ოთარ ჩხეიძის „ბორიაყიდან“ ფრაგმენტი წლების წინ ქართული ლიტერატურის ერთ-ერთ სახელმძღვანელოში იყო შეტანილი. მაშინ სტუდენტი ვიყავი და გამიხარდა, რომ მოსწავლეებს მიეცემოდათ საშუალება ამ რომანით დაინტერესებულიყვნენ, სკოლის ასაკიდანვე შეაჩვევდნენ თვალს და ყურს იმ მწერლის სახელს, რომელმაც მთელი მეოცე საუკუნისა და ოცდამეერთეს პირველი წლების მხატვრული მატიანე შექმნა.

მე და ჩემი მეგობრები „ახალგაზრდა კომპოზიტორის მოგზაურობით“ (რეჟისორი გიორგი შენგელაია) არ მივსულვართ „ბორიაყამდე“, როგორც ეს ხშირად ხდება, როცა კარგი ფილმი გიბიძგებს, წიგნიც წაიკითხო. რომანმა აღმოგვაჩენინა ფილმი. მახსოვს პირველად ჯაბა გერსამიასთან ვუყურე: შუქი ორჯერ ჩაქრა, სარეკლამო ჭრამაც რამდენჯერმე გაგვაწყვეტინა ნიკუშა ჩაჩანიძისა (ლევან აბაშიძე) და ლეკო თათაშელის (გია ფერაძე) უჩვეულო მოგზაურობის ამბავი ქართლის თავადაზნაურთა ოჯახებში. ბოლოს, როცა წიგნისა და კინოს დატოლება დავიწყეთ და ბევრი გასაგები მიზეზის გამო შევთანხმდით, რომ უკეთესი იქნება ჯერ რომანი წაიკითხოს კაცმა და მერე ეკრანს შეხედოს, ერთადერთი რამ დამრჩა გაურკვეველი.

იმ ფრაზას ფილმში დავით იტრიელის როლის შემსრულებელი ჭაბუა ამირეჯიბი ამბობს. ჰო, ის ჭაბუა, ვინც თქვენ იგულისხმეთ. 1924 წლის საბედისწერო და სისხლიანი მოვლენების სუსხი შეძლებულ, წარმატებულ ოჯახსაც მისწვდება და როცა კალოობისას ალყაში მოაქცევენ, როსტომ იტრიელი თავის ძმას ეტყვის, – ცხადია, ესენი მხოლოდ დასაპურებლად არ მოსულანო. დავით იტრიელი დაეთანხმება: „მართალი ხარ, მაინც გვიკრიფეს მიზეზი, ვერ გადავურჩით“.

ამ სიტყვებს წიგნში ვერ იპოვით, თურმე არც ერლომ ახვლედიანის კინოსცენარში ყოფილა. მხოლოდ გადაღების პროცესში – ახალგაზრდა კომპოზიტორის მიერ შედგენილ რუკას შეთქმულების გეგმად რომ გაასაღებენ რეჟიმის დამცველები და ამ საბუთით (მიზეზით) რუკაზე დატანილ ოჯახებს სათითაოდ ჩამოუვლიან – საჭირო გახდა, მოეფიქრებინათ სხარტი, მახვილი, ეპოქალური ფრაზა, რომელიც სიმბოლურად ასახავდა სისტემის ძალადობასა და მის წინაშე დარჩენილი, განწირული ადამიანების ხვედრს.

– მაინც გვიკრიფეს მიზეზი… – ეს ფრაზა შემოქმედებით ჯგუფს თავად ოთარ ჩხეიძემ მიაწოდა. მისი ორიგინალური მიგნება მაშინ ბევრს მოსწონებია, მაგრამ ცხადია ბევრს არ ეცოდინებოდა, რომ იტრიელების ამბავი ოთარ ჩხეიძის პირადი ტრაგედია იყო. ის პერსონაჟები, რომელიც მკითხველისა და მაყურებლისთვის როსტომ, დავით, კახაბერ და დიმიტრი იტრიელების სახელებითაა ცნობილი, სინამდვილეში მწერლის მამა-ბიძები იყვნენ. ამ ოჯახს „შრომა ექცია ღმერთადა და სასწაულადა და ნათესავთაგან, ვისაც შრომა ეზარებოდა, ვერც მიბედავდა იქ მისვლასა, შრომის დროს ვერა, დღესასწაულებს თუ იხელთებდა, მაშინაც ვერ გადარჩებოდა უსაყვედუროდა“. საბჭოთა რეჟიმი იტრიელებს სასტიკად გაუსწორდა.

„ბორიაყი“ 1924 წლის აგვისტოს ტრაგიკული ამბების მატიანეა. და დღეს, ამდენი ხნის შემდეგ, როცა თითქოს უკვე ვიცით თუ რა საფრთხე შეიძლება მოიტანოს კერძო საკუთრების წართმევამ, „განკულაკებამ“, ხალხის სახელით შეძლებული ადამიანების, მეწარმეების დევნა-შევიწროებამ, რეალობის მკაცრი სურათი იმაში გვარწმუნებს, რომ არაფერიც არ შეცვლილა – აზროვნების შეცვლა მხოლოდ ქრონოლოგიურ პრინციპზე არ ყოფილა დამოკიდებული. ამიტომაც დღესაც ბოლშევიკური თავგამოდებით იბრძვიან „სისტემის კაცები“ კერძო საკუთრების წინააღმდეგ, და მიზეზების წამოკრეფაც არ უჭირთ გზადაგზა – მერე რა, რომ ხშირად ეს მიზეზი ისეთივე გამოგონილი, შეთითხნილი და „ავადმყოფური გონებისგან გაზვიადებულია“, როგორც საბჭოთა ხელისუფლების სურვილი, დიდი ამბოხების მონაწილეებად და ხალხის მტრებად მიიჩნიოს კომპოზიტორ ნიკუშა ჩაჩანიძის რუკაზე დატანილი თავადაზნაურთა ოჯახები.

სისტემას ასე უნდა. ასე სჭირდება. და რადგან სისტემას ასე სჭირდება, მიზეზებიც მოიძებნება საიმისოდ, უფრო სწორად, წამოიკრიფება – როცა საჭიროა და რამდენიც საჭიროა. არადა, ყოველ ოთხ წელიწადში ერთხელ ჩაგვძახიან და გვარწმუნებენ, სისტემური მარცხი იყო, სისტემა უნდა დაინგრესო.

სათაური ორ ბუნებრივ შეკითხვას გააჩენს:

1. რა საერთო შეიძლება ჰქონდეთ ბარათაშვილსა და არტურ რემბოს, ფრანგ სიმბოლისტსა და ქართველ რომანტიკოსს?
2. რა საჭიროა ამგვარი პარალელი?

პირველ შეკითხვაზე ასე ვუპასუხებთ: ბარათაშვილსა და არტურ რემბოს შორის, ერთი შეხედვით, საერთო არაფერია, მაგრამ ეს მხოლოდ ერთი შეხედვით. ჩვენი აზრით კი, საერთოა ის მეამბოხური სულისკვეთება, რომელიც ორივეს პოეზიის მთავარი მუხტია, უპირველესად, ბარათაშვილის „მერანში“ და არტურ რემბოს „მთვრალ ხომალდში“ გამჟღავნებული.

მეორე კითხვის პასუხი კი ასეთია: ამგვარი უჩვეულო პარალელი მნიშვნელოვანია, ერთი მხრივ, ბარათაშვილის პოეზიის ახალი კუთხით წასაკითხავად და, მეორე მხრივ, არტურ რემბოს ამ გზით გასაცნობად. ეს კი ხელს შეუწყობს მოსწავლის სააზროვნო სივრცის გაფართოებას და ნაცნობი თემების ახალ კონტექსტში ინტერპრეტაციის უნარის განვითარებას.

ბარათაშვილის ცხოვრებაში დროდადრო შემოჭრილი მინორულ-მელანქოლიური განწყობილება: „დავმორჩილდი ჩემს მკაცრ ბედსა“, ან „სულ  ამაოა ჩემთვის“, ან „სიცოცხლე მომძულებია ამდენის მარტოობით“, ან „ვინც მაღალი გრძნობის მქონი მეგონა, იგი ვნახე უგულო, ვისიც სული განვითარებული მეგონა, მას სული არა ჰქონია“… _ მთლიანად გადაილახება ბედთან წინააღმდეგობის მაჟორული სულისკვეთებით: „ხანდახან ჯავრით დავაპირებ ხოლმე მასთან შებმას. ან ჩემი ბედი და ან ჩემი სურვილის აღსრულება“.

ბედისგან გაქცევა  ერთიანად მსჭვალავდა არტურ რემბოს, „პატარა შექსპირის“ (ვიქტორ ჰიუგო) ცხოვრებასაც. ბავშვობიდანვე ეს მისი ყველაზე საყვარელი სერიოზული „თამაში“ იყო. თავისუფლებისკენ უკიდეგანო სწრაფვამ, რაც ვერანაირ ჩარჩოებსა და ზღუდეებს ვერ ითმენდა, იგი რეალურ თუ წარმოსახულ მარადიულ მოგზაურად აქცია. 19 წლისამ მიატოვა ყველაფერი და ევროპა დატოვა, „მთვრალი ხომალდივით“ გადაეშვა ცხოვრების ზღვაში. ტალღათა მიმოქცევამ ხან ეგვიპტის, ხან ამერიკის ნაპირებთან გარიყა. გულდასმით აკვირდებოდა უცხო ტომელებს, ხანდახან პარიზის გეოგრაფიულ საზოგადოებას მოხსენებებსაც კი უგზავნიდა. იგი ნამდვილი მეამბოხე იყო თავისი ბუნებით, პარიზის კომუნის დროს მსროლელთა შორის იბრძოდა. „ის იყო ანარქისტი თავისი ცხოვრებით და შემოქმედებით. მუდამ დაუდგომელი, მუდამ ბოჰემა, მუდამ მოუსვენარი“ (ვალერიან გაფრინდაშვილი). ველურთა შორის ცხოვრებამ, გამუდმებულმა ხეტიალმა ზღვითა თუ უდაბნოებით, მისი ჯანმრთელობა შეარყია. დასნეულებული დაბრუნდა ევროპაში. ჰოსპიტალში ფეხი მოსჭრეს, ამის შემდეგ მალევე გარდაიცვალა 37 წლისა.

არტურ რემბომ თავი მიანება პოეზიას, „მოკვდა“, როგორც პოეტი, მაგრამ პოეზიის რუკაზე დარჩა, როგორც ახალი გზის გამკვალავი და დაუმორჩილებელი მეამბოხე შემოქმედი. ბედისწერამ ბარათაშვილიცა და რემბოც დააკოჭლა, პირდაპირი გაგებით: ბარათაშვილმა ფეხი მოიტეხა გიმნაზიის კიბეზე, არტურ რემბოს ფეხი მოკვეთეს. სიმბოლურად კი, ორივე დაკოჭლებული  იყო ბიბლიური იაკობივით, რადგან ორივეს სჯეროდა, რომ  ღმერთთან მეტოქეობით ქმნიდა ახალ პოეტურ სამყაროებს.

ბარათაშვილის შემოქმედება არაერთგზის განუხილავთ მსოფლიო ლიტერატურის კონტექსტში. აქაც პირველი ილია ჭავჭავაძე იყო, რომელმაც ბარათაშვილი ხელახლა „აღმოაჩინა“. მან ქართველ  პოეტში „მსოფლიო სევდა“ დაინახა და დაუკავშირა ბაირონის, პუშკინის, ლერმონტოვის შემოქმედებას. შემდეგ სხვა მკვლევარებმა უფრო გააფართოვეს ეს საზღვრები და მისი მხატვრული აზროვნების ტიპოლოგიური მსგავსება შენიშნეს ედგარ პოსთან, ალფრედ მიუსესთან, ა. დე-ვინთან, ნოვალისთან… და ეს პროცესი არ დასრულდება, რადგან ბარათაშვილის შემოქმედებას აქვს მაგიური უნარი მარად თანამედროვეობისა.

არტურ რემბოსთან კი ამგვარი კავშირი პირველად ვალერიან გაფრინდაშვილმა შენიშნა, როდესაც დაწერა: „მთვრალი ხომალდი“ არტურ რემბოსი და „მერანი“ ბარათაშვილის არიან ერთი კატეგორიის ლექსები. აქ დიონისი დღესასწაულობს თავის გამარჯვებას „საღ გონებაზე“ და შეუჩერებლად მიექანება ნირვანისკენ“ (წერილში „ბარათაშვილი“). მან გააფართოვა ის ინტელექტუალური სივრცე, რომელშიც შეიძლება მკითხველს ბარათაშვილის შემოქმედება გაეაზრებინა. გაფრინდაშვილმა მას უწოდა „ქართული პოეზიის ჰამლეტი“, რომელიც „ქართული პოეზიის როდენმა“, ილია ჭავჭავაძემ აღმოაჩინა: „მისი ლექსები დანიის პრინცის მონოლოგებია და ის თვითონ ჰამლეტის ნიღაბში მღერის თავის ლექსებს და წარმოთქვამს სახელგანთქმულ „ყოფნა არყოფნას“. „ლექსში „ღამე ყაბახზე“ ბარათაშვილმა შექმნა პოეზია დენდიზმისა და ვერლენის აჩრდილების“. ამ პარალელს ილიაც ხედავდა, როდესაც წერდა: „ჰამლეტის „ვიყო თუ არ ვიყო“ განა სულის უბინაობისაგან არ არის ამოკვნესილი?“ („წერილები ქართულ ლიტერატურაზე“).  გაფრინდაშვილმა პოეტის მხატვრული სივრცის საზღვრები დაუახლოვა არა მხოლოდ  მსოფლიო პოეზიას, არამედ ფერწერასაც, მაგალითად, მისი აზრით „როგორც ალბრეხტ დიურერის რაინდი, ის პირველი და ერთადერთი რაინდია სევდისა, რომელიც არ უღალატებს ოცნებას და მოგონებას“. ან კიდევ: „პოეტი ვრუბელისებურ სერაფიმივით დგას მთაწმინდაზე და იქიდან გადაჰყურებს თავის სიცოცხლეს. კიდევ ერთი წუთი და იგი, როგორც ვრუბელის დემონი, გადავარდება ნაპრალში და დაიხრჩობა დაისის დამაბრმავებელ ალში“. „თუ ფრანგმა პოეტმა ლაფორგმა მიანდო თავისი გულის ჩივილები და საყვედურები პროვინციალურ მთვარეს, ბარათაშვილმა გაუზიარა თავისი ტანჯვა ერთ პირქუშ ვარსკვლავს, რომელიც დღემდე ანათებს ჩვენთვის და იწვის თავისი გაყინული სხივებით“.„არ არის სხვა დიალოგი უფრო საკვირველი თავისი ინტიმით, როგორც სიმბოლური დაიალოგი „მწირისა და სუმბულის“. ეს ორი ჭიანურის დუეტია, რომელნიც სტირიან წყდიადში და უპასუხებენ ერთმანეთს უფრო ნაზი ვედრებით, ვიდრე სიტყვები მეტერლინკის დებისა“.

ამგვარი ორიგინალური პარალელებით გამოირჩეოდა გურამ ასათიანი, რომელმაც ბარათაშვილსა და ჯაკომო ლეოპარდს შორის სულიერი ნათესაობა დაინახა: „იტალიელი პოეტის ეპისტოლარული მემეკვიდრეობა, ისევე, როგორც ბარათაშვილის პირადი წერილები, სავსეა დაობლებული, უთვისტომო სულის ჩივილით, მოქმედების ფართო სარბიელისა და სახელის მოპოვების სურვილით, რაც მარტოოდენ ჭაბუკურ პატივმოყვარეობას როდი ამჟღავნებს, მშობლიური გარემო  მასაც „გონებისა და გულისთვის უსარგებლო ქალაქად“ წარმოუდგება, ხოლო თანამემამულეთა მოქმედებაში უმთავრესად ზრახვის სიმდაბლესა და სულიერ უმწეობას ხედავს“, „ბარათაშვილისა და ლეოპარდის სულიერი ოდისეა თითქმის ერთნაირი გზით წარიმართა. მათი ხომალდის აფრებს ერთი ქარი სწეწდა… და მაინც  საბოლოოდ ისინი სრულიად სხვადასხვა ნაპირს მიადგნენ“.

თუ ბარათაშვილის სულიერ ნათესაობაზე ბევრს წერდნენ ბაირონთან, ლერმონტოვთან, მიცკევიჩთან, ედგარ ალან პოსთან და სხვა რომანტიკოსებთან, მისი დაკავშირება   მოდერნისტულ პოეზიასთან ერთგვარი სითამამეც იყო და წყურვილიც, მისი შემოქმედების „გათანამედროვებისა“.

„მთვრალი ხომალდის“ რამდენიმე ქართული თარგმანი არსებობს. ჩვენ დავიმოწმებთ ციტატებს პაოლო იაშვილის თარგმანიდან. პაოლო რემბოს „ლოთ ძმას“, „სიამაყით მთვრალ, დაწყევლილ ჭაბუკს“ უწოდებდა.

ელიოტის აზრით, „ახალი ნაწარმოები, იმავდროულად, გავლენას ახდენს ხელოვნების ყველა ადრინდელ ნიმუშზე: ახლის გამოჩენა (თუკი ეს ნამდვილი სიახლეა)  არღვევს მანამდე არსებულ იდეალურ წესრიგს…. დღევანდელობა ისეთსავე ზემოქმედებას ახდენს წარსულზე, როგორსაც წარსული დღევანდელობაზე“ („ტრადიცია და ინდივიდუალური ტალანტი“).

ასე ახდენს „გავლენას“ ბარათაშვილის „მერნის“ ჩვენეულ აღქმასა და ინტერპრეტაციაზე არტურ რემბოს „მთვრალი ხომალდი“. ორივე პოეტი  წერდა ტრადიციისა და თანამედროვეობის საოცარი შეგრძნებით: ისინი წერდნენ   არა მარტო როგორც თავიანთი დროის შვილები, არამედ  იმ ძალისხმევით, როგორც ელიოტი იტყოდა, თითქოს მთელი ევროპული ლიტერატურა, ჰომეროსიდან და შემდგომ, ერთდროულად არსებობდა მათს წარმოსახვაში.  მარადიულისა და დროებითის შერწყმა გამოარჩევს ორივე პოეტს.

არტურ რემბოს ლექსის ლირიკული გმირი „გაგიჟებული“ ხომალდია, რომელიც ოკეანეთა დაუსაზღვრავ სივრცეებში მიქრის, რათა თავი დააღწიოს ევროპის „შემოსაზღვრულ“ ნავსადგურებს:

„უძრავ სივრცეში ხეტიალას – მე მეცოდება.

ევროპა თავის შეღობილი ნავსადგურებით“ („მთვრალი ხომალდი“).

ბარათაშვილის მხედარიც „გიჟური“ ქროლით მიისწრაფვის, რომ თავი დაიხსნას ბედისწერის მიერ დასაზღვრული „ჩარჩოებიდან“ (სამშობლო, სატრფო, მეგობრები…), გააღწიოს იქ, სადაც „ზენაართ სამყოფი“ და  ადამიანის გონებისთვის მიუწვდომელი ერთგვარი  წმინდა თავისუფლებაა.

„მე ვაწყდებოდი, თქვენ ეს იცით, უღრან ფლორიდებს,

აფთრების თვალთა ფერებს ვრევდი ცისარტყელებში,

რომელნიც იყვნენ აღვირებად გადაჭიმული

ზღვების კიდიდან რუხ და მწვანე ფერის ჯოგებზე“ („მთვრალი ხომალდი“).

ორივე ლექსიდან მოიფრქვევა საოცარი მუხტი და ენერგია, რომელიც მკითხველს შეძრავს, გამოაღვიძებს და არჩევნის გაკეთებისკენ უბიძგებს:

„ო, დაილეწოს ჩემი ანზა, ჩავძირო ზღვაში!“ // „დაე მოვკვდე უპატრონოდ მისგან ოხერი“.

ამ არჩევანზე ფიქრისას კი წარმოჩნდება და იქმნება სამომავლო  ცხოვრებისეული პერსპექტივა. ამ დროს ადამიანი კარგავს  ყოველგვარ შიშს, უპირველესად კი, სიკვდილისას და  ფიქრით გადალახავს ადამიანური შესაძლებლობების საზღვრებს. ეს ედარება კათარზისს, როდესაც ტრანსფორმირებული სული ერთგვარი ექსტაზით შეერწყმის კოსმოსს  და ნეტარებს იმგვარად, რომლის გამოთქმაც „მოკვდავ ენას“ არ ძალუძს.

არტურ რემბოს ლექსის ლირიკული გმირის სურვილი _

„მე მსურს ვაჩვენო ბავშვებს ზღვათა მოვარაყება,

ოქროს თევზები, მომღერალი ოქროს თევზები…

მე გამგზავრებას მილოცავდნენ ყვავილთ ქაფები,

უცხო ქარები მამზადებდნენ მე გასაფრენად“.

_ ენათესავება ბარათაშვილის მხედრის რწმენას: „რომ ჩემ შემდგომად მოძმესა ჩემსა სიძნელე გზისა გაუადვილდეს“.

ამგვარი პარალელების დაძებნით მკითხველს  (მოსწავლეს, მასწავლებელს, პოეზიის მოყვარულს) ნაცნობ სამყაროში უცნობი სანახების აღმოჩენის სიხარული ელის.

გასულ წელს ჩინეთმა „ერთი ბავშვის პოლიტიკის“ დასრულების შესახებ განაცხადა, რაც დიდი ნაბიჯია ქვეყნისათვის.

2016 წლიდან ჩინეთში ბევრ წყვილს შეუძლია, იყოლიოს მეორე შვილი, თუმცა პოლიტიკის შეცვლა მთლიანად ვერ გადაჭრის ქვეყნის დემოგრაფიულ პრობლემას.

ჩინეთის გადაწყვეტილება – „შეცვალოს ერთი ბავშვის პოლიტიკა“ – სავარაუდოდ გაზრდის მოსახლეობის რაოდენობას და შეაჩერებს „ერის დაბერებას“. თუმცა ძნელი წარმოსადგენია, რამდენად უარყოფითი გავლენა მოახდინა დემოგრაფიულმა პოლიტიკამ ქვეყანაზე, რომლის მოსახლეობა 1,3 მილიარდს შეადგენს.

თითქმის 40-წლიანი ცენზი არ არის ერთადერთი შემთხვევა, როდესაც ჩინეთის მთავრობა ოჯახის დაგეგმარებაში ერევა. ჯერ კიდევ 1949 წელს, ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის შექმნის შემდეგ ჩინეთის ლიდერი მაო ძედუნი მოუწოდებდა მოსახლეობას გამრავლებისა და შრომითი (ადამიანური) რესურსის შექმნისაკენ. მართალია, ოფიციალური პოლიტიკა არ იყო, მაგრამ კონტრაცეპტივების პროპაგანდა და იმპორტი სახელმწიფოს მხრიდან აიკრძალა. შედეგად ჩინეთის მოსახლეობა რამდენიმე წლის განმავლობაში გაორმაგდა.

წარმატება ხანმოკლე იყო. საკვების უკმარისობის გამო მთავრობამ კონტრაცეპტივების წინააღმდეგ აკრძალვა შეცვალა. 1959 – 1961 წლებში ჩინეთის დიდი შიმშილობა დაიწყო, რომელმაც 15-30 მილიონამდე ადამიანი შეიწირა.

1979 წელს მთავრობამ შემოიღო „ერთი ბავშვის პოლიტიკა“, რომლის მიხედვითაც წყვილებს  ერთი შვილის ყოლის უფლება ჰქონდათ. წინააღმდეგ შემთხვევაში მათ მიმართ ჯარიმების, აბორტებისა და სტერილიზაციის ზომებს იყენებდნენ. ბოლო 50 წლის განმავლობაში შობადობის მაჩვენებლის ამსახველი დიაგრამა, სადაც ნათლად ჩანს თუ როგორ იმოქმედა დემოგრაფიულმა პოლიტიკამ შობადობაზე, ასე გამოიყურება.

მხოლოდ 2013 წელს დემოგრაფიული პოლიტიკის შერბილებამ  12 მილიონზე მეტ წყვილს მისცა ერთზე მეტი შვილის ყოლის უფლება. წყვილთა მხოლოდ 12%-მა ისარგებლა ამ უფლებით. 2016 წელს დემოგრაფიული პოლიტიკის ოფიციალურად დასრულების შემდეგ წყვილებს 2 შვილის ყოლის უფლება ეძლევათ, თუმცა ეს არსებულ პრობლემას ვერ გადაწყვეტს. ათწლეულების განმავლობაში ეკონომიკური და სოციალური ზეწოლის პირობებში, წყვილთა უმეტესობამ გადაწყვიტა ერთი შვილის გაჩენა ან საერთოდ უარი თქვა ბავშვის ყოლაზე. ამდენად შობადობა ქვეყანაში დაბალია (2 ბავშვი ერთ ქალზე), ზოგიერთ დიდ ქალაქში ეს მაჩვენებელი 1-მდე ეცემა. ასე რომ, ჩინეთი ახალი გამოწვევის წინაშე დგას. როგორ უზრუნველყონ ხანდაზმული მოსახლეობა და ხელი შეუწყონ ახალგაზრდა მოსახლეობას, რომ იყოლიონ მეტი ბავშვი.

ჩინეთის მოსახლეობის დემოგრაფიული პროგნოზი

–  ერთი ბავშვის პოლიტიკის პერიოდი

–  ორი ბავშვის პოლიტიკის პერიოდი

– 2016 წელი

გაერთიანებული ორგანიზაციის მიერ ჩატარებული ეკონომიკური და სოციალური საკითხების კვლევის შედეგად, რომელიც „ერთი შვილის პოლიტიკის“ დასრულების წინ ჩატარდა, ვარაუდობენ, რომ ჩინეთში 2030 წლისთვის 65 წელს გადაცილებული მოსახლება 219 მილიონს მიაღწევს, ხოლო 2050 წლისთვის კი ჩინეთის მოსახლეობის მეოთხედი საპენსიო ასაკის იქნება. შესაბამისად მოსახლეობის გარკვეული ნაწილი დატოვებს შრომითი რესურსის ჯგუფს.

ჩინეთის მოსახლეობის დაბერება

ასაკობრივი ჯგუფები

–1-14

–15-64

–65 >

ოფიციალური ჩინეთი იმედოვნებს, რომ დემოგრაფიული პოლიტიკის შერბილება მოსახლეობის დაბერების პრობლემასა და, შესაბამისად, მომავალში შრომითი რესურსების დეფიციტსაც გადაწყვეტს. თუმცა დემოგრაფები და ეკონომისტები თვლიან, რომ ერთი ბავშვის პოლიტიკა იმდენად კარგად მუშაობდა, რომ ნორმალურ რელსებზე დაბრუნება საკმაოდ რთული იქნება. მაშინაც კი თუ 2016 წელს შობადობა ერთ ქალზე 2 ბავშვამდე გაიზრდება 2030 წლისთვის ან თუნდაც 2040 წლისთვის, შეძლებენ არსებული შრომითი რესურსის შეცვლას.

ჩინეთი ამ დილემის წინაშე მარტო არ არის. ბევრ ქვეყანაში შობადობის დაბალი მაჩვენებელი ინდივიდუალური გადაწყვეტილების შედეგია. ამრიგად, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის პროგნოზით ხანდაზმული ასაკის მოსახლეობის ხვედრითი წილი 2100 წლისთვის საგრძნობლად გაიზრდება. ამერიკის შეერთებული შტატების, ჩილეს, კანადის, ბრაზილიის, რუსეთისა და ავსტრალიის მოსახლეობის 25% საპენსიო ასაკისაა, მეორეს მხრივ კი, აფრიკის ქვეყნების, ყოფილი სოციალისტური ქვეყნებისა და აზიის უმრავლეს ქვეყანაში ახალგაზრდა მოსახლეობა სჭარბობს. თუმცა ეს ფაქტი მსოფლიო მოსახლეობის დაბერების პროცესზე გავლენას ვერანაირად ვერ მოახდენს. 2100 წლისთვის მსოფლიო მოსახლეობის მეოთხედი 65 წელს გადაცილებული იქნება.

მსოფლიოს პრობლემა

1950 წელს მსოფლიოში 65 წლის ასაკის მოსახლეობის მხოლოდ 5% იყო. 2100 წელს კი ეს მაჩვენებელი 25%-მდე გაიზრდება. ასე რომ, ბევრ ქვეყანას მოუწევს დაფიქრება და სამუშაო ადგილების, სოციალური შეღავათებისა და საპენსიო პოლიტიკის გადახედვა.

გამოყენებული ინტერნეტსაიტი: https://news.nationalgeographic.com/2015/11/151113-datapoints-china-one-child-policy/

ექვსი წლის ბავშვების უმრავლესობა ადრე თუ გვიან სვამს ნიშანდობლივ და საჭირბოროტო კითხვას: „რა ღირს?“ რა ღირს სასკოლო ჩანთა? კონსტრუქტორების ნაკრები? კლასგარეშე საკითხავი წიგნები? დისტანციური მართვის სათამაშო? მისი ყოველდღიური სასკოლო რაციონი?

ზოგ მშობელს ეს არ სიამოვნებს. მათ მიაჩნიათ, რომ ესა თუ ის საგანი ბავშვს ესთეტიკური ან ფუნქციური განსაკუთრებულობის შეგრძნებას უნდა უღვიძებდეს და არა მისი მატერიალური ღირებულებისადმი ინტერესს.

შესაძლოა, ბავშვმა ახლობლები უხერხულ მდგომარეობაშიც ჩააყენოს – როცა საჩუქრებს მიუტანენ, მადლობის ნაცვლად იკითხოს: „ეს დასურათებული 3-D წიგნი და ტრანსფორმერი რა ღირს?“

მშობლები უხსნიან ბავშვს, რომ ზრდილობიანი ადამიანები ასე არ იქცევიან, მის ნათქვამს ხუმრობაში ატარებენ, უწყრებიან კიდეც, მაგრამ უშედეგოდ – მეორე დღეს ბავშვი იმგვარადვე იქცევა და იმავე კითხვას სვამს: „კვირას „ვარსკვლავეთის ომების“ სანახავად მივდივართ, რა ღირს ბილეთები?“ დედამ ქურთუკი უყიდა: „რამდენი გადაიხადა დედიკომ?“ „რამდენი აქვს ხელფასი მამას? ბიძას?“

ცოტა მოზრდილი, 7-8 წლის ბავშვი მხოლოდ ფასით კი არ ინტერესდება, არამედ სურს, თავადაც ჰქონდეს ფული, შეხედოს, გადაკეცოს, დათვალოს. „აი, მე 75 ევრო მაქვს, დედამ თუ 25 ევრო მომცა, ასი მექნება“. ის უწინდებურად ხშირად აღარ ითხოვს საღეჭი რეზინის ან ტკბილეულის ყიდვას, მაგრამ ხელიდან არ უშვებს შემთხვევას, გთხოვოთ „ცოტა ფული“. ამ ფულს საღეჭ რეზინზე, ჩიფსებსა და სათამაშოებზე ხარჯავს, მაგრამ კმაყოფილებას უმთავრესად ფულის ხარჯვა ჰგვრის და არა ტკბილეული თუ სათამაშო.

ეს იმიტომ, რომ ექვსი-შვიდი წლის ბავშვი ჯერ კიდევ ვერ აღიქვამს ფულს როგორც სამეურნეო ცხოვრების ინსტრუმენტს.

ფსიქოლოგების აზრით, ფულისადმი დამოკიდებულების ფაქტორი უშუალოდ 6 წლის ასაკში ყალიბდება. „ჩვენ ასე ვცხოვრობთ, ჩვენი მეზობლები კი – სხვანაირად. მათ ფული ბევრი აქვთ, ჩვენ – ცოტა, ჩვენს კარის მეზობლებს კი – ჩვენზე ნაკლები“. ერთნი ძალიან კარგად ცხოვრობენ, აქვთ ძვირად ღირებული კომპიუტერები, ველოსიპედები, ისვენებენ სხვადასხვა კურორტზე. ეს ყველაფერი იმაზეა დამოკიდებული, ვის რამდენი ფული აქვს. მათი ყურადღება აქცენტირებულია ფულთან დაკავშირებულ საქმეებზე, რომლებიც დღევანდელ ცხოვრებასთან ასოცირდება და ეს ყველაფერი თანამედროვე ბავშვს მანამდე გადაეცემა, ვიდრე მისი ფსიქიკა განვითარების სათანადო დონეს მიაღწევს.

7 წლის მოზარდი ზუსტად გრძნობს თანაკლასელების მატერიალურ მდგომარეობას. მას არ გამოეპარება არც ერთი ნიშანი, რომელიც მატერიალურად უზრუნველყოფილი ოჯახების შვილებს განასხვავებს. მშობლებს უჩნდებათ შეგრძნება, რომ ბავშვები თავიანთი სოციალური მდგომარეობის ირგვლივ ამყარებენ დიქტატს. თუ კლასში, სადაც ბავშვი სწავლობს, წარმატება ფასდება არა იმით, რა შეუძლია ბავშვს, არამედ იმით, რა აქვს, მას ძლიერი ნებისყოფის გამოჩენა მოუწევს, რათა ამ შეჯიბრებაზე უარი თქვას.

„ბედნიერება ფულში არ არის“ – განათლებული და ცივილიზებული საზოგადოება ამაზე აღარც კი დავობს. ამ მოსაზრების მოწინააღმდეგენი კი ცინიკურად კითხულობენ: „აბა, რაშია, ფულის რაოდენობაში?“ იორკის უნივერსიტეტის მიერ 11-დან 15 წლამდე ასაკის მოზარდების გამოკითხვამ აჩვენა, რომ მათი ბედნიერების განცდა მშობლების შემოსავალზე არ არის დამოკიდებული. მათ ბედნიერებაზე გავლენას არ ახდენს არც ჯიბის ფულის რაოდენობა, არც მშობლების ხელფასი. მაშ, რა სჭირდება ამ ასაკის მოზარდს ბედნიერებისთვის? უბრალო და ბანალური რამ – მშობლები, დები, ძმები, ახლობლები, მოსიყვარულე ოჯახი.

მოზარდის ჯიბის ფული

არსებობს დაუწერელი კანონი, რომლის მიხედვითაც „მოზარდს არასოდეს ჰყოფნის ფული“: „დედა, ორმოცდაათი ევრო მინდა, ბავშვებმა „მაკდონალდსში“ წასვლა გადავწყვიტეთ“. ფსიქოლოგები და სოციალური მკვლევრები ამტკიცებენ, რომ მოზარდები თანხას უფრო მაღალ ნიშნულამდე ამრგვალებენ და ყოველთვის ავიწყდებათ ხურდის მოტანა. მარკეტოლოგებმა იციან, რომ ბავშვებს უფრო მეტი დანახარჯი აქვთ, ვიდრე მათ მშობლებს. სარეკლამო ინდუსტრია ისეა განვითარებული, რომ ყოველდღიურად გვახსენებს ბაზარზე ახალი „ახალგაზრდული საქონლის“ გამოჩენას.

მოზარდები დამოუკიდებლობისკენ მიისწრაფვიან, ამიტომ მშობლებმა, ვიდრე ავტორიტეტი არ დაუკარგავთ, მათ ფულთან ურთიერთობა უნდა ასწავლონ. თუ თქვენი შვილი მაღალ კლასშია, გართობისთვის უფრო ენდომება ფულის ხარჯვა, თქვენ კი შესაძლოა სასკოლო ინვენტარისა და წიგნების ყიდვა გსურდეთ. პირველსავე ცდაზე წარმატების მიღწევა შეუძლებელია, მაგრამ ოდესმე ხომ უნდა დაიწყოს. აუხსენით ბავშვს, რომ ოჯახის ბიუჯეტი რეზინისა არ არის და ფული ციდან არ ცვივა.

სიტყვები ისე არ მოქმედებს ბავშვზე, როგორც საქციელი. თუ მისი თანდასწრებით მეგობრის წინაშე თავს მოვიწონებთ „საუკეთესო დიზაინერის მიერ შექმნილი სამოსით“, ყაირათიანობისკენ მოწოდება აზრს დაკარგავს.

ფსიქოლოგები გვთავაზობენ, მოვუწყოთ ბავშვს „გამოსაცდელი თვე“: გამოვუყოთ თანხა, რომელმაც უნდა გადაფაროს ჩაცმისა და კვების  ხარჯი, ცოტაოდენი ფული პირადი საჭიროებისთვის, გასართობად და მობილურისთვის; მივცეთ უფლება, გაანაწილოს ეს თანხა განსაზღვრულ დროზე. მივცეთ სპეციალური რვეული ხარჯების ჩასაწერად, რომელსაც ზოგჯერ თავადაც ჩახედავთ მალულად.

კონტროლის დონე

მშობლების ერთ ნაწილს მიაჩნია, რომ ბავშვმა თავისუფლად უნდა ხარჯოს თავისი ფული, მეორე ნაწილის აზრით კი მან უნდა ახსნას, რაში დახარჯა თანხა. ფსიქოლოგები გვირჩევენ, ვენდოთ შვილს, მაგრამ ხშირად ვესაუბროთ. თუ გვეცოდინება, როგორ ხარჯავს ფულს, არასასურველი სიტუაციებისგანაც დაზღვეული ვიქნებით. ბავშვმა უნდა შეიგნოს, რომ ფული მშობლების შრომის საფასურია და პატივისცემით მოეპყროს მას. მშობლებისა და შვილების ურთიერთნდობა ფულთან ურთიერთობის საკითხებში დასაშვებია. ეს ეხმარება მოზარდს, გამოიმუშაოს ფინანსური გადაწყვეტილებების დამოუკიდებლად მიღების უნარი. ბავშვი უნდა მიეჩვიოს აზრს, რომ ფული ცხოვრების მნიშვნელოვანი ასპექტია და გონივრულ დამოკიდებულებას მოითხოვს.

შეცდომა N1: „ფულის თემისთვის“ ტაბუს დადება

თუ ოჯახში ფინანსებზე საუბარი დახურულ კარს მიღმა მიმდინარეობს და უხერხულობის განცდას აღძრავს, ბავშვს ვერ ჩამოუყალიბდება მართებული წარმოდგენა ფულის დანიშნულებაზე და შესაძლოა, უკვე ზრდასრულ ასაკში შეეჯახოს სირთულეებს ფულთან ურთიერთობისას: არასწორად გაანაწილოს, გაფლანგოს ან, პირიქით, მეტისმეტად მომჭირნედ ხარჯოს.

ოჯახურ ბიუჯეტზე საუბარი სამარცხვინო არ არის. შვილის თანდასწრებით ხელფასის რაოდენობის განხილვას არავინ გთხოვთ, მაგრამ ბავშვმა უნდა იცოდეს, საიდან და რა გზით შემოდის ოჯახში ფული და როგორ იხარჯება. ეს მისი მომავალი ფინანსური წარმატების საწინდარია.

შეცდომა N2: ჯიბის ფულის გარეშე დატოვება

საკუთარი ფულის ქონა ფასეული გამოცდილებაა დამოუკიდებლობისკენ მიმავალ გზაზე. ფსიქოლოგები ურჩევენ მშობლებს, 6-7 წლის ბავშვს რეგულარულად, კვირაში ან თვეში ერთხელ, გამოუყონ მცირეოდენი თანხა.

ამასთანავე, სასურველია, მოზარდს პირადი დანახარჯის წილი გაუზარდოთ. თუ 7 წლის ასაკში ის ფულს სურვილისამებრ ხარჯავდა, 14 წლისამ შეიძლება ნაწილობრივ გადაიხადოს საკუთარი გართობის საფასური, მობილურის საფასური, უყიდოს საჩუქარი მეგობარს და სხვა. ამ გზით ის სასარგებლო გამოცდილებას მიიღებს – ისწავლის საკუთარი შესაძლებლობების შეფასებას და ხარჯების ეფექტურ დაგეგმვას.

შეცდომა N3: ყოველგვარი დანახარჯის კონტროლი

როდესაც მშობელი უკრძალავს შვილს, ჯიბის ფულის „რაღაც სისულელეზე“ ხარჯვას ან ეჩხუბება უკვე ნაყიდი ნივთების გამო, რა თქმა უნდა, არასწორად იქცევა. ფული სათამაშო არ არის, მაგრამ თუ ასე მოვიქცევით, გამოვა, რომ ის ბავშვს მხოლოდ ფორმალურად ეკუთვნის, სინამდვილეში კი ვალდებულია, ყოველგვარი დანახარჯი მშობლებს შეუთანხმოს. ასეთი მკაცრი კონტროლი ბავშვს შეცდომის შიშს და საკუთარი თავისადმი უნდობლობას შთაუნერგავს.

ენდეთ ბავშვის არჩევანს. დიახ, თავდაპირველად ფულის ხარჯვა შეცდომების გარეშე შეუძლებელია, მაგრამ მხოლოდ ასე თუ მიიღებს მოზარდი სათანადო გამოცდილებას და ისწავლის სურვილისა და შესაძლებლობის ურთიერთშეთანხმებას.

შეცდომა N4: ნებაზე მიშვება

ბავშვს მთლიანად ნებაზე ნუ მიუშვებთ. დაე, იცოდეს, რომ შეუძლია და საჭიროცაა, მშობლებს მოეთათბიროს, რჩევა ჰკითხოს – იმ პირობით, რომ თქვენგან მხარდაჭერას მიიღებს და არა გაკიცხვას. დაეხმარეთ, თანდათანობით აითვისოს ფინანსური სიბრძნე.

მშობლებმა უნდა შეიმუშაონ ფულთან დაკავშირებული წესებიც: არ შეიძლება სკოლაში ბევრი ფულის წაღება, არ შეიძლება სიმდიდრეზე ხმამაღლა საუბარი ან ბევრი ფულით თავის მოწონება.

დაბოლოს, შეცდომა N5: კარგი ნიშნებისთვის „გასამრჯელოს“ გადახდა

ფსიქოლოგები გვირჩევენ, არ გამოვიყენოთ ეს მეთოდი ბავშვის წასახალისებლად. ის სწავლობს არა იმისთვის, რომ გაგახაროთ ან ფული გამოიმუშაოს, არამედ იმისთვის, რომ ცოდნა მიიღოს და ადრე თუ გვიან თავად განსაზღვროს თავისი მომავალი.

ბავშვების აღზრდის შესახებ უამრავი რამ დაწერილა. მინდა, ერთი საინტერესო სტატიის თარგმანი შემოგთავაზოთ. მისი ავტორია რუსი ფსიქოლოგი ევგენია დუნაევა, რომელიც მრავალი წელია რუსეთში, ფსიქოლოგიური დახმარების ერთ-ერთ რესურსცენტრში მუშაობს ძნელად აღსაზრდელ ბავშვებსა და მოზარდებთან და მათი ოჯახის წევრებთან.

შესავალი

როგორები არიან ეს „რთული” მოზარდები? – ისინი გამომწვევად იცვამენ, უსმენენ „საშინელ“ მუსიკას, გამუდმებით ითხოვენ ფულს და არაფრად აგდებენ ახლობლების გრძნობებს. ცუდად სწავლობენ, შეუძლიათ, მამა სიგიჟემდე მიიყვანონ, დედას ცრემლები აღვრევინონ, ბებიას ინფარქტი დამართონ. მათ არ სურთ თქვენი აზრის მოსმენა და, მით უმეტეს, გათვალისწინება. რაც მთავარია, სულაც არ მიაჩნიათ, რომ შეცდომას უშვებენ და არც მის გამოსწორებას აპირებენ.

„რთული მოზარდი“ – ეს არის არასრულწლოვანი, რომლის მშობლებმაც აღზრდის პროცესში უამრავი სტრატეგიული და ტაქტიკური შეცდომა დაუშვეს. იმისთვის, რომ ნათელი გახდეს, რა კავშირია აღზრდასა და ბავშის „რთულ“ ქცევას შორის, წარმოგიდგენთ მარტივ სქემას.

მოზარდები „რთულები“ ხდებიან, როდესაც:

• მშობლების მოთხოვნები არ შეესაბამება შვილების ასაკს.
• მშობლები ბევრის უფლებას აძლევენ შვილებს და ცოტას სთხოვენ.
• მშობლები ცოტა თავისუფლებას აძლევენ შვილებს და ბევრს ითხოვენ მათგან.
• მშობლების დამოკიდებულება ბავშვების მიმართ არ შეესაბამება მათ ასაკს:

◦ მიაჩნიათ, რომ მათი შვილი ჯერ კიდევ პატარაა და შესაბამისად ექცევიან.

◦ მიაჩნიათ, რომ მათი შვილი უკვე დიდია და მას, ფაქტობრივად, ბავშობიდანვე ექცევიან როგორც ზრდასრულს, რომელსაც უკვე საკმაო ცხოვრებისეული გამოცდილება აქვს დაგროვებული.

• მშობლები ხშრად ეუბნებიან შვილს, რომ ყველაფერი, რასაც წარმოადგენენ და რაც აქვთ (და, რაღა თქმა უნდა, თავად შვილიც), მათი საკუთრებაა. ამით მშობლები შვილს ართმევენ უფლებას, იცხოვროს საკუთარი ცხოვრებთ, იყოს დამოუკიდებელი პიროვნება, ჰქონდეს გრძნობები და, რაც მთავარია, ცხოვრებაში საუკთარ, თუნდაც მცირე წარმატებას მიაღწიოს.
• მშობლები მხოლოდ იმაზე ფიქრობენ, მაქსიმალურად დააკმაყოფილონ შვილის მატერიალური მოთხოვნილებები და ყურადღების მიღმა რჩებათ მოზარდთან სულიერი, თბილი, მეგობრული ურთიერთობის დამყარების აუცილებლობა.
• მშობლები ცდილობენ, შვილი გაიზარდოს მათ „იდეალურ მედ“, გახდეს ისეთი, როგორადაც თავად ვერ მოახერხეს გახდომა. რაც ყველაზე უარესია, მშობლებს ხშირად სწორედ ის, მათ მიერვე შექმნილი „იდეალური შვილი“ უყვართ, რასაც ბავშვები ქვეცნობიერად გრძნობენ და მძიმედ განიცდიან.
• მშობლების აღზრდის სტილი არათანამიმდევრულია.
• ოჯახში არ არსებობს მკაფიო წესები. მაგალითად, გაუგებარია, რისთვის შეიძლება დასაჯონ შვილი და რისთვის შეაქონ. ხშირად ეს მშობლის ერთგვარ ხუშტურზეა დამოკიდებული.
• ოჯახში აღზრდის, მინიმუმ, ორი წესი მოქმედებს: ერთი – მამის, მეორე – დედის, რომლებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება.
• ოჯახში არის გარკვეული წესები, მაგრამ ისინი სპონტანური და არათანმიდევრულია: დასჯიან შვილს, მერე კი ბოდიშებს უხდიან, ეფერებიან და საჩუქრებსაც კი სჩუქნიან.

მოზარდები „რთულები“ ხდებიან, რათა:

• მიიღონ ყურადღება. არ აქვს მნიშვნელობა, დადებითი იქნება ეს ყურადღება თუ უარყოფითი:

◦ თუ ბავშვობაში მშობლები ყურადღებას აკლებდნენ

◦ ან ჰიპერყურადღების გარემოში ამყოფებდნენ, რის გამოც მოზარდს ჩამოუყალიბდა სიყვარულის ეგრეთ წოდებული უსასრულო (ნევროზული) მოთხოვნილება.

• დაიცვან საკუთარი უფლება, იყვნენ მშობლებისგან დამოუკიდებელი პიროვნებები, მოიპოვონ საკუთარი თავის პატივისცემა და მოახერხონ თვითდამკვიდრება.

მოზარდები „რთულები“ ხდებიან მას შემდეგ, რაც:

• მშობლები მთელ თავისუფალ დროსა და ძალ-ღონეს ახარჯავენ შვილს, ისაა მათი ცხოვრების ერთადერთი საზრისი და ნათელი წერტილი ცხოვრების ლაბირინთში.
• მშობლები საკმარის დროს არ უთმობენ შვილთან ურთიერთობას, მასთან საუბარს, აზრებისა და გრძნობების გაცვლა-გამოცვლას. ასეთ ოჯახებში თავაზიანი, მაგრამ ცივი ურთიერთობებია დამკვიდრებული და ემოციების ღიად გამოხატვა არ არის მიღებული.
• მშობლებს ერთმანეთთან აშკარა ან ფარული კონფლიქტი აქვთ, ამიტომ ვერ აღწევენ თანხმობას, რათა შვილთან თანმიმდევრული და პრინციპული ურთიერთობა დაამყარონ.

მოზარდები „რთულები“ ხდებიან, რადგან:

• შვილების აღზრდისას მშობლები გამუდმებით არღვევენ აღზრდის ძირითად წესებსა და პრინციპებს.
• ოჯახში, სადაც რამდენიმე ბავშვია, მშობლები უმცროსი და უფროსი შვილების მიმართ ხშირად აღზრდის სრულიად სხვადასხვა მიდგომებს იყენებენ.
• ხშირად მშობლები არასერიოზულად ეკიდებიან აღზრდას როგორც ასეთს, ვინაიდან მიაჩნიათ, რომ ბავშვი ისედაც იღებს „საჭირო დარიგებებს“ საბავშვო ბაღში, სკოლაში, მეგობრების წრეში და ა.შ.

მოზარდები „რთულები“ ხდებიან მას შემდეგ, რაც:

• მშობლები განქორწინდებიან და ერთმანეთთან ძალიან ცუდი ურთიერთობა აქვთ.
• მშობლები შვილთან „თავის მართლების“ ფორმად ირჩევენ მეორე მშობლის ხარჯზე საკუთარი ავტორიტეტის შენარჩუნებას.
• მშობლები დანაშაულის გრძნობის საბაბით თავს არიდებენ შვილთან ურთიერთობას.
• ბავშვი იზრდება არასრულ ოჯახში – მხოლოდ დედასთან, მამასთან ან სულაც ბებიასთან და არ იცის რას ნიშნავს სხვადასხვა სქესის ადამიანთა სრულფასოვანი თანაცხოვრება.

შეუძლიათ თუ არა ფსიქოლოგებს დახმარება „რთული“ მოზარდების პრობლემის მოგვარებაში? რა თქმა უნდა, შეუძლიათ, მაგრამ მხოლოდ მაშინ, თუ ამაში მათთან ერთად აქტიურად ჩაერთვებიან მოზარდის მშობლებიც.

ოჯახების კონსულტირების მრავალწლიანმა გამოცდილებამ დამარწმუნა, რომ ბავშვები მშობლების შეცდომების ანარეკლები არიან. ჩემს პრაქტიკაში, ფაქტობრივად, არ ყოფილა არც ერთი შემთხვევა, რომ მოზარდის ქცევა ისე, თავისთავად გამხდარიყოს „რთული“. მშობლები, განურჩევლად იმისა, აცნობიერებენ თუ ვერა, ყოველთვის „დამნაშავენი“ არიან, რადგან:

• ბავშვი იზრდება ჰიპერმზრუნველობის გარემოში, სადაც ყველა სურვილს უმალვე უსრულებენ;
• არ აქვს მშობლებთან სრულფასოვანი ემოციური კონტაქტი;
• იზრდება მეტისმეტად მკაცრ გარემოში და მისი დასჯის მეთოდები არ შეესაბამება საქციელს;
• იზრდება არასრულ ოჯახში, მეტწილად – ბებიასთან.

დაბოლოს, არ არსებობს ბავშვის პრობლემა ოჯახის პრობლემისგან განცალკევებით. ბავშვები არ არიან ავტონომიურები, ამიტომ მათი დახმარება მშობლების აქტიური ჩართულობის გარეშე შეუძლებელია. მას შემდეგ, რაც მშობლები გააცნობიერებენ საკუთარ როლს, მოზარდის ქცევის კორექცია გაცილებით ადვილი გახდება.

მოტივაციის  გარეშე ძნელი წარმოსადგენია, სწავლების პროცესს სასურველი შედეგი ჰქონდეს და სწავლა სასურველ საქმიანობად იქცეს. მოსწავლის მოტივირებაზე დიდადაა დამოკიდებული პედაგოგის მოტივაციაც. გავიხსენოთ, რა მძიმე და გულდასაწყვეტია, როცა მასწავლებელი მაქსიმალურად მონდომებულია, მაგრამ ამჩნევს, მოსწავლე უინტერესო გამომეტყველებით რა ხშირად დასცქერის გაკვეთილზე საათს… თავადაც ვყოფილვართ ასეთ როლში, როცა გაკვეთილისა  თუ ლექციის ამოწურვას მოუთმენლად ველოდით და უსარგებლო (ასე მიგვაჩნდა) დრო კი იწელებოდა.

მოტივაციის ამაღლების ტექნოლოგიებზე განათლების თეორეტიკოსები საკუთარ მოსაზრებებს გვთავაზობენ. მათ ბევრი საერთო და განსხვავებული მიდგომა აქვთ. მაგრამ პედაგოგი ამ ტექნოლოგიებში ეძებს ისეთ მიდგომებს, რომელიც პრაქტიკულად მიღწევადი და ეფექტური იქნება.

განათლების ტექნოლოგიების სპეციალისტის ჯონ კელერის მიერ ჩამოყალიბებული მოდელი გულისხმობს მოტივაციის გაკვეთილის გეგმაში ჩაშენებას. ამ მოდელის ავტორი ყურადღებას 4 ძირითად ფაქტორზე ამახვილებს, რომლებსაც ემყარება მოტივაცია. ესენია: ყურადღება, აქტუალობა, თავდაჯერებულობა, კმაყოფილების განცდა. კელერის აზრით, ეს ოთხი კატეგორია ქმნის იმ პირობების ერთობლიობას, რომელიც აუცილებელია ადამიანისათვის, რომ მოტივირებული იყოს.

ყურადღება

მოსწავლეთა ყურადღების  მოპოვება  ჩაუნაცვლებელი წინაპირობაა წარმატებული გაკვეთილისთვის. ამის მისაღწევად სხვადასხვა სტრატეგია გამოიყენება: უბრალო მხედველობითი კონტაქტი, მოულოდნელი ამბის მოყოლა, უცხო ხმოვანი სიგნალის გამოყენება ან სხვა რაიმე მოულოდნელის გაკეთება (ეკრანზე სიტყვის თავდაყირა გამოტანა, დამაინტრიგებელი კითხვის დასმა და ასე შემდეგ).

მოდელის ავტორი მასწავლებელს ურჩევს გაკვეთილის დაგეგმვისას  საკუთარ თავს დაუსვას კითხვები:

დაინტერესება: რა შემიძლია გავაკეთო, მათი ყურადღების მოსაზიდად და გაკვეთილის თემით დასაინტერესებლად?

ცნობისმოყვარეობის გაღვივება: როგორ შემიძლია მათი ცნობისმოყვარეობის  გაღვივება?

ყურადღების შენარჩუნება: რომელი ტაქტიკა უნდა გამოვიყენო, რომ მათი ყურადღება მთელი გაკვეთილის მანძილზე შევინარჩუნო?

ალბათ, გავიხსენებთ ისეთ შემთხვევას, როდესაც მასწავლებელი თუ ლექტორი საუბარს  აუდიტორიასთან კონტაქტის, აუდიტორიის განწყობით დაინტერესების გარეშე იწყებს. კელერის მტკიცებით, ასეთ პრაქტიკაში ცალსახად გამორიცხულია საკვანძო ელემენტი, რომელიც იწვევს ან აღვივებს ცნობისმოყვარეობას. საბედნიეროდ, ეს სულაც არ ითხოვს დიდ დროს: მთავარია  პედაგოგმა გამოიმუშაოს ჩვევა,  გააზრებულად დარწმუნდეს აუდიტორიასთან კონტაქტში. ამისთვის რამდენიმე წამიც კი შეიძლება აღმოჩნდეს საკმარისი. მნიშვნელოვანია, რომ ასეთ ხანმოკლე კონტაქტს შეუძლია შეცვალოს მთელი გაკვეთილის მსვლელობა და ის გამოცდილება, რომელსაც მოსწავლეები მიიღებენ.

აქტუალობა

აქტუალობის განცდის შექმნა შემდეგი საკვანძო ტაქტიკაა. კელერის აზრით, იმ შემთხვევაშიც კი, როცა ყურადღება და ცნობისმოყვარეობა გაღვივებულია, მოტივაცია გაქარწყლდება, თუ მოსწავლისთვის შინაარსს ფასეულობა არ აქვს. გაკვეთილი აქტუალური ხდება მაშინ, როცა მისი თემა პირდაპირ კავშირშია მოსწავლის მიზნებთან, მის ინტერესებთან და სწავლის სტილთან.

კელერის მოდელის მიხედვით, მასწავლებელმა თავის თავს უნდა დაუსვას კითხვა: რაში გამოადგებათ ჩემს მოსწავლეებს ამ მასალის ცოდნა? შეიძლება ეს კითხვა თავად მოსწავლეებსაც დავუსვათ თემასთან, საგანთან, კონცეფციასთან მიმართებაში.

მასწავლებელს გაკვეთილის დაგეგმვისას შემდეგი კითხვები დაეხმარება:

მიზანთან მიმართებაში: როგორ შემიძლია დავაკმაყოფილო ჩემი მოსწავლეების საჭიროებები? საერთოდ, ვიცი, რა წარმოადგენს მათ საჭიროებებს?

ინტერესებთან მიმართებაში: როგორ და როდის შემიძლია მოსწავლეებს შევუქმნა მათ საჭიროებებზე დაფუძნებული  არჩევნის საშუალება?

გამოცდილებასთან მიმართებაში: როგორ შემიძლია დავუკავშირო გაკვეთილის თემა მოსწავლეთა ცხოვრებისეულ გამოცდილებას?

პრაქტიკოსები ადასტურებენ, რომ იდეალური სახელმძღვანელოც კი სრულად ვერასდროს მოერგება და დაფარავს იმ საჭიროებებს, რომელსაც მრავალფეროვანი, განსხვავებული  ინტერესებისა და გამოცდილების აუდიტორიები წარმოშობს. მასწავლებლის წინაშეც ეს ამოცანა იკვეთება – მოახდინოს შინაარსისა და მეთოდების მოდიფიცირება კონკრეტული საჭიროებების გათვალისწინებით.

თავდაჯერებულობა

დაჯერებულობის განცდა ჩნდება მაშინ, როცა არსებობს წარმატების მოლოდინი. ამ მოლოდინის გამყარებაში დახმარება  მასწავლებელს ცალსახად შეუძლია. მან უნდა იზრუნოს, რომ მოსწავლეს გაუჩნდეს რწმენა საკუთარი შესაძლებლობების მიმართ.

ამ ასპექტისთვის მასწავლებელს შემდეგ კითხვებს სთავაზობენ:

წარმატების მოლოდინი: როგორ შემიძლია დავეხმარო მოსწავლეს ჰქონდეს წარმატების მოლოდინი?

წარმატების შესაძლებლობა: როგორ/ რა სახით დაეხმარება მოსწავლეს თავისი წინა გამოცდილება შეიძინოს საკუთარ კომპეტენციაში დაჯერებულობის განცდა?

პერსონალური პასუხისმგებლობა: რა გზით  გაიაზრებენ მოსწავლეები, რომ მათი წარმატება პირდაპირ არის დამოკიდებული მათსავე ძალისხმევასა და შესაძლებლობებზე?

ხშირად მოსწავლეებს არ ეძლევათ შესაძლებლობა, გაიაზრონ საკუთარი წარმატება ან წარუმატებლობა. ხანდახან წარუმატებლობა შეიძლება იყოს სწავლების პროცესის აუცილებელი და გარდაუვალი კომპონენტი. ან ეს შეიძლება იყოს შედეგი ისეთი გარე ფაქტორებისა, რომლის კონტროლზეც მოსწავლეს ხელი არ მიუწვდება. როცა წარუმატებლობას წარუმატებლობა მოსდევს და თან არ ხდება გამომწვევი მიზეზების გააზრება, თავს იჩენს საშიში დასკვნა, რომ მოსწავლეს არ აქვს წარმატების მიღწევის უნარი. შედეგად ასეთი დასკვნა, ვისგანაც არ უნდა მოდიოდეს ის, ანადგურებს მოსწავლის თვითშეფასებასა და სწავლისადმი მოტივაციას.

კმაყოფილების განცდა

მეოთხე ფაქტორი მოტივაციის შესაქმნელად არის კმაყოფილების განცდა, რომელსაც კელერი პირდაპირ უკავშირებს საკუთარი წარმატებებით გამოწვეულ ან გამოცდილების პროცესში განცდილ პოზიტიურ ემოციებს. ეს ნიშნავს, რომ მოსწავლე იღებს აღიარებას და წარმატების დადასტურებას, რაც თავის მხრივ მასში კმაყოფილებისა და სამართლიანობის განცდას აღძრავს.

გაკვეთილის დაგეგმვისას გასათვალისწინებელი კითხვები:

შინაგანი მოტივაცია: როგორ უნდა შევუქმნა მოსწავლეს  რეალური შესაძლებლობები იმ ცოდნისა და უნარების გამოყენებით, რომელსაც ახლახან დაეუფლა?

შედეგებისთვის დაჯილდოება: როგორ უნდა გავუმყაროთ მოსწავლეს წარმატების განცდა?

სამართლიანი მიმართვა: როგორ დავეხმარო მოსწავლეებს, რომ განუმტკიცდეთ საკუთარი მიღწევებით გამოწვეული დადებითი განცდა?

როცა მოსწავლე ხედავს სწავლის აზრს, მას სულ სხვა განცდა უჩნდება  სასწავლო პროცესის მიმართ. როცა მას აქვს კმაყოფილების განცდა, ჩნდება სურვილი უფრო მეტი ასეთი შეგრძნების  და ემოციის მიღებისა.

ამ მარტივი მიდგომების  გამოყენებით, გაკვეთილზე მასწავლებელს შეუძლია მოსწავლეს მისცეს სულ სხვა გამოცდილება და ემოციები.  ყველაზე მთავარია, მასწავლებელი დაეხმაროს მოსწავლეს საკუთარ თავში გააღვივოს ცნობისწადილი; შეუქმნას  გარემო იმის გასაგებად, რა არის მისთვის აქტუალური; დაეხმაროს გახდეს თავდაჯერებული; დაბოლოს, კმაყოფილება მიიღოს სწავლის პროცესისაგან.

1 აპრილი მთელ მსოფლიოში აღინიშნება, როგორც ხუმრობისა და მასხრობის დღე. სხვაგვარად ამ დღესასწაულს “სულელთა დღესაც” ეძახიან.

მსგავსი დღესასწაული სხვადასხვა დროს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში ტრადიციულად აღინიშნებოდა. ამგვარი ზეიმებიდან უძველესი, ე. წ. სატურნალიებია, რომელიც ძველ რომში დეკემბრის თვეში იმართებოდა. სატურნალიების მთავარი ღირშესანიშნაობა ის იყო, რომ ერთი დღის განმავლობაში მონები და მათი პატრონები ადგილებს ცვლიდნენ. ანუ მონებს უფლება ეძლეოდათ, ნებისმიერი რამ დაევალებინათ თავიანთი პატრონებისათვის და ეს უკანასკნელნი ვალდებულნი იყვნენ, ყველა ბრძანება შეესრულებინათ.

მსგავსი დღესასწაული იმართებოდა ძველ ბრიტანეთშიც. ეს გახლდათ ძველ კელტთა ერთ-ერთი ღვთაების – ხუმრობისა და გართობის ღმერთის ლუდის სახელობის დღესასწაული.

თავად 1 აპრილის ხუმრობის დღედ დაწესება ევროპაში გრიგორიანული კალენდრის შემოღებას უკავშირდება. 1582 წელს საფრანგეთი გახდა პირველი ქვეყანა ევროპაში, რომელიც იულიანური კალენდრიდან გრიგორიანულზე გადავიდა. იულიანური კალენდრით ახალი წლის აღნიშვნა 1 აპრილს ხდებოდა, გრიგორიანული კალენდრით კი ახალი წელი 1 იანვარს უნდა აღენიშნათ.

მაგრამ იყვნენ ისეთებიც, რომლებიც არ დაემორჩილნენ ამ ცვლილებას და ახალი წლის მოსვლას ისევ 1 აპრილს აღნიშნავდნენ. ასეთი ადამიანები საყოველთაო დაცინვისა და მასხრობის ობიექტები გახდნენ. მას შემდეგ ევროპაში 1 აპრილს ადამიანთა გაქილიკება და მსუბუქი ხუმრობები ტრადიციად დამკვიდრდა და ჩვენს დრომდე მოაღწია.

დროთა განმავლობაში იზრდებოდა საპირველაპრილო გაშაყირების მასშტაბებიც. გაზეთების გაჩენამ და საერთოდ, მედიის განვითარებამ საპირველაპრილო ხუმრობები მთელ მსოფლიოს მოსდო. აქვე გთავაზობთ მედიის მიერ საპირველაპრილო გამოშვებებში მკითხველთა, მსმენელთა თუ მაყურებელთა გამასხარავების ქრესტომათიულ მაგალითებს.

კაპიტოლიუმის დამხობა

1933 წლის 1 აპრილს გაზეთმა “კაპიტალ ნიუსმა” პირველ გვერდზე გამოაქვეყნა: “დღეს გამთენიისას კაპიტოლიუმის მშვენიერი შენობა, რომლის აშენებაც 8 მილიონი დოლარი დაჯდა, ნანგრევებად იქცა. შენობის მთავარი თაღი იდუმალებით მოცული აფეთქებების შედეგად გვერდზე გადაიხარა და შენობას ჩამოემხო”. იქვე მოთავსებული იყო დანგრეული კაპიტოლიუმის მოზრდილი ფოტოც.

გაზეთი იუწყებოდა, რომ პირველი აფეთქება დილის 8-ის ნახევარზე გაისმა და ქუჩაში კანტი-კუნტად მოსიარულე გამვლელები გრანიტის წვრილი ნამტვრევების ნამდვილ სეტყვაში მოხვდნენ. საბედნიეროდ, სერიოზულად არავინ დაშავებულა.

“ხელისუფლების წარმომადგენელთა აზრით, აფეთქების მიზეზი შეიძლება ის იყო, რომ სენატში რამდენიმე კვირის გაცხარებული დებატების შემდეგ შენობაში დიდი რაოდენობით გაზი დაგროვდა, რომელიც რაღაც მიზეზთა გამო აალდა და აფეთქდა”, – წერდა გაზეთი.

სტატიას თან ერთვოდა წვრილი შრიფტით აკრეფილი რუბრიკის სათაური “საპირველაპრილო ხუმრობა”, მაგრამ ამერიკელთა დიდმა ნაწილმა მაინც დაიჯერა ეს ყველაფერი და 1 აპრილს ქვეყნის ზოგიერთ ქალაქში ნამდვილი პანიკა ატყდა.

როგორ დაისხა ხემ მაკარონი

საპირველაპრილო ხუმრობებში ტელევიზია 50-იანი წლების ბოლოს ჩაერთო და პირველივე ჯერზე გამაოგნებელი ცნობები მიაწოდა მაყურებელს. 1957 წლის 1 აპრილს ბრიტანეთის ტელეკომპანია ბი-ბი-სის საინფორმაციო გადაცემა “პანორამაში” გავიდა სიუჟეტი, რომ “სამხრეთ შვეიცარიაში ფერმერებმა მაკარონის არნახული მოსავალი მიიღეს” და რომ “შვეიცარიული მაკარონი წლეულს ალბათ მსოფლიო ბაზარზე გვარიანად შეავიწროებს იტალიურ სპაგეტის”.

ამასთან ერთად, ტელევიზიით ნაჩვენები იყო ერთი შვეიცარიული სოფელი, სადაც ფერმერები “მაკარონის ხეებიდან” ახალ მოსავალს “კრეფდნენ” და კალათებში ყრიდნენ. შემდეგ თავად ფერმერები ჟურნალისტთან საუბრისას აცხადებდნენ: ჩვენთან მაკარონის ასეთი არნახული მოსავალი იმიტომ მოვიდა, რომ ზამთარი მეტად თბილი იყოო.

“სპაგეტის მთავარი მიმწოდებელი მსოფლიო ბაზარზე, მოგეხსენებათ, იტალია გახლავთ. დარწმუნებული ვარ, მრავალ თქვენგანს ექნება ნანახი პოს დაბლობზე გაშენებული სპაგეტის პლანტაციების წარმტაცი ხედი. მაგრამ იტალიური სპაგეტის ხარისხი წლიდან წლამდე უარესდება. წლეულს შვეიცარიაში მოწეული მოსავალი კი ხარისხით გაცილებით სჯობს იტალიურს”, – მთელი სერიოზულობით ჰყვებოდა გადაცემის წამყვანი.

სიუჟეტი მთავრდებოდა სიტყვებით: “არაფერია საკუთარ ეზოში საკუთარი ხელით მოყვანილ მაკარონზე გემრიელი”.

მაყურებელთა ძალიან დიდმა ნაწილმა დაიჯერა, რომ მაკარონი ხეებზე იზრდება. ბი-ბი-სი კინაღამ წალეკა სატელეფონო ზარებმა – ბრიტანელებს აინტერესებდათ, როგორ შეიძლებოდა საშინაო პირობებში სპაგეტის მოყვანა. ერთმა ბრიტანულმა კომპანიამ კი შვეიცარიაში იქაური მაკარონის ნერგების შესაძენად თავისი წარმომადგენლებიც კი გაგზავნა.

აქვე ისიც უნდა ითქვას, რომ 50-იანი წლების ბრიტანეთში სპაგეტი და მაკარონი მაინცდამაინც ფართოდ გავრცელებული არ იყო და ეგზოტიკურ კერძად ითვლებოდა.

გაუქმებული დღეები

1979 წლის 1 აპრილს ლონდონური რადიოსადგური “კაპიტოლ რეიდიო” იუწყებოდა, რომ 1945 წლის შემდეგ ბრიტანეთში ყოველწლიურად ზაფხულის დროზე გადასვლისა და უკან დაბრუნების გამო დროის აღრიცხვით ბრიტანეთმა დანარჩენ მსოფლიოს ზუსტად 48 საათით გაუსწრო. ამის გამო მთავრობამ გადაწყვიტა, “დაელოდოს” 2 დღე-ღამით “ჩამორჩენილ” მსოფლიოს, რის გამოც წელს კალენდრიდან ორი დღე – 5 და 12 აპრილი ამოღებული იქნებაო. ანუ 4 აპრილის მომდევნო დღე ბრიტანეთში ოფიციალურად 6 აპრილი იქნებოდა, 11 აპრილისა კი – პირდაპირ 13 აპრილი.

სანამ ყველაფერი გაირკვეოდა, ამ საპირველაპრილო ხუმრობამ ქვეყანაში ნამდვილი ქაოსი გამოიწვია. რადიოსადგურში ტელეფონი არ ჩერდებოდა. ზოგს აინტერესებდა, მიიღებდა თუ არა უმუშევრობის დახმარებას ამ ორი გაუქმებული დღისათვის, ზოგს – რატომ მაინცდამაინც ეს დღეები იქნა შერჩეული. ზოგი პირდაპირ ითხოვდა, თუ გაუქმებაზეა საქმე, 13 აპრილი გავაუქმოთ, მაინც თარსი რიცხვიაო. ერთი ქალბატონი კი პირდაპირ მოთქვამდა ტელეფონში: 5 აპრილს დაბადების დღე მაქვს და ახლა რა მეშველებაო.

ლენინი დისნეილენდში

1995 წლის 1 აპრილს გაზეთმა “აირიშ ტაიმსმა” გამოაქვეყნა ცნობა, რომ ევროდისნეილენდის ხელმძღვანელობა რუსეთის მთავრობასთან შეთანხმებით უახლოეს მომავალში საფრანგეთში გრანდიოზულ გასართობ პარკში კომუნიზმის ბელადის, ვლადიმერ ლენინის მუმიის გადასვენებას აპირებს. აქვე ნათქვამი იყო, რომ ლენინის ახალი მავზოლეუმი ევროდისნეილენდის მთავარ ატრაქციონად გადაიქცეოდა. ამავე დროს, რუს ნაციონალისტებს განზრახული ჰქონდათ, მოსკოვში წითელ მოედანზე მდებარე მავზოლეუმში რუსეთის უკანასკნელი იმპერატორის, ნიკოლოზ II-ის ნეშტი დაესვენებინათ.

ყველაფერი ეს, რასაკვირველია, საპირველაპრილო ხუმრობა იყო, მაგრამ მოხდა გასაოცარი რამ – რუსეთის მთავრობამ სრული სერიოზულობით მიიღო ეს წინადადება. მთავრობის წარმომადგენელმა ამ ცნობის კომენტირებისას განაცხადა, რომ რუსეთი თანახმაა გაყიდოს ლენინის ნეშტი და რომ მთავარია, მხარეები თანხაზე შეთანხმდნენ.

როგორ ჩამოართვეს გიორგი კანდელაკს ოქროს მედალი

ხუმრობა ქართველებისათვის უცხო ხილი ნამდვილად არ არის და მკითხველთან მსუბუქად გახუმრების ტრადიცია ქართულ მედიაშიც კარგა ხანია დამკვიდრდა. ერთ-ერთი ყველაზე გახმაურებული საპირველაპრილო ხუმრობის ავტორი გაზეთი “რეზონანსი” გახლავთ.

1999 წლის 1 აპრილს ამ გაზეთის ფურცლებზე დაიბეჭდა ცნობა, რომ ქართველ მოკრივე გიორგი კანდელაკს ჰელსინკის მოყვარულთა მსოფლიო ჩემპიონატზე მოპოვებული ოქროს მედალი ჩამოერთვა. მიზეზი კი ის იყო, რომ დოპინგკონტროლზე შემოწმებისას კანდელაკის სისხლში მსოფლიო ოლიმპიური კომიტეტის მიერ აკრძალული პრეპარატის კვალს მიაგნეს.

სტატიას თან ერთვოდა მოყვარულთა მსოფლიო კრივის ფედერაციიდან მიღებული ფაქსიც.

ამ ცნობამ საქართველოს სპორტული წრეები მეტად ააფორიაქა. რედაქციაში არ წყდებოდა სატელეფონო ზარები. მკითხველს აინტერესებდა, შეიძლებოდა თუ არა განაჩენის გასაჩივრება და კანდელაკისათვის კუთვნილი ოქროს მედლის უკან დაბრუნება.

საქმე იქამდეც მივიდა, რომ საქართველოს ოლიმპიური კომიტეტის ხელმძღვანელობა თავად ეწვია რედაქციას სიმართლის დასადგენად და რომ გაიგეს, ყველაფერი საპირველაპრილო ხუმრობა იყო, შვებით ამოისუნთქეს.