კვარტა-კვინტური წრე ის თემაა, რომლის ათვისება მოსწავლეებს, წესისამებრ, უჭირთ. ტონალობებში ცუდი ორიენტირების გამო მოსწავლემ ხშირად არც კი იცის, რომელ ტონალობაში უკრავს და ეს მუსიკალური ნაწარმოების უშეცდომოდ გარჩევას ართულებს. ბუნებრივია, კვარტა-კვინტური წრის ათვისებამდე ჯერ საგასაღებო ნიშნებს უნდა გავეცნოთ. ამ საკითხზე უფრო დაწვრილებით ერთ-ერთ ჩემს ადრინდელ წერილში „თეთრისა და შავის საიდუმლო“ (II ნაწილი) ვილაპარაკე.

უნდა ვიცოდეთ, რომ საგასაღებო ნიშნების გამოჩენას განსაზღვრული კანონზომიერება და თანმიმდევრობა ახასიათებს. ამ კანონზომიერების გამოსავლენად ყველა ტონალობა მწკრივად უნდა განვალაგოთ საგასაღებო ნიშნების მატების მიხედვით.

მუსიკის თეორიის შესწავლისას გვხვდება ისეთი საკითხებიც, რომლებშიც კარგად უნდა გავერკვიოთ და ისეთებიც, ლექსივით რომ უნდა დავიზეპიროთ (არ იღელვოთ, ტონალობის საკითხი ადრე თუ გვიან, სურვილიდა მიუხედავად, მექანიკურად მაინც დაგვამახსოვრდება).

მაგალითად, ქვემოთ მოცემული ნიშნების თანმიმდევრობა დასაზეპირებელია:

დიეზების თანმიმდევრობა: ფა, დო, სოლ, რე, ლა, მი, სი.

ბემოლების თანმიმდევრობა: სი, მი, ლა, რე, სოლ, დო, ფა.

შეამჩნევდით, რომ დიეზებისა და ბემოლების ერთი და იგივე თანმიმდევრობა ორმხრივად (წაღმა და უკუღმა) იკითხება: ერთ მხარეს – მარჯვნივ – დიეზებია, ხოლო საპირისპირო მხარეს – მარცხნივ – ბემოლები. სანოტო სისტემაზე ისინი ასე გამოიყურება:

საგასაღებო ნიშნების თანმიმდევრობის გამოჩენის წესი ეფუძნება წმინდა კვინტებით ანუ 3,5 ტონით ზევით გადათვლის პრინციპს. მაგალითად, დიეზებიან ტონალობაში პირველი ნიშანია ფა (დიეზი). მეორე – დო (დიეზი), მესამე – სოლ, შემდეგ – რე, ლა, მი და სი – ერთმანეთისგან წმინდა კვინტით დაშორებული. შედეგად, თუ ტონალობაში ერთი დიეზი გვხვდება, ის აუცილებლად ფა დიეზი იქნება. თუ ორი – ფა და დო. თუ სამი – ფა-დო-სოლ დიეზები და ა.შ.

რაც შეეხება ბემოლიან ტონალობებს, წესი იგივეა, მხოლოდ გადათვლას ვახდენთ წმ. კვინტებით ქვევით (ან წმ. კვარტებით ზევით). პირველი ნიშანია სი (ბემოლი). მეორე – მი (ბემოლი), მესამე – ლა, შემდეგ – რე, სოლ, დო და ფა – ერთმანეთისგან წმინდა კვინტებით დაშორებული. ტონალობაში თუ ერთი ბემოლი შეგვხვდა, ეს აუცილებლად სი ბემოლი იქნება, თუ ორი – სი და მი, თუ სამი – სი-მი-ლა ბემოლები და ა.შ.

ახლა საინტერესოა ტონალობაში ალტერაციის ნიშნების რაოდენობის დადგენა. მეთოდი ასეთია: დიეზიანი მაჟორული ტონალობის უკანასკნელი დიეზი ტონიკაზე ერთი ნოტით ანუ ნახევარი (0,5) ტონით დაბლა უნდა მოვიაზროთ. მაგ., სოლ მაჟორში ასეთი დიეზი ერთია – ფა. მაგრამ როგორ დავადგინოთ დიეზები მრავალნიშნიან ტონალობაში? მაგალითად, სი მაჟორში ნიშნების განსაზღვრისთვის დიეზები თანმიმდევრული წესით, რიგრიგობით უნდა გადავთვალოთ: ფა – დო – სოლ – რე, – ვიდრე არ მივაღწევთ ტონიკაზე ნახევარი ტონით დაბალ ნოტს. ეს ნოტი იქნება ლა დიეზი ანუ მეხუთე საგასაღებო ნიშანი. დავადგინეთ, რომ სი მაჟორში სულ ხუთი ნიშანია (ფა, დო, სოლ, რე და ლა დიეზები).

იმედია, დაგვამახსოვრდა წესი, რომ უკანასკნელი დიეზი ყოველთვის ტონიკაზე ნახევარი ტონით ქვევით მდებარეობს.

ახლა – უშუალოდ ტონალობებზე

შეგახსენებთ, რომ ტონალობ არის ტონიკისა (I საფეხური) და კილოს ურთიერთკავშირია. ყველა ტონალობისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭება სწორედ ამ ორ უმთავრეს კომპონენტს – ტონიკასა და კილოს. ანუ კილოს განსაზღვრულ სიმაღლეს ტონალობა ეწოდება.

ბგერათა რიგის ნებისმიერი საფეხური შეიძლება აღებულ იქნეს კილოს ტონიკიდან. ამის კვალობაზე, მივიღებთ ამა თუ იმ მაჟორულ ან მინორულ ტონალობას, ხოლო მისი სახელწოდება ტონიკისა და კილოს საფეხურების შეერთებით მიიღება. მაგ., დო მაჟორი, რე მინორი, ლა მაჟორი და ა.შ.

უნდა ვიცოდეთ, რომ მუსიკაში გამოიყენება 30 ტონალობა: 15 მაჟორული და 15 (მაჟორულის პარალელური) მინორული.

ამ 30 ტონალობიდან ორი – დო მაჟორი და ლა მინორი – უნიშნოა, 14 – დიეზიანი (7 მაჟორული და მათი პარალელური 7 მინორული) და 14 – ბემოლიანი (ასევე 7 მაჟორული და 7 მინორული). ასე რომ, ტონალობების აღნიშვნისთვის შეიძლება დაგვჭირდეს დიეზებისა და ბემოლების 0-დან 7-მდე საგასაღებო ნიშანი.

ადვილი დასამახსოვრებელია, რომ დო მაჟორს და ლა მინორს ნიშნები არ გააჩნია. დო დიეზ მაჟორსა (პარალელურ ლა დიეზ მინორში) და დო ბემოლ მაჟორში (პარალელურ ლა ბემოლ მინორში) კი მაქსიმალური რაოდენობის, შვიდ-შვიდი დიეზი და ბემოლია.

რა არის კვარტა-კვინტური წრე, რისთვის არის საჭირო და როგორ გამოვიყენოთ? ეს ტონალობათა ორმხრივი თანმიმდევრობაა, რომელიც მათ ნათესაურ კავშირთა ხარისხს ასახავს. გამოისახება წრეწირით, რის გამოც მიიღო კიდეც სახელწოდება.

მაჟორული ტონალობები და მათი პარალელური მინორები კვინტურ წრეზე თანმიმდევრობით არის განლაგებული. წრეზე საათის ისრის მიმართულებით მოძრაობისას ყოველი მომდევნო მაჟორული ტონალობის ტონიკა წინამავლისგან წმინდა კვინტით ზევით მდებარეობს (სოლ, რე, ლა და ა.შ.) გასაღებთან თითო დიეზის დამატებით. საათის ისრის საპირისპიროდ ანუ ქვევით მოძრაობისას ინტერვალი წმინდა კვინტას შეადგენს (ფა, სი ბემოლ, მი ბემოლ და ა.შ.) გასაღებთან თითო ბემოლის დამატებით. ანუ წმინდა კვინტით ზევით მოძრაობის გაგრძელებით წარმოიქმნება ახალ-ახალი ტონალობები დიეზების რაოდენობის თანდათანობითი ზრდით, ხოლო ქვევით მოძრაობის გაგრძელებით – ახალი ტონალობები ბემოლების რიცხვის ზრდით.

რაც შეეხება კვარტულ წრეს, ბემოლიანი ტონალობები ერთმანეთს სწორედ კვარტული წრით უკავშირდება მხოლოდ აღმავალი მიმართულებით ანუ წმ. კვარტით ზევით. დო-დან კვარტა არის ფა (ფა მაჟორი) ერთი საგასაღებო სი ბემოლ ნიშნით. კვარტული ინტერვალით ზევით სვლას თუ გავაგრძელებთ, კვარტული წრის სქემას მივიღებთ.

2012 წლის 21 ივლისს პირველად გადავკვეთე ატლანტიკის ოკეანე და ფეხი დავდგი ამერიკის კონტინენტზე. იმ წელს ვაშინგტონში ქიმიის საერთაშორისო 44-ე ოლიმპიადა ტარდებოდა. ეს ჩემი (და ზოგადად ჩვენი ქვეყნის) პირველი შეხება იყო ამ უაღრესად გრანდიოზულ ღონისძიებასთან –  ოლიმპიადის წესების თანახმად ახალ წევრს წინა წლის დეკემბერში  დამკვირვებლის სტატუსი მოგვანიჭეს.

გუშინდელი დღესავით მახსოვს ოლიმპიადის ბოლო დღე. ორგანიზატორებმა დელეგატებს კითხვარი დაგვირიგეს ჩვენი შეხედულებების დასაფიქსირებლად. ანკეტა მეტად სტანდარტულ და მარტივ კითხვებს შეიცავდა, თითოეულზე დიდი ფიქრის გარეშე და მიღებული განცდების შესაბამისად  რომ უნდა უპასუხო კალმის ერთი მარტივი მოსმით. თუმცა ბოლო კითხვამ ძალიან ჩამაფიქრა. „შესაძლებელია თუ არა თქვენმა ქვეყანამ უმასპინძლოს მომავალში IChO-ს“ – დაახლოებით ასე ჟღერდა კითხვარის ბოლო აკორდი. ალბათ ხუთ წუთზე მეტი მოვანდომე პასუხის გაცემას. პასუხზე, ფიქრთან ერთად, მცირე ხნით ფიქრებმა გამიტაცა, მაგრამ თვით ოცნებაშიც კი შეუთავსებლად მომეჩვენა ჩვენი  პატარა ქვეყანა და ასეთი დიდი ღონისძიება. და ის იყო, რომ აღნიშვნის ნიშანი უნდა დამესვა “NO”-ს წინ დახატულ პატარა კვადრატში, რომ თითქოს ყურში ვიღაცამ ჩამჩურჩულა: „სამყაროში თეორიულად შეუძლებელი არაფერია!“. მართლაც, თეორიულად ხომ ყველაფერი შესაძლებელია. ზოგადად, მომავალში გვეკითხებიან… მომავალშიო… არა ხვალ, არა შემდეგ წელს ან იმის იქით… სადღაც ბუნდოვან მომავალში… ოდესღაც.. და ასე ღრმა ფიქრებში ჩაძირულმა გულდასმით დავსვი რომაული ხუთიანის მსგავსი ნიშანი “YES”-ის წინ.

მას შემდეგ მხოლოდ ოთხმა წელმა განვლო და ის მისტიური მომავალი რეალობად იქცა – საქართველო ექსტრაორდინარული IChO-2016-ს მასპინძელ ქვეყნად გამოცხადდა!.

რატომ ექსტრაორდინარული? ზოგადად, ოლიმპიადის წესდების თანახმად,  მასპინძლობის მსურველმა ქვეყანამ განაცხადი მინიმუმ  სამი წლით ადრე უნდა შეიტანოს ოლიმპიადის სამეთვალყურეო კომიტეტში. განაცხადის შეტანას მოსდევს განხილვები, კენჭისყრა, გადაწყვეტილება, შემდეგ კი სამი წლის განმავლობაში მუდმივი მოხსენებები ოლიმპიადისათვის მზადების შესახებ… სწორედ ამიტომ დღეს უკვე 2021 წლამდეა ცნობილი მასპინძელი ქვეყნები.

2016 წლის ოლიმპიადა პაკისტანში იყო დაგეგმილი, მაგრამ სამეთვალყურეო კომიტეტის თებერვლის თვის დაგეგმილი ვიზიტის შემდეგ ოლიმპიადა ჩაშლილად გამოცხადდა. ოლიმპიურმა კომიტეტმა სასწრაფო წესით დააგზავნა კითხვა-მოწოდება წევრ ქვეყნებში – რომელიმე მათგანი ხომ არ ითავებდა ოლიმპიადის ჩატარებას. ცხადზე ცხადი იყო, რომ 2016 წლის ოლიმპიადა ჩავარდნის პირას იყო. წერილის გაგზავნასაც ფორმალური დატვირთვა უფრო ჰქონდა, ვიდრე რეალური მოლოდინი. მაგრამ ამ ქვეყნად მოულოდნელობას  რა დალევს. როგორც ოლიმპიადის ჩავარდნა იყო წარმოუდგენელი (1968 წლიდან მსგავსი პრეცედენტი არ ყოფილა), ისე ოლიმპიადის ჩატარებაზე განაცხადის გაკეთება ისეთი პატარა ოლიმპიადის ახალი წევრი ქვეყნისგან, როგორიც საქართველოა. მაშინდელი განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის თამარ სანიკიძის გადაწყვეტილება პრაქტიკულად გმირობის ტოლფასი იყო.

ოლიმპიადის დაწყებამდე სამი თვე იყო დარჩენილი. საბედნიეროდ, პატარა ქვეყნებს, მდიდარ და დიდ ქვეყნებთან შედარებით, ნაკლები ბიუროკრატია აქვთ.  ჩვენ მნიშვნელოვნად ნაკლები აღმოგვაჩნდა ბიუროკრატია და ამან გადამწყვეტი როლი ითამაშა ასე მცირე დროში ოლიმპიადის ორგანიზებაში.

განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსთან სასწრაფოდ შეიქმნა საკოორდინაციო საბჭო თამაზ მარსაგიშვილის თავმჯდომარეობით, რომლის შემადგენლობაში შევიდნენ პრაქტიკულად ყველა სამინისტროს წარმომადგენლები. ოლიმპიადის ორგანიზება უამრავ ვალდებულებას აკისრებს ქვეყანას სავიზო რეჟიმის, უსაფრთხოების, ჯანდაცვის   და ა.შ.  კუთხით. ამიტომ აღნიშნულ საკოორდინაციო საბჭოსთან ერთად განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო პრაქტიკულად მთლიანად ოლიმპიადის ორგანიზებაში ჩაერთო  (ლ. საღინაძე, ი. ტუსკია, დ. მოდებაზე, ზ. ხუციშვილი…). შოთა რუსთაველის ეროვნულ სამეცნიერო ფონდში შეიქმნა საორგანიზაციო  კომიტეტი (თავმჯდომარე გიორგი ჟღენტი, ფინანსური მენეჯერი მალხაზ ხოფერია, კოორდინატორი ელიზბარ ელიზბარაშვილი, სამეცნიერო ნაწილის სუპერვაიზერი გია ხატისაშვილი, მდივანი ნათია ოჩხიკიძე და სხვები), რომელმაც იტვირთა უშუალოდ ოლიმპიადის ორგანიზების პრაქტიკული ღონისძიებები. ჩამოყალიბდა ყოველდღიური საინფორმაციო ბიულეტენის სარედაქციო ჯგუფი (ნ. ინგოროყვა, ნ. მაჭარაშვილი, მ. ელიზბარაშვილი).

პარალელურად საერთაშორისო სამეთვალყურეო საბჭოს მიერ შეიქმნა მრჩეველთა საბჭო გაბორ მაგიარფალვი (უნგრეთი), ალექსანდრ გლადილინი (რუსეთი), მანფრედ კერჩბაუმერი (ავსტრია), ვოლფანგ ჰამპე† (გერმანია), გია ხარისაშვილი (საქართველო), კიაპისი (აშშ), იგრარ ნაზაროვი (აზერბაიჯანი), პიტერ ვოთერსი (დიდი ბრიტანეთი) და ელიზბარ ელიზბარაშვილი (საქართველო) შემადგენლობით,    რომელსაც დაევალა თეორიული და პრაქტიკული ამოცანების შედგენა, ტესტირება და საგამოცდო სივრცის მომზადებაზე კოორდინირება. სამწუხაროდ, ამ შემადგენლობას ქიმიის ოლიმპიადის ერთ-ერთი პატრიარქი პროფ. ვოლფანგ ჰამპე მოულოდნელად გამოაკლდა.

სამეცნიერო კომიტეტის შემადგენლობაში შედიოდნენ პეტერ ბოლგარი (უნრეთი), მარტონ ბოროსი (უნგრეთი), კახა დიდებულიძე (საქართველო), ნატალია დიაჩენკო (რუსეთი), პერტ ჰოლჟაუსერი (ჩეხეთი), დმიტრო კანდასკალოვი (უკრაინა), რევაზ კორაშვილი (საქართველო), ბერტალან კოვაჩი (უნგრეთი), სავიტა ლადაგე (ინდოეთი), გაბორ ლენტე (უნგრეთი), ელენე ლუკოვსკაია (რუსეთი), ანდრეი მარინჩუკი (რუსეთი), კატალინ ოჟი (უნგრეთი), დორა პალია (უნგრეთი), ანდრეი შვედი (ბელარუსი), ნადინე ჟეპანსკი (აშს), თომას ვოროსი (უნგრეთი).

მრჩეველთა საბჭოში განსახილველად შემოვიდა 28 ამოცანა, რომელთა შედგენაში მონაწილეობას იღებდნენ სამი კონტინენტის წარმომადგენლები. მოცემული ამოცანებიდან თეორიული ტურისათვის დავალებები შეირჩა ფარული კენჭისყრით ავტორთა ვინაობის გარეშე.

10-12 მაისს საქართველოს ესტუმრა სამეთვალყურეო საბჭოს დელეგაცია გაბორ მაგიარფალვის (IChO-48-ის თავმჯდომარე, უნგრეთი), ალექსანდრ გლადილინი (IChO-48-ის სამეცნიერო კომიტეტის თავმჯდომარე), დუკვან ლი (IChO-47-ის თამვჯდომარე) და იგრარ ნაზაროვი (IChO-47-ის საორგანიზაციო კომიტეტის თავმჯდომარე). მათი ვიზიტის მიზანი იყო ქვეყნის მზადყოფნის, ოლიმპიადის მზადების პროცესის შემოწმება და მასპინძელი უნივერსიტეტის შერჩევა ოლიმპიადის სტანდარტების შესაბამისად. გაიმართა მრავალმხრივი საქმიანი შეხვედრები.  მასპინძელ უნივერსიტეტად შეირჩა საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტი. მათ ვიზიტს მოუთმენლად ელოდა პრაქტიკულად ყველა ქვეყანა. ხომ არ განმეორდება ყარაჩის ვიზიტის შედეგები? რა გადაწყვეტილებას მიიღებს კომიტეტი? ამიტომ სტუმართა დელეგაციამ სამეთვალყურეო საბჭოს სხდომა აქვე ჩაატარა და ოლიმპიადის წევრ ქვეყნებს გაუგზავნა ოფიციალური ნოტა, რომლითაც დაადასტურა, რომ საქართველო აკმაყოფილებდა დადგენილ სტანდარტებს და ასე ნანატრი ოლიმპიადა 2016 წელს შედგებოდა. გაბორ მაგიარფალვი არაოფიციალურ წერილში აღნიშნავდა, რომ ჩვენ ყველას გვქონდა ექსტრაორდინალური ოლიმპიადის მოლოდინი და 2016 წელს მართლაც ექსტრაორდინალური იქნება, ოღონდ კარგი გაგებითო. ქართულმა მხარემ დაუჯერებელი რამ ჩაიდინა, რაც დაუღალავი და კოორდინირებული შრომის შედეგი იყო.

ოლიმპიადის დაწყებამდე ორი კვირით ადრე საქართველოში ჩამოვიდნენ სამეცნიერო კომიტეტის წევრები.  კომიტეტის ქართულ მხარესთან ერთად მათ  უნდა მოემზადებინათ საგამოცდო საკითხები და ოთახები. კომიტეტის ქართული მხარის უმეტესობას საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტის სტუდენტები წარმოადგენენ, რომელთაც უზარმაზარი წვლილი შეიტანეს ოლიმპიადის სათანადოდ ორგანიზებაში – საგამოცდო ოთახებისა და ლაბორატორიების მომზადებაში თუ ტესტირებაში. პარალელურად სხვადასხვა უნივერსიტეტის სტუდენტებიდან შეირჩა 80-მდე გიდი, რომელთა მეთვალყურეობის ქვეშ ოლიმპიადის მონაწილე მოსწავლეებმა გაატარეს მთელი 10 დღე საქართველოში. მათ, სხვა ოლიმპიადებიდან განსხვავებით, სტუმრებისათვის მოამზადეს პატარა ვიდეო მიმართვებიც, რომელმაც დიდი მოწონება დაიმსახურა და ოლიმპიადის ისტორიაში სიახლედ იქნა აღიარებული.

ოლიმპიადა 23 ივლისს გაიხსნა საზეიმო ვითარებაში რუსთაველის ეროვნულ თეატრში და მასში 69 ქვეყნის 516 წარმომადგენელი (67 მთავრი მენტორი, 66 მენტორი, 62 სამეცნიერო დამკვირვებელი, 264 მოსწავლე, 24 სტუმარი და 33 სამეცნიერო კომიტეტის მოწვეული წევრი) იღებდა მონაწილეობას. სამწუხაროდ, ავსტრიამ, ბელგიამ, კანადამ, კუბამ, ირლანდიამ, პორტუგალიამ, თურქეთმა, ვენესუელამ და მონტენეგრომ ვერ შეძლო მონაწილეობის მიღება. ზოგიერთ ქვეყანას ცნობილმა ტერაქტების სერიამ შეუშალა ხელი, ზოგმა კი ფინანსების მოძიება ვეღარ მოასწრო, რადგან პაკისტანში ოლიმპიადის ჩაშლის შემდეგ ჩათვალეს, რომ ოლიმპიადა 2016 აღარ შედგებოდა.

ოლიმპიადა ძირითადად დაფინანსებულ იქნა სახელმწიფოს მიერ, თუმცა ჰყავდა კერძო ადგილობრივი თუ საერთაშორისო სპონსორებიც ლიბერთი ბანკის, ნავთობ კომპანია “Gulf Georgia”-ს,  IUPAC-ის, იაპონიის ქიმიური საზოგადოების, კორეის ქიმიური საზოგადობის, ფარმაცევტული კომპანიების Gedeon Richter Co -სა და  Servier Co.-ს, CAS-ის, Intel-ის, UGT-ის, HP-ის, Hewlett Packard Enterprise-ის სახით, ხოლო ოლიმპიადის ორგანიზატორები იყვნენ საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო, შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდი, საქართველოს პროფესიონალ ქიმიკოსთა ასოციაცია და საქართველოს აგრარული უნივერსიტეტი (ოლიმპიადის მასპინძელი).

ოლიმპიადამ 10 დღე გასტანა. ამ  მოსწავლეებმა პრაქტიკული და თეორიული ტურის ამოცანები შეასრულეს, ხოლო თავისუფალ დროს მოინახულეს  საქართველოს ისტორიული და ღირსშესანიშნავი ადგილები. ოლიმპიადის წესებიდან გამომდინარე 170 მოსწავლე დაჯილდოვდა მედლებითა (30 ოქრო, 57 ვერცხლი, 83 ბრინჯაო) და 9 სპეციალური სიგელით. პრიზიორებს შორის იყო საქართველოს ნაკრების წევრი, კომაროვის სახელობის სკოლის მე-11 კლასის მოსწავლე საბა თავდგირიძე, რომლის ბრინჯაოს მედალი სამი წლის სტაჟის მქონე ქვეყნისათვის უდავოდ დიდი წარმატებაა.

ყველა მედალოსანმა მიღწეული წარმატების შესახებ უშუალოდ დაჯილდოებაზე შეიტყო. ამიტომ ყოველი გამოცხადებული გვარის შემდეგ დარბაზში ოვაციების და ტაშის ხმა ისმოდა, მაგრამ საქართველოს ნაკრების მედლის გამოცხადებაზე მთელი დარბაზის ყიჟინა გაისმა, ნიშნად ერთგვარი მადლიერებისა მასპინძელი ქვეყნისადმი. დახურვის ცერემონიალზე სტუმრებს სიტყვით მიმართა პრემიერ მინისტრმა გიორგი კვირიკაშვილმა. ოლიმპიადის ისტორიაში ეს მეორე შემთხვევა იყო, როცა ოლიმპიადის მუშაობაში ქვეყნის პირველი პირი იღებდა მონაწილეობას.

რა თქმა უნდა, იყო შეცდომებიც, იყო ჩავარდნებიც… ასეთი მასშტაბის ღონისძიება სხვაგვარად წარმოუდგენელია, მაგრამ მთლიანობაში ოლიმპიადა შედგა. შედგა სტანდარტების სრული დაცვით. იმას, რასაც სხვა ქვეყნები სამ წელში აკეთებენ, აქ სამ თვეში მოხერხდა.

დაბოლოს, ალბათ, ოლიმპიადის შესაფასებლად ეს ერთი პატარა ჩანაწერიც გამოდგება, რომელიც საუდის არაბეთის ნაკრების წევრმა მოსწავლემ ომარ ალშანგითმა ოლიმპიადის ვეგ-გვერდზე დაწერა სახლში დაბრუნების შემდეგ:

„ამ წლის დასაწყისში ძალიან შეძრწუნებული და დაბნეული ვიყავი, რადგან მეგონა რომ 2016 წელს ოლიმპიადა აღარ ჩატარდებოდა და ჩემი ბოლო სამი წლის დაუღალავი შრომა წყალში მეყრებოდა. მაგრამ მოგვიანებით სასიხარულო ინფორმაცია მოვიდა, ოლიმპიადა საქართველოში ტარდებაო. თუმცა გულახდილი ვიქნები და ვიტყვი,  არ მქონდა გაგებული, როდესმე ოლიმპიადა რამდენიმე თვეში  ორგანიზებულიყო, მაგრამ რაც შემდეგ ვიხილე, დაუჯერებელი და მოულოდნელი აღმოჩნდა. უმნიშვნელო წვრილმანიდან დაწყებული, მთელი ოლიმპიადით დამთავრებული, ყველაფერი იყო კარგად ორგანიზებული. მე ზედმიწევნით  ვიგემე სასტუმროს, უნივერსიტეტის, საავადმყოფოს  ატმოსფერო. თქვენ ბიჭებო, ყველაფერი  პროფესიონალურად გააკეთეთ  და სულ მცირე, მინდა დიდი მადლობა გადაგიხადოთ,  რომ  მაჩუქეთ  ჩემი ცხოვრების  ლამაზი, გამოწვევებით სავსე და მხიარული პერიოდი.“

„გურული დღიურების“ პოპულარობის შესახებაც გეტყვით.

ამას წინ რამდენიმე გადაცემა მოვისმინე ბოლო პერიოდის ქართულ ბესტსელერებზე და ჩემთვის პატივსაცემ სტუმრებს, მჯერა ,უნებლიეთ დაავიწყდათ ასეთი წიგნის არსებობა, რომლის ტირაჟი ცხადია, რბილად რომ ვთქვათ, არ უნდა ჩამოუვარდებოდეს სხვა დანარჩენი ავტორების ტირაჟს. ძალიან რბილად და თავმდაბლურად რომ ვთქვათ. სტუმრებს დაავიწყდათ, მაგრამ არსებობს ხალხი, ვინც ფიქრობს, რომ ეს შეგნებულად ავიწყდებათ. მათ ვერაფერს ვეტყვი. უბრალოდ მოკლედ მოვყვები სხვებისთვის ამბავს. ტექნიკურ ამბავს. არათვისობრივს.

თუ არ ვცდები, პირველად „გურული დღიურები“ გამოვიდა სადღაც ათას ცალამდე. მანამდე სოციალურ ქსელში ამონარიდების დადებით გამოწვეული ინტერესი სრულიად საკმარისი აღმოჩნდა ამ ტირაჟის გასაყიდად. როდესაც სოციალურ ქსელში სხვადასხვა ადამიანები და მათ შორის ჟურნალისტები უბრალოდ დაინტერესდნენ წიგნით და წიგნი აღარ იყო მაღაზიებში, ამას გარკვეული ტიპის სიუჟეტები მიეძღვნა. მათ შორის იყო ერთ-ერთი დიდი ტელესიუჟეტი, რომელმაც ამ წიგნის ზეპოპულარობა განაპირობა. ამის შემდეგ მეორე ტირაჟი, რომელიც ძალიან დიდი იყო, მგონი მეორე დღეს საერთოდ აღარ იშოვებოდა.
წერის საკითხი აუცილებლად ორ ნაწილად უნდა გავყოთ. პირველ რიგში, ბუნებრივია, საკუთრივ წერასთან დაკავშირებით ადამიანი უნდა მუშაობდეს ძალიან ბევრს. თანამედროვე მწერალი უნდა იყოს მკითხველი და ძალიან აქტიური მკითხველი. სხვანაირად ეს საქმე არ გამოვა. ბუნებრივია, უნდა ეცნობოდეს ყველა ტიპის ლიტერატურას, განსაკუთრებით თანამედროვეს. კარგია, თუ მას აქვს წვდომა უცხოელ ავტორებზე, მათ შორის თუ ორიგინალ ენაზე შეუძლია კითხვა. ასევე, ბუნებრივია, საჭიროა საკუთარი ნიჭის მიზანმიმართული ვარჯიში. ნიჭი, ეს არ არის რაღაც შედეგის განმსაზღვრელი მოცემულობა, მას სჭირდება მუდმივი ვარჯიში.

აი, მეორე ნაწილს რაც შეეხება, აქ უკვე ჩვენ არ უნდა მოგვერიდოს სიტყვების – პიარი, პრომოუშენი და ასე შემდეგ. ძალიან კარგად აქვს დაწერილი აკაკი ბაქრაძეს, რომ მან, ვინც აიღო კალამი, აუცილებლად იგულისხმა მკითხველი. ანუ წარმოუდგენელია, რომ ადამიანი წერდეს და არ გულისხმობდეს მკითხველს. რაც უფრო მეტი იქნება მკითხველი, ბუნებრივია, მას უფრო გაუხარდება. ეს არის ფსევდომანერულობა, თითქოს ვიღაცას არ აინტერესებდეს სხვისი აზრი და მთავარია 5-6 კაცის მოსაზრება, რომელიც მის ირგვლივ ტრიალებს. ამიტომაც ჩვენ უნდა გადავლახოთ სტერეოტიპი, რომ ავტორი არ უნდა იყოს აქტიური საკუთარი შემოქმედების პიარში. სხვანაირად ეს საქმე არ გამოვა. გამომცემელთან მისვლამდე ჩვენ გვაქვს ერთი ძალიან კარგი და მნიშვნელოვანი სიკეთე, რომელიც ძველ ავტორებს არ ჰქონდათ, ეს არის სოციალური ქსელი. სოციალურ ქსელს შეუძლია ბევრი რაღაცის განპირობება, მათ შორის იმისაც, რომ შენი ნაწერი, თუ ხარ ახალგაზრდა და დამწყები, მოხვდეს სხვადასხვა ადამიანებს თვალში და, შესაბამისად, უკვე გაადვილდეს ამ ყველაფრის ბეჭდური სახით პუბლიკაცია.

აშშ-ში ბავშვები საზაფხულო არდადეგების შემდეგ სკოლებში დაბრუნდნენ, ეს კი ნიშნავს, რომ მცირეწლოვანი ამერიკელების მრავალმილიონიანი არმია გააგრძელებს მათემატიკის ამოცანების ამოხსნას, სიტყვების მართლწერის დაზეპირებას და წაკითხული წიგნების შესახებ თემების წერას. სამწუხაროდ, უამრავი კვლევა ადასტურებს, რომ აშშ-ში სკოლები ბავშვებისგან იმაზე მეტ აკადემიურ სამუშაოს ითხოვენ, ვიდრე მათ ასაკშია საჭირო.

2016 წელს გამოქვეყნებულმა კვლევამ, რომლის სახელწოდება დაახლოებით ასეთია: „ხომ არ გადაიქცა საბავშვო ბაღი ახალ პირველ კლასად?“ – აჩვენა, რომ ბოლო წლებში საბავშვო ბაღში მოსიარულე ბავშვები მასწავლებელთა მიერ მართულ აქტივობებზე, მაგალითად, მათემატიკასა და კითხვაზე, მეტ დროს ატარებენ, ვიდრე ხელოვნების, მუსიკის, მეცნიერების გასაცნობ-შესასწავლ და თავად ბავშვების მიერ შერჩეულ აქტივობებზე. არის კი ასეთი აკადემიური ფოკუსი ის, რაც სჭირდებათ ბაღის ასაკის ბავშვებს ან სკოლის პირველკლასელებს?

ზემოთ აღნიშნული კვლევა გარკვევით პასუხობს: „არა“. კვლევის მრავალი დეტალი მოწმობს, რომ სკოლამდელი ასაკის ბავშვებს მეტი დრო სჭირდებათ თამაშისთვის  – ეს აუცილებელია მათთვის, რათა სკოლაში და, საზოგადოდ, მომავალ ცხოვრებაში ნორმალურად შეეძლოთ კომუნიკაცია და თანამშრომლობა თანატოლებსა თუ უფროსებთან.

კვლევის შედეგები იმაზე მიუთითებს, რომ სკოლამდელი ასაკის პატარებს თამაში განსაკუთრებით ეხმარება კითხვისა და წერის სწავლაში. ამერიკული კვლევითი ჟურნალის, American Journal of Play-ს ყოვლისმომცველი ანალიზის თანახმად, კვლევაში ბევრი რამ მეტყველებს იმაზე, რომ თავისუფალ თამაშსა და წერა-კითხვის უნარებს შორის ურთიერთკავშირი ძალიან ძლიერია, რომ თამაში ეხმარება ბავშვებს, ადვილად იცნონ ასოები და რიცხვები, ადვილად აღიქვან სალაპარაკო ენისა თუ დამწერლობის ელემენტები, დაიმახსოვრონ საგნებისა და მათი ჯგუფების ჩამონათვალი. სხვა ანალიზი, რომელიც 2013 წელს გამოქვეყნდა, განიხილავს ისეთი ტიპის თამაშებს, რომლებიც თავად ბავშვების მიერ იმართება (უფროსების მეთვალყურეობით) და მიუთითებს ასეთი თამაშების როლზე მეტყველების განვითარებასა და სიახლეებისადმი ინტერესის გაღვივებაში.

ადრეული სწავლების საგანმანათლებლო პროგრამები, რომლებიც ამ ტიპის სოციალური და ემოციური უნარების განვითარებაზეა ფოკუსირებული, ბავშვებს უკეთეს შემსწავლელებად და უკეთეს მოქალაქეებად ჩამოყალიბებაში ეხმარება. Journal of Psychology-ს მიერ გამოქვეყნებული მეტაანალიზი გვიჩვენებს, რომ ბავშვებს, რომლებიც სოციალური და ემოციური უნარების განვითარების სკოლამდელ პროგრამებში მონაწილეობენ, ნაკლებმოსალოდნელია, განუვითარდეთ ანტისოციალური ქცევა, რაც გულისხმობს წესებისადმი დაუმორჩილებლობას, ფიზიკურ აგრესიას, სიცრუეს, ქურდობას. უფრო მეტიც: თამაში ბავშვებს „არაკოგნიტიური“ უნარების – თვითდისციპლინის, ცნობისმოყვარეობისა და ყურადღების კონცენტრაციის – განვითარებაშიც ეხმარება. ეს უნარები კი აუცილებელია მომავალი ცხოვრებისთვის. ამ სფეროს ერთ-ერთი წამყვანი ექსპერტი ჩიკაგოს უნივერსიტეტიდან, ეკონომისტი, ნობელის პრემიის ლაურეატი ჯეიმს ჰეკმანი[1], თავის ნაშრომში ადასტურებს, რომ მათი როლი გადამწყვეტია სწავლაში, მუშაობაში და ბედნიერ ქორწინებაშიც კი. ჰეკმანის თანახმად, ამ უნარების შეძენას ბავშვი საბავშვო ბაღში და სკოლის დაწყებით კლასებში იწყებს.

ადრეული სწავლების სფეროში ჩატარებული არაერთი კვლევა ადასტურებს, რომ სწორი სწავლება ეხმარება ბავშვებს, დროულად შეიძინონ ისეთი უნარები, როგორებიცაა თვითეფექტურობა, მოტივაცია და სოციალური უნარები. ამ უნარების შესწავლა-განვითარებაზე კონცენტრაცია დიდად ეხმარება ადამიანს როგორც სკოლაში, ისე უკვე ზრდასრულ ასაკშიც.

და მაინც, რას ნიშნავს ეს ყველაფერი? იმას, რომ არც ისე მნიშვნელოვანია, თქვენს შვილს შეეძლოს ანბანის ასოების ზეპირად ჩამოთვლა ან საბავშვო ბაღში ელემენტარული არითმეტიკული განტოლებები დააზეპირებინონ.

„ნიუ-იორკ თაიმსის“ ბესტსელერების სიის ერთ-ერთი ავტორის, რობერტ ფალჯემის (Robert Fulghum), გახმაურებულ წიგნს „ყველფერი, რაც მჭირდებოდა, საბავშვო ბაღში ვისწავლე“ მკითხველი მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანაში ჰყავს. ფალჯემის წიგნი საბავშვო ბაღში მიღებული გაკვეთილების ჩამონათვალით იწყება: „ყველაფრის გაზიარება“, „ბოდიშის მოხდა, თუ ვინმეს ატკინე“ და „მზად იყავი გაკვირვებისთვის“. ფალჯემი არ არის მეცნიერი, მაგრამ კვლევები მოწმობს, რომ მისი თეზისები, ჩამოყალიბებული სამი დეკადით ადრე, სწორი იყო: საბავშვო ბაღში ბავშვები უნდა სწავლობდნენ იმას, რაც მომავალი ცხოვრებისთვის სჭირდებათ.

რობერტ ფალჯემი ერთგან წერს: „მე მჯერა, რომ წარმოასახვა უფრო ძლიერია, ვიდრე ცოდნა, მითი უფრო მძლავრია, ვიდრე ისტორია, ოცნებას უფრო მეტი ძალა აქვს, ვიდრე ფაქტებს. იმედი ყოველთვის ჯაბნის გამოცდილებას. მჯერა რომ სევდას ყოველთვის დაამარცხებს სიცილი და დარწმუნებული ვარ, რომ სიყვარული სიკვდილზე უფრო ძლევამოსილია“.

მოამზადა ლევან ალფაიძემ

წყარო: https://www.psychologytoday.com/blog/evidence-based-living/201610/what-do-early-learners-need-most-play

[1] ჯეიმს ჰეკმანი (James Heckman) – ამერიკელი პროფესორი, 2000 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატი ეკონომიკაში. მისი სამეცნიერო კვლევები ეხება ძირითადი სოციალური და ეკონომიკური პრობლემების მიზეზთა შესწავლას,  ქონებრივ და სოციალურ უთანასწორობას, სოციალურ მობილურობას, დისკრიმინაციას, უნარების ჩამოყალიბებასა და რეგულირებას, ამ პრობლემების შეფასებასა და მათი გადაჭრის ალტერნატიულ სტრატეგიებს.

ამაზე ადრეც ვწერდი – ერთგვარი აზარტია, დროით და მანძილით ერთმანეთისგან დაშორებულ წიგნებში საერთო შტრიხების, ამბების, ხასიათების პოვნა.

უნამუნო-ჯავახიშვილის, მარკეს-ჭილაძისა https://mastsavlebeli.ge/?p=10879 და შოთა ჩანტლაძე-ვუდი ალენის https://mastsavlebeli.ge/index1.php?action=page&p_id=12&id=378 გადაკვეთის წერტილებზე დაწერილი სტატიები შეიძლება გახსოვდეთ კიდეც. ხომ თითქოს გადავსებულია პრესა, ტელევიზია და ელექტრონული სივრცე ყოველდღიური აღმოჩენებით, მაგრამ მაინც გიხარია, რაღაცას შენც რომ მიამატებ. გონებას გიხსნის, თავმოყვარეობას გიკმაყოფილებს, ზოგჯერ აღტაცებულიც ხარ, – მერე რა, რომ ტექნიკურ საგნებში ვერ ბრწყინავდი, ტექნიკას („ტეხნარობას“, როგორც რენე კალანდია იტყოდა) ხომ არსად ისეთი ეფექტი არა აქვს, როგორც ლიტერატურაში.

ერთხელ, წლების წინ, საღამოხანს ჭავჭავაძის გამზირზე უაზროდ მოყიალეს გოგი ანთელავა შემხვდა შვილიშვილთან ერთად. აუზზე დამყავს და შენც თუ ზევითკენ გაქვს გზა, წამოდიო. ბევრ რამეზე ვილაპარაკეთ, შევთანხმდით, რომ ანატოლ ფრანსის ნოველებს მოგვიტანდა ჟურნალისთვის და ისიც მითხრა, მარტენ პაჟის წიგნს ვთარგმნი, თითქმის ბოლოში გავედი და ერთი ძალიან საინტერესო დეტალი აღმოვაჩინეო.

მარტენ პაჟი თავის რომანში „წვიმის შესახებ“ ჩინეთის ერთი იმპერატორის ამბავს გვიყვება, რომელსაც ჭამა ძალიან უყვარდა და ერთხელაც შეჯიბრება გამართა ახალი მზარეულის შესარჩევად. იმპერიის სხვადასხვა კუთხიდან ჩამოვიდნენ ქვაბებით, ხორცით, ხილითა და მწვანილით დახუნძლული მზარეულები. ყველა ცდილობდა იმპერატორის გულის მოგებას, მაგრამ იმას, ბავშობიდანვე საუკეთესო კერძებს დაჩვეულს, უკვე აღარაფერი მოსწონდა, ყველა საჭმელი მობეზრებული ჰქონდა. უცებ მის წინაშე ღარიბულად ჩაცმული მზარეული წარსდგა, ხელში შუშის პატარა ჭურჭელი ეჭირა. „რა გაქვთ ამ შუშაში?“ – ჰკითხა იმპერატორმა. „წვიმის წყალი, თქვენო ბრწყინვალებავ“ – მიუგო მზარეულმა და სახტად დარჩენილ დამსწრეთა თვალწინ თავისი გაწაფული ხელებით მოამზადა ომლეტები, ორცხობილას საფენში შემწვარი წვიმის ნაჭრები, დესერტად კი წვიმის კრემ-ბრიულე.

იმპერატორმა არნახულად მოილხინა, მადლობა გადაუხადა მზარეულს ახალი, უჩვეულო კერძისთვის და… რადგან სურდა, დარწმუნებული ყოფილიყო, რომ მის გარდა ვერავინ ვერასდროს იგემებდა ამ კერძებს, მზარეულის სიკვდილით დასჯა ბრძანა.

აბა, თუ მიხვდები, ვის გავს, ვინ გახსენდებაო, – გამომცდელად, ღიმილით მკითხა ბატონმა გოგიმ.

მეთქი როგორ არა, მეთქი რა მაგარია!

– ხო გავს გამსახურდიას?

ჰო, რაღაცით ნამდვილად ჰგავს იმ მთავარ სიუჟეტს, კონცეფციას, რაზეც „დიდოსტატის მარჯვენაა“ აგებული და ეს ეპიგრაფშივე ჩანს: „ხეკორძულას წყალი მისვამს, მცხეთა ისე ამიგია, დამიჭირეს, მკლავი მომჭრეს, რატომ კარგი აგიგია“. ოღონდ რომანში მკლავის მოჭრის ლეგენდარულ ამბავს ხელისუფალის მარტივი ეგოცენტრული მიზეზი კი არ უდევს საფუძვლად, არამედ მძაფრი ადამიანური ვნებები. სასიყვარულო სამკუთხედი, გადაყენებული ხუროთმოძღვრის ინტრიგები, და ყველაფერი ის, რაც თან სდევს თავისუფალი ხელოვანის წარმატებას: შური, სიძულვილი, მარტოობა.

ამასთან ერთად, მარტენ პაჟის „იმპერატორი“ უზენაესი ხელისუფალია და მწერალს მისი ადამიანური ბუნების ჩვენება არც უნდა და არც სჭირდება; კონსტანტინე გამსახურდიას მეფე გიორგი კი ვაჟკაციც არის და მშიშარაც, კეისარს ებრძვის და ეშინია ხვიარის ფესვებისა, და თავის აღსარებაში არც იმას მალავს, მრავალი ცოდვა რომ მიუძღვის ამქვეყნად როგორც მეფეს, ისე კაცს, მაგრამ ისიც დაეფიცება, რომ თავისი ქვეყნისთვის არასოდეს უღალატია.

კიდევ ერთი დეტალია: იმპერატორი კლავს მზარეულს და მასთან ერთად კვდება წვიმისგან დამზადებული საუცხოო კერძების საიდუმლო; კონსტანტინე გამსახურდიას მეფე გიორგი გასცემს ხუროთმოძღვრისთვის მკლავის მოკვეთის ბრძანებას, მაგრამ არსაკიძის მიერ აგებული სვეტიცხოველი რჩება მარადიული ხელოვნების სიმბოლოდ (სამაგიეროდ, არსაკიძის სიკვდილის შემდეგ კვლავაც აღზევებულ ფარსმან სპარსს მიაქვს საფლავში რკინისმკვნეტელი ხმლების საიდუმლო).

კონსტანტინე გამსახურდია და მარტენ პაჟი – ესეც კიდევ ერთი გადაკვეთის წერტილი. მსგავსებები და ის განსხვავებები, რომლის პოვნის სურვილიც მსგავსების აღმოჩენისთანავე გიჩნდება. ისე, ხომ გახსოვთ, ორი თითქმის იდენტური ნახატი რომ ქვეყნდებოდა გაზეთებში მინაწერით, იპოვეთ ამდენი და ამდენი და ამდენი განსხვავებაო, ვინმემ მართლა უნდა მოიცალოს, ჩამოუაროს ამ ლიტერატურას და ეგ მსგავსებები და გადაკვეთები ამობოჭოს სათითაოდ. შთამომავლობა არ დაუვიწყებდა.

ოქტომბრის ერთ ცივ საღამოს გადაბარგება დაიწყო.

ოქტომბრის იმ ცივ საღამოს მე უკვე ვიცოდი, რომ ამჯერად გული აღარ დამწყდებოდა. ამ კედლებს, ამ ნივთებს, ამ ამბებს მარტივად დავთმობდი, რადგან სახლი უკვე ძალიან დიდი ხანია აღარ მქონდა. დიდი ხანია საკუთარ სხეულში გადავბარგდი და საკუთარი თავი თუ გყავს, ეს ნიშნავს, შინ ხარ.

ამიტომაც ჩემი ყოველი ახალი სახლი, უბრალოდ, ახალი მისამართია.

ძველი მისამართიდან გადაბარგება ცივ, წვიმიან საღამოს დაიწყო. ამ დროს ბერლინი მშვენიერია, მის ბეტონის სხეულს ძალიან უხდება წვიმა.

მარტო ვიყავი ჩემოდნებითა და ჩანთებით. ვფიქრობდი, რომ ხვალიდან წიგნების ყიდვას შევეშვებოდი, რადგან ყოველი ახალი ნაყიდი წიგნი უკვე ბარგია, გადაბარგება კი- რთული, როცა მარტო ხარ. ნივთები პრობლემაა. თუ კითხვა გიყვარს, სჯობს, ესტუმრო წიგნის მაღაზიებს, ბიბლიოთეკებს, ან სულაც ელ. რიდერი იყიდო,- დავასკვენი და ტანი ამტკივდა. წინასწარ.

უარაფრო უნდა იყო, სადა. დაატარებდე შენს თავს ასე მშვენიერს, ასე ჭკვიანს, ასე კეთილს. დაატარებდე საგანგებოდ, ამაზე მეტი ვინ გაგაჩნია, რა გაგაჩნია. ვიჯექი ჩემოდნებზე და ამეებზე ვფიქრობდი.

მერე ანა მოვიდა. მოვკიდეთ ჩემოდნებს ხელი და წავედით.

ანა ჩემი მეგობარია, ბერლინიდან მოშორებით ცხოვრობს. მაინც ჩამოვიდა, იცოდა, მარტო ვიყავი, რა გააჩერებდა. ისე დავმეგობრდით, რომ არც გვიცდია, დავმეგობრებულიყავით. ერთმანეთისთვის თავი არ მოგვიწონებია, ერთმანეთი საგანგებოდ ყავაზე არ დაგვიპატიჟებია, ისეთი უბრალოა ჩვენი მეგობრობა, თითქოს სახლში პიჟამოებით დადიოდე, გაწეწილი.

უჟმური ვარ მე. ის დრო, როცა ამის გამოსწორება შემეძლო, სხვა უსარგებლო თვისებების შეძენას მივუძღვენი. დავრჩი უიმედოდ უჟმური და როგორც ყველა ნამდვილ, სრულფასოვან უჟმურს, მეც მიყვარს წუნკლიანი ამინდები, ბნელი ოთახები, პატარა სივრცეები და ადამიანები, რომლებიც სხვა ადამიანების გაცნობას მხოლოდ იმიტომ არ ცდილობენ, რომ ჰქონდეთ„კონტაქტები“. ის, ვინც ამბობს, რომ „კონტაქტები საჭიროა“, ცოტა ხნით მძულდება. მერე კი ვივიწყებ.

ანას კი მზე უყვარს და საერთოდაც, ეს გოგო ერთი დიდი დღესასწაულია.

დიდი გული აქვს ანას და ფართო ღიმილი.

რუსული ქუდი ახურავს, ყურებიანი. საშინლად არ უხდება. მაგრამ ძალიან ცივა ბერლინში.

ცოტათი ბიჭური სიარულით კილომეტრიდან შენიშნავთ, ანა მოდის. ანა, რომელიც მყარად დგას მიწაზე. რომელსაც მართლა სჯერა, რომ ყველაფერი ყოველთვის კარგად მთავრდება. ანა, რომელიც არასდროს ამბობს, როგორი კეთილია, როგორი კარგია და როგორ უყვარს ადამიანები. ანა,  რომელიც ძალიან შეუმჩნევლად მოდის ზუსტად მაშინ, როცა გიჭირს. როცა მარტო ხარ და გადაბარგება დაწყებულია.

კახეთი მეღვინეობის თვალსაზრისით ჩვენი ქვეყნის ნამდვილი მარგალიტია. საქართველოს ეს რეგიონი პირველ ადგილზეა როგორც მოწეული მოსავლის, ასევე უცხოეთსა და საკუთრივ საქართველოში ღვინის პოპულარობის კუთხითაც. ამიტომ კახეთს გამორჩეული ადგილი უჭირავს ჩვენს ღვინის წარმოებაში.

მიუხედავად იმისა, რომ მხოლოდ კახეთში 200–მდე საღვინე ჯიშია აღწერილი, აქ წარმოგიდგენთ იმ ძირითადი ჯიშების აღწერილობას, რომლებიც დღეს ქართული ღვინის თანამედროვე წარმოებაში გამოიყენება.

რქაწითელი

ვაზის ეს თეთრყურძნიანი ჯიში კახეთის ვაზის ჯიშთა ჯგუფს ეკუთვნის და საქართველოში ყველაზე მეტადაა გავრცელებული. ამასთან ერთად იგი ფართოდაა გავრცელებული სხვა რეგიონებშიც. რქაწითელის ყურძნის წვენი ფიზიოლოგიური სიმწიფის დაწყებიდან თითქმის დამწიფებამდე ინარჩუნებს შაქრიან-მჟავიანობის სასურველ შეფარდებას. სრულ სიმწიფეს სექტემბრის შუა რიცხვებიდან ოქტომბრის პირველ რიცხვებამდე აღწევს. რქაწითელისთვის საუკეთესო მიკროზონებია: კარდენახი, ტიბაანი, წინანდალი, გურჯაანი, ნაფარეული. რქაწითელის ჯიშიდან საქართველოში დგება მაღალხარისხიანი კლასიკური და კახური ტრადიციული ღვინოები, ხშირად გამოიყენება მწვანე კახურთან ერთად.

მწვანე კახური

ქართული თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში, იძლევა ევროპული და კახური ტიპის  მაღალხარისხიან ღვინოს. სახელწოდება მიღებული აქვს მწიფე მარცვლების მოყვითალო-მწვანე ფერის გამო. მისით გაშენებული ფართობის 96% კახეთშია:  ამ ჯიშის მთლიანი ფართობის 80% მოქცეულია მხოლოდ ორ (თელავისა და საგარეჯოს) რაიონში, დარჩენილი 17% კი დანარჩენ 5 რაიონში. მწვანე მაღალხარისხოვანი საღვინე ჯიშია. კახეთის თეთრ ჯიშებში მწვანე ყველაზე ნაზ და არომატულ ღვინოს იძლევა. ევროპული წესით დამზადებული მწვანის ღვინო მომწვანო ღია ჩალისფერია, აქვს ხალისიანი, ნაზი, ჰარმონიული გემო. დაძველებისას იგი ივითარებს ჯიშისათვის დამახასიათებელ ბუკეტს, რომელშიც მკაფიოდ იგრძნობა ხილის არომატი.

 ხიხვი

ქართული თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში. ეკუთვნის კახეთის ვაზის ჯიშთა ჯგუფს. საშუალო პერიოდისაა, სექტემბრის შუა რიცხვებში, ოქტომბრის მეორე ნახევარში მწიფდება. ხიხვიდან დამზადებული კლასიკური ტიპის ღვინო ხასიათდება ეგზოტიკური მცენარეული კერძოდ მინდვრის ყვავილების სურნელით. ასევე დღესდღეობით ხიხვს სხვა ჯიშებთან ერთად  ტრადიციული ტექნოლოგიით აყენებენ და საკმაოდ წარმატებულადაც.

ქისი

ქართული თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში, გავრცელებულია აღმოსავლეთ საქართველოში. საშუალო პერიოდისაა. რამდენიმე წლის წინ ჯიშს გადაშენება ემუქრებოდა, ხოლო ამჟამინდელი მდგომარეობით იგი უკვე იქცა ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ყურძნის ჯიშად. საუკეთესო მიკროზონებია: თელავის, ყვარლისა და ახმეტის რაიონი.

კახური მცივანი

თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული იყო კახეთში, მაგრამ დაავადებების გავრცელების შემდეგ მისმა ნარგავებმა მკვეთრად იკლო. მისგან შესანიშნავი ქვევრის ღვინო დგება, ძლიერი, ხასიათიანი და გამორჩეული არომატით.

საფერავი

ქართული წითელყურძნიანი ვაზის ჯიში. წარმოშობით სამხრეთ საქართველოდანაა, მაგრამ ყველაზე მეტად გავრცელებულია კახეთში, სადაც საუკეთესო შედეგს იძლევა.

გამოიყენება მშრალი, ნახევრადტკბილი და ვარდისფერი ღვინოების დასამზადებლად. საფერავისგან შეიძლება დავამზადოთ ძლიერი, მაღალმჟავიანი, მაღალი ალკოჰოლის შემცველი, მუქი შეფერილობისა და კარგი ტანინიანი ღვინო. ტანინებთან და საღებავებთან ერთად საფერავს თავისი ჯიშური, გამორჩეული არომატები გააჩნია, რომლითაც ყოველთვის იცნობა და რაც მის უნიკალურობასაც განაპირობებს.