სამშაბათი, მაისი 6, 2025
6 მაისი, სამშაბათი, 2025
მთავარი წაკითხვა გვერდი 858

„დაფიქრდი, დაწყვილდი, გაუზიარე“ – მეთოდის გამოყენება ქართული ენისა და ლიტერატურის გაკვეთილზე

მიერ
admin
-
0
ეს მეთოდი საშუალებას აძლევს მოსწავლეს, ჩამოაყალიბოს თავისი აზრი და გაუზიაროს სხვებს.
ეს ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური მეთოდია იმისთვის, რომ მოსწავლეს გამოუმუშავდეს ზეპირმეტყველების, კომუნიკაციის, თანამშრომლობის, შეჯამებისა და დასკვნების გამოტანის უნარ-ჩვევები, ჩამოუყალიბდეს ანალიტიკური აზროვნება, მიეჩვიოს სხვისი აზრის პატივისცემას, იყოს კარგი მსმენელი, ჩაერთოს საგაკვეთილო პროცესში.
მეთოდი სამსაფეხურიანია და თითოეულ საფეხურზე კონკრეტულად არის განსაზღვრული მოსწავლეთა საქმიანობა:
I. დაფიქრდი – მოსწავლეები ინდივიდუალურად ფიქრობენ დასმულ კითხვაზე;
II. დაწყვილდი – მოსწავლეები წყვილდებიან და განიხილავენ მოფიქრებულ საკითხს;
III. გაუზიარე – მოსწავლეები წყვილებში განხილულ საკითხს კლასს უზიარებენ.
ამ მეთოდის გამოყენება სწავლების ყველა საფეხურზე შეიძლება. ის შეგვიძლია მოვარგოთ სხვადასხვა ხასიათის ნაწარმოებს. გამოიყენება წაკითხვამდე, კითხვის პროცესში და კითხვის შემდეგ.
იმისთვის, რომ მოსწავლეებმა ეფექტურად შეძლონ ამ მეთოდის დახმარებით ტექსტის დამუშავება, ვესაუბროთ მათ მეთოდის შესახებ, ავუხსნათ, რომ იგი სამი საფეხურისგან შედგება და განვუმარტოთ, რას მოიცავს თითოეული საფეხური.
თავდაპირველად ვარჩევთ ტექსტს, დავსვამთ კითხვას გამოწვევისთვის, რომელიც უშუალოდ უკავშირდება შესასწავლ საკითხს.
კითხვის დასმა და მასზე პასუხის ძიება სასწავლო პროცესის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კომპონენტია. ის ეხმარება მოსწავლეს, განსაზღვროს მოცემული ტექსტის წაკითხვის მიზანი, ხოლო მასწავლებელს – განსაზღვროს მოსწავლის გაგების დონე.
თუმცა კითხვის დასმას თან ახლავს ორი სირთულე:
1. კითხვაზე პასუხს სცემენ აქტიური მოსწავლეები, მორცხვები და პასიურები კი, როგორც წესი, თვალს არიდებენ მასწავლებელს.
2. პასუხის მოსაფიქრებლად არასწორად განსაზღვრული დრო: კითხვის დასმის შემდეგ მასწავლებელი დაახლოებით ერთი წამის შემდეგ ითხოვს პასუხს; როგორც კი ერთ-ერთ მოსწავლეს გამოიძახებს, დანარჩენები წყვეტენ ფიქრს.
მასწავლებელს ამ ორი პრობლემის მოგვარებას გაუადვილებს მეთოდი „დაფიქრდი, დაწყვილდი, გაუზიარე”.
მეთოდის სპეციფიკიდან გამომდინარე (იმის გათვალისწინებით, რომ პასუხს თავდაპირველად მეწყვილეს უზიარებს, მერე კი – მთელ კლასს), მოსწავლეს ეკისრება პასუხისმგებლობა მეწყვილისა და კლასის წინაშე. 
გამოყოფილი დროის შემდეგ მოსწავლე ან მისი მეწყვილე ვალდებული არიან, წარადგინონ როგორც საკუთარი, ასევე პარტნიორის ნააზრევი. აქედან გამომდინარე, ეს მეთოდი ყველა მოსწავლეს აქტიურად რთავს საგაკვეთილო პროცესში.
დაფიქრდი
პირველ ეტაპზე მოსწავლეები ფიქრობენ თავიანთ პასუხზე. ეს არის დრო, რომელიც გამოყოფილია ე. წ. „ჩუმი ფიქრისათვის”, რაც საშუალებას აძლევს მოსწავლეს, კარგად მოიფიქროს და ჩამოაყალიბოს პასუხი. კითხვის სირთულიდან გამომდინარე, მოსწავლეს მოსაფიქრებლად შეიძლება მიეცეს 10 წამიდან 2 წუთამდე.
მოსწავლე პასუხის ჩამოყალიბებას ცდილობს არსებული (წინარე) ცოდნის გააქტიურებით.
ამ საფეხურზე მოსწავლეებს უვითარდებათ პასუხისმგებლობის გრძნობა. ისინი ცდილობენ, კარგად ჩამოაყალიბონ სათქმელი, ვიდრე დაიწყებენ პარტნიორთან დისკუსიას.
ამ დროს მასწავლებელს შეუძლია, იაროს კლასში და დააკვირდეს, რას წერენ (იმ შემთხვევაში, თუ მუშაობენ სამუშაო ფურცელზე) ან მოუსმინოს მათ საუბარს, რათა გაარკვიოს, რომელ მათგანს ესმის კითხვის არსი. ეს მოსწავლეებს გაუქარწყლებს სურვილს, ისხდნენ პასიურად, მეწყვილის ნამუშევრის იმედად.
მოსწავლეებს აზრის გამოხატვა წერილობითაც შეუძლიათ. ამისთვის მასწავლებელი იყენებს სამუშაო ფურცელს, რომელიც მოსწავლეებს ინდივიდუალურად დაურიგდებათ. გაზიარების ეტაპზე მათ სწორედ ამ ფურცელზე დაყრდნობით შეუძლიათ პრეზენტაცია. ფურცელს შეიძლება ანგარიშის სახე მიეცეს, რაც მასწავლებელს გამოადგება მოსწავლეთა საბოლოო შეფასებისას.
სამუშაო ფურცელი

კითხვა

 

მე რა ვიფიქრე

 

მეწყვილემ რა იფიქრა

 

რა გავუზიარეთ ერთმანეთს

 

 

 

დაწყვილდი

შემდეგ მოსწავლე უწყვილდება გვერდით მჯდომს ან ერთიანდება ჯგუფში.

მასწავლებელმა წინასწარ უნდა განსაზღვროს წყვილებში მომუშავე მოსწავლეთა ვინაობა.

დაახლოებით 1-3 წუთის განმავლობაში მოსწავლეები განიხილავენ თავიანთ იდეებს. საუბრის დროს ისინი ხელახლა ფიქრობენ და ებადებათ ახალი იდეები. ისიც გასათვალისწინებელია, რომ მოსწავლე, რომელიც სიმორცხვის გამო თავს იკავებდა პასუხის გაცემისაგან, მეწყვილესთან მაინც განიხილავს თავის იდეას. ეს არის ერთ-ერთი საშუალება, მოსწავლე გახდეს უფრო თავდაჯერებული და თავის შეხედულებაზე თამამად ისაუბროს.

თუ მასწავლებელი შეამჩნევს, რომ წყვილებში მუშაობის დროს რომელიმე მოსწავლე დიალოგში ერთპიროვნულად დომინირებს, უნდა ჩაერიოს, რეგლამენტის რეჟიმზე გადაიყვანოს. ამ შემთხვევაში თითოეულ მოსწავლეს განსაზღვრული სალაპარაკო დრო ეძლევა.
გაუზიარე

მას შემდეგ, რაც წყვილები ერთმანეთის პასუხს მოისმენენ (რასაც3 წუთზე მეტი დრო არ უნდა დაეთმოს), მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, თავიანთი აზრი კლასს გაუზიარონ.

დაწყვილების შემდეგ მოსწავლეებს უფრო მეტი სურვილი აქვთ, გამოთქვან აზრი, რადგან პასუხზე პასუხისმგებლობას წყვილი იყოფს. დაწყვილების შემდეგ მოსწავლეები სათქმელს უფრო ლაკონურად აყალიბებენ, რადგან ჰქონდათ საშუალება, ემსჯელათ და განეხილათ.

გაზიარებაში მათ სამუშაო ფურცელიც ეხმარება, რომელიც შეჯამებისთვის გამოადგებათ. ამ სქემას პირობითად შეიძლება ანგარიშის ფორმაც ვუწოდოთ.

მანანა ბაქრაძე – მიხეილ ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის 124-ე საჯარო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი.

გამოყენებული ლიტერატურა:
1. საგამოცდო პროგრამა და დამხმარე ლიტერატურა (კრებულიდან: „როგორ მოვემზადოთ პედაგოგთა სასერტიფიკაციო გამოცდისთვის). მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი. თბილისი, 2012
2. სწავლება და შეფასება – დამხმარე სახელმძღვანელო (II). მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი, 2008

შაქრო

მიერ
admin
-
0

„- ფუთქავს ცოტას, იცრიალებს და წაი, გადააბი, თვარა აღარაა იქინე აფერი და მიადგება თხილებს!”

გადააბამ და ზიხარ. ძროხა ძოვს, მერე ეზარება და დაწვება. იცოხნება, ბუზებსა და ქინქლებს იგერიებს. ფიქრობ სკოლაზე, გოგოზე, რომელიც ყველას უყვარს, შენი ჩათვლით, „დენდიზე” და „სუბორზე”, რომელიც ალბათ არასდროს გექნება და, შესაბამისად, მეზობლის „დენდიზე” და „ტანკების” მეხუთე ტურზე, „ტურბოს” „ნაკლეიკებზე” გამოსახულ ლამბორგინიზე და ბიმოტაზე, რომელიც გაიზრდები და გამდიდრები და გეყოლება. და კიდევ – ბოტასებზე, ფეხს რომ დაადგამ და ძირზე რაღაც ანათებს, ეგეთზე. უცებ ძროხა დრუნჩს მოაბრუნებს და თვალებში ჩაგხედავს. უყურებთ ერთმანეთს, ასე, ორი-სამი წუთი. მერე ისევ მიაბრუნებს თავს და აგრძელებს ცოხნას და შენ ისევ ფიქრობ ბოტასებზე, „ტურბოზე” და „ფინალ-94″-ზე, რომლის მეხუთე ნომერი, ბაჯო, ძნელად ამოდის.

არაფერია ბუკოლიკურ საათებზე უფრო გრძელი.

უკვე წვიმს. როცა წვიმდა, დედაჩემი ქოლგით მიშვებდა სკოლაში და ეგ ითვლებოდა ყველაზე სამარცხვინო ამბად. იმის იქით მხოლოდ რეიტუზები და კედელი იდგა. ჰოდა, როგორც კი მოსახვევს გავცდებოდი, ვკეცავდი ამ ქოლგას და ერთ მიტოვებულ სახლთან, ძველი ფოსტა-გაზეთების ყუთის უკან ვჩურთავდი. მივდიოდი სველი სკოლაში, ვითარცა გმირი. უკანა გზაზე იშვიათად წვიმდა. და იდგა მსოფლიოში ყველაზე რუხი ამინდები. მოვდიოდით და გუბეებს ვახტებოდით, როგორც ტრადიცია მოითხოვდა. გუბეებს ჰქონდათ გრძელი, ანუ „იშვიათიმანქანარომგამოივლისბენზინიჩამოწვეთავსდაააჭრელებს” ფერი. ჩვენ მოვდიოდით მხიარულად, ასეთი სევდიანი ამინდისთვის დიდად შეუსაბამოდ. ეს – ნახევარღამე დღეების გამო. და კიდევ – შეშის შემოსატანად რომ გავიდოდი, ბაბუაჩემის „ბუშლატას” მომახურავდნენ. წვიმას აქვს ამ „ბუშლატის” სუნი. სახსოვართაგან უსასტიკესია სუნი. არც იბზარება და არც ცვდება – იქით გცვეთს და გბზარავს. „სურნელი” ძნელად უხდება ამ სიტყვას – მეტისმეტად ანაზებს. არადა, სუნი მკვლელი რამაა. ადამიანის ცალკე ნაშრომია, ოდესმე შევეჭიდები საშრომად. არის გვიმრის სუნი, ახალმოჟლემილი ჩაის სუნი. კიდევ – თხის ნაკელის სუნი, სოფლის გზაზე რომ მიდიხარ და შორიდან გცემს. სველი ძაღლის სუნი, სახლის სუნი, ოთახით სავსე ჰაერის სუნი და სახლის სუნი, ოღონდ დიდი ხნის უნახავის. და სხვა. და სხვა.

და კიდევ: შემოდგომის წვიმიანი დილის ოთხმოცდაათიანების გურული მეტაფორა გალანცული ლამპის შუშაა. გალანცული გულისხმობს გაჭვარტლულს. გაჭვარტლული ნიშნავს, რომ წუხელ გვიანობამდე არჩიეს თხილი და ხან ქარი წამოუბერავდა, ხან მოხუცი ქალი აუწევდა უნებლიეთ ფითილს. უფრო სწორად, მეტაფორა ამ შუშის გაწმენდაა, დილით, ძველი წიგნიდან ამოხეული ფურცლით. ძველ წიგნებს ხომ ის ბედი ჰქონდათ გურიაში, რომ ან ცეცხლს ანთებდნენ, ან ჩეჩმაში მიჰქონდათ, ან ეგრე, ლამპის შუშას წმენდნენ. დასაკლავი ქათმებივით გამოჰქონდათ კარადიდან, ოღონდ ეგ იყო, რომ ამ წიგნებს კრიახი არ შეეძლოთ, მხოლოდ უცნაური სევდით თუ გათქვამდა მოსალოდნელი ინკვიზიციის შიშს „მსოფლიოს ისტორია მეოთხეკლასელთათავის. 1974 წელი” ან „მანდარინო, შენ გურიის ოქრო ხარ, კოლმეურნის ვერცხლ ხელებში მბზინავი” (ლექსების კრებული).

გინახავთ, როგორ ანთებს ცეცხლს ფრაზა: „ვეტექიმმა სხიერელმა გულმოდგინედ აიკაპიწა მკლავები და თქვა”? აღარ ვიცი, რა თქვა სხიერელმა. ფურცელი გაშავდა.

ბაბუაჩემმა თავი წვიმიან დღეს ჩამოიხრჩო. მე ვნახე და მზერა ამარიდებინეს, მაგრამ დაკრძალვის დღეს დავაკვირდი და ცალი თვალი ჩავარდნილი ჰქონდა – ის, რომელიც სტკიოდა და ვერ ხედავდა. და პირი – მკაცრად მოკუმული, ნერვიულად, თითქოს გვიბრაზდებოდა. ლექსებს წერდა და რომანტიკული კაცი ეთქმოდა, მაგრამ პრაგმატული საქმეებიც შეეძლო. უბრალოდ, ნერვიული იყო სიცოცხლეში და სიკვდილის შემდეგაც გადაჰყვა. ჰქონდა კი საბაბი: სულ ბოლოს შვილი მოუკვდა. მანამდე, სულ ადრე, დები ზრდიდნენ. მამამისმა, ჩემი სახელისა და გვარის კაცმა, გიორგი კეკელიძემ, ბოლო ცოლი 54 წლისამ შეირთო, 16 თუ 17 წლის, და მალევე დაშორდა. ბაბუაჩემი დარჩა მისგან. შაქრო მეუბნებოდა, როგორ აშინებდნენ ბავშობისას დედამისით, რომ რამე შვილისმიერი გრძნობები არ დაელანდათ ამ უცნობი ქალისადმი. 18 წლისამ ნახა დედა პირველად. მატარებელში მუშაობდა გამცილებლის თანაშემწედ, მაგრამ დიდი ფიქრები ჰქონდა. სოფელში რომ დაბრუნდა, სურებში, თეატრალური კლუბი შექმნა, თვითონ თამაშობდა და რეჟისორობდა. პარტიაშიც შევიდა. რადგან სოფლის მართვა მოესურვა და „უმაღლესი” ვალდებულებად უთხრეს – 30 წლისამ ჩააბარა ინსტიტუტში. ხულოში რომ გაუშვეს მასწავლებლად, იქვე განაწილებული ბებიაჩემი შეირთო და დაბრუნდა სურებში. იყო სკოლის დირექტორი და კულტურის სახლის გამგე და კოლექტივის თავმჯდომარე. მოკლედ, მინიამერიკული ოცნება.

სოფლის ღამეულ ხმათაგან ბევრია მაგიური. წვიმა თუნუქის სახურავზე ან მდინარის ჩხრიალი, თავი რომ თითქოს ქვებზე გიდევს. ან ბაყაყების ჯიუტი ყიყინი. ტურის ყრუ კივილი. ბუს ხმა – მარტოობის მანიფესტი. მაგრამ მთავარი მაინც ჭრიჭინაა, თუ რაღაც მწერი, ზაფხულის ღამის საუნდტრეკს რომ მღერის გაუჩერებლად. ამას ოთახში უცებ შემოფრენილი და ფარდაზე მიმჯდარი ციცინათელა თუ შეედრება, მაგრამ ეს სხვა ჟანრია. ამ ხმებზე მიყურადება ბაბუაჩემმა მასწავლა. დაყრუებული ჭა გეცოდინებათ. გაუქმებული, ანუ. უვარგისი, მომწვანო წყლით, შიგნით ჩამხრჩვალი ქათმის ფრთებით. დღემდე არ ვიცი, რატომ დაარქვეს დაყრუებული. შეიძლება, იმიტომაც, რომ რასაც ჩასძახებ, იმას აღარ ამოგძახებს, რა ვიცი… იმ ჭასთან ახლოს იყო ჩვენი ჭიშკარი. გურიაში ჭიშკარი ნიშნავს ჭრიალსაც და ყველა სახლის ჭიშკარი სხვადასხვანაირად გამოსცემს ხმას. „ციალეს კარი გეიღო”, „მაყვალიეს ჭიშკარი გეიღო”, „ალისტრახოს ჭიშკრის ხმაია მაი, ჩვენი არა”. ეს ხმა გულისხმობს, რომ „სტუმარი მევიდა”, მაგრამ ისეთი სტუმარი, დაძახება რომ არ უნდა. ან მეზობელი გადადის მეზობელთან შენი ეზოს გავლით. ამგვარი ჭრიალა ჭიშკარი არის მნიშვნელოვანი გასაღები გურული ცხოვრების ჭიშკრის შესაღებად. ჯერჯერობით – ისევ ცოცხალი.

და ნათებები. ნათებები. ღამის. ლობიოს ელვა – ასე ეძახდა ბაბუა ზაფხულის უმიზეზო და მოულოდნელ ელვებს, წვიმა და ქუხილი რომ არ მოჰყვებოდა. ლობიოს ზრდისო. ციცინათელა უკვე გითხარით. მთვარე არ უყვარდა, თუმცა, როგორც მითხრა, ადრე სიმთვრალისას ეხმარებოდა შინ მისაგნებად სოფლის რთულ ბილიკებზე. მერე უსარგებლო გახდა. შუაცეცხლის ნაკვერჩხალი: მიაშტერე თვალი, მიაშტერე. ეიხედე ახლა მაღლა. რას ხედავ? და კიდევ – ზღვისკენ, დასავლეთშით, სადღაც პორტისკენ, რომელსაც მე და ბაბუა ერთად ვუყურებდით, ცა ჩანდა ძალიან წითელი. და ხან მძაფრდებოდა ეს სიწითლე და ხან ბაცდებოდა. როგორც ცივილიზაციის გაუგებარი, შორეული დღესასწაული. ჩვენ ვუყურებდით და ვოცნებობდით. მე – მომავალზე. ის – წარსულზე. არსებობს წარსულზე ოცნებებიც. ეს სრულიად განსაკუთრებული რამეა, იშვიათი ხალხის ხელობა.

თავგადასავლების მოყვარული იყო. დაუდგრომელი. ერთ ადგილას ვერ ჩერდებოდა. ვგავარ ამ ამბავში. რომ ბრმავდებოდა, ეგ იყო ალბათ ყველაზე დიდი წერტილი მისთვის.  ერთ შემთხვევას ყვებოდა ხშირად,  არაფრით გამორჩეულს, მაგრამ რადგან ხშირად – ჩამრჩა. თურმე სოხუმში ერთ რუს ქალს ყვარობდა. იცნობდა ამ ქალის ქმარსაც. და ძმასაც. ერთხელ უსვამთ ძმას, ბაბუაჩემს და მის სატრფოს. მოსულა ქმარი. უკაკაკუნებს, უკაკუნებს ამათ და უკვე ჩაძინებულებს ვერ აღვიძებს. ბოლოს შეუღია ფანჯარა და ასე დაუძახია:
შაქრო, რიმა, შურა,
ეტა კულტურა??
ვერაფერი ისტორია თავისთავად. მაგრამ გითხარით უკვე, ხან მოყოლით არ გამოდის, რადგან ჩვეულებრივი ამბებია, რომელიც მხოლოდ შენთვისაა არაჩვეულებრივი…

ზღაპრების მოყოლა იცოდა. მაგრამ თავისებურის – ორი საგა ჰქონდა, დაუსრულებული. გზადაგზა თხზავდა. ერთს ერქვა – ანჩური და ბანჩური, მეორეს –  ოჩილარე და ოხლიჩარე.  ამათგან მხოლოდ ოხლიჩარე იყო ცუდი კაცი.

დანარჩენი – თქვენი მოსაწონი. ეს დაუსრულებული ზღაპრები ცალკე ამბავია – უკიდურესად პრივატული და ინტიმური, მხოლოდ მთხრობელის და მსმენელის. ალბათ ასეთი იყო ადრე ოდისეა, სანამ ფურცელმა არ გაყინა. ბაბუაჩემი ზღაპრები გაიფანტნენ. ძვლივს ვიხსენებ ხოლმე სიუჟეტებს, სადაც მე სულ მქონდა პატარა როლი. მაგრამ მთავარი. ამიტომაც, მხოლოდ ზღაპარში ჩემი ,,გამოჩენის’’ მერე ვიძინებდი.

როდესაც დანაშაული დაუსჯელია

მიერ
admin
-
0

17 ოქტომბერს ყოფილმა
ქმარმა ყოფილი ცოლი მოკლა და თავი მოიკლა. მოკლული ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის
ლექტორი იყო. მკვლელობა უნივერსიტეტის დერეფანში მოხდა.

17 ოქტომბერს მინისტრები
და სახელმწიფოს მესვეურები გამოვიდნენ და თქვეს, რომ უმიზეზოდ არაფერი ხდება და რომ
კრიმინალმა მხოლოდ ქმრების მიერ ცოლების მკვლელობის კუთხით იმატა.

17 ოქტომბერს ძალიან
ბევრმა ადამიანმა თავი დამნაშავედ იგრძნო და გულუბრყვილოდ იკითხა: „კი მაგრამ, რა ხდება?
რამ გადარია ხალხი, რომ ბოლო ხანებში ამდენმა ქმარმა მოკლა ცოლი?”

პასუხი შეიძლება
ასეთი იყოს: ქართველი ქალი უფრო თავისუფალი გახდა და დაიწყო საზოგადოებაში არსებული
სტერეოტიპების ნგრევა, რომ ქალი უნდა ემორჩილებოდეს ქმარს, ასრულებდეს მის მითითებებს,
იყოს კაცზე დამოკიდებული ანუ იცხოვროს როგორც ადამის ნეკნმა. მაგრამ, აღმოჩნდა, რომ
თუ ნეკნი გადაწყვეტს, ჰქონდეს სურვილები, მისწრაფებები და ნება, – იყოს დამოუკიდებელი,
ადამი მის მოშორებას შეეცდება. ოღონდ მოშორებაში გაშორებას კი არ ვგულისხმობ, არამედ
დაჩეჩქვას, რტყმას, დაშლას და განადგურებას. მოკლედ, თუ ნეკნი ამხედრდა, ადამმა ის
უნდა გააქროს და მხოლოდ ამ შემთხვევაში იგრძნობს კმაყოფილებას.

ჩაკეტილი საზოგადოების
ღია საზოგადოებად გარდაქმნა ურთულესი პროცესია, რომელსაც დრო სჭირდება, ვინაიდან არ
არსებობს დახურული სისტემა, რომელიც იმთავითვე, წამიერად შეძლებს ღია სისტემად გადაქცევას
(ასეთი ჯადოსნური ჯოხი არავის აქვს). მითუმეტეს, ქართული საზოგადოება, რომელსაც ტრადიციების
შენარჩუნების ტენდენცია, რელიგიური ფანატიზმი და ტვინის გაუნძრევლობა (როგორც საბჭოთა
კავშირის ჭეშმარიტ მემკვიდრეს) ახასიათებს. საზოგადოება ინარჩუნებს ნორმებს, რომლებიც
მოძველებული და გაცვეთილია და ცდილობს, არ დაუშვას სიახლეები, მაგრამ გარკვეული დროის
შემდეგ ამ ნორმების შენარჩუნება უკვე შეუძლებელი ხდება და იწყება განხეთქილება. დღეს
ამ განხეთქილების მსხვერპლი მარიკა წივწივაძე და ის ქალები არიან, რომლებმაც სცადეს
გაქცეოდნენ ძალადობას, მაგრამ სახელმწიფომ და საზოგადოებამ ვერ შეძლო მათი დაცვა.

ჩვენ ვიცით, რომ
ფორმალური ნორმების გარდა საზოგადოებაში არაფორმალური ნორმებიც არსებობს, რომლებიც
ადამიანის არა მარტო ქცევას, არამედ აზრებსაც განაპირობებს. როდესაც კაცისთვის ცოლის
ჩაგვრა ზნეობრივად გამართლებულია, იგი არ უშვებს, რომ დანაშაულს სჩადის, როდესაც ცოლს
ფიზიკურ შეურაცხყოფას აყენებს და შესაბამისად, ასეთ შემთხვევაში ქალის პროტესტი შესაძლოა
მისი მოკვლის მიზეზი გახდეს. ამიტომ პრობლემა თავად ამ ადამიანების რწმენაში, დამოკიდებულებებში
და ზნეობრივ ნორმებშია.

როგორ შეგვიძლია
ვებრძოლოთ დანაშაულს?

საუკეთესო გამოსავალი
საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება და მათი ნორმების ცვლილება იქნებოდა, მაგრამ ეს
დროის, განათლების და სოციალური განწყობების საკითხია. ამ დროის მანძილზე კი შესაძლოა
ხუთჯერ და ათჯერ მეტი ქალი მსხვერპლად იქცეს. ამიტომ გამოსავლად სახელმწიფოს მიერ კანონის
გამკაცრება და იმ ადამიანების დასჯა რჩება, რომელთათვისაც დანაშაული მორალურად გამართლებულია.

ბუნებრივია, როდესაც
ქალის ჩაგვრისთვის ციხეში აღმოჩნდება შენი მეზობელი, მეგობარი, თანამშრომელი, ბოლოს
და ბოლოს, მიხვდები, რომ შენს ცოლს სახელმწიფო იცავს და შენ შენი ნეგატიური ქმედებისთვის
დაისჯები.

ადამიანისთვის მოსალოდნელი
სანქცია მაშინ ხდება დანაშაულის შემაკავებელი, როდესაც მას სჯერა, რომ: 1.დანაშაულს
მაშინვე მოჰყვება სასჯელი. 2.სასჯელი იქნება დანაშაულის შესაბამისი სიმკაცრის. 3.დამნაშავე
აუცილებლად დაისჯება.

დღეს საქართველოში
ამის არ სჯერათ და არ სჯერათ, იმიტომ, რომ კანონი არ არის შესაბამისი სიმკაცრის და
მას რეალური ძალა არ გააჩნია. მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფომ თავის თავზე აიღო
„12 ნაბიჯის” პროგრამის განხორციელება, რომელიც მიზნად ისახავს წამალდამოკიდებულებისა
და ალკოჰოლზე დამოკიდებულების რეაბილიტაციას (და თუ სტატისტიკას გადავხედავთ, ამ დანაშაულების
უმეტესობა არაფხიზელ მდგომარეობაშია ჩადენილი), დღესდღეობით ყველაზე სწრაფი და ეფექტური
საშუალება დანაშაულის შესაჩერებლად მოძალადის მიმართ გატარებული მკაცრი ზომებია. ამიტომ,
დროა, სახელმწიფომ გაიაზროს საკუთარი პასუხისმგებლობა ძალადობის მსხვერპლთა წინაშე,
აღიაროს საკუთარი წვლილი ამგვარ დანაშაულში და იმოქმედოს მდგომარეობის გამოსასწორებლად.

დროა საკუთარი წილი
პასუხისმგებლობა აიღოს საპატრიარქომაც, ვინაიდან დღეს საქართველოში პატრიარქისა
თუ ცალკეული მღვდლების სიტყვა უფრო ღირებულია, ვიდრე კანონის. შორს რომ არ წავიდეთ,
გავიხსენოთ 2013 წლის 17  მაისს ქუჩაში ლგბტ
ადამიანების წინააღმდეგ გამოსული ათასობით ადამიანი, რომლებიც მზად იყვნენ დისკრიმინაციის
უმაღლესი ფორმისთვის მიემართათ და არავის გახსენებია ქრისტეს შეგონება ადამიანის სიყვარულზე. არადა რელიგიის და ეკლესიის ერთ-ერთი უპირველესი
ფუნქციაა, მართოს იმ ადამიანთა დევიანტური ქმედებები, რომლებიც უარყოფით ღირებულებებს
ატარებენ. რელიგიურ პრინციპებს დაუმორჩილოს დევიანტ ადამიანთა ქმედებები, რომლებსაც
ინტერნალიზებული და გათავისებული არ აქვთ სხვა ადამიანის თავისუფლებისა და სიცოცხლის
ღირებულება; ღირებულებად უქციოს მათ სხვისი სიცოცხლე, ხელშეუხებლობა და პატივისცემა.
ამის მაგივრად კი, ჩვენ გვესმის მოწოდებები, რომ ქალი უნდა იყოს ქმრის მორჩილი (და არა თანასწორი) და
ცოლმა ფეხები უნდა დაბანოს კაცს (და არა კაცმაც დაბანოს ფეხები ცოლს), რაც ქმნის და
ამართლებს ქართულ საზოგადოებაში არსებულ არაფორმალურ ნორმებს, რომელთა მიხედვითაც ცოლი
ქმრის უსიტყვოდ მორჩილი და მხოლოდ და მხოლოდ ნეკნი უნდა იყოს. შესაბამისად, ქალები,
რომლებმაც მოითხოვეს უფლება, ყოფილიყვნენ სრულფასოვანი ადამიანები და რომლებიც წესით
მაგალითები უნდა გამხდარიყვნენ ძალადობის მსხვერპლი ქალებისთვის, გახდნენ მაგალითები
იმისა, რომ ხმის ამოღება სიკვდილს ნიშნავს. ეს სიკვდილი კი ნიშნავს ქალების შიშს და
არსებული სამარცხვინო ნორმების მტკიცედ შენარჩუნებას…

სამი წლის წინ მე
და ჩემი ქმარი ნაქირავებ ბინაში ვცხოვრობდით. თითქმის ყოველ ღამე გვესმოდა როგორ უყვიროდა
და სცემდა მთვრალი მეზობელი ცოლს. ბევრჯერ გვილაპარაკია, რა შეიძლებოდა გაგვეკეთებინა
ქალის და ბავშვების დასახმარებლად. რამდენჯერმე გადავწყვიტეთ, პატრულში დაგვერეკა,
მაგრამ მე ყოველთვის მაკავებდა აზრი, რომ კაცს რამდენიმე საათში გამოუშვებდნენ და იგი
ცოლ-შვილს უარესს დამართებდა. თუმცა, დღემდე ვერ ვიცილებ დანაშაულის გრძნობას, რომელიც
ჩემი უმოქმედობის გამო დამრჩა. მაგრამ:

როდესაც სახელმწიფოში
იარსებებს კანონი, რომელიც იქნება გარანტი იმისა, რომ მოძალადე ქმარი დაისჯება და საკადრის
პასუხს აგებს საკუთარი ქმედებისთვის, მე აუცილებლად დავრეკავ პატრულში და სავარაუდოდ
აღარ მომიწევს დავწერო სტატია, რომელსაც ასეთი საშინელი სიტყვებით დავიწყებ:

„ყოფილმა ქმარმა
ყოფილი ცოლი მოკლა.” 

ნარატიული პარადიგმა – ჰაგიოგრაფია

მიერ
admin
-
0
  მიუხედავად ჩემი ღრმა რწმენისა, რომ ქართულის მასწავლებლების უმეტესობას სწორი მიდგომა აქვს და მართებულად ასწავლის ჰაგიოგრაფიას, ზოგჯერ მაინც მესმის ხოლმე – ხან ტელევიზიიდან, ხანაც კერძო საუბრებში – ჰაგიოგრაფიის სრულიად გაუმართლებელი წაკითხვის შედეგად მიღებული ზერელე დასკვნები, რომლებიც უსარგებლო მსჯელობას მოჰყვება ხოლმე. მიუხედავად იმისა, რომ გასული საუკუნიდან მოყოლებული პოპულარული პოზიცია, რომ ყველა მოსაზრებას არსებობის თანაბარი უფლება აქვს, ჩემთვის მისაღებია, ეს მე მაინც არ მაძლევს ყველანაირი პოზიციის გამართლების საფუძველს. მაგალითად, როცა მეტყვიან, რომ შუშანიკის ტრაგედია ვარსქენის მიერ მეორე ცოლის მოყვანამ განაპირობა, ვერ მივიღებ დაინტერესებულ სახეს და ყალბად ვერ შევუქებ საინტერესო ხედვას თანამოსაუბრეს. თუკი ჩემი თანამოსაუბრე შუშანიკის უარს, არ მიიღოს ჯოჯიკის ცოლისგან პური, ან შუშანიკის მიერ ღვინით სავსე სასმისზე ხელის აკვრას ფსიქოლოგიური მდგომარეობით ახსნის, ასეთ წაკითხვას ვერაფრით ვერ გავიზიარებ და აუცილებლად მივუთითებ ღვინისა და პურის სიმბოლურ დატვირთვაზე. ტექსტი ხომ ჰაგიოგრაფიული პარადიგმის ნორმების დაცვითაა დაწერილი და რა საჭიროა ნაწარმოებში იმის ძიება, რაც გზას აგვაცდენს და დაგვაშორებს ამგვარი ნარატივის ადეკვატურად გააზრების პროცესს.  
     სამწუხაროდ, ჩვენს სკოლებში მასწავლებლებს ავიწყდებათ და არც ასწავლიან ერთ საინტერესო კონცეპტს – პარადიგმას. ეს სიტყვა ბერძნულად ნიმუშს ნიშნავს და ჩვენ იგი შეგვიძლია ავხსნათ, როგორც მოდელი, ჩარჩო. თავდაპირველად ამ სიტყვით აღწერდნენ სამეცნიერო თეორიებს, მაგ. ნიუტონის პარადიგმას ფიზიკაში, ევოლუციონისტურ პარადიგმას ბიოლოგიაში, ატომისტურ პარადიგმას ქიმიაში და ა.შ. დღეს უკვე ვსაუბრობთ ევკლიდურ პარადიგმაზე მათემატიკაში, მარქსისტულ პარადიგმაზე ისტორიაში, უტილიტარიანულ პარადიგმაზე ეთიკაში, რეალიზმის პარადიგმაზე ხელოვნებაში… შესაბამისად, ეს ყველაფერი გაერთიანდა ოთხ ძირეულ პარადიგმად და ამ ეტაპზე ვსაუბრობთ დედუქტიურ სისტემაზე, როგორც პარადიგმის პირველ ტიპზე ლოგიკისა და მათემატიკისათვის (მაგ. ევკლიდური ან რიმანის გეომეტრია), სამეცნიერო თეორიაზე, როგორც პარადიგმის მეორე ტიპზე საბუნებისმეტყველო და სოციალური მეცნიერებებისათვის (მაგ. ნიუტონის ფიზიკა), ნარატივზე, როგორც პარადიგმის მესამე ტიპზე ისტორიასა და ლიტერატურაში (მაგ. ტრადიციული ნოველა) და ბოლოს სტილზე, როგორც პარადიგმის მეოთხე ტიპზე ხელოვნებაში (მაგ. იმპრესიონიზმი). ამ მიდგომით ნებისმიერი კულტურაც შეიძლება განვიხილოთ, როგორც ერთგვარი პარადიგმა. ზემოთქმულიდან გამომდინარე, შეცდომად მიიჩნევა, როდესაც რომელიღაც ტექსტი ერთი გარკვეული პარადიგმის საკუთრებაა და მასში მეორე პარადიგმისთვის დამახასიათებელი ნიშნების ძებნას დავიწყებთ. თუკი თავიდანვე მივიჩნევთ, რომ შუა საუკუნეების ქართული ისტორია მონარქისტული ნარატივის, როგორც პარადიგმის ერთ-ერთი ტიპის, საკუთრებაა, მაშინ გასაგები ხდება ის სუბიექტურობაც, რაც ამ  ტექსტებს ახასიათებს. ან კიდევ, თუკი ვიტყვით, რომ ჰაგიოგრაფია ცალკე ჯგუფია ნარატიულ პარადიგმაში, მაშინ ამ ტექსტების წაკითხვა და მათში ადამიანის უფლებადამცველთა საწინააღმდეგო მოსაზრებების ძიება სრული აბსურდი იქნება. 
     როდესაც ჩემს მოსწავლეებთან ჰაგიოგრაფიაზე საუბარს ვიწყებ, მე პირველ რიგში პარადიგმის კონცეპტის ახსნა მჭირდება. მას შემდეგ, რაც მოსწავლეები ჰაგიოგრაფიული პარადიგმის მნიშვნელობას გაიგებენ, ისინი უკვე თავად არკვევენ ტექსტში ნებისმიერი ჰაგიოგრაფიული ნაწარმოების თითოეული დეტალის (ცალკეული ეპიზოდი იქნება ეს თუ მხატვრული სახე) მნიშვნელობასაც და მიზნობრიობასაც. ამ საკითხების უკეთ გარკვევაში კი „კოლაელ ყრმათა წამება” მეხმარება. მოგეხსენებათ, რომ ტექსტი მცირე ზომისაა და მისი წაკითხვა არც დიდ დროს მოითხოვს და არც არანაირ სირთულეს არ წარმოადგენს. პირადად მე მოსწავლეებს გაკვეთილზე ნაწყვეტებს ვუკითხავ, შემდეგ განვიხილავთ ისტორიულ კონტექსტს, ვახდენთ რამდენიმე ძირეული პრობლემის იდენტიფიცირებას და ამის შემდეგ ბავშვებს ვთხოვ, თუ არ დაეზარებათ, ტექსტი სახლშიც წაიკითხონ (ეს სავალდებულო არაა). დამერწმუნეთ, რომ ტექსტის მოძიება და მისი წაკითხვა არავის ეზარება. ის კი არა, ჩემი რამდენიმე მოსწავლე იმდენად დაინტერესდა ნაწარმოებით, რომ შემდეგ არაჩვეულებრივი პრეზენტაციებიც კი შემოგვთავაზა. 
     ეჭვიც არ მეპარება, რომ ეს ტექსტი ყველას ძალიან კარგად გახსოვთ, თუმცა მაინც მივცემ თავს უფლებას, მოკლედ გადმოვცე ნაწარმოების შინაარსი იმ საჭიროებიდან გამომდინარე, რომ სტატიის აზრი უფრო ნათელი გახდეს: სოფელ კოლაში, რომელიც მტკვრის ნაპირზე იყო გაშენებული, ერთმანეთის გვერდიგვერდ ცხოვრობდა წარმართი და ქრისტიანი მოსახლეობა. შესაბამისად, მათი შვილები ერთად თამაშობდნენ. საღამოს, როდესაც, ლოცვის ჟამი მოახლოვდებოდა, ქრისტიანი ბავშვები თამაშს თავს ანებებდნენ და ეკლესიისკენ მიეშურებოდნენ, ცხრა წარმართი მეგობარი კი მათ ეკლესიის კარამდე მიაცილებდა. ეკლესიაში შესვლა წარმართ ბავშვებს ეკრძალებოდათ, რადგან მონათლულები არ იყვნენ (მინდა გითხრათ, რომ წაკითხვის შემდეგ მთელ ჩემს არტისტიზმს მივმართავ, რადგან ჩემმა მსმენელებმა შეძლებისდაგვარად წარმოიდგინონ და გაიაზრონ, რა ხდებოდა ეკლესიის კარს გარეთ დარჩენილი ცხრა მცირეწლოვანი ბავშვის გულებსა და გონებაში). ერთ დღეს ამ პატარა ბავშვებმა გადაწყვიტეს, რომ რწმენა შეეცვალათ. ქრისტიანი ბავშვების მშობლებმა ხელი შეუწყვეს პატარებს და წარმართი მშობლებისგან მალულად ბავშვები ღამით მდინარე მტკვარში მონათლეს. როდესაც ეს მონათლული ბავშვების მშობლებმა შეიტყვეს, მათ ჯერ ცემით ააჭრელეს შვილები, შემდეგ ჭრელ სამოსს დაჰპირდნენ (განხილვისას აქაც ვცდილობ, ემოციები გავაღვიძო ჩემს მსმენელებში), ბოლოს კი, წარმართ მთავართან შეთანხმების შემდეგ, საკუთარი შვილები ქვებით ჩაქოლეს. ორი სიტყვით აღვნიშნავ, რომ ამ ნაწარმოებში აღწერილი ამბავი უდავოდ იმ პერიოდს განეკუთვნება, როდესაც საქართველოში ქრისტიანობა ჯერ კიდევ არ უნდა ყოფილიყო ოფიციალურ რელიგიად გამოცხადებული, რადგან გამორიცხულია, მეოთხე საუკუნეში მტკვრის ნაპირზე მდებარე სოფელში ისეთი მრავალრიცხოვანი წარმართი მრევლის არსებობა, რომელიც წარმართი მთავრის ხელდასხმით ასეთ ძალადობას განახორციელებდა. მკვლევარი ბიძინა ჩოლოყაშვილი უფრო შორს მიდის და, რომაულ სამართალზე დაყრდნობით, ამ ტექსტს 260-303 წლებით ათარიღებს. მისი აზრით, საქართველო რომის კანონმდებლობას იზიარებდა და ტექსტი იქამდეა შექმნილი, ვიდრე ამ კანონებს დაქვემდებარებულ ქვეყნებში ტოლერანტობის კანონი მოქმედებდა, ე.ი. დიოკლიტიანეს მიერ ქრისტიანების დევნის დაწყებამდე; ასევე ქართლისთვის რომაული Pater Familiae-ის კანონიც უცხო არ უნდა ყოფილიყო, რაც ნიშნავდა იმას, რომ მშობლებს უფლება ეძლეოდათ, შვილები ნებისმიერი სახით დაესაჯათ, მოეკლათ კიდეც. ტექსტში ჩანს, რომ მთავარი მასთან რჩევისთვის მისულ წარმართ მშობლებს უკან ისტუმრებს ფრაზით, რომელიც აშკარად ამ კანონს ეფუძნება. ამ თემაზე ბიძინა ჩოლოყაშვილის ძალიან საინტერესო კვლევა არსებობს, თეზისების ნახვა კი ინტერნეტშიცაა შესაძლებელი. www.georoyal.ge/?MTID=5&TID=53&id=844 
     ძალიან ხშირ შემთხვევაში ტექსტის ანალიზმა შეიძლება არასწორი მიმართულებით წაგვიყვანოს, რადგან ასეთი კითხვა შეიძლება წამოიჭრას: რამდენად ჰქონდათ უფლება ქრისტიანებს, „გაეტაცათ” ბავშვები და მოენათლათ ისინი მშობლების ნებართვის გარეშე. ეს ქმედება ხომ ყველანაირად არღვევს ბავშვთა უფლებებს. მერე რა, რომ ბავშვების სურვილი იყო გაქრისტიანება. როგორ შეუძლია არასრულწლოვან ბავშვს ასეთი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილების მიღება? რა თქმა უნდა, ამ შეკითხვებს არსებობის უფლება ექნებოდა, ეს რომ ჰაგიოგრაფიული ნაწარმოები არ ყოფილიყო, ეს ამბავი რომ დაწერილიყო სხვა ჟანრში. მაგრამ, ვინაიდან ჩვენ საქმე გვაქვს ჰაგიოგრაფიასთან, როგორც ნარატივის პარადიგმასთან, ამიტომაც, ჩვენ სხვა ჩარჩოში ვართ მოქცეულნი და მსგავსი შეკითხვების დასმა არასწორი და იმთავითვე მიუღებელია. თავიდანვე უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ბევრი სხვა რელიგიის მსგავსად, ქრისტიანობაც ადამიანის სულის გადარჩენას ეხება. ეს რელიგია გვასწავლის იმას, როგორ უნდა ავიცილოთ თავიდან სულის წარწყმედა და როგორ უნდა მოვიპოვოთ საუკუნო ცხოვრება. ამიტომ, თუკი ჩვეულებრივი ადამიანი ცხადად ხედავს ფიზიკურ საფრთხეს, რელიგიური ადამიანი ასეთივე სიცხადით ამჩნევს სულიერ საფრთხეს. თუკი რიგითი ადამიანი დაინახავს, რომ ბავშვს მანქანა ეჯახება ან ხრამში იჩეხება, შეძლებისდაგვარად შეეცდება ამ ბავშვის გადარჩენას. აი, თუკი მორწმუნე ადამიანი ხედავს, რომ ბავშვი მოუნათლავია და მისი სული საუკუნო ცხოვრების ნაცვლად განწირულია დასაღუპავად, ისიც შეეცდება, რომ შეძლებისდაგვარად გადაარჩინოს ეს ბავშვი, ე.ი. იმოქმედოს და გააქრისტიანოს. მისი თვალთახედვიდან, ის კი არ არღვევს, არამედ იცავს ბავშვის უფლებას. როგორც კი დავივიწყებთ, რომ ჰაგიოგრაფიის შესწავლისა თუ წაკითხვის დროს ამოსავალი ეს აქსიომაა და შესაბამის პარადიგმაში „ვიმყოფებით”, მაშინვე შეცდომას დავუშვებთ და კი არ ავხსნით ამა თუ იმ მოქმედი პირის ქმედებას, მეტყველების წესს, არამედ არასწორ ინტერპრეტაციას მივიღებთ. 
     მას შემდეგ, რაც ჩემი მოსწავლეები გაიგებენ პარადიგმის არსს, მიხვდებიან, რომ ნებისმიერ საგანში მოცემულ ჩარჩოში უნდა იმოქმედონ და კავშირების დაძებნისას ერთის მეთოდოლოგია არ უნდა გადმოიტანონ მეორეში, მაშინვე ყველაფერი თავის ადგილზე დგება. აი, ამის შემდეგ უკვე შუშანიკის საქციელის ახსნაც შეიძლება და გამორიცხულია, ვინმემ მას რაიმე ფარული ზრახვები დააბრალოს; ამის შემდეგ უკვე ჩვენი მოსწავლეები არ დაუშვებენ კატეგორიულ შეცდომას და არ იტყვიან, რომ ეს ნაწარმოები მხოლოდ იმიტომ უნდა ვთარგმნოთ უცხო ენებზე, რომ N ქალაქში გამართულ წიგნის ბაზრობაზე წარმოვადგინოთ, როგორც ფემინიზმის გამოვლინების ნიმუში მეხუთე საუკუნის საქართველოში. სამწუხაროდ, ტელევიზიით მსგავსი ტექსტიც მომისმენია…   

საოცნებო თამაში

მიერ
admin
-
0
მატჩი, რომელიც არასოდეს გამართულა, თბილისის დროით 21 საათზე, პირთამდე გადატენილ ოჩამჩირის სტადიონზე დაიწყო. მიუხედავად იმისა, რომ მთელი დღე წვიმდა, საღამოს მინდორზე სისველის ნასახიც არსად იყო და სტადიონის დირექტორი დავით გამბა სიამაყით ამბობდა, ბალახის ასე მალე აშრობა ჩვენ მიერ ამერიკაში შეძენილი ახალი საშრობი დანადგარის დამსახურებააო.
ტრიბუნაზე მსხდომი 52 ათასი კაციდან, უმეტესობა, რა თქმა უნდა, საქართველოს ნაკრებს ქომაგობდა და ამას მათი თეთრ-წითელი მაისურების ფერებიც მოწმობდა, თუმცა სტუმრად ჩამოსულ ნიდერლანდელებსაც ათასამდე ქომაგი ჩამოჰყოლოდათ და ეს უკანასკნელნი ხმის ჩახლეჩვამდე ცდილობდნენ მასპინძელთა ყვირილისა და სიმღერის გადაფარვას, მაგრამ ეს არც ისე ადვილი საქმე იყო.
მსოფლიო ჩემპიონატის შესარჩევი ფლეი-ოფის ეტაპის პირველი მატჩი ამსტერდამში 1:1 დასრულებულიყო და საქართველოს ნაკრებს მსოფლიო ჩემპიონატზე გასვლის შანსს ყველა ცხადლივ ხედავდა. თუმცა იმ მიზეზით, რომ საქართველოს ნაკრებს ტრავმის გამო მთავარი ბომბარდირი, “ცხინვალის” 25 წლის თავდამსხმელი, ანზორ კოკოითი აკლდა, ქომაგების გულში მაინც შიშს დაესადგურებინა. ”შეცვლის კი ახალგაზრდა გიორგი თოდუა კოკოითს?” “როგორ გადაეწყობა ჩვენი გუნდი მთავარი ბომბარდირის არყოფნაში?! – დარდობდნენ და ეჭვობდნენ გულშემატკივრები, თუმცა საქართველოს ნაკრების მთავარი მწვრთნელი, პორტუგალიელი მარკუშ ფერეირა ირწმუნებოდა, აუცილებლად გავალთ და ეს თუ ასე არ მოხდება, აგი ულვაში მომპარსეთო. ეს ულვაშის მოპარსვის ამბები პორტუგალიურად თარგმნილი ქართველი მწერლის, ჯონი კაპანაძის წიგნში ამოეკითხა და ძალიანაც მოსწონებოდა – ამ ტერმინს ვახსენებ და ქართველებს გულზე მოეფონებათო – ფიქრობდა.
მატჩი ჰოლანდიელების შეტევებით დაიწყო. საქართველოს ნაკრების დაცვა რის ვაი-ვაგლახით უმკლავდებოდა ნიდერლანდელთა შემტევებს და რამდენჯერმე მეკარეს, სერაპიონ ხვაშიადაშვილს რომ არ ემარჯვა, გოლი გარდაუვალი მოსჩანდა. პირველი ტაიმის დასასრულს, ქართველებსაც შეექმნათ კარგი მომენტი, მაგრამ გორის ”დილადან” მადრიდის ”ატლეტიკოში” ახლადგადასულმა ცენტრალურმა მცველმა, ეუჯენიო რიჟამაძემ ბურთს ჭვინტი ისეთი ძალით ამოჰკრა, ოჩამჩირის სტადიონის სამხრეთ ტრიბუნაზე მჯდომი ონორე ცვეიბას კინაღამ ხელში დაჭერილი მტრედი მოუკლა. ცნობილ გაგრელ მემტრედეს, ბატონ ონორე ცვეიბას წესად ჰქონდა, საქართველოს ნაკრების მატჩებზე მტრედების წაყვანა და თუკი ჩვენები გოლს გაიტანდნენ, გახარებული მემტრედე თავის მტრედს ჰაერში ააფრენდა. რა ენაღვლებოდა, მტრედმა გზა კარგად იცოდა და რამდენიმე დღეში ისევ სახლში მიაკითხავდა პატრონს.
შეხვედრის 76 წუთზე ეშმაკმა უწყის როგორ გაძვრა 167 სანტიმეტრის სიმაღლის კოჭოია სიგუა სამ ახმახ ჰოლანდიელ მცველს შორის, როგორ გააპამპულა ნიდერლანდელთა კარის ვეტერანი კიპერი (რომელსაც ორი წელი საჩხერის “ჩიხურაშიც” კი ჰქონდა ნათამაშები), როგორ გადაუგდო ბურთი გოლკიპერს თავზე და სიხარულისგან სუნთქვაშეკრული, პირქვე გაიშოტა დავით გამბას მიერ შეძენილი ახალი ამერიკული დანადგარით გამომშრალ მწვანე მინდორზე.
გადაირია ხალხი, დაიქცა სტადიონი. სიხარულისგან გულწასული ქომაგების გონზე მოსაყვანად კი სტადიონის ტრიბუნებზე წინასწარ მობილიზებულმა ექიმებმა დაიწყეს სირბილი. გოლის შემდეგ ჰოლანდიელები ისევ ბევრს უტევდნენ და ისევ სასწაულებს სჩადიოდა სერაპიონ ხვაშიადაშვილი, რომელიც ამ მატჩის შემდეგ “ნაპოლიდან” საკმაოდ სარფიანად გაიყიდა ტურინის “იუვენტუსში”.
ღამით ზღვა ნამეტანი ადიდდა და ისეთი წვიმა დასცხო, სხვა დროს თავს გარეთ კაცი ვერ გამოყოფდა. მაგრამ ხალხი მთელი ღამე ზეიმობდა ოჩამჩირეშიც და მთელს საქართველოშიც. დაღვრემილი ჰოლანდიელი ფეხბურთელები კი ისხდნენ სოხუმში, სასტუმრო ”შერატონის” ნომრებში და ფანჯრიდან დაბოღმილები გაჰყურებდნენ ზღვის ტალღებს, რომლებიც ზათქით ეხეთქებოდნენ სოხუმის განათებულ სანაპიროს.

სასარგებლო აპლიკაციები

მიერ
admin
-
0
ჩემი 2 წლის შვილი დღეში დაახლოებით  2 საათს ატარებს ტელეფონის, კომპიუტერის ან პლანშეტის ეკრანთან. თავიდან, როცა მოციმციმე ეკრანით დაინტერესდა, ვფიქრობდი, რომ ეს ცუდი იყო და ვცდილობდი, რაც შეიძლება იშვიათად აღმოჩენილიყო მასთან და სახლში ყოფნისას მეც ნაკლებად ვმჯდარიყავი ნეტთან. მაგრამ მალევე მივხვდი, რომ არსებულ სურათს რადიკალურად ვერ შევცვლიდი: ჩემი შემოსავალი პირდაპირპროპორციულად არის დამოკიდებული ჩემს კომპიუტერთან გატარებულ დროზე, ჩემი შვილი კი ახალ სიტყვებს, სიმღერებს, მარტივ არითმეტიკას და სხვა საჭირო რამეებს ყველაზე სწრაფად და ბუნებრივად  სწორედ ეკრანიდან ითვისებს.
ეგეც არ იყოს, მას ისევე სჭირდება მრავალფეროვანი გართობა, როგორც ყველა დანარჩენ ადამიანს და რატომ უნდა შემეზღუდა გართობის ერთ-ერთი საშუალება. რატომ არ შეიძლებოდა ნოყიერი საუზმის, რამდენიმესაათიანი სეირნობისა და ცოტაოდენი თამაშის მერე ის მულტფილმი  ენახა, რომელიც მოსწონდა. თან ერთი სიამოვნებაა იმის ყურება, როგორ არჩევს სასურველ მულტფილმებს და აპლიკაციებს, როგორ ისრუტავს ინფორმაციას და გადმოაქვს იქ გაგონილი ფრაზები და სიტუაციები ყოველდღიურ ურთიერთობებში. მგონია, მთავარი განსხვავება ჩვენსა და ამ თაობას შორის, სწორედ ეს მრავალფეროვნება, არჩევნის ხელმისაწვდომობა და გასართობების ფართო სპექტრია. სწორედ იმიტომაა ინტერნეტი კეთილშობილი გამოგონება, რომ ის საშუალებას გაძლევს, თვითონ გადაწყვიტო, როდის რა აკეთო, როდის რას უყურო. ალბათ ამიტომ იზრდებიან თანამედროვე ბავშვები უფრო სწრაფად და ამიტომაცაა მათი სურვილები უფრო მკაფიო, გამოხატვის გზები კი უფრო თავისუფალი.
სპეციალური კვლევებისა და ლიტერატურის გაცნობის შემდეგ აღმოჩნდა, რომ არა მხოლოდ მე, არამედ პედიატრები და ფსიქოლოგებიც არ არიან პატარებისთვის კომპიუტერის აკრძალვის მომხრენი. მეტიც,  დაბალანსებულად მიწოდებული ციფრული მედია ბავშვთა ცხოვრების შემადგენელ ნაწილადაც კი მოიაზრება.
ერთი თვის წინ, ჟენევაში გაეროს ბავშვთა უფლებების კონვენციის კომიტეტმა ერთ-ერთ მთავარ თემად  სწორედ „ციფრული მედია და ბავშვთა უფლებები” განიხილა. 12 სექტემბერს, რამდენიმესაათიანი დისკუსიის შემდეგ, გამოიცა რეკომენდაციები, რომლებიც ოთხი ნაწილისგან შედგება: უფლებებით აღჭურვა, ხელმისაწვდომობა, ციფრული განათლება და უსაფრთხოება. გაეროს რეკომენდაციები განკუთვნილია სახელმწიფოების, მშობლების, მასწავლებლებისა და თავად ბავშვებისათვის და ითვალისწინებს, ერთი მხრივ,  ბავშვებისთვის ციფრული განათლების და ხელმისაწვდომობის აუცილებლობას, მეორე მხრივ, აქცენტს აკეთებს იმ საფრთხეებზე, რაც უკონტროლო მოხმარებასა და რთულად აღსაქმელი ინფორმაციის ბავშვისთვის მიწოდებას შეიძლება მოჰყვეს. იმისათვის, რომ უზრუნველვყოთ ბავშვისათვის საჭირო ინფორმაციის მიწოდება და ვაკონტროლოთ კონტენტი, რომელსაც ის მოიხმარს, პირველ რიგში ჩვენ, უფროსები მის შინაარსში უნდა გავერკვეთ.

გთავაზობთ 5 აპლიკაციას, რომელიც, ვფიქრობ, რომ თქვენს შვილებსა და მოსწავლეებს უფრო ადვილად შეაყვარებს სხვადასხვა საგანს და  გაუჩენს ინტერესს. ისინი დაგეხმარებათ მიაწოდოთ  მათ თქვენთვის სასურველი ინფორმაცია მათთვის მისაღები ფორმით და ეკრანებთან გატარებული დრო ნაყოფიერი გახადოთ:

1.artCircles – ხელოვნების კატალოგი, რომელიც თემატურად, ჟანრობრივად, ფერთა პალიტრის მიხედვით დალაგებული ნამუშევრების დათვალიერების, შესწავლის და, სურვილის შემთხვევაში, სოციალურ ქსელებში გაზიარების საშუალებას გაძლევთ. მცირე ზომის აპლიკაცია ერთგვარი მინიმუზეუმია, რომლის საშუალებითაც რამდენიმე საათში შეიძენთ საბაზისო ცოდნას თანამედროვე და კლასიკური ხელოვნების შესახებ.

2.National Geographic World Atlas  – ატლასი National Geographic-ისგან გაცილებით ინფორმაციული და საინტერესოა, ვიდრე ჩემი სკოლის დროინდელი გეოგრაფიის გაკვეთილები, რომელსაც ხანში შესული მასწავლებელი ძირითადად წინა დღის სატელევიზიო პროგრამების განხილვისთვის იყენებდა. ატლასი National Geographic-ის ერთადერთი პროდუქტი არ არის, რომელიც თქვენს შვილებსა და მოსწავლეებს დააინტერესებს: შეგიძლიათ გადმოწეროთ მსოფლიოს დიდი ქალაქების, ეროვნული პარკების, ჩიტებისა და ცხოველების შესახებ აპლიკაციები, იმის მიხედვით, რა ინტერესი აქვს ბავშვს.

3.Duolingo – უცხო ენის შემსწავლელი მხიარული და მარტივი აპლიკაცია სასიამოვნოს ხდის ისეთ სირთულეებსაც კი, როგორიც არის უცხო სიტყვების დამახსოვრება და გრამატიკული კონსტრუქციების სწორად აგება. სრულიად უფასო სერვისის საშუალებით შეგიძლიათ ფრანგული, გერმანული, პორტუგალიური, დანიური, თურქული, რუსული, შვედური, პოლონური, რუმინული და უნგრული ენების სწავლა. აპლიკაციითა და ვებგვერდით (https://www.duolingo.com/) მსოფლიოში უკვე 11 მილიონზე მეტი ადამიანი სარგებლობს.

4.NASA Visualization Explorer – იმისათვის, რომ უკეთ შეისწავლო დედამიწა, მის გარშემო არსებული პლანეტები და გაეცნო ნასას კვლევების ახალ შედეგებს.

5.How to Drow – მარტივი აპლიკაცია, რომლის საშუალებითაც ნებისმიერი ადამიანი ადვილად დაიჯერებს, რომ მას ხატვის ნიჭი აქვს.
რეალობაში, სადაც ყოველდღე ათი ახალი აპლიკაცია მაინც იქმნება, ძნელია კონკრეტული პროდუქტის არჩევა და რეკომენდაციის გაწევა. ეს 5 აპლიაკაციაც იმის საილუსტრაციოდ თუ გამოდგება, რამდენად პროდუქტიულად შეიძლება გამოიყენოს ადამიანმა ციფრული ტექნოლოგიები. დანარჩენი კონკრეტული ბავშვის, მშობლისა და მასწავლებლის არჩევანზეა.

გაკვეთილის მარტოხელა რეჟისორები

მიერ
admin
-
0
მეცნიერები, პრაქტიკოსი მკვლევრები უამრავ ნაშრომს გვთავაზობენ გაკვეთილზე მოსწავლე-მასწავლებლის ურთიერთობის  შესახებ. რა  თქმა უნდა,  მათი გაცნობა და  მიღებული  ცოდნა პედაგოგს უქმნის მზაობას ამ პროცესში შესასვლელად, მაგრამ სირთულე ის გახლავთ, რომ ამ ურთიერთობას ახასიათებს  მოულოდნელობები. ყველა კონკრეტულ სიტუაციაში ერთმანეთის პირისპირ მოსწავლე და მასწავლებელი რჩება.  

მასწავლებელი, პირველი ყველაზე შთამბეჭდავი ფიგურაა ბავშვის რესოციალიზაციის პროცესში. ბავშვი გაფართოებული თვალებით შესცქერის მას და მისი ქმედებები სიცოცხლის ბოლომდე გაუხუნარ ემოციად აღებეჭდება.

პირველი პედაგოგი, რომელთანაც 3-4 წლის ასაკში  ურთიერთობა მქონდა, ნინო მასწავლებელი იყო, პატარა სოფლის დაწყებითი სკოლის კლასკომპლექტის მასწავლებელი. მუდამ თეთრსაყელოიანი ასაკოვანი ქალბატონი, წელგამართული მოუყვებოდა ხოლმე გზას სკოლისაკენ. ეს სკოლა ჩემი პაპა-ბებიის სახლის ერთ ოთახში იყო დაბინავებული.  ძალიან, ძალიან მინდოდა მოხვედრა ამ ჯადოსნურ ოთახში, მაგრამ ბებიასთან დარჩენა ძირითადად დასვენების დღეებში მიწევდა და მხოლოდ ფანჯრიდან ვუჭვრიტინებდი მერხებსა და დაფას. როგორც  შემდეგ გავიგე, ქალბატონი ნინო კახეთში, მოძღვრის ოჯახში იყო აღზრდილი და გიმნაზია ჰქონდა დამთავრებული. ერთხელაც ჩემი ოცნება ასრულდა. მან კლასში შემიყვანა და მერხზე დამსვა.  მოსწავლეებს თქვენობით მიმართავდა, ასევე მომმართავდა მეც და უბედნიერესად ვგრძნობდი თავს, რადგან დიდივით მექცეოდნენ, თანაც სკოლაში ვიყავი. ორმოცდაათზე მეტი წელი გავიდა და ეს მოგონება არ გახუნებულა. ნინო მასწავლებელმა მასწავლა წერა-კითხვაც. შემდეგ ჩემს  სკოლაშიც ნინო მასწავლებელი მყავდა, კლასში ოცდაათზე მეტნი ვიყავით და თქვენობით ნამდვილად არ გველაპარაკებოდნენ. ჩემი  მასწავლებელიც ძალიან მიყვარდა, მაგრამ კითხვის ნიშნები მაინც დაბორიალობდნენ ჩემს თავში.  ეტყობა, ეს ,,თქვენობა” მომწონდა.

კიდევ ერთი სახე: ის პედაგოგიც ჩემი რჩეული იყო. მისგანაც ვგრძნობდი  სითბოსა და გულისხმიერებას. ერთხელაც, მას  ჩემმა თანაკლასელმა, უწყინარმა ბიჭმა, სწავლით რომ არ გამოირჩეოდა, მინდვრის ყვავილების თაიგული მიართვა. ვიყავით ასე მეხუთე კლასში. პირველი, რაც მეუცხოვა, ის იყო, რომ მასწავლებელმა მადლობა არ უთხრა და რაღაც უდიერად შეხედა.  კლასიდან გასულმა კი იქვე, ურნაში მოისროლა ყვავილები. მე  შემრცხვა,   გავიქეცი და ვიტირე… არ ვიცი, სხვამ ვინ დაინახა, იმ ბიჭმაც დაინახა თუ არა, მაგრამ იმ წუთიდან ჩემთვის  მასწავლებელი სხვა ადამიანად იქცა და გული აღარ მომბრუნებია… მის მაგივრად მრცხვენოდა ჩემი კლასელის. სულ ვფიქრობდი, რატომ მოიქცა ასე… ბიჭს ვარდების დიდი ბაღი ჰქონდა და ყოველთვის გამორჩეული თაიგულები მოჰქონდა მისთვისაც და სხვებისთვისაც. ამიტომ იუკადრისა უბრალო, ყვითელი ყვავილები? ან იქნებ, ძალიან ცუდ ხასიათზე იყო და საერთოდ არ ეყვავილებოდა? ან იქნებ, ეს ყვავილები აშინებდა რაიმე ცუდი მოგონების გამო?.. ვუძებნიდი გამართლებებს მერე, დიდობაში, როცა მივხვდი, რა ძნელი იყო მასწავლებლობა… რამდენ გამოცდას აბარებდა მასწავლებელი ყოველ წამს ამდენ მოსწავლეს… მაგრამ ცხადია, გამამართლებელი ვერაფერი ვიპოვე და ვერც ეს ამბავი მოვიშორე მახსოვრობიდან. ყოველ გაზაფხულზე, როცა ეს ყვითელი თაიგულები (სახელი დღესაც არ ვიცი, მათ ჭერმის მძაფრი სუნი აქვთ) გამოჩნდება დახლებზე ან ქუჩებში,  გამახსენდება  კუთხეში, სახანძრო დაფის წინ მდგარ ურნაში ყვავილებს ჩაყოლილი ჩემი სიყვარული და თითქოს, ჭერმის სუნიც ამწვავს ხოლმე ცხვირს.

შემდეგი მოგონება ჩემი ფიზიკასთან მწყრალი დამოკიდებულების მიზეზად იქცა: ფიზიკის პირველ გაკვეთილზე შემოსულმა მასწავლებელმა ჩემი გვარის ამოკითხვისთანავე განაცხადა – ,,უჰ, წინა სკოლაში ამ გვარის ხალხმა თავისი დებილობით გამითეთრა თმა (ისე, მართლა თავისი ასაკისათვის უჩვეულოდ გაჭაღარავებული თმა კი ჰქონდა), აქაც ეს არ დამხვდაო”. არ გაგიჭირდებათ, წარმოიდგინოთ ჩემი განცდა ასეთი ,,კომპლიმენტის” შემდეგ,  ბავშვურმა გონებამ ანგარიში ფიზიკასთან გაასწორა და მასზე გული აიყარა. საბედნიეროდ, ამ პედაგოგმა ორ თვეში სხვა სკოლაში გადაინაცვლა  საწყალი ჩემი მოგვარეების ,,გასაბედნიერებლად”. მე და ფიზიკამ კი მეგობრობა ვეღარ აღვადგინეთ.

შეუცდომლობასა  და უცოდველობას ვინ დაიჩემებს, მაგრამ მასწავლებლობა იმიტომ არის ძნელი, რომ სხვისთვის ჩვეულებრივი გადაცდომა მოსწავლეების მგრძნობიარე აღქმას დიდ კვალს ამჩნევს, გუბეში ჩაგდებული  კენჭივით უამრავი განცდის წრეს ტვიფრავს მათ სულებზე.

ამდენი უარყოფითი მაგალითი რომ გავიხსენე, აქვე შემრცხვა, ჩემი საუკეთესო მასწავლებლების. ისევ ჩემი პედაგოგი  დამიდგა თვალწინ: უკვე უნივერსიტეტში, შემოქმედებით ტურზე დასაწერად მომცეს ესე  ,,ჩემი მეზობელი”.  მაშინ დაკეტილი აგარაკების თემა აქტუალური იყო, აგარაკი ბურჟუაზიულ ფუფუნებად, ესე იგი, საბჭოთა მოქალაქისთვის შეუფერებლად ითვლებოდა. მეც მოვმართე ამ ტალღაზე და აღვწერე ჩემს მეზობლად დაკეტილი აგარაკი, უქმად დარჩენილი დიდი ბიბლიოთეკა, ჭიშკარზე  დაჟანგული ბოქლომი და დაძახილზე – მეზობელო, მიშველე,  – სრული მდუმარება.

შეფასების მოლოდინში გულაფანცქალებულს კომისიის წევრმა, სათვალიანმა შუახნის კაცმა მითხრა: – დაწერილს ვერ დაგიწუნებ,  შვილო, მაგრამ კარგი მეზობელი არ გყავსო? შემრცხვა, როგორ არ მყავდა, ცუდის გამოგონებას ნამდვილზე და კარგზე დამეწერა…  ეს ადამიანი ბატონი რეზო დვალიშვილი აღმოჩნდა და კიდევ ბევრი სასარგებლო გვასწავლა პროფესიული და ადამიანური თვალსაზრისითაც. გვასწავლა, რომ ცუდი თვითმიზნურად არ უნდა ეძებო ადამიანში, კარგის მოძიება და მაგალითად ქცევა უფრო მნიშვნელოვანია. თუმცა თანამედროვე მედიასივრცეში ეს უკვე ანაქრონიზმად ითვლება.

კიდევ ერთი გახსენებაც: არაჩვეულებრივი ადამიანი,  ახალგაზრდობაში თეატრის მსახიობი ბატონი სოლომონ ხუციშვილი თავისი ოსტატობით ერთბაშად აჯადოებდა  აუდიტორიას, მისი მსმენელი დაეჭვდებოდი ,,კაცია-ადამიანი”, ალბათ, აქამდე არასდროს წამიკითხავსო. ერთ ასეთ საინტერესო ლექციას ვუსმენდით სულგანაბულები. ბატონი სოლომონი როლში იყო შესული, მიზანი მიღწეული ჰქონდა (ახლა ჩვენ ამას გამოწვევას, მოტივაციის შექმნას, ინტერესის აღძვრას რომ ვუწოდებთ). ჩვენი ყურადღება ზღვრამდე იყო გაფაციცებული, ყველა მზად ვიყავით ცოდნის ყველაზე ძნელად გასაღწევ ლაბირინთებში თვალდახუჭულნი წავყოლოდით … ის გრძნობდა ამას, გვაჯადოებდა და გვაჯადოებდა…  უცებ გაჩერდა, ტუჩებზე თითის მიდებით სიჩუმეზე მიგვანიშნა და ჩურჩულით განგვიმარტა: მაკას (ჩვენი ჯგუფელი, რომელსაც 2-3 თვის შვილი ჰყავდა) ჩაეძინა, ეტყობა უძილოა, ის ყველაზე დიდ საქმეს აკეთებს – შვილს ზრდის და  ცოტა ხანს ვაცალოთო. ცხადია, აქაც გაგვიყოლა ბატონმა სოლომონმა, ვიყავით ასე სულგანაბულები ჰუმანურობის დიდ გაკვეთილზე. 4-5 წუთი გავიდა და მაკას სიჩუმეზე გაეღვიძა… ვერ მიხვდა, რა მოხდა, რადგან უხერხულობა რომ არ ეგრძნო, ბატონმა სოლომონმა უცებ გააგრძელა საუბარი, თითქოს არც გაჩერებულა. ასეთ სიტუაციებში გადაწყვეტილების მიღებას ვერც ერთი პედაგოგიური მეცნიერება, ვერც ერთი ფსიქოლოგი წინასწარ ვერ დაუგეგმავს მასწავლებელს. ის თავისი სივრცისა და პროცესის მარტოხელა რეჟისორია და როგორც შესავალში აღვნიშნეთ, მიღებული განათლება, საკუთარ პროფესიულ განვითარებაზე ზრუნვა, კოლეგების გამოცდილება და ასე შემდეგ, მხოლოდ ეხმარება მას, თორემ ყოველი გაკვეთილი და მოსწავლესთან ურთიერთობა სრულიად განსხვავებულ და ექსკლუზიურ სცენარს ითხოვს. 

–ძნელია? გეთანხმებით, მაგრამ თქვენ ხომ მასწავლებლები ხართ? 

ჟანგი

მიერ
admin
-
0

დღეს რატომღაც დიდი ხნის წინ სადღაც ამოკითხული სტრიქონები გამახსენდა: „სად რა-რა მიხვალ, ცხოვრებავ, განა სულ უნდა იდინო? / და შენაც, ჩვენო გამჩენო, ჩვენზე სულ უნდა იცინო?..” ცხოვრებაზე ხელჩაქნეულს თუ არა, თავისი სვე-ბედით მოღალულს უნდა აღმოხდენოდა ეს სიტყვები… ისე, მართლა რა არის ეს ჩვენი ყოფა, ზოგჯერ რა უცებ გაგიცქვრება ხელიდან ბროლის ძვირფას ნაკეთობასავით და ზედ შენს ფეხთით დაიმსხვრევა, როგორ გაგტანჯავს, წელში მოგხრის, იმ მიწას მიგაშტერებს, საიდანაც ცოტა ხნის წინ მოხვედი და მიგახვედრებს, რომ დროა, ისევ დაუბრუნდე სამუდამო სამყოფელს.

რატომ არ არის მარადიული ჩვენი არსება? რატომ ვემსგავსებით სიცოცხლის ბოლოს ჩასაქრობად გამზადებულ ჩამოღვენთილ სანთელს? ჩვენ და ჩვენი ხელითვე ჩამოქნილი კელაპტარი ერთ კანონს ვემორჩილებით – ორივე ვიჟანგებით ჩვენივე მასაზრდოებელი ჟანგბადით. დიახ, ვიჟანგებით, ისევე როგორც რკინა, ალუმინი თუ სხვა მეტალი და არამეტალი. ალბათ ამიტომაც არის, ქიმიურ ტერმინ „ჟანგს” ასე კარგად რომ იცნობენ არაქიმიკოსებიც.

როგორც ამბობენ, ჩვენი სამყაროს დასაბამს მზის სისტემაში ახალფეხადგმული ჩვენი პლანეტა კაშკაშა და მბრწყინავი იყო. დედამიწის ზედაპირზე ყველა ელემენტი თითქმის თავისუფალი სახით არსებობდა. რკინა რკინობდა, ალუმინი ალუმინობდა, სილიციუმიც თავისი დახვეწილი წახნაგებით ეკეკლუცებოდა მზის ათინათს. ჰაერიც სხვაგვარი გვქონდა, ჟანგბადს სანთლით ვერ იპოვიდით. მერე კი ბაცილა შეეყარა დედამიწას – ბაქტერიები, ლურჯი ფერის გამო ციანობაქტერიები რომ დავარქვით. მათ თავიანთ პაწაწინა სტომაქებში ჟანგბადის გამომუშავება დაიწყეს და იმ დღიდან მიეცა დასაბამი ჟანგების გაბატონებას სამყაროში. ჰაერში მოხვედრილი ჟანგბადი ვერ იგუეს დედამიწის ზედაპირზე მოლივლივე ელემენტებმა, ხარბად დაიწყეს მისი შთანთქმა და სილიციუმი სილიციუმის ჟანგად იქცა, რკინა – ხენჯად, ალუმინმაც ოქსიდის ქურქი მოიცვა…

ასე ნელ-ნელა დაიჟანგა დედამიწის მთელი ზედაპირი და სახე იცვალა – ტანი ჩამოეღრანტა, ბრწყინვალებაც დაკარგა… ციანობაქტერიების ამქარს ცოტა ხნის შემდეგ მცენარეებიც შეუერთდნენ. დედამიწის ჟანგბადით „დაბომბვაში” მათ მძიმე არტილერიის როლი შეასრულეს. მათ მიერ წარმოებული ჟანგბადის რაოდენობა უკვე დედამიწის წიაღსაც მისწვდა და ყველა აქტიურ ელემენტს უცვალა სახე და ფორმა. უფრო მეტიც – ჰაერში დაიწყო დაგროვება და როდესაც მისმა რაოდენობამ 10%-ს მიაღწია, გაჩნდნენ სხვადასხვა ჯურის ზავრები. კიდევ უფრო გაცხოველდა (პირდაპირი და გადატანითი მნიშვნელობით) ჟანგვის პროცესი. ახლა ელემენტებთან ერთად (თუმცა ისინი თითქმის უკვე დაჟანგულები იყვნენ) ცოცხალმა ორგანიზმებმაც იწყეს ჟანგვა. უფრო მეტიც: მათი არსებობა მთლიანად ჟანგვის პროცესზე იყო დამოკიდებული – ცოცხალი ორგანიზმების „ძრავა” ხომ ნახშირწყლების „წვის” პრინციპზე ააგეს მისმა კონსტრუქტორებმა.

არსებობას მოძრაობა სჭირდება, მოძრაობას – ენერგია. თბომავალი მოძრაობაში ნახშირს მოჰყავს, ავტომანქანა – შიდაწვის ძრავაში აფეთქებულ (დაჟანგულ) საწვავს, ადამიანი და სხვა სულიერები – დაჟანგულ გლუკოზას.

ორთქლმავლის ძრავა მრავალი დეტალისგან შედგება. ზოგჯერ რომელიმე მათგანი ტყდება და ვიდრე სულ მთლად გაჩერდებოდეს, ძიგძიგს იწყებს. ცოცხალი ორგანიზმის ძრავაც მრავალი უჯრედისგან შედგება და ზოგჯერ ისიც გამოდის მწყობრიდან. გლუკოზის ჟანგვის ციკლში ირღვევა პროცესის ნორმალური დინება და ჩვენი ძრავა ბიძგებითა და ჭრიალით იწყებს მუშაობას, რასაც უბრალო მოკვდავნი ტკივილსა და გმინვას ვეძახით, ექიმები კი – კანცერს.

 

მშობლები – სასწავლო პროცესის სრულფასოვანი მონაწილეები

მიერ
admin
-
0

ჩემთვის დიდად საამაყოა, რომ უკვე ორი წელია ვთანამშრომლობ
ჩვენს ძალზე პრესტიჟულ ინტერნეტგაზეთთან. საკმაოდ ბევრი სტატიაც დამიგროვდა, თუმცა
ადრინდელ თემას პირველად ვუბრუნდები.
საკითხი სასწავლო პროცესის უმნიშვნელოვანეს რგოლს, მშობლებს ეხება: მათ ურთიერთობას
სკოლასთან,   მშობლების როლს შვილების აკადემიური
და არამარტო აკადემიური წარმატებისათვის  ბრძოლაში.
განათლების სამინისტრომ ერთ-ერთ პრიორიტეტად ახალი სასწავლო წლიდან მშობელთა სასკოლო
ცხოვრებაში ჩართულობა გამოაცხადა. ითქვა, რომ მშობელი სასკოლო ცხოვრების სრულფასოვან
წევრად უნდა იქცეს. ცვლილებები შევიდა  ეროვნულ
სასწავლო გეგმაში, რომელთა ერთი ნაწილი სწორედ მშობლებთან ურთიერთობას დაეთმო, მათ
შორის, დამრიგებლის და მშობლის ურთიერთობას. მოკლედ, მშობელთა ჩართულობა შვილის სასკოლო
ცხოვრებაში ახალ რეალობაში ახალ მოთხოვნებს გვიყენებს. გადასახედი და დასახვეწია სკოლისა
და მშობლების ურთიერთობის ესა თუ ის ასპექტი. მშობელთა ჩართულობა ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესია
იმ უამრავ პრობლემათა შორის, რომელთა წინაშეც ჩვენი სკოლები დგას. მშობლების კომპეტენტურ
აქტიურობაზე მნიშვნელოვნადაა დამოკიდებული რამდენად წარმატებული იქნებიან ჩვენი მოსწავლეები,
რამდენად ავტორიტეტული  გახდება ჩვენი სკოლები,
რამდენად გაუმჯობესდება  განათლების დონე მთელ
ქვეყანაში. განათლებასთან დაკავშირებულ ყველა პრობლემურ საკითხში ჩვენ შეგვიძლია ვისარგებლოთ
უცხოური გამოცდილებით, მაგრამ ვერც ჩვენს სპეციფიკას ავუვლით გვერდს. უპირველესად მხედველობაში
მაქვს მძიმე სოციალური ფონით გამოწვეული ძალზე სამწუხარო (მე ვიტყოდი, საგანგაშოც)   გარემოება, რომ სკოლას საერთოდ არ აქვს ურთიერთობის
საშუალება ბევრ მშობელთან. მათი საკმაოდ მოზრდილი ნაწილი სამუშაოდ სხვა ქვეყნებშია  წასული და ბავშვები მოხუც ბებია-ბაბუასთან იზრდება.
განსაკუთრებით საქართველოს რეგიონებისათვის დამახასიათებელი ეს მოვლენა ქართულ სინამდვილეში
ბავშვის სწავლასთან და ქცევასთან დაკავშირებულ სპეციფიკურ სირთულეებს ქმნის. გვინდა
იმედი ვიქონიოთ, რომ ამ მტკივნეულ პრობლემას მაქსიმალურად მოკლე ხანში მოევლება.

 მასწავლებლების
შრომის შედეგი დიდწილად მშობლებზეა დამოკიდებული. უპირველესად სწორედ მშობლები არიან
პასუხისმგებლები შეუქმნან თავიანთ შვილებს სიყვარულით, მზრუნველობით და  ყურადღებით
გაჯერებული გარემო. მათ ეკისრებათ  ბავშვების
მორალური მხარდაჭერა, სრულად ევალებათ ბავშვების მატერიალური უზრუნველყოფა.  ამგვარად ძალზე მნიშვნელოვანია, რომ მშობლები სასკოლო
პროცესის სრულფასოვან მონაწილეებად იქცენენ.

როდესაც სასკოლო ცხოვრებაში მშობლების სრულფასოვან
მონაწილეობაზე ვსაუბრობთ, ალბათ ინტერესმოკლებული არ იქნება გავითვალისწინოთ მშობლების
მიერ ბავშვებისათვის   სრულიად ბუნებრივი, ძალდაუტანებელი  გზით გადაცემული ცოდნა და უნარ-ჩვევები, როგორც
სასკოლო ასაკამდე, ასევე სკოლაში შესვლის შემდეგაც.  ეს გამოცდილება იმდენად მნიშვნელოვანია, რომ განათლების
ზოგიერთი მუშაკი მშობლებს საუკეთესო მასწავლებლებადაც მიიჩნევს. ამ მოსაზრების სასარგებლოდ
რამდენიმე მაგალითის მოტანაც საკმარისი იქნება.


v 

შვილები საუბარს მშობლებისგან სწავლობენ. მათი
მეშვეობით ამყარებს ბავშვი პირველ კომუნიკაციას გარშემომყოფებთან და სწავლობს თავისი  გრძნობების გამოხატვას მის ირგვლივ განვითარებული
მოვლენების მიმართ.


v 

სწორედ მშობლები არიან პასუხიმგებელნი თავიანთი
შვილების სხეულის ლოკომოტორულ განვითარებაზე. ბავშვის პირველი ნაბიჯები მშობლის უშუალო
ფიზიკური დახმარებით და მორალური მხარდაჭერით იდგმება.


v 

მშობლების ფაქტორი უმნიშვნელოვანესია შვილების
პირველ სასკოლო დღეებთან,  სკოლასთან შეგუების
პრობლემების დასაძლევად. სწორედ მათი მორალური მხარდაჭერით უნდა დაძლიოს ბავშვმა  ცხოვრების ეს უმნიშვნელოვანესი მომენტი. ასევე გადამწყვეტია
მშობლის როლი ბავშვების აკადემიური წარმატების მიღწევის საქმეში. მათი დახმარების გარეშე
მხოლოდ მასწავლებლის ძალისხმევით შეუძლებელი იქნება წერა-კითხვის და ანგარიშის სწავლა.
სწავლების საწყის ეტაპზე შვილებისათვის გადამწყვეტია მშობლების აზრი  იმის თაობაზე, თუ როგორ უნდა იქცეოდნენ სკოლაში
მასწავლებელთან, კლასელებთან, უფროს მოსწავლეებთან.


v 

მშობლები მნიშვნელოვანწილად აყალიბებენ თავიანთი
შვილების ხასიათს. მათ უნდა ჩაუნერგონ ბავშვებს დადებითი თვისებები და განაწყონ  ცხოვრების მიმართ დადებითი ემოციებით. სრულიად განსაკუთრებულია მშობლების როლი შვილების
გარდატეხის პერიოდში. ანგარიშგასაწევია ისიც, რომ მშობლის ზოგიერთი თვისება შვილს გენეტიკურადაც
გადაეცემა.


v 

 მშობლები
აყალიბებენ თავიანთი შვილების რელიგიურ გრძნობებს, რომელიც ასევე ძალზე მნიშვნელოვანია
ბავშვის მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბებაში. მან ზოგჯერ ცხოვრებისეული გზის არჩევანიც
შეიძლება განაპირობოს.

ჩვენს სტატიაში მშობლებთან დაკავშირებულ კიდევ რამდენიმე ასპექტზე გვსურს გავამახვილოთ ყურადღება,
ხოლო დასკვნით ნაწილში მშობლებს ექსპერტების რამდენიმე რჩევას შევთავაზებთ. გასათვალისწინებელია,
რომ მშობლის როლი  თავიანთი შვილების სწავლების
პროცესში ბავშვების ზრდასთან ერთად მცირდება, მაგრამ მათ ენთუზიაზმს და პოზიტიურ დამოკიდებულებას
სწავლის მიმართ ყველა ეტაპზე შეუძლია ბავშვებშიც გააღვივოს ასეთივე ენთუზიაზმი და გააძლიეროს
სწავლის სურვილი. მათ
ყოველთვის შეუძლიათ უფრო მეტი გააკეთონ თავიანთი შვილების წარმატებისათვის.
კვლევამ აჩვენა, რომ დადებითი ოჯახური გარემო ბავშვების წარმატებაში უფრო
მნიშვნელოვანია, ვიდრე მშობლების შემოსავალი. თუმცა ასეთი სახის კვლევამ ჩვენს
სინამდვილეში შესაძლოა სხვა შედეგები აჩვენოს. აღსანიშნავია ერთი პრობლემატური
გარემოებაც, დაწყებით კლასებში მოსწავლე ბედნიერია მშობლის სკოლაში სიარულით, მაგრამ  საშუალო და განსაკუთრებით მაღალ კლასებში
მოზარდები ავლენენ ინდივიდუალიზმს, უჩნდებათ დამოუკიდებლობის მძაფრი გრძნობა.  ამ ასაკში მოსწავლეების უმეტესობას მშობლის
სკოლაში ხშირი სიარული პროტესტის გრძნობას უჩენს. თუმცა მშობლის ჩართულობა ამ
ეტაპზეც აუცილებელია.  მოსწავლეებს
ურთიერთობა უწევთ მეტ მასწავლებელთან, სწავლობენ მეტ საგანს. ასე რომ, მშობელმა
ყურადღება არ უნდა მოადუნოს, მაგრამ  უნდა
შეცვალოს სტრატეგიები (მაგ; გაითვალისწინოს შვილის ინტერესები, შეძლებისდაგვარად
თავი აარიდოს  პირდაპირ მითითებებს და ა.შ.)
ბავშვის შინაგან სამყაროში მიმდინარე მოვლენების მიუხედავად მშობელი მისთვის
ცხოვრების ამ ეტაპზეც მაგალითის მიმცემ პიროვნებად რჩება.  მაგალითად, ამ ასაკში მშობლების კვალდაკვალ
არამარტო უვითარდებათ  კითხვის სიყვარული,
არამედ   უყალიბდებათ ლიტერატურული
გემოვნებაც. ისინი აკეთებენ არჩევანს, რა სახის (გაზეთები, ჟურნალები, წიგნები) და
რა თემატიკის  ლიტერატურა იკითხონ.
ყურადღების მიღმა არ უნდა დარჩეს ისიც, რომ მშობლების ჩართულობა არ გულისხმობს მათ
ურთიერთობას მხოლოდ სკოლის მასწავლებლებთან და ადმინისტრაციასთან, მნიშვნელოვანია
მშობლების ერთმანეთთან ურთიერთობაც. შესაძლოა ზოგჯერ სწორედ მათ მისცენ ერთმანეთს
ისეთი ღირებული რჩევები, რომლებიც დაეხმარებათ  გამოსავლის პოვნაში.
მშობელთა ჩართულობით მოგებული რჩება როგორც მოსწავლე, ასევე სკოლა. ისინი
აჩვენებენ მაგალითს თავის შვილებს, რომ საზოგადოებასთან ურთიერთობა ძალზე
მნიშვნელოვანია. მართალია მშობელთა ჩართულობის მთავარი მიზანი შვილების აკადემიური
მოსწრების ამაღლებაა, თუმცა ამასთანავე მიიღწევა სხვა მნიშვნელოვანი შედეგებიც.
კვლევებმა აჩვენა, იმ სკოლების მოსწავლეთა შორის, სადაც მშობელთა ჩართულობა
მაღალია, ნაკლებად გვხვდება ისეთი პრობლემები როგორიცაა:  მოზარდებს შორის თამბაქოს მოხმარება, დეპრესიული
მდგომარეობა, კვებასთან დაკავშირებული პრობლემები, დისციპლინარული გადაცდომები და
სხვა.

 

ჩვენი სტატიის დასასრულს
შემოგთავაზებთ რამდენიმე კონკრეტულ რეკომენდაციას, რომელსაც უცხოელი ექსპერტები
აძლევენ მშობლებს.

 

იყავი სწავლის მოდელი.ბავშვები სწავლას პატარაობიდან
მშობლების მეშვეობით იწყებენ. როცა ისინი სკოლაში სიარულს დაიწყებენ, მშობელმა უნდა
გააგებინოს ბავშვს, რომ სკოლა ის ადგილია, სადაც სახლში დაწყებული სწავლა უნდა გააგრძელოს.
მანვე უნდა დაარწმუნოს ბავშვი რამდენად საინტერესო და აუცილებელია სწავლის გაგრძელება.
მშობელს ევალება ბავშვის დროის ორგანიზება და უამრავი სიახლის წინაშე მდგარი შვილების
მორალური მხარდაჭერა.

გაარკვიე,
როგორ სწავლობს შენი შვილი. მასწავლებლებისათვის ცნობილია, რომ მრავალმხრივი ინტელექტის
თეორიის თანახმად ბავშვები სხვადასხვა გზით იძენენ ცოდნას. მათი უმეტესობა სწავლის
სხვადასხვა კომბინაციებს იყენებს, მაგრამ მრავლადაა შემთხვევები, როცა ბავშვს ერთი
რომელიმე ტიპისკენ აქვს მიდრეკილება  მაგ.  ვიზუალისტია და ხედვით სწავლობს, აუდიტორებისთვის მოსმენაა აუცილებელი და ა. შ.
ექსპერტები მიიჩნევენ, რომ ამ თეორიის ზოგადი ცოდნა მშობლებისათვისაც სასარგებლო
იქნება. როცა მშობელს ეცოდინება რა ტიპის მსწავლელია ბავშვი, მისი დახმარებაც უფრო
კვალიფიციურად იქნება შესაძლებელი. ის შვილის ყველაზე მისაღები გზით (მაგ: სურათებით, საუბრით, მოდელების აშენებით,
სიმღერით, პატარა ლექსების შექმნით) შეეცდება დახმარებას.  ამასთანავე მათთვის გასაგები გახდება ზოგიერთი
მანამდე ბუნდოვანი საკითხი (მაგ; როცა დედმამიშვილები ერთნაირად ვერ სწავლობენ,
შესაძლოა ამის მიზეზის  იყოს, რომ მათ ერთი
გზით ასწავლიან, ხოლო ბავშვებს სწავლის განსხვავებული ტიპის ინტელექტი აქვთ).

გამოძებნე დრო
ერთობლივი კითხვისთვის. პატარაობიდანვე
ხშირად უკითხეთ ბავშვებს ხმამაღლა. ხმამაღლა კითხვა ითვლება ბავშვის ლიტერატურით
დაინტერესების ყველაზე ეფექტურ და მარტივ გზად. ამ  აქტივობით მშობელს შეუძლია ჩამოაყალიბოს  შვილის ლიტერატურული გემოვნება. გარკვეული პერიოდის შემდეგ ბავშვს დამოუკიდებლად
წაკითხვის სურვილი აღეძვრება. ექსპერტები გვირჩევენ, რომ მშობლებმა თავიანთი
სასარგებლო საქმიანობა მყისიერად იმ შემთხვევაშიც არ  შეწყვიტონ, თუ ბავშვი კითხვის სურვილს აშკარად
გამოავლენს. ისინი გვთავაზობენ მოქმედების რამდენიმე ვარიანტს. პირველ ეტაპზე,
მშობელს შეუძლია ასეთ ხერხს მიმართოს, მშობელი
კითხულობს ერთ თავს ხმამაღლა, ბავშვი კითხულობს მომდევნოს თავისით და ა.შ.  მომდევნო ეტაპზე შესაძლოა მშობელმა  წიგნის მხოლოდ პირველი ორი თავი წაუკითხოს
ბავშვს. ეს საკმაოდ დამაინტრიგებელი მოქმედებაა და ხშირად ამართლებს, რადგანაც
ნაწარმოების დასაწყისშივე ხდება ისეთი რაღაც, რისი დასასრულიც ბავშვს
დააინტერესებს. შესაძლოა მშობლის და შვილის
გემოვნება  ერთმანეთს ყოველთვის არ
დაემთხვეს კლასგარეშე საკითხავის შერჩევისას, მაგრამ სასურველია, მაინცდამაინც არ
შევზღუდოთ ისინი წიგნის არჩევისას. მიეცით უფლება წაიკითხონ, რაც მოსწონთ. უხალისო მკითხველებისათვის ურიგო არ არის  სერიებიანი წიგნების კითხვა გაგრძელებებით
(პატარა სურათებიანი წიგნები). დაე, მათ თავიდან იკითხონ ადვილი, საინტერესო
მოთხრობები და ზღაპრები და არა შედარებით რთული ნოველები.

მინიმუმამდე
დაიყვანე ტელევიზიით სარგებლობა. ბევრი იწერება ბავშვების კომპიუტერთან მიჯაჭვულობაზე და ამ
ფენომენთან დაკავშირებულ პრობლემებზე. ამ ფონზე ტელევიზიის ფაქტორი თითქოსდა უკანა
პლანზე გადადის. მშობლები ტელევიზორის ეკრანთან გატარებულ დროს  პრობლემად აღარ მიიჩნევენ. ისინი  კომპიუტერსა და ტელევიზორს შორის არჩევანს ამ
უკანასკნელზე აკეთებენ.  მაგრამ როგორც
ჩანს, ტელევიზიაც ქმნის ახალ პრობლემებს. ფსიქოლოგიის დოქტორი დიანა ლევინი მიიჩნევს:
,,ტელევიზორის დიდხანს ყურება ბავშვებს ართმევს საშუალებას, გამოავლინონ თავიანთი საკუთარი ინტერესები და თავად აღმოაჩინონ
სიახლეები, რადგანაც ხშირ შემთხვევაში სწორედ ტელევიზია კარნახობს მათ დღის
წესრიგს. ბავშვებისათვის იდეალურია, ერთი შეხედვით არასტრუქტურირებული დღის
წესრიგი – წიგნები, სათამაშოები, მათთვის საყვარელი საქმიანობა, მეგობრებთან
ურთიერთობა და ა.შ. სწორედ ასეთი აქტივობები აძლევს ბავშვებს იმის საშუალებას, რომ
აღმოაჩინონ თავიანთი ინტერესები, განივითარონ აუცილებელი უნარები, მიიღონ
დამოუკიდებელი გადაწყვეტილებები, გაიწაფონ ამა თუ იმ საქმიანობაში”.

 

დროდადრო  რაღაც ახალი ისწავლე. დროდადრო რაღაც ახლის სწავლა
შესანიშნავი  მაგალითი იქნება შენი
შვილისათვის თითონაც დაინტერესდეს სწავლის პროცესით. ეს შეიძლება იყოს ახალი ენის
შესწავლა, რაიმე ხელობა, თუნდაც რაიმე უცნობი საკითხის უფრო  საფუძვლიანად შესწავლა. მთავარია, ბავშვმა
დაინახოს,   რომ რაღაც ახალს სწავლობ და
ამისათვის გარკვეული ძალისხმევის გაღება გიწევს. ეს დაგეხმარებათ ორივეს, მშობელი
გაიხსენებს სწავლის პროცესს და უკეთ გაუგებს შვილს, ხოლო მშობლის მაგალითით შთაგონებული
ბავშვი უფრო მეტად მოინდომებს.  შესაძლოა  მშობლის საქმიანობაზე დაკვირვებით რაიმე
კონკრეტული სასწავლო უნარიც შეიძინოს. შეგიძლიათ ერთად სწავლის დროც დააწესოთ, რაც
ერთდროულად ძალზე სასარგებლო და სახალისო იქნება.

შემაჯამებელი შეფასების ანალიზისთვის

მიერ
admin
-
0
შეფასება, რომელიც მოსწავლესა და შედეგზე ორიენტირებული სასწავლო პროცესის განუყოფელი და, შეიძლება ითქვას, ყველაზე მნიშვნელოვანი კომპონენტია, საფუძველს ქმნის სასკოლო განათლების სისტემაში დადებითი ცვლილებებისთვის. მოსწავლეთა შედეგების/მიღწევების შესახებ ინფორმაცია ყველა – კლასის, სკოლის, რეგიონის, ეროვნულ თუ საერთაშორისო – დონეზე განათლების ხარისხის უმთავრესი მაჩვენებელი და სამომავლო საქმიანობების დაგეგმვის ორიენტირია.
შეფასება აღნუსხავს მთლიანი სასწავლო პროცესის შედეგებს, ხოლო ამ შედეგების ანალიზი აუცილებელია იმავე სასწავლო პროცესის კორექტირებისა და უკეთ წარმართვისთვის.
ეროვნული სასწავლო გეგმით განსაზღვრულია შეფასების მიზანი, პრინციპები და მიდგომები, ასევე – შეფასების ტიპები, ამიტომ შეფასების ტიპებზე საუბრით თავს აღარ შეგაწყენთ. ამჯერად ჩვენი სტატიის თემა განმსაზღვრელი შეფასებაა, შეფასება, რომლის მიზანიც სწავლის ხარისხის გაკონტროლება, ეროვნული სასწავლო გეგმით განსაზღვრულ მიზნებთან მიმართებით მოსწავლის მიღწევათა დონის დადგენა და აკადემიური მოსწრების დონის განსაზღვრაა (ეროვნული სასწავლო გეგმა, 2011-2016 წ.წ., შესავალი, მუხლი 16.4.). 2013-2014 სასწავლო წლიდან ეროვნული სასწავლო გეგმით მასწავლებლებს მოეთხოვებათ შემაჯამებელი სამუშაოების ანალიზი. ამ ანალიზის ამსახველი დოკუმენტაცია უნდა ინახებოდეს საგნობრივ კათედრაზე.
შეფასების შედეგების ანალიზისას მასწავლებლის უპირველესი ორიენტირი საგნობრივი სტანდარტია. შემაჯამებელი სამუშაოს ანალიზი სტანდარტთან მიმართებით მოსწავლეთა აკადემიური მოსწრების დონის დადგენასთან ერთად იძლევა მომავალი შედეგების პროგნოზირების, სასწავლო პროცესის კორექტირების საშუალებას, იმავდროულად ეხმარება მასწავლებელს საკუთარი პროფესიული საჭიროებების დადგენასა და სწავლების პრაქტიკის გაუმჯობესებაში. ყოველი შემაჯამებელი სამუშაოს დაგეგმვისას მასწავლებელი კიდევ ერთხელ უბრუნდება საგნობრივ სტანდარტს და მონიშნავს იმ შედეგს (ინდიკატორს/ინდიკატორებს), რომელთა მიღწევის დონის შეფასებაც მიაჩნია საჭიროდ. განსაზღვრავს იმ ცოდნის არეალს და უნარების ჩამონათვალს, რომლებიც შემაჯამებელი სამუშაოთი უნდა შეფასდეს და, აქედან გამომდინარე, არჩევს შეფასების ფორმასაც (ეს შეიძლება იყოს ესე, ზეპირი გამოსვლა – საკლასო მოხსენება, რეფერატი, შემოქმედებითი ნამუშევარი (მაგ., ნახატი), პროექტი, ექსპერიმენტი, შემაჯამებელი დისკუსია, როლური თამაში, ტესტირება და ა.შ.). ცხადია, შეფასების თითოეულ ფორმაზე მას უნდა ჰქონდეს შემუშავებული შეფასების სქემები/რუბრიკები, რომლებიც წინასწარ არის ცნობილი მოსწავლეებისათვის (და არა მარტო; მშობლებისთვისაც). შემაჯამებელი შეფასების თარიღისა და ფორმის შესახებ მოსწავლეებმა მინიმუმ ერთი კვირით ადრე უნდა იცოდნენ.
გთავაზობთ შემაჯამებელი ანალიზის ფორმას: 
შემაჯამებელი სამუშაოს ანალიზის სარეკომენდაციო ფორმა
მასწავლებელი __________________________________________________________ 
კლასი ______________________ 
თარიღი ______________________
შემაჯამებელი სამუშაოს ფორმა ______________________________
სტანდარტის შედეგი (ინდიკატორი/ინდიკატორები), რომლის შემოწმებასაც ისახავს მიზნად შემაჯამებელი სამუშაო 

___________________________________________________________

მოსწავლის სახელი და
გვარი

 

 

 

 

შენიშვნა

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

შენიშვნა: სვეტების დასახელების ცარიელ უჯრებში შეიძლება ჩაიწეროს: ცოდნა და უნარები, რომელთა შემოწმებასაც ისახავს მიზნად შემაჯამებელი სამუშაო ან შეფასების კრიტერიუმები. 

ზოგადი ხასიათის პრობლემები და სავარაუდო მიზეზები

__________________________________________________________

სპეციფიკური ხასიათის პრობლემები და სავარაუდო მიზეზები

__________________________________________________________

რეკომენდაციები პრობლემების გადასაჭრელად

__________________________________________________________

შემაჯამებელი შეფასების ანალიზის ეს ფორმა საშუალებას გვაძლევს დავინახოთ როგორც კლასის მთლიანი სურათი, ისე თითოეული მოსწავლის ინდივიდუალური მიღწევები და საჭიროებები. შენიშვნის გრაფაში მოსწავლის სახელისა და გვარის გასწვრივ შეიძლება ჩაიწეროს ისეთი ინფორმაცია, რომელიც გადამოწმდება მომდევნო შემაჯამებელი სამუშაოს შემდეგ და მონაცემები შეედარება ერთმანეთს. ასე რომ, შეგვეძლება თვალი გავადევნოთ მოსწავლის ინდივიდუალურ პროგრესსაც ერთი შემაჯამებელი სამუშაოდან მომდევნომდე.
მაგალითად: მეცხრე კლასში ქართულ ენასა და ლიტერატურაში ილია ჭავჭავაძის მოთხრობის „სარჩობელაზედ” შესწავლის შემდეგ მასწავლებელმა ჩაატარა შემაჯამებელი სამუშაო. ფორმა – ესე თემაზე „მართლაცდა, რა შუაში იყო ჩვენი პეტრე?”
სტანდარტის შედეგი: 
ქართ. IX. 10. მოსწავლეს შეუძლია განსხვავებული თვალსაზრისის წერილობით გადმოცემა (ინდიკ. გადმოსცემს სხვათა თვალსაზრისს და უკეთებს კომენტარს).
ქართ. IX. 12. მოსწავლეს შეუძლია დაიცვას წერილობითი ტექსტის სტრუქტურა და ენობრივი ნორმები (ინდიკ. მსჯელობისას იყენებს სათანადო სინტაქსურ კონსტრუქციებს; მართებულად ასახავს მსჯელობის სასურველ თანამიმდევრობას);
ქართ. IX. 13. მოსწავლეს შეუძლია წერის სტრატეგიების გამოყენება ნაწერის ორგანიზებისათვის (ინდიკ. მოიძიებს და აჯგუფებს არგუმენტებს განსხვავებული თვალსაზრისების წარმოსაჩენად; წინასწარ აგროვებს მასალას (ციტატებს ნაწარმოებებიდან, სხვადასხვა მკვლევარის მოსაზრებებს, ისტორიულ ფაქტებს და სხვ.), რომლებიც შეიძლება დასჭირდეს განსხვავებული თვალსაზრისების წერილობითი პრეზენტაციისას).
როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, სვეტების ზემოთ იწერება კრიტერიუმები, რომელთა მიხედვითაც შეფასდება მოსწავლეების ნამუშევრები. მაგალითად, მსჯელობის ორგანიზება (2 ქ.), არგუმენტაცია ტექსტობრივი მასალის გამოყენებით (2 ქ.), დამოუკიდებელი აზროვნება – აზროვნების არაშაბლონურობა და ორიგინალურობა (2 ქ.), ადეკვატური სტილისა და ლექსიკის შერჩევა (2 ქ.), ენობრივი გამართულობა (2 ქ.). თითოეულ მოსწავლეს საერთო ქულა ამ კრიტერიუმებში მიღებული ქულების დაჯამების საფუძველზე გამოსდის. მონაცემები გადადის ცხრილში და დგება ერთგვარი მატრიცა, რომელზეც თვალსაჩინოდ ჩანს, სად, რომელ კრიტერიუმში აქვთ დაბალი მაჩვენებელი მოსწავლეთა ნაწილს, ცალკეულ მოსწავლეებს თუ მთელ კლასს. მაგალითად, თუ აღმოჩნდა, რომ ენობრივი გამართულობის კრიტერიუმში მთელ კლასს დაბალი მაჩვენებელი აქვს, უნდა ვიფიქროთ იმაზე, რომ დავაჯგუფოთ ზოგადი ხასიათის შეცდომები და გაკვეთილებზე აქცენტი დავსვათ გრამატიკისა და მართლწერის შესაბამის საკითხებზე. თუ აღმოჩნდა, რომ მოსწავლეების ნამუშევრებში შინაარსის პერიფრაზი სჭარბობს მსჯელობას, უნდა ვეცადოთ, გაკვეთილებზე მეტი დრო დავუთმოთ მსჯელობას და საინტერესო თვალსაზრისები შესაბამისი არგუმენტებით ორგანიზებულად გადავიტანოთ ცხრილში, რომელიც თვალსაჩინოებისთვის შეივსება დაფაზე (შესაბამისად, მოსწავლეები ერთობლივ ნამუშევარს ჩაიწერენ რვეულებში). ამით აღქმისა და დამახსოვრების ხარისხსაც გავაუმჯობესებთ. თუ ტექსტობრივი მასალის სიმწირე აღმოჩნდა პრობლემა, უნდა ვივარაუდოთ, რომ მოსწავლეებმა სათანადოდ არ ივარჯიშეს ციტატების ამოკრებასა და დაჯგუფებაზე და ა.შ. 
თუ პრობლემა ყოველი ამ ფორმის შემაჯამებელი სამუშაოს დროს მეორდება, მაშინ უნდა დავფიქრდეთ, ხომ არ მოვიძიოთ პროფესიული ლიტერატურა, რომელშიც ამ პრობლემის გადაჭრის გზებზე იქნება საუბარი, ან იქნებ სატრენინგო კურსია მსგავს საკითხებზე? იქნებ კოლეგებს მივმართო რჩევისთვის?
ასე რომ, ეს, ერთი შეხედვით, მარტივი ფორმა მასწავლებლებს დაეხმარება პრობლემების იდენტიფიცირებაში, კლასისა და თითოეული მოსწავლის საჭიროებათა დადგენასა და პროფესიული თვითგანვითარების დაგეგმვაში.

1...857858859...1,054გვერდი 858 of 1,054

ვიდეობლოგი

მასწავლებლის ბიბლიოთეკას ახალი წიგნი შეემატა- სტატიები განათლების საკითხებზე

ჟურნალ „მასწავლებლის“ თითოეული ნომრის მომზადებისას, ცხადია, ვფიქრობთ მასწავლებელზე და იმ საჭიროებებზე,რომელთა წინაშეც ის ახლა დგას. ვფიქრობთ მასწავლებელზე, რომელიც ჩვენგან დამოუკიდებლადაც ფიქრობს, როგორ მოემზადოს გაკვეთილისთვის, რა...

ქ.თბილისი, სანდრო ეულის ქ. #5; +995 32 220 0 220 (4506)

ჟურნალ "მასწავლებელსა" და ინტერნეტ გაზეთ "mastsavlebeli.ge" -ში, რეკლამის განთავსების მსურველებმა დარეკეთ ნომერზე: +995 551 081 308

mastsavlebeli.ge-ზე გამოქვეყნებული ყველა მასალა წარმოადგენს გაზეთის საკუთრებას და დაცულია საქართველოს კანონით საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ.

მასალის გამოყენების პირობები იხილეთ სრულად

© 2022 ყველა უფლება დაცულია | დამზადებულია TATSSON.COM-ის მიერ