ასე მგონია, მე კი არა, შემოქმედებას აჯილდოებენ-მეთქი – შემოქმედებას, ანუ მთელი ცხოვრების ჯაფასა და მოწამებრივ გარჯას, არა სახელის მოსახვეჭად ან, მით უმეტეს, გამორჩენისათვის, არამედ იმისათვის, რომ ადამიანური სულისაგან რაღაც მანამდე არარსებული შემექმნა. ასე რომ, ამ ჯილდოს მხოლოდ ნდობის გამოცხადებად ვთვლი. ძნელი არ იქნებოდა პრემიის ფულადი ნაწილი დანიშნულებისამებრ გამომეყენებინა და გამეცა მისი მთავარი მიზნისა და მნიშვნელობის შესაბამისად. მაგრამ მსურს ამ წუთით ვისარგებლო და ეს ადგილი ვაქციო უმაღლეს ტრიბუნად, რათა ხმა მივაწვდინო იმ ჭაბუკებსა და ქალი­შვილებს, ვისაც ამგვარივე ტანჯვა-წამებისათვის გადაუდია თავი. მათ შორის უკვე იქნება ის პიროვნება, რომელიც ერთ მშვენიერ დღეს აქ იდგება, მე რომ ვდგავარ.

ეს ამბავი რამდენიმე თვის წინმეგობართან სტუმრობისას გადამხდა. იგი მხატვარია. მასთან მისულს, იქ მისი კიდევ რამდენიმე ჩემთვის უცნობი მეგობარი დამხვდა. ისინი ხელოვნების ამა თუ იმ სფეროს წარმომადგენელები იყვნენ, ზოგი – მხატვარი, ზოგი – არქიტექტორ-მოქანდაკე,ზოგიც – ისტორიკოსი თუ დრამატურგი.მე შედარებით გვიან შევუერთდი მათ თავყრილობას. მასპინძელმა მათ წინაშე წარმადგინა როგორც ქიმიკოსი.ვიგრძენი, ზოგიერთმა მხოლოდ თავაზიანობის გამო დამიკრა თავი. სტანდარტული წარდგინება-მისალმების შემდეგ მათ გატაცებით გააგრძელეს საუბარი. საუბრის თემა შეკრებილი საზოგადოების შესაფერისი იყო: ვან გოგი და როდენი, მონტესკიე და შექსპირი, რამზესები და პირამიდები. მე ჩუმად ვიჯექი და გულისყურით ვუსმენდი მათ აღტყინებას, განესაზღვრათ ყოფიერება და უკვდავება. მოულოდნელად ერთი-ერთი მათგანი მომიბრუნდა და, როგორც ქიმიკოსს, მკითხა:

– ქიმიაში ამდენი ელემენტი რომ არსებობს, მათ შორის რაიმე წესრიგი არის? რატომ არ შედიან ერთმანეთთან რეაქციაში ყოველთვის?  როგორ თანაარსებობენ?  ერთმანეთს ეხებიან? შეხებას გრძნობენ თუ ვერა?

ცოტა დავიბენი, ალბათ უფრო კითხვის მოულოდნელობის გამო, თუმცა პუბლიკის შესაფერისი პასუხი ვიპოვე: ვერ გრძნობენ, საერთო ენას ვერ პოულობენ, კატალიზატორი სჭირდებათ-მეთქი.

– როგორ, მოლეკულები ადამიანებს ჰგვანან? – მორიგი კითხვით შემომიტია და პასუხის მოლოდინში გაკვირვებული მომაჩერდა.

– უფრო სიყვარულს, – იყო ჩემი პასუხი.

ჩვენიანი ყოფილხარო, – გამოიტანეს ცოტა არ იყოს გაოცებულებმა ვერდიქტი. მას შემდეგ მე „მათიანი” ვარ, ხოლო ისინი – „ჩემიანები”, ანუ, მათივე სიტყვებით რომ ვთქვა, კონტაქტი შედგა.

მომიტევოს მკითხველმა, თუ შესავალი ცოტა გამიგრძელდა. შესაძლოა, ბლოგის წერას გადავეჩვიე (ერთი თვე გამხდარა, არ შეგხმიანებივართ) ან მონატრებული ენად გავიკრიფე…

მართლაც, ვგავართ კი მოლეკულებს? თუ კარგად დავაკვირდებით მათ ბუნებას, აღნაგობას, ქცევის წესებს, დიდ მსგავსებას ვიპოვით. კონსტანტინე კაპანელი წერს ერთგან: დედაბუნება ვერ ხედავს განსხვავებას ნაპოლეონებსა და სუსუნატის ჩხირებს შორისო. ეს მოსაზრება უფრო მეტადაც შეიძლება გაფართოვდეს და თამამად ითქვას: გამჩენისთვის ერთნი ვართ ჩვენცა და მოლეკულებიც. ვინც მოლეკულების ბუნებას ღრმად ჩასწვდება, ვინც ისწავლის მათთან სასაუბრო ენას, დაინახავს, რომ ისინი უფრო მოწესრიგებულად ცხოვრობენ და იქცევიან, ვიდრე ჰომო საპიენსები.

მოდი, ჯერ ზოგად პრინციპებს გადავავლოთ თვალი. ელემენტები, რაც უფრო შორს არიან ერთმანეთისგან პერიოდულობის ცხრილში, მით უფრო იოლად პოულობენ საერთო ენას და ადვილად წყვილდებიან “შორით დაგვა, შორით ალვის” პრინციპით. წყალბადი და სხვა ტუტე მეტალები ადვილად შედიან რეაქციაში ჰალოგენებთან. მაგრამ როგორ იქცევიან კეთილშობილი აირები? შეურიეთ ერთმანეთს წყალბადი და ჰელიუმი. რამდენიც არ უნდა ვემუდაროთ, რა ძალისხმევაც არ უნდა გამოვიჩინოთ, ჰელიუმი წყალბადთან რეაქციაში არ შევა – “არა შეჯდა მწყერი ხესა”…

კიდევ უფრო საინტერესოდ იქცევიან ორგანული მოლეკულები. ორგანულ ნაერთთა მრავალრიცხოვანი წარმომადგენლები კლასებად ერთიანდებიან მათთვის დამახასიათებელი ზნე-ჩვეულებების მიხედვით, რომლებსაც კლასის ქიმიურ თვისებებს ვუწოდებთ.

ტუტე მეტალებს ნახშირწყალბადებში ინახავენ. ისინი ერთმანეთის მიმართ წლების განმავლობაში ინდიფერენტულნი რჩებიან. მაგრამ საკმარისია, იგივე მეტალები ნახშირწყალბადების ჰალოგენნაწარმებს შევახოთ, რომ ენერგიულად ეკვეთებიან ერთმანეთს.

მაგრამ მარტო მოლეკულების წადილი, შევიდნენ ერთმანეთთან რეაქციაში, არ არის საკმარისი. გარდა ერთმანეთისადმი ლტოლვისა, აუცილებელია მათ შორის კონტაქტიც. თუ მოლეკულები ერთმანეთს არ შეხვდნენ, მათ შორის არც ქიმიური რეაქცია მოხდება. სინჯარაში, კოლბაში, რეაქტორში, გარემოში, ჩვენს ორგანიზმში მოლეკულები გამუდმებით ირხევიან, გამუდმებით ღელავენ, ეჯახებიან ერთმანეთს და თუ ამ შეხვედრისას მათ შორის გაჩნდა სურვილი ურთიერთობისა, დაწყვილდებიან და სხვა ნაერთებად გარდაიქმნებიან, თუ არა – გააგრძელებენ ხეტიალს მათთვის (და არა მარტო მათთვის) უკიდეგანო სამყაროში შესაფერისი პარტნიორის პოვნამდე.

და კიდევ ერთი ფაქტორი, რომელიც რეაქციის წარმართვას განაპირობებს…

მოდი, ჯერ ამ რეაქციას დავაკვირდეთ:

CH₃CH₂OH + HOCH₂CH_3 ->  CH₃CH₂-O-CH₂CH₃+ H₂O

ეთილის სპირტის ერთი მოლეკულა ეთილის სპირტის მეორე მოლეკულასთან შევიდა რეაქციაში და ეთერად გარდაიქმნა, ხოლო თითოეული მოლეკულიდან გამოდევნილმა H და OH ჯგუფმა ერთად პოვა ნავსაყუდელი წყლის მოლეკულის სახით. ერთი შეხედვით, ამ რეაქციაში განსაკუთრებული არაფერია. მაგრამ თაროზე შემოდებულ ეთილის სპირტის ბოთლში არსებული მოლეკულებიც ხომ ასევე ბორგავენ და ეჯახებიან ერთმანეთს. რატომ არ მიმდინარეობს მათ შორის რეაქცია? საქმე ის არის, რომ მათ არ ჰყავთ „მასწავლებელი”. ზემოთ მოყვანილ რეაქციაში ერთი “პატარა” უზუსტობაა: არ არის მითითებული კატალიზატორი – ნაერთი, რომელიც ამ მოლეკულებს ერთმანეთთან ურთიერთობის გზას ასწავლის. კატალიზატორიც ისეთივე ჩვეულებრივი მოლეკულაა, როგორიც მორეაგირე კომპონენტები, მაგრამ მას ხელთ თითქოს ჯადოსნური ჯოხი უკავია, რომლის ერთი მსუბუქი აქნევით მოლეკულებს მიახვედრებს (ზოგჯერ აიძულებს), როგორ მოეპყრონ ერთმანეთს. კატალიზატორის “ჯადოსნობა” იმითაც გამოიხატება, რომ თავად ამ დროს უცვლელი რჩება – თითქოს პროცესში საერთოდ არ მონაწილეობდეს.

მოლეკულები, რაც არ უნდა დიდი იყოს მათ შორის ურთიერთქმედების წადილი, ახალი ნაერთის წარმოქმნამდე გრძელ გზას გაივლიან. ჯერ მათ შორის პირველი “გრძნობა” უნდა აღიძრას და ერთმანეთს ხელი ჩასჭიდონ, შემდეგ ხელიხელჩაკიდებულებმა დიდი მთა გადაიარონ (ქიმიაში ამას აქტივაციის ენერგიის გადალახვა ჰქვია). ამ ბარიერის გადალახვა ყველას არ შეუძლია. ზოგს ეს სიმაღლე იმდენად აშინებს, ნაბიჯსაც არ გადადგამს მის გადასალახავად (მაგალითად, პარაფინი და წყალი). ზოგი შედარებით გაბედულია, მაგრამ გზის სირთულეს სათანადოდ ვერ აფასებს და აღმართზე სიარულით დაღლილი მალევე ბრუნდება უკან. მაგრამ არსებობენ მოლეკულები, რომლებსაც იმდენი ენერგია აქვთ, რომ აქტივაციის ბარიერის მთას სულმოუთქმელად გადაირბენენ ხოლმე. ამ სამი ტიპის ნაერთიდან რომელს სჭირდება კატალიზატორი? პირველი ტიპის მოლეკულებთან იგი უძლურია. მესამე ტიპისას შესაძლოა დათვური სამსახური (ისე, რა დააშავა ამ დათვმა) გაუწიოს – მეტისმეტი სიჩქარისგან კისერი მოატეხინოს. აი, მეორე ტიპის “ზანტ” მოლეკულებს კი იგი ნამდვილ მხსნელად ევლინება. ის მათ იმ მოკლე გზას ასწავლის, რომლითაც უფრო მარტივად, უფრო მცირე სიმაღლეზე ასვლით გადალახავენ ამ უღელტეხილს.

მოლეკულების, ისევე როგორც ადამიანთა უმეტესობას ამგვარი მეისრე სჭირდება. მოლეკულათა ურთიერთობაში მათ კატალიზატორები ჰქვიათ, ადამიანთა ურთიერთობაში კი – მასწავლებლები.

მასწავლებელი სწორედ ის კატალიზატორია, რომელიც განათლების მწვერვალისკენ მიმავალ მოსწავლეებს (განურჩევლად მათი ასაკისა) გზას შეუმსუბუქებს, სწორ მიმართულებას მისცემს. და კიდევ ერთი: ასეთი მასწავლებელ-კატალიზატორები მარტო განათლების მისაღებად არ არის საჭირო; ისინი ჩვენ თითქმის ნებისმიერი გადაწყვეტილების მიღებისას გვეხმარებიან.

P. S. ქიმია ექსპერიმენტული მეცნიერებაა და ყოველ თეორიასა თუ მოსაზრებას ექსპერიმენტული მტკიცებულება სჭირდება. მე ამ კატალიზატორების გამოყენებით ასეულზე მეტი ახალი ნივთიერება მივიღე და საუკეთესო მეგობარი შევიძინე.

რა არის პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა?

კვლევა არის ახალი ცოდნის ძიება, მისი სისტემატური დოკუმენტირება და გაფორმება კვლევის ანგარიშის,სტატიის, პროექტის სახით. განასხვავებენ ფუნდამენტურ და გამოყენებით კვლევებს. ფუნდამენტურია კვლევა,რომელიც ემსახურება მეცნიერული ცოდნის გაღრმავებას ახალი თეორიების შექმნით და აქამდე უცნობიმექანიზმებისა და ტექნოლოგიების ახსნით, გამოყენებითი კვლევის ძირითად მიზანს კი თეორიების, მექანიზმების,ტექნოლოგიების პრაქტიკაში დანერგვა და გამოყენება წარმოადგენს.

პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა მიეკუთვნება გამოყენებით კვლევათა რიცხვს. ეს არის პროფესიული სიტუაციებისსისტემური კვლევა, რომელსაც ატარებენ მკვლევარ-მასწავლებლები სასწავლო სიტუაციების გაუმჯობესებისა დასაკუთარი პროფესიონალიზმის დახვეწის მიზნით. PK

მკვლევარია მასწავლებელი, რომელსაც შეუძლია პედაგოგიური საქმიანობის დროს წამოჭრილი პრობლემებისიდენტიფიცირება, მათი გადაჭრის გზების ძიება და პოვნა, ახალი იდეების, ინოვაციების, სტრატეგიებისპედაგოგიურ პრაქტიკაში დანერგვა.

მაშასადამე, პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა მარტო სირთულეების გადასალახავად კიარ არის საჭირო, არამედ ახალი იდეების, ინოვაციების გამოსაცდელად, საკუთარი ძალების გასაძლიერებლად, საკუთარი ძლიერი მხარისა და პოტენციალის აღმოსაჩენად, საჭირო უნარ-ჩვევების განსავითარებლადაც.

პედაგოგებს ხშირად ებადებათკითხვა:როგორ ვისწავლოთ კვლევა?

კვლევაში გამოცდილი პედაგოგები მიიჩნევენ,რომ კვლევის სწავლის საუკეთესო გზა თავად კვლევის პროცესია.

რა თავისებურებები აქვს პედაგოგიურ კვლევებს?

გამოყენებით პედაგოგიკას, როგორც სწავლების პროცესზე ორიენტირებულ მეცნიერებას,ახასიათებსგანუმეორებლობა, ამ სიტყვის პირდაპირი და არაგადატანითი მნიშვნელობით.

საბუნებისმეტყველომეცნიერებების შემთხვევაშიმკვლევარს შეუძლია გაიმეოროს თავის მიერ მიღებული შედეგიგანმეორებითი ცდისსაფუძველზე დადააზუსტოს დაგანამტკიცოს მოპოვებული ცოდნა. მისიშედეგებისსანდოობისა და ჭეშმარიტების შემოწმება შეუძლია მისნებისმიერ კოლეგას იმავეექსპერიმენტის კორექტულიგამეორებით, იმავემეთოდით, იმავემასალაზე დაიმავე პირობებში.

მასწავლებელი-მკვლევარი ასეთ შესაძლებლობას, სამწუხაროდ, მოკლებულია, ვინაიდან “განმეორებითიექსპერიმენტის” ჩატარება მას უკვესხვა “მასალაზე”, ანუ სხვაინდივიდებზე/მოსწავლეებზე უწევსდა, შესაბამისად,შედეგსაც განსხვავებულსიღებს. ამასთანავე ამ “განმეორებითიექსპერიმენტის” პირობებიც სხვაადა ისსიტუაციაც,რომელშიც პედაგოგ-მკვლევარს უწევს მუშაობა. მით უმეტეს, რომხშირად ამფაქტორების ცვალებადობაექსტრაპედაგოგიური ხასიათისაა,დამოკიდებულია სოციალურ ან იდეოლოგიურ გარემოებებზე, ისტორიულკატაკლიზმებზე დაა.შ.სწორედ ამიტომაა, რომ პედაგოგიკაში არასოდეს შედგება წმინდა “განმეორებითიექსპერიმენტი”.

ზემოხსენებული მიზეზებისგათვალისწინებით, გამოყენებითი პედაგოგიკა იძულებულია, დაუშვას გარკვეული”უზუსტობის ინდექსი”. იმისთვის, რომ მოვახდინოთ ამ სავარაუდო უზუსტობათა კორექტირება ანკომპენსირებადამივიღოთ სიზუსტესთან მაქსიმალურად მიახლოებული, ობიექტური დასკვნები, საჭიროა, გაიზარდოს კვლევათარიცხვი დაინტენსივობა. იმსავარაუდო უზუსტობათა კორექტირება,რომლებიც მოსალოდნელია და იქნება კიდეცზემოხსენებული ტიპის კვლევებისდროს, პედაგოგიკაში მათემატიკური, კერძოდ, სტატისტიკური (resp.რაოდენობრივი) მეთოდების გამოყენებით ხდება.

პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევის ეტაპები

პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა შეგვიძლია შემდეგ ფაზებად დავყოთ:

1.კვლევის ამოსავალი პუნქტის განსაზღვრა/საკვლევი თემის შერჩევა და კვლევის მიზნის ჩამოყალიბება;

2.კვლევის პროცესის დოკუმენტირება – კვლევის დღიურის წარმოება;

3.საკითხთან დაკავშირებული არსებული კვლევებისა და ლიტერატურისშესწავლა და ანალიზი;

4.კვლევის მეთოდის შერჩევა და ექსპერტიზა (სხვა კოლეგებისთვის გაცნობა ან მეთოდის მოსინჯვა მცირე შერჩევაზე – საპილოტე კვლევა);

5.მონაცემთა შეგროვება;

6.მონაცემთა ანალიზი, რომელიც კვლევის ყველაზე საინტერესო და ამავე დროს ყველაზე რთული საფეხურია;

7.მოქმედების სტრატეგიის შემუშავება დამისი პრაქტიკაში დანერგვა, რაც აუცილებლად ყველა პრობლემის გადაჭრას კი არ ნიშნავს, არამედ ძიებას, გამოცდილების შეძენას, რაღაცის გაუმჯობესებას და კვლევის პროცესის ახალ ფაზაში გადასვლას;

8.მოპოვებული ცოდნისა და გამოცდილების პრეზენტაცია, რაც შეიძლება განხორციელდეს კვლევის ანგარიშის შექმნით და კათედრის სხდომასა თუ სემინარზე მისი განხილვით, კონფერენციაზე წარდგენით, პუბლიკაციით და ა.შ.

განვიხილოთ თითოეული ფაზა ცალ-ცალკე.

კვლევის ამოსავალი პუნქტის/საკვლევი თემის განსაზღვრა – კვლევის პროცესის პირველი ნაბიჯი

კვლევის პროცესის პირველი ნაბიჯი გულისხმობს კვლევის იმ ამოსავალი პუნქტის პოვნასა და ფორმულირებას, რომელიც იქნება არჩეული კვლევის საფუძველი და მიზანი.

„ჩემიპედაგოგიური პრაქტიკიდან რომელი საკითხია პრიორიტეტული, რომლის კვლევა უნდადავიწყო?”; „ჩემიძალები და შესაძლებლობები გაწვდება ამ საკითხების კვლევას?”; „მაქვს წარმატების შანსი?” დაა.შ. – ესის კითხვებია, რომლებიც მკვლევარ-მასწავლებლებს ებადებათ კვლევის დაწყების წინ.

რამ შეიძლება მოგვცეს ბიძგი კვლევის ამოსავალი პუნქტის აღმოსაჩენად?

.საკუთარმა დაკვირვებამ და გამოცდილებამ გაკვეთილზე დასხვა სასკოლო აქტივობებში, როგორიც არის, მაგალითად, რთული ან გაურკვეველი სიტუაცია.

. უკუკავშირისა და შეფასების შედეგებმა, რაც შეიძლება იქცეს იმპულსად შემდგომი კვლევისა და განვითარებისთვის. მაგ., პედაგოგმა შეაჯამა კლასში სემესტრის განმავლობაში ჩატარებული ტესტირების შედეგები და აღმოაჩინა, რომ პირველი ტესტირების შედეგები კარგი იყო, შემდეგ კი ისინი მკვეთრად დაეცა. ესუკუკავშირის შედეგები იქცა მასწავლებლისთვის კვლევის მიზეზად.

.სკოლის განვითარების პროგრამებში, პროექტებსა და კვალიფიკაციის ასამაღლებელ კურსებში მონაწილეობამ.

. ცნობისმოყვარეობამ და”თეორიულმაინტერესებმა”. სულაც არ არის საჭირო,ახალი იდეები საკუთარი გამოცდილებიდან მოდიოდეს. ის შეიძლება მოვიპოვოთ კოლეგების დაკვირვებებიდან, საკითხავი მასალიდან და ა.შ. მაგ., რას აკეთებს ჩემი ერთი კოლეგა, ან რა აღმოაჩინა ერთმა მკვლევარმა, ე. ი.ინტერესი, უკეთ გაიგო და შენს საქმიანობაში დანერგო სხვათა იდეები, მნიშვნელოვანი სტიმულია კვლევის დასაწყებად.

როგორ გადავამოწმოთ, სწორად შევარჩიეთ თუ არა კვლევის ამოსავალი პუნქტი?

ამისგადამოწმება შეგვიძლია შემდეგი კრიტერიუმების მიხედვით:

.მოქმედების არეალი:

-ჩემ მიერ არჩეული კვლევის ამოსავალი პუნქტი ჩემი საკუთარი პედაგოგიური პრაქტიკიდან მომდინარეობს?

– მაქვს მე ამის განსახორციელებლად მოქმედების არეალი და შესაძლებლობები? მეტისმეტად ხომ არვარდამოკიდებული სხვა პირებსა და ინსტანციებზე?

-კოლეგები მზად არიან ჩემთან თანამშრომლობისთვის?

-უკვე დროა, დავიწყო კვლევა თუ ჯერ მოსამზადებელი სამუშაოების ჩატარებაასაჭირო?

.მნიშვნელოვნება:

-რამდენად მნიშვნელოვანია ეს სიტუაცია ჩემი პროფესიული ზრდისთვის, ჩემი სკოლისა და მოსწავლეებისთვის?

-აქვს მას საჭირო აღმზრდელობითი ღირებულება?

-მზად ვარ, გარკვეული ენერგია და დრო დავახარჯო ამ სიტუაციას?

-მაქვს ამ სიტუაციასთან მიმართებითშეცვლის, გაუმჯობესების, განვითარების გარკვეული სურვილი?

.დაძლევადობა:

-ნუ აირჩევთ პირველსავე ჯერზე თქვენთვის დიდ და რთულად საკვლევ საკითხებს. თუ ყოყმანობთ,შეჩერდით უფრო კონკრეტულ, შემოსაზღვრულ გეგმებზე.

.შესაბამისობა:

-შეესაბამება თუ არა ჩემ მიერ კვლევითი სამუშაოსთვის შერჩეული საკითხები ჩემს დანარჩენ პროფესიულ საქმიანობას?

-შეესაბამება თუ არაისინი ჩემი სკოლის განვითარების პრიორიტეტებს?

-მიესადაგება თუ არა ჩემიკვლევა ჩემი გაკვეთილის მიზნებს?

-შესაძლებელია თუ არა, კვლევითი აქტივობები პირდაპირ საგაკვეთილო პროცესში ჩავრთო (მაგ., ინტერვიუები, ჯგუფური საუბრები, ანკეტირება და ა.შ.)?

საკვლევად უნდა ამოვირჩიოთ ის საკითხი, რომელიც ყველაზე მეტად შეესაბამება ზემოთ ჩამოთვლილ კრიტერიუმებს.

კვლევის დღიური – კვლევის პროცესის მეგზური

პედაგოგიური კვლევის პროცესში მასწავლებლები აწარმოებენ ე.წ. კვლევის დღიურს, რომელშიც შეაქვთ სტრუქტურირებული და არასტრუქტურირებული დაკვირვების შედეგები, საკუთარი იდეები, გეგმები, ინტერვიუები, მონაცემთა ანალიზის შედეგები და სხვ.

კვლევის დღიური მკვლევარ-მასწავლებლის უმნიშვნელოვანესი იარაღია. იგი კვლევის პროცესის თანამგზავრია, რადგან მასში აღნუსხულია პროცესის ყველა ფაზა.

კვლევის დღიური ეხმარება მასწავლებელს კვლევის პროცესის კორექტირებასა და დასკვნების გამოტანაში, იმაში, რომ გაიგოს, სწორგზას ადგას თუ ჩიხში ექცევა.

სასურველია, საკუთარი კვლევის დღიურის ჩანაწერები მასწავლებელმა დროდადრო გადაიკითხოს შუალედური ანალიზისთვის და ხელახლა გაიაზროს თავისი თეორიული და მეთოდური ჩანიშვნები და გეგმები.

თეორიული ჩანიშვნები აზრად მოსული მრავალმხრივი იდეების დღიურში აღნუსხვა და დავიწყებისგან მათიხსნაა. გარდა ამისა, ეს არის მონაცემთა ანალიზის დროს წარმოშობილ ახალ იდეათა აღნუსხვაც.

მეთოდური ჩანიშვნები მკვლევარის თვითდაკვირვების დოკუმენტირებას ახდენს.

მაგ., რა პირობებში დავნერგე მე განსაზღვრული სტრატეგია? რა გამოცდილება შემძინა ამ სტრატეგიამ? რა ეთიკურ დილემას წავაწყდი კვლევის პროცესში? – დაა.შ.

კვლევის დღიურში მასწავლებელი ინიშნავს იმ გეგმებს, მიზნებს, იდეათა მოზღვავებულ ნაკადს, რომლებითაცსურს ისარგებლოს თავის პედაგოგიურ პრაქტიკაში და რომელთა განხორციელებაც სურს დროთა განმავლობაში. აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ არ არის საჭირო ისეთი გეგმების დახვავება, რომელთა განხორციელება არარეალურია. დაუძლეველი გეგმები პედაგოგებში გულაცრუებას გამოიწვევს. თუმცა ყველა განუხორციელებელ იდეას ნაადრევად ნუ გამოვუტანთვერდიქტს ,,განუხორციელებულია”, რადგან იმან, რაც დღეს განუხორციელებელიგვეჩვენება, ხვალ შესაძლოა ხორცი შეისხას.

მასწავლებლის მიერ სწორად წარმოებულ დღიურში მარტო კონკრეტული სიტუაციები კი არ არის გააზრებული, არამედ დროის საკმაოდ ხანგრძლივი მონაკვეთის გეგმა _ “წერილობითი ნაფიქრალი”. კვლევის დღიურმა დიდი როლი შეიძლება შეასრულოს საქმის ვითარების დაწვრილებით შესწავლაში, განსაკუთრებით- გაურკვეველ, პრობლემურ სიტუაციებთან შეჯახებისას.

კვლევის მეთოდის შერჩევა და მონაცემთა შეგროვება

მონაცემთა შეგროვება კვლევის პროცესის ერთ-ერთი საკვანძო და საპასუხისმგებლო ფაზაა. მის სწორად და კვალიფიციურად წარმართვაზე მნიშვნელოვანწილადაა დამოკიდებული კვლევის საბოლოო შედეგები. კვლევის შედეგების სანდოობა კი უშუალოდ არისდამოკიდებული მონაცემთა შეგროვების მეთოდის სწორად შერჩევაზე.კვლევის პროცესის სწორად წარმართვისა და სასურველი შედეგის მიღწევის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს პირობასკვლევის მეთოდის სწორად შერჩევა წარმოადგენს.

რა არის კვლევის მეთოდი?

კვლევის პროცესში გამოყენებულ გზებს, რომლებსაც ობიექტური დასკვნებისაკენ მივყავართ, Kკვლევის მეთოდებიეწოდება.

კვლევის მეთოდებს ორძირითად ჯგუფად ყოფენ: თვისობრივ (დაკვირვება, დიალოგი, სიღრმისეული ინტერვიუ,ფოკუსჯგუფები და ა.შ.) და რაოდენობრივ (მაგ., მასობრივიზეპირი თუ წერილობითიგამოკითხვა – ანკეტირება) მეთოდებად. თვისობრიობა – ეს არისდამახასიათებელი ნიშან-თვისება, რომელიცგვიჩვენებს, რას წარმოადგენსესა თუ ისსაგანი. რაოდენობა – ეს არისდამახასიათებელი ნიშანი, რომელიც რაოდენობითიზომება. აქედან გამომდინარე, კვლევისთვისობრივი მეთოდები მიზნად ისახავსსაკვლევი საგნის სიღრმისეულ შესწავლას,ხოლო რაოდენობრივი მეთოდებიადგენს შესასწავლი საგნის რაოდენობრივიგავრცელების სურათს.

მკვლევარმა-მასწავლებელმა უნდა გაითვალისწინოს, რომ კვლევის პროცესში რაოდენობრივი და თვისობრივი მეთოდების ერთობლივი გამოყენება კვლევის სანდოობას და მაღალ ხარისხს უზრუნველყოფს.

მონაცემთა ანალიზი და ინტერპრეტაცია

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, მონაცემთა ანალიზი კვლევის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი, მაგრამ, ამასთანავე,ყველაზე რთული ეტაპია. თუ კვლევის სერიოზულ, ღრმა ანალიზზე ვსაუბრობთ, მას მარტო მასწავლებელი ვერ გაართმევს თავს; ანალიზში ჩართულნი უნდა იყვნენ, სულ მცირე, სოციოლოგი და ფსიქოლოგიც; მაგრამ საკუთარი პედაგოგიური კვლევების მარტივი ანალიზი მასწავლებელს დამოუკიდებლადაც შეუძლია განახორციელოს.

კვლევისAანალიზის შედეგები მკვლევარ-მასწავლებელს შესაძლებლობას აძლევს, გადავიდეს კვლევის პროცესისმომდეცნო ეტაპზე, რაც გულისხმობს კვლევის ანალიზის შედეგებზე დაყრდნობით ახალი სტრატეგიების შემუშავებას და დანერგვას არსებული სიტუაციის გასაუმჯობესებლად.

კვლევის პროცესის უკანასკნელი ეტაპი კვლევის საბოლოო გაფორმება და პრეზენტაციაა, რომლის შესახებაც მომდევნო წერილებში გვექნება საუბარი.

ჩვენი საკუთრებაა პირადი სივრცე, ბავშვობის პლუშის დათუნია, ლეპტოპი, ფეისბუქის პროფილი, საყვარელი მაისური… ძველი და ახალი ემოციები თუ ოცნებებიც ჩვენია. საკმარისია, რომელიმეს შეეხონ, რომ აგრესიულებიც კი ვხდებით: რატომ უნდა გვესიამოვნოს ვიღაც “არამკითხე მოამბის” ავადმყოფური სურვილი, შეიჭრას ჩვენს პრივატულ სივრცეში ფეისბუქის გატეხვისა და პირადი საუბრების წაკითხვის საშუალებით?! ვირტუალური სამყარო დღეს ჩვენთვის ისეთივე ახლობელი და საყვარელია, როგორიც ჩვენი ძველი მეგობრის მყუდრო ოთახი, იმ განსხვავებით, რომ მეგობარს ხშირად აღარ ვსტუმრობთ ხოლმე. სოციალური ქსელების ავ- კარგის შესახებ უკვე ბევრი დაიწერა და ეს ტექსტი ისევე შორსაა ვირტუალური ცისა თუ მიწის კრიტიკისგან, როგორც ჩემი ძმა – მათემატიკისგან. სხვა ამბებზე უნდა ვილაპარაკო: კროსვორდივით დაწყებულ მოთხრობაზე, შვინდაზე, ყველას მწერალზე და იმაზეც, რომ ყველაზე მნიშვნელოვანი დეტალები ხშირად გვავიწყდება.

ყოველთვის მიკვირდა, ჩვენი საყვარელი მწერლების სია ფოლკნერით, მარკესით, პავიჩითა თუ დოსტოევსკით რომ შემოიფარგლებოდა. მათი საწინააღმდეგო არაფერი მაქვს, პირიქით, ფოლკნერი იმაზე მეტად მიყვარს, ვიდრე ყველა საყვარელი სასუსნავი ერთად აღებული და ეს შედარებითი სიყვარული ხელწამოსაკრავი სულაც არაა: მე ხომ ტკბილეული საკუთარ თავს მირჩევნია. თუ ამ სიყვარულებს ისე მივუდგებით, როგორც “ზოგადი უნარ-ჩვევების” ამოცანას, დავასკვნით, რომ ფოლკნერი საკუთარ თავზე მეტად მყვარებია. ასეა თუ ისე, უცნაური არ არის, რომ საყვარელი მწერლების სიის შედგენისას ნოდარ დუმბაძე არასდროს გვახსენდება?! – ამ უცნაური ფენომენის ახსნა არც ისე უცნაურად ჟღერს: აი, მაგალითად, სამშობლოს სიყვარული იმდენად ბუნებრივია, რომ ვერც კი ვაცნობიერებთ, რა მნიშვნელოვანია ის და არც წყლის ფასი გვესმის მოწყურებამდე, სუპერმარკეტიდან დაბრუნებულებს და სურსათით დატვირთულებს ყოველთვის გვავიწყდება ასანთი, ზღვაზე მზის ჩასვლაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა “ჰასანას ბარში” დალევაა...

მეც სულ ვსაყვედურობ საკუთარ თავს, რომელიც არასდროს იხსენებს დუმბაძეს და ბავშვობას. ჩვენი მეხსიერება ხომ ისეთივე მოსაწყენი და სერიოზულია, როგორიც, საერთოდ, უფროსები. ჩვენთვის ღირსების საქმეა, ზუსტად იმდენი დარიჩინი ვუყოთ საცივს, რამდენიც “თითების ჩასაკვნეტად” და სტუმრებისგან ქების დასამსახურებლად გვჭირდება; ჩვენთვის ბუნებრივია, საკუთარ შვილებს წიგნების ნაცვლად სამეგობრო წრე შევურჩიოთ, სათანადოდ შევმოსოთ და სამაგიეროდ არასათანადოდ ვიცნობდეთ, ვერ გავიხსენოთ ძველი შეგრძნებები და მახრჩობელა გველი ერთი უბრალო ქუდი გვეგონოს – ასეთი ცუდი მხედველობის გამო პატარა უფლისწული არასდროს გვესტუმრება არც ჩვენ და არც ჩვენს შვილებს.

ყველაფერი საკუთრებიდან დავიწყეთ. მე ახლა არც ისე დიდი ვარ, წიგნმა აღარ ამატიროს და არც ისე პატარა, ხმამაღლა და სლუკუნით, ყველას თვალწინ ავქვითინდე. დიდების ჩემეული კლასიფიკაცია ასე გამოიყურება: ძალიან დიდები, საშუალო დიდები და ისე რა (არც ისე) დიდები. არც ისე დიდებს უფლება აქვთ, საკუთარ თავთან მარტო დარჩენილებმა მაინც გამოუშვან პატიმრებივით დამწყვდეული ემოციები. სწორედ საკუთარ თავთან მარტო დარჩენის დღეს გადმოვიღე თაროდან დუმბაძის მოთხრობები და კიდევ ერთხელ დავრწმუნდი, რომ ის, რაც ბავშვობაში და მოზარდობისას ყველაზე ღირებული გგონია, ფასს არც დიდობისას კარგავს და უფრო მეტიც: შენში ისევ აღვიძებს ბავშვს ბავშვის ყველაზე კარგი გაგებით – სისასტიკედაკარგულ, კეთილ ბავშვს, რომელიც აუცილებლად იტირებს თეთრ ხარზე, რომელიც არავისია და ტორეროს მიერ მოსაკლავად არის განწირული. დუმბაძის კროსვორდივით დაწყებული “კორიდას” ჩემეული ამონახსნები ისეთივე სევდიანია, როგორიც დედის მომლოდინე ბავშვი საბავშვო ბაღიდან.

ხარი რომ შინაური ცხოველია, შინაური ცხოველები კი ძალიანაც ბედნიერები არიან იმით, რომ ვინმეს საკუთრებას წარმოადგენენ, არახალია. არ არსებობს არავისი ხარი, ყველა ვიღაცისაა, გარდა სპეციალურად კორიდისთვის გამოზრდილი ხარებისა. ისინი სიკვდილისთვის იზრდებიან, თანაც – ნაადრევი სიკვდილისთვის. თორემ, რაც უნდა ვანდალური იყოს, ოდესმე “ვიღაცის” ხარებსაც კლავენ. ეს მაშინ, როცა ჩვენი შვინდები თუ ნიშები ბერდებიან და ჩვენც მთელი ცხოვრება გვემწარება ძველი, ბავშვობისდროინდელი მოგონება, როგორ დაგვიკლეს ჩვენი ერთგული მეგობარი.

მოთხრობის მთავარ პერსონაჟს უცნაურად დამთავრებული მოთხრობა ბავშვობის მთელ ოცნებებსა და ნალოლიავებ ესპანეთს უნგრევს: რა ძნელია, კეთილი ესპანეთი სერვანტესითა და ბასკებითა თუ ანდალუზიური ღამეებით უცბად წითლად შეიღებოს. ეს ძალიან ჰგავს საკუთრების უფლების შელახვას, თუმცა მე მაინც მგონია, რომ ასეთი სისხლიანი დეტალები ყველა ქვეყნის ისტორიაშია მახინჯი ტრადიციების სახით და შენი სიყვარულის ერთბაშად ნგრევა სხვა არაფერია, თუ არა გამოუსწორებელი შეცდომა. აბა, ვის გაუგონია, მაგალითად, ალავერდს აღარ ესტუმრო მხოლოდ იმის გამო, რომ იქ ზოგჯერ რელიგია ტრადიციად იქცევა და არა რწმენად, წარსულს კი პრეტენზია აქვს აწმყოზე და არ სურს, ისტორიად დარჩეს. აქ საუბარია სისხლიან წარმართულ რიტუალზე, რომელიც უფლისთვის მსხვერპლშეწირვით გამოიხატება. არადა, ბოლო ზვარაკი თავად ქრისტე გახლდათ და მას შემდეგ ეკლესია ღმერთს უსისხლო მსხვერპლს – პურსა და ღვინოს სწირავს. ზოგჯერ “ტრადიცია არ აძლევს ხოლმე აწმყოს განხორციელების საშუალებას; ის ტექსტია, რომელიც გადაფარავს სინამდვილეს მაშინ, როცა რწმენა კონტექსტია, რომლის საშუალებითაც ვკითხულობთ აწმყოს”(სერგო რატიანი).

დაახლოებით ასეთივე მახინჯი ტრადიცია გახლდათ კორიდაც და ორიოდე წლის წინ მომხდარი ტრაგედიის შემდეგ მისი აკრძალვაც სავსებით გამართლებულია. თუმცაღა, ტრაგედიაა ის, რომ მის ასაკრძალავად უდანაშაულო პირუტყვის სისხლმა არ იკმარა – მაყურებლის სისხლიც გახდა საჭირო. ქართულ სინამდვილეში კი შეუძლებელია კანონის დონეზე აიკრძალოს მსხვერპლშეწირვის რიტუალი – აქ მხოლოდ საკლავის სისხლი იღვრება და ეს იმ სიბნელის მაჩვენებელია, რომელსაც განათლების არასაკმარისი დონე ჰქვია – საბოლოოდ ხომ ყოველგვარი ცუდი და მახინჯი მაინც შეზღუდულ ცნობიერებას უკავშირდება და ეს სწორიცაა, თორემ თეოლოგიაში ასე თუ ისე გარკვეული ადამიანი არასდროს შესწირავს მსხვერპლს უფალს.

მოთხრობაში დომინგინი სულაც არაა ანტიგმირი: ესპანურ ტრადიციებზე გაზრდილი ტორეროა, რომელსაც მთელი ცხოვრება მკვლელობას ასწავლიდნენ. დომინგინისთვის მკვლელობა პროფესიაა.

დღეს მსგავსი სისხლიანი პროფესიები, საბედნიეროდ, აღარ არსებობს. სამაგიეროდ, არსებობენ ჩვენი შვინდები, რომლებსაც ცოტა ხნით თუ მოვაშორებთ თვალს და ხშირად აღარ მოვიკითხავთ, იქნებ პაპებმა რომელიმე სალოცავსაც შესწირონ.