წიგნის საჯაროდ კითხვის დღეს  მსოფლიოში 2010 წლიდან აღნიშნავენ, ჩვენი ქვეყანა კი ამ საინტერესო წამოწყებას 2016 წლიდან შეუერთდა. ამ დღეს სკოლის ბიბლიოთეკის კარი ყველა მოსწავლემ შეაღო. მაღალ კლასებში პოტერიადას გულშემატკივრებმა ,,გაიმარჯვეს“, ზოგიერთ კლასში ბავშვებმა ერთმანეთს საყვარელი წიგნებიდან წაუკითხეს ნაწყვეტები, პატარა მკითხველების უმრავლესობამ კი  არჩევანი ,,სალამურას თავგადასავალზე“  შეაჩერა. სახლში მისულმა ვერ მოვისვენე და ჭიამაიების მწყემსის თავგადასავალს ისევ მივუბრუნდი. თან ვნატრობდი, ნეტავ ჩემი პატარა მსმენელებიც ამავე გზას დაადგებოდნენ-მეთქი.

აღარ მახსოვს, ,,სალამურას თავგადასავალი“ პირველად როდის წავიკითხე. ის პირველი თუ არა, ერთ-ერთი პირველი წიგნი მაინც იყო იმ თხზულებებს შორის, რომელიც კითხვის უნარების სრულფასოვნად დაუფლების შემდეგ დავაგემოვნე. თავად წიგნის ავტორზე იმდენად მწირი ინფორმაცია მქონდა, რომ მის შესახებ წარმოდგენა მისივე წიგნების დახმარებით შევიქმენი. თუმცა ორიოდე სიტყვით მაინც შევეხები ამ შესანიშნავი მწერლის ცხოვრების ცალკეულ დეტალებს.

სულაკაურების ოჯახის თითოეულმა წევრმა საკმაოდ საინტერესო ცხოვრების გზა გაიარა. არჩილი თბილისში, 1927 წლის 15 თებერვალს დაიბადა. მტკვრის სანაპიროსთან ახლოს გაზრდილ მომავალ მწერალს ძალიან უყვარდა თავისი უბანი, თურმე მტკვარში ხშირად ცურავდა და ნავსაც ოსტატურად მართავდა. არჩილის მამა – სამსონ სულაკაური კინოსცენარისტი და ქართული კინოდრამატურგიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი გახლდათ. მისი სცენარის მიხედვით გადაღებული ფილმებიდან ერთ-ერთმა – ,,იბრაჰიმი და გოდერძი“ (1927წ.) სახელი გაუთქვა ადრეული წლების ქართულ კინოს. სამსონ სულაკაურმა 15 წელი გაატარა გადასახლებაში, არჩილის დედამ კი შვილები მეუღლის მხარდაჭერის გარეშე გაზარდა. ქ-ნი ქეთევანის შეუპოვრობის წყალობით, სამსონის ვაჟები საზოგადოების ღირსეულ წევრებად იქცნენ. არც არჩილის ძმა დარჩენილა ,,კადრს მიღმა“.  კარლო სულაკაურს საზოგადოება თოჯინური ფილმების წყალობით იცნობს ( ,,სიკო და ნიკო“, ,,შადრევანი“, ,,საზამთრო“, ,,ბომბორა“ და სხვ.).

რაც შეეხება არჩილ სულაკაურს,  იგი სტუდენტობის წლებიდან ირიცხებოდა უნივერსიტეტის ლიტერატურულ წრეში და მისი ლექსები უნივერსიტეტის ალმანახში სისტემატურად იბეჭდებოდა. პირველმა კრებულმა დღის სინათლე 1951 წელს იხილა. მოგვიანებით, ახალბედა პოეტი ჟურნალ ,,მნათობში“ სიმონ ჩიქოვანმა მიიწვია. სწორედ ამ პერიოდში დაწერა არჩილმა პირველი მოთხრობა –  ,,ტალღები ნაპირისკენ მიისწრაფიან“, რომელმაც საკმაოდ დიდი ,,ხმაური“ გამოიწვია. მოთხრობა გააკრიტიკეს, გაარჩიეს, თარგმნეს… მეტსახელიც კი შეარქვეს – „სამოციანელთა თაობის  პირმშო“. ამას გარდა, ინსცენირებული მოთხრობა წლების განმავლობაში წარმატებით იდგმებოდა მარჯანიშვილისა და რუსთაველის სახელობის თეატრებში.

1971 წლიდან  არჩილ სულაკაური გამომცემლობა „ნაკადულს“ ჩაუდგა სათავეში. მისი ხელმძღვანელობით ბევრი მნიშვნელოვანი წამოწყება განხორციელდა ( ითარგმნა საბავშვო ნაწარმოებები, გამოიცა სერიები გამოჩენილ ადამიანთა ცხოვრების შესახებ, დაიბეჭდა „ქართული პოეზიის“ ჩვიდმეტტომეული და სხვ.). მწერალი განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობდა საბავშვო ლიტერატურას და ბავშვის სულიერ აღზრდას, რასაც წერილების მთელი სერიაც კი მიუძღვნა ( „ბავშვებს საუკეთესო წიგნები“ („თბილისი“ 1973წ.), „სკოლაში ბავშვის აღზრდაზე სკოლამ უნდა იზრუნოს“ („სახალხო განათლება“ 1997წ.) და ა.შ.).

ამ წერილების შემდეგ გასაკვირი არც იყო, რომ არჩილი თავისი კალმის ძალას საყმაწვილო ლიტერატურაშიც მოსინჯავდა. პირველი მერცხალი პოემა –  „თავნება ბაჭიები“ (1955წ.) იყო. ზღაპარი  ,,სალამურას თავგადასავალი“  ჟურნალ ცისკარში (1967 წ.) იბეჭდებოდა. წიგნს, რომელიც ქართული საყმაწვილო პროზის ნამდვილ მარგალიტად იქცა, შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პრემია 1971 წელს მიენიჭა. კარლო სულაკაურმა ძმის მიერ დაწერილი ზღაპრის მიხედვით თოჯინური ფილმი გადაიღო. მოგვიანებით კი, პატარა მწყემსების მეგობრობის გულის ამაჩუყებელი ისტორია რუსთაველის თეატრის სცენაზე დაიდგა. არჩილ სულაკაურის თხზულებებით ,,ქართული ფილმიც“ დაინტერესდა. მალე ეკრანებზე გამოჩნდა: ,,ერთი ცის ქვეშ“ (1961წ.), ,,ბიჭი და ძაღლი“ (1971წ.) და ,,ზღარბი“ (მოთხრობის ,,ზევით და ქვევით“ მიხედვით, 1979წ.).

როგორც ზემოთ აღვნიშნე, პატარა მკითხველთა უმრავლესობამ წელს ხმამაღლა წასაკითხად შეთავაზებული წიგნების ჩამონათვალიდან  ,,სალამურას თავგადასავალი“ აირჩია. ასე ვაჩუქეთ ერთმანეთს ქონდარეთის უფლისწულის უცნაურ სიზმარში გასამგზავრებელი ბილეთი.

ახალბედა მკითხველებს, წიგნის საინტერესო სიუჟეტის გარდა, ქონდარეთისა და თოკზე მოსიარულეთა ქალაქის ბინადრების, მოკრივეებისა და პოეტების  გამოცანა-სახელებიც ხიბლავთ.  მათი წყალობით გამოუცდელ თვალსაც არ გაუჭირდება პერსონაჟის ნამდვილი სახის დანახვა.

ამბობენ, სახელგანთქმული მოგზაურიც რომ იყოთ, ამ ქვეყანას ვერსად აღმოაჩენთო. მწერალი კი გვარწმუნებს, რომ ქონდარეთი ნამდვილად არსებობდა. თუმცა მაშინ სხვა დრო იყო და  მთელი დედამიწა მხოლოდ ზღაპრული ქვეყნებით იყო დასახლებული, სადაც ჩვენთვის კარგად ნაცნობი და საყვარელი ზღაპრის გმირები ცხოვრობდნენ.

თუ რომელიმე მსმენელი ქონდარეთის ზუსტი კოორდინატებით დაინტერესდება, შევახსენებ, რომ შორს, ,,მაღალი მთებიდან ბარისკენ მოიჩქაროდა ატეხილ ჭალებში ჩაფლული მდინარე ჩქაფუნა. მთის მდინარე როგორც კი ბარში ჩამოვიდოდა და გაივაკებდა, ორად იტოტებოდა. სწორედ ამ ტოტებს შორის იყო მოქცეული ქონდრისკაცების ულამაზესი ქვეყანა.“ და თუ პატარა მოგზაური ასეთ შორ გზასაც არ შეუშინდება, მაშინ მან უფლისწულ ქონდარუხისა და  გრძელცხვირა ქონდართუხუცესის ზრახვებს შეწირული ციცინათელების მზეთუნახავისთვის კუთვნილი მზის ამოსვლის დასაბრუნებლად, ცხრა მთას თუ ქალაქს იქით, სხვადასხვა დაბრკოლებას თავდაღწეულ სალამურასთან ერთად, ჯერ თოკით მოსიარულეთა ქალაქში შეძენილი პირველი მეგობარი, ფოსტალიონი სირბილა უნდა დაკარგოს და ალე ჰოპის ,,სწავლის მწარე ძირი“ უნდა იგემოს ( ,,მეგობრის“ ღალატის გემოზე აღარაფერს ვიტყვი). საჯილდაო ქვად გადაქცეულ სალამურას მიდი მოადეს მძიმე მუშტის გაძლება უსურვოს, შემდეგ კი ხელსაყრელი დროის იმედად დარჩეს. მოგვიანებით, სხვისთვის განკუთვნილი ყვავილების ზღვაში  ჩაკარგული ჭიამაიების მწყემსი 23 დამწვარი ლექსის ავტორის, ჰილარიო ბუერას ახალგაზრდა მეუღლეს შეახვედროს და კვანტი დაუდეს გასათავისუფლებლად დარაზმული დაჰკა-დაჰკას, ცომი ზელიასა და სხვა ქონდარელების გული ქარბორბალას დამარცხებით მოაგებინოს, რადგან, როგორც მოგეხსენებათ, ,,ციხე შიგნიდან ტყდება“ და ,,რაზაც“ მოწინააღმდეგის ძალის  სალამურას მოხერხებულობასთან ,,დამეგობრების“ შედეგად აიხსნება. მხოლოდ ასეთი რთული გზის გავლის შემდეგ იხილავს მკითხველი მზის სინათლეს ზღაპრის სამყაროში:

,,ჯერ ჰორიზონტი მტრედისფრად განათდა. მერე ნელ-ნელა დიდი, ლამაზი, ოქროსფერი მზე ამოიწვერა. მწყემსმა ბიჭუნამ სალამურს ჩაჰბერა და მზის ამოსვლისა დაუკრა.

მზის ამოსვლისთანავე გარშემო ყველაფერმა იცვალა ფერი. მწვანესა და ლურჯს ოქრო შეერია და უფრო მეტი ბრწყინვალებით ააელვარა. ბაიას მოეჩვენა, რომ ქვეყანა ჯადოსნური ხმებით აივსო. სალამურის ხმას ტყეებიდან , მინდვრებიდან, ზეციდან ათასგვარი ჰანგი ერწყმოდა. ამ ჰანგებით მგალობელი ჩიტები ესალმებოდნენ გათენებას . ბაიამ სახესა და სხეულზე მზის თბილი სხივების შეხება იგრძნო, ნეტარებით შეიშმუშნა და მზეს გაუღიმა.

სალამურა მიხვდა, ბაია არასოდეს ყოფილა ასეთი ბედნიერი. უფრო მეტი გატაცებით ჩაჰბერა სალამურს და საოცრად კმაყოფილმა გადახედა ქონდარეთს, საიდანაც ათასი წყვილი თვალი მისჩერებოდა. ქონდარელებიც ბედნიერები იყვნენ.“

საზღაპრეთს მიღმა კი, ,,ჭიამაიების მწყემსის“ საწერ მაგიდასთან გათენებული ღამეების მუსიკა ჟღერდა:

,,არა იმიტომ, რომ დავიღალე

და  მინდა, ძილში მოვითქვა სული.

ო, ღმერთო, ერთხელ მაჩვენე კიდევ

ძველი სიზმარი,

ო, ერთხელ, ვიდრე

მარადიული ძილი მეწვევა,

ვიდრე ჯერ კიდევ შემიძლია გამოღვიძება.“

გთავაზობთ ახალგაზრდა ამერიკელი მკვლევრის, ფულბრაითის სტიპენდიანტის, გერმანიაში მომუშავე დოქტორანტ ქორი დაიკის შთაბეჭდილებებს გერმანული სკოლის შესახებ:

„რამდენიმე თვის წინ გადავწყვიტე, ამერიკელებისთვის მომეთხრო იმ განსხვავებათა შესახებ, რომლებიც ამერიკულ და გერმანულ სკოლებსა და, საზოგადოდ, სასკოლო სისტემებს შორის არსებობს. გერმანიაში რამდენიმეწლიანმა სწავლამ, მერე კი ასისტენტის პოზიციაზე მუშაობამ საშუალება მომცა, საკუთარი თვალით მენახა სკოლის ყოველდღიური მუშაობა გერმანიის ერთ ჩვეულებრივ სკოლაში. ქვემოთ მოყვანილი საკითხების ჩამონათვალი ასახავს ჩემს გამოცდილებას გერმანულ რეალშულეში (მეორე საფეხურის სკოლა, რომელიც მოიცავს მე-5-10 კლასებს; მე-10 კლასის დასრულებისას გერმანელი მოსწავლე იღებს რეალშულეაბშლუსს (Realschuleabschluss) –რეალშულესდამთავრების დამადასტურებელ დიპლომს, რის შემდეგაც შეუძლია დაეუფლოს რომელიმე პროფესიას ან განაგრძოს სწავლა სკოლა-გიმნაზიაში უმაღლესი განათლებისთვის მოსამზადებელი სპეციალური პროგრამით. ორი წლის შემდეგ მოსწავლე აბარებს გამოცდას, ე.წ. აბითურს (Abitur), რომლის შედეგებზეც არის დამოკიდებული მისი მიღება (უკვე უგამოცდოდ) რომელიმე უმაღლეს სასწავლებელში – ლ.ა.).

როგორც ხედავთ, გერმანული სისტემა ცოტათი განსხვავებული და უფრო რთულია, ვიდრე ამერიკული ჰაი-სქულებისა. კერძოდ, Hauptschule და Realschule უფრო იმ ახალგაზრდების მოსამზადებლად მუშაობენ, რომლებსაც სკოლის შემდეგ პროფესიის შესწავლა აქვთ განზრახული და უნივერსიტეტში არ აპირებენ სწავლის გაგრძელებას, აკადემიურ კარიერაზე არ ფიქრობენ. თუმცა აქვე უნდა ითქვას, რომ ეს არ არის ე.წ. „პროფსასწავლებლებისთვის“ სწავლა, ეს უფრო შეგირდობისთვის მომზადებაა, რომელსაც მოსწავლე სკოლის დამთავრების შემდეგ იწყებს.

დავუბრუნდეთ განსხვავებებს, რომლებიც ამერიკულ და გერმანულ სკოლებსა და, საზოგადოდ, სასწავლო პროცესებს შორის დავინახე:

1) რელიგია და სკოლა

ხშირად გაიგონებთ, რომ ამერიკა ძალიან რელიგიური ქვეყანაა (ყოველ შემთხვევაში, მისი ზოგიერთი ნაწილი), თუმცა რელიგიის გავლენა, როგორც მე დავინახე, გერმანულ სკოლებში უფრო დიდია, ვიდრე ამერიკულში.

აშშ-ში, მიუხედავად ჩვენი რელიგიურობის შესახებ გავრცელებული სტერეოტიპებისა, სახელმწიფოსა და ეკლესიის გაყოფის კონცეფციას და პოლიტკორექტულობას უფრო სერიოზულად აღიქვამენ, ვიდრე გერმანიაში.

სახელმწიფოსა და ეკლესიის გაყოფა ნათლად ჩანს, როდესაც საქმე საჯარო სკოლებს ეხება. ვინაიდან საჯარო სკოლებს სახელმწიფო ბიუჯეტი აფინანსებს, შეუძლებელია, მთავრობამ ხელი შეუწყოს რომელიმე რელიგიას და სკოლაში მის გავრცელებას. პოლიტკორექტულობისა და იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ სკოლის ყველა მოსწავლე არ არის ქრისტიანი, სკოლების დიდი ნაწილი ცდილობს, ქრისტიანული დღესასწაულები ან უქმეები რელიგიურად ნეიტრალური „არდადეგებით“ ან „სეზონური დღესასწაულებით“ ჩაანაცვლოს. ეს იმისთვის, რომ თავიდან ავიცილოთ არაქრისტიანი ან არარელიგიური მოსწავლეებისთვის ქრისტიანული დღესასწაულების თავს მოხვევა.

გერმანიაში ასე არ არის. მე ქალაქ ფულდის საჯარო სკოლაში ვმუშაობდი და საკლასო ოთახის კედელზე ჩამოკიდებული ჯვარცმა იქ ჩვეულებრივი ამბავი გახლდათ.

ცხადია, ისიც უნდა ითქვას, რომ ფულდა კათოლიკური ქალაქია და დანარჩენი, არაკათოლიკური გერმანიისგან განსხვავდება – პროტესტანტულ გერმანიაში ჯვარცმა საკლასო ოთახებში არ უკიდიათ, მაგრამ ეს ფაქტი, საჯარო სკოლის საკლასო ოთახში ქრისტიანული სიმბოლოს საჯარო დემონსტრაცია, საზოგადოდ, გერმანიისთვის ნამდვილად არ არის უჩვეულო რამ.

როგორც გერმანელებმა მითხრეს, ჯვარცმის დატოვება–ჩამოხსნის თაობაზე დისკუსია რამდენიმეჯერ გაიმართა, მაგრამ რეალობაში არავის გაუპროტესტებია საკლასო ოთახებში მათი არსებობა. ასე რომ, ისინი დატოვეს. წარმოდგენაც კი მიჭირს, ამერიკაში ასეთ დისკუსიას რა ვნებათა ღელვა მოჰყვებოდა.

ისიც აღსანიშნავია, რომ რელიგია ყველა გერმანულ სკოლაში (მეორე საფეხურის საშუალო სკოლებში) ძირითადი საგანია, რაც იმას ნიშნავს, რომ მოსწავლეს მისი აღება მოეთხოვება.

ჩვეულებრივ, გერმანიაში რელიგიის გაკვეთილები ასე ტარდება: კათოლიკე მოსწავლეები კათოლიციზმის კლასს ესწრებიან, პროტესტანტები (გერმ. Evangelisch) – პროტესტანტიზმისას, ხოლო მოსწავლეები, რომლებიც არც ერთ ამ ჯგუფს არ მიეკუთვნებიან, ეთიკის გაკვეთილებზე დადიან.

მე, ამერიკელს, ეს უცნაური მეჩვენება. არ მესმის, რატომ უნდა იყოს რელიგიური საგნები, მათემატიკისა თუ ისტორიის მსავსად, სკოლის სასწავლო პროგრამის ნაწილი. ჩემი აზრით, თუ მოსწავლეს საკუთარი რელიგიის შესწავლა სურს, შეუძლია, ეს ეკლესიის დახმარებით გააკეთოს და არა საჯარო სკოლაში, რომელიც სახელმწიფო სახსრებს ხარჯავს. ყოველთვის, როცა კი გერმანელებთან ამ სისტემის უცნაურობაზე (ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის მაინც) ჩამომიგდია სიტყვა, მივმხვდარვარ, რომ ეს მაინცდამაინც არ ადარდებდათ – შთაბეჭდილება დამრჩა, რომ სკოლაში რელიგიის სწავლების მიმართ ჩემი დამოკიდებულება უფრო აკვირვებდათ.

2) სასწავლო დღის სტრუქტურა გერმანულ სკოლაში

ამჯერად ჩემი გამოცდილება გერმანულ რეალშულეში სწავლებით შემოიფარგლება – ქალაქ ფულდის სკოლაში დღის სტრუქტურა და ხანგრძლივობა შესაძლოა ცოტათი განსხვავებული ყოფილიყო, მაგრამ, საზოგადოდ, ის ტიპურია გერმანიისთვის.

ჩემს სკოლაში სასწავლო დღე დილის რვა საათზე იწყებოდა და, წესისამებრ, 12:30-ზე მთავრდებოდა, ზოგჯერ – უფრო გვიანაც, თუმცა არა უგვიანეს 14:00 სთ-ისა. სასწავლო დღის ხანგრძლივობა კვირის დღესა და სასწავლო განრიგზეა დამოკიდებული. მაგალითად, მოსწავლეებს შესაძლოა ჰქონდეთ ინგლისური ენის გაკვეთილი ორი საათის განმავლობაში ორშაბათ დილას, სამშაბათს კი ის საერთოდ არ ჰქონდეთ და დილა ისტორიის გაკვეთილით დაიწყოს; შესაძლოა, ხუთი გაკვეთილი ჰქონდეთ ოთხშაბათს, ხოლო ხუთშაბათს – ექვსი.

ამ გარემოებებმა ჩემი სამასწავლებლო განრიგი საკმაოდ გაართულა. მისი შედგენა განსაკუთრებით მიჭირდა, როდესაც გაკვეთილების განრიგი სკოლის მასშტაბით იცვლებოდა ხოლმე. გაკვეთილებს შორის შესვენებები ხუთწუთიანია (აშშ-ს მსგავსად), მაგრამ ეს შესვენებები მასწავლებლებისთვის უფროა, ვიდრე ბავშვებისთვის. ეს იმიტომ, რომ მასწავლებლები იცვლიან საკლასო ოთახებს და არა მოსწავლეები  – ყოველი კლასი მუდმივად ერთ ოთახში რჩება.

როდესაც ვამბობდი, რომ კლასებისა და მასწავლებლების როტაციას ჩვენ სხვანაირად ვაგვარებთ და ყოველ მასწავლებელს თავისი ოთახი აქვს, გერმანელები სევდიანად გამომხედავდნენ ხოლმე და ამოიოხრებდნენ: „რა კარგი იქნებოდა, ჩვენთანაც თქვენსავით ყოფილიყო…“

კიდევ ერთი განსხვავება ის არის, რომ ამერიკული სკოლების სასკოლო ოთახები უფრო მრავალფეროვანია და მორთულია ნახატებით, პლაკატებით თუ დეკორაციებით.

აშშ-ში, მაგალითად, ფრანგულის მასწავლებელს აუცილებლად ექნება თავისი საკლასო ოთახი, მორთული საფრანგეთის ფოტოებით, დროშითა თუ რუკებით, ფრანგული ენის გრამატიკული სქემებით და ზმნების უღლების მაგალითებით. გერმანულ სკოლაში კი, ვინაიდან ერთი საკლასო ოთახი სხვადასხვა საგნის გაკვეთილებისთვის გამოიყენება, საუკეთესო შემთხვევაში, უცხო ენის გაკვეთილზე ერთ გრამატიკულ პოსტერს თუ ნახავთ. ეს, ჩემი აზრით, არასწორია. ვინაიდან მოსწავლეები მუდმივად ერთ საკლასო ოთახში არიან, სასკოლო კარადა-თაროები (ე.წ. ლოკერები (ამერიკ.), მცირე კარადები მოსწავლეთა პირადი ნივთებისათვის – ლ.ა.) გერმანულ სკოლებში საერთოდ არ არის. ფულდის სკოლაში მსგავსი რაღაც იყო შორეულ კუთხეში, მაგრამ არასოდეს მინახავს, ვინმეს გამოეყენებინოს – გერმანელ მოსწავლეებს თავიანთი წიგნები, რვეულები თუ სხვა ნივთები ჩანთებში უწყვიათ, ხოლო ჩანთები – მერხებში.

როგორც ჩანს, გრძელი ჰოლი კედლების გასწვრივ განლაგებული ლოკერებით წმინდა ამერიკული სასკოლო სტერეოტიპია.

3) მოსწავლისა და მასწავლებლის ურთიერთობა

ეს თავი უფრო ძნელი დასაწერი აღმოჩნდა, ვიდრე მეგონა, რადგან მკაფიო მაგალითების მოყვანა ვერ შევძელი. მოყვანილი მაგალითები უფრო ზოგად შთაბეჭდილებებსა და ჩემს მოგონებებს ეფუძნება.

მოკლედ თუ ვიტყვით, გერმანიაში მოსწავლეებისა და მასწავლებლების ურთიერთობა უფრო რბილი და ნდობაზე დამყარებულია, განსაკუთრებით – მაღალ კლასებში. ჰო, მინდა, კიდევ ერთი რამ აღვნიშნო: მასწავლებლებისთვის გერმანიაში დრესკოდი არ არსებობს. მათი უმეტესობა ჯინსებითა და მეტ–ნაკლებად კოხტა პერანგებით დადის გაკვეთილებზე. მახსოვს მამაკაცი მასწავლებლები, რომლებიც საკლასო ოთახში ჯინსის შორტებითაც შემოსულან. ამერიკულ სკოლაში ასეთი რამ წარმოუდგენელია. ვფიქრობ, ასეთი დრესკოდი სკოლაში ნაკლებად დაძაბულ და უფრო სოციალურ გარემოს ქმნის, რაც სრულიად განსხვავდება აშშ-სგან, სადაც მასწავლებლებს აუცილებლად „მასწავლებლისთვის შესაბამისად“ უნდა ეცვათ და განსხვავდებოდნენ მოსწავლეებისგან.

ალბათ, სკოლებში არსებული ამ ატმოსფეროს დამსახურებაა ისიც, რომ მოსწავლეთა ზოგ ისეთ საქციელს, რაც აშშ-ში დაუშვებლად მიიჩნევა, გერმანელი მასწავლებლები უფრო მსუბუქად უყურებენ. მაგალითად, თუ მოსწავლემ გაკვეთილზე შესვლა ზარის დარეკვამდე ვერ მოასწრო, ის ჩვეულებრივ შევა საკლასო ოთახში და მასწავლებელს ეტყვის: „მაპატიეთ დაგვიანებისთვის“, ან „მაპატიეთ, თუ შეიძლება, ჩამეძინა“ – და მერხს მიუჯდება. მასწავლებელი თვალებს გააფართოებს, შესაძლოა, რაიმე კომენტარიც დაურთოს, მერე კი გაკვეთილის ახსნას გააგრძელებს. აშშ-ში მასწავლებლების უმეტესობა ზარის დარეკვისთანავე კეტავს საკლასო ოთახს, რაც ნიშნავს, რომ დაგვიანებულმა მოსწავლემ კარზე უნდა დააკაკუნოს შემოსვლის უფლების მისაღებად. უფრო მეტიც – დაგვიანებისთვის ამერიკელი მოსწავლე, ჩვეულებრივ, ამა თუ იმ სასჯელს იღებს – გერმანიაში ასეთი რამ არ ხდება.

თუ მასწავლებელმა მოსაწავლეებს ძნელი ან არასასურველი დავალება მისცა, მოსწავლეები ხმამაღლა გამოხატავენ უკმაყოფილებას, რაც შემდგომ მასწავლებელსა და მოსწავლეებს შორის ხუმრობანარევ დიალოგში გადაიზრდება ხოლმე.

ჩემი ამერიკული გამოცდილებით, ამერიკელი მასწავლებლები ასეთ დისკუსიას არც კი დაუშვებდნენ და მას ხელის შეშლად განიხილავდნენ, რაც შესაძლოა მოსწავლისთვის კიდევ უფრო დიდი ან რთული დავალების მიცემით დასრულებულიყო.

გარდა ამისა, გერმანიაში ნათლად დავინახე ისიც, რომ მასწავლებლები მოსწავლეებს გაცილებით მეტ თავისუფლებას და არჩევანს აძლევენ, რეგულარულად სთხოვენ,  გაუზიარონ მას თავიანთი დამოკიდებულება ამა თუ იმ თემის მიმართ – რატომ მოსწონთ ან არ მოსწონთ და ა.შ. ეკითხებიან, რისი შესწავლა ურჩევნიათ და როგორ შეიძლება არსებული პრობლემების მოგვარება ან სწავლების გაუმჯობესება სამომავლოდ. რაც მთავარია, მასწავლებლები მოსწავლეთა მოსაზრებებს ყურადღებით ისმენენ.

არ მგონია, აშშ-ში ასეთი რამ ხშირად ხდებოდეს. ყოველ შემთხვევაში, საკუთარი სასკოლო პრაქტიკის განმავლობაში მე მსგავი არაფერი მინახავს.

ასეთივე რბილი და ლიბერალური მიდგომა დავინახე სასკოლო ექსკურსიების დროსაც: ერთხელ, როდესაც მეათეკლასელებთან ერთდ ბერლინში წავედით ექსკურსიაზე, აღმოჩნდა, რომ ჩვენს მოსწავლეებს არავინ აიძლებდა ღამის 12–ზე დაწოლას, არავინ უშლიდა ღამის ბერლინში სეირნობას და არავინ კითხულობდა სიას მუზეუმში ბავშვების წაყვანის წინ.

მასწავლებლების დამოკიდებულება დაახლოებით ასეთი იყო: „ისინი 16 წლისები არიან და თუ შარში გაეხვევიან, თვითონვე აგებენ პასუხს – მასწავლებლები მათი ძიძები არ ვართ“.

4) ნიშნები და უკუკავშირი

რაც უფრო მეტხანს ცხოვრობთ გერმანიაში, მით უფრო უკეთ ხვდებით, საიდან მომდინარეობს მათ შესახებ გავრცელებული სტერეოტიპები. ერთ-ერთი ასეთი სტერეოტიპია გერმანელების ზედმეტი პირდაპირობა – ეს თვალნათლივ დავინახე ერთ სასწავლო დღეს, თამაშის მიმდინარეობისას. მარტივი სცენარი: მასწავლებელი კითხვას უსვამს მოსწავლეებს, რომელსაც სწორი პასუხი აქვს. მოსწავლე ხელს სწევს და პასუხობს კითხვას, რომელიც საკმაოდ შორს არის სწორისგან.

აშშ-ში ასეთ დროს მასწავლებელი იტყვის: „არა, ეს მთლად სწორი არ არის, მაგრამ ვხვდები, როგორ მიხვედით ამ პასუხამდე. იქნებ ამ საკითხზე ასე გეფიქრათ…“

გერმანიაში მასწავლებელი უბრალოდ უპასუხებს: „არა,არ არის სწორი. ვინმე სხვას გაქვთ პასუხი?“

რა თქმა უნდა, ამ ორ რეაქციას შორის დიდი განსხვავება არ არის, მაგრამ გამაკვირვა იმან, რა ხშირად ეუბნებიან მასწავლებლები მოსწავლეებს: „ეს შეცდომაა“ ან „არ მესმის, რისი თქმა გსურთ“. ჩემი აზრით, ამერიკელი მასწავლებლები ცდილობენ, უფრო მეტად წაახალისონ აზროვნება და არ გააჩუმონ მოსწავლეები მცდარი ან არაზუსტი პასუხის გამო.

ცოდნის შეფასებაც გერმანიაში გაცილებით მკაცრად ხდება. იშვიათია, მოსწავლემ უმაღლესი შეფასება დაიმსახუროს და გამოცდებზე ხშირია არადამაკმაყოფილებელი ნიშნები. თუ რამდენიმე მოსწავლე გამოცდაზე „ჩაიჭრა“, ამას, ჩვეულებრივ, მათსავე ცუდ სწავლას აბრალებენ და არა იმას, რომ მასწავლებელმა ცუდად აუხსნა მასალა.

ასევე ჩვეულებრივია, როდესაც მასწავლებელი გულახდილად ლაპარაკობს მოსწავლის შესაძლებლობების შესახებ, თუ ახალგაზრდას გიმნაზიაში სურს სწავლის გაგრძელება (სადაც მოთხოვნები მკაცრია და სასწავლო მასალაც საკმაოდ რთული – ლ.ა.). გერმანელი მასწავლებლები სათქმელს დაუფარავად ამბობენ და არ დარდობენ იმაზე, ვის შეიძლება ატკინოს გული მათმა სიტყვებმა.

5) მოსწავლეთა ქცევის წესები

როგორც ზემოთ ვთქვი, გერმანულ სკოლებში ამერიკულზე ნაკლებად ზღუდავენ მოსწავლეთა ქცევას. მაგალითად, გერმანულ სკოლებში არ არსებობს დრესკოდი.

გერმანული სკოლების უმეტესობას არ აქვს განსაზღვრული, რისი ჩაცმა შეიძლება ან არ შეიძლება. გერმანელებს ძალიან უკვირთ, როდესაც იგებენ, რომ აშშ-ში ჩაცმის წესი მოქმედებს (რამდენიმე გაკვეთილიც კი ჩავატარე მოსწავლეებისთვის, სადაც ამერიკული სასკოლო დრესკოდის შესახებ ვისაუბრეთ).

დარწმუნებული ვარ, მოსწავლეს, რომელსაც სკოლისთვის აშკარად შეუსაბამოდ ეცმება, გერმანელი მასწავლებლები სახლში გაუშვებენ, მაგრამ, საზოგადოდ, ისინი დიდად არ აქცევენ ყურადღებას მოსწავლეთა ჩაცმულობას და ახალგაზრდებსაც, რაც სურთ, ის აცვიათ (აქვე უნდა დავძინო, რომ გერმანიაში არასდროს მინახავს სკოლისთვის სრულიად შეუფერებლად ჩაცმული მოსწავლე).

საკმაოდ შემწყნარებლურია მასწავლებლების დამოკიდებულება საკლასო ოთახში ბილწსიტყვაობის მიმართ; მასწავლებელი, რა თქმა უნდა, შენიშვნას აძლევს დამრღვევს, მაგრამ, როგორც წესი, ასეთი საქციელისთვის სასჯელი არ არის გათვალისწინებული, რადგან ზოგჯერ თვითონ მასწავლებლებიც არ ერიდებიან უცენზურო გამოთქმებს მოსწავლეების წინაშე.

დაუჯერებლად განსხვავებულია დამოკიდებულება ალკოჰოლის მიმართაც. გერმანიაში ალკოჰოლიანი სასმლის მიღება კანონით უფრო მცირე ასაკიდანაა ნებადართული, ვიდრე აშშ-ში. მაგალითად, ლუდისა – 16 წლიდან, რაც იმას ნიშნავს, რომ მეათე კლასის დამამთავრებელ საღამოზე, აბშლუსბალზე (Abschlussball), რომელიც, ჩვეულებრივ, ივლისში იმართება ხოლმე, ჩემს მოსწავლეებს შეეძლებათ ლუდის ყიდვა და პრაქტიკულად განუსაზღვრელი რაოდენობით დალევა, მიუხედავად იმისა, რომ საღამოს მათი მასწავლებლებიც დაესწრებიან.

როდესაც მეათეკლასელები დამამთავრებელ საღამოზე ჩასაცმელ მაისურებზე საუბრობდნენ, გადაწყვიტეს, ზედ ირონიულად დაეწერათ „Absch(l)uss“, რაც სკოლის დამთავრებას აღნიშნავს, ხოლო თუ „ლ“-ს გამოვაკლებთ, მივიღებთ სიტყვას, რომელიც დათრობის აღნიშვნელი ჟარგონია გერმანულში.

მასწავლებელმა, მიუხედავად მოსწავლეების არცთუ გემოვნებიანი გადაწყვეტილებისა, არაფერი თქვა, რადგან, მისი აზრით, ეს მოსწავლეების პირადი საქმე იყო. ამერიკულ სკოლაში კი ალკოჰოლზე ასეთ პირდაპირ მინიშნებას მიუღებლად მიიჩნევდნენ და დაუყოვნებლივ აკრძალავდნენ.

6) მოსწავლეთა ცხოვრება

დაბოლოს, ვიტყვი, რომ მოსწავლეთა ცხოვრება გერმანულ სკოლებში ბევრად უფრო ღარიბია სასკოლო მოვლენებით თუ ღონისძიებებით, ვიდრე ამერიკაში. გერმანულ სკოლაში სასკოლო სპორტული გუნდები მცირე ზომისაა და მათ ნაკლები გულშემატკივარი და მიმდევარი ჰყავთ. გერმანელი მოსწავლეები უფრო ადგილობრივ საუბნო თუ სათემო გუნდებში ერთიანდებიან, რომლებიც სხვადასხვა სკოლის მოსწავლეებისგან შედგება და მეზობელი რაიონებისა თუ ქალაქების გუნდებს ეჯიბრება.

ასევე ცოტაა გერმანიაში კლუბიც. ჩვენს სკოლაში იყო რამდენიმე მუსიკალური გაერთიანება (ინსტრუმენტული ბენდი, სასიმღერო გუნდი), დებატების ხელოვნებისა და კვლევითი ჯგუფები, მაგრამ არ ყოფილა ხელოვნების კლუბი, ფრანგული ენის, სასკოლო „წლიური წიგნის“[1] კლუბები. საზოგადოდ, გერმანულ სკოლებში ნაკლებად იგრძნობა ის, რასაც ამერიკაში „სკოლის სულს“ ვეძახით – მოსწავლეები გაკვეთილების დამთავრებისთანავე მიდიან სკოლიდან და თავიანთ ახალგაზრდულ ცხოვრებას სკოლის გარეთ მდებარე სამყაროში აგრძელებენ.

მიუხედავად ზემოთქმულისა, ვერ ვიტყვი, რომ ჩემს გერმანულ სკოლას ერთიანობის სული აკლდა. უბრალოდ, მგონია, რომ აქ, გერმანიაში, ადამიანები სხვაგვარად ერთიანდებიან, ხშირად – მოსწავლეთა ერთობლივი აქტივობების ან საქმიანობის გარშემო, თუმცა უმეტესად – სკოლის გარეშე.

წყარო: 1) https://www.edutopia.org/foreign-intrigue-living-in-loving-america

წყარო: 2) https://toridykes.com/blog/2014/6/20/schoolsystemdifferences#.WIHM0FV96Uk

[1] „წლიური წიგნი“ (Yearbook)- ამერიკულ სკოლებში დამკვიდრებული ტრადიცია, რომელიც ყოველი სასწავლო წლის ბოლოს, ითვალისწინებს ჰაი-სქულის წლის წიგნის გამოცემას. ამ წიგნებში დეტალურად არის აღწერილი სასკოლო ცხოვრების ყველა ასპექტი, აკადემიური მოსწრების, სპორტული, სასწავლო, სამეცნიერო თუ ხელოვნების კლუბების ცხოვრებისა და მიღწევების ჩათვლით. წლიური წიგნების მომზადებასა და გამოცემაში ჩართულნი არიან როგორც მასწავლებლები, ისე მოსწავლეები.

რეფლექსია ადამიანის მიერ საკუთარი პიროვნების (ღირებულებების, ინტერესების, მოტივების, ემოციების, საქციელის) ცოდნისა და მდგომარეობის გაცნობიერება,  თვითანალიზია. ის დიდ როლს ასრულებს სასწავლო პროცესში. თვითანალიზი, ერთი მხრივ, ხორციელდება სასწავლო საქმიანობის შედეგების, საკუთარი ქცევის, მიღწეული შედეგების თანაკლასელების შედეგებთან შედარების ანალიზით, ხოლო, მეორე მხრივ, სხვა ადამიანების დამოკიდებულებების გააზრებით, მათი მხრიდან ჩვენი  პიროვნული ცალკეული თვისებების, ქცევების, საქმიანობის შეფასებით. თვითანალიზი ასევე გამყარებულია საკუთრი მდგომარეობის, აზრებისა და გრძნობების თვითდაკვირვებით.

რეფლექსია  მოსწავლეებს მიღებული შედეგების ფორმულირებაში, შემდგომი საქმიანობის მიზნების განსაზღვრაში, საკუთარი საგანმანათლებლო გზის კორექტირებაში ეხმარება.  რეფლექსია ადამიანის სამი უმთავრესი  თვისების – დამოუკიდებლობის, მეწარმოებითი ნიჭისა და კონკურენტუნარიანობის  განვითარებას უწყობს ხელს.

რეფლექსია შესაძლებელია განხორციელდეს არა მხოლოდ გაკვეთილის ბოლოს, არამედ მის ნებისმიერ ეტაპზე და მიმართულია განვლილი გზის გააზრებისკენ. მისი მიზანია, მოსწავლე გაკვეთილიდან წავიდეს, არა მხოლოდ დაფიქსირებული შედეგით, არამედ ააგოს აზრობრივი ჯაჭვი, შეადაროს თავისი საქმიანობა სხვებისას. საკუთარი განათლების მიმართ გააზრებული მიდგომა მოსწავლეს ეხმარება სწორად დაალაგოს პრიორიტეტები,  მოძებნოს და გამოავლინოს საკუთარი თავის ძლიერი და სუსტი მხარეები და, რაც მთავარია, აამაღლოს სწავლების ხარისხი. რეფლექსია შესაძლებლობას აძლევს მოსწავლეს, მოახდინოს ახალი და წინარე ცოდნის ინტეგრაცია, გაიაზროს რა გაიგო ახალი და თავისი სიტყვებით გადმოსცეს აზრები და დამოკიდებულებები.

რეფლექსიის ამა თუ იმ სახის შერჩევისას გათვალისწინებული უნდა იქნეს გაკვეთილის მიზანი,  სასწავლო მასალის შინაარსი და სირთულეები, სწავლების მეთოდები და სტრატეგიები, მოსწავლეთა ასაკობრივი და ფსიქოლოგიური თავისებურებები.

არსებობს რეფლექსიის  ბევრი სტრატეგია.  განვიხილოთ ზოგიერთი მათგანი, რომელთა გამოყენებაც გეოგრაფიის გაკვეთილზეა შესაძლებელი.

სტრატეგია  „კუნძული”

ფორმატის ფურცელზე  მასწავლებელი ხატავს  რუკას „კუნძულების” ემოციური გამოსახულებით ან დასახელებებით. მაგ: კ. სიხარული, კ. სევდა, კ. გაურკვევლობა, კ. შფოთვა, კ. მოლოდინი, კ. აღმაფრენა, კ. კმაყოფილება, კ. აღფრთოვანება, კ. გასხივოსნება, ბერმუდის სამკუთხედი და სხვ.  და აკრავს  კედელზე. თითოეული მოსწავლე მიდის რუკასთან და მარკერით ხატავს თავის გემს რუკის იმ  სეგმენტში, რომელიც  მის სულიერ, ემოციურ- მგრძნობელობით მდგომარეობას გამოხატავს გაკვეთილის ბოლოს. მაგ;  „მე  კმაყოფილი ვარ  ჩემი საქმიანობით  და მაქვს დადებითი ემოციები, ამიტომ ჩემს გემს დავხატავ  მოდრეიფეს კმაყოფილებისა და სიხარულის კუნძულებს შორის”.  იმ შემთხვევაში თუ უკვე არსებული კუნძულები არ  შეესაბამება მის მდგომარეობას, თითოეულ მოსწავლეს შეუძლია რუკაზე დახატოს ახალი კუნძული და დაარქვას სახელი.  რუკის შევსების შემდეგ ხდება მისი გაანალიზება.  ეს სტრატეგია შესაძლებელია მასწავლებელმა მთელი კვირის განმავლობაში გამოიყენოს, ხოლო კვირის ბოლოს  მოახდინოს მათი შედარება და გაარკვიოს, როგორ შეიცვალა  მოსწავლეთა მდგომარეობა.

სტრატეგია „მთა”

ფორმატის ფურცელზე  დახატულია მთა და მთამსვლელები სხვადასხვა პოზიციაში: ერთი მთის ძირშია, მეორე ციცაბო ფერდობზე ადის, მესამე დამრეცზე, მეოთხე  მთის მწვერვალზეა, მეხუთეს მწვერვალამდე  ასასვლელად ცოტაღა უკლია, მეექვსე  მთისკენ ზურგშქცევით დგას და სხვ. მოსწავლეები საქმიანობის თვითანალიზისა და თავიანთი სასწავლო მიღწევების  შეფასების შესაბამისად იმ ადამიანებს  შემოხაზავენ, რომლებიც ყველაზე ახლოსაა მათ მდგომარეობასთან მოცემულ გაკვეთილზე.  რეფლექსიური საქმიანობის ალგორითმი შემდეგშია:  ინდივიდუალური შეფასება, ჯგუფში მოსაზრებების გაცვლა,  მასწავლებლის მიერ  სიტუაციის  გაანალიზება და განზოგადება საერთო სურათის მისაღებად.

სტარტეგია „ტვიტერ-შაბლონი”

როგორც სოციალური ქსელი  „ტვიტერი” გვთავაზობს, გამოვხატოთ ჩვენი აზრები 140 სიმბოლოს საშუალებით, ასევე ჩვენ მოსწავლეებს ვაძლევთ ლაკონურ კითხვებს. მათ, ტვიტერ-შაბლონის მსგავსად, განსაზღვრული რაოდენობის სიმბოლოების გამოყენებით უნდა გასცენ მოკლე პასუხი. ეს კითხვები შესაძლებელია მოსწავლეებს დაფაზე ან ფურცლებზე დაუწეროთ და დაურიგოთ. ასევე შეგიძლიათ თქვენს მოსწავლეებთან ერთად სოციალურ ქსელში შექმნათ დახურული ჯგუფი და მათ იქ შეავსონ ანკეტა ამ კითხვებით.  შეგიძლიათ ასევე გამოიყენოთ გუგლ-დრაივის სერვისი, სადაც მოსწავლეები ანკეტებს ონლაინრეჟიმში ავსებენ.  გავეცნოთ 8 კითხვას, რომელიც მოსწავლეს დააფიქრებს სასწავლო პროცესზე:

1. რამ გაგაოცა დღეს გაკვეთილზე და რატომ?
2. შენი აზრით, დღეს ნასწავლი მასალიდან რა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი და რატომ?
3. რომელი საკითხის შესახებ გინდა კიდევ მეტის გაგება და რატომ?
4. რომელი დავალების შესრულების დროს გამოიყენე ყველაზე მეტად შემოქმედებითი და კრიტიკული მიდგომები? რატომ ფიქრობ ასე?
5. რამ გააღვიძა შენში ინტერესი, ცნობისმოყვარეობა? როგორ შეიცვალა შენი ყურადღება გაკვეთილზე, როცა შენში  ინტერსმა,  ცნობისმოყვარეობამ გაიღვიძა?
6. გაკვეთილის რომელ ეტაპზე შესძელი საკუთარი შესაძლებლობების ყველაზე  კარგად გამოყენება?
7. ხვალინდელი დღიდან შესაძლებლობა რომ გქონდეს თავად აირჩიო რა საკითხები და რა თანმიმდევრობით უნდა ისწავლებოდეს, რას აირჩევდი?
8. როგორ გამოიყენებ მიღებულ ცოდნას?

სტარტეგია „დაამთავრე ფრაზა”

მოსწავლეებს ვაძლევთ ფრაზას და ვთხოვთ მის დამთავრებას. მაგ; გაკვეთილზე მე ვისწავლე, ვიგრძენი, გავიაზრე, გავაცნობიერე, მივხვდი, როგორ გამოვიყენო და სხვ; თამაშმა მაიძულა დავფიქრებულიყავი ….;  გაკვეთილზე განსაკუთრებით მომეწონა ….;  ბუნებასთან დამოკიდებულება ჩემთვის არის ….;  ამ გაკვეთილმა დამაფიქრა …; ამ გაკვეთილმა დამანახა, რომ  …;

სტრატეგია  „სამიზნე”

ფორმატის  ფურცელზე დახატულია სამიზნე, რომელიც დაყოფილია ოთხ (შესაძლებელია უფრო მეტ ან ნაკლებ) სექტორად. თითოეულ სექტორში იწერება პარამეტრები – რეფლექსიის კითხვები.  მაგ;  1-ელ სექტორში  შინაარსის შეფასება; მე-2-ში  –  გამოყენებული მეთოდების შეფასება; მე-3-ში – მასწავლებლის საქმიანობის შეფასება, ხოლო მე-4-ში – საკუთარი საქმიანობის შეფასება. თითოეული მოსწავლე ფლომასტერს, ფანქარს ან კალამს 4-ჯერ (თითოჯერ თითო სექტორში) „ესვრის”  სამიზნეს და სროლის ადგილას აღნიშნავს წერტილს, +  ნიშანს და ა.შ.  ეს აღნიშვნა შეესაბამება მისი შედეგების შეფასებას. თუ მოსწავლე  დაბალ დონეზე აფასებს თავის შედეგებს, მაშინ სამიზნეზე წერტილი ახლოს უნდა იყოს 0-თან, ხოლო თუ ცოტა მეტად – მაშინ 5-თან. იმ შემთხვევაში, თუ უფრო მაღალ დონეზე აფასებს მაშინ  –  ციფრ 10-იანთან ახლოს. მას შემდეგ, რაც თითოეული მოსწავლე ისვრის მიზანში და 4 წერტილს აღნიშნავს მასზე, რეფლექსიურ სამიზნეზე დაფიქსირებული შედეგების მიხედვით  მასწავლებელი ახდენს მის მოკლე ანალიზს.

სტრატეგია  „ჩემოდანი,  ნაგვის კალათა, ხორცის საკეპი მანქანა”

ამ სტრატეგიისთვის საჭიროა ფორმატის 3 ფურცელი, რომელთაგან ერთზე  ხატია უზარმაზარი ჩემოდანი, მეორეზე – ნაგვის კალათა (ყუთი), ხოლო მესამეზე – ხორცის საკეპი მანქანა”.  მოსწავლეებს ურიგდებათ ყვითელი, ლურჯი ან ცისფერი და ნაცრისფერი  წებოვანა ფურცლები, რომლებიც შევსების შემდეგ ფორმატებს უნდა მიაკრან. ყვითელ ფურცელზე, რომელიც მოსწავლემ  „ჩემოდნიან” ფორმატს  უნდა მიაკრას, იგი წერს გაკვეთილის მანძილზე რა იყო მისთვის ყველაზე  მნიშვნელოვანი მომენტი, რომლის წაღებაც მას თან სურს  და რომლის გამოყენებასაც აპირებს. ლურჯ ფურცელზე, რომელსაც შემდეგ  „ნაგვის კალათიან” ფორმატს აკრავს, წერს იმ საკითხებს, რაც, მისი აზრით, არ სჭირდება, უსარგებლოა და  ნაგვის ყუთში უნდა გადაყაროს.
ნაცრისფერ სტიკერზე, რომელსაც  მესამე  – „ხორცის საკეპი მანქანის” – ფორმატზე აკრავს, იწერება ის საკითხები, რომლებიც მისთვის საინტერესოა, მაგრამ ჯერ კიდევ გაურკვეველია, დასაზუსტებელია,  მეტი ინფორმაცია სჭირდება. ფურცლები მოსწავლეებმა შეიძლება ანონიმურადაც შეავსონ.

სტრატეგია გასასვლელი ბილეთი

ეს სტრატეგია შესაძლებელია გამოვიყენოთ, როგორც ყოველი გაკვეთილის ბოლოს, ასევე  სემესტრის ან წლის ბოლოსაც.  მოსწავლეებს ვურიგებთ გასასვლელ ბილეთებს და ვთხოვთ, მათ შევსებას.  მაგ; წლის ან სემესტრის ბოლოს გასასვლელ ბილეთში მათ პასუხი შემდეგ კითხვებზე ექნებათ გასაცემი:

ა) რა მოგწონს ყველაზე მეტად გეოგრაფიის გაკვეთილზე?

ბ) რა არ მოგწონს ყველაზე მეტად გეოგრაფიის გაკვეთილზე?

გ) როგორია შენი მიღწევები გეოგრაფიის გაკვეთილზე სემსტრის, წლის განმავლობაში?

დ) როგორ ფიქრობ, რა არის შენი წარუმატებლობის მიზეზები (ასეთის არსებობის შემთხვევაში)?

ე) გეოგრაფიის რომელი გაკვეთილი იყო შენთვის ყველაზე საინტერესო და რატომ?

ვ) შენი რომელი პიროვნული თვისებების განვითარებას შეუწყო ხელი გეოგრაფიის სწავლებამ?

ზ) რა წინადადებები, რეკომენდაციები ან სურვილები გაქვს გეოგრაფიის მასწავლებლის მისამართით?

ამრიგად, რეფლექსიური სწავლების გამოყენება  ისეთი  ამოცანების გადაწყვეტას უწყობს ხელს, როგორიცაა: მოსწავლეთა შემეცნებითი უნარების განვითარება,  ცოდნის დამოუკიდებლად აგების,  კონსტრუირების უნარი, კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნების განვითარება.

ცოტა ხნის წინ ლუის კეროლის „ელისი საოცრებათა ქვეყანაში“ კიდევ ერთხელ წავიკითხე. ყოველთვის რთულ წიგნად მიმაჩნდა – ხანგამოშვებით რომ უნდა დაუბრუნდე და აუჩქარებლად, ფრთხილი ნაბიჯებით გაიარო გზა, რომელიც, საბოლოო ჯამში, არსად არ მიგიყვანს. მრავალი მკითხველივით, მეც ვფიქრობ, რომ ეს წიგნი უფროსების საკითხავი უფროა, ვიდრე ბავშვებისა, მიუხედავად იმისა, რომ მთავარ გმირს – ვიქტორიანულ ეპოქაში დაბადებულ პატარა გოგონას – ხშირად ამოუყენებენ ხოლმე გვერდით სხვა ზღაპრების პერსონაჟებს.

ერთი შეხედვით, ლუის კეროლი ლამაზ აბდაუბდას გვთავაზობს – ზღაპარს სიუჟეტის ლოგიკური განვითარების გარეშე, თვითმიზნურ თამაშს სიტყვებით, უპასუხო გამოცანებს და დიდ შეკითხვად ქცეულ სამყაროს, სადაც ყველაფერი შეიძლება მოხდეს – მოსალოდნელიც, მოულოდნელიც. ოღონდ წინასწარ ვერაფერს გამოიცნობ – სიუჟეტი ნებისმიერი მიმართულებით შეიძლება განვითარდეს, როგორც სიზმარში ან ნარკოტიკით გაბრუებულის წარმოსახვაში. ელისს უკან მიჰყვები, ფეხს მის ნაფეხურებზე ადგამ და, რადგან ბოლომდე ფხიზელი ხარ, ხვდები: ცნობისმოყვარეობა მეტისმეტად ძვირად გიჯდება.

ამ წიგნის მრავალი ინტერპრეტაცია არსებობს. ლუის კეროლის ზღაპარი არარერთხელ ქცეულა სერიოზული ფილოსოფიური თუ ფსიქოანალიტიკური კვლევების საგნად. ფსიქოანალიტიკური დაკვირვებები ზოგჯერ ძალიან სახალისოც კი შეიძლება აღმოჩნდეს, თუ ყველაფერი ინფანტილური სექსუალური ცნობისმოყვარეობის დაკმაყოფილებას დაუკავშირდება (ფემინისტური ვარიაციით: ელისის ცნობისმოყვარეობა სრულიად განსხვავდება პინოქიოს ცნობისმოყვარეობისგან და ა.შ.). აქვე ისიც უნდა ითქვას, რომ ჟაკ ლაკანი – დიდი ფრანგი ფსიქონალიტიკოსი – ამ ზღაპრის ანალიზის ერთადერთ შესაძლო გზად სწორედ ფსიქოანალიზს მიიჩნევდა. „ელისი საოცრებათა ქვეყანაში“ შესაძლოა ისევე აიხსნას, როგორც სიზმარი – ის ხომ, ავტორისავე განმარტებით, სიზმარია და მეტი არაფერი (ლუის კეროლს დრამატურგ ტომ ტეილორისთვის უთქვამს, სიზმარი რომ იყო, მინდოდა, მხოლოდ წიგნის დასასრულს გამემხილაო).

ბევრი წერს, რომ ეს წიგნი იმაზეა, თუ როგორ იზრდება ბავშვი, როგორ ხედავს სამყაროს, რომელიც სავსეა სისასტიკით, უსამართლობით, საშინელებებით, უაზრობით.  გოგონა ზოგჯერ ძალიან პატარაა, ზოგჯერ – ძალიან დიდი. ორივე შემთხვევა დამზაფვრელია, როგორც იმის გაცნობიერება, როგორ უცებ იცვლება და უცხოვდება სხეული, რომელსაც ყველაზე კარგად იცნობ და საკუთარ თავთან მარტივად აიგივებ. არსებობს კარი, არსებობს გასაღები, ოღონდ კარის გასაღებით გაღება, სხვადასხვა მიზეზის გამო, შეუძლებელია ხოლმე. შეშინებული, დაბნეული გოგონა, რომელსაც დასაწყისში ვხედავთ, წიგნის დასასრულს მრავალჯერ შეცვლილი და გადასხვანაირებულია – გამბედავი და თავდაჯერებული გამხდარა, დედოფლის ბრძანებას არად აგდებს და ერთგვარ უხეშობასაც არ ერიდება („ბანქოს ქაღალდები ხართ და მეტი არაფერი!“).

ბავშვის თვალით დანახული სამყარო მართლაც აბსურდულია: არ არსებობს თამაშის წესები, რომლებიც ყველასთვის საერთო იქნებოდა; ყველაფერი მოძრაობს და ხელიდან გისხლტება – სათამაშოები ცოცხლები არიან; ნებისმიერ წუთს შეიძლება გაიგონო იმ კანონის შესახებ, რომელიც რაღაცას გიკრძალავს; რასაც თავს ევლები და თვალის ჩინივით უფრთხილდები, შეიძლება მეტისმეტად უმნიშვნელო რამ აღმოჩნდეს (ჰერცოგის ცოლის გოჭი); შეიძლება საკუთარი პირიდან ამოსული სიტყვებიც კი ვეღარ იცნო და ასე შემდეგ. იქნებ იმას გვეუბნებიან, რომ ეს ერთადერთი სწორი, ჯანსაღი ხედვაა? იქნებ ბავშვი ისევე აღიქვამს ჩვენს სამყაროს, როგორც ჩვენ აღვიქვამთ სიზმრების სინამდვილეს, სადაც ყოველ წუთს შეიძლება ფეხქვეშ მიწა გამოგვეცალოს?

„აბსურდის თეატრის“ წარმომადგენელი, რუმინული წარმოშობის ფრანგი დრამატურგი ეჟენ იონესკო ლუის კეროლის წიგნის შესახებ ამბობდა, ცხადია, ის ბავშვებისთვის არ არის განკუთვნილი, თუმცა კი უნდა ვაღიაროთ, რომ, ზოგადად, ბავშვის ხედვა სავსეა საშინელებებითო.

ეს ზღაპარი სწორედ მათთვისაა, ვინც უკვე გაიზარდა; ვინც კურდღლის სოროს თავი დააღწია და დაივიწყა, რას განიცდიდა მარტოდმარტო ბნელ დერეფანში.

წიგნის დასასრულს სასამართლო პროცესი იმართება – გულის ვალეტს ნამცხვრების მოპარვას აბრალებენ. ელისი უნებურად აღმოჩნდება ბრალდების მოწმედ. სათქმელი არაფერი აქვს – არაფერი იცის ნამცხვრებით სავსე ლანგარზე. მისი განაცხადი მეფისთვის ერთდროულად მნიშვნელოვანიც არის და უმნიშვნელოც („მნიშვნელოვანი… უმნიშვნელო… მნიშვნელოვანი… უმნიშვნელო…“ – ხმადაბლა იმეორებდა, თითქოს ცდილობდა გაერკვია, რომელი უფრო უკეთ ჟღერდა“). სიზმარი კი ისე წყდება, ვერ ვიგებთ, გადარჩა თუ არა საბრალო გულის ვალეტი. ალბათ გამოღვიძება – პროცესის შეწყვეტა – ერთადერთი გზაა მის გადასარჩენად.

სწორია ის, რაც უკეთ ჟღერს.

ლოგიკას, ენასა და აზროვნების უნარს შორის სიღრმისეული ურთიერთკავშირი არსებობს.

ლუის კეროლის ზღაპარში ენა ყველაფერია. ის ცა და მიწა, ცრემლების ტბა და გაჩერებული საათი, ჩაის ფინჯანი, ზღარბი და ფლამინგოა. სწორედ ენის წყალობით დავაბიჯებთ სხვის სიზმარში, ჩეშირულ კატას, შეშლილ მექუდეს, მუხლუხოს, გრიფონს, ჰერცოგის ცოლს, მეფეს და დედოფალს ვესაუბრებით და ხანდახან მაინც არ გვეშინია.

აჭარაში, გურიაში, სამეგრელოსა და აფხაზეთში ყველაზე „მწვანე სკოლები“ გამოარჩიეს

ნიკო კეცხოველის სახელობის სასკოლო პრემიის ნახევარფინალური რეგიონალური ტურები აჭარითა და სამეგრელოთი დაიწყო და კიდევ ერთხელ ცხადი გახდა, რომ კეცხოველის სახელობის კონკურსი სრულიად ახალ ფაზაში შევიდა და გამორჩეულად დიდ მასშტაბებზეც გავიდა.

18 თებერვალს ქალაქ ბათუმში გამართულ რეგიონალური ტურში აჭარისა და გურიის სკოლები შეეჯიბრნენ ერთმანეთს და ნახევარფინალური ვნებათაღელვაც სწორედ ჩვენი ქვეყნის ზღვისპირეთიდან დაიწყო.

ეს სკოლები, როგორც უკვე იცით, მთელი წლის მანძილზე ატარებდნენ სხვადასხვა სახის გარემოსდაცვით ღონისძიებებს, ასუფთავებდნენ და ნარჩენებისგან წმენდნენ საკუთარ სოფლებსა თუ ქალაქებს, ატარებდნენ გამწვანების აქციებს, აქტიურად რთავდნენ აქტივობებში მუნიციპალიტეტების ხელმძღვანელობას, იპყრობდნენ მედიის ყურადღებას და, რაც მთავარია, ამას აკეთებდნენ დიდი ცოდნითა და სიყვარულით, რაც საბოლოო შედეგებშიც გამოიხატა.

მხოლოდ აჭარა-გურიის ტერიტორიაზე ბავშვებმა 500-ზე მეტი გარემოსდაცვითი აქტივობა განახორციელეს და ეს, ვფიქრობთ, მართლაც შთამბეჭდავი ციფრია!

რეგიონული ტურის წინ ბავშვებს უკვე ჰქონდათ აქტივობებით დაგროვილი ქულები და სწორედ ეს ქულები იყო მათი წინასწარი შედეგები, რაც განსაზღვრავდა გუნდების სასტარტო პირობებს. რეგიონული ტურების დროს ეკოსპიკერის ფორმატში სკოლის გუნდებმა 1 წუთის მანძილზე წარმოადგინეს მათი ხედვა და ვერბალური მოწოდება გარემოსდაცვით პრობლემებთან დაკავშირებით. მათი ეს აქტივობა პროფესიონალური ჟიურის მიერ წინასწარ განსაზღვრული, 12-შკალიანი ქულათა სისტემით ჯამდებოდა.

საბოლოო ჯამში, ეკოსპიკერის ქულებს დაემატა გუნდების მიერ წინასწარ დაგროვილი ქულები და ამ ორი მაჩვენებლის დაჯამებით დაგროვილი ქულებით, ბათუმის რეგიონული ტურის დასკვნით ეტაპზე 6 გუნდი გავიდა, რომლებმაც ჟიურის პრეზენტაციების სახით მათ მიერ განხორციელებული გარმეოსდაცვითი ღონისძიებები ბევრად უფრო ვრცლად წარმოუდგინეს და ჟიურის საშუალება მიეცა სკოლათა აქტივობების განხორციელების მასშტაბის გაზრდა გუნდების რეზენტატიულობითაც შეეფასებინა.

საბოლოო ჯამში, აჭარა-გურიის რეგიონული ნახევარფინალიდან გამარჯვებულები გახდნენ და 21 მარტს თბილისში კონკურსის ფინალურ, ეროვნული მასშტაბის ტურში წარმოადგენენ:

ხულოს მუნიციპალიტეტის სოფელ დიდაჭარის სკოლა;

ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტის სოფელ თხილნარის N1 სკოლა;

ხელვაჩაურის N1 სკოლა.

აჭარის რეგიონულ ტურს დიდი ვნებათაღელვა და ემოციებიც ახლდა თან, რადგან შედეგები ნაწილობრივ მოულოდნელი და დამაინტრიგებელი გახლდათ. ჟიურის გადაწყვეტილებით ფინალში ვერ გავიდა და ძალიან ცოტა დააკლდა ქობულეთის მუნიციპალიტეტის სოფელ ალამბრის სკოლის გუნდს, რომელშიც არამხოლოდ აჭარის რეგიონში, არამედ მთელ საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული ბავშვები არიან გაერთიანებული და გასული წლის მანძილზე მათ მრავალი მნიშვნელოვანი გარემოსდაცვითი აქტივობაც განახორციელეს.

რეგიონალური ტურების შედეგებით, თბილისის ფინალურ (დასკვნით) ტურში სულ 20 სკოლა გადის, თუმცა, კონკურსის ორგანიზატორები რეგიონალური ტურების დასრულების შემდეგ იტოვებენ უფლებას, რომ საკუთარი პრივატული გადაწყვეტილებით, მთელი ქვეყნის მასშტაბით დამატებით კიდევ 3 გუნდი გაიყვანონ ფინალში და როგორც ღონისძიების ერთ-ერთი ორგანიზატორი, ორგანიზაცია CENN-ის გარემოსდაცვითი პროექტების კორდინატორი, რეზო გეთიაშვილი აცხადებს, სოფელ ალამბრის სკოლას დიდი შანსი აქვს, რომ ამ „იღბლიან სამეულს“ შორის მოხვდეს.

ვნებათაღელვა და დიდი ემოციები ახლდა თან 19 თებერვალს ქალაქ ზუგდიდში გამართულ რეგიონულ ტურს, სადაც ფინალის საგზურები სამეგრელო-ზემო სვანეთისა და აფხაზეთის სკოლებმა გაითამაშეს. წინასწარ დაგროვილი ქულების მიხედვით შერჩეული 31 სკოლიდან უმეტესობა თავიდანვე იმსახურებდა დასკვნით ეტაპზე გასვლას, მაგრამ, წესების მიხედვით, ამ რეგიონიდან ფინალში მხოლოდ 4 გუნდი გადიოდა და კონკურენცია განსაკუთრებით დიდი და თვალსაჩინიო გახლდათ.

ზუგდიდის N1 სკოლაში გამართულ ამ რეგიონულ ტურში სხვა სკოლებთან ერთად მონაწილეობას იღებდნენ აფხაზეთის სკოლები და მათ შორის ის სკოლებიც, რომლებიც ენგურის ხიდსიქითა საქართველოში, ოკუპირებულ ტერიტორიაზე  მდებარეობენ. ამ ბავშვებს ნიკო კეცხოველის კონკურსში მონაწილეობის მისაღებად საოკუპაციო ზოლიდან ზუგდიდში ჩუმად გადმოპარვა მოუწიათ.

ტურის მშვენება იყო სვანეთის სამი შესანიშნავი სკოლის გუნდი მესტიის მუნიციპალიტეტიდან. სვანეთის სოფლების: მულახის, მაზერისა და ფარის სკოლებმა სამეგრელოს სუპერ-აქტიურ სკოლებს ისეთი ღირსეული და მედგარი წინააღმდეგობა გაუწიეს, რომ მათი ეს გამორჩეულობა და მონდომება არც ჟიურის დარჩენია ყურადღების მიღმა.

ამ რეგიონული ტურის შედეგები საბოლოოდ დიდი ვნებათაღელვის, სიხარულისა და ცრემლების მიზეზი გახდა, რადგან მაღალი კონკურენციის გამო ბუნებრივია ფინალს მიღმა ისეთი სკოლებიც დარჩნენ, რომლებიც ნამდვილად იმსახურებდნენ ამ წარმატებას და რაც მნიშვნელოვანია, ამ გუნდებს ფინალამდე ქულათა უკიდურესი მინიმუმი დააკლდათ. თუმცა, დამარცხებული გუნდებიც აღიარებდნენ, რომ ჟიურიმ ნამდვილად ღირსეული და დამსახურებული გუნდები შეარჩია.

აქვე გეტყვით, რომ კონკურსის ორგანიზატორებმა დამატებით გადასაყვან სამ სავარუდო სკოლის გუნდების კანდიდატებს შორის სამეგრელოს ერთ-ერთი საუკეთესო გუნდი, ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის სოფელ ორულუს სკოლის გუნდიც შეიყვანეს და საკმაოდ დიდი შანსია, რომ „ბედნიერ სამეულს“ შორის ორულუს სკოლაც იყოს.

სამეგრელო-ზემო სვანეთის რეგიონული ტურის გამარჯვებული გახდა ოკუპირებული აფხაზეთის, გალის რაიონის, სოფელ თაგილონის სკოლა. გამარჯვებით გახარებულმა გალელმა ბავშვებმა სიხარული და მადლიერება აფხაზური ნაციონალური ცეკვით გამოხატეს და ზუგდიდში ემოციების ცეცხლი დაანთეს. ნიკო კეცხოველის სახელობის კონკურსის ორგანიზატორებს დიდი იმედი აქვთ, რომ თაგილონის სკოლა 21 მარტს თბილისშიც ღირსეულად წარმოაჩენს თავს და დაამტკიცებს, რომ აფხაზეთის სკოლების მოსწავლეების მაღალ შესაძლებლობებს წინა ვერანაირი ოკუპაცია ვერ დაუდგება!

თაგილონის სკოლის გარდა, 21 მარტს ფინალში ასევე ვიხილავთ სვანეთის სოფელ მულახის გუნდს, რომელმაც ყველას დიდი სიმპათია და სიყვარული დაიმსახურა, სოფელ ეწერის ლეგენდარულ სკოლის გუნდს, რომელმაც გასულ წელს იმდენი ერთმანეთზე საუკეთესო გარემოსდაცვითი აქტივობა განახორციელა, რომ მათ მიერ წარმოდგენილ 5-წუთიან პრეზენტაციაში ამ ყველაფრის მხოლოდ მცირე ნაწილი ჩატიეს და სოფელ ხეთის სკოლა, რომლის ერთ-ერთი ლიდერი, კოლხური ბზის ცნობილი დამცველი – სანდრო ნარსია თამამად შეიძლება ითქვას, რომ უკვე შემდგარი გარემოს დამცველია.

რეგიონული ტურები 5 მარტს, თელავში, კახეთში დასრულდა. 21 მარტს ჩვენი ქვეყნის დედაქალაქ თბილისში, ტყის საერთაშორისო დღეს, კონკურსის დასკვნითი, ფინალური ტური გაიმართება, სადაც მონაწილეობას მთელი საქართველოდან შერჩეული 23 საუკეთესო სკოლა მიიღებს.

კონკურსის ორგანიზატორები არიან: CENN, გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო და განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო. ინიციატივ ხორციელდება პროექტის, ტყის მდგრადი მართვა საქართველოში ფარგლებში ავსტრიის თანამშრომლობა განვითარებისთვის (ADC) ფინანსური მხარდაჭერით.

ლევან სებისკვერაძე

დიდი და პატარა კლასელები

მამაჩემმა და მისმა მეგობარმა ამასწინათ ერთი კლასელი გაიხსენეს, მესამე თუ მეოთხეკლასელი ბიჭი, რომელსაც მამის თოფი გაუვარდა და მძიმედ დაჭრილი ვერ გადაარჩინეს. სევდიანი ამბავი იყო: ორმოცდაათს გადაცილებული კაცები როგორ იგონებდნენ ღრმა ბავშვობაში დაღუპულ ადამიანს, ვისაც, წესით, ბედი რომ ჰქონოდა, მათ წლოვანებამდე მაინც უნდა მოეყარა და მათსავით ცოლ-შვილიც შეიძლებოდა ჰყოლოდა. ბევრი აღმართი უნდა დაეძლია და ბევრ თავდაღმართზე დაშვებულიყო, ის კი პირველივე ხიფათს ზედ შეადნა სანთელივით. ისეთმა ხიფათმა მოძებნა, უფრო დიდი ასაკის ხალხს რომ აეკიდება ხოლმე. ცოდვილების საძებრად გამოსული გზააბნეულ ბალღს წააწყდა და გაიყოლა.

უნახავი შვილთაშვილი

მინდოდა ბაბუაჩემს ჩემი შვილი ენახა – თავისი პირველი შვილთაშვილი, რომლის დაბადებასაც მოესწრო, მაგრამ ვერ შევძელი მისთვის ეს სიხარული პირადად გამეცნო, ნიკო სოფელში წამეყვანა. რამდენიმე თვით დავიგვიანე. მძიმე განცდაა, როცა შენთვის ძალიან ძვირფასი ადამიანები ვერასდროს შეხვდებიან ერთმანეთს.

საფლავში მიმაქვს…

რომ ამბობენ, რაც გაქვს, წუთისოფელში დახარჯე, იმქვეყნად რას წაიღებო, არაა მთლად მართალი. მჯერა და ვერავინ გადამარწმუნებს, რომ არიანე ჭანტურიამ მთელი თავისი ნიჭი, უნიკალური მეხსიერება და გამოცდილება საფლავში წაიღო, იმიტომ კი არა, რომ აქ ღირსეული მემკვიდრე არ დარჩა. არა! სულ რომ ბეჯითი სტუდენტების არმია ჰყოლოდა, ვერ წარმომიდგენია მისი შეცვლა, მისი გამეორება ვინმეს შეძლებოდა. განუმეორებელიო, რომ იტყვიან, კი გაცვდა ეს სიტყვა, მაგრამ არიანე ჭანტურიასთვის ზედმიწევნით მისადაგებული იყო.

ფოტო ფოიეში

ნაცნობისგან გამიგია: ავარიაში დაიღუპა უნიჭიერესი და ძალიან წესიერი ბიჭი – მასწავლებლებსაც რომ უყვართ, ბეჯით კლასელებსაც და ისეთებსაც, მაინცდამაინც სწავლისთვის რომ არ იდებენ თავს. ყველას დასწყდა გული და ამ მწუხარების გამოსახატად მოსწავლეებმა გადაწყვიტეს სკოლის შესასვლელში დაღუპულის ფოტო გამოეკრათ.

მათ გადასარწმუნებლად დირექტორის ვერც ერთმა არგუმენტმა ვერ გაჭრა. ცხელ კვალზე ტრაგედიას შეუძლია იოლად დაჯაბნოს საღი აზრი და რაციონალური მსჯელობა. მოსწავლეები (განსაკუთრებით გარდაცვლილის კლასელები) აგრესიულად მოითხოვდნენ ფოტოს გამოქვეყნებას.

კონფლიქტი ქართულის მასწავლებლის ერთმა ჯადოსნურმა ფრაზამ განმუხტა, რომელიც მან ამბოხებულ მოსწავლეებს უთხრა, – ვიცი, ბრაზობთ, სურათის ჩამოკიდების უფლებას რომ არ გაძლევენ, მაგრამ მერწმუნეთ, დრო რომ გავა, იმ ფოტოს ჩამოხსნა მოგვიწევს და გული მაშინ უფრო მეტად დაგვწყდებაო.

ერთ ასაკში

ის კია ბებერი, ძველი და შებერტყილი, მაგრამ ჩემთან რომ მოვა, მინდა ჩემი ასაკის იყოს, და ისეთი მიმზიდველი, როგორც ნინო კირთაძეა, სიკვდილის როლს რომ თამაშობს „მეტეოიდიოტში“ (ნანა ჯორჯაძის ფილმი).

ჩემი ასაკის ხალხთან არასდროს მიჭირდა საერთო ენის გამონახვა, და თუ ძალიან მოვინდომებ, იქნებ ჩემი ასაკის სიკვდილთანაც ერთი-ორი სიტყვის გაცვლა შევძლო. საინტერესოა, მას რა ეხსომება ან მე რით გავაკვირვებ; იდუმალ რაღაცებზე ვკითხავ, თუ აქეთ ჩამეძიება, ამხელა კაცმა მანქანის ტარება რატომ არ იციო; ეჭვი მაქვს, ბოლომდე ვერც ის ამიხსნის, რატომ ჩავაბარე იურიდიულ ფაკულტეტზე, რადგან ფილოლოგიურზე რატომ არ ჩავაბარე, მე თვითონაც კარგად ვიცი; იმასაც გავახსენებ, იქამდე რომ ბევრჯერ შევხვედრივართ და ერთი განსაკუთრებით მახსოვს – ენაარეულმა და ხელ-ფეხმოწყვეტილმა ოპერაციის წინ ჩემს ძმას რომ ვუჩურჩულე, – თუ ასეთი დავბრუნდი, ევთანაზია გამიჩალიჩე-მეთქი; და ბოლოს იქნებ სექსითაც დავკავდეთ მე და ჩემიტოლა სიკვდილი, როგორც დათო (მერაბ ნინიძე) შვრება იმავე „მეტეოიდიოტში“…