ამბობენ, ისტორია არ იცვლებაო. ეს შეცდომაა. უცვლელი რჩება სახელები, თარიღები და მოვლენები, მაგრამ იცვლება მიდგომა და ინტერპრეტაცია. ჩვენში ჯერ კიდევ ფესვგადგმულია ისტორიისადმი „საბჭოთა” დამოკიდებულება, სადაც უპირატესობა ენიჭება ფაქტებს და მხოლოდ ფაქტებს და ძალიან მცირეა ხვედრითი წილი ანალიზისა, კვლევისა და ინტერპრეტაციისა, სადაც კვლავ და კვლავ მეორდება ძველი კლიშეები და, სამწუხაროდ, ჩნდება ახალიც. მიუხედავად ამისა, ნელ-ნელა იწყება პროცესი, რომელიც ისტორიის ახლებური ხედვის ჩამოყალიბებას ისახავს მიზნად და, იმავდროულად, ერთი და იმავე მოვლენის სხვადასხვა ინტერპრეტაციის საშუალებას იძლევა.
ქალთა უფლებების დეკლარაცია
მამაკაცებო, ხართ თქვენ სამართლიანი? დიახ, ქალი გეკითხებათ ამას! თქვენ არ გაქვთ უფლება, ქალი საკუთრებად განიხილოთ და უფლებები შეულახოთ. მითხარით, რა გაძლევთ ჩემი უფლებების შეზღუდვის უფლებას? თქვენი ძალა? თქვენი ნიჭი? დავაკვირდეთ შემოქმედის სიბრძნეს, შევინარჩუნოთ მისი დიდმშვენიერება, ვიცხოვროთ სამყაროში ჰარმონიულად და არა ტირანიულად. დავუბრუნდეთ ცხოველთა სამყაროს, ვიკვლიოთ მცენარეები, თვალი გადავავლოთ ორგანული მოდიფიკაციის საფუძვლებს და დავამარცხოთ ის. ამას მე გთავაზობთ. თუ შეგიძლიათ, გამოიკვლიეთ, გამოიძიეთ და, გნებავთ, განასხვავეთ კიდეც სქესი ბუნებასა და სამყაროში, – ყველას თანაარსებობის კონტექსტში იპოვით, ყველა ჰარმონიულად თანაცხოვრობს, როგორც რომელიმე უკვდავი შედევრი.
მამაკაცები აღზევდნენ განსაკუთრებულ და პრინციპულ გარემოებათა გამო. უცნაური, ბრმა, გადაგვარებული განმანათლებლობისა და სიბრძნის ეპოქაში გადამეტებული იგნორით მას სურს, დესპოტურად მართოს მდედრი, არადა ეს ქალი მისი ინტელექტუალური საკუთრებისსრულ განკარგულებაშია; მამაკაცს ურჩევნია, ჩაებას რევოლუციაში და იბრძოლოს თანასწორობისა და უფლებების გათანაბრებისთვის, მაგრამ ამავე დროს არაფერი თქვას ქალის შესახებ, სრულიად არ გაითვალისწინოს ეს საკითხი.
ქალთა და მდედრ მოქალაქეთა უფლებების დეკლარაცია
დეკლარაცია უნდა იქნეს მიღებული ეროვნული ასამბლეის (კრებას) დადგენილებით მის ბოლო სხდომებზე ან მომდევნო საკანონმდებლო ორგანოში.
პრეამბულა
დედებო, ქალიშვილებო, დებო და ერის წარმომადგენლებო, რომელebიც ითხოვen, დაინიშნონ ეროვნულ კრებაში. იგნორირება უცოდინრობის, უმოქმედობის ქალთა უფლებების შესახებ არის მიზეზი მხოლოდ ხალხის უბედურებისა და მთავრობის კორუმპირებულობისა; ქალმა გადაწყვიტა, ჩამოეყალიბებინა საზეიმო დეკლარაცია ბუნებრივი, განუყოფელი და ქალთა წმინდა უფლებებისა იმისათვის, რომ ამ დეკლარაციას აქამდე მუდამ დაუცველი საზოგადოების ყველა წევრისთვის განუწყვეტლივ შეეხსენებინა თავიანთი უფლებები და მოვალეობები; იმისათვის, რომ ავტორიტეტული ქალებისა და მამაკაცების აქტები ნებისმიერ მომენტში შეედარებინათ და პატივი ეცათ ნებისმიერი პოლიტიკური ინსტიტუტის მიზნისთვის; იმისათვის, რომ ამიერიდან მოქალაქეების მარტივ და უდავო პრინციპებზე დაფუძნებული მოთხოვნები ყოველთვის მხარს დაუჭერს კონსტიტუციას, სწორ მორალსა და საყოველთაო ბედნიერებას.
შესაბამისად, სქესი, რომელიც ისეთივე ზემდგომია სილამაზეში, როგორიც გამბედავი დედობრივი განსაცდელის დროს, ცნობს უზენაესის მფარველობაში ყოფნას და აცხადებს ქალთა და მდედრ მოქალაქეთა უფლებებs.
მუხლი I
ქალი დაიბადა თავისუფალი და ცხოვრობს მამაკაცის თანასწორად მისი უფლებების გათვალისწინებით. სოციალური განსხვავება დაფუძნებული უნდა იყოს მხოლოდ საერთო შეთანხმებაზე.
მუხლი II
ნებისმიერი პოლიტიკური ასოციაციის მიზანია კომუნიკაცია ქალსა და მამაკაცს შორის ბუნებრივი და ხელშეუვალიუფლებების ფონზე. ეს უფლებები არის ქონების ხელშეუხებლობა, უსაფრთხოება და განსაკუთრებით ოპოზიციის წინააღმდეგობისგან დაცვა.
მუხლი III
სუვერენობის ყველა პრინციპი ეკისრება ერთადერთს – ერს, რომელიც სხვა არაფერია, თუ არა ერთობა ქალებისა და მამაკაცებისა; არავის შეუძლია განახორციელოს რომელიმეს უპირატესობა, თუ ეს არ მოდის მთელი ერისაგან.
მუხლი IV
თავისუფლება და სამართლიანობა შეადგენს იმას, რაც ეკუთვნის სხვას… ამგვარად, ერთადერთი ლიმიტი ქალთა უფლებებისა არის მუდმივი მამრობითი ტირანია. ეს შეზღუდვები უნდა რეფორმირდეს კანონზომიერად.
მუხლი V
ბუნების კანონზომიერებისთვის საჭიროა განიდევნოს საზოგადოებისთვის საზიანო ყველა აქტი. ყველაფერი, რაც არ არის აკრძალული ამ ბრძნული და ღვთაებრივი კანონებით, ვერ აღიკვეთება. ვერავის შევზღუდავთ, რომ გააკეთოს ის, რაც არ არის ნაბრძანები.
მუხლი VI
კანონით უნდა გამოხატო მთავარი სურვილი; ყველა ქალმა და მამაკაცმა მოქალაქემ პირადად თუ ვინმეს მეშვეობით უნდა შეიტანოს წვლილი კანონის შექმნაში. ეს ყველას თანაბრად უნდა ეხებოდეს.
ქალი და მამაკაცი მოქალაქეები, არიან რა თანასწორნი კანონის წინაშე, უნდა იყვნენ თანასწორნი ასევე პატივის მიღებისას, დაჯილდოებისას, პოზიციისას, საჯარო საქმიანობისას მათი შესაძლებლობების გათვალისწინებით და არა განსხვავებით.
მუხლი VII
არც ერთი ქალი არ არის გამონაკლისი; ის დაკავებულ, დატყვევებულ უნდა იქნეს კანონის მიხედვით. ქალი, როგორც მამაკაცი, მკაცრად უნდა იცავდეს ამუფლებებს.
მუხლი VIII
კანონი უნდა ამკვიდრებდეს მხოლოდ იმ მკაცრ სასჯელს, რომელიც აშკარად აუცილებელია.
მუხლი IX
მას Sემდეგ, რაც ქალი აღიარებულ იქნება დამნაშავედ, მის მიმართ კანონი უნდა შესრულდეს ისევე, როგორც მამაკაცისადმი.
მუხლი X
არავინ უნდა დაისაჯოს აზრის გამოთქმისთვის; ქალს აქვს თანასწორი უფლება, მონაწილეობა მიიღოს დემონსტრაციებში, პროტესტებში, თუ ამით არ ხელყოფს სხვის უფლებებს.
მუხლი XI
თავისუფალი კომუნიკაცია, აზრის გამოხატვა ქალის ყველაზე მნიშვნელოვანი უფლებაა იმ დროიდან, რაც თავისუფლებამ ირწმუნა, რომ მამაკაცებს უნდა ეღიარებინათ თავიანთი ბავშვები. ამგვარად, ნებისმიერ მდედრ მოქალაქეს შეუძლია თამამად თქმა იმისა, რომ იგი არის ბავშვის დედა და ბავშვი მას ეკუთვნის. ქალს არ მოუწევს სიმართლის დამალვა (გამონაკლისის დაშვება შესაძლებელია), რათა თავი აარიდოს ცუდად მოპყრობას, რომელიც კანონით გათვალისწინებულია.
მუხლი XII
ქალთა და მდედრ მოქალაქეთა უფლებების გარანტია მთავარი ფასეულობაა; ეს გარანტია უნდა წარმოადგენდეს ფასეულობას ყველასათვის და არა მხოლოდ მათთვის, ვინც ამ გარანტიებით დაინტერესებულია.
მუხლი XIII
ქალისა და მამაკაცის წვლილი თანასწორია საზოგადოებრივ ძალასა და ადმინისტრაციულ ხარჯში. ქალი იზიარებს ყველა მოვალეობას და მძიმე სამუშაოს. ამრიგად, ქალსა და მამაკაცს თანასწორად უნდა გაუნაწილდეთ პოზიციები, სამუშაოები, ოფისები და პატივი.
მუხლი XIV
მდედრობითი და მამრობითი სქესის მოქალაქეებს უფლება აქვთ, თავად ან მათი წარმომადგენლების მეშვეობით დაამტკიცონ საჯარო წვლილში დახმარების აუცილებლობა. ეს ეხება მხოლოდ იმ ქალებს, რომელთაც მინიჭებული აქვთ არა მარტო ქონების თანაბარი წილი, არამედ საჯარო ადმინისტრაციის ხარჯებისაც და ასევე დადგენილი აქვთ გადასახადის გადახდის ხანგრძლივობა.
მუხლი XV
იმ ქალთა კოლექტივს, რომლებიც შეიკრიბნენ საგადასახადო მიზნებისთვის, რათა შეუერთდნენ მამაკაცებს, აქვთ უფლება, მოითხოვონ საბუღალტრო აღრიცხვა მისი ნებისმიერი საჯარო აგენტისგან.
მუხლი XVI
არც ერთ საზოგადოებას არ აქვს კონსტიტუცია უფლებების გარანტიისა და ხელისუფლების განაწილების გარეშე. კონსტიტუცია ბათილია, თუკი ერის უმრავლესობამ არ მიიღო მონაწილეობა მის ჩამოყალიბებაში.
მუხლი XVII
ქონება ეკუთვნის ორივე სქესს, არ აქვს მნიშვნელობა ერთიანია თუ განცალკევებული. თითოეული მათგანისთვის ეს არის ურღვევი და წმინდა უფლება, რომელსაც ვერავინ ჩამოართმევს.
პოსკრიპტუმი
ქალებო, გამოიღვიძეთ! თქვენი ხმა მთელ მსოფლიოს ესმის; აღმოაჩინეთ თქვენი უფლებები. ძლიერი იმპერია აღარ არის გარშემორტყმული ცრურწმენებით, სტერეოტიპებით, ფანატიზმით, ზარალითა და ტყუილით! სიმართლის ალმა მიმოფანტა ყოველგვარი სისულელე და უზურპაცია. დამონებულმა კაცმა გაიორმაგა ძალა, რათა დაეწყვიტა თავისი ჯაჭვები. იგი გახდა თავისუფალი და ამავე დროს გახდა უსამართლო თავისი თანამგზავრისთვის. ო, ქალებო, ქალებო! როდის აგეხილებათ თვალი? კარგი რა მიიღეთ რევოლუციისგან? უფრო მკვეთრად გამოხატული უპატივცემულობა, უფრო აშკარა ზიზღი. კორუფციის საუკუნეში თქვენ მართავდით იმიტომ, რომ კაცი იყო სუსტი. მემკვიდრეობის მელიორაცია, რომელიც დაფუძნებულია ბუნების განკარგულებაზე – რისიღა უნდა გეშინოდეთ ასეთი ვალდებულებების შემდეგ? იმისა, რომ ჩვენი ფრანგი კანონმდებლები, მორალის გამომსწორებლები, ხანგრძლივი პატიმრობიდან გათავისუფლებულები, კვლავ გეტყვიან: „ქალებო, რა გვაკავშირებს ჩვენ და თქვენ? ყველაფერი!” ეს იქნება ის პასუხი, რაც თქვენ (მამაკაცებმა) უნდა გაგვცეთ. მათ უნდა შეინარჩუნონ თავიანთი სისუსტე და გაბედულად დაუპირისპირდნენ მას. გაერთიანდით ფილოსოფიის სტანდარტების ქვეშ, დაიტიეთ მთელი თქვენი ხასიათის ენერგია და მალე დაინახავთ, რომ ქედმაღალი მამაკაცები მორჩილ თაყვანისმცემლებად ფეხქვეშ კი არ გაგეგებიან, არამედ იამაყებენ, რომ გაიზიარებენ თქვენთან ერთად იმ საგანძურს, რომელსაც უზენაესი ქმნილება ჰქვია. განურჩევლად იმისა, რა ბარიერებს დაუპირისპირდებიან, თქვენზეა დამოკიდებული, გაითავისუფლებთ თუ არა თავს. თქვენ მხოლოდ სურვილი უნდა იქონიოთ… ქორწინება არის ნდობისა და სიყვარულის საფლავი. გათხოვილ ქალს შეუძლია, დაუსჯელად მისცეს ქმარს უკანონო შვილი და ასევე – ქონება, რომელიც საერთოდ არ ეკუთვნის მას. გაუთხოვარ ქალს აქვს მხოლოდ ერთი სუსტი უფლება; ძველთაძველი და ულმობელი კანონები უკრძალავს ქალს, უკანონო შვილმა მიიღოს მამის სახელი და ქონება. უძველესი დროიდან არ შეცვლილა ეს კანონი. თუ ეს ითვლება პარადოქსულად და შეუძლებლად, რომ მივცე ჩემსს სქესს პატივისცემა და მუდმივობა, მაშინ მე ვანდობ მამაკაცებს, მოიპოვონ დიდება ამ საქმის შეთანხმებასთან დაკავშირებით. მაგრამ სანამ ჩვენ ვიცდით, პარალელურად შეგვიძლია განვაახლოთ მორალები, ცოლქმრული კონვენციები.
მამაკაცსა და ქალს შორის სოციალური კონტრაქტის შესახებ
ჩვენ, ________ და ________, ჩვენი სურვილისამებრ ვერთიანდებით ჩვენი ცხოვრებისა და ერთობლივი მისწრაფებების ხანგრძლივობისთვის შემდეგი პირობებით:
ჩვენ ვაპირებთ და გვსურს, რომ ჩვენი სიმდიდრე გახდეს კომუნალური, ამასობაში ჩვენს თავს ვუტოვებთ უფლებას, რომ გავუყოთ ქონება შვილებს ან სხვა პიროვნებას, ვისკენაც გვაქვს მიდრეკილება. ჩვენ ერთობლივად ვცნობთ, რომ ჩვენი საკუთრება პირდაპირ გადაეცეს და ეკუთვნოდეს ჩვენს შვილებს, განურჩევლად იმისა, როგორები არიან ისინი. ამასთან, ყველა ჩვენს შვილს აქვს უფლება, ატარონ სახელი მამისა თუ დედისა, ვინც აღიარა. ჩვენ გვევალება, ხელი მოვაწეროთ კანონს, რომელიც სჯის საკუთარ სისხლსა და ხორცზე უარის თქმას. ჩვენ აგრეთვე ვავალდებულებთ თავს, რომ დაშორების შემთხვევაში ჩვენი ქონება გაიყოს და წინასწარ იქნეს გათვლილი, რა ნაწილს მიიღებს ბავშვი. ხოლო სრულყოფილი კავშირის შემთხვევაში ის, ვინც გარდაიცვლება, თავისი სიმდიდრის ნახევარს დაუტოვებს შვილს, ხოლო თუკი ისიც უშვილოდ გარდაიცვლება, ცოცხლად დარჩენილი მემკვიდრეობით მიიღებს ქონების უფლებას, მაგრამ ეს იმ შემთხვევაში მოხდება, თუ პიროვნებამ წინასწარ არ დატოვა ანდერძი თავის სასურველ და დამსახურებულ პირზე.
ეს არის ქორწინების აქტის დაახლოებით ის ფორმულა, რომლის შესრულებასაც მე გთავაზობთ. ამ უცნაური დოკუმენტის კითხვის საფუძველზე მე ვხედავ, რომ ჩემს წინააღმდეგ აღიძვრება ორპირობა, მანჭიაობა, ღვარძლი, დაგეშილია სამღვდელოება და მთლიანად ჯოჯოხეთური რიგითობა. მაგრამ როგორ არ არის ჩემი გონიერი შეთავაზება და ინიციატივა იმის საწინდარი, რომ მივაღწევთ სრულყოფილ, ბედნიერ ხელისუფლებას!
მე გთავაზობთ კანონს, რომელიც დაეხმარება ქვრივებსა და ახალგაზრდა გოგონებს, რომლებსაც იმედი გაუცრუეს მამაკაცებმა. მინდა და ვწერ ამ კანონს, რათა დავაძალოთ ცვალებად კაცებს, აღასრულონ თავიანთი ვალდებულებები ან თუნდაც გადაუხადონ მისი ქონების ტოლი კომპენსაცია.
ამასთან, კვლავ მოვითხოვ: როგორც მე დავწერე 1788 წელს „ადამიანის მარტივ ბედნიერებაში”, პროსტიტუტები უნდა მოთავსდნენ გარკვეულ ადგილებში. პროსტიტუტებს არ შეაქვთ წვლილი მორალების გარყვნაში. ეს არის ქალთა საზოგადოება. ეს თავიდან არეულობას მოიტანს, მაგრამ შედეგად სრულყოფილ ჰარმონიას მივიღებთ.
მე გთავაზობთ მარტივ გზას ქალის სულის ასამაღლებლად: ჩვენ უნდა დავუკავშიროთ ქალები მამაკაცის ყოველგვარ საქმიანობას. თუ მამაკაცს ეს გადაწყვეტილება არაპრაქტიკულად მიაჩნია, მას შეუძლია, თავისუფლად გაუზიაროს ბედი ქალს – წყნარად, კანონიერად და არა იმპერიულად. ცრურწმენა ეცემა, მორალები იწმინდება, ბუნება თავიდან იძენს კანონებს. ამ ყველაფერს დავამატოთ მღვდლების ქორწინება, მეფის უფლებების გაძლიერება და საფრანგეთის პარლამენტი არ დაეცემა!
„ქალთა და მდედრ მოქალაქეთა უფლებების დეკლარაციის” პირველი გვერდი
თარგმნა ნათია ფირცხალავამ
გამოყენებული ლიტერატურა:
https://www.library.csi.cuny.edu/dept/americanstudies/lavender/decwom2.html
