იმღერე და ღამის აღარ შეგეშინდებაო, ბავშვობაში მასწავლა მამაჩემმა.  თავიდან ცოტა ძნელი ამოცანა ჩანდა, მაგრამ მესამე ცდაზე უკვე კარგად გამომივიდა. უფრო მეტიც, შიშთან ბრძოლის ეს გზა თუ მოდელი, სიბნელის გარდა, სხვა შემთხვევებზეც გადავიტანე და ნამდვილად მეხმარებოდა თუ მათავისუფლებდა. კორონობა რომ დაიწყო, მაშინაც გამახსენდა მამაჩემის ეს მეთოდი, მაგრამ უკვე კარგა ხანია ვიცი, რომ სიმღერა არაა საჭირო, ისედაც აღარ მეშინია, მით უფრო, თუ წესებს ვიცავ და ინსტრუქციებს მივყვები.

იმ დღეებში მამაჩემის შეგონებასავით ალბერტ კამიუს „შავი ჭირი“ მახსენდებოდა. წიგნი, რომელიც თავის დროზე, ძალდატანებით წავიკითხე და მაშინ არც კი მომფიქრებია, მასში აღწერილი დავიდარაბა ფაშიზმსა თუ სხვა რეჟიმებზე გადამეტანა. კოვიდ-19-ის გავრცელებიდან მალევე New York Times-ში გამოჩნდა ამერიკელი ფილოსოფოსის, ალეინ დე ბოტონის  საგულისხმო სტატია – „კამიუ კორონავირუსის შესახებ[1],  რომელმაც ამ ტექსტთან ხელახლა არაერთხელ დამაბრუნა. ახლა ერთ პასაჟზს გავუსვამ ხაზს: წიგნის დასასრულს ექიმ რიეს ყურში სიხარულის ყიჟინა ჩაესმის, რადგან ერთი წლის თავზე ქალაქმა დიდ უბედურებაზე გაიმარჯვა. ეჭვგარეშეა, ალბერტ კამიუ ნებას დაგვრთავდა, მისი წიგნის ეს სათაური განგვეზოგადებინა მოვლენად, რომელსაც სხვადასხვა დროს სხვადასხვა ფორმა აქვს და სახელიც განსხვავებული ჰქვია.  აკი იგი ექიმს კვლავაც შეახსენებს, რომ ამ სიხარულს საფრთხე ელის, რადგან შავი ჭირი არასდროს კვდება. იგი აუცილებლად მოდელირდება[2]. არავინ იცის, როგორ და რა სახით. ამის ამოკითხვა მკითხველმა ტექსტის ღრმა უჯრედებიდან თავად უნდა შეძლოს და ამ ჭირს ბიოლოგიური კოვიდ-19, ებოლა ან სხვა რამ დაარქვას.
ქართული ნახატი ფილმი „ჭირი“ თუ არ უნახავთ, თქვენს ბავშვებსაც აუცილებლად აჩვენეთ და მასში მოდელირებული ამბები ალბერტ კამიუს „შავ ჭირსა“  და ალიენ დე ბოტონის ზემოთ ხსენებულ წერილს შეძლებისდაგვარად დაუკავშირეთ/ დააკავშირებინეთ.

„ისევე, როგორც ყველა არ სეირნობს აუცილებლობის გამო, ასევე ყველა არ წუხს სხვების მიმართ თავისი უპირატესობის ჩვენების გამო: ზოგი – იმიტომ, რომ ეშინია, ზოგი – იმიტომ, რომ მართლა ადარდებს ეპიდემიის გავრცელება. სეირნობის მოტივებივით ბევრია წუხილის მოტივებიც. თუმცა უმრავლესობას, აქეთაც და იქითაც ერთი მიზეზი აქვს“ [3]. თუ  ბავშვებსაც დავაფიქრებთ, რა შეიძლება იყოს ეს მოტივები და მათი გამომწვევი  ერთადერთი მიზეზი, იქნებ გვიპასუხონ, რომ შიშია. მაშინ კი სჯობია, მასზე ბევრი ვისაუბროთ, Microsoft Teams-ის დაფაზე, ფურცელსა თუ გონებაში ბევრი თვალსაზრისი ჩამოვწეროთ, უცნაურიც და საცნაურიც, ნაფიქრიცა და საფიქრიც. მოკლედ, ყველა მხრიდან განვიხილოთ, ვთქვათ, რომ ჩვენი ფარული მმართველია, მაკონტროლებელი ძალაა, პირველი თუ ფლობის გრძნობაა, ის მეორეა და დაკარგვას უკავშირდება. გავიხსენოთ შიშთან დაკავშირებული ჩვენი გამოცდილებები, გზები, რომლებითაც მშობლები თუ სხვა ახლომყოფი ადამიანები მისგან თავდაცვას გვასწავლიდნენ. მოკლედ, ვისაუბროთ ჩვენს შიშებზე გულწრფელად და ხმამაღლა. ისეთი მაგალითების გახსენებაც შეიძლება,  როგორ სძლია არაქნოფობიით (ობობების შიში) შეპყრობილმა 24 წლის ამერიკელმა ადამ ლიმ საკუთარ შიშს, როცა მასთან საბრძოლველად გინესის რეკორდის დამყარების სურვილი გამოიყენა და საჰაერო ბუშტებით მსოფლიოში ყველაზე დიდი ობობა შექმნა. კარგი იქნება, თუ სხვა ადამიანებსაც/პერსონაჟებსაც გავიხსენებთ, ვინც შიშის გრძნობას როგორღაც სძლიეს.

ახლა კიდევ ერთი ამონარიდი განვიხილოთ ვაჟას პუბლიცისტური წერილიდან „ფიქრები (ქოლერის გამო)“ და ცოტა ვაჟას შიშზეც ვისაუბროთ:

„აბა, გადავავლოთ ჩვენს მხარეს თვალი, აბა, კარგად დავუკვირდეთ ჩვენს გარემოებას, ჩვენს წამხდარს საქმეს, თუ მართლა უარესის ხოლერით არ ვიყოთ ავად. ამ ხოლერას ვერ უპოვნეთ ვერსაიდამ წამალი, იმაზედ არც სისუფთავე სჭრის, არც დეზინფექცია. აბა, ხოლერა, ნამდვილი ხოლერა ეს გახლავსთ. ეს ისეთი ხოლერაა, რომ განა 2 ათასში ათასს მოჰკლავს და ათასი გადაჰრჩება?! არა, ყველას იმსხვერპლებს, მთელს ერს მუსრს გაავლებს…

დღეს ერთი ხოლერა მიიპარება, თითქმის გაიპარა კიდეც; გვრჩება მხოლოდ მეორე ჯურის ხოლერა და ახლა იმას ვებრძოლოთ, იმის წამალიც მოვძებნოთ, იმაზედაც ვიფიქროთ: გაზეთებმაც დროა, პირველს თავი დაანებონ და მეორეს მიაპყრონ თვალი, იმ ჩუმად მძრომელს, რომელიც სისხლს არ აჩენს, მაგრამ მკვდრებს კი ამრავლებს. ეგები ესეც მოვიშოროთ თავიდან… აქაც საჭიროა ყაყანი და იგივე ყაყანი; მასთან ერთად ხელებისა და ტვინის ფათურიც, თორემ მარტო ცარიელს ყაყანში არაფერი მოიხვეტება, როგორც კალიისგან განადგურებულს მიწაზე“.

დავსვათ შეკითხვები:

• ქოლერა რომ კოვიდ -19-ზე გადმოგვეტანა, ექნებოდა თუ არა დღეს ვაჟას იგივე სათქმელი ჩვენთვის?
• რას დაარქმევდით მას, რაზეც „არც სისუფთავე ჭრის და არც წამალი“ და, ამავდროულად, „მკვდრებს კი ამრავლებს“?
• როგორ დაეხმარებოდით ვაჟას, დაეძლია „მეორე ჯურის ხოლერა“?

სხვა შიშების სანახავად ქართული ენის ნაციონალურ კორპუსს ვეწვიოთ.  „შიშს“ აქ აღწერილი ტექსტების 272 გვერდი და თითოეულ მათგანზე 31 სიტყვა-სტატია იმოწმებს. ბევრმა უკვე იცის, რომ ავტორთა და ტექსტის სახელწოდებების ნახვაც იქვე, სიტყვა „შიშზე“ დაწკაპებითაა შესაძლებელი.  და ეს, რაც მხოლოდ ქართული ლიტერატურული ტექსტებიდანაა.  აქვეა ბმულიც: https://gnc.gov.ge/gnc/concordance.

აქ თითოეული ამონარიდის წაკითხვა გაგვახსენებს ტექსტებს, რომლებშიც სხვადასხვაგვარადაა მოდელირებული შიშის ფენომენი და ყველა შემთხვევა უაღრესად საინტერესოა, რომ აღარაფერი ვთქვათ მარგარეტ ეტვუდის „ადამისს ტრილოგიის“, დენ ბრაუნის “ინფერნოს“[4], ლუის ველშის „ჭირის ტრილოგიის“, ედგარ ალან პოს „წითელის სიკვდილის ნიღბის“, დანიელ დეფოს „ჭირის ჟურნალის“, ბოკაჩოს „დეკამერონისა“ და სხვა ტექსტების შესახებ, რომელთა შიშები BNC[5]-ში ჩაუხედავადაც  შეიძლება გაგვახსენდეს.

ეს ტექსტები რომ ერთ ფრაზად დავწუროთ, ვფიქრობ, ასე იჟღერებდა: არსებობა ბედნიერებაა, თუ მისი რაობა კარგად გვესმის. ხოლო თუ ერიხ ფრომი სადმე მაინც ჩაგეკითხებათ, ფლობა თუ არსებობაო,  მგონი, ღირს, მასავით უპირატესობა მეორე კონცეპტს  მივანიჭოთ, რადგან ეს შიშის კარგვის და ბედნიერების მოპოვების ერთადერთი საიმედო გზაა.

[1] წერილის ნახვა შესაძლებელია აქ:

https://www.nytimes.com/2020/03/19/opinion/sunday/coronavirus-camus-plague.html

[2]

[3] ბარაკ კოენი, პანდემიის ფსიქოლოგია, გვ. 224., თბილისი, ნიუ-იორკი, 2014.

[4] რაც იტალიურად ‘ჯოჯოხეთს’ ნიშნავს

[5] ბრიტანეთის/ ინგლისური ენის ნაციონალური კორპუსი

დაახლოებით ორი ათეული წლის წინ თბილისის ერთ-ერთ უბანში შემზარავი ამბავი მოხდა – მეცხრეკლასელმა ბიჭმა თავი მოიკლა. დარწმუნებული ვარ, ბევრი იტყვის: „რა საჭიროა შორს წასვლა, მოზარდთა სუიციდი დღესაც ხომ ხშირიაო“. ასეა, მაგრამ ალბათ უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მაშინ, ჩემი სამსახურებრივი მოვალეობებიდან გამომდინარე, საშუალება მომეცა, დეტალურად გავცნობოდი მომხდარ ფაქტს, მესაუბრა შემთხვევასთან პირდაპირ თუ ირიბად დაკავშირებულ ადამიანებთან, ფსიქოლოგიურად გამეანალიზებინა მოზარდის ქცევა, მომემზადებინა დასკვნები და რეკომენდაციები. ამ შემთხვევამ კარგად წარმოაჩინა გარდატეხის ასაკში მყოფი მოზარდის ფსიქოლოგია, აჩვენა, რა უკიდურეს ზომებს შეიძლება მიმართოს თინეიჯერმა უფროსების „დასასჯელად“, როცა მისი ღირსება ილახება და მოთხოვნილებები არ კმაყოფილდება.

ზემოთქმულიდან გამომდინარე, ვფიქრობ, მკითხველისთვის საინტერესო იქნება აღნიშნული შემთხვევის გახსენება და მასზე დაფუძნებით მოზარდთა სუიციდის საკითხებზე საუბარი.

ყველაფერი იმით დაიწყო, რომ თბილისის ერთ-ერთი სკოლის მეცხრეკლასელებმა „შატალოზე“ წასვლა გადაწყვიტეს, გაკვეთილები მიატოვეს და სკოლიდან გაიპარნენ. სკოლის დირექციამ ყველა ბავშვის მშობელი სკოლაში დაიბარა, თუმცა მეორე დღეს მთელი კლასიდან მხოლოდ ერთის დედა გამოცხადდა შვილის საქციელის გამო საყვედურების მოსასმენად, იმისა, რომელსაც თანაკლასელები დაცინვით „დედიკოს ბიჭს“ ეძახდნენ. კლასის ხელმძღვანელთან საუბრისა და შვილის სწავლასა და ქცევასთან დაკავშირებით არცთუ ისე სასიამოვნო ინფორმაციის მიღების შემდეგ დედამ გადაწყვიტა, გაკვეთილს დასწრებოდა და უშუალოდ სასწავლო პროცესში დაკვირვებოდა ბავშვის ქცევას. შეწუხებული მოზარდი კართან გადაეღობა და სთხოვა, განზრახვაზე უარი ეთქვა. დედამ შვილი განზე გასწია, ოთახში შევიდა და თავისუფალი მერხისკენ გაეშურა. ბიჭუნა დაუკითხავად გავარდა საკლასო ოთახიდან, ელვის სისწრაფით ჩაირბინა კიბე და გარეთ გავიდა. მისი შეჩერება ვერავინ მოახერხა. შინ დაბრუნებულმა დედამ შვილი ეზოში მდგარ ფარდულში ჩამომხრჩვალი იპოვა.

ბევრი ალბათ არ დაიჯერებს, რომ ასე, ერთი შეხედვით არაფრის გამო, მოზარდმა ხელყო საკუთარი სიცოცხლე, მაგრამ გასათვალისწინებელია, რომ ბევრი რამ, რაც ჩვენ წვრილმანი გვგონია, მოზარდისთვის შესაძლოა საკმაოდ სერიოზული პრობლემა იყოს. გარდამავალი ასაკი გარეგანი ფაქტორების მიმართ ყველაზე მგრძნობიარე პერიოდია. მოზარდებთან თავს იჩენს ოპოზიციური ქცევა უფროსების მიმართ. ისინი ცდილობენ, თავიანთი დამოუკიდებლობა დაამტკიცონ. სუიციდი ამის ერთ-ერთი გზაა. ნაცვლად იმისა, რომ არასასურველი სიტუაცია შეცვალოს, მოზარდი უარს ამბობს სიცოცხლეზე. ამას, როგორც წესი, ხელს უწყობს ისეთი ასაკობრივი თავისებურებები, როგორებიცაა მომატებული მგრძნობელობა, შთაგონებადობა, იმპულსურობა.

მოზარდთა სიცოცხლის ხელყოფა გაცილებით რთული საკითხია, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს. როგორც წესი, ეს არის მოზარდის რეაქცია გარემოზე, რომელში ცხოვრებაც მისთვის შეუძლებელი ხდება.

სიცოცხლის ხელყოფას  სხვადასხვა მიზეზი აქვს, ზოგიერთ შემთხვევაში – რამდენიმეც. ესენია:

• ყურადღების მიპყრობის სურვილი – ცალკეულ შემთხვევებში მოზარდები თვითმკვლელობის გადაწყვეტილებას იმისთვის იღებენ, რომ უფროსების ყურადღება თავიანთ პრობლემებს მიაპყრონ ან პროტესტი გამოხატონ მათი გულგრილობის მიმართ;
• საკუთარი თავისა და სხვების დასჯის სურვილი;
• ოჯახური კონფლიქტები და არაკეთილდღეობა, შვილის მიმართ მშობლების სასტიკი დამოკიდებულება, ფიზიკური და ფსიქოლოგიური ძალადობა, მშობლების სიყვარულის ნამდვილი ან მოჩვენებითი დაკარგვა, ეჭვიანობა, მშობლების დაშორება ან გარდაცვალება;
• მშობლების მიერ ერთი შვილის გამორჩევა და მისთვის უპირატესობის მინიჭება;
• მშობლების სისასტიკე და ავტორიტარული აღზრდა. მოგვიანებით ასეთი ბავშვი თავად იწყებს აგრესიის გამომჟღავნებას, მაგრამ თუ აგრესიის ობიექტი ვერ იპოვა, აგრესიულ იმპულსებს საკუთარი თავისკენ მიმართავს;
• კონფლიქტები მშობლებთან, მასწავლებლებთან, თანაკლასელებთან, მეგობრებთან;
• შთაგონებადობა, მიმბაძველობა, მისწრაფება, დაემსგავსოს სხვებს; მეგობრის, ფილმის ან წიგნის გმირის თანაგრძნობა, მათი ქცევის მოდელირება, იმიტაცია;
• დანაშაულის, სირცხვილის, შეურაცხყოფილი თავმოყვარეობის გრძნობა;
• შერცხვენის, დაცინვის, დამცირების, დასჯის შიში;
• ცალმხრივი სიყვარული;
• რთული სიტუაციიდან გაქცევის სურვილი;
• მარტოობის, გაუცხოების განცდა, მომავლის შიში;
• სასკოლო გარემოსთან ადაპტაციის დაბალი დონე, გამოცდების შიში – მოზარდებს ზოგჯერ ცუდი ნიშანი კატასტროფად მიაჩნიათ;
• დაბალი თვითშეფასება და თვითგამოხატვის სირთულეები;
• გახანგრძლივებული დეპრესიული მდგომარეობა;
• ალკოჰოლი, ნარკოტიკები, კომპიუტერული თამაშები, ინტერნეტი;
• ახლობლის ან საყვარელი ადამიანის გარდაცვალება;
• მშობლის ორიენტირებულობა მაღალ სტანდარტებზე; მოთხოვნა, მოზარდმა შეასრულოს ცხოვრებისეული პროგრამა სწორედ ისე, როგორც მშობელს სურს, როგორც ის ხედავს; იყოს სუპერწარმატებული. როცა მოზარდი გრძნობს, რომ არ შეესაბამება ამ მოთხოვნებს, თავს იდანაშაულებს, რომ მშობლების იმედი და მოლოდინი ვერ გაამართლა.

სიცოცხლის ხელყოფის განზრახვაზე მიგვანიშნებს:

• გარშემო მყოფებთან ურთიერთობისას ისეთი ფრაზების ხშირად გამოყენება, რომლებიც სიცოცხლის სურვილის უქონლობაზე მიუთითებს: „ჯობდა, მოვმკვდარიყავი“, „აღარ მინდა სიცოცხლე“, „მალე ჩემ გამო ნერვიულობა აღარ მოგიწევს“, „ნეტავი დავიძინო და აღარ გავიღვიძო“, „მე ვერავინ დამეხმარება“, „მალე ყველაფერი დამთავრდება“;
• ფიქსაცია სიკვდილის თემაზე ლიტერატურაში, მხატვრობაში, მუსიკაში;
• ხშირი საუბარი თვითმკვლელობაზე, სუიციდის ხერხებზე ინფორმაციის შეგროვება ინტერნეტში, წიგნებში;
• აქტიური მომზადება სუიციდისთვის (მაგალითად, აბების შეგროვება, მომწამლავი ნივთიერებების შენახვა);
• მომავლის იმედის დაკარგვა, გაღიზიანებადობა, დათრგუნულობა, გარშემო მყოფების წინაშე დანაშაულის, შიშის, უიმედობის, უსუსურობის, სასოწარკვეთის, მარტოობის განცდა, ფრაზები: „ჩემი არავის ესმის“, „მე არავის ვჭირდები“;
• უჩვეულო, კონკრეტული მოზარდისთვის არადამახასიათებელი ქცევა – იმპულსურობა, აგრესიულობა, მისწრაფება განმატოებისაკენ, სოციალური აქტივობის შემცირება, გაკვეთილების გაცდენა, სწავლაში ჩამორჩენა, საშინაო დავალებების შეუსრულებლობა;
• უძილობა, ან ზედმეტი ძილი, უმადობა ან უზომო მადა.

ორი ან სამი ნიშნის არსებობაც კი იმაზე მიუთითებს, რომ მოზარდს დახმარება სჭირდება.

რეკომენდაციები მოზარდთასიცოცხლის ხელყოფის თავიდან ასაცილებლად:

• ყურადღებიანი ვიყოთ მოზარდის მიმართ, ვაგრძნობინოთ, რომ გვიყვარს, ვესაუბროთ გულახდილად და მასაც ყურადღებით მოვუსმინოთ.
• ნუ დავტოვებთ მოზარდს მარტოს საკუთარ საზრუნავთან, ნურც გავაუბრალოებთ მას. ის, რაც ჩვენ უმნიშვნელო და სასაცილოც კი გვეჩვენება, ბავშვისთვის შეიძლება სერიოზული პრობლემა იყოს. შევთავაზოთ კონსტრუქციული მიდგომა მის გადასაჭრელად.
• მოვერიდოთ ნოტაციების კითხვას და ჭკუის დარიგებას, ასევე – კამათს და დამამშვიდებელი სიტყვების უადგილოდ გამოყენებას.
• ვაჩვენოთ მოზარდს, რომ მის გვერდით ვართ და ნებისმიერ სიტუაციაში მხარს დავუჭერთ.
• ჩავუნერგოთ თავდაჯერება, საკუთარი ძალების რწმენა.
• დავეხმაროთ კონფლიქტური სიტუაციების გადალახვის უნარის გამომუშავებაში.
• ვასწავლოთ გრძნობების, ემოციების გამოხატვა.

მოზარდთა სიცოცხლის ხელყოფა  – ის შემთხვევაა, რომელიც გარედან ჩარევას მოითხოვს. ბავშვს სჭირდება ადამიანი, რომელიც სიტუაციის შეცვლას და მის დახმარებას შეძლებს. ემოციური განცდების სიღრმის შეფასება და დახმარება ყველაზე უკეთ ახლობელს შეუძლია. ამიტომ ძალიან ყურადღებიანები და გულისხმიერები უნდა ვიყოთ მოზარდის მიმართ, რომ უბედურება თავიდან ავიცილოთ.

ერთი თვალსაზრისი

მეოცე საუკუნემ საოცარი მრავალფეროვნება მოიტანა ხელოვნების ყველა სფეროში. ადამიანმა თავისი განვითარების უმაღლეს საფეხურს მიაღწია და ღმერთთან გატოლებაც კი სცადა. შეიცვალა ხედვა და ღირებულებები. ფასეულობების გადაფასებებს, ღმერთის არსებობაში დაეჭვებას  ირონიაც მოჰყვა. ადამიანი ღვთის ხატის გარეშე დარჩა და დაიწყო მისი დაღუპვისკენ სვლა. გრიგოლ რობაქიძე „გრაალის მცველში“ ამ ეპოქის შესახებ აღნიშნავს: ,,ჩვენ უკანმოუხედავად, მკრეხელურად შევბილწეთ მაგნა მატერ და უკვე ვიგემეთ მწარე ნაყოფი ღმერთისძეობის (Die gottes sohnschaft); ჩლუნგი და უუნარო გავხდით. მთლიანობით ჩვენთაგანისათვის სეფისკვერი მხოლოდღა აბად გადაიქცა. სიტყვამ შეისხა ხორცი _ ეს საიდუმლო ჩვენთვის ოდენ იგავია. ნიშნავს კი მიწა აქ ლოგოსის დედის წიაღს! მიწის წიაღზე ისე ვმსჯელობთ, როგორც მატერიაზე. ასე გაქრა ლოგოსის ძალა ადამიანში. სულმა დაკარგა დამდაბლებული სიზრქე, იგი, ასე ვთქვათ, რაციოდ გადაგვარდა. უძღები შეიქმნა რწმენის დასაბადებლად“.

ნიცშეს განცხადებამ  „ღმერთი მოკვდა“, ამ პროცესებს თავისი სახელი დაარქვა. „პირველი მძლავრი შეტევა ქრისტიანულ ღირებულებებზე მოვიდა, რის შედეგად, სკეფსისისა და ირონიის ეტაპების გავლით, საბოლოოდ, ეჭვქვეშ დადგა იმქვეყნიური, იდეალურად გამოცხადებული მარადიული ღირებულებები, რომლებსაც ტაბუ ედოთ. ამრიგად, „ღმერთის სიკვდილით“ ხმამაღლა გამოითქვა აზრი ღვთიური, ტრანსცედენტური ღირებულებების არარსებობის შესახებ. სწორედ ეს ფაქტი აძლევს დასაბამს საყოველთაო ნიჰილიზმს, რომლის სიმწიფიდან წარმოიშვა ღმერთის შემცვლელი ნიცშეს ზეკაცი. ზარატუსტრა კი არის პირველი მაცნე ამ ინფორმაციისა. სწორედ ამიტომ, ათწლიანი პილიგრიმობის შემდეგ, იგი კვლავ ხალხში მოდის, რათა მათ აუწყოს თავისი ფუჭი ხეტიალის შესახებ, რადგან ის, ვისკენაც იგი ისწრაფვოდა „მკვდარია“. (გრ. რობაქიძე)

ეს ყველაფერი აისახა მწერლობაშიც. ქართველი მწერლები, რომლებიც ბოლშევიკური რეჟიმის გამო მოკლებულნი იყვნენ, რომ თავისუფლად ესაუბრათ ან მიეღოთ ცოდნა თეოლოგიის კუთხით, აკრძალული რწმენა მათ აიძულებდა ეს ყველაფერი სხვაგან, კონკრეტულად კი დასავლეთში მოეძებნათ, რათა სულიერი დანაკლისი შეევსოთ. თუმცა ამ პერიოდში დასავლეთიც, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ძიების ფაზაში იყო. იქ „ღმერთი მოკვდა“ და ეს ძიება ძირითადად  „ღმერთის შემცვლელის“ ძიება იყო, ნიცშესეული „ზეკაცი“  ყალიბდებოდა.

ამ პერიოდის ევროპაში კონსტანტინე გამსახურდიაც იმყოფებოდა და მის აზროვნებას  თუ მსოფლმხედველობას ნიცშეანული კვალიც დაეტყო. ეს იყო იმ ეპოქის გამოძახილი, მეოცე საუკუნის დასაწყისის მსოფლიოს საერთო სულისკვეთება. თუმცა კ. გამსახურდია აღნიშნავდა – „თუ ძველი დროის ქართველი მწერალი უშუალოდ ეწაფებოდა ირანის, ბიზანტიისა და არაბეთის კულტურათა მიღწევებს, მე დამჭირდა დიდი და ვრცელი ზიგზაგების განვლა, რათა მივდგომოდი იმ სათავეებს, რომელნიც სულიერ საზრდოს აწვდიდნენ ჩვენს წინაპრებს ოდესღაც“. [კ. გამსახურდია 1990: 391].

სულიერი საზრდოს ამ ძიებაში არა მხოლოდ კონსტანტინე გამსახურდია იყო, არამედ იმდროინდელი მთელი ქართული მწერლობა თუ საზოგადოება. ეს პროცესი საკმაოდ დიდხანს გაგრძელდა.  ამ ყველაფერს დაემატა ისიც, რომ ეპოქის თავისებურებებიდან და საქართველოს იმდროინდელი  რეჟიმიდან გამომდინარე, ქართულ მწერლობაში სიმბოლოს ნელ-ნელა შინაარსი დაეკარგა და არსისგან, პირველსახისგან დაცარიელებული საგანი გახდა მწერლების შემოქმედების თემა. ეს ტენდენცია კარგად გამოიხატება სვეტი-ცხოველის სახე-სიმბოლოზე დაკვირვებითაც. მეოცე საუკუნის ქართული პროზა თუ პოეზია უკვე ვეღარ ხედავს სვეტი-ცხოველს, როგორც ნათლის სვეტს. სვეტიცხოვლის ტაძარი – რაც თვალით ჩანს და აღიქმება, რაც ხელშესახებია, მხოლოდ ასეა აღქმული  სვეტიცხოველი მეოცე საუკუნის დასაწყისის ქართული მწერლობაში. ტაძარმა დაკარგა თავისი პირველადი მნიშვნელობა, სვეტი ცხოვლის, ნათლის სვეტის სიმბოლო თავად იქცა არსად.  სწორედ ასეა გააზრებული სვეტიცხოველი რომანში „დიდოსტატის კონსტატნტინეს მარჯვენა“.  „ამ ტაძრისთვის თვალის შევლება ყოველ დროში სანუკველია; დილით ხვლიკისფერია იგი, მოუღალავი მზით გაშუქებული, შეღამებისას ოქროცურვილია, ხოლო მწუხრის შემოდგომისას, თუ ვარსკვლავიანმა ცამაც დაადგა თვალი, ცას მიეჭრება მისი მრუდე ჰარმონიით აღვსილი ხაზების ზესწრაფვა. ჩემთვის საკმარისია ოდნავ, ოდნავ მაინც მოვკრა თვალი ცაში ატყორცნილ სიმფონიას ლოდებისას, დეე, თუნდაც ჭენებით გამატაროს ქედფიცხელმა დარდიმანდმა მის გვერდით’’ [კ. გამსახურდია 1990: 8].  რომანში ცას ლოდები ესწრაფვიან,  ზეცისკენ ქვები მიილტვიან. თუმცა ესეც მხოლოდ მხატვრულად, ესთეტიკური ეფექტისთვის, სინამდვილეში „დიდოსტატისეული“ სვეტიცხოველი შეჩერებულია, დროში გაყინულია, მისი სწრაფვა ცისკენ მოჩვენებითია, ავტორის ფანტაზიაა, რადგან ტაძარს ნაწარმოებში  ცასთან კავშირი აშკარად გაწყვეტილი აქვს. ზეცასთან შემაკავშირებელი ცხოველი სვეტი მივიწყებულია. სვეტიცხოველში უფალს ვეღარ ხედავენ, მხოლოდ არქიტექტურული, უზადო ნამუშევარი აცვიფრებთ, ხელოვნების უმაღლეს ქმნილებაა დანახული მასში, ხოლო ის იდეა, ის „გზნება,“ რამაც სვეტიცხოვლის ტაძარი შექმნა, რისთვისაც შეიქმნა, დავიწყებულია ან არარსებულადაა მიჩნეული. უფრო სწორი ვიქნებით, თუ ვიტყვით სვეტი ცხოველი, ნათლის სვეტი ჩანაცვლებულია იდუმალი ლოდების ზესწრაფვით, ხოლო მასში მყოფი უფლის სული, სიბრძნე – „ზეკაცის“, არსაკიძის სულით. თითქოს ერთი დიდი, მოჩუქურთმებული ლოდი ადევს უფლის კვართის საფლავს, რომელიც სვეტი ცხოველის „ნათებასაც“ აბრკოლებს და ტაძარსაც აცარიელებს, ეს ლოდია სწორედ მეოცე საუკუნის წიაღში აღმოცენებული მსოფლხედვა.

„მერმე ის იყო მთელი საუკუნე აწვიმდა ტაძარს, ახალ დროშიაც კაცს არ მოჰგონებია მისი შეკეთება, მხოლოდ საბჭოთა ხელისუფლებამ, ვენაცვალე მას, გადაახურვინა იგი წრეულს და გალავნის ქონგურები შეაკეთეს, ჩრდილოს ფასადზე ხარაჩოები ჯერაც არ მოუხსნიათ….“ [კ. გამსახურდია 1990: 12];  საბჭოთა ხელისუფლების მიერ გადახურული სვეტიცხოველი  სიმბოლურად გამოხატავს იმდროინდელ რეალობას.

თითქოს რომანში „ახალი“ სვეტიცხოველი იქმნება, ახალი დროების შესაფერისი. ძველი დავიწყებას უნდა მიეცეს, ხოლო ახლის შესაქმნელად საჭიროა გმირი, მოწამე, ადამიანი,  რომელიც შეეწირება მას, და აი ასე იწყება არსაკიძის ახალი „შესაქმე“:  „თავად ხაზავდა გეგმებს, ასწორებდა სხვის მიერ დახატულ დეტალებს, არ ენდობოდა ხელოსნებს, ხანაც საჭრეთელს წაავლებდა ხელს, აქანდაკებდა ბარელიეფებს, ჩუქურთმებსა სჭრიდა უდრეკ ლოდებზე, საფრესკე ნახაზებს ამზადებდა თავათ“. [კ.გამსახურდია 1990: 134].

არსაკიძე ჩვეულებრივი ადამიანი როდია, ის არც ცნობიერებით წააგავს ტიპურ ქართველს. მისი აზრები, შინაგანი მონოლოგი სავსეა დაპირისპირებებითა და წინააღმდეგობებით, დაპირისპირების საგანი კი ღმერთია. ახალი რომ შექმნა, ძველი უნდა დაანგრიო. ძველი სვეტიცხოველი კი უფლის სახლი ყოფილა უწინ. ,,ნუთუ ცოცხალთა ღმერთი უნდა იყოს იგი, ვისაც ეს მზეგადასული თაობანი შეჰღაღადებენ? თუ სიკვდილის უფალია, ჩრდილების ქვეყნისა და შავეთის თავადი?“. [კ. გამსახურდია 1990: 138].  ამ შთაგონებით შენდება ახალი ტაძარი, ახალ რწმენას ეყრება საფუძველი. სვეტიცხოველმა არსაკიძის ცნობიერებაში  დროს უნდა გაუსწროს, თავად ღმერთზე დიდხანს იცოცხლოს, ხოლო მისი მშენებლის სახელი კი უკვდავჰყოს. მან წამიერი მარადჟამულად უნდა აქციოს, ქვა ქვას უნდა შეაწებოს და ზეცისკენ დაძრას. თუმცა ცისკენ სწრაფვას უფლის გარეშე არანაირი აზრი არ აქვს, იდეას მოკლებული სწრაფვა საფუძველშივე ფუჭია.

უფლის ჩანაცვლების მოტივი ბიბლიური იაკობის სახე-სიმბოლოთი ცხადდება: „და ერკინებოდა მხატვარს გრძელწვერა მოხუცი, მერმე მისწვდა იგი  ჭრილობიან ბარკალს და დაუბუშა სივრცე ბარკლისა. მოეძალა ბობღია ლანდი, მგლისებრი თვალები შემოანათა და სთხოვა სული. არ მისცა სული მგლისფერთვალება მოხუცებულს მხატვარმა. დიდხანს ერკინებოდა მხატვარი სიკვდილის ღმერთს……

ცრემლმა იწვიმა კონსტანტინეს თვალთაგან, მაგრამ ვერც საყვარელს მისცა მან სული, რადგან სვეტიცხოვლისთვის შეეწირა იგი“ [კ.გამსახურდია 1990: 378].  „სუეტი“ ცხოველი, სვეტიცხოვლის შინა-არსი და მისი „განმაცხოველებელი“, რომანში ჩვეულებრივი, მოკვდავის (მაგრამ უკვდავი საკუთარი ქმნილებით) ოსტატის სულმა შეცვალა, რითაც ტაძარი „ღვთის სამყოფელი“, „სიბრძნის სახლი“ უკვე აღარაა. იგი ხელოვნების ქმნილებაა, რომელსაც ოდესღაც ვიღაც ოსტატმა თავიც კი შეაკლა. „დიდოსტატის მარჯვენას“ კრიტიკოსები დიდი მოწონებითა და აღფრთოვანებით შეხვდნენ. განსხვავებული პოზიცია ჰქონდა გრიგოლ რობაქიძეს, რომელმაც ამ ყველაფერს „სულის დაშლა“ უწოდა: „მცხეთის ახლოს, ერთ გორაკზე, რომელსაც მოგვთას უხმობდნენ, ძველად მოგვნი მზესა და ცეცხლს თაყვანს სცემდნენ. მცხეთის გვერდით ეგულებოდათ კარდუს საფლავი. მცხეთაში მივიღეთ ჩვენ ქრისტეს სჯული მეოთხე საუკუნის დამდეგს. აქ გამოჭრა წმინდა ნინომ ჯვარი, რომელსაც თავისი თმები მოახვია: უნივერსალური სიმბოლო მთელ საქრისტიანოში. მცხეთა უძველესი დედაქალაქი იყო საქართველოსი. მის წიაღში განისვენებენ მეფენი და

მთავრები. არ არის შემთხვევითი ამბავი, რომ აქ აგებულ ტაძარს „სვეტიცხოველი” დაერქვა. გასაგებია ისიც, რომ ქართველთა განცდასა და შეგნებაში ამ სვეტის გარდამქმნელი ძალა „გასაგნდა”, როგორც სასწაულმოქმედი ხატი და აი, გამსახურდიას რომანში ეს ხატია შეგინებული, რელიგიური კულტი რომ განზე დავტოვოთ, ეს შეგინება ფსიქოლოგიურად მაინც ქეძაფივით მწველია“ [გ. რობაქიძე: 1996 : 57].

რომანმა „დიდოსტატის კონსტანტინეს მარჯვენა“ ცხადი გახადა პროცესი, რომელიც მეოცე საუკუნეში დაიწყო ქართულ საზოგადოებაში. სიმბოლოს შინაარსი, შინა-სახე ნელ-ნელა ეკარგებოდა, ნელ-ნელა იცლებოდა არსისგან, ჭეშმარიტებისგან. რა თქმა უნდა, ამ ყველაფრის ბიძგი საბჭოთა კავშირიც იყო. სიმბოლოს ამგვარი „განთავისუფლება“ არქეტიპისგან თუ შინაარსისგან რაღაცით კერპთაყვანისმცემლობასაც წააგავს, როდესაც თაყვანს ვცემთ ადამიანის ხელითვე შექმნილ ქანდაკებას და მის სიღრმეში არ მოიაზრება არანაირი აზრი და იდეა. ხოლო ქრისტიანული ხატები კი სულ სხვანაირი ხედვითაა გასააზრებელი. მათ უკან უფალი, არსია საგულებელი.

გამსახურდიასეული „სვეტიცხოველი“ რაღაცით ამ კერპებს წააგავს. მას ეტაპობრივად ეკარგება „ხატობა“ . ასეთმა ტენდენციამ საკმაოდ დიდხანს გასტანა ჩვენს მწერლობაში, როდესაც სვეტიცხოველი მხოლოდ არქიტექტურულ ძეგლად არის აღქმული. ასეთი მიდგომა ინერციით დღესაც იჩენს ხოლმე თავს ქართულ მწერლობაში.

პანდემიური „არდადეგები“ გრძელდება. ბრჭყალებში რატომ მოვაქციე? – აბა, რა არდადეგებია, ყოველდღე გაკვეთილები გვაქვსო, – გამიპროტესტეს ბავშვებმა.

მართალიც არის. ჩვენც, მასწავლებლებს, ახლა უფრო მეტი შრომა გვიწევს. ახალი დავალებების მოფიქრება არ არის ადვილი, მით უმეტეს – თითოეული მათგანისთვის რესურსების დამატება, შევსება… პარალელურ კლასებშიც კი მიხდება დავალების პირობის შეცვლა მოსწავლეთა საჭიროებების შესაბამისად. შესაძლოა, მცირედით, მაგრამ მაინც. მოკლედ, შემოქმედებითობამ პიკს მიაღწია.

ეს ისე, ხუმრობით.

ამიტომაც კვლავ მინდა შემოგთავაზოთ დავალებები, რომლებიც ონლაინგაკვეთილებზე გამოვიყენე. რისთვის ვაგროვებ? გარდა იმისა, რომ თქვენ გიზიარებთ, მეც გამომადგება მომდევნო სასწავლო წელს. მართლაც, პანდემიის შემდეგ ცხოვრება, განსაკუთრებით – განათლების სისტემა, ისეთი აღარ იქნება, როგორიც იყო. მარტო სახელმძღვანელო და „ისწავლე – ჩამაბარე“ არასოდეს მომწონდა. ჩემს მეათეკლასელებთან მანქანის მარკის განხილვით დაწყებულ საუბარში მსოფლიო შემოვიარე. ბოლოს მიმიხვდნენ, მანქანათმშენებლობის ცენტრები რომ გავიარეთ. გეოგრაფიული „ჭორაობა“ დავარქვი ასეთ საუბრებს. ამიტომაც მერვეკლასელებს ასეთი დავალება მივეცი: მოიფიქრეთ თემა, რომელიც გაინტერესებთ და გეოგრაფიულად „ვიჭორაოთ“-მეთქი.

საოცარი ბავშვები არიან, ჰიპერაქტიურები, ჰიპერმხიარულები… ყველაფერი აღმატებულ ხარისხში აქვთ. ნიჭიერებაც და სიზარმაცეც, პროტესტის გრძნობაც და სიყვარულის უნარიც. მიყვარს მათთან ყოფნა. საკითხებს მუდამ მათი ინტერესების შესაბამისად ვარჩევ: მიგრაცია ძალიან საინტერესოდ წარიმართა, შემდეგ – ურბანიზაცია, ტრანსპორტის საკითხითაც დაინტერესდნენ. ონლაინრეჟიმში რუკა გვქონდა გახსნილი და მთელი მსოფლიო მოვიარეთ, შპიცბერგენამდე ავედით – ყველაზე ჩრდილოეთით მდებარე რკინიგზა და დასახლებული პუნქტი ხომ ამ კუნძულებზეა. ქვანახშირის საბადოებიც ვახსენეთ და დემილიტარიზებული ზონაც. რა მალე გავიდა დროო, დაიწუწუნა ერთმა. როგორ გამიხარდა, ხომ წარმოგიდგენიათ. გავიარეთ არხები, ხიდები გვირაბები, აკვედუკები… მალაიზიის კუნძულ ლანგკავიდან დაწყებული,  გადავიარეთ ბევრი უცნაური და ლამაზი ხიდი (მე ძალიან მიყვარს ხიდები). მერე სუეცის არხის გახსნა გავიხსენეთ. ვერდიც ვახსენეთ. პანამისა და ნიკარაგუის არხი და ტბაში მცხოვრები ვეშაპიც. აი, ასე დავეხეტებით მსოფლიოს გარშემო. დავალებებსაც მიგზავნიან. შეცვლილები მეჩვენებიან, არ ვიცი, დამშვიდებულები თუ მოწყენილები. იმედია, სახლში გამოკეტვა მძიმედ არ აისახება ჩვენს ბავშვებზე. ამიტომაც ვცდილობ, მხიარული და საინტერესო იყოს ჩვენი შეხვედრები და დავალებები.

ეს კი მათი დავალებაა:

• გაეცანით ინფორმაციას სახლმძღვანელოში და სტატიაში „პანამისა და ნიკარაგუას არხები – ალტერნატივა 100 წლის შემდეგ“ [https://mastsavlebeli.ge/?p=10052] და შეასრულეთ შემდეგი დავალებები:

1. დაადგინეთ, რომელ ქვეყანაში რომელი სახეობის ტრანსპორტია ყველაზე მეტად განვითარებული. შექმენით თემატური რუკა პროგრამაში https://mapchart.net/world.html.
2. გაარკვიეთ, რა ეტაპზეა ნიკარაგუის არხის მშენებლობა.
3. ნიკარაგუაში რომ ცხოვრობდეთ, დაუჭერდით თუ არა მხარს არხის მშენებლობას? პასუხი დაასაბუთეთ.
4. გაკვეთილზე წარმოადგინეთ თქვენთვის საინტესო თემა, რომლის გარშემოც გინდათ მუშაობა.

ოთხივე საკითხი სავალდებულოა. J J

მე-3 დავალება საკითხებად ჩავშალე:

1. დაადგინეთ ნიკარაგუის არხის ძლიერი და სუსტი მხარეები.
2. რა საფრთხეს შეიცავს ამ არხის მშენებლობა?
3. რა პერსპექტივას უქმნის ის ქვეყანას?

გაკვეთილზე დისკუსია გარდაუვალია. პრაგმატიკოსები და ბუნების დამცველები საინტერესო თემაა. გაკვეთილზე არ მითქვამს, რომ არხის მშენებლობა შეჩერებულია. ერთ კლასს რესურსები მივეცი, მეორეს – არა. ესეც გამოწვევა იყო მათთვის, ჩემთვის კი – დაკვირვების საშუალება. მომავალში ამ თემაზეც დავწერ.

ახლა მეათეკლასელებზე მოგიყვებით. მათი ჩანაწერები პანდემიურ არდადეგებზე წინა სტატიაში გაგაცანით. მეათე კლასში „ჩვეულებრივ“ გაკვეთილებს ვერ ჩაატარებ, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც უმეტესობა მოდელირების აქტიური მონაწილეა. ამ პროექტის შემდეგ სხვანაირად იწყებენ ფიქრს, მსჯელობას, აზროვნებას. ამიტომ გაკვეთილზე მუდმივად მიხდება პატარა შტრიხების დამატება, განსაკუთრებით – ქვეყნების შესწავლისას. წინა სასწავლო წლის მეათეკლასელებზე ადრე მოგიყევით, როგორ ეძებდნენ მიგრანტი ქალისთვის ქვეყანას, რომლითაც დააინტერესებდნენ. წელსაც ასეთი მეათეკლასელები მყავს. ახლაც მომიხდა პატარა შტრიხების დამატება.

დავალება:

• წარმოიდგინეთ, რომ ხართ საქართველოდან წარგზავნილები იმ ქვეყანაში, რომელზეც პრეზენტაციას ამზადებთ. თქვენი მიზანია, შეისწავლოთ ეს ქვეყანა (კრიტერიუმები მოსწავლის ინტერესებისა და შესაძლებლობის მიხედვით დგება), გაიგოთ, რა გააკეთეს ქვეყნის განვითარებისთვის, რა რეფორმები გაატარეს, როგორ შეიძლება გამოვიყენოთ მათი გამოცდილება, რა გამოგვადგება საქართველოში და რა – არა.
• დანარჩენები საქართველოს მოქალაქეები იქნებით (როლები შეგიძლიათ მოიფიქროთ) და მოამზადებთ კითხვებს გამომსვლელებისთვის. შეგიძლიათ, კითხვებით მომმართოთ. J

ამერიკის შეერთებული შტატების შესახებ კი საკითხი შემდენაირად დავსვით: რატომ არის მიმზიდველი მთელი მსოფლიოს მოსახლეობისთვის ეს ქვეყანა? რა იზიდავს ხალხს?

ქვეყნების შესწავლამდე შევთანხმდით საერთო ჩარჩო-მოთხოვნებზე: ვიწყებთ გეოგრაფიული მდებარეობიდან და ვასრულებთ ღირსშესანიშნაობებით. ეს უცვლელია. იცვლება მხოლოდ საჭიროება.

ვიდეოფილმებს ონლაინგაკვეთილებამდეც ვიყენებდი. ფილმებს უმეტესად ვუგზავნი, ისინი კი შესრულებულ დავალებას მიგზავნიან.

მე-7 კლასში ეს ფილმი გაკვეთილზე ვნახეთ:

ის ეთიოპიის მთიანეთზე მოგვითხრობს.

პანგეაც გავიხესენეთ – https://giphy.com/gifs/drift-plate-continental-7gFhELYUTxsvC https://www.youtube.com/watch?v=uLahVJNnoZ4

აფრიკის რელიეფს კონტურულ რუკებზე ან https://mapmaker.nationalgeographic.org/#/ -ზე მონიშნავენ.

ამ გაკვეთილზე კიდევ ერთი დავალება მივეცი. კვლევის უნარის განვითარებას პატარა გამოკითხვით ვიწყებთ.

კითხვა: რა წარმოდგენები აქვთ აფრიკის შესახებ? შედეგები განვიხილოთ გაკვთილზე.

რა მიზანი აქვს გამოკითხვას: ქვეყნებისა და კონტინენტების შესახებ არსებობს სტერეოტიპული წარმოდგენები. ამ შემთხვევაშიც ასეც იყო, ჩვენმა გამოკითხვამაც ეს აჩვენა. ძირითადად მივიღეთ პასუხები: ცხელი, მშრალი, ღარიბი… არადა აფრიკა მრავალფეროვანი კონტინენტია, რის დამტკიცებასაც ჩვენი კვლევებით შევძლებთ. ეს არის ამ გამოკითხვის მიზანი.

მე-7 კლასში ატმოსფეროს საკითხების გავლის შემდეგ მოსწავლეებისგან წამოვიდა იდეა, ამინდის პროგნოზი გავაკეთოთო. ნინის იდეამ ჯერ გამაკვირვა, მაგრამ როცა დავუფიქრდი, მივხვდი: მან გაიგო, რომ რაც ისწავლა, იმის რეალურად გამოყენება შეუძლია. მაშინ ვერ მოვახერხეთ, მაგრამ შევპირდი, ამაზე კონტინენტების შესწავლის დროს ვიმუშავებთ-მეთქი. მართლაც, გამოვიყენეთ ვებგვერდი https://www.meteoblue.com , რომელიც ძალიან მომწონს. ამ საიტზე ატმოსფეროს ყველა მახასიათებლის ინტერაქციულ რუკას ნახავთ. რამდენიმე საკითხის შესწავლისას გამოგვადგება: იზოხაზების, კლიმატის მახასიათებლების… ქარის ვარდის გასაგებად ხომ ძალიან კარგია.

ნალექების განაწილების რუკა

ქარის ვარდი

დავალებაც კომპლექსური გამოგვივიდა, რადგან ყველა აუცილებელ ელემენტს მოიცავს: მოსწავლე ქმნის ახალ პროდუქტს (ამინდის პროგნოზი), რომელიც სხვადასხვა ფაქტორის გათვალისწინებით ხდება. ამ დავალებამდე ნაბი-ნაბიჯ მივედით. პატარა მეტეოროლოგებმა უნდა გაითვალისწინონ განედური მდებარეობა, ატმოსფეროს ცირკულაციის პროცესი, რელიეფის ფორმები, უნდა დააკვირდნენ, სად მოვა ნალექი და ახსნან მიზეზები… დისტანციური სწავლების დროს ეს დავალება ძალიან სახალისო გამოგვივიდა, ჯგუფურად იმუშავეს, შეადგინეს საერთო ტექსტი, გაინაწილეს, გადაიღეს ვიდეოები და მერე გააერთიანეს. მუშაობის პროცესში დისტანციურად მეც ჩავერთე, დამატებითი ინსტრუქციები მივეცი. სახალისო ვიდეო გამოვიდა, ამიტომ გიზიარებთ:

https://www.youtube.com

მკაცრად ნუ შეგვაფასებთ, ხარვეზები არის, მაგრამ ეს ხომ მათი პირველი მცდელობაა!

ამ დავალების განხილვა და რეკომენდაციების მიცემა გაკვეთილზე მოხდება.

მომავალში მათგან ბევრ სიურპრიზს ველოდები.

„ძალიან ბევრს მიიღებთ მელორი ტაუერსისგან, ეცადეთ, ყველაფერი სასიკეთოდ გამოიყენოთ! იყავით სამართლიანები და პასუხისმგებლობიანები, ზნეკეთილები და შრომისმოყვარეები! წარმატებად მივიჩნიოთ, თუ აქედან კეთილშობილ, შეგნებულ და სამართლის მოყვარე ახალგაზრდებს გავუშვებთ. ისეთებს, რომლებიც მთელი მსოფლიოსთვის საიმედონი იქნებიან. ჩვენი მარცხი კი ის იქნება, თუ მთელი ექვსი წლის განმავლობაში ყოველივე ამას ვერ ჩაგინერგავთ!“ – ამ სიტყვებს პანსიონის ტიპის სკოლის, მელორი ტაუერსის, დირექტორი ეუბნება თავის მოსწავლეებს ყოველი სასწავლო წლის დასაწყისში. მელორი ტაუერსი ჩვეულებრივი სკოლა არ არის, მწერალ ენიდ ბლაიტონის გამოგონილი დაწესებულებაა, სადაც მხოლოდ გოგონები სწავლობენ და ამ გოგონების თავგადასავლები, ფიქრები და შიშები ალბათ ამავე ასაკის ყველა გოგოსთვის ნაცნობია. აქ, ისევე როგორც ნამდვილ ცხოვრებაში, ყველაფერია – სხვადასხვანაირი უნარებისა და შესაძლებლობების მოსწავლეები, მკაცრი და ლმობიერი მასწავლებლები, გაკვეთილების მერე თავგადასავლები, ერთმანეთის გამხნევებისა და შეურაცხყოფის სურვილები, სხვადასხვა სოციალური ფენის ოჯახები – ყველაფერი, რაც შეიძლება სკოლაში იყოს. სკოლა კი იმითაა გამორჩეული, რომ ცდილობს, ყველა ბავშვი, მიუხედავად მათი განსხვავებულობისა, საერთო ღირებულებების გარშემო გააერთიანოს, პასუხისმგებლობა და ადამიანების პატივისცემა ასწავლოს.

„მელორი ტაუერსი“ რამდენიმენაწილიანი წიგნია და სკოლის მოსწავლეებისთვის (ალბათ, მათი მშობლებისა და მასწავლებლებისთვისაც) დიდი ბედნიერებაა, რომ პირველი ორი ნაწილი ქართულადაც არსებობს. ჩემს შვილებს წავუკითხე და ამის შემდეგ გაცილებით გამიადვილდა იმის ახსნა, როგორი სკოლა და მასწავლებელი მომწონს, როგორი ქცევაა მისაღები და როგორი – არა. ლიტერატურული მაგალითები ბევრ რამეს გვიადვილებს.

კიდევ ერთი წიგნი, რომელიც სკოლის ცხოვრებაზეა და ასევე ვურჩევდი სასკოლო ასაკის ბავშვებს, როალდ დალის „მატილდაა“. მატილდა პატარა, მაგრამ განსაკუთრებულზე განსაკუთრებული გოგოა – სკოლაში მისვლამდე წაკითხული მახლობელი ბიბლიოთეკის ყველა წიგნით და უჩვეულო მათემატიკური უნარებით. მატილდასთვის მისი შესაძლებლობები ბუნებრივია და აზრადაც არ მოსდის, რომ თანატოლებისგან ასე განსხვავდება, მისი ოჯახის წევრებს კი არც მატილდა აინტერესებთ და არც არაფერი, გარდა ფულისა, აზარტული თამაშებისა და აფიორებისა. მატილდას გაუმართლა, მიუხედავად იმისა, რომ ბავშვების მოძულე დირექტორი ყველა მოსწავლეს ჯოჯოხეთად უქცევდა სკოლაში გატარებულ წლებს, – გადასარევი მასწავლებელი შეხვდა, ჰანა, რომელიც საოცარი სიფრთხილით და ყურადღებით სწავლობს მატილდას უნარებს, ზრუნავს მის განვითარებაზე, გაკვეთილების შემდეგ ჩაიზე ეპატიჟება შინ და თამამად ელაპარაკება თავის შიშებზე, ტრავმებსა და უბედურებებზე. საბოლოოდ ჰანას და მატილდას ყველაფერი გამოუვათ და წიგნის ბოლოს ერთად იწყებენ ცხოვრებას.

როცა ბავშვებს ამ წიგნს ვუკითხავდი, სუნთქვა ეკვროდათ დირექტორის სისასტიკის გამო და თვალები უფართოვდებოდათ მატილდას საოცარი უნარების გამო. მერე დიდხანს ვსაუბრობდით იმაზე, რატომ შეიძლება, მასწავლებელი იყოს ასეთი სასტიკი, მშობელი კი – ასეთი გულგრილი; იმაზე, რომ ცხოვრებაში მთავარი გამართლება ხშირად გულისხმიერ ადამიანებთან შეხვედრაა, რომლებიც ისეთს გხედავენ და ისეთი უყვარხათ, როგორიც ხარ, რომლებიც მხარს გიჭერენ და სჯერათ შენი. მოკლედ, კარგი წიგნია, როალდ დალის სხვა წიგნების მსგავსად.

თუმცა ჩემთვის, ასტრიდ ლინდგრენის წიგნებზე გაზრდილი ბავშვისთვის, ყველაზე დასამახსოვრებელი სკოლა ისაა, რომელშიც ბიულერბიუელი ბავშვები ფეხით დადიან ტყის გავლით, ქარბუქსა თუ მზეში, ხელიხელჩაკიდებულები, მხიარულად, ზურგჩანთაში საგზლით. ბავშვობაში ბევრს ვფიქრობდი იმაზე, რა საინტერესო იქნებოდა, ჩემს რომელიმე მასწავლებელს სკოლის შენობაში რომ ეცხოვრა და ერთხელაც, თუკი ავად გახდებოდა, მასზე გვეზრუნა. ჩემს შვილებს, რომლებიც ურბანულ გარემოში ცხოვრობენ, ვერ წარმოუდგენიათ, როგორი შეიძლება იყოს ცხოვრება სამსახლიან სოფელში, როგორ შეიძლება, 6, 7 და 8 წლის ბავშვებმა ტყის გავლით მარტოებმა იარონ მეზობელ სოფელში მდებარე სკოლაში და ძალიან უკვირთ, როცა ვეუბნები, რომ დღესაც არის საქართველოში სკოლები, სადაც ბავშვები მეზობელი სოფლებიდან დადიან, ხანდახან კი ისეც ხდება, რომ ერთ კლასში მხოლოდ ერთი ბავშვია.

არსებობს კიდევ ერთი გრაფიკული ამბავი ოტოლინას შესახებ, რომელიც კრის რიდელს ეკუთვნის და რომელიც, ერთი მხრივ, კარგი ტექსტია კითხვის სწავლის დაწყებით ეტაპზე თავისი სიმარტივის გამო, მეორე მხრივ კი ნამდვილი სამოთხე გრაფიკული თხზულებების მოყვარული ბავშვებისთვის.

ოტოლინა პატარა გოგოა, რომლის მშობლებიც სულ მოგზაურობენ, თვითონ კი მისტერ მანროსთან ერთად ცხოვრობს – ეს ტანმორჩილი, ბანჯგვლიანი, უცნაური არსება ოტოლინას საუკეთესო მეგობარი და თანამზრახველია. მისტერ მანროს არ უყვარს წვიმა და თმის ვარცხნა, ოტოლინა კი გუბეებში ჭყაპაჭყუპსა და მისტერ მანროსთვის თმის ვარცხნაზე გიჟდება. ამ დროს მშვიდდება და ფიქრიც უადვილდება, განსაკუთრებით მაშინ, როცა რთული ამოცანა აქვს ამოსახსნელი ან ჭკვიანური გეგმა მოსაფიქრებელი. ოტოლინა უჩვეულო ამბებს ეძებს და მათ ამოხსნას ცდილობს. ერთხელაც სესილიას გაიცნობს, გოგოს, რომელიც ელის ბ. სმითის ნაირნიჭიერთა სკოლაში დადის და მშობლებს სთხოვს, თვითონაც იქ გაგზავნონ სასწავლებლად. მშობლები თხოვნას შეუსრულებენ და ოტოლინა აღმოჩნდება სკოლაში, სადაც გაკვეთილები ტარდება ჩაის სმაში, სასარგებლო უნარებში, უსარგებლო უნარებში, მაღალი დონის ფიქრიანობაში, თვალთვალში, თავის მოკატუნებასა და ხითხითში.

გარდა იმ მისტიკური და სასაცილო ამბებისა, რომლებიც ოტოლინას აქ გადახდება, წიგნი საინტერესოა როგორც საშუალება სწავლის აბსურდულ მეთოდებზე მსჯელობისთვის და ნაირნიჭიერებათა განხილვისთვის. ჩვენ ხომ ხანდახან ვაიძულებთ ბავშვებს, „მაღალი დონის ფიქრიანობით“ დაკავდნენ ან „ნაირნიჭიერები“ იყვნენ.

არ ვიცი, როგორი იქნებოდა განათლების სისტემები, ზრდასრულ ასაკში გადაწყვეტილების მიმღებ პირებს საბავშვო, სკოლებზე დაწერილი წიგნები რომ წაეკითხათ, მაგრამ მგონია, რომ თუ ბავშვებთან ახლა ვიმსჯელებთ სკოლების ავსა და კარგზე, ცუდი არ იქნება. ბოლოს და ბოლოს, ისეთ სკოლაში თუ არ დადიან, როგორიც მოეწონებოდათ, ის მაინც შეუძლიათ მოიფიქრონ, როგორი სკოლა იქნებოდა მათთვის კარგი.

პასტორალური თემატიკა იმთავითვე დომინანტი იყო ქართულ პროზაში. მეცხრამეტე საუკუნის მეორე ნახევრიდან, როცა ქართული პროზა მძლავრად იწყებდა ფეხის ადგმას, გამოიკვეთა ურბანული (არდაზიანთან) და ეკლექტური (ჭონქაძესთან) მოტივები, მაგრამ მეცხრამეტე საუკუნის ბოლოს უკვე მთლიანად პასტორალური ხაზი დომინირებდა პროზაში. გარდა გამონაკლისებისა, ილიას, აკაკის, ვაჟას, ყაზბეგის, “ხალხოსნების” პროზა პასტორალური პროზაა. ასე იმიტომ მოხდა, რომ სოფელში უფრო მკვეთრად იყო გამოხატული სოციალური უთანასწორობა, ქალაქში კი ყველაფერი ერთმანეთში იყო არეული.

მაშინდელი პასტორალური პროზა იქ მცხოვრები ადამიანების პირქუშ და დუხჭირ ყოფას აღგვიწერს. იქ არ არის არანაირი რომანტიკა და იდილია, ბედის საძიებლად ხალხი ურბანული დასახლებებისკენ მიიჩქარის, მაგრამ ვერც იქ ხედავს რამე სახეიროს და უკანვე ბრუნდება.

მკვეთრი სოციალური თემატიკა პასტორალურ მცირე პროზას გიორგი შატბერაშვილის გამოჩენამდე გაჰყვა. მისი მოთხრობები იყო გარდამტეხი ქართულ პასტორალურ პროზაში, მისმა სტილმა მთელი თაობები შვა. სწორედ შატბერაშვილის მოთხრობებში გაჩნდა ერთგვარი სევდიან-რომანტიკული კოლორიტი. შატბერაშვილის მოთხრობებს აუვიდა პირველად მიწის, ბალახის და ახალგამომცხვარი პურის სურნელი. მის მოთხრობებს რომ კითხულობ, გმირების ცხოვრებას რომ აკვირდები, თავს რატომღაც დამნაშავედ გრძნობ, რომ შენც არ ხარ იქ, მათთან ერთად შენც არ ბარავ მიწას, არ სხლავ ვენახს…

სწორედ შატბერაშვილისგან იშვნენ ისეთი ბრწყინვალე მწერლები, როგორებიც არიან რევაზ ინანიშვილი, ნუგზარ შატაიძე და სხვები. მათი პასტორალური პროზა, მეოცე საუკუნის მეორე ნახევრიდან მოყოლებული, მშვიდად თანაარსებობდა მძლავრ ურბანულ პროზასთან. ოთხმოცდაათიან წლებში კი აკა მორჩილაძის გამოჩენამ ყველაფერი თავდაყირა დააყენა. მისი, მისი მიმდევრების თუ სხვა ნიჭიერი და თვითმყოფადი მწერლების წყალობით, პასტორალური თემატიკა თითქმის მთლიანად განიდევნა ლიტერატურული ავანსცენიდან. რეზო ინანიშვილის მიმდევრებზე რიცხობრივად გაიმარჯვეს აკა მორჩილაძის მიმდევრებმა. მეინსტრიმულ ლიტერატურულ წრეებში ასეთი ტრენდიც კი მომძლავრდა: კონვენციური ლექსის ერთგული ავტორების მსგავსად, პასტორალური პროზის ერთგული ავტორებიც, სრულიად უსამართლოდ, ლამის რეტროგრადებად, გოიმებად და “გაუთლელებად” შეირაცხნენ.

ამ ფონზე დათია ბადალაშვილის გამოჩენა სწორედ რომ დროული იყო. 2019 წელს “ინტელექტმა” გამოსცა მისი სადებიუტო კრებული “ფიჭვები შორს იყო”. დათიას ხშირად ადარებენ ინანიშვილს, ჩოხელს და სხვებს, მაგრამ მე ამას არ დავეთანხმებოდი. რა თქმა უნდა, ხაზი იგივეა, მაგრამ მისი პროზა მაინც თვითკმარია. მე ამას ქართული პროზის ფესვებთან დაბრუნებას დავარქმევდი. მისი გამოჩენა შთამბეჭდავი იყო, ასეთი დებიუტი იშვიათია. თითქმის ყველა მეისნტრიმული ავტორი თუ ლიტერატორი მასზე დადებით კონტექსტში ლაპარაკობს. ძალიან მიხარია, რომ უსამართლო შევიწროების შემდეგ ამ ტიპის პროზა (გამორჩეული ნიჭით აღბეჭდილი) ისევ დაბრუნდა ლიტერატურულ ავანსცენაზე. დათიამ გვაჩუქა ფუფუნება, ტექსტებში ისევ გვეგრძნო მიწისა და მცენარეების სურნელი. დიდი ოსტატობაა საჭირო, რომ ასეთი მცირე, ლამის ფეისბუქსასტატუსე მინიატურები და ნოველები დიდი ემოციური ზემოქმედების მქონე ლიტერატურად აქციო. ინანიშვილი წერს ერთგან (მოკლედ, არ ვეშვებით ინანიშვილს): რომანისტს რა უჭირს, ყოველ დილით ადგება, მიუჯდება მაგიდას და დაწყებული ამბის თხრობას გააგრძელებს; ნოველისტებმა ვიკითხოთ, ყოველდღე რომ გავდივართ შინიდან, დავხეტიალობთ თემის საძებნელად და ან ვპოულობთ, ან ვერაო.

ამ ტიპის პროზა, წმინდა შემოქმედებითი თვალსაზრისით, პოეზიასთან უფრო ახლოს დგას, ვიდრე პროზასთან. დათიას ტექსტები, ლექსებივით, დეტალებზე არ გვაცდენენ და მხოლოდ მთავარს გვეუბნებიან. გვახსენებენ რაღაც ისეთს, რაც ადამიანებს დაგვავიწყდა, ან, სამწუხაროდ, ხშირად გვავიწყდება. დათიას პროზა უკეთესადამიანადგახდომის პროზაა, და ეს პატარა ამბავი არ არის.

ვიცით, რომ მოთხრობების კრებული, ლექსების კრებულივით, ნაკლებად იყიდება. ალბათ ამის გამოც, უფრო კი იმის გამო, რომ რომანი ერთგვარი საჯილდაო ქვაა და, რატომღაც მწერლური ძლიერების დასტურად მიიჩნევა, მწერლები მოთხრობებიდან რომანებზე გადადიან ხოლმე. დარწმუნებული ვარ, დათიას ბევრი მკითხველიც ელოდება, როდის დაწერს დათია რომანს და, ვინ იცის, საამისოდ აგულიანებს კიდეც. მე კი ვისურვებდი, ის ბოლომდე მცირე ფორმის ერთგული დარჩენილიყო, რადგან ეს უფრო აზარტული, რთული და, რაც მთავარია, საჭირო გზაა. და კიდევ – ვისურვებდი, მალე პირადად გამეცნო ამ შესანიშნავი ტექსტების ავტორი და, ჩემი გუმანით, ძალიან კაი კაცი.

განათლების სისტემისთვის პანდემია დიდი გამოწვევაც  აღმოჩნდა და არანაკლები შესაძლებლობაც. რა თქმა უნდა, ერთი მხრივ, მუშაობა და საქმის ორგანიზება მართვის ყველა დონეზე უკიდურესად გართულდა, მეორე მხრივ კი, ადამიანებმა ახალი გზების ძიება დაიწყეს და,ხშირ შემთხვევაში, იპოვეს კიდეც.

ჩვენი ჟურნალის სარედაქციო კოლეგიის გადაწყვეტილებით, ეს ნომერი მთლიანად ეძღვნება ქართული სკოლის ფუნქციონირებას ვირუსული კრიზისის პირობებში.  ჩვენმა ავტორებმა იზრუნეს, რომ აქ წარმოდგენილი წერილები ფუნქციური, შემეცნებითი და მრავალფეროვანი ყოფილიყო.

სასექტემბრო ნომერიც, ძირითადად, ამ საკითხებს  კრიზისულ და კრიზისის შემდგომ პერიოდებში სკოლის ადმინისტრატორთა საფიქრალსა და საკეთებელს მიეძღვნება.

ამ თვეებმა ბევრი პრობლემა გამოამჟღავნა, მაგრამ,  მათთან ერთად, საზოგადოებამ საინტერესო გადაწყვეტილებები და ახლებურად მოაზროვნე ადამიანებიც გაიცნო.

ჩვენი ჟურნალი სწორედ მათზე გაამახვილებს ყურადღებას.

რედაქტორი– გია მურღულია

კორექტორი– მაია წიკლაური
დიზაინერი-  ბესიკ დანელია

ნომრის ავტორები: ეკატერინე დგებუაძე, ბერიკა შუკაკიძე, მარიამ ჩიქობავა, გიორგი ჭანტურია, არჩილ სუმბაძე, ავთო აბდუშელიშვილი, მიხეილ იაშვილი, ნიკოლოზ სილაგაძე, იმერი ბასილაძე, ეთერ ღვინერია.

სარედაქციო კოლეგია:
ბერიკა შუკაკიძე – განათლების დოქტორი; მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების
ეროვნული ცენტრის დირექტორი
ნატალია ინგოროყვა- სოციალურ მეცნიერებათა დოქტორი; მასწავლებელთა პროფესიული
განვითარების ეროვნული ცენტრის საინფორმაციო- საგანმანათლებლო
და მეთოდური რესურსების პროგრამის მენეჯერი
არჩილ სუმბაძე- ბაქსვუდის სკოლის დირექტორი
ავთანდილ აბდუშელიშვილი- სკოლა „შავნაბადას“ დირექტორი
გიორგი გახელაძე- ევროპული უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი
გიორგი ჭანტურია – კოალიციის „განათლება ყველასათვის“ დირექტორი

ამ ნომერში წაიკითხავთ:  

 სკოლის მართვა -2020-2-web

როგორ შევქმნათ  სატელევიზიო თამაშ ,,მარტივი ლოგიკის’’  

ონლაინ-ვერსია დისტანციური სწავლებისთვის.

გარწმუნებთ,  არ არის რთული.

ყველასთვის ცნობილ პროგრამა Microsoft Powerpoint-ში ავირჩიოთ სლაიდების სასურველი რაოდენობა, დავაწკაპოთ ღილაკზე new slide.  შევარჩიოთ ახალი სლაიდის დიზაინი. შემდეგ თაგვის მარჯვენა ღილაკის დახმარებით ვაწკაპებთ format background-ს.

ჩამოიშლება ასეთი ველი:

ვაწკაპებთ Color-ს და ვირჩევთ ფერს. თუ გვინდა, რომ ყველა სლაიდზე ერთი და იგივე ფერი იყოს, ვირჩევთ ღილაკს Apply to All.

შემდეგ ვიწყებთ ფოტოების ჩასმას.

სამუშაო მაგიდაზე, საქაღალდეში წინასწარ გვაქვს მომზადებული ყველა საჭირო ფოტო. ვაწკაპებთ ისრით მინიშნებულ ფანჯარაზე და ვირჩევთ ფოტოებს.

პირველ გვერდზე  ჩავსვამთ თამაშის ,,ქუდს’’, ხოლო დანარჩენ გვერდებზე – 2 ფოტოს.

შემდეგი ეტაპია სიტყვების ბარათებში ასოების ჩასმა.

წავშალოთ სლაიდზე მოთავსებული წარწერის ველი  Click to add title.

File მენიუდან ვირჩევთ ღილაკს Insert, შემდეგ – Shapes, ვაწკაპებთ ისრით მინიშნებულ ოთხუთხედს და ვსვამთ სლაიდის ზედა ნაწილში.

როგორც აღვნიშნეთ, ისრით მინიშნებულ ოთხკუთხედზე დაწკაპების შემდეგ ჩნდება ფერადი ბარათი -კვადრატი, რომელიც  შეგვიძლია შევცვალოთ მენიუში განთავსებული სხვა ფერის ბარათით. მე ავირჩიე თეთრი ფერი. ამის შემდეგ კვადრატზე თაგვის მარჯვენა ღილაკით ვაწკაპებთ და ასოთა რაოდენობის მიხედვით copy-თ ვამრავლებთ ბარათებს.

ზომა და ფერი სურვილისამებრ შეგვიძლია შევარჩიოთ.

იმისათვის რომ ასოები იყოს დამალული, აუცილებელია გამოვიყენოთ ანიმაციის ეფექტი. მენიუში დავაწკაპოთ  ღილაკზე Animations, შემდეგ პირველ ასოზე  და ავირჩიოთ პიქტოგრამა Float in. თიოეულ ასოს მოვნიშნავთ და შემდეგ  ვაწკაპებთ პიქტოგრამაზე. უმჯობესია, გავხსნათ პირველი და ბოლო ასოები, ვიდრე თანმიმდევრობით, რადგან ასე უფრო მეტი ფიქრის საშუალებას ვუტოვებთ მოსწავლეებს.

შენიშვნა: რომელ ასო-ბგერასაც მოვნიშნავთ, იმ თანმიმდევრობით გაიხსნება თამაშის დროს.

 
საბოლოო სახე ამგვარი გახლავთ:

როდესაც ყველა სლაიდს შევავსებთ, თამაში უნდა განვახორციელოთ დათვალიერების რეჟიმში. (გამოიყენეთ ღილაკი F5)

გთავაზობთ ჩემ მიერ შექმნილი თამაშის ორ ვერსიას.

შენიშვნა: აუცილებელია ჩამოტვირთვა

1. ,,მარტივი ლოგიკა” დისტანციურ სწავლებაში (თამაშის ვერსია)

2. ,,მარტივი ლოგიკა”დისტანციურ სწავლებაში (რედაქტირების ვერსია)

რედაქტირების ვერსიაში შეგიძლიათ შეცვალოთ ფოტოები ნებისმიერი საგნისა და სწავლების ნებისმიერი საფეხურისთვის და ბარათებში შესაბამისი ასოები ჩაწეროთ.

თამაშის გაზიარება ეკრანზე შესაძლებელია, როგორც Teams-ის, ასევე – Zoom-ის პროგრამაში.

დიდ ეკრანზე გამოსვლისთანავე ვუყურე 2019 წელს გადაღებულ ერთ-ერთ გამორჩეულ ფილმს „ორი პაპი“, რომელიც კათოლიკური ეკლესიის ლიდერთა შესახებ მოგვითხრობს. ნაწარმოების მთავარი პერსონაჟები დღემდე ცოცხალ, გადამდგარ პაპს, ემერიტუს ბენედიქტ მეთექვსმეტესა და მოქმედ პონთიფიკოსს ფრანცისკეს განასახიერებენ. რეჟისორი ვატიკიანის მიმართ კეთილგანწყობილი ადამიანის შთაბეჭდილებას ტოვებს. თუმცა, ავტორის კეთილგანწყობა სიმართლის მიჩქმალვაში, რელიგიურ ავტორიტეტთა უცოდველობისა და ეკლესიის აბსოლუტური სრულყოფილებისა თუ უპრობლემობის ფანატიკურ მტკიცებაში არ ვლინდება. პირიქით, ფერნანდუ მეირელისი პაპისა და კარდინალების მანკიერებებზე, შეცდომებზე, ეკლესიის გახლეჩვის საფრთხეზე სვამს აქცენტს. ამასთანავე, შესანიშნავად წარმოაჩენს ჩიხიდან გამოსვლის ერთადერთ გზას, რომელიც სირთულეების აღიარებასა და სინანულზე გადის. გადადგომამდე ყოფილი პაპი, ბავარიელი რაცინგერი გულწრფელად ითხოვს შენდობას იმისთვის, რომ ბავშვობიდან მოყოლებული სიცოცხლის ნამდვილი გემოს გაგების ეშინოდა, ადამიანთა ყოველდღიურ პრობლემებსა და გასაჭირს წიგნებსა თუ თეოლოგიაში გაურბოდა, შედეგად, კი გლობალურ განსაცდელთა მიმართ შედარებით გულგრილ პიროვნებად ჩამოყალიბდა. ფრანცისკე კი ყოველ წუთს განიცდის იმას, რომ წარსულში მის სამშობლოს – არგენტინას დაპატრონებულ პუტჩისტებს ვერ გაუწია სათანადო წინააღმდეგობა, მეგობრებს იმედი გაუცრუა, ასობით ადამიანი ვერ იხსნა ტანჯვისა და სიკვდილისაგან. სისუსტეთა გააზრებისა და თავიანთ დანაშაულთა გამო მძიმე ჯვრის ტარების პასუხისმგებლობის საკუთარ თავზე აღების საშუალებით ორივენი ახერხებენ სულიერი სიმშვიდის მოპოვებას, ხალხში ავტორიტეტის დაბრუნებასა და ღვთის სიტყვის საფუძველზე მთელ მსოფლიოში ადამიანთა გაერთიანებას.

საქართველოში მართლმადიდებლური ეკლესიისადმი კრიტიკას კვლავ ერესად, ეშმაკთან თანამშრომლობად აცხადებენ. ჩვენს ქვეყანაში შეუძლებელია ისეთი ფილმის გადაღება, რომელიც ეკლესიის ლიდერის სისუსტეებზე, ცოდვებზე, ცოდვების მონანიების მცდელობებსა და საბოლოოდ, მის კათარზისზე მოგვითხრობს. წარმოუდგენელია საეკლესიო ადმინისტრაციის არასრულყოფილებაზე, მისი რეფორმების აუცილებლობაზე მსჯელობაც კი, რადგან უმალვე ღმერთის, სამშობლოსა და ადამიანის მტრად გამოგაცხადებენ და იმ ადამიანებთან გაგათანაბრებენ, რომელთაც მართლაც სურთ ყველაფრის ჩამოქცევა. მიუხედავად ყველაფრისა, შესანიშნავი კინოსურათის ხილვის შემდეგ თვალი მაინც გამექცა საქართველოს ისტორიის უმნიშვნელოვანესი მომენტებისაკენ. ჩვენ ორი ურთიერთგანსხვავებული გამოცდილება გვაქვს.

საქართველოს ისტორიას ახსოვს მიქაელ ეპისკოპოსი, რომელიც ვახტანგ გორგასლის აღმზრდელი გახლდათ და თავდაუზოგავად იბრძოდა ცეცხლთაყვანისმცემლობის ნაცვლად ქრისტიანობის გავრცელებისათვის. თუმცა, მას შემდეგ, რაც დიდმა მეფემ ბიზანტიიდან წარმოგზავნილი, მხოლოდ ბიზანტიელების მიერ შერჩეული ეპისკოპოსის ქართლის პირველ კათალიკოსად განმწესებაზე უარი თქვა და თავისი მასწავლებელი ვერცხლისმოყვარეობაში ამხილა, აგრესიულმა რელიგიურმა ლიდერმა მეფეს კბილები ჩაუმტვრია და ყველაფერს აკეთებდა, რომ ახლადშექმნილ ავტოკეფალურ ეკლესიას ახალი, დამოუკიდებელი ლიდერი არ ჰყოლოდა.

საქართველოს ისტორიას ახსოვს რუის-ურბინის კრებაც, როდესაც ყველაზე დიდებულმა ქართველმა მეფემ – დავით აღმაშენებელმა სასულიერო წოდების მოწინავე წარმომადგენლები მექრთამეობაში, სისხლისღვრის ხელშეწყობაში, მტერთან თანამშრომლობაში, აღვირახსნილ სექსუალურ ურთიერთობებში, გლეხების ჩაგვრასა და ქონების მიტაცებაში ამხილა. მაშინ მეფის აბსოლუტურმა ძალაუფლებამ და მაღალმა ავტორიტეტმა იხსნა ქვეყნის უძველესი და უმნიშვნელოვანესი ინსტიტუტი ცოდვაში ჩახრჩობისგან.

საქართველოს ისტორიას ახსოვს ისეთი მღვდლებიც და ეპისკოპოსებიც, რომლებიც ადამიანებით ვაჭრობდნენ, „ვეფხისტყაოსნის“ ხელნაწერებს ეპოსის „ანტიქრისტიანული“ შინაარსის გამო წვავდნენ და მკვლელებს უგზავნიდნენ თავიანთ ოპონენტებს.

სასიხარულოდ, ჩვენი ქვეყნის წარსული მხოლოდ სამარცხვინო მაგალითებით არ არის აღბეჭდილი. ჩვენ ბევრი რამით შეგვიძლია ვიამაყოთ. მკვლელებისა და მექრთამეების გვერდით, საქართველოს სახელმწიფოს გაძლიერებისთვის იბრძოდა გიორგი ჭყონდიდელი, რომლის მონაწილეობის გარეშე დავით აღმაშენებლის მიერ შექმნილი ტრანსკავკასიური სამეფო ვერ განვითარდებოდა. XVII-XVIII საუკუნეებში დასავლეთ საქართველოს კათალიკოსის კვერთხს ფლობდა გრიგოლ მეორე, რომელმაც სახელი ოსმალეთის იმპერიის საწინააღმდეგო პოლიტიკით გაითვა. ის გახლდათ პირველი გავლენიანი მოღვაწე, რომელმაც ღიად გაილაშქრა მონათა სყიდვის წინააღმდეგ და იმერეთის, სამეგრელოსა და გურიის ფეოდალებს საეკლესიო სასჯელით დაემუქრა. გრიგოლ მეორეს თავგანწირვა გახდა წინაპირობა იმისა, რომ დასავლეთ საქართველოს დიდებულებმა გაუგონარი, ყველაზე სამარცხვინო ცოდვა ალაგმეს. ქუთაისში მოღვაწე კიდევ ერთი გამორჩეული მოღვაწე ეპისკოპოსი გაბრიელ ქიქოძე იყო. ის მხოლოდ ადამიანებისთვის და მათი კეთილდღეობისთვის არ ირჯებოდა. ეპისკოპოსი თავისუფლად შეგვიძლია მოვიხსენიოთ ქართულ საზოგადოებაში ერთ-ერთ პირველ ცხოველთა დამცველად, მის ქადადებებში ხშირად ვხვდებით მოწოდებებს პირუტყვთა სიყვარულისკენ, მათი მოფრთხილებისკენ. ჩვენი ქვეყნის უდიდეს პატრიოტთა შორის უპირობოდ დავასახელებდი პატრიარქ კირონ II-ს, რომელმაც მთელი თავისი სიცოცხლის განმავლობაში მუხლჩაუხრელად იშრომა საქართველოს ავტოკეფალიის აღდგენისთვის, ბოლოს კი შიდასაეკლესიო ინტრიგებსა და რუსი შავრაზმელების შურისძიებას ემსხვერპლა.

უამრავი მაგალითის გახსენებით მხოლოდ ერთის თქმა მსურს: საქართველოს ისტორია სავსეა დადებითი და უაყოფითი პრაქტიკებით. უბრალოდ, პასუხი უნდა გავცეთ კითხვას: ვის მხარეს ვართ ჩვენ? ერთ მხარეს დგანან „ვეფხისტყაოსნის“ დაწვის მომხრეები, მეორე მხარეს კი ნათესავებისა და ახლობლების ბაზარში გაყიდვის წინააღმდეგ დაუცხრომლად მებრძოლი სასულიერო ლიდერები.

წერილი ტატოს

გამარჯობა, ტატო… იცი, რამდენი ხანია, შენთან ფიქრით ლაპარაკი დავიწყე?  ჯერ კიდევ მეექვსე-მეშვიდე კლასში ვიყავი, როცა ჩემი სოფლის (ხაშურის რაიონი, სოფელი ოსიაური) ერთმა უხუცესმა მასწავლებელმა, ლევან ჩერქეზიშვილმა, საგანგებოდ თავისთან მიმიხმო და მითხრა, წამოდი, სასაფლაოზე, რაღაცას გიჩვენებო. სასაფლაო პირდაპირ ჩვენი სახლის წინ იყო, მხოლოდ გზა გვყოფდა. მოკლედ, გადავედით სასაფლაოზე, მივყვები დუმილით და ინტერესით. მიმიყვანა ეკლესიასთან ახლოს, ძველ საფლავებთან და მითხრა: „-ხედავ, ამ სასაფლაოს?“, – კი, ვხედავ… ეს იცი, ვისი საფლავია? – არაააა…. და საფლავს მივუახლოვდი, რომ ამომეკითხა რაიმე. ზედ მკრთალად ეწერა: მელიტონ ბარათაშვილი. ეს სახელი და გვარი არაფერს მეუბნებოდა… ეს იცი, შვილო, ვინ არის? ეს დიდი ტატო ბარათაშვილის მამაა! – როგორ ეს ნიკოლოზ ბარათაშვილის მამაა? აი, „მერანი“ რომ დაწერა, იმ ბარათაშვილის…? ზუსტად…ზუსტად…ეგაა!

ახლაც მახსოვს, ჩემი გაოცება… – როგორ…? იმ გენიოსი პოეტის მამა ოსიაურის სასაფლაოზე? საიდან… როგორ…?

მაშინ დაწვრილებით მიამბო ლევან მასწავლებელმა, როგორ მოხვდა მელიტონი ოსიაურში… და ანდერძად დამიტოვა: ჩემი სიკვდილის შემდეგ ამ სოფელში ეს ამბავი არავის ეცოდინება და შენ გაბარებ, რომ მისი კვალი არ წაიშალოსო!

ეჰ, ტატო…. შენ კი არ გეცოდინება ეგ ამბავი… ყველაფერი შენ შემდეგ მოხდა. შენს დას, ბარბალეს, მდიდარი სასიძო შეურჩიეს, ეს მდიდარი სასიძო იყო ოსიაურელი თავადი, დიმიტრი ვეზირიშვილი… მერე მელიტონი შენზე დარდმა რომ დაასუსტა და ქონებაც შემოაკლდა, შენს დასთან გადმოსულა ოსიაურში… იცი, იმ სასახლეში, სადაც მამაშენმა ბოლო წლები გაატარა, ჩემი სკოლა იყო… დერეფნებში რომ დავაბიჯებდი, სულ მახსოვდა, რომ ცოტა შენც  აქ ცხოვრობდი… რადგან მამას სულ ახსოვდი და სულ შენზე ფიქრობდა ალბათ… ეს ისეთი სტიმული იყო ჩემთვის… უუჰ… ვერც აგიხსნი.

იცი, რომ შავი ჭირი შეეყარა მელიტონს… მერე ამის გამო თბილისში ვეღარ გადმოასვენეს და იქვე დამარხეს. მოკლედ, იმ დღიდან, რაც გავიგე მამაშენის საფლავი, მის „პატრონად“ ვიქეცი… ვუვლიდი – ბალახებს ვწიწკნიდი, ვასუფთავებდი, წითელ კვერცხებს ვუგორებდი აღდგომას… სოფელმაც ყურადღება მიაქცია ამ ამბავს.  ბოლოსდაბოლოს, გაარკვიეს, ვის საფლავს უვლიდა რობერტას გოგო. მეორე წყარო, საიდანაც ეს ამბავი გავიგე, ჩემი მურადი მა

სწავლებელი იყო… ხშირად გადავდიოდით საფლავზე სკოლიდან და შენს ლექსებს ვკითხულობდით, – ეს შენთან შეხვედრა იყო.

ამ პანდემიის დროს, მიხვდები, რატომ გამახსენდებოდა შავი ჭირით გარდაცვლილი მელიტონი… ჰოდა, მომინდა ეს ყველაფერი შენთვისაც მომეყოლა.

ტატო, კიდევ იცი, რა არის? ამ დღეებში კიდევ ერთხელ შენი ლექსების სტრიქონები ამოტივტივდა ცნობიერების ზედაპირზე: „მაინც რა არის ჩვენი ყოფა, წუთისოფელი?“… სტუდენტებსაც ხშირად ვაფიქრებ ამაზე და მეც ვფიქრობ… პასუხები ბავშვობიდან მოყოლებული, სულ სხვადასხვანაირი მაქვს…

ახლაც მთელი ძალით ითხოვს პასუხს ეგ კითხვა… და მე ახლა პასუხი არ მაქვს… რა ვიცი, იქნებ ასე უფრო ადვილია ცხოვრება?

ამ გახსენებაზე,  გაზეთ „ჩვენი მწერლობაში “  (#74, 17 ოქტომბერი, 1998 წელი ) ამ თემაზე წერილი დავწერე. ვფიქრობ, ყველა მასწავლებლისთვის ეს ინფორმაცია საინტერესო უნდა იყოს>

სად განისვენებს ნიკოლოზ ბარათაშვილის მამა?

„მელიტონი როგორ არის, ტფილისისთვის ხომ არ ოხრავს?“- კითხულობს გრიგოლ ორბელიანი (მელიტონ ბარათაშვილის ცოლის ძმა) 1860 წლის 6 დეკემბრით დათარიღებულ წერილში.

„ვინ იცის, იქნებ ოხრავდა კიდეც. ამ დროს კი მელიტონ ბარათაშვილი ხაშურის რაიონის სოფელ ოსიაურშია – ქალიშვილის – ბარბარეს ოჯახში, რომელიც გათხოვილი იყო ამ სოფლის დიდებულზე- მეფის რუსეთის გენერალ-მაიორზე – დიმიტრი ვეზიროვზე (ვეზირიშვილი).

მელიტონსა და ეფემიას 15 შვილიდან მხოლოდ 5 დაურჩათ: ტატო, ეკატერინე, ბარბარე, ნინუცა და სოფიო; ოთხ დათაგან ორი ხაშურის რაიონში იყო გათხოვილი- ქვიშხეთსა და ოსიაურში, სადაც სიცოცხლის ბოლო წლებში ხშირად სტუმრობდა მელიტონი.

ცოტა რამ ისტორიიდან

პოეტ ნიკოლოზ ბარათაშვილის მამა- მელიტონ ნიკოლოზის ძე ბარათაშვილი წარმოშობით ქართლიდან იყო. ბარათაშვილების ძველი არისტოკრატიული გვარეულობის სამკვიდრო იყო ქვემო-ქართლი. საქართველოს სამეფოს არსებობის უკანასკნელ საუკუნეებში ბარათაანთ გვარეულობა პირველობდა ქვემო ქართლში და ეს მხარე „საბარათიანოს“ სახელით წოდებული ქართლის სამეფოს „მოწინავე სადროშოში“ შედიოდა (XVI-XVII საუკუნეებში).

მელიტონ ბარათაშვილი დაიბადა 1794 წელს, 1803 წელს, როცა მელიტონის მამა- ნიკოლოზი, დიდი რაინდული ბუნების ადამიანი და პატრიოტი ქვეყნისა, რუსეთში გაჰყვა გადასახლებულ მარიამ დედოფალს, მელიტონიც თან წაუყვანია. როდის დაბრუნდა იგი საქართველოში, ამის შესახებ პირდაპირი ცნობები არ არსებობს. ყოველ შემთხვევაში, მე-19 საუკუნის პირველი ათეულის ბოლო წლებში იგი თბილისშია და სწავლობს „კეთილშობილთა სასწავლებელში“.

სრულიად ახალგაზრდა მელიტონი შედის სახელმწიფო სამსახურში და 1810 წელს ინიშნება თარჯიმნის თანამდებობაზე საქართველოს მთავარმართებლის სამმართველოში, იგი იყო მაღალი რანგის თარჯიმანი. 1837 წელს, როდესაც იმპერატორი ჩამოვიდა თბილისში, მელიტონი თარჯიმნობდა.

1820 წელს მელიტონმა კაპიტნობა მიიღო, მუშაობდა ქალაქ განჯის პოლიცმეისტერად, შემდეგ განჯის ოლქის მმართველად. 1832 წელს მელიტონს უბოძეს მაიორობა, დაუნიშნეს პენსია 900 მანეთი. ამ დროიდან მელიტონი თავს ანებებს სახელმწიფო სამსახურს და გადადის თავად-აზნაურობის არჩევნებითს სამსახურში. „მელიტონი, როგორც გადმოგვცემენ, და ეს ყველაფერი დასტურდება, დიდი გავლენით სარგებლობდა თავადაზნაურობის წრეებში და მის სიტყვას დიდი გასავალი ჰქონდა“. მოგვიანებით მელიტონს ირჩევენ თბილისის თავად-აზნაურობის მარშლად. იგი საშუალო შეძლების თავადიშვილი ყოფილა. ცხოვრობდა დიდი ხელგაშლით. „მისი ოჯახი, – წერს იონა მეუნარგია, – ფართოდ გაშლილი ოჯახი იყო და სუფრა ღონეზე გადამეტებულად მდიდარი და ნაქები მთელს ქალაქში. ხშირმა სტუმარმა და წვეულებამ თან წარიღეს მისი ავლა-დიდებაც, მელიტონი ჩავარდა დიდ გადაუხდელ ვალში“.

თანამედროვეთა ცნობით, მელიტონ ბარათაშვილი ყოფილა ქართულ ენაზე განათლებული კაცი, კარგად მცოდნე ქართული ლიტერატურისა, საუცხოო მოსაუბრე და მჭერმეტყველი; ბუნებით- კეთილი, მაგრამ, ამასთან ერთად, პირდაპირი, მიუდგომელი, ზოგჯერ კი- გადამეტებულად ფიცხი, ზვიადი და მრისხანე. ორბელიანთა საოჯახო გადმოცემის მიხედვით მოგვითხრობენ, რომ მაზრის მარშლად ყოფნის დროს მელიტონს გუბერნატორის მდივანი გაულახავს, რომელსაც რაღაც ქაღალდის მოძებნაზე უარი უთქვამს.

გადმოგვცემენ როგორც კურიოზს, რომ როდესაც მელიტონი ანჩისხატიდან შუა-ბაზარში გამოვიდოდა, ზოგი ვაჭარი დუქანსაც კი კეტავდა, ვაი თუ მელიტონს რაიმე არ მოეწონოს და გაგვირისხდესო.

მელიტონისა და ეფემიას ოჯახში, რომელიც წარჩინებულად ითვლებოდა 20-იან- 40-იან წლების თბილისში, იკრიბებოდა იმდროინდელი რჩეული ქართული საზოგადოება. კ. მამაცაშვილის გადმოცემით, „მელიტონის სახლში ნახავდით ძველს ჩვენს სწავლულ ქართველებს; იმათ შორის, თითქმის ყოველდღე მელიტონთან დაიარებოდა ეგნატე იოსელიანი, მამა ჩვენის მწერლის პლატონისა… ..აქ ხშირად დადიოდნენ: პოეტი ალექსანდრე ჭავჭავაძე, ორნი ძმანი ნიკოლოზ და მიხეილ ფავლენიშვილები, სოლომონ მეითარი თარხნიშვილი, გიორგი და ალექსანდრე საგინაშვილები და ბევრნი მაშინდელის დროის განათლებულნი ქართველნი.

სიღატაკეში

1844 წლისთვის ბარათაშვილების ოჯახი სრული სიღატაკის პირას დადგა. თუ სადამდე იყო მისული ოჯახის გაღატაკება, შესაძლოა წარმოვიდგინოთ იმის მიხედვით, რომ, როდესაც ნ.  ბარათაშვილი გარდაიცვალა, ოჯახს არ ჰქონდა იმის შეძლებაც კი, რომ შავებით შემოსილიყო.

ახალგაზრდა პოეტს- ტატოს სიცოცხლის ბოლო წლებში მძიმე ტვირთი დააწვა მხრებზე. მელიტონი ცდილობდა, რომ შვილისთვის როგორმე შეემსუბუქებინა ხვედრი. 1844 წელს მან  მიმართა კავკასიის მთავარმართებელს ნეიდგარდტს თხოვნით, რომ დაენიშნათ იგი რაიმე თანამდებობაზე, რაც მის დამსახურებას შეეფერებოდა. მთავარმართებელმა არ ისურვა ნიკოლოზ ბარათაშვილის მამის სამსახურში განწესება.

მელიტონმა ვერ აიტანა ეს დარტყმა და დარდით შეპყრობილს დამბლა დაეცა. ამის შემდეგ იგი აღარ გამობრუნებულა და ლოგინად იყო ჩავარდნილი.

შეწუხებული გრიგოლ ორბელიანი, რომელიც ამ დროს დაღისტანში იმყოფებოდა, წერს ძმას- ზაქარიას: „ილიასაგან მომივიდა წიგნი, რომელშიაც მაცნობებს მელიტონის დამბლობას. შენი მტერი შეწუხდეს ისე, როგორც მე ამ ამბითა, რა უნდა ქნას სიყმითვე ეფემიამ (იგულისხმება მელიტონის მეუღლე, გრიგოლ ორბელიანის და), რით შეინახოს ესოდენი წვრილი შვილები, სრულიად ღატაკად დაშთომილნი…რა ვუყოთ, რითა ან როგორ შევეწივნეთ უსახლკაროს, უპუროს, უტანისამოსოსა ჩვენსა დასა. ეს ფიქრი მაგიჟებს სრულიად, ნეტავ მოვკვდე და მოვრჩე.

რა უნდოდა მელიტონს სოფელ ოსიაურში, ვინ იყო დიმიტრი ვეზირიშვილი?

1849 წელს მელიტონის მეუღლე- ეფემიაც გარდაიცვალა. გრიგოლ ორბელიანმა ითავა დიშვილთა დაოჯახება; 1852 წელს იგი თავის რძალს, ზაქარიას ცოლს- ქეთევანს წერს: „გეთაყვანე, ერთი იფიქრე კარგად და უშოვე შესაფერისი ქმარი ჩვენს დისწულს, – ბარბარეს, ესე იგი ეფემიას ქალს, ჩემის მხრივ, შემიძლია მივცე ასი თუმანი თეთრ მზითვად“, როგორც ჩანს, ახლობლები მართლაც დატრიალებულან და შესაფერისი საქმროც ამოურჩევიათ ბარბარესთვის- ხაშურის რაიონის სოფელ ოსიაურის მკვიდრი, შემდგომში მეფის რუსეთის გენერალ-მაიორი დიმიტრი ვეზიროვი (იგივე ვეზირიშვილი).

ქორწინება 1852 წელს შემდგარა, დიმიტრი ვეზირიშვილი გასული საუკუნის 90-იან წლებში ბათუმში მსახურობდა. ამავე დივიზიაში იმყოფებოდა დავით კლდიაშვილი, რომელიც ასე ახასიათებს დიმიტრისა და ბარბარეს: „ჩვენი ნაწილის უფროსი იყო პოლკოვნიკი ვეზირიშვილი, ცოლად ჰყავდა პოეტ ნიკოლოზ ბარათაშვილის და…თვით ვეზირიშვილი ახირებული ადამიანი იყო, ყმაწვილი ქალები ჩააცივდებოდნენ ხოლმე გამოეყვანა ბატალიონი სავარჯიშოდ- საპარადოდ.. ვეზირიშვილიც უსრულებდა მათ თხოვნას- გამოჰყავდა როტები და ამათ წინაშე ცერემონიალით არონინებდა წინ და უკან“.

მელიტონის გარდაცვალება

მარტოდარჩენილი მელიტონი სიძეების ხშირი სტუმარი ყოფილა. ერთ დროს ხელგაშლილს, ბედმა უმტყუნა. გაღარიბებასთან ერთად შვილი და მეუღლეც გამოეცალა ხელიდან და ქალიშვილების ამარა დარჩა. თბილისში ყოფნა მელიტონს ბოლო ხანებში აღარ შეეძლო და ხშირად ვეზირიშვილების ოჯახში იმყოფებოდა. 1860 წლის შემოდგომა მან ოსიაურში გაატარა, აქვე მოუსწრო ზამთარსაც. დეკემბრის თვე ავბედითი გამოდგა მელიტონისთვის, აქ, ოსიაურში, დაასრულა სიცოცხლე თბილისის მაზრის თავადაზნაურობის ყოფილმა მარშალმა, უმაღლესი რანგის თარჯიმანმა- მელიტონ ბარათაშვილმა, როგორც ამბობენ, შავი ჭირი შეყრია და ამიტომ ვერ წაუსვენებიათ თბილისს. უხვთოვლობისას ვინ იზრუნებდა მის წასვენებაზე და აქვე აუგიათ წესი და სოფელ ოსიაურის სასაფლაოზე- საყდრის ჩრდილოეთ მხარეს მიუბარებიათ იგი მიწისთვის. შემდეგში მელიტონის გვერდით დაუკრძალავთ სიძე- დიმიტრი ვეზირიშვილი.

დაკარგული საფლავები

მელიტონის ქალიშვილებმა დიდხანს იცოცხლეს. ბარბარე 1919 წელს გარდაიცვალა 84 წლის, სოფიო- 1916 წელს 75 წლის.

როგორც ჩანს, ბარბარე ბოლო ხანებში თბილისში ცხოვრობდა და იქვე გარდაიცვალა. მისთვის წესი აუგია საქართველოს მომავალ პატრიარქს- კალისტრატე ცინცაძეს (მაშინ დეკანოზი იყო). პოეტის და ბარბარე დაუსაფლავებიათ ვერის იოანე ღვთისმეტყველ ეკლესიის გალავანში, ამჟამად საფლავი აღარ ჩანს. ეფემიას საფლავიც დაკარგულა ქაშვეთის ეკლესიის გალავანში.

P.S. მელიტონის საფლავზე მემორიალური დაფა გააკეთა ადგილობრივმა ხელისუფლებამ, მაგრამ, როგორც ბოლოს ვნახე, კიდევ ესაჭიროება შეკეთება…  ხომ შეიძლება, ერთხელ ისე საფუძვლიანად გააკეთონ, რომ შეკეთება 1 საუკუნე აღარ დასჭირდეს მაინც…