მესიზმრებოდა, რომ განძის საპოვნელად მიწას ვთხრიდით მე და ჩემი მეზობელი, რომელიც სულაც არ ჰგავდა ჰეკლბერის და ეზოს უკან, ჩაის სიმბოლურ პლანტაციებში გამოყოლაც კი ეზარებოდა სათამაშოდ. მაგრამ სიზმარი რისი სიზმარია. ჰოდა, ვთხრიდით. საქმე და მთელი უბედურებაც ის იყო, რომ სწორედ მაშინ მეღვიძებოდა, როცა ნიჩაბს სკივრს დავკრავდი და სიამაყით გადავხედავდი ჩემს თანამზრახველს. ან იქნებ ამ ამბის მთავარი სიკეთე სწორედ ეს გამოღვიძება უნდა ყოფილიყო? მერე რაღა მენახა სიზმრად?

მე და ჩემი მშობლები ერთი დასახელების წიგნებს ვკითხულობდით ჩვენ-ჩვენს ბავშვობაში. გარდა, ვთქვათ, ვინმე საშუალო რანგის ინგლისელი მწერლის საყმაწვილო დეტექტივებისა, რომელთა მსგავსი წიგნები 90-იანების კოოპერატივ-გამომცემლობებმა მრავლად ბეჭდეს და სადაც, ვთქვათ, კოლეჯის მოსწავლის ამბავია მოთხრობილი, რომელიც ფოტოაპარატის საყიდლად ფულს აგროვებდა, მაგრამ იმ დანაზოგით დურბინდი იყიდა, რადგან რაღაც კერძო გამოძიებაში ჩაერთო. მეც დავიწყე ფულის გროვება და მერე მთელი ეს ოთხი ათასი კუპონი რობერტო ბაჯოს „ნაკლეიკაზე“ გადავცვალე, 4 ნომერი იყო და ძნელად ამოდიოდა, როგორც მაშინ ვიტყოდით ხოლმე.

არ ვიცი, რატომ ერქვა „ბიძია თომას ქოხს“ საბავშვო, მაგრამ ტვენის თავზარდამცემად გენიალური ამბების გვერდით ეს წიგნი მომაჩეჩეს და მთელი კითხვის პროცესი უცხადესად მახსოვს. აჰა, ჩემი სოფლის ოდის ოთახი. კოღოები. და კედელზე რატომღაც ლომონოსოვის სურათი, რომელიც სულაც სამყაროს შემქმნელი მეგონა. მონები. ბამბა. ამერიკა. საბძელში მცხოვრები გომბეშოს ყიყინი. და სხვა მსგავსი რომანტიკანი. ძალიან მაგარი და დაუბრუნებელი – ჩემი აზრით. ხოლო ამის მერე რატომღაც „სალამურას თავგადასავალი“ წავიკითხე – დიდი ქართული ზღაპარი.

მაგრამ მარტო წიგნები როდი გახსენდება – ყველაფერი, რაც მაშინ მოხდა. აი, ერთი გოგო, რომელიც ასაკით ჩემზე უფროსი იყო. მე ბეკი დავარქვი და მიყვარდა. ბებიაჩემი ასწავლიდა და დავყვებოდი გაკვეთილზე. და მინდოდა, რამე დაეშავებინა და მერე ეგ ამბავი ჩემს თავზე ამეღო და ბებიაჩემს მის მაგივრად გავეწკეპლე. ასე იცის…

მაგრამ იმ დიდი, აუცილებელი ავტორების გარდა (ვერნი, რიდი, სტივენსონი და სხვანი), რომლებსაც მგონი ახალი თაობა აღარასდროს წაიკითხავს, იყო სხვა წიგნებიც – ვანო ურჯუმელაშვილის „სამხრეთის ვარსკვლავი“, მოთხრობა საბჭოთა, სამაგალითო პიონერზე, იური ოლეშას „სამი გოდორა“, რომელსაც ბოლო სამი გვერდი აკლდა და დღემდე მათი დარდი მაქვს, „ფილმი ზღაპრები“ – ანიმაციები ტექსტად, ლამის მთელი ტელედანაკლისი რომ ამინაზღაურა და სხვანი. ვინ იცის, სად აწყვია ახლა ეს წიგნები, ან აწყვია კი?

„ბემბის“ რომ ვკითხულობდი, გარდა ამბის განვითარებისა, საშინლად მაინტერესებდა, რა ერქვა ავტორს. საბჭოთა გამომცემლებს დაჟინებით მიეწერათ: ფ. ზალტენი. წიგნს ასეთი, გარე-ფეტიშებიც აქვს. ბლომად. მერე მოძებნი. უი, ფელიქსი, – იტყვი და თითქოს დიდი ამოცანა ამოხსენი.

რაღაც წიგნები საერთოდაც გამოვტოვე. არ მქონდა. მერე დამეზარა. მაგალითად, „პინოქიო“ (მისი წვრილცხვირა კლონის საქმე ვიცოდი) და „კარლსონიც“ სულ ახლახან გადავშალე. პრინციპით „წაკითხული ხომ უნდა გქონდეს“. მივხვდი, რომ დიდი წიგნებია, მაგრამ იმასაც, რომ რაღაც ბავშვობაში უნდა წაიკითხო. ემილის ახლა ვერაფერი ჩაანაცვლებს, თავისი გამოთლილი კაცუნებით.

ასე ბევრი გამოვა, წერტილი უნდა დავსვა.

როგორი დასასმელია, იმ სიზმრიდან გამოფხიზლებას ჰგავს, ზევით რომ მოგიყევით – სკივრს ნიჩაბს დაარტყამ და უნდა გაიღვიძო. რას იზამ.

ოცდარვა წლის ლიზ კარლსონი საქართველოში ცხოვრობს და ასწავლის. პირველად 2014 წელს, განათლების და მეცნიერების სამინისტროს პროგრამით “ასწავლე და ისწავლე საქართველოსთან ერთად” ფარგლებში ჩამოვიდა, მაშინ 25 წლის იყო. ლიზი ამერიკიდან, მინესოტას შტატიდანაა.

“ასწავლე და ისწავლე საქართველოსთან ერთად”  პროგრამა 2010 წელს საქართველოს განათლების და მეცნიერების სამინისტროს ინიციატივით განხორციელდა. პროგრამის ფარგლებში საქართველოს ყოველწლიურად  ინგლისურენოვან მოხალისეთა ჯგუფი სტუმრობს. მოხალისე მასწავლებლები  მასპინძელ  ოჯახებში ცხოვრობენ და დასაქმებულები არიან საჯარო სკოლებში, სადაც უცხოური ენის ადგილობრივ მასწავლებლებთან ერთად აქტიურად არიან ჩართული სასკოლო და სათემო ცხოვრებაში.

საგანმანათლებლო პროგრამის  შესახებ ლიზს დედის მეგობარმა შეატყობინა  და  პროგრამის ბმული გაუგზავნა. ეს იყო 2012 წელს. ლიზი ადგა და საქართველოს შესახებ ინფორმაციის მოსაძიებლად ბიბლიოთეკაში წავიდა და მოიძია ცნობები ქვეყნის შესახებ. ” ასე გავიგე, რომ ქართველები სტუმართმოყვარე და მეგობრული ხალხია. ვფიქრობდი “ჰმმ, ლიზ, ეს “ღვინისა და მშვენიერი ბუნების ქვეყანა შესაფერისია შენი მომავლისთვის” .  ასეთი ოპტიმისტური დასაწყისი აქვს ამერიკელი მოხალისე მასწავლებელის  ურთიერთობას საქართველოსთან.

ლიზი თავგადასავლების   და სიახლეების მოყვარული მასწავლებელია. სანამ საქართველოში  ჩამოვიდოდა 2013-2014 წლებში იყო მოხალისე ფერმებში ( worldwide opportunities on organic farms: wwoof.net) სლოვენიაში, უელსში, გერმანიაში, ისრაელში და შვეიცარიაში.  უნივერსიტეტის დასრულების შემდეგ კი ადგილობრივ საშუალო სკოლაში ინგლისური ლიტერატურის და წერის მასწავლებელი იყო და ეს საქმიანობა ძალიან მოსწონდა. მაგრამ, ამის მიუხედავად რადგან 24 წლის იყო და თავგადასავლები უნდოდა, ერთი გზის ბილეთი იყიდა და ასე ჩამოვიდა საქართველოში.

საქართველოში ჩამოსული ლიზი პირველად კასპის N 3 სკოლაში მოხვდა. მეორე წელს კი რუსთავში ასწავლიდა N 14 და N7 სკოლაში. ” ვფიქრობდი , რომ საჭმელი ძალიან გემრიელი იყო, ბუნება შესანიშნავი, ენა მშვენიერი, ცეკვა მაგარი, ბავშვები იყვნენ კაშკაშა  და თვალებბრიალები , ქალები პრანჭიები და კაცები უხეშები. თუმცა, ახლა უკვე ბევრი კარგი მეგობარი მყავს”- იხსენებს ლიზი  პირვანდელ შთაბეჭდილებებს.

ლიზი ამჟამად თბილისში, ერთ-ერთ სახელოვნებო სკოლაში ასწავლის. როდესაც, დიდ ზურგჩანთამოკიდებული ლიზი მძიმე რკინის კარს აღებს და ოთახში შემოდის,   მის დანახვაზე, პატარა მოსწავლეებს თვალები უბრწყინდებათ და მასთან ჩასახუტებლად რიგი დგება. ხოლო ის სიმღერები, რომელსაც გაკვეთილზე მღერიან პატარა ბავშვების ყოველდღიურობის მელოდიად იქცევა. თამაშით და მუსიკით პატარები ინგლისური ენის შესწავლას ხალისით და დაუზარლად ცდილობენ.

ახალგაზრდა მასწავლებელი  რუსთავში ცხოვრობს მასპინძელ ოჯახთან ერთად. ” რუსთავი კარგი და წყნარი ქალაქია. ხშირად მივდივარ ტყეში სარბენად. ძალიან მომწონს ჩემი ქართული ცხოვრება, ჩემი მასპინძელი ოჯახი, სადაც მასპინძელი ბებოს და პაპას ქართულად ველაპარაკები, მომწონს ქართული სტუმართმოყვარეობა, ხალხური მუსიკა და ცეკვა, ჩემი მოსწავლეები და სწავლების პროცესიც. ახალგაზრდების აზრი ძალიან მაინტერესებს. ისინი ახალ იდეებს შთამაგონებენ. გაკვეთილების შესახებ კი  ვფიქრობ, რომ გაკვეთილები აუცილებლად უნდა იყოს მხიარული და ორგანიზებული” – ამბობს ლიზი და გაკვეთილების პარალელურად, ახალ პროფესიას ეუფლება  შავი ზღვის საერთაშორისო უნივერსიტეტში კავკასიოლოგიის ფაკულტეტზე. ლიზის სურვილია მუდმივად იყოს მასწავლებელი და სტუდენტიც. თავგადასავალი, სიახლეები, სწავლა, თან სტაბილურობა და საყვარელი საქმის კეთება არის ის სურვილი, რაც საქართველოში ჩამოსულმა ლიზმა ერთბაშად მოიპოვა.

რამდენჯერ გითქვამთ ტყუილი თქვენს სიცოცხლეში? ალბათ იმდენჯერ, რომ თითოეული მათგანისთვის მიზერულ თანხას რომ იღებდეთ, ახლა მანჰეტენზე საკუთარი პენტჰაუსის მფლობელი იქნებოდით.
თუმცა, რა თქმა უნდა, სიცრუეც არის და სიცრუეც. ის ერთ-ერთი ყველაზე რთული და, იმავდროულად, მრავალფეროვანი კონცეფციაა. მაგალითად, როდესაც ადამიანს შეუძლია ეფექტურად გაყიდოს მეორადი, უკვე კარგად ნახმარი მანქანა, ეს სხვა ტიპის სიცრუეა, რომელიც ბევრ ადამიანს ახასიათებს და შეიძლება, ერთგვარ ნიჭადაც მივიჩნიოთ.
ვიქტორია ტალვარის მიერ ჩატარებულმა კვლევამ ცხადყო, რომ ბავშვების მკაცრი აღზრდა და მშობლების მკაცრი მიდგომა მატყუარა და ორპირ შთამომავლობას გვიქადის. კვლევა დასავლეთ აფრიკის ორ სკოლაში ჩატარდა. ერთგან ბავშვებთან მშვიდად ურთიერთობდნენ, ხოლო მეორეგან – მკაცრად. ბავშვებს უნდა გამოეცნოთ, რომელი საგანი რა ხმას გამოსცემდა, ისე, რომ მისთვის არ შეეხედათ. თანაც ეს ხმები დამახინჯებული, შეცვლილი იქნებოდა. კვლევის ბოლოს კი ამ საგნების იდენტიფიცირება უნდა მოეხდინათ.
კვლევამ აჩვენა, რომ ბავშვები, რომლებიც მკაცრი რეჟიმის სკოლაში სწავლობდნენ, იტყუებოდნენ, თითქოს ხმა სწორად გაიგეს. მკვლევრები, რომლებიც ამ თემაზე მუშაობდნენ, ამბობენ, რომ ეს ადასტურებს მათ მოსაზრებას იმის შესახებ, რომ მშობლები, რომლებიც მკაცრი წესებით ცდილობენ შვილების აღზრდას და ხშირად სჯიან მათ, საბოლოოდ იღებენ მატყუარა გოგო-ბიჭებს და ეს ბუნებრივიცაა, რადგან დაშინებულ ბავშვს სიმართლის თქმისა ეშინია და ცდილობს, სასჯელი ტყუილის თქმით აიცილოს თავიდან.
კვლევის შედეგების გაცნობის შემდეგ ბევრ მშობელს გაუჩნდა კითხვა, როგორ აღზარდოს შვილი ისე, რომ ის მატყუარად არ ჩამოყალიბდეს.
აღიარეთ ტყუილი და მისი სხვადასხვა ხარისხი
სიცრუე ყველა ადამიანის ბუნებაში ზის, მაგრამ ის ერთმანეთისგან განსხვავდება.
ბავშვი ტყუილზე დამოკიდებული რომ არ გახდეს, მთავარია, მისი პირველი ტყუილი დროზე გამოვააშკარაოთ და ძალიან მკაცრად არ დავსაჯოთ. წინააღმდეგ შემთხვევაში მომდევნო ჯერზე ის შიშის გამო დამალავს სიმართლეს. ნაცვლად ამისა, ჯობს ჩაუღრმავდეთ მისი ტყუილის მიზეზს, გაარკვიოთ, რატომ მოიქცა ასე და მშვიდად აუხსნათ, რომ “სიცრუე და ორპირობა ავნებს ხორცსა მერმე სულსა”.
შეისწავლეთ თქვენი შვილის შემოქმედება და ბავშვური აზროვნება
ხშირად ბავშვები მიამიტურად იტყუებიან. იგონებენ ისტორიებს, თხზავენ ლეგენდებს, ზღაპრებს და ამით საკუთარი კომფორტის ზონის შექმნას ცდილობენ, რაც სულაც არ არის საშიში, პირიქით, შესაძლოა, ბავშვის მდიდარი ფანტაზიის, მაღალი ინტელექტის გამოხატულება იყოს. ამიტომ შეეცადეთ, გამოიყენოთ მათი ტყუილები მათსავე სასიკეთოდ. მაგალითად, ამ ფანტაზიებზე დაყრდნობით შექმნათ პროექტები, ნახატები, ახალი ისტორიები, რაც, თავის მხრივ, კიდევ უფრო შეუწყობს ხელს თქვენი შვილის ინტელექტის განვითარებას.
შექმენით უფრო მიმტევებელი და კომფორტული გარემო თქვენი შვილისთვის
დაანახეთ შვილს, რომ მის დასჯას კი არა აპირებთ, არამედ, პირიქით, გინდათ, გაუგოთ. ბავშვისთვის მნიშვნელოვანია, რომ მან შიშის გარეშე დაიწყოს თქვენთან კომუნიკაცია და მიხვდეს, რომ ტყუილი არ სჭირდება, ეს კი, რა თქმა უნდა, უპირველეს ყოვლისა, მშობლის დამოკიდებულებიდან გამომდინარეობს.
ასე რომ, მშობლებო და მომავალო მშობლებო, ვისაც გყავთ ან ძალიან გინდათ მემკვიდრეები, გახსოვდეთ, დაშინება, მკაცრი მოპყრობა, თითის ქნევა და ყურის აწევა თქვენს შვილს მატყუარად აქცევს და მომავალში ამ ტყუილების წყალობით ის თქვენი ათას ერთი თეთრად გათენებული ღამის მიზეზი გახდება.

  „ აი, უეცრად, სიხარულისგან შევყვირეთ. გზის გადაღმა, უსკრულის სიღრმეში ბობოქრობდა მტკვარი. მთის ფერდებზე კი იარუსებად გაშლილიყო და მდინარის ნაპირებამდე ეშვებოდა ქალაქი, დაწიოკებული ჩიტების გუნდის მსგავსი სახლებით, რომლებიც თითქოს ისე დამსხდარიყვნენ აქა-იქ, როგორც მოხვედროდათ”- ეს ალექსანდრე დიუმას პირველი თბილისური შთაბეჭდილებაა. მწერალი 1858 წელს ჩამოვიდა თითქმის უცნობ, მისი წარმოდგენით ნახევრად ველურ ქვეყანაში თავის თამმხლებსა და მეგობართან, მხატვარ მუანესთან ერთად.

დიუმას „კავკასიაში“ ცოცხლდება საუკუნის საქართველო, მისი ცხოვრება, პოლიტიკური მოვლენები და კულტურული ვითარება, სოციალური მდგომარეობა და გასტრონომიული მიმოხილვა, რასაკვირველია. ამის გარეშე, დიდი ენციკლოპედიის ავტორის მოგზაურობა წარმოუდგენელია.

მწერალი ერთგვარი ფრანგული კრიტიკით უდგება  ქართველთა ზოგიერთ წესსა და ჩვევას, მაგრამ მალევე ასკვნის, რომ  საწყენი იქნება, რომ ევროპამ, ადგილობრივთა სამოსის ცვლასთან ერთად შეცვალოს მათი „ იარაღის ბრწყინვალება და  გულების ოქრო“.

აზიისა და ევროპის პაწია გზაჯვარედინი საინტერესო და უცნაური ქალაქი იყო, ტალახიანი გზებით, ხაბარდებითა და აქლემებით, ოპერითა და მეთევზეებით, მწერლებითა და  მსახიობებით, არისტოკრატიით, ათასი ჯურის ავანტიურისტითა და ყაჩაღით, აბანოებითა და ნოქრებით…ხმაურიანი, ცოცხალი, საინტერესო ქალაქი…

მუშკეტერების ავტორის თავგადასავლები იმავე საღამოს დაიწყო….

თავზეხელაღებულმა დალაქმა ისე მოკლედ შესჭრა თმა, რომ დიუმა დიდხანს ფიქრობდა, წარსულიყო თუ არა თეატრში იმ საღამოს, „ლომბარდიელებზე“. ბოლოს მოხერხებული, მაგრამ საკმაოდ ძვირიანი შლიაპა იშოვა, ოპერაში წასვლა გადაწყვიტა და არც უნანია, რადგან თუ თბილისის სულის შეგრძნება გსურდა, თბილისელების ნახვა  და საერთოდ, თბილისური ყოფის გააზრება, ოპერის გარეშე ეს შეუძლებელი იქნებოდა.

იმდროინდელი თბილისი ოპერით ცხოვრობდა, ქუჩაში არიებს მეეტლეები და მწვანილის გამყიდველი, ფეხშიშველა ბიჭები მღეროდნენ, საოპერო მუსიკა ძველ ტფილისურ მელოდიებთან ერთად მშვენივრად თანაცხოვრობდა მუშტჰაიდისა თუ ორთაჭალის ბაღებში…

ულამაზესმა ოპერის თეატრმა და სცენის ფარდამ მწერლის აღტაცება დაიმსახურა, იტალიელთა დასიც მშვენიერი იყო, თუმცა იქ დამსწრე მანდილოსნები და ოპერის საუცხოო შემკულობა უფრო იტაცებდნენ ფრანგი  დამკვირვებლის მახვილ  თვალს.

მეორე დღეს ქარვასლა და თბილისელი არისტოკრატები მოიარა, სადილი ზუბალაშვილებთან, ჭავჭავაძეებთან, ორბელიანებთან და ბოლოს, თბილისის აბანოების ჯადოქარი მექისეების ხელოვნება საკუთარ თავზე გამოსცადა…

მწერლის თაყვანისმცემლებმა, განსაკუთრებით, მანდილოსნებმა იმდენ ოჯახში დაპატიჟეს, რომ თბილისში სტუმრობის ბოლოს მან უკვე  მეტი რამ იცოდა ქართული სუფრისა და ღვინის შესახებ, ვიდრე თავად მასპინძლებმა.

„თბილისში იცნობენ პარიზულ კორსეტებს, მაგრამ ვეჭვობ, რომ პარიზში იცოდნენ, რას წარმოადგენს თბილისური, ქართული სუფრა…
 სუფრაზე ჭამენ ყველაფერს, რაც კი მოხვდებათ. კერძი ყველაზე უმნიშვნელო ნაწილია სადილისა, რომელიც ახალი მწვანილებისგან შედგება. რაც შეეხება სასმელს, ეს უკვე სხვა საქმეა,  ქართულ სუფრაზე ჩვეულებრივი მსმელები 5-6ბოთლ ღვინოს სვამენ, უფრო დიდი მსმელები კი 12-15 ბოთლს.  იატაკზე ეგო დიდი ხალიჩაზედ გაშლილი სუფრით. სუფრა, ჩვენთვის, ვინც ფუფუნებას ვიყავით შეჩვეული, გაწყობილი იყო თეფშებით, დანა-ჩანგლითა და კოვზებით. ადგილობრივსტუმრებს კი ძველი პატრიარქალური ჩვეულების თანახმად, ხელით უნდა ეჭამათ“.

დიუმას საქართველოში მოგზაურობას ბევრი საინტერესო სადილი და გასტრონომიული თავგადასავალი ახლდა,  სადილი მელიქიშვილებთან, სადაც ნანადირევის, კერძოდ, კურდღლისა და ხოხბისგან მომზადებული კერძები მიართვეს. სადილი წინანდალში, ჭავჭავაძეების ულამაზეს სასახლეში. საზეიმო სადილი ფოთში, ფოთისთვის ქალაქის სტატუსის მინიჭების აღსანიშნავად, სადაც თავად დიუმამ მოამზადა საოცარი კერძები – ღორის თირკმლები თუ შებრაწული შაშვი.

თუმცა, ყველაზე საინტერესო, ალბათ მაინც „ცისკრის“ რედაქციაში სადილია, რომლის საუკეთესო საბუთად ეს ცნობა  დაგვრჩა:

„„ბ-ნი ალექსანდრე დიუმა ეწვია ჩვენს უბადრუკ რედაქციას, სადაც მისთვის გამართულ სადილზე ქართველებზე მეტი ღვინო დალია.

1858 წლის 28 ნოემბერი.

ქართულ ჟურნალ „ცისკრის“ რედაქტორი ივანე კერესელიძე“.

ამასწინათ ავსტრიელი რეჟისორის, მიხაელ ჰანეკეს ინტერვიუს ფრანგულად ნათარგმნ ნაწყვეტებს გადავაწყდი. ავსტრიულ ჟურნალ „კურიერში“ გამოქვეყნებული ვრცელი ინტერვიუ, სამწუხაროდ, არ წამიკითხავს. ნათარგმნი ნაწყვეტებიდან და ფრანგი მიმომხილველის კომენტარებიდან ჩანდა, რომ ცნობილი რეჟისორი მეტად გაეღიზიანებინა მოძრაობას #Metoo, რომელშიც ის „ახალი პურიტანიზმის“ საფრთხეს ხედავდა. ეს ყველაფერი სულ უფრო მეტად ემსგავსება კუდიანებზე ნადირობასო, – ამბობდა და იქვე განმარტავდა: ცხადია, ძალადობისა და შევიწროების ყოველგვარი გამოვლინება უნდა დაისაჯოს, მაგრამ ის, რაც დღეს ხდება – მთელი ეს ისტერიული განსჯა ჩემთვის სრულიად მიუღებელი და შემაძრწუნებელიაო.

მახაელ ჰანეკე ის რეჟისორია, რომელსაც უდავოდ ბევრი უფიქრია ძალადობაზე, სამყაროს ბნელ მხარეზე, ბოროტების ფესვებზე, დედამიწის გულამდე რომ უწევს. „ჩვენში იმდენივე ბოროტებაა, რამდენიც სიკეთე“, – ეს მისი სიტყვებია, რომელთა საილუსტრაციოდაც მისივე ფილმები გამოდგება. ამ ფილმებიდან კი ერთის გამორჩევა თუ მომიხდებოდა, ეს ნამდვილად „თეთრი ბაფთა“ იქნებოდა – მის ნახვას ყველა მშობელს, ყველა მასწავლებელს ვურჩევდი.

„Das weiße Band – Eine deutsche Kindergeschichte“ – ფილმის გერმანული სახელწოდება შეგვიძლია ასე ვთარგმნოთ: „თეთრი ბაფთა – გერმანული ამბავი ბავშვებზე“. არა, ეს საბავშვო ისტორია არ არის. იმ ბავშვების ამბავია, რომლებიც პირველ მსოფლიო ომამდელ გერმანიაში, პროტესტანტული სულისკვეთებით აღსავსე გარემოში იზრდებიან. ჩრდილოგერმანულ სოფელში ერთმანეთს მოჰყვება ცუდი, უცნაური, თავზარდამცემი ამბები. დამნაშავე არსად ჩანს, დანაშაული კი შემაძრწუნებელი სიცხადით მიგვანიშნებს რომელიღაც ჭეშმარიტებაზე,  რომელიც ხელის გაწვდენაზე უნდა იყოს, მაგრამ მას ვერ ვხედავთ. დასაწყისში ყოვლად შეუძლებელია დაინახო ის, რამაც ფილმის დასასრულს მოულოდნელად უნდა გამოგაფხიზლოს.

ახალგაზრდა მასწავლებელი მომხდარში გარკვევას ცდილობს – პასუხისკენ ნაბიჯ-ნაბიჯ მიიწევს. სანამ თვალი აეხილება, მანამდე უამრავი რამ უნდა მოხდეს…

2009 წელს გადაღებული ეს შავ-თეთრი ფილმი, რომელიც კანის კინოფესტივალზე მთავარი პრიზით – ოქროს პალმის რტოთი დააჯილდოეს, სწორხაზოვანი ანალიზის, ერთმნიშვნელოვანი დასკვნების გაკეთების შესაძლებლობას ნაკლებად იძლევა. ცხადია, ჩნდება ცდუნება – ნანახი ფაშისტური გერმანიის იმ სახეს დაუკავშირო, ნასწავლს, წაკითხულსა თუ ბებია-ბაბუების მონათხრობს რომ შეუქმნია: ფაშიზმის საწყისი პროტესტანტულ მორალსა თუ ყოველდღიურ პრაქტიკაში ეძებო. პასტორი ხელებს საწოლზე მიუბამს საბრალო ბიჭს, რომელიც თურმე ღამღამობით „საშინელ ცოდვას“ სჩადის. ბავშვებს მკლავზე თეთრ ბაფთას აბამენ, რომელმაც მათ დაკარგული უმანკოება, პირველქმნილი სისუფთავე უნდა გაახსენოს, ხან წკეპლას ურტყამენ, ხან უვახშმოდ აძინებენ… ოღონდ ეს ფილმი მხოლოდ გერმანული ფაშიზმის საწყისს არ იკვლევს. ის, ზოგადად, ძალადობისა და ტერორის, მათი ყოველდღიური გამოვლინებების კინემატოგრაფიული ანალიზის უდავოდ წარმატებული მცდელობაა.

სხვაგვარად ვერ ავხსნი იმას, რომ „თეთრი ბაფთის“ ნახვისას საბჭოთა ეპოქა, საბჭოთა სკოლის საშინელებები გამახსენდა. წარმოვიდგინე ასეთივე შავ-თეთრი ფილმი, თეთრპერანგიანი, მუქყელსახვევიანი ბავშვებით, პიონერული ატრიბუტიკით, სკოლის დერეფნებით, კიბეებით, პორტრეტებიანი კედლებით, სამასწავლებლოთი, დილის გამამხნევებელი ვარჯიშებით, სავალდებულო სამედიცინო შემოწმებით… მიხაელ ჰანეკე ამბობს, რომ პირველ მსოფლიო ომამდელი, ჩრდილოგერმანული სოფლის ნაცვლად შეეძლო გადაეღო ფილმი თანამედროვე ირანზე, რადგან მთავარი კითხვა, რომელზე პასუხის პოვნასაც ცდილობს, ასეთია: სად იწყება ტერორი? სად არის ძალადობის სათავე?

მძიმე, დამთრგუნველი ატმოსფერო, ჩაკეტილი სივრცის მოწამლული ჰაერი, რომელსაც მთავარი გმირები სუნთქავენ, ბოროტების გადამდები სენი, რომლის გასავრცელებლადაც ყველა პირობა არსებობს სოფელში… როგორც ჩანს, ერთმნიშვნელოვანი პასუხის ძებნის ცდუნებას ვერც მე გავექეცი. მეორე მხრივ, „ახალი პურიტანიზმის“ საფრთხე, რომელზეც ავსტრიელი რეჟისორი ზემოთ ნახსენებ ინტერვიუში საუბრობს, ღია საზოგადოებაში ჩნდება – თანამედროვე დასავლეთის ყველაზე დემოკრატიულ ქვეყნებში. იქნებ თეთრი ბაფთის მკლავზე შებმის პრაქტიკაც გამართლებული აღმოჩნდეს მათ თვალში, ვისაც სურს, მუდამ გვახსოვდეს დაკარგული უმანკოება, დაშვებული შეცდომები, დღისით თუ ღამით ჩადენილი ცოდვები?

და მაინც, რატომ არის ეს ფილმი შავ-თეთრი? მიხაელ ჰანეკე ამბობს, რომ უნდოდა, ძველისძველ ფოტოსურათებზე ასახული გარემო გაეცოცხლებინა, ამ ფოტოსურათების შესაბამისი განწყობა შეექმნა. ამასთანავე, შავ-თეთრი ფილმი მაყურებელსა და კინოეკრანს შორის ერთგვარ დისტანციასაც გააჩენდა – ვერ წარმოიდგენდი, რომ იქაურობის ნაწილი ხარ,  რასაც ხელი უნდა შეეწყო დაკვირვებისთვის, რეფლექსიისთვის, პასუხების ძებნისთვის. ჩვენი მოგონებებიც ხომ უმეტესწილად შავ-თეთრია. მათ მუდმივად ვუბრუნდებით, აწმყოსა და წარსულს შორის გაბმულ ძაფებს ვითვლით. „თეთრი ბაფთაც“ ესაა – თავის უკან მიბრუნება, შორეული წერტილისთვის თვალის გაშტერება და ძველი კითხვების გადამეორება.

ინტერვიუ ფრანგ ავტორთან, ჯონათან ლიტელთან.

ჯონათან ლიტელი (Jonathan Littell) ეროვნებით ამერიკელი, ფრანგულენოვანი მწერალი 1967 წელს ნიუ-იორკში დაიბადა და საფრანგეთში გაიზარდა. 1993 წელს ლიტელი ფრანგულ ჰუმანიტარულ ორგანიზაციას, „მოძრაობა შიმშილის წინააღმდეგ” (Action Internationale Contre La Faim) შეუერთდა და მრავალი მისია მოიარა ბოსნიაში, ჩეჩნეთში, კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკასა და ავღანეთში. 39 წლის ასაკში ლიტელმა თავისი პირველი რომანი „კეთილგანწყობილნი“ (ფრანგ. Bienveillantes) დაწერა, რომელიც 2006 წელს ძმები გონკურების ლიტერატურული პრემიითა და საფრანგეთის აკადემიის დიდი პრემიით დაჯილდოვდა.

ჯონათან ლიტელის მომდევნო ესეები და ანგარიშები კონფლიქტებსა და კონფლიქტურ გარემოში მცხოვრებ ადამიანებს ეხება.

2017 წელს ლიტელმა თავისი პირველი დოკუმენტური ფილმი „მავნე ელემენტები“ გადაიღო, რომელშიც უგანდელი აჯანყებულების – Lord’s Resistance Army (LRA)-ის რიგებში მებრძოლი ბავშვი-ჯარისკაცების ამბებია მოთხრობილი.

ბენუა მირიბელთან (ორგანიზაცია Humanitarian Alternatives – ჰუმანიტარული ალტერნატივა – ჰ.ა.) ინტერვიუში, ჯონათან ლიტელი გულწრფელად გვიზიარებს თავის შთაბეჭდილებებს აფრიკელ ბავშვ-ჯარისკაცებზე, მათი ქცევის თავისებურებებზე და მათთან ურთიერთობებზე.

ჰ.ა. – თქვენი პირველი ფილმი „მავნე ელემენტები“ აღწერს უგანდის ბავშვი-ჯარისკაცების ცხოვრებას LRA-ის რიგებში. რამ გადაგაწყვეტინათ ასეთი პროექტის დაწყება?

ჯონათან ლიტელი (ჯ.ლ.) - სხვადასხვა დროს, 2008-2012 წლებში, მომეცა საშუალება მენახა და დამეწერა აფრიკაზე. იქ ყოფნისას პირველად შევეჩეხე პირისპირ ბავშვ-ჯარისკაცებს. ერთხელ „ლე მონდისთვის“ სტატიის მოსამზადებლად, ფოტოგრაფთან ერთად ქვეყნის განაპირა მდებარე რაიონში გავემგზავრეთ. ამ მისიის დროს, თანმხლებად და დამცველებად უგანდიის არმიის ჯარისკაცები გვახლდნენ. მათგან რამდენიმე, LRA-ის ყოფილი წევრები აღმოჩნდნენ, რომლებმაც მოგვიანებით სამთავრობო ჯარში დაიწყეს მსახური. ეს ჩემი პირველი კონტაქტი გახლდათ LRA-ის ოფიცრებთან – ყველანი ძალიან გამოცდილი მებრძოლები აღმოჩდნენ. ჩვენ ძალიან საინტერესო დისკუსია გავმართეთ ანგარიშვალდებულებისა და პასუხისმგებლობის თემაზე. მე ამჯერად არ ვფიქრობ ისეთ ცნებებზე, როგორებიცაა „კარგი“ ან „ცუდი“, მაგრამ ამ საუბრებმა მიმახვედრეს, რომ  LRA-ის ყოფილი მეთაური, მათი ყოფილი ბელადი, ჯოსეფ კონი, სისხლისმსმელი რეპუტაციის კრიმინალი, რომელზეც  სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს ძებნაა გამოცხადებული, აჯანყებული ჯგუფის ყოფილი მეომრებისთვის,  „დახვეწილი“ და „თავაზიანი“ კაცი იყო.

ეს მოგვიანებით აღვნიშნე ჩემს ერთ-ერთ სტატიაში და ამან დამაფიქრა იმ ინდივიდუალურ და კოლექტიურ პასუხისმგებლობებზე, რომელიც LRA-ის უფროსობას ეკისრება, ბავშვებისა და ახალგაზრდების ძალდატანებით რეკრუტირებაზე აჯანყებულთა არმიებში.

დამთხვევა იყო, როდესაც პროდიუსერი დამიკავშირდა, შემომთავაზა დოკუმენტური ფილმის გადაღება ამ თემაზე. ვიფიქრე, რომ ეს იყო შესაძლებლობა, LRA-ის ბავშვი-ჯარისკაცების თემაში უფრო ღრმად  ჩამეხედა.

აფრიკაში, გარდა უგანდისა, ბევრგან იყვნენ ბავშვი-ჯარისკაცები, მაგრამ LRA-ის აშკარად გამოხატული შტრიხები ახლდა, რომელიც მათ სხვებისგან გამოარჩევდა – ეს გახლდათ ძალიან მკაცრი, პურიტანული ფსევდო-ქრისტიანული სექტა, რომლის მიზანი იყო უგანდაში „პლურალისტური დემოკრატიის“ დამყარება. ერთ-ერთი მთავარი წესი LRA-ში იყო ის, რომ ჯარისკაცებს კატეგორიულად ჰქონდათ აკრძალული ალკოჰოლი და ნარკოტიკები და ეს მთავარი განსხვავება იყო ლიბერიის, სიერა-ლეონეს თუ კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ბავშვი-ჯარისკაცების შენაერთებისგან, რომლებშიც ამ ნივთიერებების მოხმარება ბავშვი-მეომრების მიერ წესად იყო ქცეული და ბავშვების ინდოქტრინაციის მეთოდი გახლდათ.

ალბათ ამიტომაც, LRA-ის ბავშვი-ჯარისკაცები ყველაზე მეტად აცნობიერებდნენ მათ ქმედებებს და იმ მანკიერ წრეს, რომელშიც ისინი იყვნენ.

ჰ.ა. ხომ არ შეგიმჩნევიათ მსგავსება LRA-ის და ISIS-ის („ისლამური სახელწიფო“) მეთოდებს შორის სისასტიკის დაძლევასა და დისციპლინის დამყარებაში?

ჯ.ლ. – მე ეს პროექტი 2013 წელს დავიწყე, ISIS-ის („ისლამური სახელწიფო“) გამოჩენამდე, ყოველ შემთხვევაში, მისი დღევანდელი სახით. ეს მართალია, რომ შესაძლებელია მსგავსების პოვნა LRA-ის და ISIS-ის ძალადობრივ ქმედებებს შორის, თუმცა  ISIS-ის სისასტიკე და პრაქტიკა უფრო დისციპლინარულ და რელიგიურ მიდგომებს მოიცავს ბავშვების ინდოქტრინაციისათვის და ძალადობის ღიად ჩადენისათვის. ჩვენ მსგავსი ძალადობის პოვნა დედამიწის სხვადასხვა ადგილებში შეგვიძლია, რაც იმას მიუთითებს, რომ ISIS-ის საქმიანობა და მასშტაბები არ არის მხოლოდ რადიკალური ისლამით შემოფარგლული. ზღვარგადასული ქმედებები ხდება ბევრგან, მიუხედავად იმისა, თუ რას ქადაგებს კონკრეტული რელიგია.

ჰ.ა. – ძალადობის ფორმებს შორის, რომელსაც თქვენ შეხვედრიხართ, შეიძლება ითქვას, რომ არსებობს ძალადობა, რომელიც სპეციფიკურია აფრიკისათვის?

ჯ.ლ – ჩემი შესწავლის ინტერესი უმეტესწილად პოლიტიკურ ძალადობასთან, მასობრივ ძალადობასთან და ჯგუფურ ძალადობასთან არის დაკავშირებული.

მარგერიტ იოსენარი[1] ამბობდა: „ყველა რეგიონს თავისი საკუთარი ომი აქვს: ეს ლოკალური პროდუქტია, ჭვავის ან კარტოფილის მსგავსად“. ყოველ კონფლიქტს თავისი საკუთარი სპეციფიკა აქვს, რომელიც ძერწავს ძალადობის საკუთარ ფორმებს. თუმცა, გარდა ადგილობრივი, კულტურულად განსაზღვრული (ხანდახან ფოლკლორულიც კი) ფორმებისა, მე ვერაფერს ვპოულობ, რაც ძალადობის ფორმებს ერთმანეთისგან ფუნდამენტურად ან ანთროპოლოგიურად განასხვავებდა.

ნებისმიერი სახის რწმენა, ნებისმიერი სახით – სტრუქტურირებული ან თუნდაც მიამიტური და გულუბრყვილო, შეიძლება აერთიანებდეს პოლიტიკური თუ რელიგიური ძალადობის მამოძრავებელ ძალებს.

ჩემი აზრით, ძალადობის სხვადასხვა ფორმებს ყოველთვის აქვთ თავიანთი „ტექნიკური“ თავისებურებები, მაგრამ მათი მასტიმულირებელი ფაქტორი, რომელიც ძალადობას რეალობად აქცევს, ყოველთვის ერთნაირია, განსაკუთრებით თავისი აბსურდულობით.  მე მაინტერესებს, „გავცდე“ ადგილობრივ დონეს და გავიგო უნივერსალურად გაზიარებული თავისებურებები. ადამიანი ბარბაროსობას ადვილად იზიარებს:  ვერცერთი რელიგია ამაზე მონოპოლიას ვერ განაცხადებს.

ძალადობის ინსტრუმენტები შესაძლოა განსხვავებული იყოს, ისევე როგორც ძალადობის ტექნიკის ცოდნა, მაგრამ ძალადობის მოტივები კარგად შეიძლება შეადარო ერთმანეთს. თუ ზოგადად ვისაუბრებთ, ძალადობას საზღვრები არ აქვს და არ ექნება მანამდე, სანამ ლიდერები ან საზოგადოება, რომელიც ძალადობას ახორციელებს, არ შეიცვლიან აზრს. ძალიან ცოტა ადამიანს შეუძლია შეეწინააღმდეგოს დაწყებულ (ძალადობრივ) მოვლენებს. ბარიერები, როგორც წესი, სოციალურად არის განსაზღვრული, როგორც ეს „კეთილგანწყობილებში“ ვთქვი.

ჰ.ა. – თქვენს ფილმში იმედი გამოსჭვივის. იმედი იმისა, რომ 30,000-ზე მეტი ბავშვი, LRA-ის ყოფილი მებრძოლები, რომლებიც ერთდროულად მსხვერპლიც არიან და მკვლელებიც და რომლებმაც შეძლეს თავი დაეღწიათ LRA-ისთვის, დაუბრუნდებიან ნორმალურ ცხოვრებას. თქვენ როგორ ფიქრობთ, რა არის ის მთავარი ფაქტორები, რომლებიც ახალგაზრდა ადამიანებს „ცხოვრებაში დააბრუნებს“?

ჯ.ლ. – პირველ რიგში, სოციალურმა განზომილებამ და საზოგადოების კეთილგანწყობამ შესაძლებელი გახადა ამ ბავშვების დაბრუნება მშვიდობიან ცხოვრებაში. მადლობა ყველას, ვინც ეს ბავშვები მსხვერპლად აღიარა და მათთვის ამნისტია დააწესა – ამან მათ შესაძლებლობა მისცა, გამხდარიყვნენ სოციალური ჯგუფის წევრები, რომლებსაც საზოგადოება ცნობს, აღიარებს მსხვერპლად და მიესალმება მათ მცდელობას. მადლობა ღმერთს რომ ისინი, მიუხედავად მათი დანაშაულისა,  არ მოისროლეს და არ გარიყეს… რაც ხშირად ხდება სხვა შემთხვევებში. საზოგადოების მცდელობა, გადაელახათ ძალადობა და მიეცათ ბავშვებისთვის ცხოვრებაში რეინტეგრაციის საშუალება, შეიძლება ითქვას, რომ უგანდისა და აჩოლის თემის (ჩრდილოეთი უგანდა – აჩოლი, ნილოტური ტომი, რომელიც ძირითადად მონადირე-შემგროვებლები და მეცხოველეები არიან) სპეციფიკური კონტექსტია. ეს შეიძლება შევადაროთ ალბათ ვიეტნამის ომის ამერიკელი ვეტერანების პატივით მიღებას აშშ-ში, მაშინ როცა მათ, დანარჩენი მსოფლიო, აგრესორებად განიხილავდა.  შედეგად მივიღეთ ძლიერი სოციალური მექანიზმი, რომელიც ეხმარება ბავშვებს, LRA-ის ყოფილ მეომრებს,  ომის კოშმარიდან „დაბრუნდნენ“ ადამიანთა ცხოვრებაში.

რა თქმა უნდა, თითოეული ბავშვის პერსონალური მონაცემები, ხასიათი და თვისებები ის ფაქტორებია, რომლებიც „დაბრუნების გეგმაზე“ მოქმედებს. ყველას რეაქცია და „გზა“ განსხვავებულია. ფილმში ამის ჩვენება მსურდა – ერთი მხრივ, ბავშვები-მსხვერპლი და ბავშვები-ჯალათი; ხოლო, მეორე მხრივ – ძლიერი სოციალური მხარდაჭერა, რათა ეს ბავშვები არ აღექვათ  „მავნე ელემენტებად“ და „ცუდ ბავშვებად“.

ა.ჰ. – რა შეგიძლიათ ურჩიოთ აფრიკაში მომუშავე სხვა ჰუმანიტარულ სააგენტოებს იმ საკითხებზე (ბავშვი-ჯარისკაცები, ახალგაზრდების ტრეფიკინგი და ექსპლუატაცია), რომელიც თქვენს ფილმშია ნაჩვენები?

ჯ.ლ. –  ჰუმანიტარული სააგენტოს პოლიტიკაში ჩარევა  ყოველ ჯერზე მისიის დახურვით და ფიასკოთი სრულდება. ეს იმ დროიდან ვიცი, როდესაც ჯერ კიდევ ველზე ვიყავი და მისიებში ვმუშაობდი. ეს კრიტიკულად მნიშვნელოვანია ჰუმანიტარული მისიებისთვის, როცა მათ სურთ, რომ კრიზისულ სიტუაციაში იმუშაონ და ადამიანებს წარმატებით დაეხმარონ; ისევე. როგორც ფილმის ერთ-ერთი გმირი, ბავშვი-ჯარისკაცების ყოფილი და სასწაულებრივად გადარჩენილი მსხვერპლი ამბობს: „სხვას ვერაფერს მოვიმოქმედებთ – ერთადერთი გზაა – შევუნდოთ და დავუბრუნდეთ ნორმალურ ცხოვრებას“.

მასალა მოამზადა ლევან ალფაიძემ

[1] Marguerite Yourcenar – ფრანგი მწერალი ქალი. პირველი ქალი, რომელიც აირჩიეს საფრანგეთის აკადემიის (ე.წ. „უკვდავთა აკადემია“) წევრად.

სასწავლო საქმიანი თამაში  აქტიური სწავლების ერთ-ერთი  ფორმაა და ერთდროულად  ბევრი პედაგოგიური ამოცანის გადაწყვეტას ემსახურება. მათ შორისაა  მოსწავლის შემოქმედებით პიროვნებად ჩამოყალიბება, წინარე ცოდნისა და საკუთარი გამოცდილების გამოყენება, პრობლემის  იდენტიფიცირებისა და გადაწყვეტის უნარის ფორმირება, საგნის მიმართ შემეცნებითი ინტერესის გაღვივება, საკუთარი პოზიციების   ჩამოყალიბება და დაცვა, სიტუაციის ანალიზი და უკუკავშირი,  საქმიანობის დაგეგმვა ხანგრძლივი პერსპექტივის გათვალისწინებით,

საქმიანი თამაშების პროცესში აქტიურდება ასოციაციური, მექანიკური, მხედველობითი, ემოციური და  ინფორმაციის დამახსოვრების სხვა სახეები სათამაშო სიტუაციიდან გამომდინარე და არა მასწავლებლის მოთხოვნით.

საქმიანი თამაშების დროს მოსწავლეების მხრიდან საჭიროა თითოეულის ცოდნის, რესურსების, ინფორმაციის გაერთიანება.  თამაშის მსვლელობისას იმიტაციურ სიტუაციაში ისინი ირგებენ  როლებს და ცდილობენ მათ ზუსტად შესრულებას, რადგან   მთლიანი ჯგუფის შედეგი თითოეულ მათგანზეა დამოკიდებული.  გთავაზობთ საქმიანი თამაშის რამდენიმე მაგალითს.

პრაქტიკული გაკვეთილი

თემა: მსოფლიო ბუნებრივი რესურსების გეოგრაფია.

მიზანი:  მოსწავლეები გაეცნონ მსოფლიოს ბუნებრივ რესურსებს.

საჭირო მასალა: დავალებების ბარათები, სახელმძღვანელო, ატლასი.

კლასი იყოფა ჯგუფებად. თითოეული ჯგუფი  პირობითად წარმოადგენს   ბუნებრივი რესურსების ინსტიტუტის კათედრას.  ეს კათედრებია: სათბობ-ენერგეტიკული რესურსების კათედრა, მიწის რესურსების კათედრა, წყლის რესურსების კათედრა, ბიოლოგიური რესურსების კათედრა, აგროკლიმატური რესურსების კათედრა.

ყველა ჯგუფს ეძლევა მასწავლებლის მიერ წინასწარ შედგენილი დავალებების ბარათი. ბარათებზე მოცემულია 4-5 კითხვა. კათედრებმა 15 წუთის განმავლობაში უნდა უპასუხონ მოცემულ კითხვებს. გარკვეული დროის შემდეგ თითოეული კათედრის ხელმძღვანელი წარმოადგენს თავის პასუხს.

გაკვეთილი-სემინარი

თემა: მსოფლიოს რეგიონალური დახასიათება.

მიზანი: მოსწავლეები უნდა გაეცნონ საერთაშორისო ეკონომიკურ  ურთიერთობებს და მათ მნიშვნელობას თანამედროვე მსოფლიოში.

საჭირო მასალა: ბარათები დავალებებით, ატლასი, დამატებითი ლიტერატურა,  ინტერნეტი, მსოფლიოს პოლიტიკური რუკა, სახლემძღვანელო.

კლასი იყოფა 5-6-კაციან ჯგუფებად და თითოეულ ჯგუფს ეძლევა დავალება:

1 ჯგუფის დავალება: პოლიტიკური საკითხები – ეკონომიკური  განვითარების 3 მთავარი ცენტრის ფორმირება, პარტნიორობა და დაპირისპირება მათ შორის;

მე-2 ჯგუფის დავალება: ეკონომიკური საკითხები – შრომის საერთაშორისო  გეოგრაფიული დანაწილება, განვითარებული და განვითარებადი ქვეყნების ადგილი და ტრანსეროვნული მონოპოლიების როლი ამ პროცესში.

მე-3 ჯგუფის დავალება: სამეცნიერო-ტექნიკური რევოლუცია თანამედროვე ეტაპზე –  ცვლილებები და წარმატებები მეურნეობის დარგობრივ და ტერიტორიულ სტრუქტურაში სამეცნიერო-ტექნიკური რევოლუციის პერიოდში;  მეცნიერების, ტექნიკისა და ტექნოლოგიების  მაღალი დონე თანამდეროვე პირობებში.

მე-4 ჯგუფის დავალება: ეკოლოგიური საკითხები – გარემოს მდგომარეობაზე მონიტორინგის თანამედროვე მეთოდებისა და ტექნიკური საშუალებების განხილვა.

ჯგუფები აღნიშნული საკითხების გარშემო ინტერნეტის, დამხმარე მასალების, ატლასების თემატური რუკების  გამოყენებით ამზადებენ მოხსენებას და წარმოადგენენ პრეზენტაციის სახით.

გაკვეთილი-აუქციონი

თემა: შრომის საერთაშორისო  გეოგრაფიული დანაწილება

მიზანი:  მოსწავლეები ეცნობიან საერთაშორისო თანამშრომლობის ფორმებსა და შრომის საერთაშორისო  გეოგრაფიული დანაწილებაში  ქვეყნების  როლს.

საჭირო მასალა: ატლასი, ცნობარი, პატარა ალმები, ემბლემები, პროდუქციის ნიმუშები ან ყუთები,  მუყაო, ფერადი ქაღალდები,  წებო, მაკრატელი, მსოფლიოს რუკა, სახელმძღვანელო.

მოსამზადებელი პერიოდი: მასწავლებელი კლასს აცნობს თამაში არსს და წესებს.   მოსწავლეებთან ერთად განმარტავს სიტყვა „მარკეტინგის“ მნიშვნელობას.  მოსწავლეები  მუშაობენ 3-4-კაციან  ჯგუფებში. თითოეული ჯგუფი ირჩევს რომელიმე ქვეყანას.

თამაში მიმდინარეობს რამდენიმე რაუნდად:

1 რაუნდი: ინფორმაციის მოიძიება თავიანთი ქვეყნისა და ამ ქვეყანაში წარმოებული პროდუქციის შესახებ;

მე-2 რაუნდი: რეკლამის მომზადება ამ ქვეყანაში წარმოებული რომელიმე პროდუქციის  შესახებ;

მე-3 რაუნდი: თავიანთი ქვეყნის პროდუქციის გასაღებისა და მოთხოვნის  ბაზრის  შესწავლა – ჯგუფები ერთმანეთს სთავაზობენ თავიანთი ქვეყნის პროდუქციის  ყიდვას ან გაცვლას.

მე-4 რაუნდი:  ბრიფინგი – ქვეყნების წარმომადგენელები წარმოადგენენ  ინფორმაციას, თუ რა  შეთანხმებები დადეს მათ სხვა ქვეყნებთან და რა  პროდუქციაზე  და რა მიმართულებით ( მაგ; ტურიზმი, მეცნიერულ-ტექნიკური ინფორმაცია და სხვ.)

გაკვეთილი-მოგზაურობა

თემა: მოგზაურობა ინდოეთში

მიზანი: მოსწავლეები გაეცნონ ინდოეთის ბუნებრივ-რესურსულ პირობებს. მოსახლეობას და მეურნეობას, ეკონომიკურ და ეკოლოგიურ პრობლემებს.

საჭირო მასალა: ატლასი, სახელმძღვანელო.  თვალსაჩინო მასალა – ნახატები, ფოტოები,  დამატებითი ინფორმაცია ქვეყნის შესახებ.

მოსწავლეები იყოფიან ორ ჯგუფად: ტურისტებად და კორესპონდენტებად. მათი დავალებაა, მოიძიონ  ინფორმაცია და ფოტომასალა ინდოეთის შესახებ.  შემდეგ  მრგვალი მაგიდის გარშემო  ისინი ერთმანეთს უზიარებენ თავიანთ შთაბეჭდილებებს ამ ქვეყნის შესახებ.

სავარაუდო საკითხები ინდოეთის შესახებ:

ინდოეთი მსოფლიოში; ტერიტორიის, ბუნებრივი და შრომითი რესურსების გამოყენების პრობლემები; მნიშვნელოვანი სამრეწველო და სასოფლო-სამეურნეოს რაიონები;  ეკონომიკის განვითარების ინდური მოდელი;  მსხვილი ქალაქები და ფსევდოურბანიზაციის პროცესი;  ეკონომიკური და სოციალური პრობლემები;   ეკოლოგიური პრობლემები და მდგრადი განვითარება.

გაკვეთილი-პანორამა

თემა: ჯუჯა სახელმწიფოები.

მიზანი:  მოსწავლეები ეცნობიან  ევროპის ჯუჯასახელმწიფოებს;  მათი შემეცნებითი  საქმიანობის გააქტიურება, ინფორმაციის სხვადასხვა წყაროებთან მუშაობის უნარ-ჩვევების ფორმირება;

საჭირო მასალა: ბარატები, სავიზიტო  ბარათები ქვეყნების მიხედვით, ევროპის პოლიტიკური რუკა,  ატლასი, თვალსაჩინო მასალა, სახელმძღვანელო.

კლასი  იყოფა ორ ჯგუფად: გაზეთის კორესპონდენტებად, ჟურნალისტებად და თითოეული  ქვეყნის წარმომადგენლად.

შემოქმედებით ჯგუფებს წინასწარ აქვთ მიცემული დავალება:  დახატონ ქვეყნის გერბი და დროშა;  შეადგინონ ქვეყნის მოკლე დახასიათება:  მოიძიონ და შეაგროვონ ქვეყნის შესახებ მასალები – ფოტოსურათები, გრაფიკები,  სტატისტიკური მონაცემები და სხვ.; მოამზადონ პრეზენტაცია  ქვეყნის  ტრადიციების, კულტურის, დღესასწაულების, ღირსშესანიშნაობების შესახებ;

სახელმწიფოთა წარმომადგენლები  აკეთებენ მოკლე პრეზენტაციას თავიანთი ქვეყნების შესახებ და შემდეგ პასუხობენ  კორესპონდენტებისა და ჟურნალისტების კითხვებს ამ ქვეყნების შესახებ.

ამ ტიპის  საქმიანი თამაში პროექტული საქმიანობის სახეს წარმოადგენს, რადგან  მუშაობის დაწყებამდე  მოსწავლეებს უკვე აქვთ გარკვეული დავალება ან პრობლემა მიცემული, სახავენ მისი გადაჭრის გზებს და წარადგენენ თავიანთ შესრულებულ ნამუშევარს.

„ევროპა ჩემს გაკვეთილზე ანუ ევროპა როგორც სამოდელო გაკვეთილი“ – ეს ფრაზა ამოვიკითხე მასწავლებლებისა და მომავალი მასწავლებლებისთვის განკუთვნილ სახელმძღვანელოში „ევროპა ჩემს გაკვეთილზე“. ჩემს სამოდელო გაკვეთილსაც მარტივად „ევროკავშირი“ დავარქვი. გზამკვლევში რატომღაც გეოგრაფიის გაკვეთილის გეგმა არ არის, ამიტომ მინდა შემოგთავაზოთ გეგმა სამოდელო (ინოვაციური) გაკვეთილისა, რომელიც მე და ჩემმა მეათეკლასელებმა ჩავატარეთ. ეს ის ახალი გმირები არიან, რომლებზეც წინა სტატიაში მოგითხრობდით.

ევროკავშირის შესწავლის დროს გამოიკვეთა, რომ მეტის გაგება სურდათ. თავდაპირველად დავგეგმეთ მარტივი გამოკითხვა. ისე შევიჭერით როლებში, რომ კვლევა გამოგვივიდა. გამოკითხვის შედეგების განხილვისას აღმოჩნდა, რომ მოსახლეობამ ცოტა რამ იცის ევროკავშირის შესახებ. სამოდელო გაკვეთილიც ამ კვლევის შედეგების მიხედვით ავაგეთ. მოსწავლეებს წინასწარ მივეცი დასამუშავებლად სტატიები და ევროკავშირის ვებგვერდი.

ჩვენმა სკოლამ გადაწყვიტა, გარე დაკვირვების გაკვეთილის გეგმის ფორმატით ვიხელმძღვანელოთ, ამიტომ ჩემი გეგმაც ახალი ფორმატით არის წარმოდგენილი.

საგანი: გეოგრაფია

სწავლების საფეხური/კლასი: X კლასი

გაკვეთილის თემა: ევროკავშირი

გაკვეთილის ტიპი: სამოდელო – ინოვაციური (შინაარსობრივი)

მოსწავლეთა რაოდენობა: სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე მოსწავლე არ არის.

მიზანი: მოსწავლემ

• ტესტებისა და ანამორფული რუკების საშუალებით გააანალიზოს ევროკავშირის როლი მასში გაწევრებული ქვეყნების განვითარებაში;
• არგუმენტირებულად იმსჯელოს ევროკავშირის გაფართოების პერსპექტივებზე;
• გამოთქვას ვარაუდი საქართველოს სამომავლო პერსპექტივის შესახებ (სოციალურ-ეკონომიკური და სამხედრო-პოლიტიკური პოტენციალი);
• განუვითარდეს შემოქმედებითი და კრიტიკული აზროვნება.

ეროვნული სასწავლო გეგმით განსაზღვრული მისაღწევი შედეგი/ინდიკატორები:

გეო.X.4. მოსწავლეს შეუძლია, შეადაროს ერთმანეთს ქვეყნები სხვადასხვა მახასიათებლის მიხედვით და იმსჯელოს მსგავსება–განსხვავების მიზეზებზე.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• აანალიზებს ტექსტურ ინფორმაციას და სხვადასხვა ტიპის გეოგრაფიულ საშუალებებს და განსაზღვრავს, როგორ იცვლებოდა შერჩეული ქვეყნის როლი მსოფლიოს ფონზე; გამოთქვამს ვარაუდს ქვეყნის სამომავლო პერსპექტივებზე (სოციალურ-ეკონომიკური და სამხედრო-პოლიტიკური პოტენციალი).

გეო.X.6. მოსწავლეს შეუძლია, გააანალიზოს ტერიტორიული და გეოპოლიტიკური ფაქტორების გავლენა საზოგადოების განვითარებაზე.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• აანალიზებს მნიშვნელოვანი საერთაშორისო სამხედრო-პოლიტიკური, საფინანსო და ეკონომიკური ორგანიზაციების როლს მათში გაწევრებული ქვეყნების განვითარებაში; ქვეყნებს მიაკუთვნებს ძირითად ორგანიზაციებს; მსჯელობს მათი გაფართოების პერსპექტივებზე და ქმნის შესაბამის რუკებს.

მე მხოლოდ განმავითარებელი შეფასება გამოვიყენე, თუმცა მიმაჩნია, რომ განმსაზღვრელის გამოყენება აჯობებდა.

პრეზენტაციის შეფასების რუბრიკას არ გავაზიარებ, ის ყველასთვის კარგად არის ნაცნობი.

შეფასების ანალიტიკური რუბრიკა

რეფლექსიის მაგივრად

მეთოდად შევარჩიე შებრუნებული საკლასო ოთახი: წინა გაკვეთილზე მივუთითე წასაკითხი სტატიები: „ვიშეგრადის ქვეყნები“ – https://mastsavlebeli.ge/?p=7892; ევროკავშირის ვებგვერდი და კვლევების ანგარიშები – https://www.undp.org.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=52; https://www.viewsoftheworld.net/?p=3049. ინტერნეტმისამართები გავაზიარე სოციალურ ქსელში არსებულ ჩვენი კლასის გვერდზე.

გაკვეთილი დავიწყეთ კლასის ორგანიზებით და მიზნის გაცნობით.

რამდენიმე გაკვეთილით ადრე მოსწავლეებმა ჩაატარეს გამოკითხვა: გსურთ თუ არა ევროკავშირში საქართველოს გაწევრება? სასურველი იყო, რესპონდენტს საკუთარი პოზიცია არგუმენტირებულად დაესაბუთებინა. სამოდელო გაკვეთილამდე ბავშვებმა მოიტანეს კვლევის შედეგები, რომლებიც შეაჯერეს და საერთო დასკვნა გამოიტანეს. ჯგუფებს დაევალათ, შემდეგი გაკვეთილისთვის მონაცემები გრაფიკულად გამოესახათ.

პირველი აქტივობა პლებისციტის შედეგების წარდგენა და ანალიზი იყო. დამსწრე საზოგადოების მიერ შევსებული ბარათების ანალიზის შემდეგ ერთმა მოსწავლემ გააცნო შედეგები.

აქტივობის მიზანი მიღწეულად მიმაჩნია, რადგან მოსწავლეებმა დაამუშავეს კვლევის შედეგად მოპოვებული ინფორმაცია, შესაბამისად, განუვითარდათ კვლევა-ძიების უნარი, გავიდნენ მაღალ სააზროვნო დონეზე.

მომდევნო აქტივობისთვის კლასი შემთხვევითობის პრინციპით დავყავი ჯგუფებად: მოსწავლეებმა სპეციალური ყუთიდან აიღეს ბარათები, რომლებსაც ეწერა: ჟურნალისტი (5 ბარათი), საზოგადოების წარმომადგენელი (5 ბარათი), ექსპერტი (16 ბარათი). წინასწარ მომზადებული ბარათები წარწერებით მერხებზე დავაწყვე, შეიქმნა ,,ევროკავშირის ექსპერტთა“, საზოგადოების წარმომადგენელთა და ჟურნალისტების ჯგუფები.

ჯგუფების გადანაწილების შემდეგ დავარიგე ტექსტები და რუკები, რომლებზეც მოცემული იყო ევროკავშირის ქვეყნების კვლევები და ბიუჯეტი, პრიორიტეტები და სამომავლო გეგმები – მასალა, რომელსაც უნდა გასცნობოდნენ შინ. იგივე რესურსი მქონდა პრეზენტაციის სახით (ფერადი ვარიანტი). ჯგუფების რესურსი საერთო იყო. მოსწავლეებს დამოუკიდებლად უნდა აერჩიათ მათთვის საჭირო რესურსი. ეს მინიაქტივობა, ვფიქრობ, მათ ანალიზისა და შეფასების უნარების გამომუშავებაში დაეხმარა. რადგან განსხვავებული დავალებები განსხვავებულ არგუმენტებსა და რესურსებს მოითხოვდა.

მომდევნო აქტივობა: როლური თამაში – ევროკავშირის სამომავლო ბიუჯეტის განხილვა, – აქტიურად წარიმართა. ვფიქრობ, ამ აქტივობის მიზანიც მიღწეულ იქნა, რადგან მოსწავლეები აქტიურად იყვნენ ჩაბმული სტატიების განხილვაში და პრეზენტაციის მომზადებაში. ჯგუფში როლები გაანაწილეს, ყველა საკუთარ დავალებას ასრულებდა.

გაკვეთილის ძლიერ მხარედ მიმაჩნია მოსწავლეთა ჩართულობა, აქტიურობა და კრეატიულობა, რაც მათ ნამუშევრებში გამოჩნდა. მოსწავლეებმა შექმნეს ევროკავშირის გერბები და ლოგოები, რომლებშიც საკუთარი ხედვა ასახეს. ვფიქრობ, დასახულ მიზანს მივაღწიე, რადგან მოსწავლეები გაეცნენ ევროკავშირის შესახებ არსებულ დამატებით ინფორმაციას (ევროკავშირის ქვეყნების კვლევები და ბიუჯეტი) და კრიტიკულად შეაფასეს არსებული რესურსები. შესაბამისად, გავიდნენ მაღალ სააზროვნო დონეზე. გაკვეთილზე მოხდა რამდენიმე კომპეტენციის განვითარება: წიგნიერების, სემიოტიკური და შემოქმედებითი და კრიტიკული აზროვნების კომპეტენციებისა.

გაკვეთილის ძლიერ მხარედ მიმაჩნია ინტერნეტრესურსების გამოყენების მეთოდიც, რომელიც მედიაწიგნიერების კომპეტენციას ავითარებს. მოსწავლეები სტატიებს გაეცნენ სოციალურ ქსელში არსებული ჩვენი კლასის გვერდის საშუალებით. მიუხედავად იმისა, რომ რესურსები ყველა მოსწავლისთვის ხელმისაწვდომი იყო, გაკვეთილზე ყველა ჯგუფს მივეცი რამდენიმე ვარიანტად ამობეჭდილი მასალა, ფერადი კარტოგრაფიული ანამორფული რუკები კი შეეძლოთ სლაიდშოუს საშუალებით გამოეყენებინათ.

გაკვეთილი იყო სახალისო და დინამიკური. მასში ყველა მოსწავლე ჩაერთო. განსაკუთრებით გამოირჩეოდნენ ის მოსწავლეები, რომლებსაც გაანალიზებული ჰქონდათ წინასაგაკვეთილო მასალა. გამოირჩეოდა ჟურნალისტების ჯგუფი, რომელმაც საინტერესო და მაღალ სააზროვნო დონეზე გამსვლელი კითხვები დასვა. ექსპერტთა ჯგუფებმაც კარგად გაართვეს თავი დავალებას და მაქსიმალურად ამომწურავად უპასუხეს კითხვებს. გამოიკვეთა დისკუსიის საჭიროება, რომელიც მომდევნო გაკვეთილზე გავაგრძელეთ.

გაკვეთილის გეგმის მნიშვნელოვანი მოდიფიცირება არ მომიხდენია, თუმცა ერთი აქტივობა (სინქვეინი, რომელიც თავიდანვე სათადარიგო აქტივობად მოვიაზრე) ამოვაგდე, რადგან კითხვა-პასუხმა დროს გადააჭარბა.

გაკვეთილის სუსტ მხარედ მიმაჩნია ის, რომ განმსაზღვრელი შეფასება არ გავაკეთე, რადგან შეფასებისთვის გამოვიყენე „სამიზნე“. ეს აქტივობა შეფასების უნართან ერთად მეტაკოგნიტურ უნარებსაც ავითარებს. ჯობდა, განმავითარებელი შეფასება მეტად კონკრეტული ყოფილიყო. სამომავლოდ ამას აუცილებლად გავითვალისწინებ.

ამ გაკვეთილზე მოსწავლეთა მიერ დასმულ კითხვებსა და ნააზრევს მომდევნო სტატიაში გაგაცნობთ.

ევროკავშირის ემბლემები

„სამიზნე“

ფანჯარასთან ოთხნი ვდგავართ: მე, დედა, ვახო და ბებო. ზამთრის შუაღამეა. ვაზისუბნის მეოთხე მიკრორაიონის პირველ კვარტალში ჩამოწოლილ სიბნელეს ორად ორი ფანჯრიდან გამომავალი მკრთალი შუქი ებრძვის. ერთი ჩვენია, მეორე კი მეთერთმეტე კორპუსის მეორე სართულის ბინის. ჩვენ იმ სახლის ფანჯარას მივჩერებივართ და მშვიდობის რაიმე სიგნალს ველით. იმ სახლის მაცხოვრებლებს ჩვენთვის არ სცალიათ – ოჯახის წევრი უკვდებათ.

ფარდებს შორის ბუნდოვნად ვხედავ მამაჩემს, რომელიც მომაკვდავს გულის მასაჟს უკეთებს. მამაჩემს კი არა, ადამიანის ჩრდილს ვხედავ, რომელიც მოძრაობს და ვხვდები, რომ ზურაბისაა. მამაჩემი რამდენიმე წუთის წინ კარზე თავგანწირული ბრახუნით გააღვიძეს. მას შემდეგ ვცდილობ, გული დავიმშვიდო, მაგრამ არ გამომდის. ზურაბი ერთადერთი ექიმი არ არის ჩვენს კვარტალში, მაგრამ მაგარი ექიმის სახელი აქვს და ყვითელი კორპუსის 23-ე ბინის კარზე თავგანწირული ბრახუნი ხშირია. იმდენად ხშირი, რომ გონება შევაჩვიე, მაგრამ გული – ვერა. მეზობლებმა იციან, რომ სასწრაფოში დარეკვას აზრი არ აქვს, დილამდე მაინც არ მივლენ. აჯობებს, ზურაბს დაუძახონ.

ჩემი მხედველობა კარგა ხანია დაქვეითებულია, მაგრამ ჯერ სათვალეს არ ვატარებ. თვალებს ვჭუტავ და ვცდილობ, ისე გავარჩიო, რა ხდება კვანჭიანების სახლში. გათოშილი ვარ. გამათბობელი, რომლის ასანთებად საჭირო ნავთის ამოტანა მე მომიხდა, რამდენიმე საათის წინ ჩავაქრეთ. ხის ძველი ფანჯრიდან ქარი მიბერავს და უარესად მაკანკალებს. დედა და ბებია ოხრავენ. „ღმერთო, უშველე!“ – ისტერიულად იმეორებს ბებო. მას სწამს, რომ ღმერთი ღამის ვაზისუბნიდანაც კი ისმენს ლოცვებს. რაკი ახლომხედველობა მომესაჯა, იძულებული ვარ, ნანახი მეხსიერებითა და წარმოსახვით შევავსო. ამიტომ წარმოვიდგენ, როგორ ატუზულან ოთახის კუთხეში ჩემი მეგობრები – ზურა და ბაჭია, რომლებთან ერთადაც ფეხბურთს ვთამაშობ ხოლმე კორპუსის წინ, ორმოებით სავსე ასფალტის წარმოსახვით მოედანზე. ზურა ჩემი პარალელურკლასელია, ჩუმი, წყნარი და წესიერი ბიჭი. ჭიანჭველას ფეხს არ დაადგამს და ბუზს ხელს არ უქნევს. ყოველთვის სუფთად აცვია და სახეზე არასოდეს ემჩნევა ძილის ნარჩენები. ბაჭია მისი უმცროსი ძმაა. მისი ნამდვილი სახელი არავის გვახსოვს. როცა ვაზისუბანში გადმოვიდნენ საცხოვრებლად, დედამისი აივნიდან ეძახდა ხოლმე ბაჭიას და აზრადაც არ მოგვსვლია, რაიმე სხვა მეტსახელი მოგვეფიქრებინა მისთვის. საერთოდ, ადამიანებს ყველაზე ზუსტ მეტსახელებს დედები ურჩევენ. დედაზე უკეთ ვერავინ ამჩნევს შვილის კარიკატურულ მხარეებს. ბაჭიას კი ჰქვია ბაჭია, მაგრამ იმ დათვის ბელს უფრო ჰგავს, ზღვის სანაპიროზე რომ დაატარებენ ხოლმე ფოტოგრაფები. მე და ბაჭია გუნდელები ვართ, რაგბის ვთამაშობთ. ვაზისუბნელი ბიჭისთვის რაგბის თამაში ისეთივე გარდაუვალი აუცილებლობაა, როგორიც 40 დღის ასაკში ქრისტიანად მონათვლა. ჩვეულებრივი სავალდებულო სამხედრო სამსახურია. რაგბიში ღმერთს არც ერთი ვუქნივართ და არც მეორე, მაგრამ ბაჭიას ხალისის შეტანა მაინც შეუძლია გუნდის ცხოვრებაში. მე ვერც მაგაში ვვარგივარ. ლელო არც ერთს არ გაგვიტანია, ვარჯიშზეც კი. ცირეკიძესთან დაჯახებისა ორივეს გვეშინია. მოკლედ, დიდი სანაკრებო კარიერა არც მე მეჯღანება და არც ბაჭიას, მაგრამ ჩვენს ჭიას ვახარებთ და ვაზისუბნელის ვალს ვიხდით.

ზურას და ბაჭიას ბინაში ჩრდილების მოძრაობა უფრო ქაოსური ხდება. ფანჯრის ღრიჭოებიდან ქარს ქალის კივილი შემოაქვს და ოთახში ფანტავს. შიში და სიცივე ჩემს მდგომარეობას აუტანელს ხდის. „დათუნა, დაწექი შე“, – გვეუბნება მანანა. „ღმერთო, უშველე“, – იმეორებს ბებო. ჩვენს კორპუსებს ერთმანეთთან ათობით სადენი აკავშირებს. ზოგი მათგანი გენერატორებისაა, რომელთა დახმარებითაც ერთმანეთს სინათლეს ვუნაწილებთ. მხოლოდ სინათლეს, მეტს გენერატორი ვერ ქაჩავს. კვარტალში ორი დიდი გენერატორია. ერთი მეთოთხმეტე კორპუსთან დგას, მეორე – მეცხრესთან. ესაა ჩვენი მეცხრე ბლოკიც, ალისია გუარდიოლაც და ჯულია რობერტსიც. ღამის სიბნელეში სადენები არ ჩანს, მაგრამ ისინი ახლომხედველის მეხსიერებაშია ჩაბეჭდილი. ვგრძნობ, ბაჭიასთან და ზურასთან სკოლის, რაგბისა და ქუჩის ფეხბურთის გარდა ეს სადენებიც რომ მაკავშირებენ.

ჩრდილების მოძრაობა ნელდება, ბოლოს კი ჩრდილები ქვავდება. კივილი იმატებს. მე შემცბარი ვუყურებ მანანას იმის გასარკვევად, რა მოხდა. მანანა – ბებიაჩემს. „ვერ უშველა“, – ამბობს ბებიაჩემი და ვგრძნობ, როგორ მივლის სხეულში ცხელი ტალღა. უცაბედად ფიქრი სხვაგან გამირბის: „რა ვუთხრა ზურას და ბაჭიას ხვალ? როგორ მივესალმო? ასეთ დროს ხომ გამარჯობას არ უებნებიან. ნეტა ვარჯიშზე როდის მოვა? ივლის საერთოდ? რო აღარ მოვიდეს? ნეტა რას გრძნობენ ახლა…“ ცოტა ხანში სადარბაზოსთან მოძრაობას ვხედავთ. ვხვდები, მამაჩემია. ორ წუთში კარი იღება და ზურაბი შემოდის. ჩვენ ისევ ფანჯარასთან ვდგავართ. ზურაბი სიტყვის უთქმელად ჯდება სკამზე და ხელებს თავზე იწყობს.

– ზურაბ… – მიმართავს დედაჩემი. პასუხად ღრმა ამოსუნთქვას ვიღებთ.

ცოტა ხანში ყველანი საწოლებისკენ მივდივართ. როგორც საშინელებათა ჟანრის ფილმის ნახვის შემდეგ იშლება ხალხი კინოთეატრებიდან. მხოლოდ მამაჩემი რჩება სკამზე. ხელები ისევ თავზე აქვს შემოწყობილი და ოხრავს. მე არ ვიძინებ. ვიცი, თუ ჩამთვლიმა, სიზმარში სწორედ ისინი მეწვევიან, ვისიც ყველაზე მეტად მეშინია. ალბათ ის მოხუცი, გამხდარი ქალიც გამომეცხადება, მეზობელ კორპუსში რომ ცხოვრობდა და ცოტა ხნის წინ, გამოსვენებისას, შემთხვევით დავინახე კუბოში მწოლიარე. მისი მწვანე სახე ბოლო ხანებში მოსვენებას არ მაძლევს. ვცდილობ, ფიქრები სხვაგან მივმართო, მაგრამ ჩრდილები ყველგან ჩნდებიან.

ის ღამე წვალებით თენდება. თითქოს ურემი ჭრიალით მიგორავდა ალიონამდე. მიგორავდა და მისი ხმა გულს მიწვრილებდა. მე ვხვდებოდი, რომ ცხოვრებაში იქნებოდა მომენტები, რომლებთანაც შერკინებაში ვერ შევიდოდი. რომც შევსულიყავი, ვერ დავძრავდი. ვერც ცრუ მოძრაობით ავუვლიდი გვერდს და ვერც გადავასწრებდი. ვხვდებოდი, რომ წინ იყო კონტაქტები, რომელთა შემდეგაც ძირს დაცემა მომიწევდა, რადგან წესია ასეთი – დაეჯახო იმას, ვინც წინასწარ იცი, რომ წაგაქცევს.

ბაჭია რაგბიზე აღარ მოსულა. მალე აღარც მე გამიწია გულმა. ხანდახან დროულად უნდა წამოხვიდე იქიდან, სადაც ბედნიერებას ვეღარავის ანიჭებ. მერე რა, თუ ამას არ გეუბნებიან.

ნამდვილად ასეა: ახლომხედველისთვის თვალით ნანახს წარმოსახვა და მეხსიერება ავსებს. რაც უფრო ბუნდოვანია კადრი, მით უფრო მეტი საღებავის ჩაღვრა გიწევს მეხსიერებაში მის აღსადგენად. ჩვენ რესტავრატორები ვართ და ვცდილობთ, ფრესკას ნამდვილი სახე დავუბრუნოთ, მაგრამ ჩვენ მიერ შექმნილი ნახატი ვერასოდეს იქნება ბოლომდე ნამდვილი. სწორედ ასეთი, ფრაგმენტ-ფრაგმენტ შეკოწიწებულია ჩემი მოგონება ბაჭიასა და ზურას მამაზე, მამაჩემის ჩრდილზე, რომელიც მომაკვდავს გულის მასაჟს უკეთებდა, იმ ღამეზე, რომელიც ჭრიალით გათენდა და კიდევ ბევრ ღამეზე, რომლის განთიადიც, ერთი შეხედვით, ძალიან შორს იყო, მაგრამ მაინც დადგა.

და მაშინაც კი, როცა სათვალიანთა კავშირში ჩავეწერე და კადრები ჩემ თვალწინ ჯადოსნური ლინზის დახმარებით ხელოვნურად გადაიწმინდა, მივხვდი, რომ მაინც ორი რამისთვის ვიყავი განწირული: ნანახი შემეღება და მერე ამაზე დამეწერა.