ერთ-ერთი საინტერესო ლიტერატურული მიმდინარეობა, რომელიც ქართულმა მწერლობამ გაიზიარა, რომანტიზმია _ ეპოქა, როდესაც ფორმისა თუ შინაარსის მხრივ სრულიად ახალი თვისებისა და სურნელის მქონე პოეზია შეიქმნა. ალექსანდრე ჭავჭავაძის, გრიგოლ ორბელიანისა და ნიკოლოზ ბარათაშვილის ლექსები ქართული პოეზიის შედევრებს წარმოადგენს, რომელთა შესწავლისა და გააზრებისთვის მთელი ეპოქის მიმოხილვა გვჭირდება.

სხვადასხვა ქვეყანაში მასწავლებლები ელექტრონულ თამაშებს სწავლების პროცესში იყენებენ. რატომ აკეთებენ ამას? რა ტიპის თამაშებს იყენებენ? როგორ ახდენენ მათ ინტეგრაციას კურიკულუმში? რა შედეგებს იღებენ? სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, რითია საინტერესო თამაშების გამოყენება საგანმანათლებლო სისტემისათვის? ეს არის იმ შეკითხვების ჩამონათვალი, რომლებსაც, შევეცდები, ევროპული სკოლების გამოცდილების მიმოხილვაზე დაყრდნობით ვუპასუხო.

თანამედროვე ინფორმაციულ სამყაროში ელექტრონული თამაშები კომერციულად წარმატებული, ძვირადღირებული ბიზნესია. მსოფლიოს თამაშების ინდუსტრია ისეთივე შემოსავლიანია, როგორც კინო-ინდუსტრია. წამყვანი კომპანიები დიდ თანხებს აბანდებენ თამაშების მოტივაციური ფაქტორის გასაძლიერებლად. მათში ბუნებრივად არის გამოხატული შემეცნებითი კომპონენტიც: რომელიმე თამაშის სპეციფიკურ მოცემულობებში გათვითცნობიერება და წარმატების მიღწევა, უმეტესწილად, გარკვეული უნარების შესწავლასა და გამოყენებას უკავშირდება.

საგანმანათლებლო ელექტრონული თამაშები მდიდარი ქვეყნებისათვისაც კი შედარებით ახალი მიმართულებაა. ელექტრონულ თამაშებში იგულისხმება: ვიდეო-თამაშები, ინტერნეტ-თამაშები, სტრატეგიები, სიმულაციები, სათავგადასავლო თამაშები, რბოლები, თავსატეხები და სხვ., რომლებიც კომპიუტერებზე, სათამაშო კონსოლებზე, მობილურ ტელეფონებზეა გათვლილი.

კომერციულ ფრონტზე მიღწეული წარმატებები განათლების ექსპერტებსა თუ მკვლევარებს უბიძგებს, რომ საგანმანათლებლო პროცესში თამაშების გამოყენების შესაძლებლობა საფუძვლიანად შეისწავლონ. ევროპულმა სასკოლო ქსელმა, ახლახანს, ევროპის ქვეყნების სკოლებში თამაშების გამოყენების კვლევა ჩაატარა, რომლის ზოგიერთ შედეგსაც ქვემოთ მოვიხსენიებ.

თამაშების ტიპები

საგანმანათლებლო მიზნით შექმნილი თამაშების გარდა, ევროპელი მასწავლებლები სწავლების პროცესში როგორც გასართობ, ისე კომერციულ თამაშებს იყენებენ. მათი ჩამონათვალი საკმაოდ მრავალფეროვანია. დასახელებებს შორის ზოგიერთი პოპულარული თამაშიც გვხვდება. თამაშის დასახელების ზომა მისი გამოყენების სიხშირეს აღნიშნავს.

სურათი 1

ევროპული ქვეყნების განათლების სისტემებში თამაშების გამოყენება უფრო ექსპერიმენტული ხასიათისაა. საგანმანათლებლო თამაშები, რომლებიც კურიკულუმშია შეტანილი, იშვიათია. მათი გამოყენება, ძირითადად, იმ ახალ გამოწვევებს ეხმაურება, რომელთა წინაშეც ეს სისტემები დგას (კერძოდ, სასწავლო პროცესით მოსწავლეთა უკმაყოფილება, მათი მოტივაციის გაზრდის აუცილებლობა). საგანმანათლებლო თამაშები მოიაზრება, ასევე, როგორც ახალი პედაგოგიური ინსტრუმენტი ე.წ. ძირითადი კომპეტენციების განვითარებისათვის.

მზარდი პრაქტიკა

განათლების სისტემების მასშტაბებთან მიმართებაში, სკოლებში კომპიუტერული თამაშების გამოყენების შემთხვევები არც ისე მრავალრიცხოვანია, თუმცა მათი რიცხვი მუდმივად იზრდება. თამაშების გამოყენების საკითხს სულ უფრო მეტი სემინარი და კონფერენცია ეძღვნება, ქვეყნდება აკადემიური სტატიებიც. ზოგ ქვეყანაში საგანმანათლებლო პროცესში თამაშების ექსპერიმენტული დანერგვა უშუალოდ განათლების სამინისტორების მიერ არის ინიცირებული. მაგალითად, ნიდერლანდებში პროექტი “თამაშების ატელიე” მობილურ თამაშებზე დაფუძნებული სწავლების განვითარებას გულისხმობს. პროექტის საპილოტე ფაზის შემდეგ ის ყველა საშუალო სკოლისთვის იქნება ხელმისაწვდომი. ზოგ შემთხვევაში, განათლების სამინისტრო სკოლებისთვის კომერციული საგანმანათლებლო თამაშების ლიცენზიებს იძენს (მაგალითად,Zoo Tycoon ავსტრიაში,

Hojby
School _ დანიაში). შოტლანდიაში სასკოლო დეპარტამენტი მხარს უჭერს მოძველებული კომერციული თამაშების გადახალისებას სასწავლო პროცესში გამოსაყენებლად.

ზოგადად, განათლების სისტემაში თამაშების გამოყენების ოთხი მოდელი გამოიყოფა:

ჩამორჩენილი მოსწავლეების დახმარება

თამაშები გამოიყენება იმ მოსწავლეთა დასახმარებლად, რომელთაც შემეცნებითი თუ ფსიქო-სოციალური ხასიათის პრობლემები აქვთ. ძირითადად, ეს საგაკვეთილო პროცესის შემდეგ ხდება, დაუძაბავად და ინდივიდუალურად. ასეთი მიდგომა საფრანგეთშია გავრცელებული.

განათლების მოდერნიზების საშუალება

ელექტრონული თამაშები განათლების სისტემაში დანერგილი სწავლების მეთოდების მოდერნიზაციის ერთ-ერთ ინსტრუმენტად მოიაზრება. ასეთ მოდელს სკოლის ადმინისტრაცია ხშირად უჭერს მხარს, რადგან ის მიმართულია მოსწავლეების სასკოლო გამოცდილების დასაახლოებლად მათ რეალურ სამყაროსთან, სადაც თამაშები დიდ როლს ასრულებს. ეს მიდგომა მოზარდებსა და უფროსებს იმაშიც ეხმარება, რომ ერთმანეთის წარმოდგენების შესახებ გაცილებით მეტი იცოდნენ.

ინოვაციისა და განსაკუთრებული უნარების განვითარების ხერხი

ეს მოდელი შემოქმედებითი და გარკვეულწილად, კომერციული უნარების განვითარებას უწყობს ხელს. ელექტრონული თამაშები აღიქმება, როგორც კარგი საშუალება, რომლის დახმარებითაც, მოსწავლები დამოუკიდებლად იძენენ კვლევის, კოოპერაციის, პასუხისმგებლობის, ინიციატივის გამოვლენის ჩვევებს. ეს მიდგომა განსაკუთრებით პოპულარულია დიდ ბრიტანეთში.

მომავალი მოქალაქეების ვირტუალურ სამყაროებში გათვითცნობიერების საშუალება

ამ შემთხვევაში, ელექტრონული თამაშები მედია-განათლებას უკავშირდება. აღნიშნული მიდგომის მიზანია, მოსწავლეებს სხვადასხვა თამაში და გამოხატვის სხვადასხვა საშუალება გააცნოს. თამაში ერთგვარ ხიდს წარმოადგენს კურიკულუმის საგნების სწავლებისკენ. ის კატალიზატორის როლს ასრულებს ტრადიციული საგნებისადმი მოსწავლეთა ინტერესის გაღვივებაში. ეს მიდგომა დანიასა და ნიდერლანდებშია გავრცელებული.

თამაშების გამოყენების პედაგოგიური ჩარჩოები

ევროპული პრაქტიკა გვიჩვენებს, რომ მასწავლებლები საგულდაგულოდ არჩევენ ელექტრონულ თამაშებს, მათი დიდაქტიკური ღირებულებებიდან გამომდინარე. უპირატესობა იმ თამაშებს ენიჭება, რომლებიც მოსწავლეთა დიფერენცირების და თითოეული მათგანისათვის სწავლების ინდივიდუალური ხერხისა და ტემპის გამოყენების საშუალებას იძლევა. დიდი ყურადღება ეთმობა თამაშის გამოყენების პირობებს. ზოგჯერ მასში მთელი კლასი მონაწილეობს, ორ ან მეტ გუნდად დაყოფილი, ზოგჯერ კი გუნდი სხვა კლასის ან სხვა სკოლის გუნდს ეთამაშება. შესაძლებელია თამაშის ინდივიდუალურ რეჟიმში განხორციელებაც. ნებისმიერ შემთხვევაში, დიდი მნიშვნელობა აქვს თამაშის შემდგომ დისკუსიას, რომლის დროსაც გამოყენებულ სტრატეგიებსა და სირთულეების დაძლევის გზებს განიხილავენ. მოსწავლეებს ისიც მოსწონთ, რომ უშუალო უკუკავშირი არსებობს მიღებულ შედეგსა და გამოყენებულ სტრატეგიასა თუ გაკეთებულ არჩევანს შორის. ეს საშუალებას აძლევს მათ, თითქმის მყისიერად დაინახონ საკუთარი სისუსტეები და მასწავლებლის დახმარებით, მათი დაძლევის გზები განსაზღვრონ.

მოსწავლეთა გაზრდილი მოტივაცია

კომპიუტერული თამაშების საგანმანათლებლო პროცესში ინტეგრაციის შედეგად, საგრძნობლად იზრდება მოსწავლეთა მოტივაცია. თამაშები მათ ყოველდღიურ რეალობას სასკოლო გარემოსთან აკავშირებს. მოსწავლეებს მოსწონთ ასევე “სათამაშო” ელემენტი და აქტიური შემეცნება “მოთამაშის” როლში, განსაკუთრებით, სათამაშო ამოცანის გადაწყვეტის პროცესში.

საკლასო თამაშები მოსწავლეთა თავდაჯერებულობასაც ზრდის. უფრო გამოცდილ მოსწავლეებს თანატოლების დახმარების საშუალება ეძლევათ, რაც მათ კმაყოფილებას ანიჭებთ. ზოგადად, კარგად გააზრებული სათამაშო ატმოსფერო სწავლასთან და შეცდომებთან დაკავშირებულ დრამატულ მომენტებს ხსნის. ეს კი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია საგაკვეთილო პროცესში დაბალი აკადემიური მოსწრების მქონე მოსწავლეების ჩართულობის გასაზრდელად.

თამაშები ზოგიერთ უნარ-ჩვევას საგრძნობლად აუმჯობესებს, კერძოდ, სოციალურ, ინტელექტუალურ, სივრცით-რითმულ უნარ-ჩვევებს. თუმცა ჯერ კიდევ არ არის ბოლომდე ნათელი თამაშების უშუალო გავლენა კონკრეტული საგნის ცოდნასა და მასთან დაკავშირებული უნარების განვითარებაზე.

თამაშების ურთიერთქმედება ტრადიციულ პედაგოგიკასთან

ევროპის სკოლებში თამაშის გამოყენებას ხშირად წინ უსწრებს გარკვეული შემზადება. მაგალითად, რომელიმე ისტორიულ პიროვნებასთან დაკავშირებული თამაშების დაწყებამდე მოსწავლეები ეცნობიან ლიტერატურას ან დოკუმენტურ მასალებს შესაბამის პერიოდზე, თავად ამ პიროვნებაზე. თამაშის მოლოდინი უჩვეულოდ აძლიერებს მოსწავლეთა მოტივაციას და წაკითხულისადმი ინტერესს. ზოგჯერ წაკითხული მასალა გამოიყენება თამაშის ახალი სცენარების, მოქმედი პირების ან სპეციფიკური პირობების შესაქმნელად. თამაშისა და ტრადიციული სწავლების მეთოდების შეჯერება ხელს უწყობს შესწავლილი მასალის განმტკიცებას და უკეთ დამახსოვრებას.

თამაშის შემდეგ მოსწავლეები დიდი ენთუზიაზმით გამოხატავენ საკუთარ შთაბეჭდილებებს დღიურებში, ნახატებსა თუ ფოტოებში. ისინი ბუნებრივად არიან მოტივირებულები, რომ თამაშის ორბიტაში უფრო ფართო აუდიტორია მოაქციონ.

თანამშრომლობის გამოცდილება

მასწავლებლები, რომლებიც საგაკვეთილო პროცესში თამაშებს აქტიურად იყენებენ, ერთმანეთს და ასევე, ამ საკითხში ნაკლებად გამოცდილ კოლეგებს გამოცდილებას უზიარებენ. ასეთი ინტერაქცია, მეტწილად, ინტერნეტის საშუალებით ხდება. თანამშრომლობითი სოციალური ქსელი იმთავითვე ყალიბდება, როცა, რაიმე ცენტრალიზებული პროექტის ფარგლებში, გარკვეული თამაშის ადაპტირება ან ტესტირება იგეგმება. თავდაპირველად თამაშის დიზაინის შექმნაში მასწავლებელთა მცირე ჯგუფი მონაწილეობს, შემდეგ ტექნიკური ჯგუფი ერთვება. მომდევნო ეტაპზე საკუთარ კლასში თამაშის პილოტირებას უფრო მეტი მასწავლებელი ახდენს. მათი შენიშვნებისა და რეკომენდაციების გათვალისწინებით, თამაშის საბოლოო გამართვა და ფართო სასკოლო ქსელში გაშვება ხდება. ეს ყველაფერი ხელს უწყობს მასწავლებელთა ურთიერთობის გაღრმავებას ისტ-მენეჯერებთან, ბიბლიოთეკარებთან და კოლეგებთან. ელექტრონული თამაშების შესახებ ინფორმაციას კი არცთუ იშვიათად მშობლებიც იღებენ.

მასწავლებელთა შეხედულებები

რას ელის მასწავლებელი სკოლაში ელექტრონული თამაშების გამოყენებისგან? ევროპელი მასწავლებლები მიიჩნევენ, რომ “იდეალური” თამაში უნდა შეიცავდეს ღირებულ შინაარსსა და ინფორმაციას, უნდა იყოს ადვილად გასაგები და გამოსაყენებლად მარტივი, ასევე, დიდაქტიკურად სწორად სტრუქტურირებული.

ელექტრონული თამაშების გამოყენებისას მასწავლებელთა სტანდარტული პრობლემები უკავშირდება სილაბუსთან მის თავსებადობას, სწავლების დროის ორგანიზებას და კომპიუტერების ნაკლებობას, ასევე, თამაშების შეძენა-ლიცნზირების ხარჯებს, შესაბამისი ტრენინგების ნაკლებობას, შესაძლო ნეგატიურ გავლენებს და სხვ.

ქართული პერსპექტივა

ქართული სკოლების სრული ინტენეტიზაციის პროცესი დამამთავრებელ ფაზაში შედის. ელექტრონული სასწავლო რესურსები მასწავლებლებისა და მოსწავლეებისთვის უკვე ხელმისაწვდომია (ქიმიის ვირტუალური ლაბორატორია, ფიზიკის ლაბორატორია, https://soft.dlf.ge). გარკვეულ ეტაპზე, შესაძლოა, რამდენიმე თამაშის საპილოტე რეჟიმში გაშვებაც განხორციელდეს, წარმატებულ უცხოურ გამოცდილებაზე დაყრდნობით. შესაბამისი ინიციატივის არსებობის შემთხვევაში, უცხო ენების შესასწავლი ასეთი თამაშების შეძენა და ადაპტაცია ნაკლებ სირთულეებს დაუკავშირდება. მიზანშეწონილი იქნებოდა, ასევე, ახალი ინიციატივების ხელშეწყობაც, მათ შორის, ენთუზიასტი მასწავლებლებისა და პროგრამისტების მიერ ექსპერიმენტული სათამაშო პროექტების განხორციელება.

როდესაც სკოლის ხელმძღვანელს
სურს, გახდეს ეფექტიანი ლიდერი, მისი მდგომარეობა შეიძლება იყოს მხოლოდ ორგვარი:
ის ან უკვე ორგანიზაციის ხელმძღვანელია, მაგრამ ხედავს, რომ მის მიერ არჩეული მეთოდები და მიდგომები არ ამართლებს და
სურს გახდეს უკეთესი ხელმძღვანელი, ან ემზადება ორგანიზაციის ხელმძღვანელობისთვის და სურს განივითაროს ეფექტიანი ლიდერის უნარები, წარმატებით გამოიყენოს
ისინი პრაქტიკაში. სკოლის ხელმძღვანელის ორივე მდგომარეობას აქვს თავისი დადებითი და უარყოფითი მხარეები.
ხელმძღვანელი, რომელიც დიდი ხანია მისდევს პრაქტიკულ საქმიანობას და აქვს დიდი გამოცდილება, რომელიც მისთვის ძალიან ნაცნობი,
ახლობელი და თავისთავადია, უფრო ნაკლებად იზიარებს სიახლეებს, სკეპტიკურად უყურებს ცოდნას, რომელსაც მას გადასცემენ და ჰგონია, რომ უკვე იმდენი ნახა და გამოსცადა, თავის სფეროში ახალს ვეღარაფერს გაიგებს. ის ლიდერი კი, რომელიც კარიერისთვის ემზადება, ღიად იღებს ყველა სიახლეს,
ისრუტავს ცოდნას და აკლია
საკითხებისადმი კრიტიკული მიდგომა. როგორც წესი, ის სიხარულით ელისშესაძლებლობას,
როცა პრაქტიკაში გამოიყენებს შეძენილ
ცოდნას და ნაკლებად აქვს იმ სირთულეების მოლოდინი, ყოველგვარი სიახლის დანერგვას რომ  სდევს თან.

საიდან
უნდა დაიწყოს ეფექტურმა ლიდერმა საკუთარი
კომპეტენციის ამაღლება? რა
არის პირველი და
აუცილებელი პირობა საიმისოდ, რომ სკოლის დირექტორმათავისიპროფესიული განვითარება დაგეგმოს
და განახორციელოს?

პირველი აქტივობა, რასაც ხელმძღვანელი
ახორციელებს პროფესიული განვითარებისთვის, საკუთარ საჭიროებათაშეფასებაა. სკოლის დირექტორი ეფექტური ხელმძღვანელი რომ გახდეს, პირველ რიგში,
უნდა დაადგინოს, რა აკლია საიმისოდ, რომ იყოს ეფექტური ლიდერი. სხვაგვარად
რომ ვთქვათ, მას
სჭირდება თვითშეფასება.

თვითშეფასება ის მოქმედებაა,
რომელიც ხელმძღვანელისგან
განსაზღვრულ ფუნდამენტურ უნარებს მოითხოვს,
ისეთებს, როგორიცაა გულწრფელობა,
გაცნობიერებული არაკომპეტენტურობა, თვითკრიტიკისა
და თვითანალიზის
უნარი, სიტუაციის სწორად შეფასების უნარი.

თვითშეფასების დროს დირექტორს უნდა შეეძლოს თქვას: მე როგორც ხელმძღვანელმა ვიცი, როგორია წარმატებაზე ორიენტირებული ორგანიზაცია და ისიც ვიცი, რა უნარები სჭირდება
ლიდერს, რომ ორგანიზაცია
წარმატებულად მართოს. როდესაც კრიტიკულად შევაფასებ საკუთარ შესაძლებლობებს, მივხვდები,
რომელი უნარების განვითარება მჭირდება საიმისოდ, რომ ორგანიზაციას/სკოლას წარმატება მოვუტანო.

თვითშეფასების სრული სურათის შესაქმნელად
არსებობს სხვადასხვა დამხმარე საშუალება: კოლეგების შეფასება; დაინტერესებული მხარეების მიერ პირისროგორც
სკოლის ხელმძღვანელის საქმიანობის
შეფასება და პროფესიული სტანდარტი.

პროფესიული სტანდარტი და ეთიკის
კოდექსი პირდაპირ კარნახობს სკოლის ხელმძღვანელს, რას მოითხოვს სახელმწიფო  მისგან, რათა იგი ეფექტური დირექტორი იყოს და სკოლა წარმატებულ
ორგანიზაციად აქციოს.

განვიხილოთ კონკრეტული მაგალითი
სკოლის დირექტორის სტანდარტიდან და თვითშეფასების მაგალითი.

ამონარიდი სკოლის დირექტორის
სტანდარტიდან:

მუხლი 4. სასწავლო პროცესის
მართვა

4.1 საჯარო სკოლის დირექტორი
ზრუნავს მოსწავლეთა მიღწევების გაუმჯობესებაზე და ხელს უწყობს თითოეული მოსწავლის შესაძლებლობების
სრულფასოვან რეალიზებას.

ამ  მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული სტანდარტის
შესრულება  განისაზღვრება შემდეგი ინდიკატორებით:

ა)
ზოგადი განათლების ეროვნული მიზნებისა და ეროვნული სასწავლო გეგმით განსაზღვრული შედეგების
მისაღწევად შემუშავებულია მოსწავლეთა საჭიროებებზე ორიენტირებული სასკოლო სასწავლო
გეგმა;

ბ)
სასკოლო სასწავლო გეგმაში გათვალისწინებულია საზოგადოებაში  მიმდინარე ცვლილებები და მათი შესაძლო გავლენა მოსწავლეთა  მიღწევებზე;

გ)
საჯარო  სკოლაში დასახულია თითოეული მოსწავლის
მაღალი აკადემიური მოსწრების მოლოდინი და გამოიყენება მოსწავლეთა მიღწევების გაუმჯობესების
სტრატეგიები;

დ)
საჯარო სკოლაში უზრუნველყოფილია სასწავლო პროცესისა და მოსწავლეთა მიღწევების მუდმივი
შეფასება მათი გაუმჯობესების მიზნით;

ე)
საჯარო სკოლაში გამოიყენება სწავლების თანამედროვე სტრატეგიები, მეთოდები და რესურსები;

ვ)
საჯარო სკოლის დირექციასა და მასწავლებლებს გაზიარებული აქვთ  მოსწავლეთა მიღწევების გაუმჯობესებასთან დაკავშირებული
ხედვა და პასუხისმგებლობა.

სტანდარტში ფორმულირებულია,
რა უნდა შეძლოთ თქვენ როგორც სკოლის ხელმძღვანელმა და რა ცოდნასა და უნარებს მოითხოვს
ამ დავალების შესრულება თქვენგან, ხოლო მომდევნო პუნქტში გაწერილია ინდიკატორები, რათა
შეფასდეს, როგორ აისახა პრაქტიკულად სკოლის წარმატებაზე ის, რაც თქვენ გააკეთეთ.

შესაძლებლობებისა და ცოდნის
თვითშეფასებისთვის, პირველ რიგში, დაიწყეთ ინდიკატორების გაანალიზება:

თუ შეადგენთ თვითშეფასების ასეთ კითხვარს და
გულწრფელად და ობიექტურად შეავსებთ მას, ხელთგექნებათ იმ საკითხების ჩამონათვალი, რომლებზეც გჭირდებათ ყურადღების
გამახვილება პროფესიული განვითარებისას. ყველა იმ საკითხზე, რომელზეც უპასუხეთ “არა”, გჭირდებათ ახალი
და დამატებითი  ინფორმაცია.

სკოლის ხელმძღვანელის სტანდარტის
მიხედვით შეადგინეთ კითხვარი და პასუხი გაეცით ყველა კითხვას. ბოლოს დააჯამეთ ის საკითხები,
რომლებზეც უპასუხეთ “არა”. ეს საკითხები გადაიტანეთ ცალკე ფურცელზე. ამ ფურცელზე თქვენ ახლა იმ საკითხების ჩამონათვალს ხედავთ, რა კუთხითაც გჭირდებათ პროფესიული განვითარება. თუ გააანალიზებთ, დაინახავთ,
რომ ზოგიერთი საკითხი ერთმანეთს ფარავს ან თემატურად ერთმანეთთან ძალიან ახლოს დგას.
ასეთი საკითხები გააერთიანეთ. ამგვარად თვითშეფასების საფუძველზე ჩამოყალიბებული პროფესიული
განვითარების გეგმა შედარებით მოკლე და  თქვენთვის
უფრო გასაგები გახდება. თუნდაც ჩამონათვალი ძალიან გრძელი იყოს, ეს ნუ დაგთრგუნავთ;
საკითხების სიმრავლე იმას ნიშნავს, რომ თქვენ კრიტიკული ხართ საკუთარი თავის მიმართ
და ბევრის მიღწევა გსურთ პროფესიაში. კარგი შანსი გაქვთ, ძლიერ პროფესიონალად ჩამოყალიბდეთ.

ახლა მიუბრუნდით თქვენი პროფესიული
განვითარების გეგმას და დაიწყეთ დაგეგმვა: პირველ რიგში რომელ საკითხზე გსურთ დამატებითი
ინფორმაციის მიღება, რომელი უნარის განვითარება გსურთ ყველაზე მეტად?

პროფესიული
განვითარების შესაძლებლობები: პროფესიული განვითარება ერთ–ერთი აუცილებელი პირობაა საიმისოდ, რომ ადამიანი კონკურენტუნარიან კადრად დარჩეს შრომის ბაზარზე. ცოდნა
მალე ძველდება და მას განახლება სჭირდება. სხვაგვარად ძნელია, ფეხი აუწყო დროს და სისტემაში
არსებულ ცვლილებებს.

პროფესიული განვითარება სურს ყველა
იმ ხელმძღვანელს, ვისთვისაც პროფესია მნიშვნელოვანია, მაგრამ ყოველთვის
ჩნდება კითხვა: როგორ
უნდა განვვითარდე პროფესიულად, რა შესაძლებლობები არსებობს საიმისოდ, რომ  აქტუალური ცოდნა მქონდეს და შესაბამისი უნარებით
ვიყო აღჭურვილი?

პროფესიულ განვითარებაში ყველაზე
მეტად საკუთარი თავი დაგეხმარებათ. თქვენზე უკეთ არავინ იცის, რა საკითხების შესახებ გჭირდებათ ცოდნის გაღრმავება. თვითშეფასების
საფუძველზე თქვენ ეს უკვე დაადგინეთ. ახლა შეგიძლიათ, თვითგანვითარებაზე ზრუნვა დაიწყოთ.

პროფესიული განვითარების ერთ–ერთი ყველაზე გავრცელებული ფორმაა ტრენინგი. ტრენინგი სწორედ იმ საკითხის შესახებ უნდა გაიაროთ, რომელიც თქვენს საჭიროებას შეესაბამება. ტრენინგის მიმართ
თქვენი მოლოდინი ზომიერად ოპტიმისტური უნდა იყოს. ტრენინგზე მიიღებთ ახალ ინფორმაციას,
შესაძლოა, თქვენთვის ნაცნობი ინფორმაციაცმოისმინოთ. საბოლოო ჯამში თქვენზეა დამოკიდებული, ტრენინგზე მიღებული ცოდნიდან რას
გამოიყენებთ და როგორ. ვერცერთი
ტრენინგი ვერ მოახდენს სასწაულს, თუ თავად არ წამოიღეთ იქიდან საუკეთესო.

პროფესიული განვითარების ყველაზე იაფი და ეფექტიანი ფორმა კოლეგებთან ცოდნისა და გამოცდილების გაზიარებაა. სკოლის დირექტორები მრავალ სირთულეს აწყდებიან
სასწავლო პროცესის ხელმძღვანელობისა თუ თავიანთ საქმიანობასთან
დაკავშირებული სხვა მოვალეობების შესრულებისას. ამ პრობლემებს ყველა ინდივიდუალურად
წყვეტს და იღებს გამოცდილებას იმის თაობაზე, რამდენად იმუშავა ან ვერ იმუშავა
მის მიერ გატარებულმა ღონისძიებებმა.

პროფესიონალისთვის ერთ–ერთი ყველაზე ფასეული რამ გამოცდილებაა. გამოცდილება, რომელიც არ გვაძლევს
საშუალებას, ხელმეორედ მოგვივიდეს ერთხელ უკვე
დაშვებული შეცდომა; გამოცდილება,
რომელიც ჩვენი იარაღია სირთულეებთან ბრძოლაში; დაბოლოს, გამოცდილება,
რომელიც პროფესიონალის ერთ–ერთი უმთავრესი ღირსებაა. კოლეგებთან ამ გამოცდილების გაზიარება ბევრ მნიშვნელოვან ინფორმაციას მოგცემთ და პრაქტიკული საქმიანობის ეფექტიანად განხორციელებაში დაგეხმარებათ. თქვენ, ფაქტობრივად,
ისწავლით სხვის მიერ დაშვებული შეცდომების, სხვისი გამოცდილების საფუძველზე, თუმცა
აუცილებლად მოგიწევთ საკუთარი გამოცდილების შეძენაც, რომელსაც შემდეგ სხვები გაიზიარებენ
და ისწავლიან თქვენგან.

პროფესიული განვითარების უალტერნატივო
და აუცილებელი პირობაა საკუთარ პიროვნულ განვითარებაზე ზრუნვა. არსებობს ისეთი ცოდნა
და უნარები, რომლებიც დაგჭირდებათ როგორც სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებისას,
ასევე ყოველდღიურ ცხოვრებაშიც. მაგალითად, კომუნიკაცია.  ეფექტიანი კომუნიკაცი საჭიროა როგორც თანამშრომლებთან,
მშობლებთან, ასევე კოლეგებთან, მეზობლებთან, ხელმძღვანელებთან ურთიერთობისას.

პიროვნული განვითარების მაგალითია
ენების შესწავლა. თუ თქვენ ჯერ არ იცით უცხო ენა, სწორედ დროა, მისი შესწავლა დაიწყოთ.
ენების შესწავლა, გარდა იმისა, რომ პროფესიონალიზმს განსაკუთრებულ ელფერს ანიჭებს,
მეცნიერული დასაბუთებით, გამაახალგაზრდავებლად მოქმედებს ტვინის უჯრედებზე. თუ რომელიმე
ახალი კომპიუტერული პროგრამით დაინტერესდით, ისწავლეთ. ის გამოგადგებათ როგორც სამსახურში,
ასევე პირადი საქმეების მოსაგვარებლადაც.

პიროვნული განვითარებისთვის
საუკეთესო საშუალებაა პროფესიული ლიტერატურის კითხვა. მოიძიეთ ახალი სახელმძღვანელოები
სკოლის ხელმძღვანელებისა და მასწავლებლებისთვის, გაუკვალეთ გზა ბიბლიოთეკისკენ მასწავლებლებსა
და მოსწავლეებს. მოსწავლეთა წიგნიერების ამაღლებაზე არაფერი ახდენს ისეთ გავლენას,
როგორსაც მისაბაძი მაგალითი – დირექტორი, რომელიც ბიბლიოთეკის ხშირი სტუმარია და გამუდმებით
ზრუნავს თავის პროფესიულ განვითარებაზე.