მინდა ყველა ქალაქში დადიოდეს `ოცნებასავით ჩუმი~ ტროლეიბუსი ასტარიონი! მინდა, ყველა ქალაქში ცხოვრობდნენ კაზოს, გინგუს, კირკიმელის, ამუსა და კამას მსგავსი არსებები! მინდა, ყველა ქალაქს ჰყავდეს `ტლუებთან~ და `მოჟმეებთან~ მებრძოლი `უჩინარი მცველები!~

დარწმუნებული ვარ, თქვენც იგივე გსურთ, ოღონდ ამას სხვა სიტყვებით გამოხატავთ, დაახლოებით ასე:

გვინდა, შეწყდეს ხეების განადგურება! გვინდა, გაქრეს უგემოვნო შენობები! გვინდა ადამიანები პატივს სცემდნენ ერთმანეთს და ნებისმიერ სულიერ არსებას! გვინდა ბევრი ტყე-პარკი და სუფთა ჰაერი!

მე ერთი ზღაპრის ენაზე გამოვხატე სათქმელი. ზღაპრის, რომელიც ბოლო დროს სულ უფრო და უფრო ხშირად მახსენდება, რომელიც დღითიდღე ისეთი აქტუალური ხდება, თითქოს, რამდენიმე თვის წინ დაწერა ნაირა გელაშვილმა, თითქოს სულ ახლახანს, ჩვენს ქალაქებში მომხდარ ამბებს გამოეხმაურა (თუმცა, `ტრიოლეიბუსი ასტარიონი და მისი მგზავრები~ 2005 წელს გამოცემული წიგნია).

რაც დრო გადის, მედია-სივრცეში კოლეგები თუ შინაურ გარემოში მეგობრები გამალებულად ვმსჯელობთ საოცალურ და ეკოლოგიურ საკითხებზე. და, ნებისმიერ შემთხვევაში ერთი დასკვნა გამოგვაქვს – პრობლემებს მხოლოდ იმ შემთხვევაში მოევლება, უმცროსი თაობას თუ ჩამოვუყალიბებთ სწორ დამოკიდებულებებს საკუთარი ქალაქისა თუ თანამოქალაქეების მიმართ. ამ საქმეში კი შესაბამის თემებზე დაწრილ საბავშვო წიგნებს დიდი დახმარების გაწევა შეუძლია.

უცხოურ ლიტერატურაში ამ მხრივ დიდი არჩევანია, ქართულში კი ასტარიონის შესახებ ამბავი ყველასგან გამორჩეულია. კარგი იქნებოდა, ეს წიგნი  დაწყებითი კლასებისთვის სავალდებულო საკითხავი ლიტერატურის სიაში, რამდენიმე თავი კი სახელმძღვანელოშიც შეგვეტანა.

თქვენს ქალაქში თვალი ხომ არ მოგიკრავთ ასტარიონისთვის?

ასტარიონი ვარდისფერი, თეთრად დაწინწკლული უნომრო ტროლეიბუსია, მხოლოდ ერთი, ღრუბელთან შეერთებული ბიგელი აქვს, წინა და უკანა შუშა მისი ცისფერი, უზარმაზარწამწამებიანი თვალებია.

ასტარიონი თავის ჭკუაზე დაეხეტაება, სადაც მოეპრიანება იქ ჩერდება, ვინც მოეწონება, კარს ფართოდ უღებს და ეპატიჟება. თუმცა, არსებობენ ადამიანები, რომლებიც ასტარიონს ვერ ამჩნევენ, იმიტომ რომ ჭკუამხიარულ ტრანსპორტად თვლიან. სამაგიეროდ, ასტარიონში თავმოიყრილებს სიამოვნებთ ერთმანეთის აღმოჩენა.

ასტარიონის მგზავრები ძირითადად პოეტები, მხატვრები, მებაღეები, მომღერლები, ბალახით მკურნალები, ხალისინი მღვდლები, ბუნების დამცველები, საკუთარ ქალაქზე მზრუნველები, კარგი ამბების შეტყობინებით გახარებული ჟურნალისტები, უსახლკარო შეყვარებულები არიან. აქ შეიძლება ზოგიერთი მგზავრი ძალიან გეცნოთ, მარტივი მიზეზის გამო, ისინი ფიროსმანის ნახატიდან გადმოსული გმირები არიან: სევდიანი ჟირაფი, თეთრწინსაფრიან-ხელჯოხიანი მეთევზე, ბოჩლასთვალებიანი მუშა ზურგზე ღვინით სავეს ჭურჭელით, ვირზე ამხედრებული ექიმი შავი შლაპითა და ქოლგით, თეთრბუშტებიან გოგონა პეპლის საჭერით…

ასტარიონელები ზოგი მიწაზე ცხოვრობს, ზოგი ცაში, მაგრამ სადაც არ უნდა შეხვდნენ, მაშინვე სცნობენ ერთმანეთს. მათ დედამიწაზე ზრუნვა აერთიანებთ, ყველგან სამყაროს მეგობრებს დაეძებენ და ცდილობენ ყველას უხსნან, რომ `ჩვენ, დედამიწის ბინადართ ძალიან ბევრი საქმე გვაქვს. გარდა იმისა, რომ საკუთარ თავს, ოჯახსა და კარ-მიდამოს უნდა მოვუაროთ, თვით დედამიწაც მოსავლელი გვყავს. ტლუების მოდგმამ იგი ძალიან დააზიანა: ზღვები და მდინარეები მოწამლეს, ტყეები გაჩეხეს, ჰაერი და კოსმოსიც დააბინძურეს… გამოსწორებას მაშინ შევძლებთ თუ ძალიან ბევრი ადამიანი და არსება დამეგობრდება და ერთად შეუდგება საქმეს!~

მთავარი გმირების ორკესტრი

ორკესტრის თითოეული წევრი თავის საყვარელ ინსტრუმენტზე უკრავს:

გოგონა კაზო – ვიოლინოზე

კნუტი კამა – ფლეიტაზე

თაგუნა კირკიმელი – დოლზე

ბიჭი გინგუ – ფაგოტზე

ლეკვი ამუ – კონტრაბასზე

ერთ მშვენიერ დღეს ორკესტრის წევრები (`ტრიოლეიბუსი ასტარიონი და მისი მგზავრების~ მთავარი გმირები) ასტარიონით მგზავრობას დაიმსახურებენ!

რატომ?

შესაძლოა მიზეზები მარტივად მოგეჩვენოთ: მათი დაკრული მუსიკა ყველა სულიერს კარგი ფიქრებით ავსებს, ისინი უკანონო მშენებლობის წინააღმდეგ საპროტესტო კონცერტებს მართავენ, თავიანთი სიმღერებით ხან ზოოპარკის ბინადარ სევდიან ცხოველებს ახალისებენ, ხან ვეშაპ შამპიროს ზურგზე განლაგდებიან, სამი გოლიათის მწვანე კუნძულისკენ გასცურავენ და ომის შედეგად დანგრეული ქალაქიდან ჩამოყვანილ  ლტოლვილ ბავშვებს ართობენ, საავადმყოფოში კლოუნ ტიზასთან ერთად სიცილით, ხუმრობითა და სიმღერებით პატარებს კურნავენ.

ორკესტრის არც ერთ წევრს არ მოსწონს ის, ვინც ქუჩაში იფურთხება, იგნება, ნაყინისა და შოკოლადის ქაღალდს ურნაში არ აგდებს, განსაკუთრებით იმ ადამიანების მიმართ არიან შეუწყნარებლები, ნაგვით სავეს პარკებს ავნიდან რომ ისვრიან.

ფლორიან ნერგოვანის სანერგე

მგონი, უკვე ვთქვი, რომ ამ წიგნში ბუნება განსაკუთრებულად უყვართ!

დიდუდას ბინაც კი, რომელიც ცოცხალი არსებაა (სრულუფლებიანი პერსონაჟია), ცდილობს მხოლოდ მოწყვეტილი ყვავილებით არ შემოიფარგლოს, მეტად შემოუშვას ბუნება საკუთარ კედლებში. ამიტომ ძლიერი წვიმის დროს ლოჯიის ჭერიდან წვიმის წვეთებს ატარებს და არც იატაკზე გაჩენილი ერთი-ორი გუბის წინააღმდეგია.

ფლორიან ნერგოვანის სანერეგე კი ნერგებისა და თესლების ნამდვილი სამეფოა. იქ მიდის ყველა, ვისაც საკუთარი ეზო-კარის, ბაღებისა თუ სკვერების გამწვანება სურს. ვინც ზრუნავს ბავშვებზე და იცის, რომ მათთვის მისწრებაა ნაძვნარში სეირნობა და თამაში.

ფლორიან ნერგოვანის მეგობრები და თანამზრახველები ადამიანებს, რომლებიც ყველაფერს აზიანებენ და სანერგესაც განადგურებით ემუქრებიან, ტლუებს ან მოჟმეებს ეძახიან. იქ მისული ბავშებს დამყნობის, თესვისა თუ მცენარეების მოვლის პროცესებზე ისეთი ზღაპრული ხერხებით უამბობენ, რომ მთელი ცხოვრება დაამახსოვრდეთ, ტლუებივით და მოჟმეებივით მოქცევა არასდროს მოუნდეთ.

თავად ფლორიან ნერგოვანს აღარ იკითხავთ? – ტანსაცმლის ზემოდან ფესვებისგან დაწნული, ბადესავით პერანგი აცვია, ამ ბადე-პერანგში ყვავილები გაუჩრია და მართლაც სასურველი ნაცნობია! თუ ჩემი არ გჯერათ, დიდუდას (იგივე დიდლის, იგივე თავგვირილას) ჰკითხეთ. მასავით კომპეტენტური არავინ მეგულება ამ წიგნში `ტროლეიბუსი ასტარიონი და მისი მგზავრები~ რომ ჰქვია!

უჩინარი მცველები

ძნელია ძნელია,

ძალიან ძნელია

ამდენი რეგვენი

რომ შემოგვერია,

მაგრამ, მეგობარო,

სხვა რა დაგვრჩენია,

ჩვენც ვიყოთ ერთად!

ჩვენც ვიყოთ ერთად!

რადგანაც მოგველიან

უჩინარი მცველები…

დიახ, წიგნში ერთი ახალგაზრდა ბიჭის, ელექსის დაწერილი რეპიც გაისმის, ქალაქზე მზრუნველი `უჩინარი მცველები~ ვის არ აღაფრთოვანებენ, ვის არ მოიყვანენ სიმღერის ხასიათზე. ისინი ხომ ბაღების გადასათხრელად მობილიზებულ ბულდოზერებსა და ტრაქტორებს, ტყე-პარკების ნაცვლად აღმართულ მონსტრ შენობებს აქრობენ; მწყობრიდან გამოჰყავთ ბენზინგასამართი სადგურები, რომლებიც უხარისხო ბენზინს ყიდიან, ასევე მოუვლელი მანქანები, რომლებიც ჰაერს წამლავენ; ბევრს წვალობენ, `ვიდრე მერიას დაიყოლიებენ ან ხუთიოდ მდიდარს დაარწმუნებენ კარგი საქმეების კეთებაში.~

`უჩინარი მცველები~ ის ადამიანები არიან, რომლებსაც `სილამაზე ესმით,~ რომლებიც  ისეთი სახლების მშენებლობას ემხრობიან, უბანის კოლორიტს რომ არ ამახინჯებს და მიდამოს ეხამება. მათ გულით სჯერათ, რომ `თუ კარგ საქმეებს აღარ აკეთებ, თანდათან უშნოვდები და ავად ხდები.~ ისინი უმცროს თაობასაც უზიარებენ საკუთარ ცოდნას, ბავშვებს თანამებრძოლებად მიიჩნევენ და ასწავლიან: `როდესაც ვიღაც რაღაცას აზიანებს, ხმა უნდა ამოიღოთ!~

ნაირა გელაშვილის `ტროლეიბუსი ასტარიონი და მისი მგზავრები~ მართალია, ზღაპარივით ამბავია, მაგრამ მისი წაკითხვის შემდეგ ბავშვებს საკუთარი ქალაქის გაცნობა და მოვლა-პატრონობა აუცილებლად მოუნდებათ. ამავე დროს, ეს მართლაც საოცარი წიგნი პატარაობიდან შთაგვაგონებს, რომ `სამყარო მხოლოდ ის როდია, რასაც ყოველდღიურად, ჩვენს თვალწინ ვხედავთ!~ _ გაცილებით ფართედ ყურება გვმართებს და რთული სიტუაციებიდან გამოსავალს მხოლოდ ამ შემთხვევაში მივაგნებთ.

და, ვინ იცის, ერთ მშვენიერ დღეს იქნებ ასტარიონით მგზავრობაც დავიმსახუროთ.

ყველა მასწავლებლის მოვალეობაა  საკუთარ პროფესიულ განვითარებაზე ზრუნვა. ახალი სქემის მიხედვით განისაზღვრა  მასწავლებლის ოთხი კატეგორია: პრაქტიკოსი, უფროსი, წამყვანი და მენტორი. სქემის მიხედვით მოცემულია თითოეული კატეგორიის მასწავლებლისათვის შესასრულებელი ძირითადი და დამატებითი აქტივობები, რაც ხელს უწყობს მასწავლებლის პროფესიულ განვითარებას. მინდა შევეხო წამყვანი მასწავლებლის ერთ-ერთ აქტივობას-სამოდელო გაკვეთილს. მასწავლებლის მიერ ჩატარებული  გაკვეთილები მიზნობრიობით ერთმანეთისგან განსხვავდება. ამ გაკვეთილებს შორის არის ისეთებიც, რომლებიც არა მხოლოდ მოსწავლეების განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს, არამედ პედაგოგიური თვალსაზრისით ინოვაციურია და კოლეგებისათვის სასარგებლო. სქემის უპირველი მიზანი ურთიერთთანამშრომლობის გზით მასწავლებლის პროფესიული განვითარებაა. სწორედ ამიტომ განისაზღვრა წამყვანი მასწავლებლისათვის სავალდებულო აქტივობად სამოდელო გაკვეთილის ჩატარება. სამოდელო გაკვეთილი შეიძლება იყოს: 1. ინტეგრირებული გაკვეთილი; 2. პრობლემაზე ორიენტირებული გაკვეთილი; 3. გამჭოლი კომპეტენციების განვითარებაზე ორიენტირებული; 4. ინოვაციური გაკვეთილი. მინდა თქვენი ყურადღება შევაჩერო პრობლემაზე ორიენტირებულ სამოდელო გაკვეთილზე მათემატიკაში.

ჩემს მიერ დაგეგმილი გაკვეთილი ჩავატარე ევროპულ სკოლაში. გაკვეთილის დეტალებზე  საუბრის დაწყებამდე მინდა შევეხო გაკვეთილის ჩატარებამდე ზოგიერთ რეკომენდაციებს. პრობლემაზე ორიენტირებული სამოდელო გაკვეთილის რეკომენდაციებიდან მინდა გამოვყო შემდეგი:

• სწავლის პროცესი უნდა დაიწყოს პრობლემის განხილვით. პრობლემა უნდა იყოს მოსწავლეებისათვის აქტუალური.
• პრობლემური ამოცანის შინაარსი მოსწავლეებში უნდა აღძრავდეს ინტერესს.
• პრობლემური სიტუაცია არ უნდა იყოს იმდენად რთული, რომ მოსწავლეებს უკარგავდეს მისი გადაჭრის სურვილს და არც ზედმეტად მარტივი.
• პრობლემები უნდა შეესაბამებოდეს რეალობას და იძლიოდეს ცოდნისა და გამოცდილების ინტეგრირების შესაძლებლობას.
• პრობლემა ფოკუსირებული უნდა იყოს ერთ საკითხზე.
• მოსწავლეებს უნდა მიეცეს საკმარისი დრო, რომ შეძლონ პრობლემის გადაჭრისათვის საჭირო ინფორმაციის შეგროვება და შესაბამისი სტრატეგიების შერჩევა.

ამ რეკომენდაციების გათვალისწინებით დავგეგმე და ჩავატარე  პრობლემის გადაჭრაზე ორიენტირებული  სამოდელო გაკვეთილი.

კლასი: IX

თემა: მათემატიკის გამოყენება ერთი პრაქტიკული პრობლემის გადასაჭრელად

დრო: ორი გაკვეთილი

მისაღწევი შედეგი, ინდიკატორი: მოსწავლეს შეუძლია მონაცემების მოწესრიგება და წარმოდგენა დასმული ამოცანის ამოსახსნელად ხელსაყრელი ფორმით. მოსწავლეს შეუძლია ფიგურების ან მათი ელემენტების ზომების მოძებნა/შეფასება და მათი გამოყენება პრაქტიკული პრობლემების გადაჭრისას. IX.8. IX.11

სასწავლო მიზანი: მოსწავლეები გამოიყენებენ  მათემატიკაში მიღებულ  ცოდნას კერძოდ მართკუთხა სამკუთხედის ამოხსნასთან დაკავშირებით, მონაცემთა სტატისტიკური დამუშავება  და გამოცდილებას რეალური პრობლემის მიუწვდომელ წერტილთან დაკავშირებული მანძილის პოვნის გადასაჭრელად.

ინტეგრირებული უნარ–ჩვევები: შემოქმედებითობის, დამოუკიდებელი აზროვნების, კომუნიკაციის, სხვისი მოსმენის, დავალების გადანაწილების, ურთიერთთანამშრომლობის, გადაწყვეტილების მიღების უნარები.

სტრატეგიები: კითხვა-პასუხი,   პრეზენტაცია, პრაქტიკული სამუშაოს შესრულება (ხელსაწყოს დამზადება, მონაცემების შეგროვება, დამუშავება და დასკვნის გაკეთება)

გაკვეთილის სცენარი: გაკვეთილის მსვლელობა:

შესავალი:  (10 წთ.)

გაკვეთილი დაიწყო  მასწავლებლის შესავლით.  კერძოდ,  მასწავლებელმა   დასვა პრობლემა, რაც დაკავშირებულია მიუწვდომელი წერტილის სიმაღლის პოვნასთან. აღნიშნული პრობლემა შესაძლებელია დავუკავშიროთ სატელევიზიო ანძის, ქართლის დედის სიმაღლის, მათ შორის, ევროპული სკოლის შენობის სიმაღლის გამოთვლას. აქ მასწავლებელი ელოდება მოსწავლეებისაგან მოსაზრებებს, ასევე სად ვხვდებით ანალოგიური ტიპის პრობლემებს. მოსწავლეების პასუხებმა არ დააყოვნა და მსგავსი შინაარსის პრობლემები დაასახელეს: ძირითადად თბილისის მაღალი შენობების სიმაღლეების განსაზღვრასთან. შემდეგი შეკითხვა მასწავლებლისგან იყო, როგორ შეიძლება გავზომოდ ეს მიუწვდომელი სიმაღლეები ?  აქ  მოსწავლეების დაფიქრების შემდეგ პასუხები იყო არარეალური, მაგრამ ისინი მალე ხვდებოდნენ, რომ პასუხები სიმაღლის პოვნასთან ერთად იყო არარეალური ან სახიფათო. ანუ ნელ-ნელა კლასი დაფიქრდა, რომ ერთის მხრივ მარტივი პრობლემა, რომელიც რეალურია ითხოვს მათგან გადაწყვეტას-ამოხსნას.

წინარე ცოდნის გააქტიურება-(15 წთ.)

გაკვეთილის ეს  ნაწილი  დაეთმო მოსწავლეების მიერ აქამდე შეძენილი ცოდნის გააქტიურებას, აქ შეიძლება გამოვიყენოთ განმავითარებელი შეფასების რაიმე ინსტრუმენტი მაგალითად კითხვების დასმის სახით.

აქ შეიძლება დავაზუსტოდ საკითხები, რომლებიც ხელს შეუწყობს წინარე ცოდნის გააქტიურებას: დამოკიდებულებანი კუთხეებს და გვერდებს შორის მართკუთხა სამკუთხედში; სინუსისების და  კოსინუსების თეორემა; სამკუთხედის ამოხსნა; პითაგორას თეორემა;  მონაცემთა პირველადი დამუშავება (საშუალო, სტანდარტული გადახრა, მოდა, მედიანა).

ძირითადი  ნაწილი-(20 წთ.) იმისათვის რომ გაკვეთილის ძირითადი მხოლოდ  ნაწილი ვიდეოს ნახვას და თარგმნას (ზოგიერთ სკოლასი მოსწავლემ სესაძლოა ვერც შეძლოს ტარგმნა) არ დაეთმოს იქნებ ეს ნაწილი შემდეგნაირად სესთავაზოთ მკითხველს –

ამ გაკვეთილის სამოდელო გაკვეთილად წარმოდგენა ჩემს მიერ ისახავდა მიზანს, რომ მოსწავლეებს თავად შეექმნათ რესურსი, რომელსაც თავადვე გამოიყენებდნენ. აქ  გამოვიყენე ჩემი გამოცდილება საერთაშორისო ბაკალავრიატში სწავლებისა. მოსწავლეებს შევთავაზე ინტერნეტში შემდეგი ვიდეოს ნახვა:

ვიდეო არის საინტერესო ინსტრუმენტის შესახებ-„კლინომეტრი“,  მარტივი ხელსაწყო, რომელიც მარტივად, რომ ვთქვათ კუთხის საზომია:

ვიდეოს ნახვის დროს მოსწავლეები თავად თარგმნიდნენ მოცემულ ინსტრუქციებს  და ინიშნავენ ხელსაწყოს  დამზადების ეტაპებს და საჭირო მასალას. ხელსაწყოს ასაგებად მათ სჭირდებათ: ტრანსპორტირი, მაკრატელი, სკოჩი, მუყაოს ფურცელი, საწრუპი, სამაგრი, სქელი ძაფი. ამ ვიდეოს ნახვის შემდეგ მოსწავლეებმა გააკეთეს ვიდეოს მიხედვით ხელსაწყოს დამზადების ეტაპების და საჭირო რესურსების პრეზენტაცია მათ აღნიშნეს,   რომ ინსტრუმენტი კლინომეტრი იყო საკმაოდ მარტივი. მათ მივეცი დავალება ვიდეოს მიხედვით დამოუკიდებლად შეექმნათ ეს ინსტრუმენტი.

გაკვეთილის გაგრძელება (45 წთ.)

მეორე გაკვეთილი უკვე იყო პრაქტიკული სამუშაოს შესრულება და შემდეგ მიღებული შედეგების დამუშავება.

ყველა   მოსწავლემ მოიტანა სახლში დამზადებული კლინომეტრი.  აქ უკვე დადგა კონკრეტული პრობლემის გადაწყვეტა, კერძოდ სკოლის შენობის სიმაღლის პოვნა. ამისათვის გავემართეთ სკოლის ეზოში.

ამ  ნახაზზე  სწორედ AD არის   შენობის სიმაღლე, ხოლო B წერტილში აქვს დამკვიდრებელს კლინომეტრი და აწარმოებს გაზომვას  და  კუთხე A  არის გაზომვის შედეგად მიღებული კუთხე, ცხადია თითოეული მოსწავლისათვის ამ ნახაზის ზომები იქნება სხვადასხვა ვინაიდან არის გაზომვის ცდომილებები, მოსწავლეების სხვადასხვა სიმაღლე.

აქ  უკვე  მოსწავლეები აწარმოებენ გაზომვებს

და ავსებენ შემდეგ ცხრილს:

წერტილი A არის სწორედ სკოლის შენობის ყველაზე მაღალი წერტილი,  BC მანძლი არის მოსწავლესა და სკოლის შენობას შორის, BN არის მოსწავლის სიმაღლე. ცხადია გაზომვები შეიცავს ცდომილობებს, ამიტომ თითოეული მოსწავლე აკეთებს რამოდენიმე გაზომვას და შემდეგ სტატისტიკურად ამუშავებს მიღებულ მონაცემებს.

საველე სამუშაოების დასრულების შემდეგ ვინაცვლებთ საკლასო ოთახში. აქ  უკვე მოსწავლეები იწყებენ დაწყებული საქმის დასრულებას. კერძოდ მიიღებენ AD-ს გამოსათვლელ გამოსახულებას და მასში ჩასვან მიღებულ მონაცემებს. შეაფასებენ ცდომილებას. გაზომვების შედეგები მართლაც საინტერესო აღმოჩნდა ვინაიდან იყო ცდომილებები. მოსწავლეებს მიეცათ ინსტრუქცია მონაცემთა  დამრგვალებისას და მათი სტატისტიკურად დასამუშავებლად. კერძოდ თითოეული მახასიათებელისათვის გამოთვალეს საშუალო და სტანდარტული გადახრა. შემდეგ კლასში გაიმართა უკვე თითოეული მოსწავლის მიერ მიღებული შედეგების შედარება.

საშინაო დავალების  მიცემა:  ამ დავალების შესრულების შემდეგ მოსწავლეებს მიეცათ დავალება ქართლის დედის ძეგლის ანძის სიმაღლის შეფასება კლასში გამოყენებული მეთოდის მიხედვით (შეიძლება ანალოგიური შინაარსის მქონე დავალების მიცემა მაგ.: სატელევიზიო ანძის სიმაღლის განსაზღვრა და ა.შ.).

რესურსები: სახელმძღვანელო-მათემატიკა IX თ. ვეფხვაძე,  დაფა, მარკერი, პროექტორი, კომპიუტერები, ინტერნეტი, ტრანსპორტირი, მაკრატელი, სკოჩი, მუყაოს ფურცელი

გაკვეთილის რეფლექსია: რამოდენიმე სიტყვით მინდა შევეხო გაკვეთილის რეფლექსიას. გაკვეთილი მოსწავლეებისათვის იყო საინტერესო, ხალისით ასრულებდნენ ყველა დავალებას, განსაკუთრებით მოეწონათ ხელსაწყოს შექმნის გეგმის შედგენა-შექმნა-გამოყენების პროცესი თითქმის ყველა მოსწავლემ შეასრულა გაზომვები, ზოგიერთ მოსწავლეს გაუჭირდა AD-ს გამოსათვლელი გამოსახულების მიღება. ცდომილება 7-9% ის ფარგლებში. გაკვეთილი თავისი შინაარსით სტრუქტურით აკმაყოფილებდა პრობლემაზე ორიენტირებული სამოდელო გაკვეთილის შეფასების კომპონენტებს. მოსწავლეებმა  სურვილი გამოთქვეს ამ ტიპის გაკვეთილების ინტენსიური ჩატარება.

ინტერნეტგაზეთი „mastsavlebeli.ge“ 2012   წელს 1 მარტს    შეიქმნა და თავისი  შინაარსიით  მასწავლებლებისთვის, განათლების სპეციალისტებისთვის, მშობლებისთვის, სკოლის ადმინისტრაციის  წარმომადგენლბისათვის და განათლების სფეროთი დაინტერესებული მკითხველისთვის მნიშვნელოვანი რესურსი გახდა.

ინტერნეტრესურსის შინაარსზე მუშაობენ როგორც განათლების ექსპერტები, ასევე ბლოგერები და რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, აქტიურად თანამშრომლობენ სკოლის მასწავლებლები.

ინტერნეტგაზეთს შექმნის დღიდან- დღემდე https://analytics.google.com-ის მონაცემებით,  ჰყავს  3, 616, 307  მომხმარებელი, აქედან 1, 648, 089 უნიკალური მომხმარებელია.  ვებგვერდიდან ნანახი და ჩამოწერილი სტატიების რაოდენობა შეადგენს  510, 641 950.

ვებდგვერდის მომხმარებელთა გეოგრაფია საინტერესოა და  მასზე შემოსვლა ფიქსირდება საქართველოს  გარდა  მსოფლიოს 157 ადგილიდან.

ასევე მნიშვნელოვანია, ინტერნეტგაზეთის მომხმარებელთა ასაკი:

ინტერნეტგაზეთი, საინტერესოდ გამოიყურება გენდერულ ჭრილში:

ჟურნალისა და ინტერნეტგაზეთის ფარგლებში  უკვე მეოთხე წელია გამოდის მასწავლებელის ბიბლიოთეკის სერიით მასწავლებლის წიგნი. უკვე გამოცემულია ამ სერიის შვიდი  წიგნი და წელს ორი ახალი წიგნი შეემატება.

ინტერნეტგაზეთის რედაქცია მადლობას უხდის თითოეულ ადამიანს ვინც წვლილი შეიტანა ამ სასარგელო რესურსის შექმნასა და მის წარმატებით საქმიანობაში!

ახალგაზრდები, როგორც მუდამ ამბობენ ხოლმე, სახელმწიფოში, სოციალურ ჯგუფებში ყველაზე აქტიური ნაწილი არიან, ან კანონზომიერებიდან გამომდინარე, უნდა იყვნენ მაინც. საქართველოს ზოგადი განათლების შესახებ კანონის თანახმად, მოსწავლეთა თვითმმართველობა, რომელიც სკოლაში იქმნება, აქტიურ მონაწილეობას უნდა იღებდეს სასკოლო ცხოვრებაში.

მოსწავლეთა თვითმმართველობას უფლება აქვს სკოლის შინაგანაწესში შესატან ცვლილებებზე იმუშაოს, ჰყავდეს თავისი წარმომადგენელი სამეურვეო საბჭოში, შექმნას სხვადასხვა ჯგუფები და კლუბები სკოლაში და ხელი შეუწყოს ფორმალურ გარემოში არაფორმალური განათლებისა და აქტივობების განხორციელებას, ასევე მოპოვებული გრანტებისა და ფინანსების განკარგვაშიც კი შეუძლია მონაწილეობის მიღება.

ეს კიდევ არასრული ჩამონათვალიც ნათლად გვაჩვენებს, თუ რა მნიშვნელოვანი ფუნქცია აქვს სკოლაში მოსწავლეთა თვითმმართველობას. თუმცა, სკოლების ძალიან დიდ ნაწილში თვითმმართველობის საქმიანობა მხოლოდ ფურცელზეა გაწერილი.
მოსწავლეთა თვითმმართველობის არსებობა მნიშვნელოვანია დემოკრატიული სისტემების არსებობისთვის, რადგან ორგანიზაციებში ყველა ჯგუფს ჰქონდეს თანამონაწილეობის შესაძლებლობა და უფლება, ასევე მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ მოსწავლეებმა გამოიმუშაონ უნარები, ცოდნა და შეიძინონ გამოცდილება მართვის კუთხით, ისწავლონ პასუხისმგებლობების აღება საკუთარ თავზე, ჯგუფთან და ჯგუფში მუშაობა.

რა შეიძლება იყოს მიზეზები იმისა, რომ მოსწავლეთა თვითმმართველობები თითქმის არ მუშაობს სკოლებში?.. პირველი, თვითონ მოსწავლეების ნაკლებმოტივირებულობა, არაკრეატიულობა და საქმიანობისადმი ინტერესის არ ან ნაკლებად ქონა. სამეურვეო საბჭოსა და დირექტორის მხრიდან  მოსწავლეთა თვითმმართველობის ფუნქციონირების უგულებელყოფა, გრანტებისა და დაფინანსებების ნაკლებობა.

ეს ჩამოთვლილი მიზეზები რა თქმა უნდა არასრულია და ჩამოთვლილსაც სჭირდება კვლევა და შემდგომ მისი გაანალიზება, რომ რეალური მიზეზები იყოს ნათელი. თუმცა, ყველაზე საშიში და უარყოფითი მიზეზი ამათგან რაც შეიძლება იყოს, არის მოსწავლეთა ნაკლებკრეატიულობა, მოტივაციისა და ინტერესის არარსებობა, რომ ჩაერთონ თვითმმართველობით საქმიანობაში, დაგეგმონ და განახორციელონ აქტივობები, აქტიური მონაწილეობა მიიღონ სასკოლო ცხოვრების დაგეგმვასა და განხორციელებაში.

ისე გამოდის, რომ ჩვენ ვზრდით ადამიანებს, რომლებიც საგაკვეთილო პროცესის დროს  სწავლობენ ეროვნული სასწავლო გეგმით განსაზღვრულ საგნებს. იღენებ ინფორმაციას ისტორიიდან, გეოგრაფიიდან, მათემატიკიდან, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებიდან, მშობლიური თუ უცხო ენებიდან და ისე გამოდის, რომ მათ ეს სჭირდებათ მხოლოდ იმისათვის, რომ საატესტატო თუ ერთიან ეროვნულ გამოცდებზე გამსვლელი ან უკეთესი ქულა დააგროვონ, სხვა დანარჩენი სასწავლო პროცესი მათთვის უინტერესო და უმნიშვნელოა.

ახალგაზრდები, რომელთაც გამძაფრებულად აქვთ პიროვნული თავისუფლების, გადაწყვეტილებების მიღების მოთხოვნილება, არ ერთვებიან ამ საქმეში. იქნებ ამის მიზეზი გამოცდილების არარსებობაა და მათ გარკვეული შიშები აქვთ, რომ ჩაერთონ თვითმმართველობის საქმიანობაში?..

ამ შემთხვევაში მათ სკოლის ადმინისტრაცია და სამეურვეო საბჭო, მასწავლებლებლები, მშობლები – და მათ განათლებაში ჩართული ყველა პირი უნდა იყოს გარანტორი მორალური თუ სხვა ტიპის თანადგომის. არ ღირს არც „ვეფხისტყაოსნის“ პროლოგის ზეპირად ცოდნა, არც მათემატიკური გამოთვლების შესრულება, ან ორგანული და არაორგანული ნივთიერებების გარჩევა, თუ მოსწავლეს არ შეუძლია ეს ყველაფერი გამოიყენოს და გააჩნდეს კომპეტენციები, რომ ჩამოაყალიბოს, მართოს, შეათანხმოს სამუშაო და ჰქონდეს ახალი, საინტერესო, სიკეთეებისა და საჭირო ცვლილებების მოტანის ინტერესი.

მრავალი კვლევა ადასტურებს, რომ მოზარდისათვის ფიზიკური დატვირთვა ისევე მნიშვნელოვანია, როგორც ჯანსაღი კვება. ამასთან, ხელოვნებასთან სიახლოვეც საკვებივით აუცილებელია ბავშვის განვითარებისთვის.

შეცევადე გამერკვია სპორტული თუ სახელოვნებო წრეები რამდენადაა ხელმისაწვდომი საქართველოში მცხოვრები ყველა ბავშვისათვის. საჯარო სკოლების რამდენიმე კლასის გამოკითხვის შედეგად აღმოჩნდა, რომ მოსწავლეთა საშუალოდ 40% დადის დამატებით სპორტის რომელიმე სახეობაზე ან მაგალითად სიმღერაზე, ცეკვასა თუ ხატვაზე. უფროსები ვამბობთ, რომ თანამედროვე ბავშვები წიგნებს არ კითხულობენ, კომპიუტერს უსხედან, მაგრამ იქნებ მშობლებსაც მიუძღვით „წვლილი“ შვილების დღის რეჟიმის, პრიორიტეტების განსაზღვრისა და ჯანსაღი ცხოვრების წესის პოპულარიზაციის საქმეში? მიუძღვით და თან არ მიუძღვით. ყველა მოქალაქის ვალია დიდი ქალაქების ჰაერის დაბინძურების ფონზე მოითხოვოს ეკოლოგიურად სუფთა გარემო. მაგრამ ხშირად თავს ზემოთ ძალა არ არის.

პედიატრ ეკა უბერის რჩევით, ბავშვი ნებისმიერ ამინდში მინიმუმ ორ საათს მაინც უნდა ატარებდეს ჰაერზე. ასევე დადგენილია, რომ ის ყოველდღიურად მინიმუმ ერთი საათის განმავლობაში უნდა იყოს ფიზიკურად (აქტიური თამაში, ვარჯიში, სირბილი და სხვ.) დატვირთული.

ფიზკულტურა საქართველოს სკოლების სასკოლო ცხრილში კვირაში ორი-სამჯერ გვხვდება, სადაც ბიჭებს მეტწილად ფეხბურთს ათამაშებენ, გოგონებს კი – წრეში ბურთს. რეაბილიტოლოგი მარინე აფციაური მიიჩნევს, რომ ეს არ არის საკმარისი მოზარდის ძალის, გამძლეობის, მოქნილობის, სისწრაფისა და სიმარჯვის განვითარებისათვის. „სწორი მიდგომა ამ საგნისადმი საბავშვო ბაღიდანვე უნდა ხდებოდეს. დაწყებით კლასებში სასურველია ჩატარდეს მსუბუქი ტანვარჯიში კვირაში სამჯერ. ასევე კარგი პრაქტიკაა ნებისმიერი საგნის მასწავლებლის მხრიდან ე. წ. „ფიზკულტურის წუთის“ გამართვა, რომელიც ყოველ გაკვეთილზე 2-3 წუთის განმავლობაში „აქტიურ დასვენებას“ გულისხმობს. ეს ჯდომას მიუჩვეველი ბავშვებისთვის განტვირთვის კარგი საშუალებაა და დასწავლასა და კონცენტრაციასაც უწყობს ხელს.

მოსწავლის ფიზიკურ დატვირთვას ასაკისა და მისი ინდივიდუალური მონაცემების მიხედვით განსაზღვრავს სათანადო კვალიფიკაციის მქონე მასწავლებელი.  ფიზკულტურის გაკვეთილი სპორტის ყველა სახეობის ელემენტებით უნდა იყოს გაჯერებული. მეხუთე კლასიდან სასურველია დაიწყოს სირბილი, მსუბუქი ტანვარჯიშის კომპლექსი, სიგრძეზე და სიმაღლეზე ხტომა, ბაგირზე ცოცვა, ფრენბურთი, შვედურ კედელზე ვარჯიში და ა. შ. სკოლის დამთავრებამდე მოზარდმა უნდა იცოდეს სპორტის თითქმის ყველა სახეობის თამაშის წესები. სამწუხაროდ, დღესდღეობით შესასწავლ სპორტის სახეობას სკოლის დირექტორი ირჩევს და ის ერთადერთი სახეობა ყველა მოსწავლისათვის შეიძლება ჭადრაკი იყოს, რომელიც კვლავაც ჯდომას მოითხოვს მოზარდისაგან. ეს კი დაუშვებელია. ასევე დასადგენია, რამდენად გამართულია პროგრამებიც, რითაც ამჟამად ფიზკულტურის მასწავლებლები ხელმძღვანელობენ.

ჩემი აზრით, სწორედ ზემოაღნიშნული პრობლემების ერთობლიობის გამო იმატა ბოლო პერიოდში მოზარდებში აღნაგობის დარღვევამ და სერიოზულმა პათოლოგიებმა. სკოლის დამთავრებისთანავეც ხომ სულ სხვა ფიზიკური დატვირთვა ელოდებათ ვაჟებს ჯარში. ცხადია, მას, ვისაც 100 მეტრიც არ ურბენია სკოლის პერიოდში, გაუჭირდება ჯარის ფიზიკური ნორმატივების შესრულება და კილომეტრების გარბენა.“

მოსწავლეთა სქოლიოზისადმი მიდრეკილება მშობლებისათვის კარგადაა ნაცნობი. ამ და სხვა დარღვევების თავიდან ასაცილებლად და პროფილაქტიკისათვის სპორტის მრავალი სახეობა არსებობს. მათ შორისაა ცურვა, რომელიც სასარგებლოა როგორც მოზარდის ნერვული სისტემისთვის, ისე კუნთებისთვის, სისხლის მიმოქცევისა და ძვლოვანი სტრუქტურის სწორად ჩამოყალიბებისათვის. ერთია ბავშვის საჭიროება და მეორე – თანხები, რომელიც პირდაპირ აწვება მშობლების მწირ ბიუჯეტს. ხშირ შემთხვევაში სწორედ ფინანსების არარსებობის გამო უარესდება მოზარდების ჯანმრთელობის მდგომარეობა. ამასთან დედაქალაქში ასე თუ ისე არის არჩევანი აუზებისა, სადაც სწავლის ფასი 60-დან 150 ლარამდე მერყეობს, რეგიონებში კი აუზები ხშირ შემთხვევაში ფიზიკურად არ არსებობს. იქ უმეტესად გვხვდება ფეხბურთისა თუ რაგბის კლუბები, ცეკვის შემსწავლელი კურსები.

როდესაც საქმე სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მოსწავლეს ეხება, ბავშვისთვის მაგალითად ცურვის მასწავლებლის მოძიება კიდევ უფრო რთულდება. ამაზე ჩვენ ადრეც ვისაუბრეთ. https://mastsavlebeli.ge/?p=10030 სასიხარულოა, რომ ბოლო დროს გაჩნდა საფეხბურთო და საკალათბურთო კლუბები, რომლებიც აუტისტური სპექტრის მქონე ბავშვების სოციალიზაციასა და მათი რეაბილიტაციის ხელშეწყობას ემსახურება.  მოზარდებისთვის შემუშავებულია სპეციალური პროგრამა, რაც ინდივიდუალური და გუნდური სწავლის მიდგომებზეა დამყარებული. ბევრ მოზარდს ესაჭიროება იპოთერაპია, არტ თერაპია, სენსორული ინტეგრაციის სეანსები, არადა საქართველოში სამწუხაროდ ძალიან ცოტაა  საჯინიბოები თუ კარგად აღჭურვილი ოთახები, რომლებიც მათ სათანადოდ მოემსახურება. უნდა აღვნიშნოთ კვალიფიკაციური სპეციალისტების ნაკლებობა და მაღალი ტარიფებიც (1 საათი 20-30 ლარიდან ზევით), რომელსაც ბევრი მშობელი ფინანსურად ვერ სწვდება. რაც შეეხება ჩოგბურთსა და თხილამურებით სრიალს, ორივე ყოველთვის „ძვირიან სპორტად“ ითვლებოდა სპეციალური აღჭურვილობისა და მწვრთნელების გამო.

თბილისში ბოლო დროს მომრავლდა საკვირაო სკოლები, სადაც მოზარდებს ხატვას, ძერწვას, ასევე აპლიკაციების, ხელნაკეთი წიგნებისა თუ სხვადასხვა ნივთის შექმნას ასწავლიან, საუბრობობენ წიგნების გმირებზე და სხვ. ფასები 30-დან 120 ლარამდე მერყეობს. მნიშვნელოვანია, რომ პროგრამები ასე თუ ისე შეიცავს ზემოხსენებულ არტ თერაპიისა და სენსორული ინტეგრაციის მცირე ელემენტებს, რაც ასე აუცილებელია ბავშვებისათვის.

მოზარდებს ძალიან რომ შეუყვარდათ ე. წ. „ტყლარწი“, ნეიროფსიქოლოგი თამარ გაგოშიძე ამას ორ ახსნას უძებნის: „1. ბავშვებს სენსორული შიმშილი აქვთ; 2. ტყლარწი შფოთვას ამცირებს. ფეხბურთს ვინ თამაშობს დღეს? ან ეზოში ვინ დარბის? ეზოში თუ არიან, უმეტესწილად სხედან. ბავშვები ძირითად დროს ან სკოლაში ატარებენ ან კომპიუტერთან, ამიტომ აქვთ სენსორული შიმშილი. ამ ფონზე ასეთი ტიპის ფაქტურები მათთვის მიმზიდველია. საჭიროა, რომ ბავშვებს ბუნებასთან ჰქონდეთ კონტაქტი და სპორტითაც დაკავდნენ. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია! ამას ტყლარწი ვერ ჩაანაცვლებს. მაგრამ როცა თბილისში ხე და ბალახი აღარ არის, ის, როგორც ჩანს, მოზარდებს ამ შეგრძნებებს უწესრიგებს“.

გამოკითხვის შედეგად გამოვლინდა, რომ საქართველოში ასაკის მატებასთან ერთად ბავშვი უფრო და უფრო ნაკლებად დადის დამატებით სპორტსა თუ სახელოვნებო კურსებზე. ამასთან, მომსახურების ფასები დედაქალაქში რამდენჯერმე აღემატება რეგიონისას.