ალბათ გსმენიათ ცნობილი იმ გამონათქვამის შესახებ, რომელიც მუსიკალური სმენის არმქონე ადამიანისა და სპილოს ურთიერთობის საკითხებს განიხილავს. ჩემი მუსიკალური მონაცემების შეფასებაც ყველაზე უკეთ სწორედ ამ საყოველთაოდ გავრცელებული ფრაზითაა შესაძლებელი. შესაბამისად უსინდისობა იქნება, თუ თქვენ წინაშე სხვადასხვა კომპოზიციის მხატვრული ღირებულების განსჯას დავიწყებ. თუმცა ნამდვილად შემიძლია რამდენიმე სიტყვა პოლიტიკისა და მუსიკის ურთიერთმიმართების შესახებ გითხრათ.

ცხადია, პირველი კლასიკური პოლიტიკური კომპოზიციის შექმნა კაცობრიობის ისტორიაში ყველაზე მნიშვნელოვან რევოლუციას უკავშირდება. 1789 წლის მოვლენების შემდეგ, რამდენიმე წელიწადში აჯანყებულმა ფრანგებმა რესპუბლიკა დააარსეს, რომლის წინააღმდეგ კონტინენტური ევროპის ყველა მონარქია დაირაზმა. ორგანიზებული მონარქისტული ძალები თამამად და მარტივად უმკლავდებოდნენ ახლადშექმნილი რესპუბლიკური სამხედრო ფორმირებების წინააღმდეგობას. საფრანგეთის საკანონმდებლო კრება უამრავი წაგებული ბრძოლის შედეგების გაქარწყლებას საგანგებო დადგენილებით შეეცადა და რევოლუციის ავანგარდულ ძალას, ახალგაზრდობას, მორიგი შეტევისკენ მოუწოდა. 1792 წლის 20 სექტემბერს დაბა ვალმისთან გამართულ შეტაკებაში დაგლეჯილი უნიფორმებით შემოსილმა და მშიერმა ფრანგმა ჯარისკაცებმა პრუსიის არმია დაამარცხეს. იოჰან ვოლფგანგ გოეთემ სწორედ ვალმის ბრძოლის შესახებ თქვა: “ამ დღიდან და ამ ადგილიდან ისტორიაში ახალი ეპოქა იწყება. ესაა მეეფებზე ხალხების პირველი გამარჯვება…”  რევოლუციურ ეპოქაში, მონარქისტებთან ბრძოლის დროს, ფრანგთა მთავარი სიმღერა რუჟე დე ლილის ლექსზე შექმნილი „მარსელიეზა” გახლდათ. სხვათა შორის ამავე კომპოზიციის შესრულება ძალიან უყვარდათ 1900-იანი წლების გურიაშიც.

„მარსელიეზას” შემდეგ ათობით პოლიტიკური ჰიმნი და მარში დაიწერა, რომელთა გარეშეც ფაქტობრივად წარმოუდგენელი იქნებოდა მეცხრამეტე საუკუნის ევროპის მატიანე. ჩვენთვის ყველაზე ნაცნობი „ინტერნაციონალი” გახლავთ, რომელიც რუსმა იმპერიალისტებმა და ბოლშევიკებმა ჩვენს მეხსიერებაში ყველაზე მახინჯი ფორმით აღბეჭდეს.

პოლიტიკური სიმღერების ახალი ტალღის წარმოქმნას ხელი კიდევ ერთმა უმნიშვნელოვანესმა ისტორიულმა მოვლენამ შეუწყო. მეოცე საუკუნის პირველ ნახევარში ესპანეთს სამოქალაქო ომის ქარ–ცეცხლმა გადაუარა. „სახალხო ფრონტად” და „ფალანგად” გახლეჩილი ქვეყანა მსოფლიოს ყურადღების ცენტრში მოექცა. სამოქალაქო დაპირისპირების მონაწილე ორივე პოლუსს სხვადასხვა კონტინენტიდანაც გამოექომაგნენ. მემარცხენეებმაც და მემარჯვენეებმაც თავიანთი საბრძოლო მარშები შექმნეს, რომლებსაც სამხედრო და სამოქალაქო სექტორის მობილიზებისათვის იყენებდნენ. გასული ასწლეულის შუა პერიოდის განმავლობაში ანტიფაშისტური მოძრაობის ჰიტად ესპანური ფოლკლორის ნიმუშების საფუძველზე შექმნილი კომპოზიცია „Viva la Quinta Brigada ” იქცა. მეტიც, რესპუბლიკელთა ჰიმნის თანამედროვე ვარიანტები დღემდე იქმნება და ამ ეპოქაშიც ასრულებს თანამოაზრეების თავშეყრის ფუნქციას. მაგალითად, ერთ-ერთი ასეთი მუსიკალური ნაწარმოები ირლანდიელ მუსიკოს ქრისტოფერ ენდრიუ მურს ეკუთვნის, რომელიც მან ესპანეთის სამოქალაქო ომში მებრძოლ თანამემამულეებს მიუძღვნა.

შეუძლებელია ყურადღება არ გავამახვილოთ „Baby Boom-ის” ეპოქაზე, პაციფისტებსა და პირდაპირი დემოკრატიის მომხრეებზე. ვიეტნამის ომისა და რეტროგრადული პარტიების მმართველობას 60-70-იანი წლების ამერიკაშიც და ევროპაშიც ძირითადად სტუდენტები დაუპირისპირდნენ. მათ საყოველთაო ანტისაომარი კამპანიის წარმოება მოახერხეს, რომელშიც მთელი მსოფლიო ჩაერთო. პროტესტანტები მშვიდობის დამყარებასთან ერთად პოლიტიკურ პროცესებში თანამონაწილეობის შესაძლებლობის გაზრდასაც ითხოვდნენ. ცხადია, მათ გლობალურ კამპანიას მხარდამჭერები მუსიკოსთა შორისაც აღმოაჩნდნენ. ახალი თაობის ერთ-ერთი მთავარი ქომაგი ჯონ ლენონი გახლდათ. მისი პირველი სოლოკომპოზიციების ნახევარი სწორედ ანტისაომარ და დემოკრატიულ თემატიკას ეთმობოდა. „Give Peace a Chance” და „Power to the People” რიგი საზოგადოებრივი ჯგუფებისათვის დღემდე საკულტო მელოდიად რჩება.

კიევის დროით, სამი საათია. თბილისში საღამოს შვიდ საათზე მოვფრინავ, მაგრამ აეროპორტიდან ქალაქში გასვლას არ ვაპირებ. ვილნიუსიდან ვბრუნდები, ვილნიუსი კი ჩემთვის ყველა სხვა ქალაქზე მეტს ნიშნავს და მისგან მომავალს დამატებითი ემოცია არ მჭირდება. მეგობრები, რომლებიც რვა წლის წინ ერთად ვსწავლობდით ვილნიუსის უნივერსიტეტში, ისევ ჩვენს საყვარელ ქალაქში შევიკრიბეთ. გასული წლების განმავლობაში ერთმანეთთან კონტაქტი არასოდეს შეგვიწყვეტია, მაგრამ ამჯერად მაინც განსაკუთრებული შეხვედრა გამოგვივიდა.

თუმცა ჩემი პოსტი ვილნიუსზე არ არის, უფრო სხვა რამეებზეა, სხვა შერძნებებზე, გამოცდილებასა და აღმოჩენებზე, რომლებზეც ბოლო დღეების განმავლობაში, იქ ყოფნის დროს ვფიქრობდი.

ხშირად ვისმენ უცნაურ მოსაზრებებს, რომ ევროპასა და ამერიკაში შვილის სასწავლებლად გაშვება მის დაღუპვასა და დაკარგვას ნიშნავს, რომ უცხოურ უნივერსიტეტებში ახალგაზრდებს ქართველობას ართმევენ, რომ დასავლეთი სასწავლო სტიპენდიებით ცდილობს ჩვენს დაპყრობას და გადაგვარებას. აი, მე კი, კიევის აეროპორტში ვზივარ, ველოდები თვითმფრინავს, რომელიც თბილისში დამაბრუნებს და მაქვს შეგრძნება, რომ შინ კი არ ვბრუნდები, ერთი სახლიდან მეორეში მინვდივარ. თან ჩემი რვა წლის წინანდელი თავი მახსენდება, თავისი შიშებით, ფიქრებით, ეჭვებით, სურვილებით, მსოფლიოს გარშემო მოგზაურობაზე ოცნებით, მახსენდება და ვფიქრობ, როგორი იქნებოდა ჩემი ცხოვრება, 19 წლის ასაკში გამბედაობა რომ არ მყოფნოდა და ვილნიუსის უნივერსიტეტში არ წავსულიყავი ერთსემესტრიანი გაცვლითი პროგრამით. რომ არა ჩემი მეგობრები, რომლებსაც სხვადასხვა ეროვნება, რწმენა, კანის ფერი, პოლიტიკური შეხედულებები და ორიენტაცია გააჩნიათ, როგორი ვიქნებოდი მე? რომ არა მათი სიყვარული და პატივისცემა ჩემი ქვეყნისა და რელიგიის, ჩემი პირადი ცხოვრების მიმართ, როგორი დამოკიდებულება მექნებოდა სხვა ადამიანების მიმართ?

გადაგვარების შიში იქით იყოს და, სხვა ტიპის არგუმენტებიც მომისმენია საზღვარგარეთ სწავლის პერსპექტივით შეშფოთებულებისგან. უფრო მეტად, მშობლები შიშობენ, რომ მათი შვილები თავს ვერ გაართმევენ საყოფაცხოვრებო პრობლემებს. არადა, მე ჯერ არ მინახავს სტუდენტი, რომელიც სასწავლებლად წავიდა და გაზქურის ჩართვა, ან კარტოფილის შეწვა ვერ მოახერხა. უფრო მეტიც, მე, ადამიანმა, რომელსაც მანამდე არასოდეს არაფერი გამიკეთებია სახლში, ლიტვაში ხაჭაპურის გამოცხობაც კი შევძელი კულტურული საღამოსთვის.

ჩემი ქართველი მეგობრები ხშირად ამბობენ, რომ მე ლიტვაში სულ სხვა ადამიანი წავედი და სულ სხვა, გაცილებით კარგი ადამიანი ჩამოვედი. არ ვიცი, რამდენად შესაფერისი სიტყვაა „კარგი”, მაგრამ დანამდვილებით შემიძლია, ვთქვა, რომ ბავშვის ნაცვლად, რომელიც ოჯახის წევრებისთვის ყოველთვის პატარა იქნება, ჩემი სახით, ზრდასრული ადამიანი დაბრუნდა.

მე ჩემი უცხოელი მეგობრებისგან დღემდე ბევრ რაიმეს ვსწავლობ, ვსწავლობ, როგორ უნდა ვცე პატივი სხვებს, როგორ უნდა მოვიქცე, როცა საყვარელ ადამიანებს მძიმე დღეები უდგათ, როგორ უნდა დავსვა კითხვები, როგორ უნდა მოვახერხო მოვალეობების გადანაწილება ოჯახში, როგორ უნდა ვიყო მშობელი, რომელიც შვილების დამოუკიდებლად გაზრდას და წარმატებით მუშაობას ერთდროულად შეძლებს და რაც მთავარია, როგორ მიყვარდეს ჩემი ცხოვრების ყოველი დღე.

დღეს მე დანამდვილებით ვიცი, რომ მეგობრობა და სიყვარული საზღვრებს არ ცნობს, რომ მეგობრობას და სიყვარულს არც ეროვნება და რელიგია გააჩნია. ვიცი, ისიც, რომ მეგობრების შვილები, რომლებიც უტრეხტში, პრაღასა და რეიკიავიკში იზრდებიან, არაჩვეულებრივად საყვარელი ადამიანები არიან ჩემთვის და რომ საზღვარგარეთ სწავლა ოდნავაც არ უშლის ხელს სამშობლოს სიყვარულს, უფრო პირიქით.