ერთი წლის წინ mastsavlebeli.ge-ზე ნასტასია არაბულის სტატია გამოქვეყნდა, სახელად – „როგორ სწავლობს ბავშვი მეგობრობას“. ნასტასია საუბრობს წიგნზე, რომლის ავტორი გვიზიარებს შვილებთან ურთიერთობის გამოცდილებას. შინაარსის უკეთ აღსაქმელად პატარა ამონარიდს დავიმოწმებ:

„როცა მისმა (მწერლის) შვილებმა მეგობრები გაიჩინეს, თავისი სახლი შესთავაზა თავშეყრისა და გართობის ადგილად. მერე  წლების განმავლობაში აკვირდებოდა მათ ურთიერთობებს, განვითარებას, სევდასა და სიხარულს, მუდმივად პულსზე ედო ხელი. გემრიელ საჭმელებს უმზადებდა, მათ გართობაში დიდად არ ერეოდა და ბავშვებს უსაფრთხო, კომფორტულ გარემოს სთავაზობდა სხვა საეჭვო ადგილების სანაცვლოდ, სადაც შეიძლება აღმოჩნდნენ სკოლის შემდეგ მოზარდები“.

სტატიაში აღწერილი გამოცდილება ჩემთვისაც ნაცნობი აღმოჩნდა.  ოთხი მეგობარი მყავს – ბაგა-ბაღიდან, ეზოდან დაწყებულ ურთიერთობას სკოლისა და უნივერსიტეტის წლები მოჰყვა, ზაფხულის არდადეგებსაც ერთად ვატარებდით. ერთმანეთის სახლები კი ნამდვილად მყუდრო თავშესაფარი იყო უშუქო და უიმედო წლებში. შეიძლება თამამად ითქვას, ერთად ჩამოვყალიბდით და მიუხედავად სრულიად განსხვავებული ხასიათისა, ფუნდამენტური ღირებულებები  საერთო გვაქვს.

მიკროსოციუმში თავის დამკვიდრებას უზარმაზარი მნიშვნელობა აქვს მოზარდისთვის. ჯანსაღი ურთიერთობები პიროვნული სიმტკიცის ფუნდამენტია, რომელზეც შემდეგ მთელ ცხოვრებას ვაშენებთ. სწორედ ამგვარი დამოკიდებულება და ნასტასია არაბულის სტატია გახდა შთაგონების წყარო, რათა ჩემი მეხუთეკლასელი გოგონას კლასელები სახლში მომეწვია და მათთვის ტკბილეულთან ერთად საინტერესო აქტივობები შემეთავაზებინა.

You’ll never walk alone –  ეს ლივერპულის ჰიმნია. ახლახანს შემთხვევით აღმოვაჩინე. მელოდიასთან ერთად  სიტყვებმა მომხიბლა და დაიწყო კვლევა-ძიების ეტაპი. მოვუსმინე ჰიმნის ყველა შემსრულებელს, დავურეკე  ფეხბურთის ქომაგს, ჩემს მეგობარ ნუკრი ბიძიას და ვთხოვე, თუ რამე იცოდა ლივერპულის შესახებ, ყველაფერი მოეთხრო. ნუკრი ბიძიამ დინამო-ლივერპულის თამაშზე მიამბო, რომელიც 1979 წელს თბილისში გამართულა და თბილისის „დინამოს“ მოგებით დამთავრებულა. მისგან გავიგე, რომ ლივერპულს ყველაზე ერთგული და თავდადებული გულშემატკივრები ჰყოლია, რომლებიც მთელი თამაშის განმავლობაში ჰიმნს მღერიან. მათი გუგუნი კი ფეხბურთელებს გამარჯვებისკენ უბიძგებს. მერე ბრიტანული პრესის გამოხმაურებას გადავაწყდი, რომლებიც „დინამოს“ თამაშს აქებდნენ და ადიდებდნენ.

ჰიმნის ტექსტი მარადიულ ღირებულებებზეა აგებული – ქარიშხლის, წვიმის შემდეგ ყოველთვის ოქროსფერი ცა ჩნდება და შენ არასდროს იქნები მარტო. ამგვარი მოტივი ნამდვილად დიდ ძალას ნერგავს ადამიანების გულებში. ამიტომაც არის ლივერპულის გუნდი მრავლგზის გამარჯვებული.

ინტეგრირებული (ინგლისური, ქართული, სპორტი, მუსიკა) და მულტიმედიური (ტექსტი და ჰიმნი, ვიდეოჩანაწერი, ფოტომასალა) გაკვეთილის ასაგებად მოვემზადე. მეთოდებიდან ხუთსაფეხურიანი ლექსი და კითხვა-პასუხი შევარჩიე, გადაწყვეტილების შესახებ შევატყობინე კლასის დამრიგებელს, მშობლებს და შეხვედრის დღე დავთქვით.

ერთ უბანში მდებარე საცხოვრებელი ადგილი და სკოლა დაგვეხმარა, რომ ხუთი გაკვეთილის შემდეგ ცხრამეტ მოსწავლეს ჩვენს სახლში მოეყარა თავი. ერთი ოთახი ჩანთებითა და ქურთუკებით გადაივსო, მეორეში ჩვენ მოვთავსდით.

ჰიმნის ტექსტი წინასწარ ვათარგმნინე დედაჩემს:

შენ არასდროს იქნები მარტო

როდესაც მიარღვევ ქარიშხალს,

თავი გეჭიროს მაღლა.

ნუ შეგაშინებს სიბნელე,

ქარიშხლის ბოლოს ხომ

ოქროსფერ ცას ხედავ

და გესმის ტკბილი სიმღერის ხმა.

იარე წვიმაში, იარე ქარში!

მიჰყევი მშფოთვარე ოცნებებს.

იარე, იარე გულში იმედით

და შენ არასდროს იქნები მარტო!

და არც არასდროს გაივლი მარტო!

წინასწარ ამოვბეჭდე ჰმნის განმარტება, ტექსტის ორიგინალი ვარიანტი და თან დავურთე ლექსიკონი. გამოყენებულ სიტყვებს – Anthem, dark, hope, walk, head, golden, sky, when – მეხუთე კლასის ინგლიური ენის სახელმძღვანელოდან ისედაც იცნობდნენ.

თავდაპირველად ფეხბურთის გუნდებზე ვისაუბრეთ, ძირითადად, ბარსას, რეალისა და იუვენტუსის გულშემატკივრები აღმოჩნდნენ. ლივერპულის საფეხბურთო გუნდი 1892 წელს დაუარსებიათ და მრავალ წარმატებასთან ერთად ევროპის თასის ექვსგზის მფლობელია.

შემდეგ ბავშვებმა დამოუკიდებლად წაიკითხეს და ერთმანეთის დახმარებით თარგმნეს ინგლისური ტექსტი. გავეცანით ჰიმნის – სახოტბო ლექსის – მნიშვნელობას და ქართული ჰიმნოგრაფია, კერძოდ, დავით აღმაშენებლის „გალობანი სინანულისანი“ ვახსენეთ.

ქართული თარგმანის წაკითხვის, ორიგინალთან შედარების შემდეგ სიმღერის რამდენიმე ვერსიას მოვუსმინეთ. ბოლოს კი ხუთსაფეხურიანი (I სტრიქონი – ერთი არსებითი სახელი, II – სამი ზედსართავი სახელი, III – სამი ზმნა, IV – ოთხსიტყვიანი ფრაზა, V-ერთი არსებითი სახელი) ლექსის მოდელზე კლასის ჰიმნი დავწერეთ:

„ბავშვები –

-ზარმაცები, ჯიუტები, ლამაზები,

ვიცინით, ვსწავლობთ, ვტირით.

ჩვენ ერთმანეთს ყოველთვის ვეხმარებით –

-მეგობრები“.

ჰიმნის ერთობლივი შესრულებაც ვცადეთ.

კლასიც ხომ ფეხბურთის გუნდს ჰგავს. ყოველ კლასს თავისი მარცხი, გამარჯვება, სიხარული, გულისტკივილი, თავგადასავლები აქვს, თან ერთმანეთის მსგავსი და თან მკვეთრად ინდივიდუალური.

კლასი – მიკროსოციუმი, სადაც გისმენენ ან არ გისმენენ, ლუპით გაკვირდებიან ან საერთოდ ვერ გამჩნევენ. ყოველ დილას ერთი და იმავე ოთახში იკრიბება რამდენიმე ათეული მოზარდი. თითოეულს  სახლიდან თავისი განწყობა მოჰყვება. სკოლაშიც  შფოთვა ელით, თავი უნდა გაართვან და მოლოდინი უნდა გაამართლონ – მშობლის, მასწავლებლის … მათი პატარა სხეულები ხშირად ვერ უძლებენ ამდენ ღელვას და მხრებში იხრებიან.

მე და ჩემი გოგონა ვმეგობრობთ. ბევრს ვსაუბრობთ. რასაკვირველია, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ყველაფერი ვიცი, როგორ იქცევა განსხვავებულ გარემოში, როგორ მართავს საკუთარ ემოციებს. ერთი მხრივ, მის უკეთესად გასაცნობად, მეორე მხრივ – იმ ბავშვების, რომლებთანაც დღის უმეტეს ნაწილს ატარებს, მესამეც, უფროსებს შეგვიძლია, შევთავაზოთ ურთიერთობის იმგვარი მოდელი, როგორიც მოგვწონს ან გვინდა, რომ ჰქონდეთ – ამიტომ საკუთარი სახლი იდეალური აღმოჩნდა ამ ჩანაფიქრის ხორცშესასხმელად. მჯერა, რომ კლასის ერთიანობაზე ყურადღების გამახვილება უკვალოდ არასდროს ჩაივლის. ლივერპული და მისი იმედიანი ჰიმნი კი დამეხმარა პატარა გულებში სინათლის სხივი მიმეტანა. სახლი მოზარდებისთვის ნამდვილად საუკეთესო თავშეყრის ადგილია ურთიერთობების გასაბმელად.

თავისუფალი დრო, ბევრი ტკბილეული საინტერესო აქტივობები ბავშვებთან ერთად კიდევ გადაიკვეთებიან ჩვენს პატარა მისაღებ ოთახში და როცა ქარიშხლის დრო დაგვიდგება, ავმღერდებით: You’ll never walk alone…

თქვენ ჰიმნს გიტოვებთ.

https://www.youtube.com/watch?v=OV5_LQArLa0

რვა წლის ხარ. ან ათის. თეატრი ზღაპრულ სამყაროდ გეჩვენება. რა თქმა უნდა, იცი, რომ ის, რაც სცენაზე ხდება, არაერთხელ გამეორდება ზუსტად ამავე ადგილას და მსახიობებიც მრავალჯერ გაიმეორებენ წინასწარ ნასწავლ ფრაზებსა თუ ჟესტებს. თუმცა ეს ყველაფერი ვერაფერსაც ვერ აკლებს ჯადოსნურობის განცდას. იქ ხარ, სადაც ყველაზე დაუჯერებელიც კი შეიძლება მოხდეს.

დარბაზი სავსეა შენი ტოლი, შენზე ცოტა უფროსი ბავშვებით. ხმამაღლა უხსნიან ერთმანეთს რაღაცებს, ხმამაღლა იცინიან. მშობლები თუ მასწავლებლები ბოლო გაფრთხილებებს აძლევენ: არაფერი ჭამოთ, თავი არ მომჭრათ, ტუალეტში გასვლა თუ მოგინდებათ, რიგებს შორის ფრთხილად გამოიარეთ და ბოდიში მოიხადეთ, ტელეფონს ხმა და შუქი გამოურთეთ, სულაც გათიშეთ ეგ ტელეფონები.

დახველება შეიძლება?

წყლის დალევა?

ვიღაც იმაზე წუხს, რომ ოდისევსის შესახებ არაფერი მოძებნა ინტერნეტში. არ გაახსენდა.

შუქი ქრება და სცენაზე პატარა გოგოს ხედავ. წარმოუდგენელია. ნამდვილი მსახიობების გვერდით მონდომებით ასრულებს თავის პატარა როლს. მაშ, ბავშებსაც შეუძლიათ, რომ ამ მიუწვდომელი სამყაროს ნაწილი გახდნენ, მათაც ასწავლიან, როგორ უნდა შეძლონ ცოტა ხნით სხვად ქცევა, სხვისი სიტყვების ისე წარმოთქმა, რომ გონებით სწორედ იმ მეორეს გაჰყვე, გამოგონილს.

თავიდან ისეთი ოჯახური სურათებია, რომლების მსგავსიც ბევრჯერ გინახავს. მამა, რომელსაც მხოლოდ სამსახური და სასწრაფოდ შესასრულებელი საქმეები ახსოვს. დედა – თითქმის ყოველთვის უკმაყოფილო: ყურადღება აკლია, თავდაჯერება აკლია.

ოდისევსი – გოგონას წარმოსახვითი მეგობარი – მალევე შენი მეგობარიც ხდება, რადგან შენთვისაც ძნელი გასაძლებია ის ყველაფერი, რისი მომსწრეც ხარ: თავგზააბნეული მშობლების უცნაური ახირებები, უფროსების აზრგამოცლილი სამყარო.

ერთი ციცქნა ნახატი კაცუნაა, რომელიც კედლიდან კედელზე დარბის და ითხოვს, ითაკაში დამაბრუნეთო. კარგად იცი, ითაკა რაც არის, რადგან ოდისევსის ამბავი გატაცებით წაიკითხე. ეჭვიც არ გეპარება, რომ დაბრუნდება იმ მონატრებულ მხარეში. ბედის ჭირვეულობასაც გაუძლებს და ახლა ამ გოგონას მამასაც ამხანაგად და თანამგზავრად გაიხდის.

მერე ღმერთები ჩნდებიან: ზევსი, ჰერა, ჰერმესი, პოსეიდონი… მშვენიერია. თითოეული თავისებურად მომხიბვლელია და ორგანზომილებიან სივრცეშიც ახერხებს დასამახსოვრებელი სახის მიღებას. დახატული ზღვაც ლამაზია, იანუსიც და მედუზა გორგონაც.

ძველი ბერძნები უფრო ახლოს არიან, ვიდრე ისინი, ვინც შენს დროში ცხოვრობენ. მათ მითებში თავს უსაფრთხოდ გრძნობ – ვეღარ მოგწვდება ხმაური, რომელიც კიდევ ერთხელ გაგრძნობინებს თავს უმწეოდ, არასაჭიროდ, ხელის შემშლელად. ნახე, ოდისევსს როგორ სჭირდება მეგობრის გაწვდილი ხელი.

ერთხანს მაინც გიჩნდება ეჭვი – ვაითუ ვერ გადარჩეს, ვაითუ ზღვის ღმერთის მრისხანებას შეეწიროს… ჩაბნელებულ დარბაზში აქეთ-იქით იხედები – იმედიანი სახეების დანახვა გინდა, მაგრამ ბევრს ვერაფერს არჩევ. ვიღაცას გაფრთხილება არად ჩაუგდია და ორცხობილას ღრღნის.

მერე ისევ იმ ოჯახში ბრუნდები, სადაც ყველაფერი თავდაყირა დგას. მამა ისე შეუცვლია ძველ საბერძნეთში მოგზაურობას და მითიურ გმირებთან გაშინაურებას, ცოლი და შვილი ვეღარ სცნობენ. სხვა კაცია. სხვანაირად დაბრძენებული, მგრძნობიარე.

აქ კი გეცინება – როდის იყო, მამებს ასეთი რამე ემართებოდათ?!

ითაკა. ალბათ იმის გამო მოხდა, ოდისევსს ითაკაში რომ გაჰყვა და პენელოპესა და ტელემაქესთან მისი შეხვედრა თავისი თვალით ნახა. წიგნში რომ წაეკითხა – შენს ილუსტრაციებიან წიგნში – მეტი-მეტი, გულაჩუყებულს, თვალი უხილავი წერტილისთვის გაეშტერებინა, მერე კი შემაწუხებელი ფიქრები ხელის ერთ აქნევით გაეფანტა.

სპექტაკლი ისე მთავრდება, როგორც უნდა დამთავრებულიყო – ყველა გმირი თავის მითს უბრუნდება, ყველა მსახიობს თავისი წილი აღიარება და სიხარული ერგება.

ოქტომბრის ბოლოა. თბილისის თბილი, კაბით და თხელი შემოსაცმელით გასატარებელი ოქტომბერია.

არა, რვა წლის არ ხარ. არც ათის. მოზარდ მაყურებელთა თეატრში, შუადღის სეანსზე, საბავშვო სპექტაკლი ნახე. „ოდისეა“ – ანონსის მიხედვით, მულტიმედიური, ექსპერიმენტული პროექტი, რომელშიც დრამატული თეატრისა და ანიმაციის შესაძლებლობებია გაერთიანებული. მიზანი მითოლოგიასთან პატარა მაყურებლის მიახლოებაა.

თეატრიდან კმაყოფილების განცდით გამოდიხარ. რა თქმა უნდა, უკეთესადაც შეიძლებოდა, მაგრამ ეს არ არის მთავარი.

მოზარდ მაყურებელთა თეატრის სავსე დარბაზში რაღაც კარგი მოხდა, დასამახსოვრებელი. როცა ახმაურებული ბავშვები გარეთ გამოიშალნენ, ყველას თავისი ოდისევსი გამოჰყვა – ხელიხელჩაკიდებულებს თვალნათლივ ხედავდი. მერე, ფიქრები რომ სხვაგან გაექცეოდათ, ციცქნა კაცუნაც გაქრებოდა, მაგრამ დიდი ხნით არა, დიდი ხნით არა…

სასკოლო პროგრამაში შეტანილი ტექსტები მოსწავლეებისთვის (ხშირად) მოსაწყენ და უინტერესო საკითხავთან ასოცირდება. ეს საერთო განწყობა, როგორც წესი გადამდებია ხოლმე და პედაგოგს ძალიან უჭირს ბავშვს სიღრმისეულად დაანახოს პერსონაჟის ბუნება, როლი და გამოიყვანოს ის სტერეოტიპული შეფასებების ველიდან.

მეც ხომ ოდესღაც ვიყავი მოსწავლე და მახსოვს, როგორ უინტერესოდ ვკითხულობდი გენიალურ „შუშანიკის წამებას“ თუ „ოთარაანთ ქვრივს“ (რომელიც, რაც დრო გადის კიდევ უფრო მეტად მგონია ერთ-ერთი უმთავრესი „ქართული“ ტექსტი). ჩემი და ჩემი კლასელების სააზროვნო სიბრტყე პედაგოგის მოწოდებულ კლიშეებს ძნელად ცდებოდა და გვქონდა ან ნიჰილისტური დამოკიდებულება ან აგრესია ამ გენიალური პერსონაჟების მიმართ.

ახლა თავად ვასწავლი და რაკი ჩემი სალაპარაკო „ტერიტორია“ ლიტერატურას დიდად არ სცდება, მოსწავლეებთან ახალ-ახალ მეთოდოლოგიას ვიყენებ ხოლმე, რომ ისინი ტექსტების (განსაკუთრებით ძველი ტექსტების) ველს არ მოწყდნენ და ჩვენი სააზროვნო სივრცე მეტ-ნაკლებად ერთი დარჩეს.

ელაპარაკო „ჰარი პოტერისა“ და „Game Of Thrones”-ის თაობას „აბო ტფილელზე“ თან ისე, რომ მათი ინტერესი არ განელდეს და გულწრფელად ჩაერთონ სასწავლო პროცესში, ადვილი არაა. სწორედ ამ „გაჭირვება მიჩვენე და გაქცევას განახებ“ მდგომარეობამ მიმიყვანა ჩემ პირად მეთოდოლოგიაში ერთი რესურსის დანერგვისკენ.

ჩემი პროფესია (უკეთესი იქნება, თუ ვიტყვი „ხელობა“) კინოსა და სერიალების სცენარების წერაცაა. კინოინდუსტრიაში, გარკვეული მიმართულებებით (მაგალითად SitCom – სიტუაციური კომედია), სცენარისტები და გადამღები ჯგუფი, საკომუნიკაციო ენად ერთგვარ შაბლონებს ვიყენებთ, რაც გმირის უკეთესად დანახვაში გვეხმარება.

მე ამ შაბლონების სასკოლო გაკვეთილისთვის მორგება ვცადე და უნდა ითქვას – გაამართლა.

მხატვრულ ნაწარმოებზე მსჯელობას, ყოველთვის ვიწყებთ ხოლმე პერსონაჟების „განაწილებით“. ზოგს მთავარი მოქმედი პირი ხვდება, ზოგს – მეორეხარისხოვანი. ბავშვებს ევალებათ გმირების გააზრებისთვის და ჩვენთვის უკეთესად წარმოსადგენად ერთგვარი კითხვარი შეავსონ (რაც დიდი ჯგუფის სწრაფად გამოკითხვის კარგი საშუალებაცაა). მოსწავლეს აქვს მითითება, ტექსტში მოცემული ფაქტობრივი მონაცემები დატოვონ, არარსებული მასალა კი საკუთარი სურვილისამებრ გამოიგონონ (მაგალითად, რა მუსიკას უსმენს „ხევისბერი გოჩა“?).

დავალების უმთავრესი მიზანია მსმენელს დავანახოთ გმირის შინაგანი სამყარო და უკეთ გავიაზროთ მოქმედი პირების როლი ტექსტში, ნაწარმოების სრული სურათის ანალიზის ფონზე.

გთავაზობთ კითხვარს, რომელიც შევსებულია ილია ჭავჭავაძის „ოთარაანთ ქვრივის“ მიხედვით.

სახელი: ანა გაბინაშვილი-ოთარაშვილისა

მეტსახელი: „ოთარაანთ ქვრივი“

 ასაკი: 42 (საინტერესო იყო, რომ მოსწავლემ, ვინც ეს შეავსო, ჩემში სტერეოტიპულად არსებული ამ პერსონაჟის ხატი – ის სულ ხანშიშესული წარმომედგინა, 42 წლის დაინახა და ლოგიკურად ახსნა რატომაც, რასაც მოგვიანებით ადრეული ქორწინების პრობლემის განხილვაც მოყვა).

გარეგნობა: წაბლისფერი, ჭაღარაშერეული თმა. თხელი ტუჩები, ოდნავ დახრილი თვალის ჭრილი. მოკლე, ერთ დროს ლამაზი, ახლა კი დაკოჭრილი ხელები. ხორბლისფერი პირისკანი, სუსტი, მაგრამ „ფორმებიანი“ სხეული, მარცხენა ხელზე პატარა ნაიარევი – ბავშვობის ტრავმა, ხიდან ჩამოვარდა და ღობეზე გაიჭრა, რასაც მალავს. (საოცარი ქვეტექსტური პარალელი და ბუნებრივი განწყობა გიორგის ჩამოვარდნის მიმართ)

ხასიათის ტიპი:

 ხისტი, მკვახე ლაპარაკი აქვს, თუმცა იშვიათად ამბობს სათქმელს. მგონია, რომ ასტროლოგიური ნიშანი „მორიელი“ აქვს და ხასიათიც ასეთია „ავკარგიანი“, მაგრამ იგესლება მოულოდნელად და მწარედ.

ხელმომჭირნეა, მაგრამ როდესაც საქმე ადამიანის დახმარებაზე მიდგება, საკუთარ სისუსტეს ძლევს და ეხმარება.

 განათლება –

ოფიციალური განათლება არ მიუღია, წერა-კითხვა იცის. ისწავლა, რათა წაეკითხა „წმინდანთა ცხოვრება“. მოსწონს ეს ნახევრადზღაპრული ტექსტები და ძილის წინ, წესი აქვს, ნახევარ გვერდს კითხულობს, რაც არ უნდა დაღლილი იყოს.

 გეოგრაფია

კახეთის გარდა (სადაც გათხოვდა), ნამყოფია თბილისში (ოთხჯერ) და იმერეთში ერთხელ. არ მოეწონა იქაური ტრადიციები და ამაზე შვილთანაც ულაპარაკია. ქართლში დაიბადა. ოთხი და იყვნენ. გაათხოვეს გარიგებით. ქმარი უყვარდა.

 რელიგია
მართლმადიდებელი

სამსახური/შემოსავალი
პირადი მეურნეობა. შემოსავალი აქვს ზომიერი. იქაურ გლეხებზე მდიდრად ცხოვრობს, თუმცა შრომაც საკმაო უწევს. ფულს აგროვებს შვილის სასწავლებლად „მისაცემად“ და მისთვის ცალკე მდგომი სახლის ასაშენებლად, როცა გიორგი ცოლს მოიყვანს.

საყვარელი/სალანძღავი სიტყვები

მუსიკა

თბილისში ყოფნისას, ერთხელ მოისმინა „სულიკო“ ძალიან მოეწონა გიტარის რითმა და ცოტა დამახინჯებულად, მაგრამ თავისთვის ღიღინებს ხოლმე, როცა მარტოა (ძროხას წველის, ან ოთხს გვის).

ფილმები

სავარაუდოდ არ იქნება კინოში ნამყოფი, მაგრამ მოეწონებოდა „ტკბილი ნოემბერი“.

განსაკუთრებული ტალანტი

შეუძლია 4 ნიშნა რიცხვის 4 ნიშნა რიცხვზე სწრაფად გამრავლება. ასევე, ნებისმიერ ხალხმრავლობაში, უცებ გადათვლის ადამიანებს.

სპორტი

არ ცხოვრობს სპორტულად. 

ჩაცმის სტილი
მუქი ფერის სამოსი. გრძელსახელოებიან ტანსაცმელს იმიტომაც ატარებს, რომ დაფაროს იარა ხელზე.

ფსიქიკა
მყარი ფსიქიკა აქვს.

გადაუწყვეტელი საკითხები
ვერ გადაუწყვეტია ჩაერიოს თუ არა შვილის პირად სივრცეში. ინტუიციით გრძნობს, რომ გიორგის ეს ურთიერთობა კარგს არაფერს მოუტანს, მაგრამ მყარად სწამს, რომ სხვისი თავისუფლების შეზღუდვა უფრო დიდი დანაშაული იქნება. ეს სტანჯავს.

მიდრეკილებები
მიდრეკილია სიძუნწისკენ. ეს ბავშვობისდროინდელი სიღარიბის გამოა, როცა 2 ქილა მაწონს 4 და იყოფდა. ებრძვის ამ სენს და თავს ამუნათებს, როცა მოწყალების გაცემის შემდეგ „ქოქოლას აყრის“ ვინმეს.

ფობიები
ეშინია შვილის დაკარგვის. ეს ირაციონალური შიში გათხოვებამდეც ჰქონდა, სანამ შვილი ეყოლებოდა.

სხვა

მიუხედავად იმისა, რომ უსიყვარულოდ გათხოვდა, ქმარი ძალიან შეუყვარდა. ილიკო ოთარაშვილი მზრუნველი და მოსიყვარულე კაცი იყო. საინტერესოა, რომ ცოლ-ქმრის ურთიერთობა არაჯანსაღად დაიწყო, მაგრამ ქმრის გულწრფელობამ და საქციელმა ახალგაზრდა ანას გული მოულბო. როდესაც კაცი გარდაიცვალა, მაშინ მიხვდა, როგორ შეყვარებია ქმარი, ვისთვისაც ერთხელაც ვერ მოასწრო ამის თქმა.

მოკლედ, ესაა დამხმარე სასკოლო რესურსი, არ ვიცი ვის გამოგადგებათ, ვის – არა, მაგრამ ცდად ღირს.

ვარ მასწავლებელი, ნიშნავს ვარ მუდმივ ძიებაში… ცოდნა და ღირებულებითი განათლება თუ სოციო-ემოციური უნარების განვითარება? ვფიქრობ, ვმსჯელობ, ვცდი, ვნერგავ, ვაანალიზებ და საკუთარ თავთან ვთანხმდები!.. ნაცნობი მდგომარეობაა, არა?! როგორ გადავცემ მოსწავლეს ცოდნას, ღირებულებებს, თუ მან ვერ შეძლო ჩემი, ან საკუთარი სურვილებისა თუ გრძნობების გაგება? რა აზრი აქვს ცოდნის გადაცემას, თუ მოსწავლემ ვერ შეძლო ურთიერთობა გარემოსთან და გარშემომყოფებთან, თუნდაც მიღებული ცოდნის გამოყენების მიზნით?

მართალია ამტკიცებენ, რომ ემპათია, თანაგანცდა – სხვა ადამიანის ემოციების, როგორც საკუთარის შეგრძნების და გაგების უნარი – თანდაყოლილია, მაგრამ მას აუცილებლად სჭირდება განვითარება. გულისხმიერ ადამიანს ხომ შეუძლია სხვისი გრძნობების გაგება, შესაბამისად, მას შეუძლია სხვების თანადგომა, რაც ესოდენ მნიშვნელოვანია სასწავლო გარემოში. მე, როგორც მასწავლებელი, ვთვლი, რომ ემპათიის უნარის მქონე მოსწავლეების სიმრავლე როგორც საზოგადოებისთვისაა მნიშვნელოვანი, ასევე დადებით ატმოსფეროს ქმნის კლასში. სწორედ ამ უნარის განვითარებისთვის დავგეგმე და ჩავატარე გაკვეთილი, სადაც გამოყენებული აქტივობები მოსწავლეებში თანაგანცდის უნარის ჩამოყალიბებასთან ერთად ხელს შეუწყობდა თანამშრომლობითი, წერითი და ლაპარაკის უნარ-ჩვევების განვითარებას. თანამშრომლობითი სწავლება თავის მხრივ ისეთ მნიშვნელოვან უნარებს ავითარებს, როგორიცაა, მოსმენა, გადაწყვეტილების მიღება, ემოციების მართვა და სხვა.

ფაქტია, რომ უფროსებსაც მოგვწონს ინტერაქტიული მეთოდების გამოყენება, მოსწავლის როლში შევდივართ და კომუნიკაციაც აღარ გვიჭირს. სწორედ ამიტომ და სწორედ ასე დავიწყე ჩემი გაკვეთილი მეოთხე კლასში:

მოსწავლეებმა მეტ-ნაკლებად გამოიცნეს მოცემული ემოციები. იქვე, გაკვეთილზევე, ბუნებრივად მოვიგონე და გავითამაშე ისეთი სიტუაციები (ფეხი გადამიბრუნდა, სასიამოვნო ინფორმაცია გავიგე, ფურცლები დამიცვივდა, ვიდეოს ხმა ვერ ჩავურთე და ა. შ.), რომ მოსწავლეებს შეძლებოდათ ჩემი ემოციების გამოცნობა და ასევე მივეცი საშუალება ემპათიაც გამოეხატათ.

იმავე გაკვეთილზე თანამშრომლობითი უნარების განვითარების მიზნით, ჯგუფებში ახალ სიტყვებზე სამუშაოდ გამოვიყენე ფრეიერის სქემა:

მოსწავლეებს (4-კაციან ჯგუფებს) ჰქონდათ საშუალება ფუნქციები გაენაწილებინათ და ერთდროულად ემუშავათ მოცემული სქემის სხვადასხვა გრაფაში.

ტექსტის გააზრების, გაგებისა და, რაღა თქმა უნდა, სოციო-ემოციური უნარების განვითარების მიზნით მოსწავლეთა ერთ ჯგუფს როლური თამაში დაევალა მოცემულ ტექსტზე დაყრდნობით და მათივე ინტერპრეტირებული დასასრულით. სასიამოვნო იყო მათი მხრიდან გადმოცემული ემოციების ხილვა და შესაბამისი დასასრული, სადაც მათ რეალურად გადმოსცეს ემპათია.

ერთ-ერთი ჯგუფის დავალება იყო წერილი მთავარ პერსონაჟს, სადაც მათ მოახერხეს და გაუგეს მას, თუმცა არც რჩევების მიცემა დავიწყებიათ მისთვის.

გაკვეთილის შედეგზე გასვლამ მაჩვენა, რომ ჩემმა მეოთხეკლასელებმა შეძლეს ყველა იმ მაგალითის გახსენება/გამოცნობა, სადაც მე ისინი ბუნებრივად ავიყოლიე ემოციისა და თანაგრძნობის გამოხატვაში.

ისიც სასიამოვნოდ მახსენდება, რომ როცა მიზნების ტომრიდან იმ ერთი მიზნის ამოღება ვთხოვე, რაც მათ მიჰქონდათ გაკვეთილიდან, უმრავლესობამ აირჩია: “To be helpful”.

გაკვეთილი იმ იმედით დავასრულე, რომ ჩემი მოსწავლეები მომავალში შეძლებდნენ საკუთარი და სხვისი ემოციების გამოცნობასა და თანაგრძნობის გამოხატვას. თუმცა მეტი პასუხისმგებლობა ვიგრძენი – თუ ერთ გაკვეთილს შეუძლია, შეცვალოს მოსწავლის ცნობიერება უკეთესობისკენ, რას ვაკეთებთ დანარჩენ გაკვეთილებზე? მოსწავლეებს მხოლოდ ცოდნას გადავცემთ თუ მათ პიროვნულ განვითარებაზეც ვზრუნავთ? პასუხი ისევ იგივეა: ორივე ერთად!

ჩემ მიერ წარმოდგენილი სიტუაციის უკეთ გაცნობისთვის გთავაზობთ ჩატარებული გაკვეთილის მსვლელობას:

ერთ საოცარ ბიჭზე მინდა მოვყვე, რომელიც მუდამ მემახსოვრება და ყოველთვის, როცა მასზე ფიქრს დავიწყებ ან გავიხსენებ, რაც არ უნდა მიჭირდეს და ცუდად ვგრძნობდე თავს, მაინც გამეღიმება.

თუმცა ჩვენი პირველი შეხვედრა ღიმილით არ დაწყებულა, დაიწყო დიდი გაოცებითა და შიშებით – ახლა რაღა ვქნა.

მასწავლებლობა ახალი დაწყებული მქონდა, ანუ ახალი დაწყებული მქონდა ის ღელვები და ემოციები, ამ საქმიანობას რომ ახლავს თან, პირველი კლასი ამყავდა ერთ-ერთ კერძო სკოლაში, მშობლებთან და ბავშვებთან ინდივიდუალურ შეხევდრებს ვგეგმავდი და გულის ფანცქალით მოველოდი იმ პატარა ადამიანების გაცნობას, შემდეგი ოთხი წელი ერთად რომ უნდა გაგვეტარებინა, ერთად გვეცინა, ერთად გვეთამაშა, გვესწავლა, გვენერვეულა და ერთმანეთის ცხოვრების ნაწილები გავმხადრიყავით.

ოთხი წელი სულ არ არის ცოტა დრო, პირიქით, საკმაოდ დიდი დროა, ოთხ წელში უამრავი რამ შეიძლება მოხდეს და უამრავი რამ შეიცვალოს. ამიტომაც, პირველი შეხვედრები, პირველი შთაბეჭდილებები მნიშვნელოვნად მიმაჩნდა.

მოდიოდნენ პატარა გოგოები, პატარა ბიჭები გაფართოებული თვალებით, ღიმილებით, ზოგი შიშებითაც, დედიკოსთან ხელჩაჭიდებულები, მის ზურგს ამოფარებულები, რაღაცნაირი ეჭვიანი გამოხედვებით. მიხატავდნენ აწოწილ ფერად გოგონებსა და მწვანე დინოზავრებს. მიტოვებდნენ და დამშვიდებულები მიყვებოდნენ  მშობლებს, ფიქრებით, რომ  – სკოლა, კლასი და მასწავლებელი არ აღმოჩნდა  ისე ცუდი.

უკვე გათამამებული პატარების ემოციებით, რომ მასწავლებლობა არც ისე რთული ყოფილა, ჩემს ბოლო მოსწავლეს ველოდებოდი. გაიღო კარი და კარში  ქარიშხალივით შემოიჭრა პატარა, ქერა, გამხდარი ბიჭი,  მას უკან მშობლები მოყვნენ. ბიჭს მივესალმე, ხელი ჩამოვართვი, გავეცანი და ვთხოვე, რომ დამჯდარიყო იქვე, მერხთან, შემდეგ კი მშობლებს მივუბრუნდი.

ბიჭი დგას, არ ინძრევა, არც მიყურებს, არც მისმენს, რაღაცაზე ფიქრობს, ოღონდ ვერ ვხვდები რაზე. ვიფიქრე –  შევეშვები, იქნებ რცხვენია, უხერხულადაა, ვაცდი.

მე და მშობლები ვსაუბრობთ, თვალი ბიჭისკენ გამირბის. დგას ისევ ისე, თითქოს არც არავის მიუმართავს მისთვის და არც არაფერი უთხოვიათ. ვაკვირდები მის მზერას, რომელიც ღია ფანჯარას წვდება. ჩვენ პირველ სართულზე ვიყავით, საკმაოდ ახლოს მიწასთან (კიდევ კარგი!),  ვაიმე, ვფიქრობ, ნეტა ხომ არ უნდა… ფიქრს ვერ ვასრულებ, რომ ეს პატარა, გამხდარი, ქერა ბიჭი ადგილს წყდება, შურდულივით გარბის, შემხვედრ მერხს ევლება, ფანჯარასთან მირბის, ელვის სისწრაფით ხტება რაფაზე და უკვე ეზოშია. უკან კმაყოფილი იხედება, მეჩვენება, რომ ცალყბად იღიმის და თავქუდმოგლეჯილი გარბის.

ასე გავიცანით მე და თომამ ერთმანეთი და ვინ იცის, რამდენჯერ მიმიტოვებია კლასი და გამვკიდებივარ კლასიდან გაქცეულს, მთელს ეზოში გვირბენია და მერე ორივე დაღლილები ამოვსულვართ და გაკვეთილის ჩატარება გაგვიგრძელებია. კითხვაზე, თუ რატომ გარბოდა, თომას ყოველთვის სხვადასხვა პასუხი ჰქონდა, აინტერესებდა, ფანჯრიდან რომ მოჩანდა მტრედი, ნამდვილი იყო თუ არა, ან გარეთ როგორი ამინდი იყო, ან რამდენი წუთი დასჭირდებოდა სტადიონამდე მიღწევას და ა. შ. მისი ყველა ქმედება ექსპერიმენტული იყო, სულ ცდიდა საკუთარ თავს და გარემოს, შიშის განცდა არ ჰქონდა, რაც ძალიან მაღელვებდა. იმიტომ, რომ ერთხელ საკმაოდ დიდი სიმაღლიდან გადმოხტა, რომ გაეგო, რა მოუვიდოდა. ერთხელ სპეციალურად დაგორდა პატარა გორაკიდან, ერთხელ გუბეში ჩახტა, რომ ახალი ბოტები გამოეცადა.

თომა ჰიპერაქტიური იყო, ამ სიტყვის სამედიცინო მნიშვნელობით. ის არ იყო მხოლოდ ცელქი ან მოუსვენარი,  მას ჰქონდა ყურადღების დეფიციტი, მუდმივი შფოთვა, გაკვეთილებზე დასწრება მალევე ბეზრდებოდა ხოლმე, ამის მერე იწყებდა ფანჯრისკენ ყურებას (ფანჯრებს უკვე ვკეტავდი), ან მერხის ქვეშ  შეძვრომას, ან ნივთების, წიგნების სროლას, სიმღერას, სხვადასხვა ცხოველის ხმების მიბაძვას ან უბრალოდ, კლასში სეირნობას.

მე გამოუცდელი მასწავლებელი ვიყავი და თავიდან ცოტა არ იყოს დავიბენი, ვერ ვხდებოდი, რა უნდა მექნა ამ დროს, ვდარდობდი სხვა ბავშვებზეც, ვაითუ, თომას ნასროლი ნივთი მოხვედროდათ ან გაკვეთილზე რაიმე ვერ გაეგოთ.

ინტერნეტში ვეცნობოდი ბევრ მასალას მშბლებმაც მომიტანეს რეკომენდაციები. თუმცა არც შესაბამისი რესურსი მქონდა და არც საკლასო გარემო მიწყობდა ხელს. რადგან ჰიპერაქტიური ბავშვებისთვის მნიშვნელოვანია, რომ როცა დაიღლება წამოწვეს ან გარემო შეიცვალოს. მნიშვნელოვანია, რომ სპეციალური სკამი ჰქონდეს, სხვადასხვა ნივთი – სენსორული სტიმულაციისთვის დ ასე შემდეგ.

დავიწყე პლასტელინით და თიხით. გაკვეთილებზე შეეძლო,  პლასტელინით ეძერწა. ჩემი დაკვირვებით ამ დროს უკეთ ახერხებდა ყურადღების მოკრებასა და სასწავლო პროცესში ჩართვას. თუმცა მხოლოდ პლასტელინი გამოსავალი ვერ იქნებოდა. გამომდინარე იქიდან, რომ თომა ძალიან, ძალიან გონიერი ბიჭი იყო, დასწავლის პრობლემა არ ჰქონდა, რომ იტყვიან, ჰაერში იჭერდა სიტყვებს, ძალიან კარგად აზროვნებდა, თუმცა იმის გამო, რომ დეტალებისადმი კონცენტრაცია უჭირდა, მათემატიკას ბოლომდე გულს ვერ უდებდა და ხშირად ისეთ შეცდომებს უშვებდა, წესით, რომ არ უნდა დაეშვა, რადგან მითითების შემთხვევაში ასწორებდა კიდეც.

თომას უყვარდა მარტივი თავსატეხები, რთულებზე გული უცრუვდებოდა და ნებისყოფა არ ყოფნიდა. დავიწყეთ ლაბირინთებით, ეს კარგი გამოსავალი იყო და რამდენიმე ხანი შემეშველა კიდეც. როცა მობეზრდებოდა მისთვის ცალკე გამზადებულ ლაბირინთებს ვუდებდი და ისიც თავაუღებლად დაეხეტებოდა ამ ლაბირინთებში. ერთ გაკვეთილზე დაახლოებით ათი ლაბირინთის ამოხსნას ახერხებდა. ზღვა მასალა და რესურსი მჭირდებოდა, ამისთვის პრინტერიც კი შევიძინე, მაგრამ შედეგად მიღირდა. ამასობაში, ნელ-ნელა შეეჩვია გაკვეთილზე მშვიდად მუშაობას. პლასტელინი თუ ყურადღების კონცენტრაციაში მეხმარებოდა, ლაბირინთებმა თომას გაკვეთილზე ყოფნა ასწავლა. თუმცა, რა თქმა უნდა, მას მაინც სჭირდებოდა გასვლა და გარემოს შეცვლა, ამიტომ ათას საქმეს მხოლოდ მას ვავალებდი, ვაგზავნიდი, ასისტენტად ვნიშნავდი. ეს მარტივი სულაც არ იყო, სხვა ბავშვები პრეტენზიას გამოთქვამდნენ, რადგან აღნიშნული პრივილეგიად მიაჩნდათ და უკვირდათ, რატომ ჰქონდა თომას ეს პრივილეგია, როდესაც ის მაინცდამაინც არ იცავდა საკლასო წესებს.  უხეშად და მათ ენაზე რომ ვთქვათ, ცუდად იქცეოდა. რთული იყო ამ ყველაფერთან გამკლავება, ვცდილობდი სხვებისთვისაც გამენაწილებინა მსგავსი უპირატესობები.

ამასობაში გადავწყვიტეთ, რომ საახალწლო სპექტაკლი დაგვედგა. ვნერვიულობდი, თომა როგორ შეასრულებდა როლს, თუმცა პირველივე რეპეტიციაზე, იმდენად გავოგნდი, რომ კარგა ხანი დამჭირდა იმის დასაჯერებლად,  რომ თურმე ჩვენი თომა ძალიან მაგარი მსახიობი ყოფილა. ის ისე შედიოდა როლში, რომ  თვალს ვერ მოწყვეტდი. ამან დამაფიქრა მის შემოქმედებით უნარებზე და უკვე გამართულად წერა რომ ვისწავლეთ, თომას ერთი დიდი რვეული გამოვუყავი და ვთხოვე, მის მიერ გამოგონილი თამაშები ჩაეწერა. ის ხომ გიჟდებოდა ვიდეო თამაშებზე და ოცნებობდა, თავადაც შეექმნა, კომპიუტერს, ელექტრონულ მოწყობილობებს საოცრად ფლობდა, თუმცა მის ერთ-ერთ პრობლემას სწორედ კომპიუტერულ თამაშებზე მიჯაჭვულობაც წარმოადგენდა. რადგან ამ თამაშების რეალურ ცხოვრებაში გადმოტანის დიდოსტატი გახლდათ, თომას ფანჯრიდან გადახტომები და  საოცარი სისწრაფით სირბილიც სწორედ აქედან იყო ინსპირირებული.  თავიდან ჩემს შეთავაზებას ეჭვის თვალით შეხედა, მაგრამ ამასობაში ჩვენ კარგ მეგობრებად ვიქეცით, ამიტომ უარი ვერ მითხრა და დაიწყო წერა. დაიწყო წერა და არც გაჩერებულა, წერდა და წერდა,  გაშალა ფანტაზიები, თამაშებიდან მოგონილ თავგადასავლებში გადაეშვა, ხან მეკობრე იყო, ხან მოსნტრი, ხან მოჩვენება. მის ნაწერებს როცა ვკითხულობდი, კარგად ვერთობოდი და ვაქებდი კიდეც, თუმცა თომასთვის შეფასება უმნიშვენლო იყო, მთავარი მისთვის პროცესი გახდა. ლაბირინთები წერამ ჩაანაცვლა. იქამდე სანამ გამართული კითხვა არ ისწავლა და ჰარი პოტერის წიგნები არ ჩაუვარდა ხელში.

აი, მაშინ დავიჯერე, რომ კარგ წიგნს სასწაულის მოხდენა შეუძლია. ჩაუჯდა და რა ჩაუჯდა, ხელიდან აღარ აგდებდა, მისთვის არც მათემატიკა  არსებობდა, არც ქართული და არც ბუნებისმეტყველება. ხშირად კარადაში მიყუჟული მიპოვია ჰარის სამყაროში გადაშვებული. მესამე კლასში როულინგის ყველა წიგნი უკვე წაკითხული ჰქონდა. მეოთხეში კი  უკვე სხვა წიგნებს ეძებდა და ამ დროს რიკ რიორდანის ტომები აღმოაჩინა.

კითხვამ თომას ბევრი რამ ასწავლა. თუმცა, ის თვისება, რომ წაკითხული ან ნანახი რეალობაში გადმოეტანა, არ გაქრობია, პირიქით, გულწრფელად სჯეროდა ჰარის ჯადოქრობის და ეზოდან ხან როგორ ჯოხს ამოიტანდა, ხან როგორს, მიმტკიცებდა, რომ მაგიური ჯოხი ჰქონდა. ერთხელ ერთი კრისტალი ვაჩუქე და ვუთხარი, რომ ჯადოსნური იყო, როცა ცუდად იგრძნობდა თავს, აუცილებლად დაეხმარებოდა. ეს კრისტალი მუდამ თან დაჰქონდა, მერე მთხოვა, იქნებ გულზე ჩამომიკიდოთო და მიმტკიცებდა, რომ ძალიან შველოდა.  შევესწარი კიდეც, ამ კრისტალით და მზის სხივებით ცისარტყელას როგორ ქმნიდა, თან მეძახდა, ინა მას, თქვენი კრისტალი ნამდვილიაო.

ბევრი  დაგვრჩა სამუშაო, ბევრი შეცდომაც დავუშვით, თუმცა მთავარი ისაა, რომ თომას რწმენა გაუჩნდა, თავისთავის და სამყაროსი.

სულ მინდოდა თომაზე დამეწერა და მესაუბრა, იმდენი მაქვს კიდევ მოსაყოლი, ალბათ ერთი წიგნიც კი გამოვა.  მადლობა ამ საოცარ პორტალს, რომ მომცა საშუალება, კიდევ ერთხელ გამეხსენებინა და თქვენთვისაც გამეზიარებინა ამ გასაოცარი ბიჭის ამბავი, ის ხომ, ზუსტად ასეთი, ნამდვილად არსებობს და ახლაც, ყოველ ფეხის ნაბიჯზე, საკუთარ ექსპერიმენტებს ატარებს. აუცილებლად დადგება დრო, როდესაც თომა ნამდვილ ექსპერიმენტებს ჩაატარებს და მას მთელი სამყარო გაიცნობს. მანამდე კი  დარჩეს ის ასეთი: ძალიან გულუბრყვილო და ამავე დროს ყველაზე დიდი აღმომჩენიც – სასწაულების და ჯადოსნურობისა.

საზოგადოდ მიღებული თვალსაზრისის თანახმად, შეკითხვას  ჭკვიანი ადამიანები სვამენ. თუმცა ის ფაქტი, რომ შეკითხვის დასმა  და მიღებული პასუხები ჭეშმარიტების ძიებაში გვეხმარება,ზოგჯერ სადავო ხდება, იმ შემთხვევაშიც კი, როცა საქმე ისეთ ზუსტ მეცნიერებას ეხება, როგორიც მათემატიკაა.

• როგორ ვასწავლოთ მოსწავლეს შეკითხვის დასმა?
• როგორ დავარწმუნოთ, რომ შეცდომების დაშვება გვეხმარება მიზნის მიღწევაში?
• როგორ გამოიყენოს მოსწავლემ შეცდომა თავის სასარგებლოდ?
• რა შემეშალა?
• რატომ შემეშალა?
• რა ვერ გავითვალისწინე?
• რა უნდა ვიცოდე, რომ ანალოგიური შეცდომა აღარ დავუშვა?
• როგორ გამოვასწორო შეცდომა?

ეს კითხვები ყველა მასწავლებლისთვის აქტუალურია. წარმოდგენილ სტატიაში გთავაზობთ სასწავლო რესურსს, რომელიც დაეხმარება მათემატიკის მასწავლებლებს, რათა დაეხმარონ მოსწავლეებს შეცდომების გაანალიზებაში.

რესურსში წარმოდგენილია მოსწავლეების მიერ გავრცელებული შეცდომები შესაბამისი შეფასებით. მოსწავლემ უნდა გააანალიზოს, რომელ მაგალითში რა შეეშალა და მოუძებნოს შესაბამისი შეფასება.

რესურსის გამოყენება ადვილია. ის ორი ნაწილისაგან შედგება – დაშვებული შეცდომა და შესაბამისი შეფასება. მიუხედავად ამისა, აუცილებელია რესურსს ახლდეს ინსტრუქცია.

ყურადღებით დააკვირდით მოსწავლეთა დაშვებულ შეცდომებს, გაარკვიეთ მოსწავლეთა ცოდნა და ხარვეზები. თითოეულ ჩანაწერს შეუსაბამეთ შესაბამისი შეფასება, რომელიც მოცემულია ტექსტებში დავალება-პასუხებით.

ყურადღებით დააკვირდით მოსწავლეთა დაშვებულ შეცდომებს, გაარკვიეთ მოსწავლეთა ცოდნა და ხარვეზები. თითოეულ ჩანაწერს შეუსაბამეთ შესაბამისი შეფასება, რომელიც მოცემულია ტექსტებში.

ტექსტები, რომლებიც უნდა შეუსაბამოთ თითოეულ ნამუშევარს 

რესურსის დადებითი მხარეები

• მოსწავლეებს დააფიქრებს საკუთარ შეცდომებზე, გამოსწორების გზებზე;
• მოსწავლეები დაინახავენ, რომ შეიძლება ვისწავლოთ, როგორც საკუთარ, ისე თანატოლთა შეცდომებზე დაკვირვებით;
• მოცემული რესურსის გამოყენებით დროის მოკლე ინტერვალში მასწავლებელი შეაფასებს მოსწავლეთა ცოდნას და უნარებს შესაბამის თემებში.

რესურსის გამოყენება შესაძლებელია, როგორც ინდივიდუალურად, ისე წყვილებსა და ჯგუფური მუშაობის პროცესში. სამუშაოს დასრულების შემდეგ უმჯობესი იქნება, თუ მოსწავლეებს მივცემთ საშუალებას, შეადარონ ერთმანეთის ნამუშევრები. იმსჯელონ თავიანთი არჩევნის სისწორეზე, მხოლოდ ამის შემდეგ მივაწოდოთ სწორი პასუხები. ასევე გავაკეთებინოთ პრეზენტაცია, სადაც მოსწავლეები შემოგვთავაზებენ სწორ ვარიანტს.

რესურსის მრავალჯერადად გამოყენებაც შესაძლებელი იქნება, თუ მას ლამინირებას გავუკეთებთ.

დავით კლდიაშვილი XIX-XX საუკუნეთა მიჯნაზე ქართულ მწერლობას მოევლინა, როგორც ორიგინალური ხელწერის, ნოვატორული თემატიკისა და მკვეთრად ინდივიდუალისტური სტილის ავტორი. მან ჩვენი მწერლობა გაამდიდრა უაღრესად საინტერესო ვრცელი მოთხრობებითა და პიესებით. მისი შემოქმედება უკვდავი და გაუხუნარია, თამამად შეგვიძლია ვისაუბროთ მის მსოფლიო მნიშვნელობაზე. ის არასდროს კარგავს აქტუალობას, რასაც მოწმობს თუნდაც ის ფაქტი, რომ მისი პიესები მუდმივად იდგმება ჩვენს თეატრებში და მაყურებლის ინტერესიც არასდროს აკლდება.

როცა მის შემოქმედებაზე ვმუშაობთ, ყოველთვის მითქვამს მოსწავლეებისთვის, რომ დავით კლდიაშვილი ჩემთვის არა მხოლოდ დიდი მწერალი, არამედ ეროვნული გმირი და უმაღლესი მორალის მოქალაქეა, მისი უნაპირო ჰუმანიზმი და სადა თხრობის მანერა წარუშლელ შთაბეჭდილებას ახდენს მკითხველზე, ხოლო მისი ბიოგრაფია ამ ადამიანის უმწიკვლო ზნეობისა და ერისკაცობის ნათელი დემონსტრაციაა.

სურათი ერთ მოქმედებად, როგორც ავტორი უწოდებს პიესა „დარისპანის გასაჭირს“, მწერალს XX საუკუნის დასაწყისში,  1903 წელს დაუწერია და ის 18 მოკლე გამოსვლისგან შედგება, სულ 7 მოქმედი გმირი ჰყავს და პიესის თემაც ერთობ საჩოთირო და ექსტრავაგანტურია. პიესის პრობლემა – ქალიშვილების გათხოვება ეპოქის სოციალურ-დემოგრაფიული უბედურების სახეს იღებს.

რაც უნდა უცნაური იყოს, პიესა ქართული ლიტერატურის მერვე კლასის პროგრამაში შედის და მისი სწავლებისას მასწავლებლის გასაჭირი იმაში გამოიხატება, რომ  ამ ერთი შეხედვით უცნაური თემით უნდა დააინტერესოს 12-13 წლის მოზარდები.

შარშან, პიესის სწავლებისას მოსწავლეთაგან არაერთგზის მოვისმინე პროტესტი იმის შესახებ, რომ მათ არ ესმით, რატომ უნდა სწავლობდეს 21-ე საუკუნის ბავშვი ნაწარმოებს, სადაც გასულ საუკუნეში აზნაურთა კლასის სიდუხჭირესა და ქალების გათხოვების პრობლემებზეა საუბარი. შვილის განათლებაში აქტიურად ჩართული ერთი მშობელი საგანგებოდ მესაუბრა პიესის პრობლემებზე, დასვა კითხვები, რადგან შეწუხებული იყო იმით, რომ შვილს ვერაფრით გააგებინა ამ ნაწარმოების მნიშვნელობა. კარგია, რომ მშობელი ასეთი მონდომებით ერთვება შვილის საგანმანათლებლო საკითხებში, მაგრამ ტექსტის გაგება-გააზრებისა და ანალიზის სწავლების ყველა ვალდებულება უპირველესად მასწავლებელს ეკისრება.

პიესის ტექსტი, ლექსიკა, გმირთა ხასიათები, დიალოგებისა და პოლილოგების თემატიკა მოსწავლეებში ან გაუგებრობას იწვევს ან – გაუზრებელ, ჰომერულ სიცილს.

დავით კლდიაშვილი არამცთუ პიესებში, მოთხრობებშიც კი ტექსტებს არ ამკობს ტროპული სამკაულებით, მისი ხელწერისთვის დამახასიათებელია პერსონაჟის პორტრეტის წარმოჩენა მოქმედებებში, დიალოგებში, ავტორისეული კომენტარებისა და შეფასებების გარეშე, რაც მკითხველისთვის დამაინტრიგებელია.

პიესის ყველა გამოსვლა შედგება დიალოგებისგან, საიდანაც იკითხება სოციუმის  ყოფის ტრაგიზმი. მართალია, ამ საუბრებს კომიკური ელფერი დაჰკრავს, მაგრამ მათში მეტია ტრაგიკული, ვიდრე – კომიკური.

როლური თამაშები „დარისპანის გასაჭირის“ და ზოგადად პიესების ტექსტებზე მუშაობის დროს უალტერნატივო აქტივობაა, ხოლო მთავარი სირთულე მასწავლებელს ელოდება პიესის პასაჟების ანალიზის, სინთეზისა და შეფასების პროცესში.

მასწავლებლის მთავარი გამოწვევა აქ ისაა, რომ მან სწორად გაააზრებინოს ბავშვებს ორი რამ: კლდიაშვილისეული ჰუმანიზმის სიღრმე და წარსული ეპოქის რეალისტური სურათების ღირებულება. პიესა ეპოქის დოკუმენტია, ის არა ავტორისეულ რემარკებში, არამედ პერსონაჟთა მეტყველებაში, მათი აზროვნების, გემოვნების, მიმართებების ქვეტექსტებში აცოცხლებს მეცხრამეტე საუკუნის მიწურულიდან აზნაურთა კლასის თავს დატეხილ უბედურებებს, მათ დაცემას და გარდაუვალ სიკვდილს, რაც მკითხველისთვის დამაფიქრებელია.

ტექსტის გაგებისთვის სასურველია, რომ გამოსვლებში ყველაზე სახასიათო დიალოგები მოვნიშნოთ, დავიმახსოვროთ მათი თემატიკა და პერსონაჟთა ხასიათის თვისებების მარკირება შევძლოთ.

პიესის პრობლემა ვინაიდან საყოველთაო და ფართომოცვითია, ცხადი ხდება პერსონაჟის ყოველი ქმედების მოტივაცია. მთელი პიესის ინტრიგა რამდენიმე დიალოგში იკითხება. ესენია: მართა-პელაგია (აქ ნათლად იკვეთება მართას მონდომება ნათლულის გათხოვებაზე და მისი საეჭვო მორალის მარიფათი სასიძოს მოხიბვლის საქმეში), მართა-დარისპანი (ამ დიალოგიდან ვიგებთ ადამიანებში გამეფებულ ფარისევლობაზე, ჭირვეულობასა და შიშზე, არაადეკვატურობაზე, რწმენის, სიყვარულისა და მოთმინების დეფიციტზე), დარისპანი-პელაგია (მოცემულ დიალოგში კლდიაშვილის მოთხრობებიდან კარგად ნაცნობი კუდაბზიკა, მკვეხარა აზნაურის უაღრესად საინტერესო ფსიქოტიპი გვიცოცხლდება), დარისპანი-კაროჟნა (მამა-შვილის დიალოგი ნათლად აჩვენებს, რამდენად ტრაგიკულია ყოფა ახალგაზრდა ქალისთვის და რამდენად გართულებულია ღირსეული ცხოვრების შესაძლებლობა), მართა-ონისიმე (დიალოგი ფარისევლობის ნამდვილი მასტერკლასია), ონისიმე-დარისპანი (ამ დიალოგშიც ისევ და ისევ კუდაბზიკა, ბაქია აზნაურთა სახეები იხატება), ონისიმე-ოსიკო (დიალოგი გვაჩვენებს, თუ რამდენად ანგარებიანი, უგულო, უსიყვარულო და ეგოისტი გახდა ამ ეპოქის ადამიანი), მართა-ოსიკო (დიალოგი ცხადყოფს გულწრფელობისა და მორალის დეფიციტს, სიცრუის გამეფებას საზოგადოებაში), ნატალია-პელაგია (დედა-შვილის დიალოგი წარმოაჩენს მთელ იმ სასოწარკვეთილებას, რომელიც კრიზისული ეპოქის უბედური შვილების ფსიქოემოციური ფონისთვის არის დამახასიათებელი. ნატალიას სიტყვებში ისმის სოლომან მორბელაძის, პლატონ სამანიშვილის, მიქელას, ოტია ქამუშაძის, კლდიაშვილის სხვა მრავალი უკვდავი გმირის სასოწარკვეთა და ზაფრა დაუნდობელი ეპოქით გამოწვეული ადამიანური ტკივილის გამო).

ძალიან ძნელია, რომ ზეპირად, წიგნის დახმარების გარეშე, როლურ თამაშებში გავაცოცხლებინოთ ბავშვებს ეს დიალოგები, ვინაიდან ამ ტექსტების დამახსოვრება, მათი დიალექტური ლექსიკის გაგება და გადმოცემა მოზარდებისთვის რთული ამოცანაა, ამიტომაც ჩვენ ავირჩიეთ კომიქსი.

კომიქსს ვიზუალურ პოეზიასაც უწოდებენ, ვინაიდან აქ იდეალური შეხამებაა ტექსტის და გამოსახულებისა, ის მოითხოვს ორიგინალურ ხედვას და გემოვნებას, ასევე იძლევა სრულ თავისუფლებას და გამოხატვის ეფექტურობაც გარანტირებულია, თუკი მისი შემქმნელი ოდნავ მაინც მოუხმობს კრეატიულობას.

კომიქსებად დავით კლდიაშვილის პიესის წარმოდგენისას კლასის ორგანიზების ფორმად საუკეთესოა წყვილებად დაყოფა. აუცილებელია, რომ წინასწარ ჩავატაროთ სამუშაოები, კლასი მოვამზადოთ პრეზენტაციისთვის, ვასწავლოთ ტექსტის დამუშავება კომიქსისთვის. სასურველია, რომ მოსწავლეებმა კომიქსის დიალოგები წიგნიდან კი არ გადმოწერონ, არამედ პერსონაჟთა ხასიათების გათვალისწინებით, თავად შექმნან ახალი დიალოგები, სადაც პრობლემა იქნება წარმოჩენილი, დაზუსტებული, ან სულაც გამძაფრებული, ტრაგიკული და კომიკური ელფერიც თავადვე შეუძლიათ შესძინონ ახალ ტექსტებს. ვისაც ხატვა არ ეხერხება, მათთვის მარტივი გამოსავალია წინასწარ მომზადებული გამოჭრილი ფიგურების დაწებება საპრეზენტაციო პოსტერზე, ან მარტივი ფიგურებით, ე.წ. სმაილებით და სახეების პრიმიტიული გამოსახულებებით გადმოცემა. აქ ჩვენი მთავარი მიზანი არის არა მხატვრობის ნიჭის დემონსტრირება, არამედ ტექსტის გაგება-გააზრება, პერსონაჟთა ხასიათების ამოცნობა, პრობლემაში ჩაღრმავება და მისი გადაწყვეტა.

უპირველესად წყვილებმა უნდა აირჩიონ პერსონაჟები, რომელთა დიალოგებზეც სურთ კომიქსის მომზადება, სასურველი იქნება, რომ ტექსტები შინ დაამუშაონ და წინასწარ მოამზადონ, ხოლო შემაჯამებელ საპრეზენტაციო გაკვეთილზე დავალების ბოლო აკორდები შეასრულონ.

მასწავლებელს შეუძლია განსაკუთრებით ოსტატური ვიზუალური ნამუშევრისთვის ქულები წაამატოს ან ორი ნიშნით შეაფასოს წყვილის ნამუშვარი, ხოლო თუკი ტექსტი ორიგინალურად და ეფექტურად იქნება გადატანილი საპრეზენტაციო პოსტერზე და ხატვის ნიჭი ნაკლებად იქნება გამოვლენილი, ამის გამო ქულის დაკლება გამართლებულად არ მიმაჩნია. როცა კლასმა გამორჩეულად შთამბეჭდავი ვიზუალური გამოსახულებები იხილა, ბავშვებმა თავადვე მოითხოვეს ამგვარი ნაშრომების ავტორების უმაღლესი ქულებით ან ორი ნიშნით შეფასება.

კომიქსი სინთეზური ხელოვნებაა, ვიზუალისა და ლიტერატურული ტექსტების გაერთიანებას ითხოვს და მის შექმნას გამორჩეული ოსტატობა სჭირდება. შეიძლება თავიდან მოსწავლეებს ძალიან გაუჭირდეთ ამ დავალების შესრულება, მაგრამ დავით კლდიაშვილის ეს პიესა საამისოდ კარგი მასალაა, თანდათან უნდა შევაჩვიოთ მოსწავლეები კომიქსების დახმარებით მხატვრული ტექსტების აღქმას, თანაც აპრობირებული მაქვს, რომ მათთვის ეს პროცესი ცოცხალი, სახალისო, საინტერესო, შემოქმედებითი და მოტივაციის ამამაღლებელია.  თანაც მასწავლებელს ეძლევა შესაძლებლობა, რომ შეფასების რუბრიკის მკაცრი კრიტერიუმები წამახალისებელი ქულებით შეცვალოს.

არაფორმალური განათლება მოსწავლეებში წიგნიერების დონის ამაღლებას  უწყობს ხელს. ის აკადემიურ უნარებთან ერთად სოციალური უნარების განვითარებას განაპირობებს.  მოსწავლეებს აძლევს თვითგამოხატვისა და თვითრეალიზაციის შესაძლებლობას და, ამავდროულად, არჩევნის თავისუფლებას.

თავისუფალი გაკვეთილები  კი  გულისხმობს  მოსწავლის ინტერესებზე მორგებულ კლასგარეშე/არაფორმალური აქტივობების ციკლს, რომლის შინაარსი და სწავლების მეთოდოლოგია განსხვავდება ტიპური საგაკვეთილო პროცესისაგან, არ ითვალისწინებს საშინაო დავალებების მომზადებას, მოსწავლის შეფასებას. ის მოსწავლეებსა და მასწავლებლებს შემოქმედებითი აქტივობისა და იდეების რეალიზების საშუალებას აძლევს.

მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლების მიზნით მასწავლებელი  მრავალ მეთოდს მიმართავს: პროექტები, მოსწავლეთა ინტერესებსა და შესაძლებლობებს მორგებული სასწავლო აქტივობები და ა.შ. მაგრამ მაინც რთულია სასურველი შედეგის მიღება ფორმალურ გარემოში, სადაც ხდება მოსწავლეთა განმსაზღვრელი შეფასება. თავისუფალი გაკვეთილები კი არ გულისხმობს მოსწავლეთა შეფასებას ქულებით, სასურველი შედეგი მხოლოდ შინაგანი მოტივაციის ამაღლებით მიიღწევა.

წამყვანი ქვეყნების გამოცდილება, არაფორმალურ განათლებაზე, შემდეგი სახისაა:

„ამერიკული განათლების სისტემაში ეს არის არაფორმალური, კლასგარეშე განათლება, რომლის მიზანია პრაქტიკული უნარ-ჩვევების, შემოქმედებითი და კრიტიკული აზროვნების, თანამშრომლობის უნარების განვითარება. თავისუფალ გაკვეთილზე მოსწავლეებს ეძლევათ საშუალება, გამოიყენონ საკლასო და საოჯახო რესურსების ფართო სპექტრი, კლასში თუ კლასგარეთ მიღებული ცოდნა და გამოცდილება. ეს არის სწავლა-სწავლების ინტერაქტიური ფორმა, რომელიც შეიძლება მოიცავდეს CTEM-ის, ფინანსური წიგნიერების, ეკოლოგიური განათლების, ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობის საკითხებს… ხელს უწყობდეს სასიცოცხლო უნარ-ჩვევების განვითარებასა და ჯანსაღი ცხოვრების წესის დამკვიდრებას. მოსწავლეები ერთიანდებიან ჯგუფებად ინტერესების მიხედვით, თუმცა საკითხთა წრეს განსაზღვრავს მასწავლებელი (ეს არ გამორიცხავს იმას, რომ მოსწავლეებიდანაც წამოვიდეს  კონკრეტული საკითხის დამუშავების ინიციატივა). სფერო შეიძლება იყოს სხვადასხვა:

• სოციალური;
• სამეცნიერო;
• წაკითხულის გაგება-გააზრება;
• ხელოვნება;
• ისტ-ი (კომიქსების, ელექტრონული წიგნების შექმნა)

და სხვა.

გერმანიაში ასეთი გაკვეთილისათვის არსებობს ტერმინი „ღია გაკვეთილი (სწავლება)“. ის მოსწავლეს აძლევს სოციალური ფორმის, შინაარსისა და მეთოდოლოგიის არჩევის თავისუფლებას. გათვალისწინებულია მათი სურვილები და ინტერესები, თუმცა მხარდამჭერები არიან უფროსები (მასწავლებლები, ადმინისტრაცია, მშობელთა გაერთიანებები, თემი). ეს არის საქმიანობის კლასგარეშე ფორმა, თუმცა ის შეიძლება კლასში, გაკვეთილზეც დაიწყოს. დროთა განმავლობაში ყალიბდება სტაბილური ჯგუფები, გაერთიანებული ერთი ინტერესით, და ისინი უკვე ნაკლებად არიან დამოკიდებული მასწავლებლებზე. ასეთ გაკვეთილებს ახასიათებს:

ორგანიზაციული თავისუფლება (მოსწავლეები თავად განსაზღვრავენ დროს/ვადებს, სივრცესა და იმას, ვისთან და რა ფორმით ითანამშრომლონ);

მეთოდოლოგიური თავისუფლება (როგორ იმუშავებენ, რა მეთოდოლოგიურ მიდგომას გამოიყენებენ);

შინაარსობრივი თავისუფლება (რა თემაზე სურთ მუშაობა);

სოციალური თავისუფლება (თავად ადგენენ წესებს, თავად განსაზღვრავენ პრიორიტეტულ ღირებულებებს).

გერმანიაში „ღია გაკვეთილის“ ფორმებია: პროექტები, აღმოჩენით სწავლა, სემინარები, თვითმიმართული/დამოუკიდებელი სწავლა.

საფრანგეთშიც, გერმანიის მსგავსად, ასეთი გაკვეთილისათვის არსებობს ტერმინი „ღია გაკვეთილი“. ეს არის გაკვეთილი, გამდიდრებული ინოვაციური შინაარსითა და ინოვაციური მეთოდოლოგიით. ასეთი გაკვეთილისათვის საჭიროა გამდიდრებული სასწავლო მასალები კონკრეტულ თემაზე, თემის შესაბამისად საკლასო ოთახის მოწყობის გეგმა, ტექნოლოგიების გამოყენების მოკლე გზამკვლევი. გაკვეთილის თემა წინასწარ ეგზავნება როგორც მოსწავლეებს, ისე ყველა სხვა დაინტერესებულ პირს (ეს შეიძლება იყვნენ სხვა მასწავლებლები, მშობლები), ასევე ეგზავნება წასაკითხი და ვიზუალური მასალის ჩამონათვალი. მოსწავლეებს ეძლევათ საშუალება, მოიძიონ დამატებითი ინფორმაცია კონკრეტულ თემაზე მათი ინტერესების შესაბამისად, აიღონ ინტერვიუები საზოგადოების წარმომადგენლებისაგან, იმ საკითხის ექსპერტებისაგან, რომელზეც მუშაობენ, გამოიკვლიონ საზოგადოებრივი აზრი დასამუშავებელი თემის ირგვლივ და ა.შ.“. (მ.ინასარიძე, 1).

ამდენად, არაფორმალური განათლება  მასწავლებელსა და მოსწავლეს აძლევს საშუალებას, დაგეგმონ და მართონ  სასწავლო აქტივობები, რომლებიც ხელს შეუწყობს სწავლების გაუმჯობესებას.

არაფორმალური განათლების ხელშეწყობა  საქართველოს სკოლებში ხორციელდებოდა შემდეგი მიმართულებებით:

• სპორტული აქტივობები;
• წიგნიერების განვითარება;
• კულტურა/ხელოვნება;
• ინტელექტუალურ-შემეცნებითი აქტივობები.

მოცემულ სტატიაში განხილული იქნება ერთ-ერთი მიმართულება – წიგნიერება. წიგნიერების განვითარება გულისხმობს ლიტერატურული წრეებისა და საკლუბო მუშაობის წარმართვას.

მასწავლებელსა და მოსწავლეებს ეძლევათ შესაძლებლობა, თავად შეარჩიონ საკითხი, თემა, რომელზეც წარიმართება მუშაობა. შეარჩევენ ნაწარმოებებს, დაიგეგმება აქტივობები და შეხვედრის დრო.

პროექტის ფარგლებში შეიძლება დაიგეგმოს შემდეგი აქტივობები:

1. მოსწავლეებთან ერთად ტექსტის შერჩევა;
2. ტექსტის წაკითხვა გააზრება;
3. ტექსტიდან მნიშვნელოვანი ფრაზების ამოწერა;
4. პერსონაჟის რუკის შედგენა;
5. პერსონაჟის დადებით და უარყოფით მახასიათებლებზე მსჯელობა;
6. შთაბეჭდილებების ალბომის მომზადება;
7. დებატები – ნაწარმოების გარშემო არსებულ პრობლემების იდენტიფიცირება;
8. ტექსტში არსებული პრობლემების დაკავშირება თემში არსებულ პრობლემებთან;
9. ნაწარმოების ალტერნატიული დასასრული;
10. ნაწარმოების გაგრძელება;
11. დროში მოგზაურობა;
12. რეკომენდაცია;
13. ფილმიდან ფრაგმენტების ნახვა;
14. ფილმში ნანახსა და წაკითხულს შორის პარალელის გავლება;
15. როლური თამაში;
16. ილუსტრაციის კომიქსის შედგენა;
17. კროსვორდის შედგენა;
18. წერილი ავტორს/საყვარელ პერსონაჟს;
19. ინტერვიუ საყვარელ მწერალთან/ პერსონაჟთან;
20. წერილი საყვარელ ავტორს/პერსონაჟს;
21. სცენარის მომზადება;
22. მინი სპექტაკლის დადგმა;
23. პროექტის შეჯამება.

აღნიშნული აქტივობები მოსწავლეებში ავითარებს შემოქმედებით უნარებს, ხელს უწყობს შინაგანი მოტივაციის ამაღლებას, მოსწავლეებს უყალიბებს გუნდური მუშაობის პრინციპებს.  მოსწავლესა და მასწავლებელს შორის ყალიბდება ურთიერთგაგებასა და ურთიერთპატივისცემაზე დამყარებული სასწავლო გარემო. მასწავლებელი ხდება ფასილიტატორის როლში და მოსწავლეები წარმართავენ სასწავლო პროცესს.

ამდენად, აღნიშნული მიმართულების მუშაობას განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს, რადგან მოსწავლეებს აქვთ შესაძლებლობა თვითგამოხატვისა და თვითრეალიზების. მათ  შეუძლიათ  დააკვირდნენ თავიანთ შესაძლებლობებსა და მისწარაფებებს, რაც აძლევს შანსს, აღიზარდონ საზოგადოების სრულუფლებიან  წევრებად.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. mastsavlebeli.ge, ინასარიძე მ. „თავისუფალი გაკვეთილების შესახებ საერთაშორისო გამოცდილება“, 10 თებერვალი, 2017
2. www.mes.gov.ge, “თავისუფალი გაკვეთილები”, 02.03.2017

რამდენიმე წლის წინ პანკისი ხეობის სოფელ ქორეთში მომიხდა გავლა, სადაც დაწყებითი სკოლა და მისი მოსწავლეები მოვინახულე. სკოლის შენობის მოუწესრიგებლობაზე და უბადრუკობაზე აქ აღარ შევჩერდები, უბრალოდ ასეთ შენობაში არა მხოლოდ გაკვეთილების ჩატარებაა შეუძლებელი, საერთოდ ბავშვების ყოფნაა მათი სიცოხცლისთვის სახიფათო და წარმოუდგენელი. თუმცა, კიდევ უფრო გავოცდი, როდესაც მეოთხე კლასელმა ბიჭებმა და გოგოებმა მითხრეს, რომ ილუსტრირებული, სურათებიანი წიგნები არასდროს უნახავთ და ოცნებოდნენ ასეთ წიგნებზე.

გვიანი შემოდგომა იყო, მეოთხე კლასს ვასწავლიდი და საახალწლოდ გვინოდოდა რაიმე გრანდიოზული და საინტერესო დაგვედგა. თბილისში რომ ჩავედი, ჩემს მოსწავლეებს ამ ბავშვების ამბავი მოვუყევი, ვიდეოებიც ვაჩვენე და ვკითხე რას ფიქრობდნენ. ერთხმად შეთანხმდნენ რომ უნდა დავხმარებოდით. ამ დროს დიდ მხატვრებს გავდიოდით, ძალიან მოსწონდათ და ჩართულები იყვნენ.  ეს თემატიკა, საახალწლო სპექტაკლი და ქორელი ბავშვების ოცნებები შეიკრა და ერთ დიდ იდეად იქცა. იდეად, რომლის განხორციელებას მაშინვე შევუდექით. ბავშვებს სპექტაკლში  უნდა ეთამაშათ ცნობილი მხატვრები და საკუთარი ნამუშევრები აუქციონზე გამოეტანათ.  სტუმრად დაპატიჟებულ მშობლებსა და მაყურებლებს კი შეეძლოთ ეს ნამუშევრები შეეძინათ, ოღონდ საფასური წიგნები იყო, აუცილებლად ახლები და სურათებიანები. ღონისძიებისთვის მზადება, ხატვა, როლების მორგება, თავად ღონისძება და შემდეგ წიგნების პანკისში ჩატანა ერთი დიდი ჯადოსნობა იყო. აი, ისეთი შობას და ახალ წელს რომ უხდება, სიკეთით, კისკისითა და წიგნებით სავსე.

აქ შემოგთავაზებთ ჩვენ მიერ დაწერილ სცენარს, რომელიც შეგიძლიათ გადააკეთოთ და მოარგოთ თქვენს ბავშვებს. ასევე იმ შაბლონებს რომლების მიხედვითაც შევქმენით ცნობილი მხატვრების ნამუშევრები. კარგი იქნება თუ ხელოვნების მასწავლებლებიც ჩაერთვებიან.

 ცნობილი მხატვრები ბავშვებისათვის

მთხრობელი:  ერთ უცნაურ დღეს, როდესაც ცა იმდენად გამჭვირვალე იყო, რომ თვალი ყველაზე შორეულ პლანეტებსაც კი მისწვდებოდა, ჩვენს სამყაროს, სრულიად მოულოდნელად კოსმოსიდან მთელი სისწრაფით წამოსული უცნაური, რუხი სხეული შეეჯახა. სხეულს წონა საერთოდ არ გააჩნდა, ამიტომ დედამიწის ვერც ერთმა მკვიდრმა  ვერაფერი ვერ იგრძნო (ჩემს გარდა რა თქმა უნდა), თუმცა ამ გაურკვეველი სხეულის შემოჭრამ შედეგი მაინც გამოიღო: პარალელური სამყაროები გახსნა და დააზიანა. ჰოდა, ერთ-ერთი მივიწყებულ, ძალზედ იდუმალ სამყაროდან სხვადასხვა დროის   რამდენიმე მხატვარი ერთ უცნაურ ოთახში აღმოჩნდა. ყველაფერი ისე სწრაფად მოხდა, რომ თავდაპირველად ვერავინ ვერაფერს მიხვდა. და აჰა, ამ ადამიანებმა ერთმანეთი იცნეს და უკვე საუბარიც გააბეს.

მანე:    ჩვენ იმ  ბავშვების დასახმარებლად შევიკრიბეთ, სურათებიან წიგნებზე რომ ოცნებობენ.

რენუარი:   ეს ჩემზე უკეთ არავის მოეხსენება, მე მრავალშვილიან ოჯახში გავიზარდე.

ვან გოგი:   მეც.

სეზანი:  რამე მოვიფიქროთ, რადგან ფიქრი ყველას შეგვიძლია.

მატისი:  ჩვენი ნახატების აუქციონი მოვაწყოთ და წიგნებზე გავყიდოთ.

ტულუზ-ლოტრეკი:  შემოსული წიგნები კი ბავშვებს გადავცეთ.

ვან გოგი:  კარგი აზრია. თან გავყიდოთ, თან ჩვენს შესახებ მოვუყვეთ.

სალვადორ დალი: შესანიშნავია. მართალია, ავანტიურა არ არის, მაგრამ მე თანახმა ვარ.

ლადო გუდიაშვილი:  დიდი მადლობა, ძმებო, იმისათვის, რომ აუქციონის ჩატარება

საქართველოში გადაწყვიტეთ.

ელენე ახვლედიანი:  ჩვენთვის ეს უდიდესი პატივია.

ნიკალა:  მე ვიცი გაჭირვების ფასი. რამდენ ბავშვს დავეხმარებით!

ტულუზ-ლოტრეკი:  მაშ, ნუღარ ვაყოვნებთ, დავიწყოთ აუქციონი.

გოგენი:  რა ეგზოტიკური ქვეყანაა საქართველო. აუქციონის მერე აქ უნდა დავრჩე. აღარ მინდა ტაიტიზე.

მონე:  რა შთამბეჭდავია თქვენი საქციელი.

რენუარი:  შენიც, კლოდ, შენიც.

სეზანი:  ბატონებო, თქვენით ვამაყობ.

გამოდის წამყვანი სააუქციონო ჩაქუჩით და ტრიბუნასთან მიდის.

წამყვანი:  ვიწყებთ აუქციონს იმ  ბავშვთა დასახმარებლად, წიგნებზე რომ ოცნებობენ.

ლოტი #1

ყველა ბავშვი თავის გამოსვლას იწყებს საკუთარი პერსონაჟის წარდგენით. მაგ.: მე, ლადო გუდიაშვილი და ა.შ.

მხატვართა ტანსაცმელში გამოწყობილ ბავშვებს სცენაზე მხატვრების მიერ

გამოცხადებული ნამუშევრები გამოაქვთ.

გამოდის მანე:  ჩემზეც მოვყვე?

ვან გოგი:  აუცილებლად, ედუარდ.

მანე: მე პარიზში, ბონაპარტეს ქუჩაზე დავიბადე. მამაჩემი იუსტიციის სამინისტროს

დიდმოხელე იყო. დედაჩემი დიპლომატის შვილი და შვედეთის მეფის კარლოს XIII-ის

ნათლულ. სკოლაში ძალიან ცუდად ვსწავლობდი. კლასში 58 მოსწავლე ვიყავით, მე

აკადემიური მოსწრებით 56-ე ვიყავი. არაფერი მაინტერესებდა, მაგრამ როცა პირველად

ვნახე ლუვრი, ყველაფერი შეიცვალა – იმ დღეს მივხვდი, რომ მხატვარი გავხდებოდი. მამაჩემი

წინააღმდეგი იყო, მაგრამ ჩემი გავიტანე. მერე კი იმპრესიონისტების წინამორბედიც კი

დამარქვეს. მაშ ასე, გამომაქვს ტილო „საუზმე ბალახზე“. ამ ტილომ დიდი პრობლემები და

არანაკლებ დიდი სახელი მომიტანა (აუქციონი იწყება).

ლოტი #2

გამოდის დეგა:  მე არისტოკრატულ ოჯახში დავიბადე. დედა ცამეტი წლისას

გარდამეცვალა, მამაჩემი ცნობილი ბანკირი იყო და ძალიან უნდოდა, რომ იურისტი

გავმხდარიყავი, მაგრამ მე მხატვრობა ვარჩიე. ძალიან მიყვარდა ბალერინების ხატვა, მათი

მეშვეობით მე მოძრაობის დაჭერა შევძელი. ამიტომაც გასაყიდად „ცისფერი მოცეკვავე ქალები“ გამომაქვს (აუქციონი გრძელდება).

ლოტი #3

გამოდის მონე:   მამაჩემს ხორცის ბიზნესი ჰქონდა. უნდოდა, მის საქმეს გავყოლოდი,

მაგრამ მხატვრობა ისე მსურდა, რომ არ დავთანხმდი. დრო გადიოდა და როცა

`შთაბეჭდილება. მზის ამოსვლა „დავხატე, ყველაფერი მაშინ დაიწყო. ჩემს ნახატს

დასცინოდნენ, ისევე როგორც ჩემს მეგობრებს. ასე, სიცილ-სიცილით იმპრესიონისტები

დაგვარქვეს. „იმპრესსიონ“ – ფრანგულ ენაზე შთაბეჭდილებას ნიშნავს. მერე კი, ყველამ იცით, რაც მოხდა და როგორც მოხდა. ჩვენ გვაღიარეს. გასაყიდად სწორედ ეს ტილო გამომაქვს. შეიძინეთ, ბატონებო, შეიძინეთ, რადგან ყველა ბავშვისთვის შთამბეჭდავად უნდა ამოვიდეს მზე (აუქციონი გრძელდება).

ლოტი #4

გამოდის რენუარი:  მე არცთუ ისე, მდიდარი მკერავის მეექვსე შვილი ვიყავი.

პატარაობიდანვე ეკლესიის გუნდში ვმღეროდი, რომელსაც თვით დიდი შარლ გუნო

ხელმძღვანელობდა. მას ჩემი მომღერლობა უნდოდა, მაგრამ მე მხატვრობა ავირჩიე.

შემდეგ კი ისეთი ცნობილი გავხდი, რომ საპატიო ლეგიონის ორდენიც მომანიჭეს. ისე, მინდა იცოდეთ, ხელოვნებაში არავინ არაფერი იცის, მათ შორის მეც. თუმცა, რაღაცის გაგება მაინც დავიწყე. ახლა კი, გასაყიდად გამომაქვს ჩემი საყვარელი ტილო, „მულენ დე ლა გალეტი“, რომელმაც დიდი აღიარება მომიტანა (აუქციონი გრძელდება).

ლოტი #5

გამოდის სეზანი:    მე მდიდარი ბურჟუას ოჯახში დავიბადე. ვსწავლობდი სამართალს ექსის უნივერსიტეტში, მაგრამ სწავლას თავი დავანებე და მიუხედავად მამაჩემის უკმაყოფილებისა, მხატვარი გავხდი. ისე, იცოდეთ, ჩვენს დროში ერთადერთი მხატვარი  –  ეს მე ვარ. ეს, ალბათ არავის ეწყინება. აბა, ყურადღებით, გასაყიდად გამომაქვს „პიერო და არლეკინი“ (აუქციონი გრძელდება).

ლოტი #6

გამოდის გოგენი:    მამაჩემი პარიზელი ჟურნალისტი იყო, დედაჩემი პერუს – უმდიდრესი ოჯახისშვილი. შვიდ წლამდე პერუში ვიზრდებოდი. იქაურმა ეგზოტიკურმა ბუნებამ ჩემზე დიდი გავლენა მოახდინა. მერე ბირჟაზე ვმუშაობდი ბროკერად, გავმდიდრდი და სურათების კოლექციის შეგროვებას მივყავი ხელი. ნელ-ნელა ხატვა დავიწყე, ეს ისე მომეწონა, რომ ყველაფერს თავი დავანებე და საცხოვრებლად შორეულ ტაიტიზე წავედი. მე გასაყიდად გამომაქვს ტილო სახელწოდებით „ქალი ყვავილით“ (აუქციონი გრძელდება).

ლოტი #7

გამოდის ვან გოგი:   დავიბადე ჰოლანდიაში, ქალაქ ბრედასთან ახლოს, სოფელში.

მამაჩემი პროტესტანტი პასტორი იყო. მყავდა ორი ძმა და სამი და, მაგრამ განსაკუთრებით ვმეგობრობდი თეოსთან, რომელთანაც ერთად მთელი ცხოვრება გავატარე. ძალიან ჭირვეული ბავშვი ვიყავი და ამის გამო ხშირად მსჯიდნენ. ფრანგული, ინგლისური და გერმანული ენები კარგად შევისწავლე. ვმუშაობდი სამხატვრო – სავაჭრო ფირმაში დილერად. სწორედ აქ შემიყვარდა მხატვრობა, მერე პასტორის თანაშემწეც ვიყავი და უფლის სიტყვასაც ვქადაგებდი. მე გასაყიდად გამომაქვს ჩემი „მზესუმზირები“ (აუქციონი გრძელდება).

ლოტი #7

გამოდის ტულუზ-ლოტრეკი:   დავიბადე ისეთ არისტოკრატულ ოჯახში, რომელიც

საფრანგეთისა და ინგლისის მეფეებს ენათესავებოდა. თოთხმეტი წლისამ ორივე ფეხი მოვიტეხე და ამის შემდეგ მეტად აღარ გავზრდილვარ. ამიტომ, გადავწყვიტე, მხატვარი გავმხდარიყავი, რადგან მხატვრებს ბევრი მოძრაობა არ სჭირდებათ. გასაყიდად გამომაქვს „ლუი პასკალის პორტრეტი“ (აუქციონი გრძელდება).

ლოტი #8

გამოდის მატისი:    მე თითქმის შემდგარი იურისტი ვიყავი, მაგრამ ბრმა ნაწლავი

ამტკივდა და ოპერაცია გამიკეთეს. საავადმყოფოდან ორი თვე ვერ გამოვედი. დედაჩემს შევეცოდე და ფუნჯი და საღებავები მიყიდა. ხატვა ისე მომეწონა, რომ იურისტობას თავი დავანებე და მხატვარი გავხდი. როგორ არ უნდოდა მამაჩემს! მაგრამ მაინც ჩემი გავიტანე. მე გასაყიდად გამომაქვს ტილო, რომელსაც სახელად „ცეკვა“ ჰქვია (აუქციონი გრძელდება).

ლოტი #9

გამოდის ჟორჟ სიორა:  სწორედ მე მოვიგონე წერტილებით ხატვა, მერე ვიღაცამ

პუანტილიზმი უწოდა. როგორ ვხატავდი, იცით? სხვადასხვა ფერის წერტილებით ვქმნიდი პეიზაჟებსა და პორტრეტებს. ჩემამდე ეს არავის გაუკეთებია. დაე, ყველაფერი სუნთქავდეს

წყნარად და სულიერი სიმშვიდით. გასაყიდად გამომაქვს „კვირა დღე კუნძულ გრანდ -ჟატზე“ (აუქციონი გრძელდება).

ლოტი #9

გამოდის სალვადორ დალი: _ მამაჩემი მდიდარი ნოტარიუსი იყო. მისი საქმიანობა

სულაც არ მიზიდავდა. ვმეგობრობდი რეჟისორ ლუის ბუნუელთან და პოეტ ფედერიკო გარსია ლორკასთან. თუ გაინტერესებთ, რა არის სიურეალიზმი, გეტყვით, რომ ეს მე ვარ. გასაყიდად გამომაქვს ჩემი ტილო „ადამიანის დაბადების მომზირალი გეოპოლიტიკოსი“ (აუქციონი გრძელდება).

ლოტი #10

გამოდის ლადო გუდიაშვილი:  მამაჩემი რკინიგზაზე მუშაობდა. ვმეგობრობდი

ცისფერყანწელებთან, ძალიან მიყვარდა დიდი ნიკო ფოროსმანი, ვმეგობრობდი

პაბლოსთან და ამადეოსთან. კარგი დრო იყო არა, ბატონებო? პარიზში დაუვიწყარი ექვსი წელი გავატარე. ძალიან მიყვარდა პარიზი, მაგრამ ჩემი თბილისი საკუთარ თავს მირჩევნია. ამიტომაც დავბრუნდი აქ. გასაყიდად გამომაქვს „ნიკალას პორტრეტი“ (აუქციონი გრძელდება).

ლოტი #11

გამოდის ნიკალა: გავწითლდი, ლადო, ჩემი პორტრეტი რამ მოგატანინა?! ჩემი

ყველა სურათი საქართველოსია, ქართველებისაა და განსაკუთრებით იმ ბავშვებისა, რომლებსაც ბევრი რამ ენატრებათ. დღეს გასაყიდად მათსავით ლამაზი „შვლის ნუკრი“ გამომაქვს.

ყველანი ძალიან მიყვარხართ. რომ მოვრჩებით, ყველა ერთად დიდ სამოვარს შემოვუსხდეთ, ჩაი დავლიოთ, ხელოვნებასა და ბავშვებზე ვისაუბროთ (აუქციონი გრძელდება).

ლოტი #12

გამოდის ელენე ახვლედიანი:    დავიბადე თელავში, ექიმების ოჯახში. მშობლებს

უნდოდათ, რომ მუსიკოსი გავმხდარიყავი, მაგრამ მე მხატვრობა გადავწყვიტე და არც

წამიგია. ბედნიერი ქალი ვიყავი. საქართველო ისე ძალიან მიყვარდა, რომ პარიზში

ცხოვრების დროსაც ჩემი ქვეყნის პეიზაჟებს ვხატავდი. მე თეატრის მხატვარიც ვიყავი, რა დამავიწყებს იმ დროს, როცა დიდმა კოტე მარჯანიშვილმა თეატრში სამუშაოდ მიმიწვია.

გასაყიდად გამომაქვს ჩემი „ძველი თბილისი“. დიდი მადლობა ყველას!

ლოტი #13

ანა მერი რობერთსონ მოზესი – ვირჯინიის შტატის ერთ–ერთ სოფელში ვცხოვრობდი.     ზოგი  “დედა მოზესს” მეძახდა.

ქსოვა და ქარგვა მიტაცებდა და საკუთარი პატარა მაღაზიაც კი მქონდა,  სადაც ჩემი ნაქსოვი ნივთებითა და ტანსაცმლით ვვაჭრობდა. 80 წლისა ვიყავი,  როდესაც ართრიტის დაავადების გამო საყვარელი საქმიანობას თავი დავანებე.

გადავწყვიტე სხვა საქმით დავკავებულიყავი და აღმოვაჩინე, რომ პატარა ფუნჯი ბევრად უფრო იოლი სახმარი იყო, ვიდრე საქსოვი ჩხირები და ხატვა დავიწყე. ვცდილობდი სოფლის პეიზაჟები მეხატა და ვირჯინიის სილამაზე მეჩვენებინა. ერთ დღეს ჩემი ნამუშევრები სოფლის მაღაზიაში, ხელოვნების მოყვარულმა აღმოაჩინა და მაშინვე ნანახით აღფრთოვანებულმა ხელის კანკალით გადაიხადა ნახატის საფასური და სასწრაფოდ ნიუ იორკში გადააგზავნა იგი. ამის შემდეგ გახდა ჩემი ნახატები პოპულარული, რომელთა უმრავლესობა მაშინ შევასრულე როდესაც 100 წელს გადავცდი…

ლოტი #14

ხუან მირო ჩემი ნამუშევრები სიურეალიზმს მიეკუთვნება, მიმდინარეობას რომელშიც იმაზე მეტი იგულისხმება ვიდრე ჩანს. ის რეალობაზე და სინამდვილეზე  ბევრად მეტია.  არ ვხატავდი ტრადიციული მეთოდებით, უპირატესობას თანამედროვე და ბავშვურ, გულუბრყვილო სტილს ვანიჭებდი.  ჩემი ნამუშევარი „ფერმა“ შეიძინა ჰემინგუემ, რომლის საყვარელი სურათიც გახდა.   დღემდე სათუთად ინახავს მისი შვილიშვილი. ერთ რამეს გეტყვით: „იმისთვის, რომ მაღლა ცაში აფრინდე, ჯერ ორივე ფეხით მაგრად უნდა იდგე მიწაზე“…

რა თქმა უნდა შესაძლებელია სხვადასხვა მხატვრების დამატება, შეცვლა, ისე როგორც თავად გადაწყვეტთ. კონკრეტული ეს ვერსია ჩემი კლასის ინტერესებს მოვარგე.

 იქვე დგას დიდი ყუთი, სადაც სურათებში „გადახდილ“ წიგნებს აგროვებენ.

ბოლოს ყველა გამოდის ერთად მაყურებლებს მადლობას უხდიან და ემშვიდობებიან. ამ დროს კარგი იქნება თუ შეასრულებენ რაიმე სიმღერას სიკეთეზე, ან იტყვიან სიკეთეზე ფრაზებს.

აქ შესაძლებელია, მხატვრების ნამუშევრების შაბლონების მოძებნა, რაც ბავშვებს დაეხმარებათ თავადაც შექმნან.

https://www.pinterest.com/search/pins/?rs=ac&len=2&q=famous%20paintings%20template&eq=famous%20paintings%20tem&etslf=7526&term_meta[]=famous%7Cautocomplete%7C0&term_meta[]=paintings%7Cautocomplete%7C0&term_meta[]=template%7Cautocomplete%7C0