
რეპეტიტორობა დიდხანს იყო დამახასიათებელი
აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნებისთვის – ისეთებისთვის,
როგორებიც არიან იაპონია, ჰონკონგი, სამხრეთი კორეა, ტაივანი. ბოლო დროს მან იმატა
აზიის სხვა ნაწილშიც, ასევე – აფრიკაში, ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაშიც. ფაქტორები,
რომლებიც გავლენას ახდენს რეპეტიტორობის ზრდაზე, სხვადასხვანაირია, მაგრამ ის ყველგან
მნიშვნელოვნად აისახება სწავლებასა და ოჯახის შემოსავლებზე. მაღალშემოსავლიან ოჯახებს
საშუალება აქვთ, რაოდენობრივადაც და ხარისხობრივადაც უკეთესი დამატებითი სწავლება შესთავაზონ
შვილებს. ასეთ ბავშვებს შეუძლიათ, უკეთესად ისწავლონ სკოლაშიც და საბოლოოდ მაღალანაზღაურებადი
სამსახურიც იშოვონ. დაბალშემოსავლიანი ოჯახების შვილები კი, რომელთაც ამის საშუალება
არ აქვთ, შეიძლება ჩამორჩნენ თანატოლებს და ზოგიერთმა თავიც კი დაანებოს სწავლას. კერძო
მომზადება უშუალო გავლენას ახდენს რეპეტიტორების ხელფასებზე, ხელს უწყობს პროფესიონალების
დასაქმებას და შემოსავლის ზრდას.
რეპეტიტორობა განათლების სისტემის
ჩრდილოვანი მხარეა. ასეთად ის რამდენიმე მიზეზის გამო განიხილება.
●
უპირველესად, ის არსებობს მხოლოდ
იმიტომ, რომ არსებობს საყოველთაო განათლების სისტემა.
●
მეორე – ის ასახავს საყოველთაო განათლების სისტემის მდგომარეობას; განათლების სისტემის
ცვლილება სტრატეგიის ან ხელმისაწვდომობის მიმართულებით უმალვე ცვლის ჩრდილოვან სისტემასაც.
●
მესამე – თითქმის ყველა საზოგადოებაში მეტი ყურადღება ექცევა ძირითად სისტემას და არა
ჩრდილოვანს.
●
მეოთხე – ჩრდილოვანი სისტემის მახასიათებლები ნაკლებად მკაფიოა, ვიდრე ძირითადის.
რეპეტიტორობა მსხვილი ინდუსტრიაა აზიის ქვეყნების უმრავლესობაში
და ვითარდება აფრიკაში, ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში. განსაკუთრებით შესამჩნევია
ეს ფენომენი განათლების სტადიის გარდამავალი ეტაპებისთვის, როდესაც მოსწავლე გადადის
დაწყებითი კლასებიდან შუალედურში ან შუალედურიდან მაღალში.
რეპეტიტორობა მნიშვნელოვან გავლენას
ახდენს სწავლის ხარისხსა და შემოსავლებზე. ზოგ მოსწავლეს დამატებითი დახმარების გარეშეც
შეუძლია სწავლა, მაგრამ ოჯახები მეტი კონკურენტუნარიანობისთვის მაინც აგრძელებენ მათ
მომზადებას. მეორე მხრივ, სხვებს, რომლებიც არცთუ კარგად სწავლობენ, ეშინიათ, არ ჩამორჩნენ,
თუ რეპეტიტორების დახმარება არ გამოიყენეს. აქ ჩნდება კითხვები სამართლიანობის შესახებ.
ზოგიერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ რეპეტიტორის დახმარება არა მარტო განათლების პროცესში
მაღალ მიღწევებს უწყობს ხელს, არამედ მომავალში ამ ბავშვების შემოსავალზეც ახდენს გავლენას.
ეს საქმიანობა განსაზღვრავს თავად
რეპეტიტორების შემოსავალსაც. ბევრი დამკვირვებელი კრიტიკულადაა განწყობილი რეპეტიტორობის
ინსტიტუტისა და მისი შედეგებისადმი, მაგრამ მისი დადებითი მხარეებია მასწავლებლების
(და ამ სფეროში მოღვაწე სხვა პირების) დასაქმება და შემოსავალი.
რეპეტიტორობის
მოდელები და ვარიანტები
ძნელია, ჩრდილოვან განათლებაზე მონაცემების
მოძიება, რადგან მას ძირითადად არაფორმალური ხასიათი აქვს. რეპეტიტორები ხშირად არ
არიან რეგისტრირებულნი, რათა გადასახადებს თავი აარიდონ და მოსწავლეთა რაოდენობაც ცვალებადია.
მოსწავლეებიც ხშირად არ ახმაურებენ ამ ფაქტს – ერიდებათ, რომ დახმარება სჭირდებათ ან
არ სურთ, ხაზი გაუსვან მათ კონკურენტულ უპირატესობას თანაკლასელების მიმართ, მაგრამ
კვლევებმა გარკვეული მოდელები და ვარიანტები მაინც გამოავლინა.
მშობელთა დიდი ნაწილისთვის რეპეტიტორთან
ბავშვის მიყვანა მშობლიური მზრუნველობის გამოხატულებაა. რეპეტიტორების დაქირავება უფრო
დიდი სტრატეგიის ნაწილია – როდესაც მშობლები დიდ იმედებს ამყარებენ განათლებაზე, მათთვის
მნიშვნელოვანია გარემო, რომელიც ბავშვებს შემეცნებით აზროვნებას უვითარებს და საერთოდ,
ყურადღებას აქცევენ შვილების სწავლას. ასეთი მიდგომები დამახასიათებელია ამბიციური
და ელიტური ოჯახებისთვის. მათი ინვესტიცია ადამიანურ და სოციალურ კაპიტალში მართლაც
უწყობს ხელს სწავლის ფასეულობის განვითარებას და გრძელვადიან პერსპექტივაში აუცილებლად
უზრუნველყოფს დახარჯული საშუალებების უკან დაბრუნებას. ბავშვები, რომლებიც ასეთ დამატებით
განათლებას იღებენ, წესისამებრ, უკეთ სწავლობენ სკოლაში და განათლების სისტემის უფრო
მაღალ სააფეხურზე აგრძელებენ სწავლას.
მათთან მკვეთრ კონტრასტს ქმნიან დაბალშემოსავლიანი
ოჯახები, რომლებიც მასწავლებლების მხრივ მუდმივად აწყდებიან მათი შვილების „დახმარების”
მოთხოვნას. მაგ., კამბოჯაში მასწავლებლები თავიანთ მოსწავლეებს გაკვეთილების შემდეგ
კერძო გაკვეთილებზე სიარულს სთხოვენ. ეს თითქოს არ არის სავალდებულო, მაგრამ მშობლებმა
იციან, რომ თუ შვილები ამ დამატებით გაკვეთილებზე არ ატარებს, მათ არა მარტო არ ეცოდინებათ
ის, რაც პროგრამით უნდა იცოდნენ, არამედ მასწავლებლის მხრივ ცუდ მოპყრობასაც შეეჯახებიან,
პრობლემები შეექმნებათ კლასიდან კლასში გადასვლისას.
ორი განსხვავებული მაგალითი ერთსა
და იმავეზე მეტყველებს: მშობელმა უნდა გათვალოს, როგორი გადაწყვეტილება მიიღოს.
კიდევ ერთი მაგალითი იმისა, როგორ
დაიფაროს განათლების სისტემის ნაკლი. ეგვიპტეში საბაზო სკოლის დამამთავრებელი ეროვნული
გამოცდის შედეგები განსაზღვრავს, ვინ მოხვდება პროფესიული განათლების არაპრესტიჟულ
სასწავლებლებში და ვინ წავა ჩვეულებრივ საშუალო სკოლაში, საიდანაც სახელმწიფო უნივერსიტეტში
მოხვედრა გარანტირებულია. კარგშემოსავლიანი ოჯახები ინვესტიციას დებენ რეპეტიტორებში,
რომ დაეხმარონ შვილებს გამოცდების ჩაბარებაში და საშუალო სკოლაში მოხვედრაში. ასეთი
ოჯახები იგებენ იმით, რომ ადრეულ დანახარჯს იბრუნებენ უნივერსიტეტებში – სახელმწიფო
სუბსიდირების, ხოლო შემდგომ, მუშაობის დაწყებისას, შედარებით მაღალი ხელფასების ხარჯზე.
ამ მაგალითებიდან შეიძლება გამოვიტანოთ
დასკვნა, რომ ზოგიერთ ოჯახს იმედგაცრუება ეუფლება, რადგან განათლება მოითხოვს ხარჯებს,
რომელიც წლიდან წლამდე იზრდება. ამ მიზეზით შეიძლება სკოლაც კი მიატოვებინონ ბავშვს.
გარდა ამისა, მშობლები გადაწყვეტილებას იღებენ ბავშვის სქესის მიხედვით. ზოგიერთ ქვეყანაში
მიაჩნიათ, რომ ინვესტირება ბიჭის განათლებაში ჯობს, რადგან ის უფრო იოლად იშოვის სამსახურს.
რეპეტიტორობის
ეფექტურობა
თუ რეპეტიტორობას ინვესტიციის კუთხით
განვიხილავთ, აღმოჩნდება, რომ დანახარჯი ყოველთვის არ იძლევა შედეგს. ბევრი რამ დამოკიდებულია
არა მხოლოდ რეპეტიტორობის ხარისხსა და ორიენტაციაზე, არამედ მოსწავლის მოტივაციასა
და უნარებზეც, ასევე – განათლების სისტემის სტრუქტურასა და კონტექსტზე. ამ მხრივ არც
ისე ბევრი კვლევაა ჩატარებული, მაგრამ რაც ჩატარდა, ყურადღებას იმსახურებს.
კვლევებმა აჩვენა, რომ, მაგალითად,
მავრიკიაში რეპეტიტორობა ზემოქმედების ყველაზე ეფექტური საშუალებაა კითხვის უნარის
განსავითარებლად. საბერძნეთში ასევე გამოვლინდა დადებითი კორელაცია კერძო რეპეტიტორობასა
და აკადემიურ მიღწევებს შორის. გერმანიაში რეპეტიტორებთან მოსიარულე ბავშვებს უფრო
მაღალი მაჩვენებლები და მოტივაცია აქვთ. იგივე სურათია კენიაში, სადაც იშვიათობაა,
როდესაც მოსწავლე მეორე წელსაც რჩება კლასში და საერთოდ, ბავშვები იქ მაღალ აკადემიურ
შედეგებს აჩვენებენ.
სხვა კვლევები, პირიქით, იმაზე მეტყველებს,
რომ რეპეტიტორობა კორელაციაში არ არის აკადემიურ მიღწევებთან. ეგვიპტეში ის გავლენას
არ ახდენს მოსწრებაზე. გამოითქვა ვარაუდი, რომ სკოლაში აკადემიური მიღწევების განმსაზღვრელი
ფაქტორია მოსწავლეთა დამოკიდებულება სწავლისადმი და არა რეპეტიტორთან მეცადინეობა.
სინგაპურის ელიტურ ოჯახებში გამოვლინდა უარყოფითი გავლენა ბავშვთა გადატვირთულობის
გამო. ინგლისში აღმოჩნდა, რომ გოგონები ბიჭებზე ნაკლებად აუმჯობესებენ შედეგებს.
კვლევების შედეგებს სიფრთხილით უნდა
მოვეკიდოთ, რადგან სხვადასხვა პირობებში სხვადასხვა კატეგორიის მოსწავლეებისთვის გამოიყენება
რეპეტიტორობის განსხვავებული ფორმები. რეპეტიტორობის ზოგიერთი ფორმა მიმართულია სიტუაციის
გამოსწორებისკენ, ზოგი – დახმარებისკენ, რომ თანატოლებს არ ჩამორჩნენ, ზოგან კი მას
ცოდნის გაფართოებისთვის იყენებენ. ამასთან, რეპეტიტორებად მუშაობენ როგორც კვალიფიციური
პროფესიონალები, ისე სტუდენტები და სკოლის მაღალი კლასის მოსწავლეებიც კი. ბევრი რამაა
დამოკიდებული ბავშვისა და მშობლის მოტივაციაზეც. ზოგჯერ კერძო მასწავლებელთან ბავშვი
წამხედურობის გამო დაჰყავთ, ზოგჯერ კი იმისთვის, რომ უსაქმოდ არ იყოს. მოტივაციისა
და რეპეტიტორობის ფორმების ასეთი მრავალფეროვნების დროს მოსალოდნელია, შედეგები განსხვავებული
იყოს. და მაინც, გონივრულად მიგვაჩნია, ვურჩიოთ შეძლებულ ოჯახებს, თანხა რეპეტიტორებში
დააბანდონ, რადგან ეს საგრძნობლად ზრდის მათი შვილების შედეგებს სასკოლო სისტემაში.
სოციალური
გადანაწილება (სტრატიფიკაცია) და ხელისუფლების რეაქცია
იმის გათვალისწინებით, რომ კერძოდ
მომზადების რაოდენობა და ხარისხი ოჯახის შემოსავალზეა დამოკიდებული, რეპეტიტორობა უდაოდ
წარმოადგენს სოციალური სტრატიფიკაციის დახმარებისა და გაძლიერების მექანიზმს. გარდა
ამისა, ის უმთავრესად ქალაქებშია ხელმისაწვდომი. მიზეზთა გამო ხელისუფლებას აშფოთებს
რეპეტიტორობის არსებობა და სხვადასხვანაირი რეაქცია აქვს ამ ფაქტზე.
ზოგიერთი ხელისუფლება უძლურია, რამე
მოიმოქმედოს რეპეტიტორების წინააღმდეგ. ეს დამახასიათებელია იმ ქვეყნებისთვის, სადაც
პედაგოგები იძულებული არიან, მცირე ხელფასების გამო დამატებითი შემოსავალი ეძებონ.
მაგალითად, აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში, ჩინეთში, ვიეტნამში. მრავალი პედაგოგისთვის
რეპეტიტორობა საარსებო წყაროა. ხელისუფლება უკმაყოფილოა, მაგრამ მას არ გააჩნია რესურსი
მასწავლებლისთვის სათანადო ხელფასის გადასახდელად.
ზოგიერთ ქვეყანაში ხელისუფლება აკრძალვასაც
მიმართავს. მაგალითად, მავრიკიაში სადაც რეპეტიტორობას სუსტი განათლების სისტემა წარმოშობს.
სკოლა ვერ უზრუნველყოფს გამოცდების წარმატებით ჩაბარებას, ამიტომ მოსწავლეებს რეპეტიტორის
დახმარება სჭირდებათ. ხელისუფლებამ აკრძალა ეს საქმიანობა, მაგრამ უშედეგოდ. ასეთივე
სურათია სამხრეთ კორეაში. ორივეგან ხელისუფლება აკრძალვის მთავარ მიზეზად ასახელებდა
სკოლებს შორის უთანაბრობის შემცირებას, მაგრამ ამ მეთოდებმა არ იმუშავა. პირიქით, აკრძალვამ
რეპეტიტორობა უფრო მოთხოვნადი გახადა.
იაპონიაშიც მსგავსი სიტუაციაა. იქ
არსებობს juku –
„აუცილებელი ორგანიზაცია” იმ ნაპრალის ამოსავსებად, რომელიც არსებობს იაპონიის განათლების
სისტემაში სახელმწიფო სკოლებში სწავლებასა და მისაღები გამოცდების მასალას შორის. წარჩინებულ
ბავშვებს იქ ცოდნის გასაღრმავებლად გზავნიან, ხოლო ჩამორჩენილებს – იმისთვის, რომ თანაკლასელებს
დაეწიონ.
სხვა ქვეყნებში დინამიკა განსხვავებულია.
დიდ ბრიტანეთში რეპეტიტორობის ზრდის ერთ-ერთი მიზეზია სახელმწიფო სასკოლო სისტემის
მზარდი სტრატიფიკაცია მისთვის დამახასიათებელი რეიტინგების გასაჯაროების, რესურსების
უზრუნველყოფის, წახალისებისა და უკმაყოფილების სისტემით. ლონდონში რეპეტიტორობის ბუმია.
ის ბავშვის წარმატების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი, მაგრამ უღიარებელი ფაქტორია. ის არასახარბიელო
მდგომარეობაში აყენებს საშუალო ფენის ოჯახების ბავშვებს და, ამასთან, ამახინჯებს მაჩვენებლებს,
რომლებიც სხვადასხვა რეიტინგში სკოლაში სწავლების ხარისხს ასახავს. შესაბამისად უსარგებლოს
ხდის სახელმწიფოს სტრატეგიას, რომელიც სტანდარტების ამაღლებისკენ არის მიმართული. ხელისუფლებამ
ამ საკითხის იგნორირება მოახდინა, თუმცა ცუდ მდგომარეობაში აღმოჩნდა, როდესაც 2002
წელს ცნობილი გახდა, რომ პრემიერ-მინისტრი ტონი ბლერი თავისი შვილებისთვის რეპეტიტორებს
ქირაობდა. ასეა თუ ისე, ფაქტია, რომ ხელისუფლება ყველგან ცდილობს, აკონტროლოს რეპეტიტორობა.
დასკვნა
კერძო რეპეტიტორობას დიდი ხნის ისტორია
აქვს, ბოლო დროს კი მან ძალზე ფართო მასშტაბი შეიძინა. მისი მამოძრავებელი ძალაა კონკურენტული
გარემო და ქვეყნის სოციალური და ეკონომიკური განვითარებისთვის განათლების მნიშვნელობის
ძლიერი რწმენა. აზიისა და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში რეპეტიტორობის არსებობის მიზეზია
დამატებითი შემოსავლის საჭიროება. რეპეტიტორობა ხელს უწყობს და ავითარებს სოციალურ
სტრატიფიკაციას. ის ასევე ზრდის ნაპრალს ქალაქისა და სოფლის მოსახლეობას შორის, ზოგან
კი გოგონებსა და ბიჭებს შორისაც. ოჯახები, რომლებიც ფულს რეპეტიტორობაში აბანდებენ,
უკეთეს სტარტს აძლევენ შვილებს, მაგრამ ამან შესაძლოა ბავშვების გადატვირთვა გამოიწვოს.
რეპეტიტორობა ყოველთვის არ იძლევა სათანადო შედეგს, რადგან ბევრი რამ არის დამოკიდებული
თვითონ ბავშვზეც, მის მოტივაციაზე, ასევე – ოფიციალური განათლების სისტემის სტრუქტურასა
და კონტექსტზე. რეპეტიტორობა ზოგან ეკონომიკის სოლიდურ სექტორად იქცა.
ჩრდილოვან განათლებას უდიდესი გავლენა
აქვს სოციალურ და ეკონომიკურ განვითარებაზე და მეტ ყურადღებას მოითხოვს ხელისუფლებისა
და მკვლევარების მხრივ. რეპეტიტორობის მიზეზებისა და შედეგების შედარებითი ანალიზით
ბევრი რამ ხდება გასაგები, ამას კი, თავის მხრივ, შესაბამის პოლიტიკურ რეაქციებამდე
მივყავართ.
გამოყენებული
ლიტერატურა:
1.
Марк Брэй. ЧАСТНОЕ ДОПОЛНИТЕЛЬНОЕ ОБУЧЕНИЕ (РЕПЕТИТОРСТВО):
СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ МОДЕЛЕЙ И ПОСЛЕДСТВИЙ. 2007. пер. с англ. Е. Фруминой
2.
Bray Mark. Private Supplementary Tutoring: Comparative Perspectives on
Patterns and Implications
// A
Journal of Comparative Education. 2006.
კვლევები ცხადყოფს, რომ ბავშვების 65% ერთხელ მაინც ყოფილა სიტყვიერი ძალადობის სამიზნე, ხოლო 20% _ სხვადასხვა ტიპის ძალადობის მსხვერპლი (საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის და მედიცინის განვითარების ფონდი, “ბავშვზე ძალადობის ძირითადი საკითხები”, გვ.20). თანატოლთა ზეწოლის შესახებ მონაცემები არ გვაქვს, თუმცა ბოლო 50 წლის განმავლობაში თანატოლთა ზეწოლის სტატისტიკური მაჩვენებელი მთელი მსოფლიოს მასშტაბით იზრდება. გავრცელებულია ძალადობის ხუთი ძირითადი ტიპი: სიტყვიერი, ფიზიკური, ემოციური, კიბერ და სექსუალური ზეწოლა/ძალადობა.
სიტყვიერი ძალადობა
სიტყვიერი ძალადობა დამამცირებელი სიტყვების, განცხადებების, სახელდების ფორმით გამოიხატება. ხშირად სიტყვიერი მოძალადეები სპეციალური საჭიროებების მქონე ბავშვებს არჩევენ თავიანთ სამიზნედ. ამ ფორმის ძალადობის აღმოჩენა ყველაზე რთულია, რადგან უფროსების წინაშე არ ხდება. ხშირად სიტყვიერ ძალადობას დაუყოვნებლივ არ აქცევენ ყურადღებას თითქოს ნაკლები სიმძიმის გამო, მაშინ, როცა პიროვნების ჩამოყალიბების პროცესში მან მნიშვნელოვანი ემოციური დაღი შეიძლება დატოვოს.
ემოციური (ფსიქოლოგიური) ძალადობა
ემოციური (ფსიქოლოგიური) ძალადობა არის სიტყვიერი ან/და ქცევითი ზემოქმედებით ბავშვში შიშის, დამცირების, მარტოობისა და ფსიქიკური ჯანმრთელობისათვის საზიანო სხვა მდგომარეობის პროვოცირება. ემოციური ძალადობა იწვევს ბავშვის თვითშეფასების დარღვევას ან დაქვეითებას. ის აერთიანებს როგორც ბავშვის წინააღმდეგ მიმართულ მოქმედებებს (სიტყვიერი აგრესია, დადანაშაულება, დამცირება, მუდმივი ნეგატიური შედარება თანატოლებთან, დაშინება), ისე უმოქმედობას ბავშვთან მიმართებაში (ემოციური უარყოფა, სოციალურად გარიყვა, განდევნა, თანაგრძნობისა და მხარდაჭერის დეფიციტი). ემოციური ძალადობა შეიძლება ვლინდებოდეს ცალკე და ასევე შეიძლება წარმოადგენდეს ფიზიკური ან სექსუალური ძალადობის შემადგენელ ნაწილს.
ფიზიკური ძალადობა
ფიზიკური ძალადობა არის ბავშვის ნების საწინააღმდეგოდ მასზე ფიზიკური ზემოქმედება, რომელიც ხელყოფს პირად სივრცეს, ტკივილს აყენებს და/ან იწვევს სხეულის სხვადასხვა სიმძიმის დაზიანებას. ეს არის გაცნობიერებული ქმედებები, როგორიცაა ცემა, ჩქმეტა, ღიტინი, თმის მოქაჩვა, ხელის კვრა, პანღურის ამორტყმა, დაწვა, კბენა, მოგუდვა, ნებისმიერი ტკივილის მიყენება (სილის გაწვნა, ნემსით ჩხვლეტა და ა.შ.). გარდა ამისა, ფიზიკურ ძალადობად ითვლება თავდასხმა ცივი ან ცეცხლსასროლი იარაღით და ჯანმრთელობითვის, სიცოცხლისთვის სახიფათო ნებისმიერი სხვა საგნის (მძიმე, გახურებული, მჩხვლეტავი, მჭრელი და სხვა) გამოყენებით (“ბავშვზე ძალადობის ძირითადი საკითხები”, გვ.14).
სექსუალური ძალადობა
სექსუალური ძალადობის ფორმებს წარმოადგენს ისეთი ქმედებები, როგორიცაა სექსუალური მეტყველებით თუ შენიშვნებით დევნა, თვალთვალი, პორნოგრაფიული სურათების გადაღება/ჩვენება, სექსუალური შინაარსის ფილმების ან პორნოგრაფიული ჟურნალების ჩვენება, გაუპატიურება ან გაუპატიურების მცდელობა, სასქესო ორგანოების დემონსტრირება. ბავშვზე სექსუალური ძალადობა თავისებურებებით ხასიათდება. ძალადობის ამ ფორმის დადგენა/აღმოჩენა საკმაოდ რთულია, რადგან სექსუალური ძალადობის მხვერპლი, სირცხვილის, მორიდების დაშინების, მუქარის, შიშის, სტრესის ფონზე, მალავს ძალადობის ფაქტს, რითაც მოძალადე მხარეს ქმედების გამეორების ან გამძაფრების შესაძლებლობა ეძლევა იმავე ან სხვა მსხვერპლთან.
კიბერძალადობა
უკანასკნელი ათწლეულის განმავლობაში ყველაზე სწრაფად იმატებს კიბერძალადობის სტატისტიკური მაჩვენებლები. თანატოლთა შორის კიბერძალადობის ფაქტები ძალადობის სიტყვიერ, ემოციურ ან სექსუალურ ფორმებს შეიძლება აერთიანებდეს. ეს ტელეფონის, სოციალური მედიის ან სხვა საკომუნიკაციო საშულებების გამოყენებით ხდება. ყველაზე გავრცელებული ფორმებია: თანატოლის დაშინება, დაცინვა, შეურაცხმყოფელი განცხადებების გაკეთება, ფოტოების გამოქვეყნება და ა.შ. კიბერძალადობის შემთხვევაში, აგრესორის დადგენა ძალზე რთულია, რადგან კიბერსივრცეში მარტივად შესაძლებელია კომუნიკაციის განხორციელება ზუსტი იდენტობის გამოვლენის გარეშე. აღსანიშნავია, რომ აშშ-ის ბევრ შტატში თინეიჯერებს შორის თვითმკვლელობის რიცხვის ზრდა კიბერძალადობას, როგორც ერთ-ერთ გამომწვევ ფაქტორს, უკავშირდება.
იმისათვის, რომ სასკოლო გარემო ძალადობის ზემოთ აღწერილი ფორმებისგან თავისუფალი იყოს, აუცილებელია, სკოლაში არსებობდეს ა) თანატოლთა ზეწოლის ფაქტების გამოვლენის მექანიზმები, ბ) ძალადობის პრევენციის სისტემა და გ) რეაგირების ეფექტური პროცედურები.
თანატოლთა ზეწოლის ფაქტების გამოვლენის მექანიზმები
არსებობს მოსაზრება, თითქოს თანატოლთა ზეწოლა უფრო გავრცელებულია დიდი ზომის კლასებში ან სკოლებში. თუმცა აშშ-ში ჩატარებულმა კვლევებმა ცხადყო, რომ სტატისტიკურად მნიშვნელოვანი კორელაცია თანატოლთა ზეწოლის პრევალენტობასა და სკოლის/კლასის ზომას შორის არ არის. ამდენად, თანატოლთა ზეწოლის საკითხები ყველა ტიპის სკოლისთვის საყურადღებოა. აგრესორები, როგორც წესი, მსხვერპლად ირჩევენ ისეთ მოსწავლეებს, რომლებიც ფიზიკური სისუსტით, ემოციური სენსიტიურობით და საპასუხო ქმედების უუნარობით ხასიათდებიან. თუმცა ძალადობის აღმოფხვრისკენ მიმართული ნებისმიერი პროგრამის პრეზუმფციად უნდა იქნას მიჩნეული, რომ ნებისმიერი მოსწავლე შეიძლება გახდეს ზეწოლის მსხვერპლი _ თუნდაც ის მოსწავლეები, რომლებიც რიგ შემთხვევაში აგრესორებად გვევლინებიან.
თანატოლთა ზეწოლის ფაქტების გამოვლენისთვის ეფექტური მექანიზმი შეიძლება იყოს თანატოლთა მხარდაჭერის კომიტეტი, რომელშიც მოსწავლეები, მასწავლებლები, მშობლები და სკოლის თანამშრომლები გაერთიანდებიან. კომიტეტში ისეთი პირები უნდა გაწევრიანდნენ, რომელთა მიმართ ნდობა მაღალია და რომელთაც, საჭიროების შემთხვევაში, მოსწავლეები თავისუფლად მიმართავენ თხოვნით.
ზეწოლის ფაქტების გამოვლენისთვის ეფექტურია ზედამხედველობის სისტემის არსებობა სკოლის ტერიტორიაზე, ფიზიკური პირის ან ვიდეოთვალის მეშვეობით. ზეწოლის მასშტაბურობის და კონკრეტული ფაქტების სიღრმისეულად გამოსაკვლევად სკოლაში, ასევე, რეკომენდებულია მოსწავლეთა წერილობითი გამოკითხვის ჩატარება ყოველწლიურად, ანონიმური ფორმით. სკოლაში შეგიძლიათ დადგათ დალუქული ყუთიც ანონიმური ბარათების მოსათავსებლად. ამ მეთოდების გამოყენებისას მოსალოდნელია, თავდაპირველად ვერ შეძლოთ ინფორმაციის მოპოვება, თუმცა თუ წაახალისებთ მოსწავლეებსა და მშობლებს, გამოიყენონ სკოლის მიერ დანერგილი მექანიზმები სასწავლო გარემოს გაუმჯობესების მიზნით, დროთა განმავლობაში ისინი შეძლებენ თქვენ მიერ შეთავაზებული მექანიზმების გამოყენებას.
ძალადობის პრევენციის სისტემა
კვლევებით დადგინდა, რომ მასშტაბური სასკოლო პროგრამის მეშვეობით, რომელშიც ჩართული იქნებიან მოსწავლეები, მშობლები, მასწავლებლები, სკოლის ადმინისტრაცია, ფსიქოლოგები და თემის წევრები, თანატოლთა ზეწოლის ფაქტების შემცირება შესაძლებელია 50%-ით. უფრო მეტიც, თანატოლთა ზეწოლის პრევენციის პროგრამები ხელს შეუწყობს სხვა ტიპის ანტი-სოციალური ქცევის ფორმების შემცირებასაც (ვანდალიზმი, თვითდაზიანება, აპათიურობა, ქურდობა, მოსწავლის მიერ მასწავლებელზე ან მშობელზე ზეწოლა ან პირიქით).
ადრეული ასაკიდან თანატოლთა შორის ძალადობის პრევენციის ყველაზე ეფექტური პროგრამები პიროვნული ხასიათის ფორმირებაზეა ორიენტირებული. პროგრამები, რომლებიც მოსწავლეებში პოზიტიური თვისებების ჩამოყალიბებას უწყობს ხელს, ირჩევს რამდენიმე (5-10) პიროვნულ თვისებას, რომელსაც წლის განმავლობაში ბავშვებს შეასწავლის სპეციალური კვირეულის ფარგლებში. ეს თვისებები შეიძლება იყოს: პასუხისმგებლობა, გულწრფელობა, პატიოსნება, ურთიერთპატივისცემა, თავდაჯერებულობა, ტოლერანტობა, ერთგულება, თავმდაბლობა, სიკეთე და ა.შ. კვირის განმავლობაში ყოველდღე 10-15 წუთი ეთმობა პიროვნული ხასიათის პროგრამის აქტივობებს, რომლებშიც ერთიანდება გაკვეთილის გეგმები, რეალური ამბები, სადისკუსიო შეკითხვები, სამოტივაციო ციტატები, რეკომენდებული დავალებები, ინტერაქტიული აქტივობები, ლიტერატურული წყაროები. კონკრეტული აქტივობების გარდა, მასწავლებლები, სკოლის ადმინისტრაცია და მშობლები კვირეულის განმავლობაში არჩეული თვისების დემონსტრირებას ახდენენ და საილუსტრაციოდ იყენებენ ფოტოებს, ფილმებს, მუსიკას. პროგრამის ეფექტურობის გაზრდის მიზნით, სასურველია, მასში ჩართული იყოს მთლიანი თემი და მოსწავლეებს შესაძლებლობა მიეცეთ, თემის ლიდერების გამოცდილების შესახებ მოისმინონ. სკოლამ შეიძლება მოიწვიოს ბანკის, საკრებულოს, გამგეობის, მერიის, სათემო ჯგუფების, მედიის, ადგილობრივი ორგანიზაციების, საავადმყოფოს წარმომადგენლები.
აღნიშნული პროგრამა ძალადობის პრევენციის სისტემის ერთ-ერთი შემადგენელი კომპონენტი შეიძლება იყოს. პროგრამების განხორციელების შემთხვევაში, აუცილებელია, პროგრამის შედეგების განსაზღვრის მიზნით განხორციელდეს პრე- და პოსტ-გამოკითხვა მოსწავლეებს, მასწავლებლებს და მშობლებს შორის, რათა განისაზღვროს, რა ცოდნა შეიძინეს პროგრამის ფარგლებში მოსწავლეებმა და რამდენად გამოიხატება შეძენილი თვისებები მათ ქმედებაში.
რეაგირების პროცედურები
თანატოლთა ზეწოლამ სკოლაში მღელვარება და შიში შეიძლება დანერგოს და უარყოფითად იმოქმედოს მოსწავლეთა აკადემიურ მოსწრებაზე. აქვე წარმოგიდგენთ ზოგიერთ რჩევას თანატოლთა ზეწოლაზე რეაგირების ეფექტურ პროცედურებთან დაკავშირებით:
·აუცილებელია, სკოლამ მყისიერად გააკეთოს რეაგირება თანატოლთა ზეწოლის თითოეულ ფაქტზე.
·ინდივიდუალურად ესაუბრეთ აგრესორ მოსწავლეს ბრალდების გარეშე. გახსოვდეთ, რომ თქვენი მიზანია ძალადობის ფაქტების აღმოფხვრა და არა აგრესორის დადანაშაულება.
·ესაუბრეთ ზეწოლის მსხვერპლს და აღმოუჩინეთ სათანადო დახმარება, მათ შორის ფსიქო-ემოციური.
·გააკეთეთ როლური გათამაშება ძალადობის სიმულაციით აგრესორთან.
·გააკეთეთ როლური გათამაშება მსხვერპლთან რეაგირების ასერტულ ფორმებზე.
·აიღეთ პასუხისმგებლობა პრობლემის გადაჭრაზე.
·შეიმუშავეთ დისციპლინარული ზომები, რომლების შესახებაც წინასწარ ინფორმირებული იქნებიან მოსწავლეები.
·ჩაუტარეთ სკოლის თანამშრომლებს და მშობლებს ტრენინგი კონფლიქტის მართვისა და გადაჭრის საკითხებში. კონფლიქტური სიტუაციის დროს ისინი ერთ ენაზე უნდა საუბრობდნენ და თანმიმდევრული უნდა იყოს მასწავლებლების, სკოლის ადმინისტრაციის და მშობლების რეაგირება. იხილეთ შემდეგი ვებგვერდი კონფლიქტის მართვის საკითხებზე ინფორმაციის მისაღებად: https://www.crinfo.org/educationtraining/teaching-materials;
გამარჯობა, მე დიანა ვარ და მე უსინათლო ვარ, მხედველობა თანდათან სულ უფრო და უფრო დავკარგე, ახლა სკოლაში დავდივარ და ბრაილით ვკითხულობ, სამაგიეროდ, მხოლოდ მე შემიძლია შენი საყვარელი მელოდია გონებაში სულ სხვადასხვაფრად დავშალო და ავაბრჭყვიალო, სულ სხვადასხვაგვარ ბგერებად.
გამარჯობა, მე დიანა ვარ და სკოლაში სიარული ძალიან მიყვარს, განსაკუთრებით ასტრონომია, ჭერზე ვარსკვლავეთის რუკა გამიკრეს და ძალიან ბედნიერი ვარ..
გამარჯობა, მე დიანა ვარ და ჩემი ხერხემალი უფრო სუსტია, ვიდრე სხვა ბავშვების, წარმოდგინე, პლასტელინისგან გამოძერწილ ფიგურას საყრდენი არ გაუკეთო, ისე დატოვო. მეც ასეთი, სუსტი ხერხემალი მაქვს.
გამარჯობა, მე დიანა ვარ და ცეკვა მიყვარს ძალიან, იცი რა არის პა? მისი საშუალებით ცეკვას თანდათან სწავლობ, ისევე როგორც ნაბიჯ–ნაბიჯ სიარულს.
გამარჯობა, მე დიანა ვარ და მე აუტისტი ვარ, ჰო, საკუთარ თავში, როგორც კალეიდოსკოპში უამრავ ფორმას და ფერს ვპოულობ, იშვიათად გიყურებ, მაგრამ ყოველთვის ძალიან მიხარია შენი თვალების ვარსკვლავების დაკრეფა.
გამარჯობა, მე დიანა ვარ, წერა ცოტა მიჭირს, კითხვა – არც ისე, სამაგიეროდ, სიმღერა – საერთოდ არ მიძნელდება, პირიქით.
გამარჯობა, მე დიანა ვარ და დაუნის სინდრომი მაქვს, ყველაზე ლამაზი ღიმილი მაქვს და ყველაზე ლამაზი სიყვარული შემიძლია.
გამარჯობა, მე დიანა ვარ და ლექსებს ვწერ, ძალიან მინდა ერთი მაინც წაიკითხო და მითხრა, მოგეწონა თუ არა.
გამარჯობა, მე დიანა ვარ და ჩემი ფეხები ისე სუსტია, სხეულს ვერ იმაგრებენ, ამიტომაც სულ ეტლში ვზივარ, მე სუსტი ფეხები მაქვს, მაგრამ ძალიან ღონიერი ხელები და ფრთები.
გამარჯობა, მე დიანა ვარ და შენი ხმის ტკბილი მელოდია არ მესმის, როცა დავიბადე, უკვე არაფერი მესმოდა, ჩემი ყურები დაგმანულია, მაგრამ შენი ბაგის მოძრაობა, შენს ბაგეზე გამოსახული სიტყვები, შენი მრავალფეროვანი ჟესტიკულაცია და ანთებული თვალები ყველაზე მეტად მაბედნიერებს.
გამარჯობა, მე დიანა ვარ და ფერების ისე შეზავება შემიძლია, როგორც არავის, შენ იცოდი რომ ორი ფერისგან მესამე მიიღება?
გამარჯობა, მე დიანა ვარ, თუმცა ვერასდროს გამოგიწვდი ხელს, იმის გამო რომ კიდურების ატროფია მაქვს, მე შემიძლია შემოგხედო და გაგიღიმო ისე, როგორ ვერავინ გაგიღიმებს.
გამარჯობა, მე დიანა ვარ და ხან ცოტას, ხან კი საერთოდ არ ვლაპარაკობ, ზოგი ამბობს, რომ დარღვევა მაქვს, ზოგი კი, რომ უბრალოდ საუბარი არ მინდა. მე კი, სიმართლე გითხრა? ძალიან მეშინია.
…
მუხლი მეორე. რა არის სკოლა
მე მჯერა, რომ სკოლა, უპირველეს ყოვლისა, სოციალური ინსტიტუტია. იმდენად, რამდენადაც განათლება სოციალურ პროცესს წარმოადგენს, სკოლა უბრალოდ საზოგადოებრივი ცხოვრების ფორმაა, რომელშიც ყველა ის საშუალება იყრის თავს, ბავშვს რომ კაცობრიობის მიერ დანატოვარი რესურსის გაზიარების საშუალებას ყველაზე ეფექტური გზებით შეაძლებინებს და საკუთარი ძალების საზოგადო მიზნებისთვის გამოყენების საშუალებას მისცემს.
მე მჯერა, რომ განათლება თავად ცხოვრების პროცესია და არა მომავალი ცხოვრებისთვის მზადება.
მე მჯერა, რომ სკოლა მიმდინარე ცხოვრების რეპრეზენტაციას უნდა წარმოადგენდეს – იმდენად რეალურს და ცოცხალს ბავშვისთვის, რამდენადაც რეალურია მისი შინ, სამეზობლოსა თუ სათამაშო მოედანზე ცხოვრება.
მე მჯერა, რომ ყოველთვის განათლება, რომელიც სათავეს არ იღებს ცხოვრების იმ ფორმებიდან, რომელთა განცდაც თავისთავად ღირებულია, უტყუარი სინამდვილის უხეირო შემცვლელია და შეზღუდვისა და ჩახშობისკენაა მიდრეკილი.
მე მჯერა, რომ სკოლა, როგორც ინსტიტუტი, არსებულ საზოგადოებრივ ყოფას უნდა ამარტივებდეს – მის ჩანასახობრივ ფორმამდე უნდა დაჰყავდეს იგი. არსებული რეალობა იმდენად რთულია, რომ შეუძლებელია ბავშვი მას დაბნეულობისა თუ შფოთვის გარეშე შეეხოს; ის ან მიმდინარე მოვლენათა მრავალრიცხოვნებით ისე გადაიტვირთება, რომ თავად დაკარგავს თანმიმდევრული უკუქმედების უნარს, ან იმდენად აღეგზნება ამ მრავალფეროვნებით, რომ თავისი უმწიფარი ძალებით დროზე ადრე ჩაებმება ამ თამაშში და გაუმართლებლად სპეციალიზირდება, ან უმიზნოდ ფანტავს საკუთარ შესაძლებლობებს.
მე მჯერა, რომ როგორც გამარტივებული საზოგადოებრივი ყოფა, სასკოლო ცხოვრება ეტაპობრივად, ოჯახური ცხოვრებიდან თანდათან უნდა გამომდინარეობდეს; მან უნდა მოიცვას და გააგრძელოს ის აქტივობები, რომელთაც ბავშვი შინიდანვე იცნობს.
მე მჯერა, რომ სკოლამ ეს აქტივობები ისე უნდა აღადგინოს და ბავშვს ისე უნდა წარმოუდგინოს, რომ მან მათი მნიშვნელობა ნაბიჯ-ნაბიჯ გაიაზროს და ამ აქტივობებში მონაწილეობა თავადვე შეეძლოს.
მე მჯერა, რომ ეს ფსიქოლოგიურ აუცილებლობაა, რამდენადაც იგი ბავშვის თანმიმდევრული ზრდის უზრუნველყოფის ერთადერთ გზას წარმოადგენს და სკოლაში წარმოდგენილი ახალი იდეებისთვის წარსული გამოცდილების წასამძღვარებლად ერთადერთი საშუალებაა.
მე მჯერა, რომ ეს აგრეთვე სოციალური აუცილებლობაცაა, რამდენადაც ოჯახი საზოგადოებრივი ცხოვრების ფორმაა, რომლის ფარგლებშიც ბავშვი იზრდება და რომელთან კავშირშიდაც ზნეობრივად იწვრთნება. სკოლის ამოცანას წარმოადგენს გააღრმავოს და განავრცოს იმ ღირებულებათა გაგება, რომელთაც ბავშვი ოჯახში ეზიარება.
მე მჯერა, რომ თანამედროვე განათლების დიდი ნაწილის წარუმატებლობის მიზეზი სწორედ ამ ფუნდამენტური პრინციპის უგულებელყოფაა – განიხილავდეს სკოლას, როგორც საზოგადოებრივი ცხოვრების ფორმას. არსებული გაგებით, სკოლა არის ადგილი, სადაც მოსწავლეს განსაზღვრული ინფორმაცია უნდა მიეწოდებოდეს, სადაც კონკრეტული გაკვეთილები უნდა ისწავლებოდეს ან სადაც გარკვეული ჩვევები უნდა ყალიბდებოდეს. მათი ღირებულება, ამ მოსაზრებით, შორეულ მომავალში გამოჩნდება; ბავშვმა ეს ყველაფერი უნდა აკეთოს იმიტომ, რომ მომავალში კიდევ რაღაც გააკეთოს – ეს უბრალოდ სამზადისია. შედეგად, ყოველივე ამას არ შესწევს უნარი ბავშვის ცხოვრებისეულ გამოცდილებად იქცეს, ამდენად იგი ჭეშმარიტად საგანმანათლებლო ხასიათს მოკლებულია.
მე მჯერა, რომ ზნეობრივი აღზრდა-განათლება სკოლის, როგორც სოციალური ცხოვრების ფორმის ამ გაგებაზე კონცენტრირდება; რომ საუკეთესო და ყველაზე საფუძვლიანი მორალური წვრთნა არის სწორედ ის, რომელსაც სხვებთან განსჯისა თუ საქმიანობის პროცესში გაერთიანებით მიღებული მჭიდრო ურთიერთობით ვიღებთ. თანამედროვე საგანმანათლებლო სისტემები, იმდენად, რამდენადაც სპობენ თუ უგულებელყოფენ ამ ერთიანობას, ნამდვილ, რეგულარულ მორალურ აღზრდას ართულებენ ან შეუძლებელს ხდიან.
მე მჯერა, რომ ბავშვის საქმიანობის სტიმულირება და კონტროლი თავად საზოგადოების ყოფით უნდა ხორციელდებოდეს.
მე მჯერა, რომ არსებულ პირობებში სტიმული და კონტროლი მასწავლებლიდან ზედმეტად მომდინარეობს, რისი მიზეზიც სწორედ სკოლის, როგორც სოციალური ცხოვრების ფორმისიდეის უგულებელყოფაა.
მე მჯერა, რომ სკოლაში მასწავლებლის ადგილის და საქმიანობის განსაზღვრაც სწორედ ამ საფუძვლებიდან უნდა ხდებოდეს. მასწავლებელი არ არის სკოლაში იმისთვის, რომ ბავშვს გარკვეული იდეები მოახვიოს თავს ან ესა თუ ის ჩვევა ჩამოუყალიბოს; არამედ საზოგადოების წევრია, ვინც ის გავლენები უნდა გამოყოს, რომლებიც ბავშვზე ზემოქმედებენ და მიეხმაროს მას ჯეროვნად უპასუხოს ამ გავლენებს.
მე მჯერა, რომ სკოლაში დისციპლინა სასკოლო ცხოვრების მთლიანობიდან უნდა მომდინარეობდეს და არა უშუალოდ კონკრეტული მასწავლებლისგან.
მე მჯერა, რომ მასწავლებლის საქმეა მხოლოდ უპირატეს გამოცდილებასა და ზრდასრულ სიბრძნეზე დაყრდნობით განსაზღვროს, თუ როგორ უნდა ეზიაროს ბავშვი ცხოვრებისეულ დისციპლინას.
მე მჯერა, რომ ბავშვის შეფასებასა და [საფეხურეობრივ] დაწინაურებასთან დაკავშირებული ყველა საკითხიც იმავე სტანდარტის შესაბამისად უნდა წყდებოდეს. გამოცდები საჭიროა მხოლოდ იმდენად, რამდენადაც ბავშვის საზოგადოებრივი ცხოვრებისათვის მზაობის ხარისხს ადგენს და ცხოვრებაში მის იმ ადგილს გამოავლენს, სადაც ის ყველაზე მეტად სასარგებლო იქნება და სადაც ის ყველაზე მეტად შეძლებს დახმარების მიღებას.
მუხლი მესამე. განათლების შინაარსი
მე მჯერა, რომ ბავშვის საზოგადოებრივი ცხოვრება მის წვრთნასა დაზრდაში კონცენტრაციისა თუ მიმართებების მთავარი საფუძველია. სოციალური ცხოვრება არაცნობიერ დონეზე აერთიანებს და განაპირობებს მის ძალისხმევასა და მიღწევებს.
მე მჯერა, რომ სასკოლო კურიკულუმის შინაარსი სოციალური ცხოვრების პრიმიტიული არაცნობიერი ერთიანობიდან საფეხურეობრივ გამოცალკევებას უნდა ასახავდეს.
მე მჯერა, რომ ჩვენ ვარღვევთ ბავშვის შინაგან ბუნებას და ეთიკის კუთხით საუკეთესო შედეგების მიღწევას ვართულებთ იმით, რომ ზედმეტად მეყსეულად ვაწვდით მას სპეციალიზირებული საგნების მთელ რიგს, კითხვას, წერას, გეოგრაფიას და ა.შ., ისე, რომ ამას კავშირი არ აქვს მის სოციალურ ცხოვრებასთან.
მე მჯერა, რომ სასკოლო საგნებს შორის ურთიერთმიმართების ნამდვილი ცენტრი არა ბუნებისმეტყველება, ლიტერატურა, ისტორია ან გეოგრაფია, არამედ თავად ბავშვის სოციალური საქმიანობებია.
მე მჯერა, რომ არ შეიძლება განათლება მხოლოდ ბუნების შემსწავლელი მეცნიერებების სწავლებაში ან ე.წ. ბუნებისმეტყველებაში გაერთიანდეს, რადგან ადამიანის საქმიანობის გამოკლებით, ბუნება თავისთავად არ არის სრული; ბუნება, თავისი არსით, სივრცესა და დროში არსებულ მრავალ განსხვავებულ საგანს წარმოადგენს და თუ შევეცდებით იმას, რომ ის ცენტრალურ სამუშაო საგნად ვაქციოთ, სინამდვილეში კონცენტრირების ნაცვლად, გაფანტვის პრინციპს დავამკვიდრებთ.
მე მჯერა, რომ ლიტერატურა არის სოციალური გამოცდილების ანარეკლი და ინტერპრეტაცია; ამიტომაც, ის ამ გამოცდილების თანმდევი უნდა იყოს, ნაცვლად იმისა, რომ წინ უსწრებდეს მას. მაშასადამე, ის ვერ იქნება საფუძველი, თუმცა შეიძლება საფუძვლების მოკლე აღწერილობად მოგვევლინოს.
მე მჯერა, აგრეთვე, რომ ისტორია საგანმანათლებლო ღირებულების მატარებელია იმდენად, რამდენადაც ის სოციალური ცხოვრების და განვითარების ფაზებს აღწერს. ის სოციალურ ყოფასთან თანხვედრის კრიტერიუმს უნდა აკმაყოფილებდეს. თუ მას ავიღებთ, როგორც უბრალოდ ისტორიას, მას შორეულ წარსულში გადავისვრით, რის გამოც უსიცოცხლო და ინერტული გახდება. ხოლო, თუ მას განვიხილავთ, როგორც ადამიანის სოციალური ყოფისა და განვითარების ამსახველ ჩანაწერს, ის უკვე მნიშვნელობით ივსება. მიუხედავად ამისა, ისტორიის ამგვარად გამოყენება არ მიმაჩნია მართებულად თუ მისი საშუალებით ბავშვი სოციალურ ცხოვრებას პირდაპირი გზით არ ეზიარება.
მე მჯერა, რომ განათლების ძირითადი საფუძველი ბავშვის იმ შესაძლებლობებშია, რომლებიც მიყვება იმავე შემოქმედებით გზებს, რომლებმაც ცივილიზაციის განვითარება გამოიწვია.
მე მჯერა, რომ ერთადერთი გზა იმისათვის, რომ მიეხმარო ბავშვს საკუთარი სოციალური მემკვიდრეობა გააცნობიეროს, მისთვის ქცევის იმ ფუნდამენტური ტიპების აღსრულებისთვის საჭირო საშუალების მიცემაა, რომლებიც ქმნიან ცივილიზაციას ისეთად, როგორიც ის არის.
მე მჯერა, მაშასადამე, გამომხატველობითი და შემოქმედებითი აქტივობების მნიშვნელობისა, რომლისკენაც ყურადღება უნდა იყოს მიმართული.
მე მჯერა, რომ ამგვარი მიდგომა განსაზღვრავს საზომს რომლის მიხედვითაც, მზარეულობისთვის, კერვისთვის, ხელსაქმისთვის, ა.შ. მოიძებნება ადგილი სკოლაში.
მე მჯერა, რომ ეს არ არის ის სპეციალური საგნები, რომლებსაც მოსწავლეები უამრავი სხვა საგნებზე დამატებით უნდა ეცნობოდნენ, როგორც განტვირთვისა და დასვენების ან დამატებითი ცოდნის მიღების საშუალებებს. მე მჯერა, რომ, როგორც ტიპები, ისინი საზოგადოებრივი ცხოვრების ფუნდამენტური ფორმებია; მჯერა, რომ შესაძლებელი და სასურველია ბავშვი კურიკულუმის სხვა უფრო ფორმალურ საგნებს ამ აქტივობათა გაშუალებით გაეცნოს.
მე მჯერა, რომ საბუნებისმეტყველო მეცნიერების შესწავლა საგანმანათლებლო ხასიათისაა იმდენად, რამდენადაც იგი იძლევა ცოდნას იმ საშუალებებისა და პროცესების შესახებ, რომლებიც საზოგადოებრივ ცხოვრებას განაპირობებენ ისეთად, როგორიც ის არის.
მე მჯერა, რომ მეცნიერების თანამედროვე სწავლების ერთერთი უდიდესი დაბრკოლება მასალის წმინდა წყლის ობიექტური ფორმით წარმოდგენა ან სრულიად ახალი და განსაკუთრებული სახის გამოცდილებად მიჩნევაა, რომელიც ბავშვმა მის უკვე არსებულ გამოცდილებას უნდა დაუმატოს.რეალურად, მეცნიერება ფასობს იმით, რომ უკვე არსებული გამოცდილების ინტერპრეტირებისა და წარმართვის საშუალებას იძლევა. მას უნდა ეცნობოდნენ არა როგორც სრულიად ახალ შინაარსს, არამედ როგორც წინარე გამოცდილებაში არსებული ფაქტორების გამოაშკარავების და ამ გამოცდილების უფრო იოლი და ეფექტური რეგულირების საშუალებას.
მე მჯერა, რომ ჩვენ ლიტერატურისა და ენის შესწავლის კუთხით სწორედ სოციალური ელემენტის უგულებელყოფით ბევრ ღირებულს ვკარგავთ. ენას პედაგოგიურ სახელმძღვანელოებში თითქმის ყოველთვის მხოლოდ აზრის გამოხატვის საშუალებად განიხილავენ. მართალია, რომ ენა ლოგიკის საშუალებაა, მაგრამ იგი ძირითადად და პირველ რიგში სოციალური ინსტრუმენტია. ენა ურთიერთობის, საკუთარი აზრებისა და გრძნობების გაზიარების საშუალებაა. როდესაც ენას მხოლოდ კერძო ინფორმაციის მიღების ან ცოდნით თავის მოწონების საშუალებად განვიხილავთ, ის თავის სოციალურ მოტივს და მიზანს კარგავს.
მე მჯერა, რომ იდეალურ სასწავლო პროგრამაში სასწავლო საგნების არანაირი საფეხურეობრივი თანმიმდევრულობა არ არსებობს. თუ განათლება ცხოვრებაა, მთელ ცხოვრებას მეცნიერული, ხელოვნების, კულტურული და საკომუნიკაციო თვალსაზრისები დასაბამიდანვე აქვს; გამომდინარე აქედან, არ შეიძლება სიმართლეს შეესაბამებოდეს აზრი, რომ ერთ საფეხურზე შესწავლისთვის შესაფერის საგნებად უბრალო წერა-კითხვა მოიაზრებოდეს და მხოლოდ შემდგომ დონეზე შემოდიოდეს ლიტერატურა და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები. პროგრესის პირობას წარმოადგენს არა საგნების თანმიმდევრულობა, არამედ გამოცდილების ფარგლებში ახალი დამოკიდებულებებისა და ახალი ინტერესების განვითარება.
და ბოლოს, მე მჯერა, რომ განათლება გამოცდილების უწყვეტი რეკონსტრუქციის პროცესს უნდა გულისხმობდეს; რომ განათლების პროცესი და მიზანი ერთი და იგივეა.
მე მჯერა, რომ რაიმე მიზნის განათლების გარეთ დასახვა, როგორც მისი ძირითადი ორიენტირისა და სტანდარტისა, განათლების პროცესისთვის მნიშვნელობის წართმევის ტოლფასია და ეს განგვაწყობს, რომ ბავშვთან ურთიერთობისას ყალბ და გარეგან სტიმულებს დავეყრდნოთ.
დასაწყისი: ჯონ დიუი – ჩემი პედაგოგიური მრწამსი – რა არის განათლება