჩატვირთეთ რუკა, რომელზეც უამრავ სიურპრიზს აღმოაჩენთ. აქვე ნახავთ ბავშვების მიერ შექმნილ ვიდეოებს ხელოვნების თემაზე:

https://www.metmuseum.org/art/online-features/metkids/

თუ ამ რთულ პერიოდს შემოქმედებითად მივუდგებით, ჩვენც და ბავშვებიც ისე გადავიტანთ, რომ მომავალში გახსენებამ ღიმილი მოგგვაროს, ისევე როგორც 90-იანების ცივი, მძიმე დღეების გახსენება დღეს ხშირად გვათბობს და გვახალისებს.

Covid19-ად წოდებულმა ვირუსმა სრულიად შეცვალა სასწავლო პროცესი. მასწავლებლებმა თუ მოსწავლეებმა, ლექტორებმა თუ სტუდენტებმა საკლასო ოთახებიდან ვირტუალურ აუდიტორიაში გადავინაცვლეთ. ეკრანის მიღმა კვლავ ორი მხარეა. სწავლა-სწავლების პროცესი კვლავ უწყვეტია. მხოლოდ მისი ფორმა შეიცვალა.

ვფიქრობ, სწავლების პირველი კვირა ყველაზე დამაბნეველი იყო. ვფიქრობდით, როგორ, რანაირად წარგვემართა გაკვეთილები. ავირჩიეთ პლატფორმა, შევქმენით ვირტუალური კლასები, მოვიწვიეთ მოსწავლეები და გაკვეთილების დაგეგმვაზე დავიწყეთ ზრუნვა.

სასკოლო ცხოვრება რამდენიმე ძირითადი რგოლისგან შედგება. მინდა, გამოვყო სამი მათგანი: მასწავლებელი, მოსწავლე და მშობლები. დისტანციური სწავლებაც გულისხმობს ყველა იმ პასუხისმგებლობას და ვალდებულებას, რაც აქამდე გვქონდა.

მასწავლებელი: რას აკეთებდა ის სკოლაში? გეგმავდა მომდევნო დღის გაკვეთილს, ფიქრობდა, რა მეთოდით მიეწოდებინა ახალი მასალა მოსწავლეებისათვის, როგორ განემტკიცებინა ძველი, გაკვეთილისთვის ამზადებდა რესურსებს… რას აკეთებს ახლა? – იმავეს. განსხვავება ისაა, რომ ახლა მასწავლებელს იმ ამოცანების გადაჭრაზეც უწევს ზრუნვა და ფიქრი, რომლებსაც საკლასო ოთახში არ შეჯახებია. მან ისე უნდა დაგეგმოს და წარმართოს გაკვეთილი, რომ ის ეკრანს მიღმა ყველა მოსწავლისთვის გასაგები, ადვილად აღსაქმელი და საინტერესო იყოს; შეამციროს დრო, რათა მოსწავლე დიდხანს არ დარჩეს ეკრანთან, რაც – კოლეგები დამეთანხმებიან – ძალიან რთულია; უამრავი ტექნიკური ხარვეზის მიუხედავად, გაკვეთილზე ისევ თანაბრად გაუნაწილოს ყურადღება მოსწავლეებს; გაარკვიოს მშობლები ახალ პლატფორმაზე მუშაობის თავისებურებებში, გაუწიოს მათ კონსულტაცია და უპასუხოს უამრავ კითხვას. ახლა მასწავლებელი გაცილებით მეტადაა დატვირთული, ვიდრე სკოლაში მუშაობისას.

მოსწავლეები: რას აკეთებდნენ ისინი სკოლაში? ემზადებოდნენ მომდევნო დღისთვის, ასრულებდნენ დავალებებს, ცდილობდნენ, გაკვეთილზე არ დაეგვიანათ, ყურადღებით ყოფილიყვნენ… ახლა? მოსწავლეებს ახლაც უწევთ გაკვეთილებზე დასწრება. მასწავლებლების მიერ მიცემული დავალების შესრულება, ოღონდ მათ განსხვავებული სახით აბრუნებენ.

ცხრილის მიხედვით გაკვეთილებზე დასწრება მნიშვნელოვანია, რათა მოსწავლე სრულფასოვნად იყოს ჩართული საგაკვეთილო პროცესში. სამწუხაროდ, მოსწავლეების ნაწილი დისტანციური სწავლების დროს ხმას უთიშავს ერთმანეთს, ცდილობს დავალებების თვითნებურად შეცვლას (ეს პრობლემა მაღალ კლასებში დგას განსაკუთრებით მწვავედ), რაც უპატივცემულობაა საკუთარი თავის, თანაკლასელების და, რა თქმა უნდა, მასწავლებლის მიმართ, მისი ძალისხმევის, მის მიერ გაწეული შრომის უგულებელყოფაა, ამიტომ მოსწავლეებს მეტი დაფიქრება მართებთ.

მშობლები: ეს მოსწავლისა და მასწავლებლის დამაკავშირებელი ძირითადი რგოლია. სასკოლო ცხოვრებაში მშობლების ჩართულობა სწავლის შედეგებზე დადებით გავლენას ახდენს. რა ხდება ახლა? სწავლების ახალი ფორმა არც მშობლებისთვის აღმოჩნდა მარტივი. მიუხედავად იმისა, რომ მასწავლებელი მუდამ მზადაა მათ დასახმარებლად, მაინც უჭირთ მისი რეკომენდაციების შესრულება. არადა, რაოდენ მნიშვნელოვანია მათი მხარდაჭერა ამ დროს! მათ შეუძლიათ, შვილებს შეუქმნან კომფორტული გარემო, რომელიც საკლასო ოთახს ჩაანაცვლებს. წარმოიდგინეთ, როგორ ეშლებათ ხელი მასწავლებელსაც და მოსწავლეებსაც, როდესაც საკლასო ოთახში განუწყვეტლივ ისმის დერეფანში მორბენალი ბავშვების ჟრიამული. ასევე ხელისშემშლელია, როდესაც გაკვეთილის მიმდინარეობისას მეზობელი ოთახიდან ისმის ხან ტელევიზორის ხმა, ხან ოჯახის წევრების საუბარი, ხანაც სამზარეულო ელექტრომოწყობილობების ზუზუნი… ხშირად ბავშვს გაკვეთილზე მშობელიც გვერდით უზის, მასწავლებლის კითხვებზე პასუხს კარნახობს, ხან კი თავს ვერ იკავებს და ყველას გასაგონად შენიშვნას აძლევს. იქნება ასეთ პირობებში მოსწავლე მზად ახალი ინფორმაციის მისაღებად? გამოავლენს თავისი შესაძლებლობების მაქსიმუმს? რა თქმა უნდა, ვერა. მესმის, რომ მშობლების ინტერესი დიდია – მათ ხომ „საკლასო ოთახში“ შეხედვის შანსი მიეცათ, მაგრამ მშობლებს უნდა ესმოდეთ, რომ მათი ასეთი ჩარევა ზიანს უფრო მიაყენებს სასწავლო პროცესს, ვიდრე ხელს შეუწყობს. როდესაც საქმე დისტანციურ სწავლებას ეხება, მშობლებს მეტი დაფიქრება მართებთ. მათ მხარდაჭერას შეუძლია, წინ წასწიოს საქმე, უფრო ხელშესახები გახადოს მასწავლებლის შრომის ნაყოფი.

ახლა ყველა ერთ ნავში ვსხედვართ, ერთად ვუსვამთ ნიჩბებს და ნელ-ნელა ნაპირისკენ მივიწევთ. ნაპირს მშვიდობით რომ მივაღწიოთ, ყველას: მასწავლებელსაც, მოსწავლესაც და მშობელსაც – თანაბარი სიფრთხილე და პასუხისმგებლობა მოგვეთხოვება.

იმედია, არ მეჩვენება, რომ ბოლო დროს ჩვენმა სიტყვებმა განსაკუთრებული ძალა შეიძინეს. განვითარებული მოვლენების  გამო, ბოლო დროს-მეთქი, ვწერ, თუმცა მანამდეც ყოველთვის მჯეროდა, რომ სიტყვა და თითოეული ტექსტი ცოცხალი სხეულივითაა, ნეირონული ქსოვილებით, უჯრედული განტოტვით, მფეთქავია და ქმნის საერთო მაჯისცემას, სუსტს ან – ძლიერს. ტექსტებს ამით ვგავართ, თუმცა ერთ-ერთი, რაც მათგან განგვასხვავებს, გახლავთ მოდელირება. ადამიანი არასდროს განმეორედება, იგი მხოლოდ ერთხელ იბადება და ზოგჯერ სიკვდილის შემდეგაც აგრძელებს სიცოცხლეს, მაგრამ ტექსტებში ასე არაა. ერთი სახე, დროსივრცული დისტანციების მიუხედავად, შეიძლება ასჯერ გაცოცხლდეს და ასზე მეტი მოდელითაც კი გააგრძელოს ცხოვრება, ასგვარი ან მეტი ხასიათით, ვნებით, განწყობით თუ ტემპერამენტით და სულერთია, ამას ალუზიას დავაქმევთ, რემინისცენციას, ციტატას თუ მთლიან ინტექსტებს. სახეების მსგავსად, ტექსტებში შეიძლება მოდელირდეს გრძნობები, ემოციები ან მათი გამომწვევი მოვლენებიც კი და ეს ცალკე ან ურთიერთდაფარვით მოხდეს.

დროში დისტანცირებულ მხატვრულ მოდელებს ლიტერატურულ ქრონიკებში უხვად წავაწყდებით. ალბათ, ამ ქრონოტოპული/დროსივრცული მუდმივობის ალგორითმის გამოთვლაც შესაძლებელია და მათი ფიზიკური განზომილებების, პროპორციულობისა თუ წრიულობის გაზომვაც. იქნებ რომელიმე შემთხვევას სადღაც უკვე გამოითვლიან კიდეც, მაგრამ უზუსტეს ციფრულ მონაცემებზე უფრო მნიშვნელოვანი ჩვენთვის და ჩვენი მოწაფეებისთვის/სტუდენტებისთვის შესაძლოა ის შეგრძნებები აღმოჩნდეს, რაც ტექსტის ხატით და მისი შინაგანი მაჯისცემით მიიღწევა ხოლმე.

მოდელირების ნიმუში ლიტქრონიკებში

აკაკი ბაქრაძე წერილში „მარაგითზრახვა“ წერს: ჰიმნოგრაფიაში სახეების „განმეორება ბუნებრივია, რამეთუ კანონიკურია ტექსტი. უკვე ჩამოყალიბებულია გარკვეული მოდელი და ავტორს ეკრძალება მისი დარღვევა“[1]. კრიტიკოსის ეს მიგნება ფარული მინიშნებაა იმისა, რომ არაკანონიკურ ტექსტებში კანონიკურად და სავსებით ბუნებრივად უნდა მოგვეჩვენოს ამგვარი კლიშეების არარსებობა, რამდენადაც მოდელირება სახეებიდან ვრცელდება მოვლენებსა თუ ადამიანურ გრძნობა-ემოციებზე, ტემპერამენტსა და სულიერებაზეც კი.

დავიწყოთ სახეებიდან.

ძველბერძნული მითოლოგიიდან ყველას გვახსოვს ორფეოსი, რომელსაც გათხოვილი ნიმფა ევრიდიკა შეუყვარდება. კონკურენტ არისთიოსის მეცადინეობით გველისაგან მოკლული ევრიდიკას გამოსახსნელად ორფეოსი მიწისქვეშეთში  ჰადესისა და პერსეფონას გულის მოგებას შეძლებს, მაგრამ სატრფოს კვლავ დაკარგვის შიში ჰადესისათვის მიცემულ სიტყვას დაავიწყებინებს და ევრიდიკას საბოლოოდ აკარგვინებს.

სურ.1

ახლა წავიკითხოთ ციტატა არამითოლოგიური ტექსტიდან და მის ბოლოს მონიშნულ არიასაც მოვუსმინოთ.

„ორფეოსი მოხდენილად ჩიოდა, რამდენიმე ტუნიკიანი ქალი გრაციოზულად უკეთებდა კომენტარს მის უბედურებას და ასე უმღეროდნენ სიყვარულს არიებად. დარბაზმა გულთბილად, თავშეკავებით დაუკრა ტაში. თითქმის არც შეუნიშნავთ, რომ ორფეოსმა მეორე მოქმედების არიაში გაუთვალისწინებელი თრთოლა გაურია და, ცოტა არ იყოს, გადამეტებული პათეტიკით სთხოვდა სულეთის გამგებელს, გული მოლბობოდა მის ტირილზე… მაგრამ მესამე აქტში, ორფეოსისა და ევრიდიკეს დიდი დუეტი რომ დაიწყო (როცა ევრიდიკე ხელიდან ეცლება თავის მეუღლეს), დარბაზი, ცოტა არ იყოს, გაურკვევლობამ შეიპყრო“…[2]

ალბათ, ლუჩიანო პავაროტის ორფეოსმაც მოგხიბლათ და, ამავდროულად, მიხვდით, რომ ზემოთ  გიყვებოდით ცნობილ ამბებს მოდელირებული ორანისა –  ალჟირის პატარა ქალაქისა, სადაც თვეების განმავლობაში, ყოველ პარასკევს, ორფეოსის მელოდიური ჩივილი და ევრიდიკას უმწეო ძახილი ავსებდა ოპერის თეატრს  იქამდე, ვიდრე  შავი ჭირი სცენაზე არ დადგა და ორფეოსი კიდევ ერთხელ სასიკვდილოდ არ გაამეტებინა მდგომარეობას, მდგომარეობისაგან სასტიკად შეშინებულ საზოგადოებას ან ორივე მათგანის ჩვენამდე მომტან მწერალს. მაგრამ ეს – ერთი შეხედვით. სინამდვილეში ალბერტ კამიუ „შავი ჭირის“ ფურცლებზე ორფეოსის მოდელს  გაათამაშებს ისე, რომ სულაც არ ახსენებს მისთვის აპოლონისგან ნაჩუქარ ლირას, კოლხეთში მოგზაურობას ან იმ შიშს, რომელმაც ევრიდიკას თავი თრაკიელ მუსიკოსს საბოლოოდ დააკარგვინა. არც ექიმ რიესა და მისი ცოლის ისტორიას ადარებს სადმე ორფეოსისა და ევრიდიკას სიყვარულს. ეს ჩვენ, მკითხველმა უნდა ამოვიკითხოთ, მოდელირებული სიყვარულის ერთი ისტორია და მასში ჩამარხული ლამაზი გრძნობის მითოგემა სხვა რომელიმე მოდელად გავაცოცხლოთ.

ტექსტების აღქმის  ან შემოქმედებითი წერის სწავლების მეთოდოლოგიური თვალსაზრისით, დისტანციული სწავლების ეპოქაში, ვფიქრობ, ურიგო არ იქნება, უფროსკლასელებს/სტუდენტებს შევთავაზოთ:

1. წარმოიდგინონ თავი ამა თუ იმ პირველადი, მეორეული ან მესამეული ლიტერატურული მოდელის როლში. ამისათვის კი დასჭირდებათ:

• დაკვირვებით მიადევნონ თვალი ყველაფერს (გარემოს, დროს, საგნებს, ადამიანებს…), რაც ტექსტის შიგნით ხდება;
• გაითავისონ მოდელის როლი დროის გარკვეული მონაკვეთის მანძილზე (ერთი დღით/ერთი კვირით/ ერთი საათით…);
• გულწრფელად, ღიად აღწერონ და გადმოსცენ საკუთარი შეგრძნებები, განწყობები, დამოკიდებულებები (ეს ძალიან მნიშვნელოვანია!)…

2. ნახონ ფილმი: Orfeo Negro ‘შავი ორფეოსი’[3] .
3. https://www.adjaranet.com/movies/6506/Black-Orpheus?lang=RUS&quality=SD
4. თავად შექმნან ვინმეს ან რაიმეს ახალი მხატვრული მოდელი ან ამ მოდელის მიხედვით დაწერონ/დადგან რაიმე სცენარი. ამისათვის კი:

• კარგად გაეცნონ აქამდე არსებულ მხატვრული სახის მოდელებს;
• დაივიწყონ პირველადი, მეორეული თუ მესამეული მოდელის შეგრძნებები, განწყობები, დამოკიდებულებები…;
• დაივიწყონ პირველადი, მეორეული თუ მესამეული მოდელის ეპოქა, თანმდევი გარემოებები, სცენები;
• შექმნან ახალი მოდელები/სახეები/მოცემულობები ახალი გარემოებებით, სცენებით, შეგრძნებებით, დამოკიდებულებებით…;
• აუცილებლად იპოვონ ბედნიერება.

მგონი, ღირს, მათ ავუხსნათ, რომ ბედნიერება უბედურებაზე ნაკლები მოთმინებით იცდის ჩვენს ნივთებში, ოთახებში, ეზოებში, დიდ შენობებში, ნეირონებით თუ უჯრედებით დაფარულ ჩვენს სხეულებში და ერთი სული აქვს, ახალ კეთილ ძალებად უშიშრად მოდელირდეს ჩვენ მიერ ნათქვამ სიტყვებში, ფრაზებსა თუ ასობით და ათასობით მფეთქავ ტექსტებში. ისინი უჯრედული დაყოფის ენერგიით იმაზე ბევრად სწრაფად უნდა მოედონ ჩვენს ნივთებს, ოთახებს, ეზოებსა და მთელ სამყაროს, ვიდრე ამას რომელიმე უბედურება მოახერხებდა.

მოვლენების მოდელირებაზე უფრო დაწვრილებით, ალბათ, სხვა წერილში ვისაუბრებ.

[1] აკაკი ბაქრაძე, მითოლოგიური ენგადი, გვ. 178.

[2] ალბერტ კამიუ, შავი ჭირი, გასტონ ბუაჩიძისა და ნესტან იორდამიშვილის თარგმანი, გამომცემლობა პალიტრა L, 2013, გვ. 168.

[3] ფილმის რუსულენოვანი ვერსიის ნახვას შეძლებთ აქ: https://www.adjaranet.com/movies/6506/Black-Orpheus?lang=RUS&quality=SD

დამეთანხმებით, რომ  გაკვეთილის დაწყებისას, რაც არ უნდა საინტერესოდ გავაცნოთ მოსწავლეებს გაკვეთილის თემა და მიზანი – რესურსი მაინც გადამწყვეტ როლს თამაშობს მოსწავლეთა ჩართულობის გაზრდასა და მოტივაციის გაღვივებაში. მით უმეტეს, თუ ჩვენ მიერ შექმნილი რესურსი ორიგინალური ხასიათისაა, მაგალითად: დიდი მუყაოს ფორმატისგან გამოჭრილი, ადვილად აღქმადი, რომელიც სულ „ბოლო მერხთან“ მჯდომ მოსწავლესაც კი გაუღვივებს ინტერესს და აალაპარაკებს.

მოდით, ერთად გამოვჭრათ მუყაოსგან კიბეები და დავამაგროთ თითო კიბეზე თითო ჯიბე, სადაც მოსწავლე კონკრეტულ ზმნისწინს ჩასვამს.

რესურსი წარმოადგენს, ე.წ. პორტატულ, დასაკეც ბანერს, რომელიც წარმოადგენს ზმნისწინის/ზმნისწინების დამახსოვრებისა და გამოყენების თვალსაჩინოებას.

პორტატული ბანერის გამოყენება ზრდის მოსწავლეთა მოტივაციას, მათ დაინტერესებას, ვინაიდან თითოეულ მოსწავლეს სურვილი უჩნდება, გამოვიდეს და თავად ჩადოს ცარიელ ჯიბეში ესა თუ ის ზმნისწინი. გაკვეთილი ხდება უფრო ცოცხალი ამ აქტივობის გამოყენების დროს… ბანერი კიბისებურად იშლება, მასზე დატანილი ტექსტი დაწერილია ისეთი ზომის შრიფტით, რომ მოსწავლეები ადვილად დაინახავენ და მიიღებენ მონაწილეობას ზმნისწინის ამოცნობაში.

პორტატული ბანერის გამოყენება სრულიად უსაფრთხოა.

„გამოიცანი ზმნისწინი“ მიმზიდველია მოსწავლეებისათვის, მისი გამოყენების დროს მოსწავლეთა აქტიურობა ხალისითა და ენთუზიაზმით ხდება. მისი ინსტრუქცია ძალიან მარტივია… შესაძლებელია ბანერზე დატანილი წინადადებების ხმამაღლა კითხვაც და გამოტოვებული ზმნისწინების როგორც ჯგუფური, ასევე ინდივიდუალური მუშაობით შევსება. (ბანერი პედაგოგს ეხმარება მოსწავლის დაინტერესებაში, ზმნისწინის, როგორც დამხმარე ენობრივი საშუალების ძირითადი არსის ცხადყოფისთვის, მისი ფუნქციის სწავლებისათვის).

ბანერი მსუბუქია, კიბისებურად იშლება, დატანილია ოცამდე წინადადება, თითოეული ზმნისწინი გამოყენებულია რამდენჯერმე, საინტერესო ფორმულირებით. აქვს საკიდი, ჯიბეები, რაც მთავარია, თითოეულ მოსწავლეს შეუძლია, თავად დაამზადოს მსგავსი სახის რესურსი, რაც უფრო მეტად დაეხმარება მათ სხვადასხვა ენობრივი საშუალების შესწავლასა თუ უკვე შესწავლილის განმტკიცებაში.

რესურსის გამოყენების აღწერა

„გამოიცანი ზმნისწინის“ თითოეულ კიბეზე დატანილია სხვადასხვა ემოციის, შინაარსის მატარებელი წინადადება. თითოეულ წინადადებაში ზმნებს აკლიათ ზმნისწინი. თითოეული კიბის წარმატებით დაძლევაში მოსწავლემ უნდა შეავსოს ჯიბე – ახალი ზმნისწინით.

• მასწავლებელი დაფასთან თვალსაჩინოდ სპეციალური საკიდით ჩამოკიდებს ბანერს, საუბარს დაიწყებს ზმნისწინზე, გაახსენებს მოსწავლეებს ზმნისწინის რაობას, როგორი ზმნისწინები არსებობს, რაში ეხმარება ზმნას ზმნისწინი, რას აზუსტებს და ა.შ. შემდეგ კითხულობს პირველ კიბეზე დატანილ წინადადებას და ზმნას, რომელსაც აკლია ზმნისწინი… მოსწავლეები უმალ ხვდებიან აღნიშნული რესურსის ინსტრუქციას და მათში უფრო მეტად იღვიძებს ინტერესი, რათა გადავიდნენ მეორე კიბეზე, მეორიდან მესამეზე და ა.შ. ყველა კიბის წარმატებით დაძლევის შემდეგ მოსწავლეები ბანერზე ავსებენ თითოეულ ცარიელ ჯიბეს. (კონვერტში, სადაც სპეციალურად ჩალაგებული 16 ზმნისწინია მი, მო, ა, ჩა, და, შე, გა, გადა, წა, ამო, ჩამო, შემო, გადმო, გამო, წამო, მიმო – ცარიელი იქნება).
• შესაძლებელია კიბიდან-კიბეზე გადასასვლელად მასწავლებელმა დააწესოს სხვადასხვა ეტაპი… მოსწავლე გადავა შემდეგ წინადადებაზე, თუ მოიფიქრებს სხვა ზმნას იმავე ზმნისწინზე, რომელიც პირველ კიბეზე გამოიყენა.
• პედაგოგს შეუძლია ამ ზმნისწინების სასუალებით ნაწარმოები ანტონიმებიც შეახსენოს მოსწავლეს, მაგალითად: ავიდა – ჩავიდა, მოვიდა – წავიდა. ეს ყოველივე მოსწავლეებს ენობრივი ლექსიკის გახსენება-დახვეწასა თუ გამდიდრებაში დაეხმარება.
• ბანერის დამუშავების შემდეგ შესაძლებელია, მოსწავლეებმა თავადაც დაამზადონ მსგავსი ტიპის რესურსები… მოიფიქრონ ახალი წინადადებები და ერთმანეთს გაუზიარონ. (წყვილებში, ჯგუფებში და სხვა).
• 

დასკვნის სახით შემიძლია ვთქვა, რომ ამგვარი რესურსების გამოყენება სწავლის პროცესს ხდის საინტერესოს, სახალისოს, ინტერაქტიულს, – ეს ყოველივე კი ხელს უწყობს მოსწავლეთა ჩართულობას და რაც მთავარია, მაღალი აკადემიური შედეგის მიღწევას.

მოგეხსენებათ, COVID-19-ის პანდემია არაა პირველი შემთხვევა, როცა ადამიანებს დროებით უარის თქმა უწევთ ცხოვრების ჩვეულ სტილსა და რიტმზე. მაგალითად, შავი ჭირის აფეთქების დროს სოციალური დისტანცირებისა და თვითიზოლაციის წესები ისააკ ნიუტონმაც დაიცვა და, როგორც ამბობენ, ყოველდღიური საზრუნავის არარსებობის გამო, მისმა კრეატიულობამ საგრძნობლად იმატა. ზუსტად მაშინ აღმოუჩენია ნიუტონს მსოფლიო მიზიდულობის კანონი. ანუ… ზოგი ჭირი რომ მარგებელია, ამაში ბატონი ისააკის მაგალითმა ერთხელ კიდევ დამარწმუნა. ამიტომ, ჩემი კრეატიულობა სახალისო დავალებების მოფიქრებისკენ მივმართე ამ კარანტინში. ვიცი, რომ ბევრი ჩემი კოლეგის მოტივაცია და კრეატიულობაც ასევე ამაღლებულია. ხოდა, სანამ ხის სახლს ავაშენებთ, სამოვარს შევიძენთ, ჩაის დავლევთ და ხელოვნებაზე ვილაპარაკებთ,  მინდა აქვე გაგაცნოთ დავალებები სწავლების სხვადასხვა საფეხურისთვის.

დავალება 
„ვეფხისტყაოსანში“ ვკითხულობთ:

• „ნახეს, უცხო მოყმე ვინმე ჯდა მტირალი წყლისა პირსა,

შავი ცხენი სადავითა ჰყვა ლომსა და ვითა გმირსა,

ხშირად ესხა მარგალიტი ლაგამ-აბჯარ-უნაგირსა.

ცრემლსა ვარდი დაეთრთვილა, გულსა მდუღრად ანატირსა.“

• „რა გატირებს, გოგო ხომ არ ხარ?’- ეს ის ფრაზაა, რომელიც, ალბათ, ხშრად მოგვისმენია უფროსებისგან. ამგვარი წარმოდგენა ღრმად არის ჩამჯდარი ადამიანების ცნობიერებაში და მას სტერეოტიპული აზროვნება ჰქვია.

გთხოვ, დაფიქრდე და მიპასუხო:

1.აქვს თუ არა მნიშვნელობა გრძნობების გამოხატვისას გოგო ხარ თუ ბიჭი?

2.სტერეოტიპული აზროვნების სხვა რა მაგალითები შეგიძლია დაასახელო?

3.რა უარყოფითი შედეგები შეიძლება განაპირობოს ამგვარმა აზროვნებამ?

დავალება N1

შექმენი მოთხრობა ანდაზის მიხედვით:

გაითვალისწინე შემდეგი მითითებები:

ა)კარგად მოიფიქრე ამბავი, რომელიც უნდა განვითარდეს; შეადგინე სიუჟეტის განვითარების ძირითადი გეგმა, რომელსაც გაჰყვები წერის პროცესში;

ბ)დააკონკრეტე სივრცე და დრო (სად და როდის ვითარდება მოვლენები);

გ)შეარჩიე პერსონაჟები (მთავარი და მეორეხარისხოვანი).
დავალება N

ვუყურებთ ფილმს „სუფთა  დაფა“

დისკუსიის თემა:

“ჩვენმა ამხანაგმა რაღაც დააშავა; უნდა დავასახელოთ თუ არა დამნაშავე?”

სადისკუსიო ცხრილი

დავალება N

ვუყურებთ ფილმს „ზღარბი“

დისკუსიის თემა:

მოქმედებს თუ არა უარყოფითად მოზარდის თვითშეფასებაზე მისთვის მეტსახელის შერქმევა?

სადისკუსიო ცხრილი

დავალება N

დაასათაურე კორონა ვირუსის პანდემიის თემაზე შექმნილი ნახატები:

დავალება N

შეარჩიე საოჯახო ალბომში ერთი ძველი ფოტო (სასურველია, შავ-თეთრი) და გადმოეცი მასთან დაკავშირებული ამბავი:

1.ვინ არიან ფოტოზე გამოსახული ადამიანები?

2.რა იცი მათ შესახებ?

3.რას გრძნობ, რა გაკავშირებს მათთან?

4.სად და როდისაა გადაღებული ფოტო?

5.და სხვ.

დავალება N

„ზოგი ჭირი მარგებელია“ ქართული მხატვრული ფილმია. ეკრანებზე გამოვიდა 1984 წელს. დამდგმელი რეჟისორი და სცენარის ავტორი – პავლე ჩარკვიანი. დამდგმელი ოპერატორები – ვიქტორ ანდრიევსკი და ედუარდ გრიგორიანი. კომპოზიტორი – იაკობ ბობოხიძე. მთავარ როლებში: თემურ ქამხაძე, ანა ნიჟარაძე, ლაურა რეხვიაშვილი, ლეო ფილფანი, ვარლამ ნიკოლაძე, კოტე თოლორაია, თამარ სხირტლაძე, რეზო ესაძე, ბორის წიფურია, ბერტა ხაფავა, მანანა ცხოვრებოვა.

დაუკავშირე ფილმი დღეს მსოფლიოში არსებულ რეალობას და ჩაწერე ვიდეომონოლოგი ან ჩამოაყალიბე წერილობით, როგორ იქცევიან ადამიანები კრიტიკულ სიტუაციაში.

დავალება N4

რას გვირჩევდა რომელიმე ქართველი კლასიკოსი მწერალი (შოთა, ილია, აკაკი, ვაჟა…),Covid-19-ის ეპოქაში რომ ეცხოვრა?

დავალება შეგიძილიათ წამოადგინოთ ნებისმიერი ფორმით, მაგალითად:

1.ესე;

2.სლაიდები;

3.ნახატები…

ნიმუში:

https://www.facebook.com/radiotavisupleba/photos/pcb.10158300496252360/10158300469332360/?type=3&theater

https://www.facebook.com/radiotavisupleba/photos/pcb.10158300496252360/10158300494187360/?type=3&theater

https://www.facebook.com/radiotavisupleba/photos/pcb.10158300496252360/10158300468762360/?type=3&theater

https://www.facebook.com/radiotavisupleba/photos/pcb.10158300496252360/10158300527057360/?type=3&theater

შეფასების კრიტერიუმები:

1. დანახულია მწერლის სტილი;
2. რჩევა სასარგელო და სიტუაციის შესაბამისია.

დავალება  N
ამ სახალისო მოთხრობის ავტორი, არც _ მეტი, არც _ ნაკლები, თავად გალაკტიონია. ყურადღებით წაიკითხე ტექსტი და შეასრულე დავალება:

• რომელი ანდაზა გაგახსენდა? რატომ?
• ჩამოაყალიბე შენი პიროვნული დამოკიდებულება მოცემულ ტექსტში წამოჭრილი პრობლემებისადმი.

* * * შარშან თურმე…

შარშან თურმე ერთი მეტად საინტერესო ამბავი მომხდარა სამეგრელოში. ახალგაზრდა თავმომწონე მეგრელს განუძრახავს შორეულ სოფლიდან ლამაზი ქალის მოტაცება. წაიყვანა თურმე თავისი ძმად ნაფიცი კაცი, შესხდენ ცხენებზე და გასწიეს. მოიტაცეს ქალი და იმავე გზით გამობრუნდენ. ასაღამოვდა. დაღლილნი ერთ დიდი ტყეში ჩამოსხდნენ. თავი შეაფარეს მუხას. გაშალეს სუფრა და ძალიან დათვრნენ – ორივენი, გარდა ქალისა. სასიძო ეუბნება მეგობარს: „შენ, აი, რა გითხრა, შეჯექი ცხენზე და გასწი მამაჩემთან, ახარე, რომ ულამაზესი ქალი მოგვყავს“. შეჯდა მთვრალი მეგობარი ცხენზე და გასწია ბინისკენ – სამახარობლოდ. ღვინისაგან გონება-დაბნეული სასიძოც რაღაცაიზე შეჯდა ცხენზე და მასვე გამოუდგა. დარჩა ქალი მარტოდმარტო ტყეში. უკვე ღამეა, ქალმა გაიფიქრა: სად უნდა წავიდე? მივუშვებ ცხენს სადავეს და სადაც მიმიყვანს, ალბად, ჩემი მომტაცებელი ვაჟის სახლიც ის იქნებაო. ცხენი თავის სახლს როგორ ვერ მიაგნებსო. ასეც მოიქცა. ცხენი გაუდგა გზას და ცოტა ხნის შემდეგ მიადგა ერთ კარგად მოწყობილ კარმიდამოს – დიდის ქართულის ჭიშკრით.. დაარახუნა კარებზე. დაიძახა: „მაინძელო!“
– ვინ ხართ? – მოისმა ხმა.
– აქეთ მოგვხედე ელანძე, – უპასუხა ქალმა. მოვიდა ჭაღარით შემოსილი დარბაისელი კაცი.
– ვინა ხართ? – კიდევ დაიძახა მან.
– ქალი ვარ, – უპასუხა მან, – გზა ამერია, დავიბენიო… და თან ყველაფერი დაწვრილებით უამბო; თუ ეს ის ოჯახია, რომლისკენაც წამოვედი, ხომ კარგი, თუ არა და ღამეს გამათევინებთ, იმედი მაქვსო.
– მობრძანდი, ბატონოო, – შეუძღვა სახლში ქალს. თავის ცოლს უთხრა – აბა, პატივი ეცით [ამ ქალს] მანდილოსანს, [გზა] მხარი აქცევია, გზა არევიაო. მე კი მის ცხენს მოვუვლიო.
წაიყვანა ცხენი საჯინიბოში. აანთო სანთელი და რას ჰხედავს, ეს სწორედ ის ცხენია – შარშან რომ [სწორედ] მოჰპარეს! მისი საკუთარი ცხენი – კარზე მიუვიდა! დაბრუნებისას ქალს კიდევ გამოჰკითხა ამბავი. დაფიქრდა მოხუცი და აი, რა უთხრა:
– შვილო, დამიგდე ყური. ეს ცხენი ჩემი ცხენია – შარშან მომპარეს, ჩუმად წაიყვანეს სწორედ აი, ამ საჯინიბოდანაო. ეხლა ეს ცხენი თვითონ მოვიდა ჩემთან, და თითქოს რაღაც წერა იყოს, შენც თან მოგიყვანაო.. ამეღამ თქვენ აქ მოისვენებთ. მე მყავს ვაჟიშვილი, რომელსაც მეტს არაფერს ვუნატრებდი, გარდა თქვენისთანა მშვენიერი, ლამაზი ქალის ცოლად ყოლასო. დაათვალიერეთ ხვალ ჩემი ოჯახიც, ხვალვე ჩემი შვილიც აქ იქნებაო. იმედი მაქვს, მოგეწონებათ ჩემი ვაჟიც, ჩემი ოჯახიცო.
მართლაც, ყველაფერი ასე მოხდა. ეს ნამდვილი ამბავია და არა მოგონილიო, დაამატა მაიამ.
დავალება N1

„როცა აყვავდა ნუში“ ლანა ღოღობერიძის ცნობილი ფილმია. კინოეკრანებზე 1972 წელს გამოვიდა და დიდი პოპულარობა მოიპოვა. მთავარ როლს ახალგაზრდა ზურა ყიფშიძე ასრულებს, მუსიკალური გაფორმება გია ყანჩელს ეკუთვნის, რამაც ფილმს განსაკუთრებული ღირებულება მიანიჭა. ფილმში გამოყენებული მელოდია დღევანდელ ახალგაზრდებშიც საკმაო პოპულარობით სარგებლობს. ფილმი მეათეკლასელების ცხოვრებაზე მოგვითხრობს.თქვენ ნახავთ,როგორ იქცევა და რა პრობლემების წინაშე აღმოჩნდება  ახალგაზრდა ბიჭი, რომელსაც გავლენიანი მამა ჰყავს. როგორები არიან ახალგაზრდები?.. როგორ იქცევიან?.. რას ფიქრობენ?.. რა აწუხებთ?_ ეს ის მარადიული კითხვებია, რითიც ინტერესდება ფილმის რეჟისორი.

https://www.youtube.com/watch?v=q52U_AyiDYU

ფილმის ნახვის შემდეგ გთავაზობთ შეასრულოთ ქვემოთ მოცემულ დავალებათაგან ერთ-ერთი:

ა)ჩაწერეთ ვიდეომონოლოგი ან ჩამოაყალიბეთ წერილობით თქვენი აზრი ფილმში დასმულ მორალურ-ზნეობრივ საკითხებზე.

შეგიძლიათ იხელმძღვანელოთ შემდეგი კითხვებით:

• როგორ ფიქრობთ, რამდენად მართებულია შვილების მიმართ მშობლის ისეთი დამოკიდებულება, როგორიც ფილმშია ნაჩვენები? რა შედეგი შეიძლება მოჰყვეს მშობლის ასეთ ქმედებას?
  • რა გრძნობა გიჩნდებათ მთავარი გმირის, ზურას, მიმართ?
  • რას იტყვით ზურას მეგობრებზე? როგორია მათი პოზიცია შექმნილი სიტუაციის მიმართ?
  • თქვენს თანამედროვე რეალობაში რამდენად გხვდებათ მსგავსი პრობლემები?

ბ)დაწერეთ რეცენზია ფილმზე `როცა აყვავდა ნუში”.
წერის დროს აუცილებელია განიხილოთ მთავარი გმირისა და მისი მეგობრების თვისებები, როგორია თქვენი დამოკიდებულება მათ მიმართ. აღწერეთ გარემო, მამა და მისი მეგობრები, ისაუბრეთ მამა-შვილის ურთიერთობაზე. ყურადღება გაამახვილეთ ფილმის მხატვრულ თავისებურებებზე და გამოყენებულ მუსიკაზე, რომელიც ფილმის ემოციურ ფონს მეტად ამძაფრებს.
რეკომენდაცია:
იმისათვის, რომ უკეთესად გაეცნოთ ლანა ღოღობერიძის ხელწერას, აუცილებლად ნახეთ მისი სხვა ფილმები: `მე ვხედავ მზეს”, `ერთი ცის ქვეშ”, `რამდენიმე ინტერვიუ პირად საკითხებზე”.

დავალება N

ერთი  წინადადებით გამიზიარეთ თქვენი აზრი სათქმელზე, რომელიც ნახატების საშუალებითაა მოტანილი ჩვენამდე?

დავალება N

ეს მშვენიერი ბანოვანი ნინო ჭავჭავაძეა, გარსევან და ალექსანდრე ჭავჭავაძეების შთამომავალი, გრიბოედოვის ქვრივი, პოეტების მუზა და ტრფობის საგანი. “მურილიოს მადონა” (როგორც სიყვარულით მიმართავდა მეუღლე), ქოლერის პანდემიას ემსხვერპლა.

გაეცანი მის ტრაგიკულ ისტორიას , მატვრულად ასახულს ტიციან ტაბიძისა და გიორგი ლეონიძის ნაწარმოებებში:

https://www.renomecenter.com/ka/stories/59/

https://www.aura.ge/101-poezia/1306-giorgi-leonidze–nino-tchavtchavadzes.html

ვფიქრობ, ეს საინტერესო იქნება შენთვის.შთაბეჭდილება გამიზიარე.

დავალება N

გაეცანი სტატიას. აქ შენ წაიკითხავ თანამედროვე ამერიკელ მწერალ ნიკ ფარიელას წერილს, რომლიც 13 მარტს გამოქვეყნდა იუმორისტულ საიტ McSweeney’s Internet Tendency-ზე.

სცადე ბედი მწერლობაში! მისწერე მეგობარს წერილი, აღწერე, თუ როგორ ცხოვრობენ ადამიანები დღეს პანდემიის პირობებში.

tps://www.radiotavisupleba.ge/a/ფრენსის-სკოტ-ფიცჯერალდის-წერილი-კარანტინიდან/30502677.html

დავალება N

აირჩიე კორონა ვირუსის პანდემიის დროს გადაღებული სურათებიდან ერთ_ერთი და მოცემულ თემაზე შექმენი პატარა ამბავი.

დავალება N

გაეცანი ქართველი მწერლის პირად წერილებს და შეასრულე შემდეგი დავალება:

• გამოიცანი ადრესატი და ადრესანტი;
• შექმენი წერილების ავტორის ფსიქოლოგიური პორტრეტი?
• შენთვის მნიშვნლოვანი და საჭირო რომელი ცხოვრებისეული დასკვნის გამოტანაში დაგეხმარა წაკითხული?

1.

მას შემდეგ, რაც შენ წადი, რაღაც საშინელმა სიცალიერემ მოიცვა მთელი ჩემი არსება.. სიცალიერემ, რომლის განადგურებას, არ ვიცი, რანაირი მდგომარეობა შეძლებს და რა არის მისი წამალი. როდესაც შენ აქ იყავი, მე შემეძლო დამენახე შენ… ჩემთვის უბრალოდ შენს ახლო ყოფნა საკმარისი იყო, რომ შენს გარდა არაფერზე არ მეფიქრა. როდესაც მწარე ფიქრები, სევდიანი და სასოწარკვეთილი სულიერი განწყობილება შემიპყრობდა, მე მოვქროდი შენსკენ, თუმცა არც შენგან მესმოდა დამამშვიდებელი საუბარი, მაგრამ უბრალო სიახლოვე საკმარისი იყო ჩემთვის, ვიმეორებ. ჩემს გულს საშინლად სწამლავდა შენიანების იქ ყოფნა. მე ყოველთვის ვგრძნობდი, რომ უცხო, ძალიან უცხო და არა-სასიამოვნო პირი ვიყავი დედაშენისთვის, მე ვგრძნობდი, რომ ყველა გულში ან დამცინოდა ან და კვირობდა ჩემს ხშირ სტუმრობას.. მე ვგრძნობდი, რომ რაღაცნაირი სიცივე შემქონდა თქვენს სახლში და მინდოდა მეყვირა, რომ არავინ არ მინდა შევაწუხო, რომ მხოლოდ ოლიასთან ყოფნა მინდა მეთქი.
მართლაც, რა საკვირველი რამაა, მთელ შენ კომპანიასთან, მხიარულ კომპანიასთან მხოლოდ მაშინ ვგრძნობ კავშირს, როდესაც შენა ხარ ქუთაისში.. როდესაც შენ წახვალ, მე მათ ვავიწყდები და ისინი მე მავიწყდებიან.. თითქო არაფერიც არ მომხდარა, თითქო არაფერი საერთო ერთმანეთთან არა გვაქვს….

როგორ ფიქრობ შენ ამ ამბავზე? შენ იქნება გადამეტებულათ მიიჩნიო ყველაფერი ეს, იქნება უბრალო განმარტოების სიყვარულს და სხვა ასეთებს დააბრალო, მაგრამ ეს ასეა.. მე ვიცი, ისინი ყოველთვის ისე მიმიღებენ, როგორც მიღებდენ. ისიც ვიცი, რომ ისინი მე მიცოდებენ, მაგრამ რად, რისთვის?
………………………………
დღეს დედაჩემისაგან მივიღე წერილი. საწყალი დედა! იგი შერიგებას მთხოვს, იგი ნანობს, რომ დამღუპა და ნამდვილ გზას ამაცდინა. დედაჩემი მევედრება, რომ ყველაფერი ვაპატივო და დავივიწყო… რამდენი ხანია, კარგ განწყობილებაში არ ვყოფილვარ დედასთან და ძმასთან.. თითქმის ოთხ წელიწად-ნახევარია.
ამ ხნის განმავლობაში მე არ მქონია მყუდრო ბინა, ამ ხნის განმავლობაში საშინელი გაჭირვება გამოვიარე. ეგ კი არ იცოდა დედაჩემმა. რამდენი გაჭირვება, ღმერთო ჩემო, რამდენი გაჭირვება! თუ როდისმე ბედნიერ ცხოვრებას ვეღირსე, ჩემს მოგონებებში წითელი ასოებით დაიწერება უკანასკნელი ოთხი წელიწადი! უკანასკნელმა ოთხმა წელიწადმა დამღუპა..
რა უნდა ვქნა ეხლა?
სადაა საშველი გზა?
………………………………
მაგრამ დღეს ყველაფერი ერთია! ოცნებებისა და სიზმრების დრო წავიდა! აღარაფერი არ გამახარებს, თვით ტკბილი სინამდვილეც კი? მშვენიერი ცხოვრება მე ოცნებებში განვიცადე… და

რაც ოცნებებში განგიცდია მთელი არსებით,
სინამდვილეში მას ექნება რაიმე ფასი?

ასეა საქმეები, ჩემო…

იყავი კარგათ..
მშვიდობით!

მარადის შენი…

 [6 იანვარი, 1914]

2. გამარჯვება!
   შენი წერილი მივიღე – და ძალიან ვხარობ. ჩემო …. , რა საჭიროა დარდი და წუხილი, რა საჭიროა, რომ ყოველ წუთში შავი ფიქრები გიტრიალებდეს თავში. უნდა ეცადო, რომ მწარე წუთები ტკბილ წუთებათ წარმოიდგინო, უნდა ჩაჰკლა მწუხარება გულში. ჩვენი სიცოცხლე ისე ხან-მოკლე და უდღეურია, რომ არავითარი ფასი არ ექნება მას, თუ ის ისე არ გავატარეთ, როგორც ჩვენ გვსურს. ცხოვრება უნდა მოვაწყოთ ისე, როგორც ჩვენ გვინდა – აი, თავი და თავი მიზანი ბედნიერების.
   ნუ გეწყინება, … და მე პირდაპირ გეტყვი: შენ სრულიადაც არა ხარ უბედური ადამიანი, ან და თუ ხარ, იმდენათ, რამდენათაც ყოველი ჩვენგანი. მაშ, რატომ უნდა ემდუროდე შენ ბედს? შენ უყვარხართ და შენ გიყვარს!
   მაშ, რატომ ხარ უბედური?
   ამბობ, რომ ავადა ვარო – მაგრამ მცირე ექიმობა და შენც თავისუფალი იქნები. თუ იმდენათ სულელია ადამიანი, რომ ექიმთან მისვლაც არ შეუძლია და ვერ მოუხერხებია – იმისი ხომ არაფერი ღირს!

თუ სწუხხარ დაკარგულ იმედებს და აუსრულებელ მიზნებს –  დაივიწყე!
არაფერი იმაზე სამწუხარო არა-არის რა, როცა ადამიანი ვერ შეიგნებს თავის მდგომარეობას. ერთად ერთი საუკეთესო ხანა ჩვენს ცხოვრებაში – სიყმაწვილეა, ახალგაზრდობაა. როცა ამ ხანასაც სიმწუხარეში ვკლავთ, გვინდა, რომ მწუხარებაში ვიყოთ, ამაზე უფრო სიგიჟე ქვეყანაზე იქნება? ჩვენ ვფიქრობთ, თითქო ჩვენი მწუხარებით ვალამაზებთ ცხოვრებას, თითქო მწუხარება თვითონ ჩვენ გვალამაზებს და რაღაც ფანტასტიურ არსებებათ გვქმნის.
ნამდვილად კი იმგვარი მწუხარება და ნაღველი, რომელშიდაც ჩვენ ვიმყოფებით – ჩვენ გვამახინჯებს.. საშინლად გვამახინჯებს, სასაცილო ადამიანებათ გვხდის. ყოველ წუთში ენაზე გვაკერია „ტანჯვა“, „გამოუთქმელი მწუხარება“, „სულის სიცალიერე“ და სხვ. და სხვ. მაშინ, როდესაც ჩვენ, ახალგაზრდები უნდა გავიძახოდეთ „სიცოცხლე“, „სიხალისე“, „ბედნიერება“-თქო.
თუ არც სიხალისეა, არც ბედნიერება, არც სხვა რამე, ჩვენ უნდა შევქმნათ, გესმის, ჩვენ უნდა შევქმნათ ბედნიერება! გახსოვდეს, რომ სიყმაწვილე ბედნიერებისთვისაა შექმნილი. თუ სიყმაწვილეშიაც უბედურათ წარმოვიდგინეთ თავი, რაღა უნდა ვქნათ მაშინ, როცა სიყმაწვილეს გადავცდებით. რას ვიზამთ მაშინ, როცა ცხოვრების აღსასრული მოვა და ჩვენ სრულიად გავქრებით დედამიწის ზურგიდან?
არ გაუშვა არც ერთი წუთი, რომელიც ბედნიერებას მოგანიჭებს! უამისოდ ფუჭია მთელი ცხოვრება!
Жизнь на радость нам дана!…
მაშ…
იცოცხლე, იმხიარულე, იყავი კარგად.

1914 წ., 18 თებერვალი, საღამო

3.

მე თანდათან ვრწმუნდები, რომ სრულიათაც არ ცდებოდენ ძველი საბერძნეთის ფილოსოფოსები, არც გერაკლიტე ცდებოდა, როცა ამბობდა: „ადამიანის ბედნიერება თვითონ მასზეა დამოკიდებულიო“. ეს ნების თავისუფლებაზეა ნათქვამი, მართალია! ისიც მართალია, რომ ადამიანი თავისუფალია თავის სიცოცხლეში, და არავითარი ხელის შემშლელი პირობები არ არსებობს თუ არსებობს – შეგნება. თვითვე შეჰქმენი პირობები, თვითვე გამოსჭედე ბედი! მე ვცდილობ, მოვაწყო ჩემი ცხოვრება ისე, როგორც მე მსურს. და თუ ეს არ მოხერხდება, დავარწმუნებ ჩემს თავს იმაში, რომ ბედნიერი ვარ. მე ვიცი, რომ არაფერი ისეთი არ გადამხდება თავს, რაც სხვას არ გადახდია. მე ვიცი, რომ ვერ ავცილდები იმ საზღვარს, რომელშიაც კაცობრიობაა მომწყვდეული. მაშ, რატომ უნდა შევიგნო მწუხარებისა და დარდის  აუცილებლობა? შენ მწერ: ამ ქვეყანაში მუდამ მხიარულება მხოლოდ სულელს შეუძლიაო, რომელიც ბრმაც არის და ყრუც. შენ სწერ ამ სიტყვებს ისეთი ტონით, თითქო დასცინი იმ ბრმა და ყრუ ადამიანს, რომელიც მუდამ მხიარულობს… მაგრამ შენ სცდები! მე უბედნიერეს ადამიანათ მიმაჩნია მხიარული ბრმა და ყრუ.
არ არის ამ ქვეყანაზე ადამიანი, რომელსაც თავისი მწუხარება არ ჰქონდეს, მაგრამ სწორედ სულელია ის ადამიანი, რომელიც თავის მწუხარების გარეშე ვერაფერს ვერ ხედავს…
მხოლოდ ის მინდოდა მეთქვა, რომ მეტის მეტი მწუხარება და სრულიად უსაფუძვლო, უმიზეზო მწუხარება – ადამიანის დამახინჯებაა-მეთქი. მეთანხმები, არა? მწუხარება, სერიოზული მიზეზებით გამოწვეული, ღრმა, ადამიანებისთვის ყოველთვის დაფარული და მიუწვდომელია. გაიგე? მე ვიცი ადამიანები, რომლებიც იტანჯებიან ჩუმათ, უსიტყვოთ. არავის არ ესმის მათი მწუხარება, რადგან ისინი არავის არ უზიარებენ თავიანთ ფიქრებს.. მე მიყვარს ასეთი მწუხარება. სიტყვით ნათქვამი – ყველასთვის გასაგონი მწუხარება – ყალბიცაა და დამახინჯებულიც!
აქ ისეთი ბოროტი ადამიანები არიან! ისეთი ბოროტები, ისეთი ბოროტები!
ხელოვნება? – სისულელეა!
მშვიდობით ….  !

მარადის შენი  ……

[1914 წლის 28 თებერვალი]

4. როგორი კილოთი მწერ უკანასკნელ წერილს? რამ გამოიწვია შენი აღელვება? გრწამდეს, მიყვარხარ შენ ერთი და მხოლოდ შენ! ჭორებს ყურს ნუ უგდებ, ვისაც რა უნდა, ისა სთქვას.. ამ წერილს საჩქაროდ ვწერ, ასე რომ, მინდა უკანასკნელ ფოსტას მოუსწროს.. იყავი კარგად, მე შენს მეტი არავინ, არავინ არ მიყვარს.. მუდამ შენზე ვფიქრობ, რატომ გგონია, რომ სხვაზე? მე მგონია, არას დროს არ შემიცოდავს…
   
   მარადის შენი …..
5. მე ყველაფერს გეტყოდი, რომ რამე იყვეს. რაღაც გამოურკვეველი მწუხარება გამეფდა ჩემს გულში, როცა შენი უკანასკნელი წერილი წავიკითხე. რაშია საქმე? ვინაა ის ვაჟბატონი, რომელიც ასე ურცხვათ ტალახში სვრის ჩემს სახელს, ჩემს სიყვარულს? ან რა საქმე აქვს მას ჩვენთან? გამაგებინე – ვინაა იგი!
   მე არ გამკვირვებია ეგ ჭორი: ეს ხომ პირველი არ არის.. არც უკანასკნელია! მე მხოლოდ ის მაწუხებს, რომ შენამდისაც მოაღწია ამ ქუჩაში შეთითხნილმა ამბავმა. არ ვიცი, რათაა ასე: ბავშვობიდანვე ჩემს ირგვლივ ჭორები ტრიალებენ, ბავშვობიდანვე რაღაც უჩვეულო ხმებს ავრცელებდენ ჩემზე. მე მაშინ უძლური ვიყავ, პასუხის გაცემა არ შემეძლო, მაგრამ სულ სხვაა დღეს: დღეს მე არავის ნებას არ მივცემ, რომ ცუდი რამ სთქვას ჩემზე ისეთი, რაც არ ყოფილა და მსგავსი რამეც არ მომხდარა.. ან რას გავს ეს უკანასკნელი ჭორი? მე მინდა, უსათუოთ სიმართლე გამოირკვეს, ამისთვის შემატყობინე, ვინ ბრძანდება ის ჭორიკანა.. . შემატყობინე კიდევ ერთი რამ: ღირს თუ არა ის ვაჟბატონი იმათ, რომ პასუხი მოეთხოვოს ჩემგან? ღირს?
   ქუთაისში სიწყნარეა.. მოწყენილობაა.. მომაბეზრებელი ერთფეროვანი ცხოვრება თითქო შემოდგომის ნისლიანი დღეების გაგრძელებაა და უკუღმა – შემოდგომის დღეები საშინლად ჰგავს ამ ერთფეროვან ცხოვრებას… ოჰ, რომ იცოდე, როგორ მწყურია სიკვდილი! ღმერთს გეფიცები, ვისმეს თავს შევაკლავ, თუ ასე გაგრძელდა.. საშინლად მომწყინდა ყველაფერი…დიდი ხნიდან დავეძებ მე ამ სიკვდილს.. მაგრამ არ მოდის იგი.. თავის მოკვლა არ მსურს, მაგრამ სხვა არავინა მკლავს.. ბევრჯერ მივეცი სხვებს შემთხვევა, მაგრამ მათ.. ხომ იცი, სიკვდილის ყველას ეშინია.. რომ იცოდე, რა მოსაწყენია ყველა ეს ინტრიგები, დაუსრულებელი მითქმა-მოთქმა, ჭორები.. თავის თავად იბადება სურვილი, რომ გაშორდე ყველა ამას – რადგან ამის მეტი ცხოვრებაში არა-არის-რა.
   
   [1914 წელი]

6.

დგება გაზაფხული! რაღაც იდუმალი, გამოუთქმელი და ტკბილი სიხარული იმონებს მთელ ჩემს არსებას. მგონია, თითქო არასდროს ამისთანა გაზაფხული არ ყოფილა; ჩემთვის, რასაკვირველია, არც გაზაფხულია ნამდვილათ ახალი და მოულოდნელი.. გაზაფხული ისეთივეა, როგორიც იყო შარშან და შარშანწინ.. იგი არ შეცვლილა, მაგრამ შეიცვალა ჩემი ცხოვრება. რაღაც ახალი მოხდა ან უნდა მოხდეს… ველი… ნუ თუ ამ გაზაფხულთან ერთად იწყება ჩემი სიცოცხლის ვრცელი, უსაზღვრო და დაუმონებელი გაზაფხული? ნუ თუ იგი ახალსა და სასიამოვნო ნუგეშს მომიტანს? მაშ, რათაა, რომ ასე ხალისიანათ ეგებება ჩემი გული ყველაფერს ირგვლივ? დღეს მე მთელი ქვეყანა მიყვარს.. დღეს ჩემს თვალში არ არსებობს არავისი დანაშაული და უბედურება. მე დღეს ბედნიერი ვარ!
ნუ თუ დღეს შენ არა ხარ ბედნიერი, ….. ?
მართლა, …..    ! რას ნიშნავს სიტყვები – „страшно ты мои переживания затрагивал, много плохого приписал – …и дальше я не могла с тобою искренно говорить  боясь, чтобы мои чувства и помыслы не были задеты“ და სხვა ასეთები? რას ნიშნავს, ჰო? მაპატივე, ოლია, მე ვთქვი რაღაცეები, მეც არ მახსოვს.. მე მინდოდა, მეთქვა, რომ.. მაგრამ სრულიადაც მიზნათ არ მქონია შეურაცხყოფა ან ასეთი რამე. ნუ თუ შენ ასე გესმის ადამიანის გულწრფელი სიტყვები? მაგრამ არა, ჩემი სიტყვები.. მე არ მჯერა, რომ ჩემი სიტყვები შენ გაწყენინებდენ..
……..და ერთ რამეში, სასტიკ სინამდვილეში თანდათან ვრწმუნდები: მე, თურმე, მთელ დედამიწის ზურგზე არ შემძლებია არავისთან გულწრფელი საუბარი და წერილის მიწერა.. ეს ჩემი გულის ღრმა ტრაგედიას შეადგენს. მინდა, ვთქვა და დავწერო ის, რასაც ვფიქრობ და გამოდის სრულიად სხვა. ვამბობ და ვწერ იმას, რაც არავის არ ესიამოვნება, ეწყინება. რამდენჯერ ყოფილა ასეთი მაგალითი, რომ ჩემი ტკბილი გამარჯვება კაცს დაცინვათ მიუღია.. ვერ გაიგებენ..
აი, ასეთი ცუდი კაცი ვარ მე, ….    !
მე კიდევ არ ვიცი, უკანასკნელ წერილებს გულწრფელადა ვწერ თუ სიყალბე შემაქვს შიგ.. აი, თუნდაც ეს წერილი… ვერას გზით ვერ გავიგე, რა მინდა ვთქვა და რასა ვსწერ.. ღმერთმანი, ასე არის.. იმნაირათ ვწერ. [შენ ამ სიტყვებზე ერთს ძალიან ახტები ზევით, …..     , მარა… შენც ჩაიხედე გულში…]. იმნაირათ გიგზავნი წერილებს, მინდა, რომ შენზე ცუდი შთაბეჭდილება არ მოახდინოს და უეცრად… შენ ყოველთვის – პასუხათ საომარ წერილებს გამოგზავნი.. ბრძოლის გუნებაზე დადგები, რაღა! კარგია, შენმა მზემ..

გ. ტაბიძე
[1914 წელი}

7.

რა ბედნიერი ვარ, რა ბედნიერი ვარ! როგორც კი გამოვსცდი როსტოვს, დავინახე ჩვენი ლურჯი ცა და ვიგრძენი მხურვალე მზე. აქ ეხლა გაზაფხულია, სითბოა.. როგორც კი ჩამოვედი ქუთაისში, მაშინვე ღვინოს მივაშურე, ვსვამ და ვწერ ამ წერილს… რა ბედნიერი ვარ! რომ იცოდე…
დასწყევლოს ღმერთმა მოსკოვი! მე მალე ჩამოვალ, ალბად, მაგრამ რა ეშველება სიცივეს, რომელიც მაქ არის? აქ ეხლა გაზაფხულია… ნეტავი ჩამოხვიდოდე! როგორ გამოცოცხლდებოდი, ვერ წარმოიდგენ. შენ ახლა მანდ გძინავს – მზე გჭირია!
აქ ვგრძნობ მხოლოდ, რომ ღმერთი ვარ!

…….   , იცოცხლე ისე, როგორც შეშვენის ქალს, რომელიც [მგოსანმა ამოირჩია].
თქვენებთან ჯერ არ ვყოფილვარ..
შევსვამ (ჩემს გულში) შენს სადღეგრძელოს! დავლევ უკანასკნელ წვეთს, დავწერ ამ წერილის უკანასკნელ სტრიქონებს და მივქრივარ თქვენებთან ეტლით.

……..    , იყავი, როგორც პრინცესსა!

შენი ………
29 ნოემბერი,  დილა [1916]

8.

…..    , შენ აღარ გიყვარვარ! არავის არ ვუყვარვარ ქვეყანაზე! უკეთესია, რომ მოვკვდებოდე! სიკვდილი კი თითქო ამბობს: …….    შენ ჯერ არ მოკვდები, კიდევ ბევრ რამეს გააკეთებო! ვნახოთ, ვნახოთ!
მე მთელ დედამიწას დუელში ვიწვევ! ვნახოთ, რა იქნება! ვნახოთ!
ამ წერილს „კაფეში“ ვწერ. შემოვიდა გრ. ლაღიძე და ყველას სალამი მისცა ჩემს მეტს. ვნახოთ.. ვნახოთ.. ვნახოთ.
მეორე დღეა ქუთაისში ვარ და არავინ არ მინახავს… ვნახოთ… ვნახოთ…

…….    , ძვირფასო ………  ! რატომ მაწვალებ ასე? რატომ მეჩხუბები? ხომ იცი, რომ შენს მეტი არავინ არ მყვარებია და არც მიყვარს?
მშვიდობით, …….   !
……………….
30 ნოემბერი, 1916

9.

ვიყავი თქვენსას. ვიგრძენი ნამდვილი ბედნიერება. ყველაფერს მოგიყვები, როდესაც ჩამოვალ (ჩამოვალ კი?). ალბად, გაუკვირდათ თქვენებს: დილას რომ დავწევი, შუაღამემდე არ გამომღვიძებია. ვიგრძენი, რომ დედაშენს ძალიან ვუყვარვარ (ასე მოსწერე წერილი). შენი „პაპა“ შემხვდა გზაში. ვიგრძენი, რომ ძალიან კარგი კაცია! სახლში დამხვდა ნინა, რომელიც მალე წავიდა. შემდეგ მოვიდა მანია. ვიგრძენი, რომ მანია შესანიშნავი [გოგონაა]. დამახვედრა კალამი.. ყველა თქვენები მიყვარს. მაპატივე ეს სიტყვები. მე, „ქუჩის ბავში“, ღირსი არ ვარ ეს სიტყვები ვთქვა; შალიკო, ვასია, ყველა კარგებია! შენც კარგი ხარ, ჩემო ძვირფასო   ………   ! შენისთანა არავინ არ არის!
მე ვარ მხოლოდ უბედური და დაწყევლილი, უსახლკარო, უბინაო.. მე მართლა, შენი არ იყოს, „ქუჩის ბიჭი“ ვარ!
……………….
30 ნოემბერი,  1916

10.

მხურვალე სალამი,  ….      შენ მშვენიერად იცნობ ამ თაგვებს, რომლებიც ჩემს გვერდით სცხოვრობენ კრილოვის ქუჩაზე. როდესაც შენ ამბობდი, ჩემი წასვლის შემდეგ თავზე დაგაჯდებიანო, მართალი იყავი თურმე: 1. ის დამტვრეული მაგიდა ჩემს ფანჯარას მიადგეს. 2. თავიანთი დამტვრეული კრატი ზედ ჩემს კარებს მოაყენეს. 3. მთხოვეს იატაკის გასაწმენდი ტილო და აღარ მიბრუნებენ, ოთხი დღეა. 4. ჩემს კარებთან ყრია პაპიროსის ნამწვავები იმდენი, რამდენიც ჩემს სიცოცხლეში არ მინახავს. 5. შეღამებიდან გათენებამდე სწორედ ჩემს კარებთან განუწყვეტელი რომანული ჟღურტულია, რომელმაც ლამის თავი მომაკვლევინოს. 6. შემდეგ ეს ყველა დემეტრაძეები აწარმოებენ პროპაგანდას ჩემს წინააღმდეგ თავიანთ პარტიულ ორგანიზაციებში. 7. როდესაც მე მკითხეს,   ……    სად არისო, მე ვუთხარი, რომ იგი ლენინგრადშია. მათ ეს ძლიერ გაუხარდათ და სწორედ ერთი საათის შემდეგ დაიწყეს „რეფორმები“. 8. გუშინ დავბრუნდი ღამით: სანავთე ბოთლები აივანზე ყველა წაქცეულიყო და ნავთის სუნის გამო ვეღარ გაჩერდებოდი. 9. მოიგონეს რაღაც „სუხარები“, პურს სჭრიან და ახმობენ ჩემს ფანჯარასთან. 10. როდესაც მე მძინავს, დადგებიან ჩემს პირდაპირ დიდი შიშველი ბარძაყებით, გადაჰყურებენ ქვევით და ალბათ, ფიქრობენ, რომ მე [შემიძლია] ისინი მაინტერესებენ. ისინი მხოლოდ შურს ძიობენ იმის გამო, რომ მე მათ არავითარ ყურადღებას არ ვაქცევ, როგორც ქალებს, მე ისინი მიმაჩნიან მხოლოდ ბოზებად. ამიტომ ძალიან არიან გაბრაზებულნი. მე ძლიერ მიხარია, რომ ისინი გაბრაზებულნი არიან. მე არავისში არ გავცვლი ერთს ძვირფასს, ყველაზე უფრო საყვარელ ადამიანს.
…………….
[1929 წლის აგვისტო]

11.

……..    როდესაც ჩამოვალ, უსათუოდ ერთად უნდა ვიცხოვროთ. აქედან წამოვიღებ რამე-რამეებს… ტანისამოსი გინდა შენ, დედოფალო! არ ვიცი, შეიძლება თუ არა იანვრიდან შანიავსკის უნივერსიტეტში ჩაწერა? ეს აუცილებლად საჭიროა სტიპენდიისთვის. მე ვოცნებობ ჩვენ ერთად ყოფნაზე, პატარა ბავშვზე. განა კარგი არ არის? აჰ, ნეტავი კარგად მოვეწყობოდეთ… მე ამისი იმედი მაქვს. Будем жить при певаючи. ა? ა? ა? კარგია, კარგი ცხოვრება. ცხოვრებას ჭკვიანად უნდა [გამო] მობყრობა. ცხოვრება მიდის.

და ბოლოს, ჩემს მეგობარს, მაია მენაბდეს, დავესესხები და ვიტყვი:

მართლაც, ბავშვისთვის დიდი სტრესია დახურულ კარს მიღმა ცხოვრება, ამიტომ, ვეცადოთ და გავუმარტივოთ სწავლა-სწავლება.