კვირა, აგვისტო 3, 2025
3 აგვისტო, კვირა, 2025

შობისა

0

მეგობარი

სანამ წლევანდელი შობა დადგებოდეს,  ჩემი და ცირას ორი წლის წინანდელი შობისა  უნდა გითხრათ. ცირა ჩემი მეგობარია. ჩვენ სოფელში ერთი წელი ვიცხოვრეთ ერთმანეთის ცხოვრებით. ვიცხოვრეთ უკვე დიდებმა, ჩვენ-ჩვენ სახლებსა და საქმეში ჩაფლულებმა – იმან თავის ბუღალტერიასა და ვენახში, მე ჩემს ჟურნალსა და ნებაყოფლობით თუ იძულებით საკითხავ-საწერებში, იმან თავის მესამე უბანზე, მე – ჩემს მეხუთეზე, მაგრამ მაინც ერთად, ერთმანეთთან გულითადი საუბრებით, ემოციების გაცვლა-გამოცვლით, კვირაში რამდენჯერმე ან ერთხელ მაინც სავალდებულო გასეირნებებით სოფლის შემოგარენსა თუ კიდევ უფრო გრძელ გზებზე – ხან ფეხით, ხან ცირას ჯიპით.

ცირას არ უყვარს თბილისი. უფრო სწორად, არ უყვარს დიდ, მტვრიან, ხმაურიან სივრცეში და ერთ მუჭა ბინებში გამოკეტილი „ვითომცხოვრება“. აქ ერთ ღამესაც არ გაათევს, თუ რაიმე განსაკუთრებული მიზეზი არ აქვს. სულ დაგვცინის „ქალაქელებს“ თავისი განუმეორებელი იუმორით. აბა, სადაური ქალაქელი მე ვარ, სოფელში დავიბადე და გავიზარდე, მაგრამ რადგან აქეთ დავეფუძნე, მის თვალში მაინც ქალაქელი ვარ.  „ხრუშოვკებში მობღუნძულებს“ გვეძახის,  უჟანგბადო სახლებსა და სამსახურებში ჯდომით ფერდაკარგულებს. თვითონ კი უბედნიერესია თავის კივი-მივიან, ბზებიან, ახალდარგულ სოჭებიან, გოგრა-ლობიო-ოხრახუშიან ბაღჩა-ყურეში რომ უთენდება ყოველი დილა ძანძალასთან (ძაღლია) და ფაქცულებთან (კატების დიდი ოჯახია) ერთად, რომლებიც სულაც არ ცხოვრობენ კატა-ძაღლივით და მშვენივრად ეწყობიან ერთმანეთს. თუმცა სულ ცოტა ხნის წინ შეიცვალა ცირას ცხოვრება. ახალგაზრდობისას რუსეთში წასული (უფრო კი დაკარგული) მამის ძმა, მოხუცებულობაში მშობლიურ სოფელს დაუბრუნდა და რადგან საკუთარი სახლი  აღარ ჰქონდა, ცირამ  დააბინავა თავისთან. რომ ვკითხე, ამდენ ხანს მარტო მიჩვეულს ვინმესთან ერთად ცხოვრება არ გაგიჭირდება-მეთქი, ასე მიპასუხა:  „რას ამბობ, გულში სულ  დარდად მქონდა, რომ იმ გაჭირვებულ 90-იანებში მამაჩემს ისე ვერ მივხედე, როგორც ეკუთვნოდა, და ახლა ბიძაჩემი ღმერთმა გამომიგზავნა, რომ ეს დანაკლისი მასზე მზრუნველობით შევივსოო“.

ყოჩაღი გოგოა ცირა. ყველაფერი გამოსდის ხელიდან. ბუღალტერია ხომ იცის და იცის, კარგად ერკვევა ელექტრობაში, მარტო უვლის ვენახს, აყენებს მშვენიერ ღვინოს და არაყსაც ხდის; ამასთან ერთად, უბადლო დიასახლისიცაა, ისეთ პასკას გმოაცხობს, ისეთ შოთს დააკრავს, ისეთ ჩურჩხელას გაავლებს, უკეთესს მართლა ვერ ინატრებ. არასდროს დამავიწყდება სწორედ ორი წლის წინ, თონეში ცირას შემწვარი, მისივე ეზოს ხილით დაჩურთულ-დატენილი, თაფლით და სუნელებით შეზავებული საშობაო გოგრის გემო, რომელსაც ვერცერთი ტორტი ვერ შეედრებოდა ვერც სილამაზით და ვერც გემოთი. თუმცა ის შობა, მარტო ამით არ ყოფილა  გამორჩეული.

უელბეკი და საშობაო ექსკურსია

დამირეკა დილით, ჩვენებურად, სიტყვაძუნწად და გულიანად მომილოცა და მორიგი ნაუცბათევად დაგეგმილი საშობაო ექსკურსიის შესახებ მამცნო. თან, როგორც ასეთი შემთხვევებისას სჩვეოდა ხოლმე, კახურად მოუქცია; „გო, მაემზადე ეხლა, გამოგივლი, საშობაოდ უნდა გაგასეირნო“. მე კიდევ, ვწევარ ჯერ ისევ და სულ სხვა განწყობა მაქვს.  მიშელ უელბეკის სრულიად არასაშობაო „რუკა და ტერიტორიას“ ვკითხულობ და ძალიან არ მინდა გაწყვეტა. თუმცა, რატომ „არასაშობაო“?- უცნაური დამთხვევის წყალობით, სწორედ იმ ადგილას ვარ, როდესაც  ჟედი შობისთვის მასთან მისული მამის აღსარებას ისმენს, როცა ჟან-პიერ მარტენი ჟიტანის კოლოფიდან ერთ ღერს ამოაძრობს, მოუკიდებს და მერცხლების ბუდის აშენების ამბავს უყვება შვილს, „სადაც მერცხლებმა ცხოვრება არ ისურვეს“ და ატირდება… არ გინდა ასეთ დროს კითხვის შეწყვეტა!.. მაგრამ უარიც რომ არ გამოდის?  – შობის მადლი ტრიალებს შინ და გარეთ, სიხარული კრიალა ლურჯფრად შეფრქვევია ზამთრის ზეცას, მეგობარს  უნდა სიხარული მოგანიჭოს და შენც ვალდებული ხარ,  სიხარულითვე უპასუხო. „წამო, წამო, ნუ გეზარება, ძაან არ დაგაჩქარებ, როცა მზად იქნები,  დამირეკე და გამოგივლი“, – გამიმეორა კიდევ ერთხელ, პასუხი რომ დავაგვიანე. „იცოდე, არსად ოჯახში მისვლის და ყავის წრუპვის თავი არ მაქვს, არც მწვადის ჭამა მინდა, თანახმა მარტო ტყე-ველად გასეირნებაზე ვარ“-მეთქი, მაინც დავისწარი სიტყვა, იმიტომ, რომ მსგავსი გამოცდილებაც მქონია ცირას გადამკიდეს. „ჰოდა,ზუსტად მაგას ვაპირებ მეც, შენს სამშობლოში უნდა წაგიყვანო“, – მეუბნება ცირა. „სამშობლოში“ ჩემს მეორე, მამაჩემის მშობლებისეულ სოფელს გულისხმობს, სადაც ბავშვობის რამდენიმე წელი მაქვს გატარებული, მაგრამ დიდი ხნის წინ გავყიდეთ იქ სახლი და ცირამ იცის, რომ დღემდე მიყვარს იქურობა – ის ბაღჩა, დიდი წაბლის ხე გრძელი, თხილებიანი ეზოს ბოლოში, ფერდაზე ჩარიგებული კაკლები და პატარა მდინარის, თხილისხევის, რაკრაკი.

საცხენე – „სამშობლო“

რადგან საცხენეში მივდიოდით, სანთლები გავიყოლე ბაბოჩემის და პაპაჩემის საფლავზე დასანთებად და მათთვის შობა-ახალი წლის მისალოცად. სოფელი აქ სულ ერთ ქუჩას ჰქვია, ცოცხლებს და გარდაცვლილებს  კი სულ პატარა მანძილი ჰყოფთ ერთმანეთისგან. ბავშვობაში მეშინოდა სასაფლაოებში შეჭრილი სოფლების, თუ პირიქით, სოფლებში შეჭრილი სასაფლაოების. ახლა აღარ. კანონზომიერი მგონია უკვე ასეთი ბმა, ურთიერთკავშირი და სიახლოვე.

მაინც რა არის შობის მადლი! იმ ძეძვსა  და ჯაგებში სულ ხტუნვა-ხტუნვით ჩამარბენინა ჩვენი პატარა სასაფლაოს დაღმართზე. სანთლები ავანთე და თოვლში ჩამჯდარი გავიყურსე ცოტა ხნით. სულ მარტო ვიყავი იმ სითეთრეში (ცირა და ჩვენი კიდევ ერთი თანამგზავრი, ცირას ჟურნალისტი სტუმარი, სასაფლაოზე არ შემოსულან, მანქანაში მელოდებოდნენ), იმ ჩემს ბებერ და ახალგაზრდა წინაპრებში, იმ ჩემთვის უცხო და უცნაურ შობაში, და სულაც არ იყო  ეს სევდიანი განწყობა. ალბათ კიდევ დავრჩებოდი, მაყვლის ბარდების ზევიდან ცირას რომ არ ჩამოეძახა: „წამო, გო, დააცადე მაგათაც ზეიმი, ცოცხლებსაც მივულოცოთ ეხლა!“

მეორე დარიალი

მანქანა გავაჩერეთ და ტყისა და დაღესტნის საზღვრისკენ, სადაც უკვე რამდენიმე წელია ქართული ჯარი დგას და გვიცავს, ფეხით ავიწიეთ.  მე და ცირა კუნელს და ასკილს ვკრეფდით და თან იმაზე ვლაპარაკობდით, მართლა თუ გაივლიდა ამ მიდამოებში საქართველო-დაღესტნის დამაკავშირებელი რკინიგზა და გადაიქცეოდა თუ არა ეს ადგილი საქართველოსთვის „მეორე დარიალად“. ცხადია, ეს რიტორიკული კითხვა იყო და არც მასზე და არც იმ კითხვებზე, რომელთაც  აღშფოთებული ცირა დროდადრო სვამდა, როცა შორიდან ჩვენკენ მომზირალ ჯარისკაცებს უყურებდა, პასუხი არ გვქონდა. კითხვები კი ძალზე მარტივი იყო: „რასა დგანან და შორიდან შემოგვცქრიან, გო, რატო ახლოს არ მოდიან, რატო არაფერს გვეკითხებიან, იქნება ტერორისტები ვართ, იქნება ჯაშუშები ვართ, ეგრე აპირებენ ესენი საზღვრის დაცვას?!“

სარუსოსკენ

ნელ-ნელა ისევ უკან ჩამოვგორდით. დავემშვიდობეთ საცხენეს და ლეკების სოფლისკენ, სარუსოსკენ დავეშვით. წინა გზაზე, სოფელში ფეხით მიმავალი ერთი ფატინა – ლეკის ქალი – ჩავისვით მანქანაში. შორი გზაა ტრასიდან სარუსომდე, თუმცა, რაც თავი მახსოვს,  ფატინები სულ ასე, ფეხით დადიან სოფლიდან სოფელში. ჩვენმა ფატინამ თავისი სახელიც კი არ გვითხრა, რომ ვკითხეთ. მთელი გზა შეშინებული იჯდა და ხმას არ იღებდა. ბოლოს ისღა ვიფიქრეთ, ალბათ ცირას სათვალემ, საიდანაც ზედმეტად ჭკვიანური მზერით იყურება, ჩვენი ჟურნალისტის ფოტოაპარატმა და დასმულმა შეკითხვებმა დააფრთხოო. ფატინას, წესისამებრ, თავზე შალი მოეხვია, ტანზეც ჩვეულებრივი თბილი პალტო ეცვა, მაგრამ, აი, იმან კი მართლა გაგვაოცა, ამ შუა ზამთარში ფეხზე ფლოსტები რომ წამოეცვა. მაგრამ  აღარაფერი გვიკითხავს. სოფელში შევედით თუ არა, ცირას მანქანა გააჩერებინა და ჩავიდა. როგორც ჩანს, თავის სახლთან არ ჩასულა, რადგან  მერე კარგა ხანს  ფეხით მოგვყვებოდა უკან.

ჩვენმა სტუმარმა გვთხოვა, ცოტა ხანს  სოფელში შევჩერდეთ, ხალხს გავესაუბრები, იქნებ წერილიც გამოვადნო აქაურ ავარიელებზე და მათ ყოფაზეო. კარგიო, ცირამ, მაშინვე ერთ თავის ნაცნობ ლეკს, ასილდარას დაურეკა, დაგვეხმარებაო, და მის სახლთან მივედით.

„კარგობა“ გვინდა ჩვენც

დაბალი, ცისფერთვალა კაცი იყო ასილდარა. ლამაზიც კი ეთქმოდა, თუ ოქროს კბილებს არ გამოაჩენდა (ან, ვინ იცის, იქნებ, მისი აზრით, ოქროს კბილები უფრო უხდებოდა და ამიტომაც ჰქონდა ჩაწიკწიკებული?). მეგობრულად დაგვხვდა, კეთილგანწყობილი, სულ იღიმებოდა. ქართულად გასაგებად ლაპარაკობდა და კარგადაც აზროვნებდა. 4-5 მეტრის მოშორებით სოფლის ბირჟაზე, რუსულწარწერებიან სპორტულებსა და ქუდებში გამოწყობილი  ლეკის კაცები იდგნენ და ეჭვიანი მზერით გვაკვირდებოდნენ. მანამდე ვერ გაბედეს მოსვლა, სანამ ასილდარამ არ დაუძახა. მერე კი ზანტად დაიწყეს  ჩვენ გარშემო მოგროვება. ერთი ლეკის ბიჭი დანჯღრეული საბჭოთა  ნოლშვიდით  და მაგნიტოფონში ჩართული ლეკურ-რუსული ბაიათებით პირდაპირ   შემოიჭრა სახელდახელო საფიხვნოში. როცა ნახეს, რომ სამტროდ არ  ვიყავით მისულები და არც არაფერს განსაკუთრებულს ვეკითხებოდით, ნელ-ნელა გაგვიშინაურდნენ და თამამად ალაპარაკდნენ.

თითქმის ყველა იმ თემაზე ვისაუბრეთ, რომელიც ორივე მხარეს გვაინტერესებდა – რუსული პასპორტებით დაწყებული (აქაური ლეკების უმეტესობა რუსეთის მოქალაქეები არიან ჯერ კიდევ), მათი პირველი მშენებარე მეჩეთით დამთავრებული, რომელმაც დიდი მითქმა-მოთქმა გამოიწვია სარუსოსთან ახლოს მდებარე ქართული სოფლების მოსახლეობაში.

უნდა ვაღიარო, პირველად მოლას ხმა რომ გავიგონე ჩემს ეზოში, მეც შევშინდი და ვიფიქრე, ყოველდღე ამის მოსმენა ძალიან გამიჭირდება-მეთქი. მაგრამ თანდათან ისე შევეჩვიე მონაცვლეობით ხან ჩვენი „ნათლისმცემლის“ ან „ღვთისმშობლის“ ზარების რეკვის და ხან მოლას ლოცვის ხმას, რომ მეგონა, ყოველთვის ასე იყო. ხოლო როცა ასილდარამ ამ პრობლემის შესახებ თავისი მოსაზრება გვითხრა, კიდევ უფრო მეტად დავმშვიდდი:

„თქვენი ქართველი ხალხი ცოტა გაბრაზებული ჩვენზე. ასე თქვა, თქვენი მოლას ლოცვა-ხმა გვიწუხებს დილასო. ცუდია, ჩხუბით რომ თქვა, იმიტომ, რომ ადამიანი გაგებაა და  ჩხუბი რად უნდა? ეს ლოცვა რადიოდან მოდის. რადიოს კიდე აუწიე-დაუწიე შეიძლება. თქვას და ჩვენც დაუწიე. თუ კაცი შეწუხდა სხვა სოფლში, უნდა დაუწიო. ჩვენ კარგად გაიგო, სწორად გაიგო. ჩვენ გაბრაზება არა, ჩვენ   გასაყოფი არაფერი არა თქვენთან, ჩვენ ჩხუბი არ უნდა ქართველებთან. თქვენ თქვენი ეკლესიაში ილოცეთ, ჩვენ ჩვენთვის. თქვენი  ქრისტე და ჩვენი ალაჰიც მარტო მშვიდობა უნდა. საქართველო ხო ჩვენიც არის. არ უნდა ჩვენ ჩხუბი. კარგობა უნდა“…

ასლიდარას ამ „ჰუმანური გამოსვლის“ შემდეგ ფოტოები გადავიღეთ და დავემშვიდობეთ ერთმანეთს. ჩვენმა მასპინძელმა მოგვიბოდიშა, ავადმყოფი დისშვილი მყავს სახლში,  ძალიან ცუდად არის და წევს, თორემ ოჯახშიც შეგიპატიჟებდით, ვიცი, რომ დღეს თქვენი ქრისტე დაიბადა და დღესასწაული გაქვთო.

ბინდდებოდა, სარუსოდან  რომ წამოვედით. შინისკენ ლეკურ-რუსული ბაიათების ხმა მოგვაცილებდა. ბოლო სიტყვა, რაც ჰაერში გაბნეული ბგერებიდან ჩვენს ყურს მოსწვდა, „მახაჭყალა“ იყო. დაღლილებს სოფლამდე ხმა არ ამოგვიღია. მესამე უბნისკენ რომ გადავუხვიეთ, მაშინღა მომიბრუნდა ჩემი მეგობარი და მეუბნება: გო, „კარგობა“ გვინდა ჩვენც თორემ, აბა, ამ შობადღეს, ლეკებთან რა მიგვიყვანდა?!

 

 

 

 

ფსევდო

0

ზოგადი განათლების შესახებ საქართველოს კანონის მესამე მუხლში ვკითხულობთ, რომ სახელმწიფო პოლიტიკის ერთ-ერთი ძირითადი მიზანია მოსწავლის ეროვნული და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებების მატარებელ პიროვნებად ჩამოყალიბებისთვის საჭირო პირობების შექმნა. სხვა საქმეა, რა არის და როგორ განიმარტება ეროვნული და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებები ან როგორ უნდა შეუწყოს განათლების პოლიტიკამ ხელი მათი განმავითარებელი პირობების შექმნას.

რომელ ღირებულებებზე უნდა შევთანხმდეთ პირველ რიგში – ზოგადსაკაცობრიოზე თუ ეროვნულზე? ბოლო ხანს ხშირად ვრცელდებოდა ვიდეოკლიპები, სადაც დაწყებითი კლასების მოსწავლეები გულზე მჯიღის ცემით ამტკიცებდნენ ერისა თუ ბერის მიმართ მორჩილებას, თავგანწირვისთვის მზადყოფნას. სასკოლო ღონისძიებების დიდი ნაწილიც ასეთივე ნარატივითაა სავსე. ტკბობა იმისთვის თავგანწირვის მტკიცებით, რაც არ არსებობს ან გაუაზრებლად მიედინება დროში – შექმნილი რეალობა.

ამ დროს კი კვლევები და გამოკითხვები, რომლებიც ადგენს განსხვავებულისადმი მშობელთა, მასწავლებელთა და მოსწავლეთა მიმღებლობას, საკმაოდ არასახარბიელო შედეგებს აჩვენებს. “კულტურული რელატივიზმი ამტკიცებს, რომ ერთ კულტურას არ გააჩნია აბსოლუტური კრიტერიუმი სხვა კულტურის ქცევების “ცუდად” ან “კარგად” გამოცხადებისთვის. მაგრამ ყველა კულტურას შეუძლია და უნდა განსაჯოს ამ კრიტერიუმებით საკუთარი ქცევა, რადგან მის წევრებს ქცევის როგორც განხორციელება, ისე მასზე დაკვირვება ძალუძთ” (გირტ ჰოფსტედე და გერტ იან ჰოფსტედე, “კულტურები და ორგანიზაციები”).

საბჭოთა განათლების სისტემამ მხოლოდ დღეს უკვე მოუხერხებელი გეოგრაფიული სასკოლო რუკა კი არ დაგვიტოვა, არამედ მენტალური არეულობაც გამოიწვია. ამის მაგალითად შეიძლება გამოდგეს ის, რომ ოთხმოციან წლებში საბჭოთა საქართველოს მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი თუ არაეკლესიური იყო, უკვე კავშირის დაშლის შემდეგ იგივე უმრავლესობა მორწმუნე, ეკლესიური გახდა. ამის მიზეზად ყოველთვის მიიჩნეოდა ეროვნულ-კულტურული მუხტი და თვითგამორკვევისკენ ერების სწრაფვა, ე.წ. მენტალურ-კულტურულ ფესვებთან დაბრუნება, თუმცა ნაკლებად რეალურია რამდენიმე წელიწადში ერების ასეთი შემოტრიალება ღირებულებით რუკაზე.

რეალურ მიზეზად შეიძლება მივიჩნიოთ პიროვნებისა თუ მასის, ჯგუფის, ამ შემთხვევაში – ერის, ეთნოსის პასიური პოზიცია. საბჭოთა კავშირში ყველაფერს პარტია წყვეტდა, პარტია წარმართავდა დღის რეჟიმს, აწმყო რეალობას. უკვე კავშირის დაშლის შემდეგ მისი ადგილი გათავისუფლდა და ჩანაცვლება ეკლესიამ და ფსევდოღირებულებებმა ითავა, საზოგადოება კი ისევ დარჩა პასიური დამკვირვებლის, მომლოდინეს როლში.

„ინსტიტუტების გაგება კულტურის განხილვის გარეშე შეუძლებელია, ხოლო კულტურის გაგება ინსტიტუტების უკეთ გააზრებას უწყობს ხელს. ამის მნიშვნელოვანი შედეგი ისაა, რომ უცხოური ინსტიტუციების შემოტანით ჩვენ ვერ შევცვლით ქვეყნის მოსახლეობის აზროვნებას, განცდასა და ქცევას“ (გირტ ჰოფსტედე და გერტ იან ჰოფსტედე, “კულტურები და ორგანიზაციები”). იქვე: „ყოფილი საბჭოთა კავშირის განადგურების შემდეგ ზოგიერთ ეკონომისტს ეგონა, რომ ყოფილი კომუნისტური ქვეყნებისთვის საკმარისია კაპიტალისტური, ამერიკული სტილის ინსტიტუტები, რათა სიმდიდრის მოპოვების გზას დაადგნენ. სინამდვილეში ასე არ გამოვიდა. ყოველ ქვეყანას თავის რეფორმებთან ჭიდილი და საკუთარი ხალხის პროგრამული უზრუნველყოფის გათვალისწინება სჭირდება”.

საბოლოოდ, აუცილებელია, განათლების სისტემები, სასკოლო პროგრამები აეწყოს იმ ღირებულებით სისტემაზე, სადაც ადამიანი პასიური კი არ იქნება, კი არ დაელოდება, რას უკარნახებს მისივე კულტურული ხატი, არამედ თვითონვე გახდება კულტურის მატარებელი და განმსაზღვრელი. სხვაგვარად ყველა გამჭოლი კომპეტენცია, ყველა გაგება, გააზრება, გამოყენება დარჩება მხოლოდ ფურცლებზე დაწერილ სიტყვებად, რეალობაში კი ძალიან შორს ვიქნებით როგორც ზოგადსაკაცობრიო, ასევე ნამდვილი ეროვნული ღირებულებებისგან.

ბუზთა ბატონი ბენის ვიდეოში

0

ბოლო ხანს მოზარდებს შორის მომხდარმა და ფატალური შედეგებით დასრულებულმა ორმა დაპირისპირებამ (თბილისსა და ქუთაისში) მთელი ქვეყანა აალაპარაკა. ვერ ვიტყვით, რომ ეს თემა ჩვენში ან მსოფლიოში ახალია, მაგრამ თუ სხვაგან სკოლის, მშობლების, სახელმწიფოსა თუ საზოგადოების ინტეგრირებული მუშაობით დიდი ხანია ცდილობენ მსგავსი შემთხვევების მაქსიმალურ პრევენციას, ჩვენთან ამ მიმართულებით მუშაობა არც ისე დიდი ხნის წინ დაიწყო. მხოლოდ მანდატურის (თანაც უფლებებშეზღუდული) სამსახურის თუნდაც ეფექტური მუშაობა საქმეს ვერ უშველის, პირველ რიგში, ალბათ, მშობლებმა და იმ უფროსებმა, ვისი აზრიც მოზარდისთვის მნიშვნელოვანია, უნდა უთხრან მას, რომ ძალადობა და ბულინგი თავის დამკვიდრების ყველაზე მახინჯი გზა და სისუსტის გამოვლენაა. ერთი ჩემი ძმაკაცის ნათქვამი მახსენდება: ბავშვობაში უბანში უფროსები მასწავლიდნენ, არავისთვის არაფერი დამეთმო, მცირე შეცდომაც არ მეპატიებინა და პასუხი მომეთხოვა, ასეც ვიქცეოდი, სანამ არ მივხვდი, რომ ეს დიდი სისულელე იყოო. სამწუხაროდ, ეს მენტალიტეტი ჯერ კიდევ მძლავრია საზოგადოებაში და როდის აღმოიფხვრება საბოლოოდ, კაცმა არ იცის.

მოზარდებს შორის ძალადობის მეცნიერულ-ფსიქოლოგიურ დამუშავებას თავი რომ დავანებოთ, პირველად ეს თემა მხატვრულად ლუის ბუნიუელმა დაამუშავა 1950 წელს გადაღებულ ფილმში “დავიწყებულები”, სადაც გვაჩვენებს მეხიკოს ჯურღმულებში მცხოვრები მოზარდების ცხოვრებას და მათ დაუნდობლობას ერთმანეთისა და გარე სამყაროს მიმართ.

ოთხი წლის შემდეგ ბრიტანეთში გამოვიდა უილიამ გოლდინგის რომანი “ბუზთა ბატონი”, რომელმაც ამ მიმართულებით გადატრიალება მოახდინა. რომანის გამოქვეყნება ავტორს ძალიან გაუჭირდა და საბოლოოდ ხელიც ჩაიქნია, მაგრამ გამოჩნდა ერთი გამომცემელი, რომელმაც სასაცილო ფასად შეიძინა საავტორო უფლება და გამოსცა, მაგრამ წიგნს წარმატება არ მოჰყოლია. მისით მხოლოდ რამდენიმე წლის შემდეგ დაინტერესდნენ, ცნობილმა რეჟისორმა პიტერ ბრუკმა ფილმიც კი გადაიღო.

კრიტიკოსები წიგნს არაერთგვაროვნად შეხვდნენ. კრიტიკის მთავარი მიზეზი რეალიები იყო, ამბობდნენ, რომ კუნძულის გარემო მეტისმეტად ბუტაფორიული და არადამაჯერებელი იყო. თუმცა, ჩვენი ჭკუით, ამ მხრივ რომანში ყველაფერი რიგზეა, ბოლოს და ბოლოს, ავტორი ექვსი წელი საზღვაო ფლოტში მსახურობდა და ზღვის ამბები კარგად იცოდა. რომანის სუსტი მხარე არა რეალიები, არამედ შესრულებაა: დაუხვეწავი დიალოგები და არცთუ  ოსტატური, უგერგილო თხრობა, თუმცა ბოლო ფურცლების ექსპრესია ყველაფერ ამას მეორეხარისხოვნად აქცევს.

რომანში ვხედავთ, კუნძულზე მოხვედრილი ბავშვები როგორ იქცევიან მოძალადეებად, როგორ პროგრესირებს მკვლელობის ვნება და ჟინი, რომელიც პირველად მაშინ იჩენს თავს, როცა ღორის მოკვლის ამბავს დიდი აღტაცებით იხსენებენ; მეორედ – მაშინ, როცა ვითომ ღორად ქცეულ და წრეში მოქცეულ რობერტს წამახული შუბებით ჩხვლეტენ; მესამედ – მაშინ, როცა ღორს კლავენ (აქ უკვე ჩანს, რომ მკვლელობის მოტივი სარჩოს მოპოვებაზე მეტად ველური ვნების დაკმაყოფილებაა) და ეს ციკლი მთავრდება კულმინაციით: საიმონის საზარელი მკვლელობით.

ფინალში, როცა მათ გადასარჩენად მოსულ ოფიცრებს ნახავენ, ატირებული რალფივით საბრალონი არიან სხვებიც: ღუტას და საიმონის მკვლელი და მოსაკლავად რალფს გამოდევნებული, გაველურებული ჯეკი და მისი ბიჭები. ისინიც დგანან და ტირიან. ყველანი გადარჩებიან არა “ჰეფი ენდისთვის”, არამედ იმისთვის, რომ ამ წარსულით და ტკივილით იცხოვრონ.

მოზარდების ძალადობას ეხება, მაგრამ უფრო თეატრალიზებულია რვა წლის შემდეგ გამოცემული ენტონი ბერჯესის კარგი რომანი “მექანიკური ფორთოხალი” და ამ რომანის გენიალური ეკრანიზაცია. ამ თემაზე, ალბათ, ყველაზე შთამბეჭდავი მიხაელ ჰანეკეს 1992 წელს გადაღებული ფილმი “ბენის ვიდეოა”, სადაც რეჟისორის ცივსისხლიანობა პიკს აღწევს.

ბენის მშობლებს სოფელში ფერმა აქვთ, სადაც სპეციალური ცეცხლსასროლი იარაღით ღორის დაკვლის სცენას ბენი ვიდეოთი იღებს და შემდეგ ეკრანზე უყურებს ხოლმე. რამდენჯერმე ახვევს და შენელებული კადრებით აკვირდება ღორის შუბლზე იარაღის მიბჯენის და, გასროლის შემდეგ, ცხოველის დაცემის სცენას. ერთხელაც, როცა მისი მშობლები ფერმაში არიან წასული, ბენი ქუჩაში გაცნობილ გოგოს მიიყვანს სახლში, ზემოთ ნახსენებ ვიდეოს აჩვენებს, მერე ღორის დასაკლავ იარაღსაც გამოიტანს, დატენის და გოგონას მისცემს: მესროლეო. გოგონა უკან დაუბრუნებს და გაეხუმრება: თუ მშიშარა არ ხარ, შენ მესროლეო და ბენიც დაუფიქრებლად ესვრის. გოგონას ტყვია მუცელში მოხვდება და ხოხვით ცდილობს ოთახიდან გასვლას, მაგრამ ბენი ისევ დატენის იარაღს და ესვრის. გოგო მაინც ცოცხალია. საბოლოოდ ბენი თავში ესვრის. ჩართული ვიდეოკამერა ამ ყველაფერს იღებს. მერე ბენი იატაკზე დაგდებულ, გასისხლიანებულ გოგოს საბანს გადააფარებს, სამზარეულოში გადის, იოგურტს ჭამს, უკანვე შემოდის, ცხედრის გვერდით მაგიდასთან ჯდება და საშინაო დავალებას ასრულებს, ტელეფონით მეგობარს შეხვედრაზე და კლუბში წასვლაზეც შეუთანხმდება, მერე ტანსაცმელს იხდის, სისხლს მოწმენდს, გვამს კარადაში შეინახავს და საბანსაც გარეცხავს. იმ ღამით მეგობართან რჩება – არა იმიტომ, რომ სახლში დარჩენის ეშინია, – არა, უბრალოდ ასე მოუნდება. მეორე დღეს, როცა მშობლები სოფლიდან დაბრუნდებიან, ვიდეოს ჩართავს და აჩვენებს.

მშობლები ანადგურებენ ვიდეოკასეტას, რომელზეც მკვლელობაა აღბეჭდილი, მერე სხდებიან და გეგმავენ, როგორ მოიშორონ გვამი. დედა თავიდან წინააღმდეგობის გაწევას ცდილობს და ოდნავ თანაგრძნობას იმსახურებს, მაგრამ მალე ისიც ერთვება თამაშში. საბოლოოდ შეთანხმდებიან, რომ დედა და ბენი სამოგზაუროდ უნდა წავიდნენ. სანამ ისინი ეგვიპტეში ისვენებენ, მამა დაქუცმაცებულ გვამს უნიტაზში ჩარეცხავს.

” – ყველაფერი მოგვარდა, საშიში არაფერია. – ეუბნება ეგვიპტიდან დაბრუნებულ ბენის მამა, – ერთი კითხვა მინდა დაგისვა: რატომ გააკეთე ეს?!”

” – არ ვიცი. მინდოდა მენახა, როგორ ხდება ეს ყველაფერი!” – მშვიდად პასუხობს ბენი, მეორე დღეს კი ასევე მშვიდად მიდის პოლიციაში და მშობლებს აბეზღებს.

მომხმარებლის გამოსახულება

0

მნიშვნელოვანია  მოსწავლეემ   პრაქტიკული გაკვეთილების საშუალებით კარგად   გაიაზროს  რა დროს ხდება ადამიანი „მომხმარებელი“.  რა არის „საქონელი“,  რაში მდგომარეობს „მომსახურეობა“ და რამდენად მნიშვნელოვანია  თითოეული ადამიანისთვის იყოს კმაყოფილი მომხმარებელი.

 მოკლე შინაარსი.

საქონელი არის საგანი, მაგ., საჭმელი, ფეხსაცმელი, მანქანა, სახლი, რომლებიც ადამიანების სურვილებს აკმაყოფილებს. მომსახურება არის მოქმედება, მაგ., თმის შეჭრა, ექიმთან ვიზიტი, განათლება, გართობა, რომლებიც ადამიანების სურვილებს აკმაყოფილებს. იმ ადამიანებს, რომლებიც საკუთარ სურვილებს საქონლის ან მომსახურების გამოყენებით იკმაყოფილებენ, მომხმარებლები ეწოდებათ.

 კონცეფციები

საქონელი, მომსახურება, მომხმარებელი

 მასალები:

სახურავიანი ფეხსაცმლის ყუთი. პატარა სარკე. ქაღალდის ლენტა. ფლომასტერი. ძველი გაზეთები და ჟურნალები. მაკრატლები. წებო. ქაღალდის რულონი. ფერადი ქარალდები.

– ჩააწებეთ სარკე ფეხსაცმლის ყუთში.

–     ყუთზე ფლომასტერით დააწერეთ: `მომხმარებელი მოიხმარს საქონელს და ოღებს მომსახურებას~.

–     დაჭერით ქაღალდის რულონი 1-მეტრიან ნაწილებად.

–     მოსწავლეები დააყენეთ ნახევარწრედ.

მსვლელობა.

 

ჰკითხეთ მოსწავლეებს, იციან თუ არა, რას ნიშნავს მომხმარებელი. აუხსენით, რომ მომხმარებელი არის ის, ვინც მოიხმარს საქონელსა და იღებს მომსახურებას. საქონელი და მომსახურება აკმაყოფილებს ადამიანების სურვილებს (მოთხოვნილებებს). საქონელი არის ისეთი საგნები, რომლებსაც შეგვიძლია შევეხოთ ან ხელში დავიჭიროთ, მაგ., საჭმელი, ფეხსაცმელი, მანქანა, სახლი. მომსახურება არის მოქმედება, რომელსაც ერთი ადამიანი ასრულებს მეორისათვის, მაგ., თმის შეჭრა, ექიმთან ვიზიტი, განათლება, ზოოპარკში ან კინოში წასვლა, გართობა. უთხარით მოსწავლეებს, რომ ისინი ნახავენ განსაკუთრებულ მომხმარებელს, რომელიც ყოველდღე მოიხმარს სხვადასხვა საქონელსა და იღებს მომსახურებას.

 

  1. სთხოვეთ, გადასცენ ერთმანეთს (დგანან ნახევარწრედ) ფეხსაცმლის თავდახურული ყუთი.
  2. სთხოვეთ ახადონ ყუთს სახურავი, ჩახედონ ყუთში მყოფ განსაკუთრებულ მომხმარებელს, დაახურონ სახურავი და გადასცენ გვერდით მდგომ კლასელს.
  3. როცა თითოეული მათგანი ჩაიხედავს ყუთში, ჰკითხეთ, ვინ იყო ის განსაკუთრებული მომხმარებელი, რომელიც მათ დაინახეს. დაწერეთ დაფაზე: `მე მომხმარებელი ვარ~.
  4. ჰკითხეთ, რა საქონელი და მომსახურება მოიხმარეს მათ დღეს, როცა სკოლისათვის ემზადებოდნენ.
  5. დაწერეთ დაფაზე `საქონელი~ და `მომსახურება~ სათაურის `მე მომხმარებელი ვარ~ ქვეშ. შეახსენეთ, რომ საქონელი და მომსახურება აკმაყოფილებს ადამიანის მოთხოვნილებებს (სურვილებს). სთხოვეთ მოსწავლეებს, გაიხსენონ, რა საქონელი და მომსახურება მოიხმარეს დღეს და ჩაწერონ `საქონლის~ ან `მომსახურების~ სვეტში.
  6. დაანაწილეთ კლასი წყვილებად. წყვილები ქაღალდის 1-მეტრიან რულონზე ხატავენ ერთმანეთის სილუეტს (ერთი დადგება ამ ქაღალდთან ან დაწვება ზედ და მეორე შემოავლებს), შემდეგ დიდი ასოებით აწერენ სახელს და ჭრიან.
  7. სთხოვეთ ამოჭრან გაზეთებიდან და ჟურნალებიდან ან დახატონ ის საქონელი და მომსახურება, რომელსაც ისინი იყენებენ, და თავიანთი სურვილით გააფორმონ საკუთარი სილუეტები. ყურადღება მიაქციეთ, რომ საქონელთან ერთად იყოს მომსახურების მაგალითებიც.

 

დასკვნითი ნაწილი. მიეცით დრო, რომ ისაუბრონ იმ საქონელსა და მომსახურებაზე, რომელსაც იყენებენ.

 

განვრცობა. წერილი ოჯახს: დღეს ეკონომიკის გაკვეთილზე საქონლისა და მომსახურების შესახებ ვისაუბრეთ. სთხოვეთ თქვენს შვილს, გესაუბროთ იმის შესახებ, თუ რა გავაკეთეთ კლასში. ესაუბრეთ იმ საქონელსა და მომსახურებაზე, რომელსაც თქვენი ოჯახის წევრები მოიხმარენ.

 

 

 

 

 

ნელი ბავშვები

0

იმედგაცრუება – ალბათ ასეთი განცდა ეუფლებათ იმ ბავშვების მშობლებსა და მასწავლებლებს, რომლებიც შინიდან გასვლამდე საათნახევარი ეძებენ კაშნეს, დასტრიალებენ საწერ მაგიდას და ვერაფრით სხდებიან საშინაო დავალების შესასრულებლად, იქექებიან ჩანთაში და ვერ პოულობენ კალამს, სასკოლო ავტობუსის ყველა მგზავრს აგვიანებენ გაკვეთილებზე და არავითარი გაწყრომა არ შველით.

სპეციალისტები იმ დასკვნამდე მივიდნენ, რომ ამ პრობლემას ვერც რისხვა, ვერც ვედრება და ვერც მრავალჯერადი შეხსენება ვერ მოერევა. როგორც წესი, ასეთი ბავშვები კუსავით შენელებულ მოძრაობებში რაღაც აზრს მალავენ.

იქნებ, სცადოთ და გამოიცნოთ, რისი თქმა სურთ მათ? ეს პრობლემას სანახევროდ მოაგვარებს.

გთავაზობთ რამდენიმე რჩევას, რომლებიც შესაძლოა გამოგადგეთ.

თავდაპირველად აღიარეთ, რომ ბავშვის შენელებული ქცევა შეიძლება ნორმალური იყოს. დააკვირდით მას. განსაზღვრულ ასაკში დროის უმიზნოდ ხარჯვა ჩვეულებრივი რამაა. ხანდახან უნდა დამშვიდდეთ და ამას დიდი მნიშვნელობა არ მიანიჭოთ. ბავშვი რომ წამოიზრდება, მისი ქცევაც შეიცვლება. არ დაივიწყოთ, რომ უფროსი ასაკის ბავშვსაც კი სჭირდება შეხსენება და გარკვეული მოტივაცია.

ასწავლეთ თქვენს შვილს თუ მოსწავლეს საათისთვის თვალის მიდევნება. თუ კლასში ასეთი მცირეწლოვანი ბავშვია, შეგიძლიათ, სთხოვოთ მშობელს, შვილს მაჯის საათი შეუძინოს.

სკოლამდელი ასაკის ბავშვს დრო ნაკლებად აინტერესებს, ამიტომ მისთვის არაფრისმთქმელია თქვენი რისხვა და შეძახილები იმის თაობაზე, რომ გაგვიანდებათ. როგორც კი ბავშვი საათის ცნობას ისწავლის (პირველ ან მეორე კლასში), მისი დარწმუნება რომ „ყველაფერს თავისი დრო აქვს“, გაიოლდება.

აუცილებელია ბავშვმა დროის ცნობა საათით იცოდეს! ამის შემდეგ ის უკეთ გააცნობიერებს, რა და რატომ უნდა გააკეთოს.

წააქეზეთ თქვენი შვილი/მოსწავლე, შეაქეთ, თუ აჩქარდა. უთხარით: „ყოჩაღ! კარგი ხარ!“ – ასეთ ბავშვებს ეს ნამდვილად სჭირდებათ. შეაქეთ ნებისმიერი სწრაფი ქმედებისთვის, როდესაც რამე კარგად გამოუვა. ცხრა-ათი წლისთვის ბავშვი თვითონაც ხვდება, რამდენად მნიშვნელოვანია ორგანიზებულობა. ამ ასაკშიც ხშირად შეაქეთ, გაამხნევეთ. ბევრი ბავშვი დადებითად რეაგირებს, როდესაც მშობელი ან მასწავლებელი ასე მიმართავს: „რა კარგად მოგიფიქრებია, ყოჩაღ!“

გამოიყენეთ „ვარსკვლავების“ სისტემა. შეიძინეთ ფერადი „ვარსკვლავები“ და კალენდარი დიდი ჩარჩოთი. გამოიყენეთ ისინი სტიკერებად ბავშვის ნებისმიერი კარგი საქციელისთვის. თუ თქვენი შვილი ზანტად იქცევა, აუხსენით, რომ „ვარსკვლავები“ დააკლდება, ხოლო თუ სწრაფად შეასრულებს, ვთქვათ, საშინაო დავალებას, ბონუსებს მიიღებს. შეუთანხმდით იმაზე, რომ თვის ბოლოს, როდესაც კალენდარი „ვარსკვლავებით“ მოიჭედება, ჯილდოს მისცემთ. ასეთი სისტემა მასწავლებელმა და მშობელმა შეიძლება შეთანხმებულად გამოიყენონ.

დახატეთ ბედნიერი სახეები („სმაილიკები“). სკოლამდელი ასაკის ბავშვებისთვის, გამოჭერით იმ დავალებების სურათები, რომლებიც უნდა შეასრულონ. შემდეგ ჩასვით „ბედნიერი სახე“ შესრულებული დავალების შესაბამისად. დადებითი მიდგომა ყოველთვის ყველაზე უკეთ ჭრის.

გამოხატეთ პოზიტიური ემოციები. ბავშვს, რომელიც ფეხს ითრევს, მშობლისგან მეტი ყურადღება სჭირდება. მისდამი ყურადღება შეიძლება იყოს როგორც უარყოფითი, ისე დადებითიც. თუ ეტყვით: „უყურე შენ, სახლში რა დროულად მოსულხარ“, – ეს უკვე პოზიტიური შეფასებაა, თუმცა საყვედურის ნოტებიც ახლავს. მაგრამ თუ ბავშვს უყვირებთ: „თავი მომაბეზრე შენი დაგვიანებებით!“ – ეს უარყოფითი ყურადღება იქნება. ასეთ ბავშვებთან კი მნიშვნელოვანია დადებითი ყურადღების გამოხატვა.

იქნებ ბავშვი მართლაც ცდილობს, თავისი შენელებული ქმედებებით რამეზე მიგანიშნოთ?

თუ სასკოლო ასაკის ბავშვი მუდამ ფეხს ითრევს, შესაძლოა შეგექმნათ შთაბეჭდილება, რომ ის განზრახ ცდილობს თქვენი ყურადღების მიპყრობას. დაფიქრდით ამ ქცევის მნიშვნელობაზე. იქნებ თქვენს შვილს არ მოსწონს რომელიმე წრეზე სიარული და სურს, ამ ვალდებულებისგან გათავისუფლდეს? სამწუხაროდ, ჩვენი შვილების მაგივრად უამრავ გადაწყვეტილებას ვიღებთ და ბავშვებიც თავს უსუსურად გრძნობენ.

თქვენს მცირეწლოვან შვილს ყოველთვის აჯობებთ წონიანი არგუმენტების მოყვანაში, მაგრამ მიეცით შანსი, გადაწყვეტილება დამოუკიდებლად მიიღოს. თუ გადაწყვიტა, რომ რომელიმე საქმე არ მოსწონს, ჯობს, თავს აღარ მოახვიოთ, ვიდრე ძველებურად გააგრძელოს ფეხის თრევით ყველაფრის გაპროტესტება.

ბავშვისთვის ყველაფერი ცხადი უნდა იყოს. გაიაზრეთ, იქნებ, თქვენს მცირეწლოვან შვილს ან მოსწავლეს უბრალოდ არ ესმის, რა უნდა გააკეთოს. შედარებით დიდ ბავშვთან ურთიერთობა უფრო ადვილია – შეგიძლიათ, კვირის სამოქმედო გრაფიკიც კი ერთად შეადგინოთ. ამით ზუსტად გეცოდინებათ, რისი გაკეთება მოგიწევთ.

ერიდეთ იარლიყებს. ადვილია, ბავშვი ზარმაცების ან შენელებულების კატეგორიას მიაკუთვნოთ და ხელები დაიბანოთ. ასეთი იარლიყი ბავშვს მაშინ მიეწებება, თუ წამდაუწუმ შეუძახებთ, რომ „ის არასდროს არის მზად დროულად“ ან „ყოველთვის იგვიანებს“. შეძახილი იარლიყს გაამყარებს. უმჯობესია, ბავშვს ისე მიმართოთ, თითქოს დარწმუნებული ხართ, რომ ყველაფერს დროულად და მოწესრიგებულად გააკეთებს.

კიდევ ერთი რჩევა: ერთ ჯერზე მხოლოდ ერთი მითითება მიეცით. სკოლამდელი ასაკის პატარები მხოლოდ ასეთ მითითებებზე რეაგირებენ. ნუ გადააქცევთ თქვენს მოთხოვნებს ერთ დიდ მონოლოგად. გააკეთეთ მოკლე და მკაფიო განცხადებები: „შეალაგე ფეხსაცმელი კარადაში და რომ დავბრუნდები, გეტყვი, მერე რა უნდა გააკეთო“.

ზოგჯერ ბავშვს ფსიქოლოგის დახმარება სჭირდება. ამაში სავალალო არაფერია. დაუკავშირდით პროფესიონალს, თუ თქვენი შვილი ან მოსწავლე ჯიუტია, გიწევთ წინააღმდეგობას და თვითონ არაფრის კეთება არ სურს, ოჯახში ყველა უყვირის და ეჩხუბება. ფსიქოლოგს შეუძლია, მკურნალობა შემოგთავაზოთ, რათა ოჯახი ცხოვრების ნორმალურ რიტმს დაუბრუნდეს.

კიდევ ერთი სიტუაცია, რომელიც ფსიქოლოგის ჩარევას მოითხოვს: ბავშვს არ შეუძლია იმის კეთება, რაც, საზოგადოდ, მის ინტერესებში შედის. ბავშვის შენელებული ქმედებები შესაძლოა იმ დავალებების გადავადების ერთგვარი მცდელობა იყოს, რომლებიც აშინებს ან რთული ეჩვენება. იქნებ ბავშვისთვის სასკოლო დატვირთვაა მეტისმეტად დიდი, ან შემაწუხებელია ცეკვაზე სიარული, სპორტულ შეჯიბრებებში მონაწილეობა?.. ბავშვის შენელებული ქცევის მიზეზს ფსიქოლოგი გაშიფრავს.

თუ ბავშვის ნელი ქცევის მიზეზს ვერ ხვდებით და ფსიქოლოგიც ვერ გეხმარებათ, მიაკითხეთ პედიატრს. თუ თქვენი შვილი არ რეაგირებს, როდესაც სახელით ეძახით, უნდა დარწმუნდეთ, რომ სმენის პრობლემა არ აქვს, ან ინფორმაციის აღქმის უნარი არ დარღვევია. იქნებ რამე სხვა დარღვევა აქვს და სწორედ ეს არის ნელი მოქმედების მიზეზი?

დაამყარეთ ვიზუალური კონტაქტი. ზოგი ბავშვი ბრაზიანი და მყვირალა უფროსების მითითებებისადმი „იმუნიტეტს“ ივითარებს. აუცილებელია, ბავშვთან საუბრის დროს ახლოს მიხვიდეთ და არ მიაწვდინოთ ხმა შორიდან, ყვირილით. თხოვნის დროს პირდაპირ თვალებში უყურეთ.

ბავშვთან ერთად განიხილეთ დაგეგმილი ამბები. ჰკითხეთ სასკოლო ასაკის შვილს: „რა გეგმები გაქვს? ვიცი, რომ დღეს შენი საყვარელი ფილმის ყურება გადაწყვიტე, მაგრამ არ დაგავიწყდეს, რომ საშინაო დავალებაც გასაკეთებელია. როგორ აპირებ ამ ორი საქმის შეთავსებას?“ ასეთი საუბრები უბიძგებს, მეტი პასუხისმგებლობით მოეკიდოს საქმეს.

ბავშვებთან ურთიერთობისას გამოიყენეთ თამაშები. მაგალითად, მოამზადეთ წამზომი და უთხარით, რომ სტარტზეა, აბა, რამდენი ხანში გაუმკლავდება საქმეს? პატარები სიამოვნებით ერთვებიან ამგვარ წამოწყებებში, უყვართ, როდესაც მათ წარმატებას უფროსები აფიქსირებენ, შეჯიბრებაც მოსწონთ, მით უმეტეს, რომ ამ შემთხვევაში კონკურენტი მხოლოდ საკუთარი თავია.

გილოცავთ ახალ წელს !

0

ძვირფასო მასწავლებლებო, ჩვენო ერთგულო მკითხველებო,  ჟურნალი “მასწავლებელი”, ინტერნეტგაზეთი “mastasvlebeli.ge”,  სამეცნიერო რეფერირებადი ჟურნალი  “განათლების მეცნიერება” გილოცავთ  შობა- ახალ წელს!

წარმატებას გისურვებთ პროფესიულ და პირად ცხოვრებაში!
თქვენს პროფესიონალიზმზე, პასუხისმგებლობასა და კეთილსინდისიერებაზეა დამოკიდებული ჩვენი ქვეყნის მომავალი.
გმადლობთ, იმ ღვაწლისათვის, რომელსაც ღირსეულად ეწევით.
გისურვებთ კეთილდღეობასა და წინსვლას.
ახალი წელი ყოფილიყოს სიხარულის, მშვიდობის, სიუხვისა და ბედნიერების მომტანი.

ჟურნალ “მასწავლებლის” კიდევ ერთი ახალი ნომერი!

0

გამოვიდა ჟურნალ “მასწავლებლის” 2017 წლის მეექვსე  ნომერი, რომელიც საქართველოს ყველა სკოლას და საგანმანათლებლო რესურსცენტრს საჩუქრად გადაეცემა.

ჟურნალის ამ ნომერში წაიკითხავთ :

 

შინაარსი

 

ძაღლის წელი – ადამიანური ცხოვრების იმედით

0

 

არ ვიცი, ამაზე ადრე მიფიქრია თუ არა, მაგრამ ახლა აღმოვაჩინე, რომ ახალი წელი საკუთარ დაბადების დღეზე გაცილებით მეტად მიყვარს. შესაძლოა სხვებისთვისაც ასე იყოს და ამ დრომდე არ დაფიქრებულან. ასეა თუ ისე, დანამდვილებით შეიძლება ითქვას, გადატვირთული სამუშაო დღეებისა და საახალწლო ეიფორიის მიუხედავად, ყოველი ახალი წლის მოახლოება დიდსა თუ პატარას ერთნაირად გვიყვარს. ეს კი იმის მიმანიშნებელია, რომ ნებისმიერ ადამიანს იზიდავს ბევრი სინათლე, სიჭრელე, სიცილი და სიახლის მოლოდინი. ახალი წელი სასწაულებრივი ძალით აერთიანებს წარსულს, აწმყოსა და მომავალს. ის უნებლიედ  შთაგვაგონებს ოცნებებს და ახალი მიზნების დასახვისკენ გვიბიძგებს.

ახალი წლის დღესასწაულთან დაკავშირებით მზადება ზოგიერთისთვის სამოსის გაახლება-შეძენასთან არის დაკავშირებული, ზოგისთვის უფრო მნიშვნელოვანია საახალწლო სუფრისთვის მზადება, ზოგს ახალი წელი საინტერესო და საყვარელი მუსიკის მოსმენის გარეშე ვერ წარმოუდგენია, რაზეც ყოველი ჩვენთაგანის ამაღლებული გუნება-განწყობაა დამოკიდებული. ვისთვის მუსიკა ნოსტალგიურ განწყობას აღძრავს, ვისთვის – ცეკვის სურვილს და ა.შ.

ახალ წელთან შეხვედრა-გატარებას როგორ  ატმოსფეროშიც არ უნდა ვაპირებდეთ, მუსიკა, როგორც უნივერსალური მოვლენა, მისი თანმდევი იქნება.

                „გულდასაწყვეტი იქნებოდა მუსიკით მხოლოდ სიამოვნების მინიჭება.

                                                                       ჩემი მიზანი ადამიანების უკეთესებად ქცევაა“                                         

გ. ფ. ჰენდელ

 

ჰენდელის საშობაო ორატორია „მესია“ ერთ-ერთი ყველაზე ამაღლებული, სადღესასწაულო ქმნილებაა, თუმცა ბაროკოს ეპოქის ტიტანი (ბახთან ერთად) ხელოვნების დანიშნულებად ადამიანებისთვის  მხოლოდ სიამოვნების მინიჭებას არ გულისხმობდა.

უამრავი ოპერისა თუ ინსტრუმენტული ნაწარმოების ავტორი ფრიდრიხ ჰენდელი, მისდა გასაკვირად მუსიკალური საზოგადოების ყურადღებასა და სიყვარულს თანდათან კარგავდა. ინგლისელი არისტოკრატები უპირატესობას რატომღაც იტალიელ კომპოზიტორებს ანიჭებდნენ. კონცერტების ჩაშლის მიზნით კი კომპოზიტორის მტრების მიერ დაქირავებული პირები აფიშებს უმოწყალოდ ანადგურებდნენ. ასე თანდათან კონცერტებზე დამსწრე საზოგადოება სულ უფრო იშვიათდებოდა. მრავალი წლის განმავლობაში ინგლისში მცხოვრებმა გულნატკენმა ჰენდელმა ქვეყნის დატოვებამდე უკანასკნელი კონცერტის ჩატარება გადაწყვიტა, სადაც შესრულდებოდა მის ორატორიებს შორის საუკეთესო, ახლად შექმნილი ორატორია „მესია“. ნაწარმოებზე აღმაფრენით მუშაობისას ერთ-ერთი ნაწილის – „ალილუიას“ დასრულების შემდეგ თვალცრემლიან კომპოზიტორს აღმოხდენია: „თითქოს ზეცა გაიხსნა და მე სამყაროს შემოქმედი ვიხილე“. ჰენდელის ცხოვრებაში ეს ყველაზე ბედნიერი წამები ყოფილა. ამ ქმნილებით გეორგ ფრიდრიხ ჰენდელმა სამუდამოდ დაიდგა უკვდავების ძეგლი.

მოგეხსენებათ, ორატორია მონუმენტური მუსიკალური ჟანრია, სადაც მთავარი ადგილი გუნდს უკავია, ხოლო შემდეგ სოლისტებსა და ორკესტრს. ჰენდელის ყველაზე ცნობილ ქმნილებებს შორის ორატორიის მწვერვალი – გენერალური კულმინაცია გუნდი (№39) „ალილუიაა (D-Dur)“. ის ბეთჰოვენის მე-9 სიმფონიის რე მაჟორული ფინალის ერთმნიშვნელოვანი წინამორბედია. საშობაო კონცერტებზე ორატორიის მხოლოდ პირველი ნაწილი და გუნდი „ალილუია“ სრულდება. თუმცა, ზოგიერთი ორკესტრი მას   მთლიანად ასრულებს. ინგლისში „ალილუიას“ ეკლესიაში სახარების კითხვის მსგავსად, ტრადიციულად ფეხზე დგომით უსმენენ. თავის დროზე, დიდ ბრიტანეთში ამ ტრიუმფალური გუნდის გაგონებისას მეფეებიც კი ფეხზე დგებოდნენ. მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი გუნდი დიდებულებითა და სადღესასწაულო განწყობით აუდიტორიას დღემდე აცვიფრებს.

 

 

ვინაიდან 2018 წელი ძაღლის წლად არის „გამოცხადებული“, კარგი იქნებოდა ბავშვებთან ერთად ამ უერთგულესი არსებების შესახებ კეთილი ფილმები გვენახა. წელს საახალწლოდ მსურს ორი განსაკუთრებული ფილმი შემოგთავაზოთ როგორც პატარებისთვის, ისე დიდებისთვის. ფილმებს შეგიძლიათ ერთადაც უყუროთ, ის გულგრილს არავის დაგტოვებთ.

 ნამდვილ სიყვარულსა და მეგობრობაზე

ალბათ დამეთანხმებით, მულტიპლიკაციური ფილმი ყოველთვის საყვარელი, კეთილი, მხიარული და საინტერესო საცქერია არა მხოლოდ ბავშვებისთვის, არამედ დიდებისთვისაც. ამავდროულად, საოცარ ამბებს უმეტესად არაჩვეულებრივი მუსიკა გასდევს ხოლმე, როგორც ჩვენი სიყვარულის არომატით გაჯერებული ფილმის შემთხვევაში.

ფილმი მოგვითხრობს ამაღელვებელ ისტორიას გაადამიანურებული ორი აბსოლუტურად განსხვავებული ჯიშის – ოთახის ნაზ ცუგასა და ჩვეულებრივ ეზოს ძაღლზე. ისინი განსხვავებულ სამყაროებში ცხოვრობენ. პრესტიჟულ რაიონში მცხოვრები ლედისთვის უმთავრესი პატრონების სიყვარულია, უსახლკარო მაწანწალასთვის კი – თავისუფლება. განსხვავებების მიუხედავად, ერთ მშვენიერ დღეს მათი გზები მაინც გადაიკვეთა.

დახვეწილი და სათამაშოსავით ფუმფულა კოკერ სპანიელი უსაყვარლესი არსება იყო პატრონებისთვის, რომელიც დიდი ხნის ნანატრ პირმშოს ერთგვარად ცვლიდა. მაგრამ როდესაც ოჯახს ჩვილი მოევლინა, სიყვარულს შეჩვეული ერთგული ლედი თავს დავიწყებულად და მიგდებულად იგრძნობს.

ანიმაციაში ზღაპრული სასწაულების ნაცვლად რეალისტური სამყაროა ნაჩვენები, სადაც ცხოვრება ყოველთვის სიკეთით აღსავსე არ არის  და რომ ბედნიერი ცხოვრება ნებისმიერ მომენტში შეიძლება დასრულდეს! ამ იუმორისტულ და ამავდროულად სევდიან ფილმში ხაზგასმულია ძაღლთა მაღალ და დაბალ სოციალურ ფენებს შორის კონფლიქტი. გულუბრყვილობის მიუხედავად ანიმაციაში წამოჭრილ აქტუალურ საკითხებს ვერც მთლად საბავშვოს ვუწოდებთ.

ცხვირზე წამოცმული სადრუნჩე მოთმინების ბოლო წვეთი აღმოჩნდება განაწყენებული ოთხფეხასთვის, რაც მშობლიური ოჯახიდან გაქცევას აიძულებს. გარეთ კი უამრავი ხიფათი ელოდა. უდარდელ გარემოში გაზრდილი  ვერც კი წარმოიდგენდა ყოველივეს. მორიგი ხიფათის დროს მინიატურულ შავთვალა „ლამაზმანს“ საშველად მაწანწალა „ჯენტლმენი“ მოევლინება, რომელსაც კეთილშობილება არა ჯიშში, არამედ სულში ჰქონია. ისინი ერთად უამრავ სახიფათო თავგადასავალში გაეხვევიან, და ბოლოს ჩვილსაც გადაარჩენენ!

 

ანიმაცია შეგვახსენებს, თუ ვინ არის ადამიანის ყველაზე ერთგული მეგობარი. ოთხფეხა მეგობარი ხომ საოცრად მგრძნობიარე არსებაა,  სრულყოფილად რომ შეიგრძნობს პატრონის ხასიათის ცვლილების ყოველ დეტალს, სიხარულსა თუ უსიამოვნებებს და მუდამ მზად არის დაიცვას.

 

ყელში გაჩხერილი სიცილი

მასზე ლეგენდები სიცოცხლეშივე იბადებოდა. ამერიკის საზოგადო აზრის ინსტიტუტის (American Institute of Public Opinion) გამოთვლით ყველა დროის ყველაზე ცნობილი სამი ადამიანი აღმოჩნდა: იესო ქრისტე, ჩარლი ჩაპლინი და ნაპოლეონ ბონაპარტი.   

გთავაზობთ უდიდესი რეჟისორისა და მსახიობის ჩარლი ჩაპლინის ერთ-ერთ გენიალურ ფილმს „ძაღლური ცხოვრება“ (1918 წ.). სატირული ელემენტებით დატვირთული მოკლემეტრაჟიანი ფილმი ჩაპლინის ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული ფილმია. ამ „კომედიური სილის გაწვნით“ ძაღლისა და მაწანწალას ცხოვრებებს შორის პარალელია გავლებული. ჩემ მიერ მოწოდებულ ანიმაციაში ძაღლის გაადამიანურებასთან თუ გვაქვს საქმე, ჩაპლინის ფილმში, პირიქით, ადამიანის გაძაღლებულ ცხოვრებას ვაწყდებით.

ფილმში სამი მონათესავე სულის ცხოვრება გადაიკვეთება: უსახური კაფედან მარტოხელა ღარიბი გოგონასი, პოლიციელების მიერ დევნილი მაწანწალასი და პატარა მიტოვებული ლეკვის. ისინი ყოველ წამიერი დამარცხების მოლოდინის მიუხედავად ცხოვრების მკაცრ გამოწვევებს გამუდმებით ებრძვიან. მაგრამ აი, მათ ცხოვრებაში სიყვარული ჩნდება და ყველაფერი იცვლება.

მუნჯური კინოს სიმბოლო – ჩაპლინი, მისთვის დამახასიათებელი სიმსუბუქით იუმორის ფონზე მოგვითხრობს საჭირბოროტო მწვავე სოციალური საკითხებით დატვირთულ ამბავს. ფილმში წამოჭრილი პრობლემები, დღემდე აქტუალურია და გვაღელვებს.

ჩაპლინის ყოველ ახალ ნამუშევარში მძაფრდებოდა დრამატული კონფლიქტი სიკეთესა და ბოროტებას, სიღარიბესა და სიმდიდრეს, სამართლიანობასა და უსამართლობას შორის.

დროთა განმავლობაში ჩაპლინის ხმა სულ უფრო და უფრო ხმამაღალი ხდებოდა. იგი, როგორც უბრალო ადამიანის უდიდესი ქომაგი, უარს ამბობდა იმ დროისთვის მიღებულ შეხედულებებზე, გემოვნებასა და ყოველგვარ ზედაპირულ ეფექტებზე.

 

რომელი მხრიდანაც არ უნდა შემობრუნდეს ადამიანისთვის ფორტუნა, ნამდვილი მეგობრობა ერთადერთ მხარდამჭერად ევლინება ყველას, როგორც გადამრჩენელი და იმედის მომცემი.

 

P.S. თემატიკით დაინტერესებულებს შემიძლია შემოგთავაზოთ მიხაილ ბულგაკოვის შესანიშნავი მოთხრობა „ძაღლის გული“.

***

ჩაპლინს მუსიკალური განათლება არ მიუღია, სამაგიეროდ მამისგან (მიუზიკ-ჰოლის არტისტი) მემკვიდრეობით მიეცა: სმენა, შესანიშნავი რიტმის გრძნობა, ხელოვნებისაკენ მისწრაფება და პროფესიისადმი დიდი სიყვარული.

16 წლის ჩაპლინი ვიოლინოზე ყოველდღიურად ოთხ-ოთხ, ზოგჯერ ექვს საათს უკრავდა. კვირაში ერთხელ კი დასის დირიჟორის გაკვეთილებს ესწრებოდა. ვინაიდან ჩარლი ცაცია იყო, ვიოლინოზე სიმებს გადაუნაცვლებდნენ ხოლმე. მომავალში დიდი რეჟისორი საკონცერტო შემსრულებლის პროფესიაზე ოცნებობდა, უარეს შემთხვევაში, მზად იყო მიუზიკ-ჰოლისთვის პროგრამა მაინც მოემზადებინა. მაგრამ თანდათან მიხვდა, ასეთი შრომით ბევრს ვერაფერს გახდებოდა და მეცადინეობა მიატოვა. მიუხედავად ამისა, ჩაპლინი საკუთარი ფილმებისთვის მუსიკას თავადაც წერდა. ჩაპლინის გარდა არავის შეეძლო ერთდროულად ეწერა სცენარები, ემუშავა როგორც რეჟისორს, ეთამაშა ფილმებში და ფილმებისთვის შეექმნა მუსიკა. და მხოლოდ ჩარლი ახერხებდა მუსიკის დახმარებით ცხოვრების მთელი ტრაგიკომიკურობის ჩვენებას თავის ქმნილებებში.

ჩაპლინის მუსიკის ინდივიდუალური სტილისთვის დამახასიათებელი იყო რომანტიკული ვალსის თემები რუბატოს რიტმში, ცოცხალი მელოდიები 2/4 ზომის რიტმში. ასევე ტანგო ძლიერი მძიმე წილებით (ჩარლის ცეკვებს შორის ყველაზე მეტად ტანგო უყვარდა).

საინტერესო და სასიამოვნო შთაბეჭდილებების მიღების სურვილით გემშვიდობებით 2017 წლის მიწურულს. შეხვედრამდე.

პატარა დიდი ამბები

0

(მთქმელირეზო დავითაშვილი)

  1. ანბანი

სომხებსაც აქვთ ანბანი, ირანელებსაც, ქართველებს რად არ უნდა გვქონდესო – უფიქრიათ ერთ დღეს. გადაწყვიტეს ანბანის შექმნა, მხატვარიც იპოვეს, მერე საქართველოდან ჩამოსულმა კაცმა უთხრა, დიდი ხანია, ქართველებს ანბანი გვაქვსო და ბევრი წიგნი და რვეულიც ჩამოუტანა. ასე გაიგო ქართული ანბანის არსებობა.

 

  1. შესწავლა

ფრანგებთან, კაშხალზე, ერთი ქართველი მუშაობდა – ვანო რუბიტაშვილი, მან დაიბარა იქაური ქართველები, ჩამოდით, დაგასაქმებთო. რეზოც, სხვა ქართველებთან ერთად სამუშაოდ წავიდა. საქმე დაინაწილეს, მუშაობა გაჩაღდა. საღამო ხანს კი იმავე ქართველმა ქართული ანბანის შესწავლა შესთავაზა. იმუშავებდნენ დღისით, დაიღლებოდნენ, გადაიქანცებოდნენ, საღამოს კი ქართულ ანბანს უსხდნენ, სწავლობდნენ, ხატავდნენ, წერდნენ… შინ რომ დაბრუნდა, ყველგან ქართული ანბანი დააწერა – ხეებზე, კარებზე, კედლებზე, ხიდის კუთხეებში…

 

  1. რადიო

მაშინ ირანში რადიო იშვიათი ხილი იყო. რეზოს მამას ჰქონდა საიდანღაც და ერთხელაც, აბა, იქნებ საქართველოს ხმა დავიჭიროო. დასდევდა რადიოტალღას, რადიოთი ხელში გარბოდა და გამორბოდა, ადგილს ეძებდა, სადაც უკეთესად დაიჭერდა საქართველოს, სადაც უკეთ გაიგონებდა ქართულ ხმას.

ამასობაში ვიღაცებმა ჰკითხეს: რას აკეთებ, კაცო, რას შვრებიო?

ქლიავ-ჭანჭურს დავდევო, – უპასუხა.

იმდენი ირბინა რადიოთი ხელში, იმდენი უჩხიკინა და უჩხირკედელავა, იმდენი იწვალა, ბოლოს გადაიწვა რადიო. სამუდამოდ დადუმდა.

რა ქენი, კაცო, დაკრიფე ქლიავ ჭანჭურიო? – მეზობელმა ჰკითხა.

 

  1. შორს არის

– წინ თქიანყე, რო, ეხლა რო წიმა მაჲწიმდეს, ცისარტყელა გარეთ გაჩინებული, მინც ემ ცისატრყელს ძირზეგ გაიდაო, წავა საქართველოჩიო. [ციციკიბის ქეშ] ციცის კიბეს. ჩონ ვიტყით ციცისკიბე. ვერვინ ხო ვერ გაიდეს, იქ. ერთხელაც ჩამოიდეს ორი კაცი იყო, რო ფილმი გადიღეს, ერთ ქალს უთხრეს რო: გინდა გადახიდე საქართველოჩიო?

თქო: შორს არიო!

 

  1. შეხვედრა. ქარხანა

მეტალურგიულ ქარხანაში კალატოზად მუშაობდა. არავის იცნობდა.

დაუცველი იყო იქაურობა, ლიანდაგი – ღია, მატარებლები დადიოდნენ, არც მინიშნება იყო, არც ჯებირი, ქარხანასაც არ ჰქონდა ჯერ კედლები.

მუშები ლიანდაგზე დარბოდნენ,

რეზომ დაუძახა (დაჰკივლა):

– კაცო, გამო ექ, არ დეეცე!

მოხუცმა კაცმა, აბა, გაიმეორე, რა თქვიო, რეზომ გაიმეორა. გაუკვირდათ ქართველ მუშებს, შენც ქართველი ხარო? სადაური, საიდან, როგორ…

გაარკვიეს ერთმანეთის სადაურობა, დამეგობრდნენ, ხშირად ხვდებოდნენ ერთმანეთს.

 

  1. ყურისმგდებელი

ქართულად სალაპარაკოდ მინდორში გადიოდნენ. თორემ სადაც ორი ადამიანი იყო, იქ მესამეც აღმოჩნდებოდა – ყურისმგდებელი. უნდა სცოდნოდათ, რაზე საუბრობდნენ, რამდენნი იყვნენ, ყველა სიტყვა და ყველა წინადადება უნდა გაეგოთ:

– რა ჯური ლაპარაკობ, ფარსული ხარ. – პარსულიც ვიცი, ქართულიც ვიცი. – ქართულს რასათი ლაპარაკობ? და ვთქი: დედას ენაა-მეთქი, უნდა ვილაპარაკო-მეთქი. თქო: არ შეიძლება რო ასე გოოშოთო. და იმამ უთხრა: გოოში ილაპარაკოსო, ემდენი, რაგდენი წელი გასულაღაო და არ უნახავთყე ქართული ლაპარაკი. – არ შეიძლება ხო ექ ენა ამოოძრო-მეთქი.

 

  1. გაქართველდა

– (ქურთებიც) არიან, ებრაელებიც არიან, ისები მაგრა ქართველობენ, ეხალ ამით გოგოები ემათ გომოორთომყე, ემას გოგოები ამას გომოორთომყე, დარეულან ერთმანეთჩი და ნათესავები არიან. ქართუელებია, ხო. შარშანცა ეხლა ჩონ ბიჭებმა, ქართûელებმა თქეს, რო: ესო, ქურთიაო! და: დაესხენ ემასა-მეთქი, ქართელი ისწავლა, ქართუელია, ქართულად ლაპარაკოფს. ისწავლის, უყორს, რატო ეუბნები, რო შენ ქართûელი არა ხარ?

 

  1. ლექსი

ღამით ვნახე სიზმარჩინა,

წავსულვიყავ კახეთჩინა,

უყურებდეს კახელები,

ერთმანერთსა ქუჩაშინა.

მინ არის ეს უცხო კაცი,

შემოსულა ქალაქშინა.

მკითხეს, მე რო შენ მინა ხარ,

კახელი ხარ თუ მეგრელი.

აჭარელი თუ გურული.

სახეზე ხო ჩნავ, ჩუენა გევხარ.

კახელი თუ მეგრელი ხარ.

კაცო, როგორც ჩვენი ძმა ხარ.

ტანადობით ხო ქართûელი,

შენ სახეც ნამდვილ კახელი, კახური.

ძმაო, უთხარ, მა შენ მინა ხარ.

თუ ჩუენი ხარ, მაშ სადა ხარ.

– მე რომ გხედავთ ქართუელი ვარ,

ფერეიდნელი ირანჩი ვარ,

მაგრამ მე თუ იქაური ვარ,

გულით-სულით ექაური ვარ.

შაჰ-აბასის დაკარგული,

დავითაშვილი რეზო ვარ.

თუ გამლანძღოთ, თუ გამწიხლოთ,

მე ქენი ვარ, მე ქენი ვარ.

შეენაზე და გამოვიღიძე,

ვნახე კიდევ ირანჩი ვარ.

შეენაზე და გამოიღიძე, ვნახე კიდევ ირანჩი ვარ.

მაინც ნამდვილი ქართûელი ვარ.

 

  1. ადგილის სახელები

არ არის საჭირო ძველი ლეგენდა ტილოში გამოხვეულ მიწაზე, მუჭით წამოღებულ ხორბლის მარცვლებზე, საგულდაგულოდ დამალულ ქართულ წიგნებზე, ყველაფერს ერთი სახელი გათქვამს – ადგილის სახელი, ამბობს უფრო ზუსტად, ზედმეტი სიტკბოსა და პათეტიკის, აღმატებული ტონის, ყალბი ნოტებისა და აკანკალებული ხმის გარეშე.

– ესები გოქ, სუ ქართულ სახელია, მე რაც მამაგონდების, დავჯდები, ერთ რამეეფს ჩავწერავყე. ესენი თავრობას დაბეჭდილი აქ. ეს არი პარსელი მოა მარტყოფჩი, მასალან, უნდა წაიდეს მაღალ წერზეგა, ეს მუა იქ, უნდა წიადეს მაღალწერზეგა, ის მაღალი წერი ქართულად უწერია. ესები, მამულები სუ ქართულ სახელებია, თავისი სახელები აქ სუ. თავის სახელებია, თავის მამულებისათი: შუშპარა, ხარაბა, ონიკა, – ესები პარსული არ არი. წყაროები, თავის წყაროები: კაკბისწყარო, – ქართულიაღა; ყორ-ბიჭის წყარო – მაღალ ტინია, წყალ გამოდის, ეხლა ბაûშ არ ეყოლების, წავლენ იქა და ბატკანი დაჲკვლენ, დაარიგებენ, შაჭამონ და: იქაო ყორი და ბიჭიო და ისები ილოცვებიან, რო ყმაწილი ყûანდეს, ყმაწილები. ბახშიას წყარო, ჩქრიალა, თანდილას წყარო, მუდამ წყარო, კუვის წყარო, ნაპირალის წყარო. – ესები მარტყოფს, ისპაანს კი არა, მარტყოფს.

 

ისევ გრძელდება პატარა დიდი ამბები.

გრძელდება მარადიულად

ნუ მოვთხოვთ ბავშვს, იყოს იდეალური

0

ვფიქრობ, ნებისმიერი მშობლის ყველაზე დიდი ოცნებაა, ჰყავდეს წარმატებული და რეალიზებული შვილი. თუმცა აღზრდის ის ხერხები და საშუალებები, რომლებსაც მშობელთა არცთუ ისე მცირე ნაწილი იყენებს, ხშირად სრულიად საწინააღმდეგო  შედეგს იძლევა.

ყველა იმ შეცდომას შორის, რომელიც შეიძლება უფროსებმა ბავშვის აღზრდის  პროცესში დაუშვას, განსაკუთრებით დიდი რისკის მატარებელია მის მიმართ წაყენებული მოთხოვნა – იყოს იდეალური, უშეცდომო, ყველასთვის სამაგალითო და მისაბაძი. ასეთი მოთხოვნები ხშირად უამრავ თავსატეხს და პრობლემას უჩენს ბავშვს:

  • უფროსების მოთხოვნების დაკმაყოფილებისათვის, წარმატებისა და სრულყოფილებისთვის „ბრძოლა“ შეიძლება ბავშვისთვის დეპრესიის მიზეზი გახდეს. ეს ბუნებრივია, ვინაიდან იყო ყოველთვის საუკეთესო, წარმატებული, იდეალური, უნაკლო და უშეცდომო ძალიან ძნელია, როგორც ფიზიკურად, ასევე მორალურადაც, და არა მხოლოდ ბავშვებისთვის, არამედ ზრდასრული ადამიანებისთვისაც. უნდა ითქვას, რომ ამას ბავშვები კარგად ამჩნევენ და აფიქსირებენ კიდეც. ამაზე კარგად მეტყველებს პატარა ბიჭუნას სიტყვები,  რომელმაც ერთხელ ჩემთან საუბარში გულისტკივილით აღნიშნა, რომ უფროსები მისგან ხშირად ისეთი რამის გაკეთებას მოითხოვენ, რასაც თვითონაც ვერ ახერხებენ:
  • ბავშვი, რომელიც მუდმივად იმის მცდელობაშია, რომ შეცდომა არ დაუშვას, იყოს ყველასათვის მოსაწონი, უნაკლო და მისაბაძი, კარგავს ბავშვურ უშუალობას და იმით სიხარულის უნარს, რაც კარგია მის ცხოვრებაში;
  • უჩნდება პრობლემები თანატოლებთან ურთიერთობაში;
  • იმის შიში, რომ რაიმეს ისე ვერ გააკეთებს, როგორც მისგან მოითხოვენ, სერიოზულ სირთულეებს უქმნის ბავშვს სწავლის პროცესში. ის ძლიერ განიცდის უმნიშვნელო სასწავლო წარუმატებლობასაც კი. ნებისმიერი შეცდომა შეიძლება მისი მოწყენილობის მიზეზი გახდეს. ეშინია გაკვეთილზე დასმულ შეკითხვებზე პასუხის გაცემის, დაბალი ნიშნების მიღებას და შენიშვნებს მტკივნეულად განიცდის. სასკოლო წარუმატებლობები ხშირად მის მიერ აღიქმება, როგორც კატასტროფა. მაღალი ნიშნების მიღება ასეთი ბავშვისაგან დიდ ძალისხმევას  და დასჯის შიშის დაძლევას საჭიროებს;
  • დანაშაულის მუდმივი გრძნობა – იმის გამო, რომ „მომთხოვნელობითი“ სიყვარულით გარემოცული ბავშვი ყოველთვის ვერ ახერხებს უფროსების მოთხოვნების დაკმაყოფილებას და იდეალურ ადამიანად „გარდაქმნას“, მას მუდმივად აწუხებს დანაშაულის გრძნობა და უჭირს მასთან გამკლავება, ვინაიდან ფიქრობს, რომ მშობელი მისით უკმაყოფილოა;
  • შფოთიანობა – უფროსების განაწყენების შიშით ცხოვრებას, ვითარებისაგან დამოუკიდებლად, თან სდევს შფოთიანობა. ხანდახან მას უჭირს იმის გაგება, თუ რა აშფოთებს, რადგანაც არ არის მღელვარების არანაირი საფუძველი. დროთა განმავლობაში ასეთი მდგომარეობა შეიძლება გადაიზარდოს მძიმე ფსიქიკურ დაავადებაში;
  • გულფიცხობა, გულისწყრომა – ნერვული სისტემა ვერ რჩება გულგრილი მუდმივი დაძაბულობის მიმართ. ბავშვი იწყებს გაღიზიანებას ნებისმიერი წვრილმანის გამო და გამოხატავს სერიოზულ გულისწყრომას გარშემომყოფების მიმართ;
  • მიდრეკილება მარტოობისაკენ – იმის მუდმივი შიში, რომ ყველაფერს ისე ვერ გააკეთებს, როგორც მისგან მოითხოვენ, ბავშვში იწვევს დაცვით რეაქციას – სწრაფვას განმარტოებისაკენ. ეს მისწრაფება ქვეცნობიერად ყალიბდება. როცა ადამიანი მარტოა, ის უსაფრთხოდაა, არსაიდან საფრთხეს არ გრძნობს;
  • ემოციური სიცივე – მუდმივი შიში და უნდობლობა ახშობს და თრგუნავს სხვა ემოციებს. შედეგად იზრდება ადამიანი, რომელიც მოკლებულია რაიმეს ან ვინმეს გამო მწუხარების, სიხარულის განცდისა და გამოხატვის უნარს;
  • უხეშობა და დესპოტურობა – მშობლების „მომთხოვნელობით“ სიყვარულზე და გადაჭარბებულ მოთხოვნებზე ბავშვის ფსიქიკის უკურეაქციაა უხეშობისა და სისასტიკის ჩამოყალიბება. თუ ბავშვს არ ეძლევა საშუალება, გამოხატოს თავისი გრძნობები მის მიმართ წაყენებული გადაჭარბებული მოთხოვნების მიმართ, არ ისმენენ მის ახსნა-განმარტებას, არ ცდილობენ მისი ქცევის გაანალიზებას, გამართლებას და უბრალოდ ითხოვენ მისთვის წაყენებული მოთხოვნების შესრულებას, ბავშვმა შეიძლება ისწავლოს მიზნისკენ სიარული პირობებისა და გარშემომყოფებისათვის ანგარიშის გაწევის გარეშე. ასეთი ბავშვისაგან შეიძლება გაიზარდოს უხეში და დესპოტური ადამიანი.

მნიშვნელობა არა აქვს, თუ სახელდობრ როგორი პიროვნების ჩამოყალიბებამდე მიგვიყვანს „მომთხოვნელობითი“ სიყვარული – სუსტი და შფოთიანი, თუ უხეში და უგრძნობი, მთავარია, რომ ჩვენ ბავშვის ფსიქიკურ ჯანმრთელობას სერიოზული საფრთხის წინაშე ვაყენებთ. გადაჭაბებული მოთხოვნების და ბავშვისაგან იდეალური ქცევის მოლოდინის პირობებში ვერასოდეს გაიზრდება ბედნიერი ადამიანი.

რეკომენდაციები მოსალოდნელი გართულებების თავიდან ასაცილებლად:

  • ვიყოთ გულწრფელი. ვისწავლოთ საკუთარი არასრულყოფილების აღიარება და ბავშვისთვის მისი ნაკლოვანებების, შეცდომების, არასრულყოფილების პატიება;
  • ნუ დავუსახავთ ბავშვს მიუღწევად ამოცანებს. ნებისმიერი ჩვენი მოთხოვნა და მოლოდინები მისი შესაძლებლობების ადეკვატური უნდა იყოს. დავფიქრდეთ, რამდენად შეესაბამება ჩვენი მოთხოვნები ბავშვის უნარებსა და შესაძლებლობებს. თითოეულ ბავშვს აქვს თავისი მაქსიმალური შესაძლებლობები  და ჩვენი მოთხოვნები ამ შესაძლებლობებს არ უნდა აჭარბებდეს;
  • გულწრფელად გავიხაროთ ბავშვის თუნდაც სრულიად უმნიშვნელო წარმატებითაც კი;
  • ბავშვთან ურთიერთობისას ჩვენი ლექსიკონიდან გამოვრიცხოთ ფრაზები: „მე ასეც ვიცოდი“; „მე შენ გაფრთხილებდი“; „მე შენ გეუბნებოდი“; ეს ის ფრაზებია, რომლებიც გამორიცხავს ბავშვის ინიციატიურობის თავად ფაქტს და მისი აქტიურობის სერიოზულ შემაფერხებლადაც შეიძლება იქცეს;
  • უარი ვთქვათ „იდეალური ბავშვის“ აღზრდის ამბიციებზე და, რაც მთავარია, გადავხედოთ ჩვენს დამოკიდებულებს ბავშვის აკადემიურ მოსწრებასთან. გავითვალისწინოთ, რომ წარმატება ცხოვრებაში ყოველთვის სასკოლო ნიშნებზე არ არის დამოკიდებული;
  • აღვზარდოთ ბავშვში სწორი დამოკიდებულება შეფასებებთან. ავუხსნათ, რომ მას ყოველთვის და ყველგან ექნება შეხება შეფასებასთან და არ შეიძლება, რომ ის სრულად განსაზღვრავდეს მის გუნება-განწყობას და წარმოდგენას საკუთარ თავზე. დავარწმუნოთ ბავშვი, რომ ჩვენ ის გვიყვარს, ვაფასებთ და პატივს ვცემთ მას სასკოლო წარმატება-წარუმატებლობის მიუხედავად;
  • მივცეთ ბავშვს შეცდომის უფლება. იმის მოლოდინი, რომ ის არანაირ შეცდომას არ დაუშვებს, ნიშნავს მისდამი დამოკიდებულებაში უზომო სისასტიკის გამოვლენას და მისთვის ცხოვრებაზე არასწორი წარმოდგენის შექმნას. ავუხსნათ ბავშვს, რომ მას აქვს შეცდომის უფლება. ამის გაცნობიერება დაეხმარება მას, გადალახოს რაიმეს არასწორად გაკეთების ან თქმის შიში;
  • თუ ბავშვი მწვავედ რეაგირებს სხვა ადამიანების მხრიდან მის მიმართ გამოთქმულ შენიშვნებზე, ავუხსნათ მას, რომ ის არ არის ვალდებული, იყოს იდეალური გარშემომყოფთა თვალში;
  • შევეცადოთ განვავითაროთ მასში იუმორის გრძნობა და ოპტიმიზმი. გავითვალისწინოთ, რომ ოპტიმისტი ბავშვი უფრო ადვილად უმკლავდება ცხოვრებისეულ სირთულეებს, ადვილად ამყარებს ურთიერთობას თანატოლებთან და სარგებლობს ავტორიტეტით მათ წრეში.

დაბოლოს, ყველაზე მთავარი აღზრდის პროცესში მაინც პირადი მაგალითია. არ შეიძლება მოვითხოვოთ ბავშვისაგან ის, რისი გაკეთებაც ჩვენ თავად არ შეგვიძლია. ვიყოთ ისეთივე მიმტევებელი ბავშვის მიმართ, როგორც საკუთარი თავის მიმართ ვართ. თუ შევძლებთ, რომ თავიდან ავიცილოთ შეცდომები ბავშვთან ურთიერთობაში, ჩვენ მისთვის ავტორიტეტული პიროვნება გავხდებით და თავადაც ვერ შევამჩნევთ, თუ როგორ შეასრულებს ბავშვი ჩვენს მოთხოვნებს. ის არაფერს გააკეთებს აკრძალულს უბრალოდ იმიტომ, რომ არ ენდომება ჩვენი განაწყენება. ვისწავლოთ ბავშვის პატივისცემა, გაგება და ის აუცილებლად სიყვარულით, პატივისცემითა და გაგებით გვიპასუხებს.

 

 

ვიდეობლოგი

მასწავლებლის ბიბლიოთეკას ახალი წიგნი შეემატა- სტატიები განათლების საკითხებზე

ჟურნალ „მასწავლებლის“ თითოეული ნომრის მომზადებისას, ცხადია, ვფიქრობთ მასწავლებელზე და იმ საჭიროებებზე,რომელთა წინაშეც ის ახლა დგას. ვფიქრობთ მასწავლებელზე, რომელიც ჩვენგან დამოუკიდებლადაც ფიქრობს, როგორ მოემზადოს გაკვეთილისთვის, რა...