სამშაბათი, ივლისი 22, 2025
22 ივლისი, სამშაბათი, 2025
მთავარი წაკითხვა გვერდი 851

სკოლის ბიბლიოთეკა – მტვრიანი წიგნთსაცავი თუ სწავლების აქტიური სივრცე?

მიერ
admin
-
0
21-ე საუკუნეში, ინფორმაციით გაჯერებულ ეპოქაში,  ბიბლიოთეკა არ არის და ვერ იქნება მხოლოდ წიგნების საცავი ან  მხოლოდ ელექტრონულ მონაცემთა ბაზების წვდომის ადგილი. დღეს ის ინფორმაციის აქტიური ძიების, სამეცნიერო კომუნიკაციის, იდეათა გაცვლის, შემოქმედებითი სწავლებისა  და მსჯელობის ხელშეწყობის სივრცეც უნდა იყოს. 

სკოლის ბიბლიოთეკა ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებაში აუცილებელი ქვეგანაყოფია, რომელსაც თავისი ფუნქციები გააჩნია. ის დადგენილი წესებითა და მეთოდებით ემსახურება მოსწავლეებს. 

სწავლების პროცესის სრულყოფილად წარმართვისთვის აუცილებელია ბიბლიოთეკა სკოლის ყოველდღიური ცხოვრების განუყოფელ ნაწილად აღიქმებოდეს. თანამედროვე სასკოლო ბიბლიოთეკის  ფუნქციებია:

–        შესატყვისი სასწავლო  ლიტერატურის მოპოვება და დაცვა;
–        საძიებო აპარატის წარმოება და სრულყოფილად გამოყენება;
–        ინფორმაციის მოძიება და სასწავლო  პროცესის ინფორმაციული უზრუნველყოფა;
–        კლასგარეშე კითხვის ორგანიზაცია;
–        კულტურულ  საგანმანათლებლო  ღონისძიების ჩატარება;
_      თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით მომხმარებელთა მაღალკულტურული მომსახურება.

ყველა ეს ფუნქცია კომპლექსურად მოქმედებს და ხელს უწყობს ძირითადი მიზნის განხორციელებას –  ხელი შეუწყოს განათლების, საინფორმაციო საქმიანობის უნარ-ჩვევების გამომუშავებას, სწავლებისა და თვითგანვითარების, აგრეთვე კულტურის გაცნობისა და დაცვის ამოცანებს, ზოგადად, წიგნიერების დონის ამაღლებას.  სასკოლო ბიბლიოთეკის დანიშნულება ამ ყველაფერთან ერთად ისიცაა, რომ მოსწავლეებმა მიიღონ მათთვის საჭირო ცოდნის მაქსიმუმი და მაღალი მოქალაქეობრივი მორალისა და ზნეობის ადამიანებად აღიზარდონ. 

სასკოლო ბიბლიოთეკის რესურსი თანაბრად ხელმისაწვდომი უნდა იყოს ყველასთვის: მოსწავლეთათვის, მასწავლებლებისთვის, სკოლის პერსონალისთვის.

ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, ვფიქრობ, საინტერესოა პასუხი კითხვაზე: რა ფუნქცია აკისრია ბიბლიოთეკას რეალურად დღეს სკოლაში? რამდენად ხშირად სტუმრობენ მას მოსწავლეები და იყენებენ თუ არა ისინი აქტიურად სასკოლო ბიბლიოთეკის რესურსებს.

ამ კითხვაზე პასუხის მისაღებად ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში სალექციო კურსის – „კვლევა საკლასო ოთახში” – ფარგლებში დაიგეგმა კვლევა, რომელიც მიზნად ისახავდა იმის გარკვევას, თუ რამდენად ასრულებს ბიბლიოთეკა თავის ფუნქციას ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლებში. 

სალექციო კურსის ფარგლებში სტუდენტებთან ერთად შევჯერდით კვლევის შემდეგ მეთოდებზე:

ანკეტირება  (წინასწარი მოლაპარაკების შედეგად სტუდენტებს მიეცათ საშუალება თბილისის და კეხიჯვრის სკოლებში გამოეკითხათ მოსწავლეები მე-6,მე-7,მე-8,მე-9 და მე- 10 კლასების მოსწავლეები.

ანალიზი (სამიზნე ჯგუფისგან  ინფორმაციის შეგროვება, ინფორმაციის ჯგუფში შეჯერება, ანკეტირების შედეგების დამუშავება).

კვლევის ობიექტი: ქ.თბილისის 163-ე, 51-ე, 32-ე საჯარო სკოლების და კეხიჯვრის    სკოლის მოსწავლეები იყვნენ.
გამოიკვეთა საკვლევი პრობლემაც: რეალურად სარგებლობენ თუ არა მოსწავლები სასკოლო ბიბლიოთეკებით ან რამდენად მნიშვნელოვნად და საჭიროდ მიაჩნიათ მათ ბიბლიოთეკების არსებობა სასკოლო სივრცეში. 

შემუშავდა ჰიპოთეზა: მოსწავლეთა უმრავლესობა სათანადოდ არ სარგებლობს სკოლის ბიბლიოთეკით.

კვლევის ფარგლებში გამოიკითხა 90 მოსწავლე: აქედან 35 ვაჟი და 55 გოგონა. გამოკითხულთა ასაკი 12-16 წელი.  
სამუშაო ჯგუფის მიერ შემუშავებული ანკეტა მოიცავდა ჩვენთვის საინტერესო რამდენიმე საკითხს. ვფიქრობთ, მიღებული შედეგების გაცნობა საინტერესო იქნება განათლების სფეროში მომუშავე ადამიანებისთვის, მასწავლებლებისთვის, თავად მოწაფეებისა და, ზოგადად, ნებისმიერი დაინტერესებული პირისთვის.
კითხვაზე – გიყვართ თუ არა კითხვა? გამოკითხულთაგან  53-მა მოსწავლემ განაცხადა, რომ კითხვა ძალიან უყვარს. 26-მა მოსწავლემ დააფიქსირა პასუხი – ნაკლებად. მოვალეობის გამო გამოკითხულთაგან კითხულობს  7 რესპონდენტი, ხოლო დანარჩენ 4-ს საერთოდ არ უყვარს კითხვა.

კითხვაზე რა სიხშირით კითხულობთ? 43 რესპონდენტმა უპასუხა – კვირაში ერთხელ, 28 მათგანმა განაცხადა, რომ თვეში რამდენჯერმე, 16 მოსწავლემ დააფიქსირა პასუხი წელიწადში რამდენჯერმე, ხოლო 5-მა მოსწავლემ გულახდილად აღიარა, რომ ისინი ძალიან იშვიათად კითხულობენ.

დავინტერესდით იმითაც, თუ რა ჟანრის წიგნებს ანიჭებენ მოსწავლეები უპირატესობას. გამოკითხულთაგან 38 მოსწავლემ განაცხადა, რომ უპირატესობას ანიჭებდა სათავგადასავლო ჟანრს, 27-მა მათგანმა არჩევანი დეტექტივზე გააკეთა . 11-მა მოსწავლემ განაცხადა, რომ მათ ისტორიული ჟანრის ტექსტების კითხვა მოსწონთ. ფანტასტიკასა და ფსიქოლოგიურ ჟანრზე 6-მა მოსწავლემ შეაჩერა არჩევანი. პუნქტი „ჟანრს არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს და მთავარია თხელტანიანი იყოს” შემოხაზა 13-მა მოსწავლემ.

თქვენი აზრით, რა საჭიროა ბიბლიოთეკა სკოლაში? გამოკითხულთაგან 44 მოსწავლემ განაცხადა, რომ ეს აუცილებელია განათლების ხარისხის ასამაღლებლად. 28 მოსწავლის აზრით, ბიბლიოთეკა საჭიროა მხოლოდ იმათთვის, ვისაც სახლში წიგნი არ აქვს. 9 მათგანმა განაცხადა, რომ საერთოდ ვერ ხედავს ბიბლიოთეკის არსებობის საჭიროებას. 4-მა მოსწავლემ კი არჩევანი გააკეთა პასუხზე: საჭირო ინფორმაციის მოსაპოვებლად.
გაინტერესებთ, რამდენად ხშირად სტუმრობენ მოწაფეები  სკოლის ბიბლიოთეკას? გამოკითხულთაგან  38 რესპონდენტი, სამწუხაროდ, წელიწადში რამდენჯერმე მიმართავს წიგნსაცავს. 28 მოსწავლემ განაცხადა, რომ თვეში რამდენჯერმე იყენებს ბიბლიოთეკის რესურსს. 28 მათგანი არადროს სარგებლობს სკოლის ბიბლიოთეკით და მხოლოდ 2 აღმოჩნდა გამოკითხულთაგან ისეთი, ვინც კვირაში ერთხელ მაინც მიდის ბიბლიოთეკაში.

კითხვაზე:  საშინაო დავალების შესრულების მიზნით გისარგებლიათ თუ არა სკოლის ბიბლიოთეკით? უარყოფითი პასუხი დააფიქსირა 76(!) მოსწავლემ, ხოლო დანარჩენმა 14-მა რესპოდენტმა დადებითად უპასუხა.

„მასწავლებელი  გვთხოვს ბიბლიოთეკით სარგებლობას საშინაო დავალების შესრულების დროს” – კითხვარის ამ პუნქტს გამოკითხულთაგან 66 მოსწავლემ  უარყოფითად უპასუხა, დანარჩენმა 23-მა  განაცხადა, რომ ეს საკმაოდ იშვიათად ხდება.

საუბრობთ თუ არა კლასში წაკითხულ კლასგარეშე ლიტერატურაზე? გამოკითხულთაგან 46  მოსწავლემ განაცხადა, რომ ეს ზოგჯერ ხდება, 24-მა ბავშვმა დააფიქსირა დადებითი პასუხი, ხოლო დარჩენილმა 20-მა მოსწავლემ უარყოფით უპასუხა.

კითხვაზე:  საიდან შეიტყვეთ  სკოლის ბიბლიოთეკის არსებობის შესახებ? გამოკითხულთაგან 39 მოსწავლემ განაცხადა, რომ  თვითონ მოიპოვეს ეს ინფორმაცია, 36-მა მოსწავლემ დაფიქსირა პასუხი, რომლის თანახმადაც მათ ეს ინფორმაცია მასწავლებლებმა მიაწოდეს, ხოლო  15 რესპონდენტმა ინფორმაციის წყაროდ კლასელები დაასახელა.

დაბოლოს, კითხვა – თქვენი ნება რომ იყოს, შეცვლიდით თუ არა რამეს ბიბლიოთეკაში? (თუ კი, რას შეცვლიდით) გამოკითხულთაგან 37 მოსწავლემ განაცხადა, რომ მათ სურთ უფრო მრავალფეროვანი გარემო მეტი წიგნით, 29 მოზარდმა განაცხადა, რომ არაფერს შეცვლიდნენ, 14-მა, რომ გაარემონტებდნენ ბიბლიოთეკას, დანარჩენი 10 ხმა კი გადანაწილდა შემდეგ პასუხებზე: „დავამატებდი თანამედროვე წიგნებს”, „საერთოდ დავხურავდი, ყველაფერს”, „როცა მივდივარ ან დაკეტილია ან არ სცალიათ”.
კვლევამ აჩვენა, რომ გამოკითხულ მოსწავლეთა უმრავლესობისთვის ბიბლიოთეკა, სამწუხაროდ, ვერ ასრულებს დაკისრებულ ფუნქცია-მოვალეობებს. შესაბამისად, სასკოლო ბიბლიოთეკის ძირითადი სამიზნე აუდიტორია – მოსწავლეები – არ და ვერ სარგებლობენ სათანადოდ ბიბლიოთეკით. კიდევ უფრო სავალალოა ეს შედეგები იმ პირობებში, როდესაც გამოიკვეთა მოწაფეების სურვილი – იკითხონ ახალგამოცემული წიგნები. მათ  უყვართ კითხვა, მათ სურთ ჰქონდეთ მყუდრო, მრავალფეროვანი და კომფორტული სივრცე, სადაც შეძლებენ სასიამოვნოდ და სასარგებლოდ დროის გატარებას, თუმცა… რეალობა სხვაგვარია.

გამოიკვეთა კიდევ ერთი პრობლემაც: ხშირად მასწავლებლები არ და ვერ უქმნიან სათანადო მოტივაციას მოსწავლეებს, რომ მათ ბიბლიოთეკის მომსახურებით ისარგებლონ და აღიქვან ის განათლების, საინფორმაციო საქმიანობის უნარ-ჩვევების გამომუშავების, სწავლებისა და თვითგანვითარების, აგრეთვე კულტურის გაცნობის რესურსად. თუმცა, ამას თავისი სუბიექტური და ობიექტური მიზეზები აქვს. ზოგადად, მოუწესრიგებელი სასკოლო ინფრასტრუქტურა ცალკე კვლევის და განხილვის საკითხია, ამიტომ ახლა ამაზე ვრცლად აღარ შევჩერდებით. 

როგორც ხედავთ, კვლევამ წარმოაჩინა, რომ მოსწავლეები თითქმის არ სტუმრობენ სასკოლო ბიბლიოთეკას, თუმცა რესპოდენტთა უმრავლესობამ აცხადებს,  რომ კითხვა ძალიან უყვარს. ყურადღებას საჭიროებს ის ფაქტიც, რომ მოსწავლეთა საყვარელი საკითხავი ჟანრები მეტად მრავალფეროვანია და ამ ინტერესების დაკმაყოფილებას ბიბლიოთეკა თავისი მწირი და მოძველებული „რეპერტუარით”ვერ ახერხებს. 
რაოდენ სავალალოც არ უნდა იყოს, ჩვენი ჰიპოთეზა გამართლდა…

კიდევ ერთხელ ოჯახში ძალადობის შესახებ

მიერ
admin
-
0
 “ქალთა მიმართ ოჯახში ძალადობის საკითხების ეროვნული კვლევის” შედეგები, რომელიც გაეროს მოსახლეობის ფონდისა და ნორვეგიის მთავრობის მიერ ერთობლივად დაფინანსებული პროექტის „დავძლიოთ გენდერული ძალადობა ამიერკავკასიაში” ფარგლებში ჩატარდა, ასე გამოიყურებოდა: საქართველოში, ქორწინებაში მყოფ ქალთა 9, 1% (ყოველი მე-11 ქალი) აღიარებს, რომ გამხდარა მეუღლის/პარტნიორის მიერ განხორციელებული ფიზიკური თუ სექსუალური ძალადობის მსხვერპლი.

2. ქალთა 14% აღიარებს, რომ გამხდარა ემოციური ძალადობის მსხვერპლი;

3. ქალთა 35% აღნიშნავს, რომ მეუღლის/პარტნიორის მხრიდან განუცდია ძალადობის სხვადასხვა ფორმები ქცევის კონტროლის მიზნით, აქედან, ქალთა 29%-ს არ აქვს უფლება ურთიერთობა ჰქონდეს საკუთარ ოჯახთან, ქალთა 11,6%-ს ექიმთან წასასვლელადქმრის ნებართვა სჭირდება;

4. იმ ქალთა 2, 7%-ს განუცდიათ ფიზიკური ძალადობა ორსულობის პერიოდში. რესპონდენტთა უმრავლესობა აღნიშნავს, რომ ძალადობის ჩამდენი პირი, მათი შვილის მამაა;

5. ქალთა 50% ფიქრობს, რომ ცოლი ქმარს უნდა ეთანხმებოდეს, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ არ ეთანხმება;

6. ქალთა 34, 1% კი ქმრის მიერ ცოლის ცემას გარკვეულ შემთხვევებში დასაშვებად მიიჩნევს.

კვლევაში საუბარია, რომ  საქართველოში ძალადობის ყველაზე გავრცელებული ფორმა სწორედ ოჯახში ძალადობაა.  მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოში ოჯახი ყველაზე მშვიდობიან სოციალურ ინსტიტუტად მოიაზრება, ბოლოდროინდელმა მოვლენებმა ოჯახში ძალადობის ფაქტების შესახებ,  ეს მოსაზრება ეჭვქვეშ დააყენა. ეჭვის ქვეშ დადგა ის საკითხიც და პრობლემაც რეალურად წარმოჩინდა, რომ ქალის კულტზე და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მის მნიშვნელობაზე აღმატებით ხარისხში საუბარი არა მარტო გადამეტებულია, არამედ  პირიქით – რეალურ ვითარებაში ქალის მნიშვნელობა და როლი გაუფასურებული და დაკნინებულია.

ფემიციდის გახშირებულმა ფაქტებმა და მართლაც შემზარავმა სტატისტიკამ (მარტო 2014 წელს, ერთი წლის განმავლობაში საქართველოში ქმრებმა, ყოფილმა ქმრებმა, პარტნიორებმა 27 ქალი მოკლეს) ოჯახში ძალადობის პრობლემა საზოგადოების წინაშე მეტი სიმწვავით  დააყენა. რამ გამოიწვია ძალადობის ასეთი რეზონანსი და რა უქმნის ოჯახში ძალადობას ნაყოფიერ ნიადაგს, ამ შეკითხვით ფონდ “ტასოს” წარმომადგენელს თამთა თათარაშვილს მივმართეთ.  

“ხშირად მთავარ გამომწვევ მიზეზად მძიმე სოციალურ-ეკონომიკურ ფონს ასახელებენ ხოლმე, მაგრამ ამას არ ვეთანხმები. ოჯახში ძალადობა ყველანაირი სოციალური ფენის წარმომადგენელ ოჯახებში ხდება. ძირითად მიზეზად მე პატრიარქალური და ძალადობრივი კულტურის ფონი მიმაჩნია. პატრიარქალური ცნობიერება არ გულისხმობს მაინცდამაინც ძალადობრივ ქცევას. შეიძლება ადამიანი, ოჯახი აბსოლუტურად შორს იდგეს ძალადობრივი ქცევისა და კულტურისგან, მაგრამ ატარებდეს პატრიარქალურ ცნობიერებას, რომელიც ძირითადად ყველა გენდერულ ურთიერთმიმართებას „ბუნებრივის” ტერმინებში ხსნის და მოიაზრებს. მაგალითად, ისეთი მოსაზრებები, როგორიცაა „ბუნებრივია, რომ ქალი არის პირველი პასუხისმგებელი ბავშვების აღზრდასა და ოჯახის სისუფთავეზე”; „ბუნებრივია, რომ მამაკაცები მეტნი არიან პოლიტიკაში, რადგან პოლიტიკა ბინძური საქმეა და ქალს იქ არაფერი ესაქმება”; „ქალის სხეული ესთეტიკურად უფრო ლამაზი და მიმზიდველია, ამიტომ ბუნებრივია, რომ მას ხშირად იყენებენ სხვადასხვა პროდუქციის რეკლამირებისთვის” და ა.შ. ამგვარი მოსაზრებები იმის მაჩვენებელია, რომ საზოგადოების გარკვეულმა (დიდმა) ნაწილმა ვერ მოახერხა მის ცნობიერებაში მყარად გამჯდარი წარმოდგენების კრიტიკულად შეფასება. აქედან გამომდინარე შეიძლება ვთქვათ, რომ ეს პრობლემა ასევე დაკავშირებულია განათლების საკითხთანაც. ერთი მხრივ, გენდერი, როგორც ფაქტორი არ არის გათვალისწინებული საგანმანათლებო მასალებში, მეორე მხრივ, ეჭვი მაქვს, რომ საგანმანათლებლო სისტემა ჯერ კიდევ არ უწყობს ხელს მოსწავლეს კრიტიკული აზროვნების განვითარებაში. ამგვარ ცნობიერებას ემატება უკვე მყარად გამჯდარი და ჩამოყალიბებული ძალადობრივი კულტურა, სადაც მთავარი ღირებულებები ფიზიკური სიძლიერე და მატერიალური სიმდიდრეა, და ფასობს ადამიანის ყველა ის თვისება, რომლებიც ამგვარი ძალაუფლების მოპოვებისთვის სჭირდება ადამიანს. რაც შეეხება ემოციურ და ემპათიურ ბუნებასა და ქცევას, ეს სისუსტედ და „ქალურ” ხასიათად არის მიჩნეული და არ წარმოადგენს არანაირ ღირებულებას. შესაბამისად თავად ქალიც არ მიიჩნევა ღირებულებად, მას აქვს თავისი „ფასი” მხოლოდ გარკვეული, პატრიარქალური კულტურის მიერ წაყენებული მოთხოვნების შესრულებისა და დაკმაყოფილების შემთხვევაში – ქალი უნდა იყოს ხელუხლებელი/ქალწული და არ გააჩნდეს სექსუალური სურვილები, აუცილებლად უნდა გააჩინოს შვილები და მათ კარგად აღზრდაზეც თავად აგოს პასუხი, მარტომ უნდა შექმნას ყველანაირი პირობა ოჯახის წვერების კომფორტისა და სიმშვიდისათვის, შესაბამისად, ეს სიმშვიდე რომ ერთი წუთითაც არ დაირღვეს მას არ უნდა გააჩნდეს, ან არ უნდა გამოხატოს, საკუთარი აზრი. ამგვარი დამოკიდებულება დამოუკიდებელი, საკუთარი სურვილების მქონე ადამიანის მიმართ არის არა სრულფასოვანი, არამედ ასეთი დამოკიდებულება სეიძლება გვქონდეს, უხეშად რომ თქვათ, „საბაზრო საქონლის” მიმართ “- ამბობს თამთა თათარაშვილი.

ჩვენი საზოგადოება პატრიარქალური საზოგადოებაა, სადაც ქალის როლი წინასწარ დეტერმინირებულია და ტრადიციული მეხსიერებით იგი მხოლოდ ოჯახში უნდა რეალიზდებოდეს. წინასწარგანსაზღვრული სოციალური  მოდელის მიხედვით, ქალს უნდა გააჩნდეს ისეთი თვისებები, როგორიცაა სინაზე და ერთგულება, მოთმინება და ყველანაირი გაჭირვების ატანის უნარი. თუმცა, ამის მიუხედავად, საზოგადოება თვლის, რომ  ქალის მთავარი როლი ოჯახის შენარჩუნების საქმეში კაცზე მეტად გადამწყვეტია. პატრიარქალური კულტურა ქალს განსაზღვრულ სოციალურ მოდელს უყენებს და სამაგალითო ქართველი ქალის ქცევა, სწორედ ამ წინასწარ განსაზღვრულ ნორმებში უნდა ჯდებოდეს. სამაგალითოა ქალი, რომელიც ქმნის ოჯახს, უვლის და პატრონობს შვილებს, რომელიც არ ცდილობს ჰქონდეს პროფესიული ცხოვრება და იყოს საზოგადოების აქტიური ნაწილი, არამედ ის ქალს მოიაზრებს როგორც სახლში მჯდომ არსებას, რომელმაც შვილები უნდა გაზარდოს, მოემსახუროს მეუღლეს და ბედნიერება ოჯახში იპოვოს. სწორედ, ოჯახის შექმნა და დედობა განისაზღვრება ქალის ცხოვრებისეული მიღწევების “გვირგვინად” და მიზნების მწვერვალად. ასეთი ქალი დაფასებულია საზოგადოების და ოჯახის მხრიდანაც – ასეთია საზოგადოებაში დამკვიდრებული აზრი ქალის როლსა და მოვალეობებზე.

ძალადობის მსხვერპლ ქალებს მინიმალური მხარდაჭერა აქვთ საკუთარი მშობლების მხრიდანაც. ხშირად, სწორედ ოჯახი არის წინააღმდეგი, რომ ქალმა ურთიერთობა გაწყვიტოს მოძალადე მეუღლესთან. საზოგადოებრივი, ორმაგი სტანდარტის  მორალიც ამას ქადაგებს, რომ კომპრომისზე ისევ ქალი უნდა წავიდეს, რომ შეინარჩუნოს და გადაარჩინოს ოჯახი დანგრევას, რომ სწორედ მას მართებს და მოეთხოვება უფრო მეტი კაცთან შედარებით, მან უნდა მოითმინოს როგორც შეუძლია და ეს აუცილებლად გამოადგება მათ ოჯახსა და შვილებს. 

 საზოგადოების მხრიდან გამოვლენილ გულგრილობასთან ერთად, ასევე მნიშვნელოვანია ის გარემოება, რომ ოჯახში ძალადობის მსხვერპლ ქალებს წასასვლელი და თავის გადასარჩენი ადგილი არ აქვთ, ისინი არც ფინანსურად დამოუკიდებლები  არიან, რაც ხელს უშლით გადაწყვეტილების მიღებაში და ახალი ცხოვრების დაწყებაში. უმეტეს შემთხვევაში ოჯახში ძალადობის მსხვერპლ ქალებს არ აქვთ სრულყოფილი ინფორმაცია საკუთარი უფლებების შესახებ. 

ქალის ეკონომიკური დამოუკიდებლობა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ძალადობის თავიდან აცილებაში. თამთა თათარაშვილი  მიიჩნევს, რომ  ფინანსურ სიძლიერესთან ერთად ადამიანს უნდა გააჩნდეს  ხელმისაწვდომობა სათანადო განათლებაზე, არჩევნის თავისუფლებაზე, რაც შესაბამისად კრიტიკული აზროვნების განვითარებას ნიშნავს. “არა აქვს მნიშვნელობა ფინანსური შემოსავლების სიდიდესა და სიმდიდრეს, უფრო მნიშვნელოვანია, რომ ქალს აქვს დამოუკიდებელი ცნობიერება, რომელიც გულისხმობს, რომ იგია პასუხისმგებელი თავის კეთილდღეობაზე და არა, მაგალითად, მამა, უფროსი ძმა ან ქმარი. აქვს ცნობიერება, რომელმაც იცის, რომ ადამიანის განვითარების არეალი გაცილებით უფრო ფართოა, რომ გარემო  თუ კულტურული ფონი, რომელიც შენ გზღუდავს  და გაბრკოლებს, შენგანვე და შენნაირებისგან შედგება და შენს ხელშია ის ასეთად დარჩება თუ შეიცვლის განწყობას”.

1994 წელს საქართველო შეუერთდა გაეროს კონვენციას, “ქალის მიმართ ყველანაირი დისკრიმინაციის აღმოფხვრის შესახებ”. კონვენციის მონაწილე სახელმწიფოები იღებენ ყველა შესაბამის ზომას დასაქმების  სფეროში ქალის დისკრიმინაციის სალიკვიდაციოდ, რათა მამაკაცისა და ქალის თანასწორობის საფუძველზე უზრუნველყოფილ იქნას თანაბარი უფლებები. მაგალითად : შრომის უფლება, პროფესიის  ან სამუშაოს  თავისუფალი არჩევის, ყველა სამსახურებრივი შეღავათითა და პირობით სარგებლობის უფლება, ჯანმრთელობის დაცვისა და შრომის უსაფრთხო პირობების, მათ შორის შთამომავლობის და  განგრძობის ფუნქციის დაცვა. კომიტეტი მოუწოდებს სახელმწიფო მხარეს განაგრძოს ქალების ცნობიერების ამაღლება მათთვის კონვენციით მინიჭებული უფლებების შესახებ; ასევე წაახალისოს ქალები, რათა მათ დროულად აცნობონ სასამართლო უწყებებს სექსუალური და გენდერული დისკრიმინაციის ფაქტების შესახებ. კომიტეტი მოუწოდებს სახელმწიფოს  გააძლიეროს ძალისხმევა, რათა დაიმსხვრეს საზოგადოებასა და ოჯახში ქალებისა და კაცების როლსა და პასუხისმგებლობაზე არსებული სტერეოტიპები. გარდა ამისა, კომიტეტი სახელმწიფოს  მოუწოდებს  შეისწავლოს ნაადრევი  ქორწინებების რაოდენობა და  ამით გამოწვეული უარყოფითი გავლენა გოგონებზე, მათ ჯანმრთელობასა და განვითარებაზე.

კომიტეტის ყურადღების მიღმა არ დარჩენილა ბოლო დროის ტენდენცია ოჯახში ძალადობის ახალი ფორმის, ქალების მასიური მკვლელობის ფაქტებთან დაკავშირებით. CEDAW  მოუწოდებს ქართულ მხარეს მიიღოს ზომები, რათა მოხდეს ქმრების/პარტნიორების მიერ ქალთა მკვლელობებისა და ძალადობის სხვა ფორმების შემცირება. ასევე, ხელი შეუწყოს ქალთა მიმართ ძალადობის შემთხვევაში მათ მიერ ამ ფაქტის მხილებას, აამაღლოს მათი ცნობიერება  ამ ქმედებათა კრიმინალად კვალიფიკაციის შესახებ და უზრუნველყოს ქალთა მიმართ ძალადობის ეფექტური გამოძიება, ასევე უზრუნველყოს მათი წვდომა სახელმწიფო თავშესაფრებზე და თანამშრომლობა შესაბამის არასამთავრობო ორგანიზაციებთან.

ოჯახში ძალადობის ფაქტების საჯარო განხილვა მიუღებელია საზოგადოებისათვის. საზოგადოების უმრავლესობას აღიზიანებს, როცა ოჯახის საქმეები ღია განსჯის საგანი  ხდება. პატრიარქალური ცნობიერების პერიფერიებიდან ასეთი პრობლემების განხილვა მხოლოდ ოჯახში უნდა ხდებოდეს და იქვე გვარდებოდეს. ერთ-ერთი არხი, რომლითაც ძალადობა იკვებება, სწორედ ამგვარად  განწყობილი საზოგადოებაა, რომელიც აიძულებს ოჯახში ძალადობის მსხვერპლ ქალებს დამალონ თავიანთი პრობლემები, რაც ძალადობას უფრო შეუქცევადს ხდის. საზოგადოების მხრიდან გამოვლენილი ასეთი დამოკიდებულება ჩვენი საზოგადოების მენტალურ კარჩაკეტილობასა და იმ ადამიანურ კრიზისზე მიუთითებს, რომლითაც აღბეჭდილია ძალადობის მსხვერპლი ქალების მიმართ გამოთქმული შეფასებები. გაეროს მოსახლეობის ფონდის მიერ 2009 წელს საქართველოში ჩატარებული კვლევა, საზოგადოების სწორედ ასეთ დამოკიდებულებებს წარმოაჩენს. კვლევის მიხედვით, ქალთა 50’1 % ფიქრობს, რომ კარგი ცოლი ქმარს უნდა უჯერებდეს, იმ  შემთხვევაშიც კი, თუ არ ეთანხმება მას. ქალთა 34’1 % კი ქმრის მიერ ცოლის ცემას გარკვეულ შემთხვევებში ამართლებს. 44’9% ფიქრობს, რომ აუცილებელია, მამაკაცმა  ცოლს დაანახოს, თუ ვინ არის ოჯახის უფროსი.

ფემინისტი ია მერკვილაძე ქალთა მიმართ ძალადობის  ფენომენის განხილვისას შეუძლებლად მიიჩნევს  კულტურული შემადგენლისთვის გვერდის ავლას, რომლის კვლავწარმოებაში პატრიარქალური საზოგადოების მითებსა და სტერეოტიპებს მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავთ. :”სქესთა შორის განსხვავება, რომელიც ქალს მეორად როლს ანიჭებს მიუხედავად, ე.წ “დედის კულტისა” (და არა ქალის)  და ქალის ფერტილობა ანუ მისი “ბიოლოგიური დანიშნულება” სწორედ ის ნიადაგია, რომელზეც უხეში მასკულინობა აღმოცენდება, რადგან საუკუნეების განმავლობაში ქალისა და კაცის როლების დელეგირება, გნებავთ ზღაპრებში, ლიტერატურულ ძეგლებში, გნებავთ კინოინდუსტრიაში კაცს აწებებს ერთგვარ იარლიყებს, მათ შორის “ძლიერი კაცის” ხატებს, რომელიც ისეთ სექსისტურ კულტურაში, როგორიც ქართულია ძალიან ძნელად ექვემდებარება ტრანსფორმაციას. “ძლიერი კაცი” ნიშნავს – ფიზიკური და ეკონომიკური ძალის მქონეს, აგრესიულს, გადაწყვეტილების მიმღებს, “კაი მსმელსა და კაი დამრტყმელს”, “კაი დამღრიალებელს”,  ავტორიტარს, დამსჯელს, დამპყრობელს, მოძალადეს. “ნამდვილი ქალი” ნიშნავს უტყვს, უამბიციოს, სამზარეულოს “დედოფალს”, რომლის “მისია” ფიზიკური მომხიბვლელობა და კაცისთვის, ოჯახისთვის მაქსიმალური კომფორტის შექმნაა. თუმცაღა დააკვირდით, ბოლო ოცი წლის განმავლობაში როგორ შეიცვალა სოციოეკონომიკური, პოლიტიკური როლები. ქართველი ქალები აღარ არიან სახლში ქმრის ხელფასისა და “მარიფათის” მომლოდინე დიასახლისები, ისინი თავად მოიპოვებენ სარჩო–საბადებელს, გნებავთ ემიგრაციაში წასვლით, გნებავთ პროფესიული წინსვლით, გნებავთ ფინანსური დამოუკიდებლობის მისაღწევად გადადგმული თუნდაც სარისკო ნაბიჯებით; აი, კაცის ხატი, რომელიც მუდმივად “ტესტირების რეჟიმშია”, ცდილობს თავის “ჭეშმარიტ სტანდარტს” არ ჩამორჩეს და შესაბამისად, ე.წ. ჰეგემონიური მასკულინობის  სადავეებს ეპოტინება. ამიტომაცაა, რომ ამგვარ კულტურულ გარემოში ჰომოფობია ყვავის – რადგანაც “ჭეშმარიტი მართლმადიდებელი ქართველი კაცები” სხვა “არაჭეშმარიტ კაცებს”, ანუ “ქალაჩუნებს” “გაფემინურობას” არ პატიობენ. ისინი ფიქრობენ, რომ ამით ჩრდილი ადგება “ნამდვილ კაცობას” (შესაბამისად, მათაც), რაც თავისთავად ნიშნავს “არ ჰგავდე ქალს”. ანუ ანტიფემინურობა, გნებავთ ანტიფემინისტობა, კაცობის დამადასტურებელ უტყუარ ატრიბუტადაა დაქცეული. 

პატრიარქალურ, დომინაციურ კულტურულ თუ პოპკულტურულ გარემოში  (მაგალითად,  სექსისტური გასართობი შოუები, რომლებსაც მაღალი რეიტინგი აქვთ და რომლებსაც მოზარდები შეუზღუდავად უყურებენ) ბიჭები, კაცები თავად არიან  კონსტრუირებული ჩარჩოების მსხვერპლნი, რადგანაც მათ მათი იდენტობის შესაბამისი “ჭეშმარიტი კაცების” წინაშე ძლიერის როლი (რომელსაც ხელი არ აუკანკალდება) უნდა ითამაშონ, ხოლო ამ დადგმულ სპექტაკლში ქალი მათი ძალაუფლების პროეცირების ყველაზე ადვილი და ხელმისაწვდომი “სიბრტყეა”.

 ძალადობრივი კულტურა  იმთავითვე გამორიცხავს თანასწორობაზე ღია მსჯელობას, თანასწორობის დამკვიდრების არაფიქტიურ ნაბიჯებსა და ქმედებას, მათ შორის, ე.წ. უმცირესობების მიმართაც.  ქართულ სოციალურ გარემოში, მათ შორის სოციალურ ქსელებში ანდა მედია სივრცეში ვერ გაიგონებთ, ვერ წაიკითხავთ კაცის სიტყვებს:  “მე ფემინისტი ვარ”. ორმა–სამმა ცნობადმა სახემ ეს მხოლოდ მას მერე წარმოთქვა, რაც წელს ქმრებისა და ყოფილი ქმრების მიერ მოკლული ქალების რიცხვმა კატასტროფულ ნიშნულს მიაღწია. თუმცა მანამდე დიდად არ შეუწუხებიათ თავი არც სექსისტური გადაცემების კრიტიკით და, მით უმეტეს, არც ამ სფეროში სამოქალაქო აქტივიზმით. ამგვარ სიტუაციაში არსებობს საშიშროება, რომ ქალთა მიმართ ძალადობის დაგმობა მავანთათვის გახდეს უბრალოდ მომგებიანი ტრენდი და მეტი არაფერი, ხოლო ამ პრობლემის გადაჭრას საზოგადოება ყოველგვარი სიღრმისეული გაანალიზების, კულტურული კოდების გადახედვის გარეშე მიუდგეს და მთელი პასუხიმგებლობა სახელმწიფოს, სამართლადამცველებს გადააბაროს”, – ამბობს ია მერკვილაძე.

ოჯახში ძალადობა კომპლექსური პრობლემაა. მისი ერთ-ერთი გამომწვევი ფაქტორი კულტურული სტერეოტიპების ფესვებშია საძიებელი, სწორედ ამიტომ არის მნიშვნელოვანი საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება ქალთა ძალადობის წინააღმდეგ.

საფეხბურთო გეოგრაფია და კლიშეები

მიერ
admin
-
0

სამწუხაროდ, ჩვენი თაობის დიდი ნაწილი კლიშეებისა და წარმოსახვების ტყვეობაში გაიზარდა და რაც დღეს ერთი შეხედვით სასაცილოდ მოჩანს. იყო დრო, ეს ეჭვმიუტანელ ჭეშმარიტებად მიგვაჩნდა.

კლიშეები დღესაც ბლომადაა დალექილი ადამიანთა ტვინებში. მაგალითად საბჭოთა კავშირის ყოფილ რესპუბლიკებში კიდევ ბევრს ჰგონია, რომ ქართველებს აუცილებლად ულვაში აქვთ და ნიჭიერები და ზარმაცები არიან, რუსებს ჰოკეიში ბადალი არ ჰყავთ და უზბეკეთში ყველაზე კარგ ქაბაბს ამზადებენ. ასეთი ერთსახოვანი წარმოდგენები მსოფლიოს უამრავი ხალხის მიმართ არსებობს და ალბათ საინტერესო იქნება თუკი საფეხბურთო თვალსაზრისით ამ წარმოდგენებს გადავხედავთ. კლიშეები ასევე დამკვიდრებულია საფეხბურთო გეოგრაფიის კუთხითაც. და დღეს ფეხბურთის მოყვარული ბავშვები ამა თუ იმ ქვეყნებსა და ნაკრებებს ხშირად წინასწარ შექმნილი წარმოდგენებით განიხილავენ. მაგალითად:

არგენტინა – ქვეყანა, სადაც მარადონა თამაშობდა ფეხბურთს და სანამ მარადონა ხელმეორედ არ დაიბადება, მათ არაფერი ეშველებათ. მათ ნაკრებში სულ თეთრკანიანები თამაშობენ, რაც მოფაშისტო ტიპებს ძალიან მოსწონთ. არგენტინელები ევროპაში კარგად თამაშობენ, ნაკრებში კი ცუდად. საქართველოში არგენტინის ნაკრებს საკმაოდ ბევრი ახალგაზრდა გულშემატკივარი ჰყავს, თუმცა მათი უმრავლესობისთვის ამ გუნდზე საუბარი ”მესი ჯობია თუ მარადონათი” იწყება და მთავრდება.

ბრაზილია – აქ ფეხბურთის თამაში კი მაგრად იციან, მაგრამ პლაჟზე კოტრიალიც ძალიან უყვართ და ამიტომაა, რომ ხშირად უცნაური ანგარიშებით აგებენ. ბრაზილიელებს ბუნებისგან მომადლებული ტექნიკა აქვთ, მაგრამ ფიზიკური მომზადების მხრივ “ვერ ქაჩავენ”. ჩვენთან ყველა ამბობს, რომ პელე და გარინჩა საუკეთესონი იყვნენ, მაგრამ მათი თამაში გულშემატკივართა დიდ უმრავლესობას მცირე ასაკის გამო არასოდეს უნახავს.

გერმანია – გერმანიის ნაკრები არის “გერმანული მანქანა” რომელიც გამართულად მუშაობს (ამ ტერმინს მათგანაც კი გაიგონებთ, ვინც ფეხბურთში საერთოდ ვერ ერკვევა) თამაშობენ ცოტა ხისტად, დარბიან ბევრს და გერმანელებმა თუ მოინდომეს, 10 გოლს გაუტანენ, ვისაც უნდათ.

ესპანეთი – ესპანელებს დაბალი, მაგრამ მოძრავი ფეხბურთელები ჰყავთ და თავით თამაშს მოკლე პასები და ცენტრში სწრაფი გარღვევები ურჩევნიათ. ესპანელები ადრე წლების მანძილზე ვერაფერს იგებდნენ, მერე კი მიჯრით ყველაფერი მოიგეს. მიუხედავად იმისა, რომ მათმა ნაკრებმა ამდენ მწვერვალებს უწია, ესპანეთის მოსახლეობა მაინც ვერ გაერთიანდა.

ინგლისი – არავინ იცის რა უფრო რთულია, ტერორისტის სამოთხეში მოხვედრა თუ ინგლისის საფეხბურთო ნაკრების გაჩემპიონება? ინგლისელების სანაკრებო პრობლემები უკვე ინგლისშიც კი ქილიკის საგნადაა ქცეული და მოდით ჩვენ ნუ დავასხამთ ცეცხლზე ნავთს. საქართველოში ინგლისის ნაკრებს საკმაოდ ბევრი ახალგაზრდა ქომაგი ჰყავს. ეს ამ ქვეყნის კლუბების წარმატებების დამსახურება უფროა.

იტალია – ამ ქვეყანაში საუკეთესო მწვრთნელები არიან, რაც ყველამ იცის, მაგრამ ისინი საკუთრივ იტალიელების გარდა ყველას სძულს. ასევე არიან საუკეთესო მცველები და მეკარეები და ისინიც იტალიელების გარდა ყველას ეჯავრება. საერთოდ იტალიური ფეხბურთი ან ძალიან უყვართ, ან ძალიან სძულთ და ამის მიზეზები იტალიის ნაკრებისა და კლუბების წარსულ წარმატებებში უნდა ვეძებოთ. რთულია გულის ტკენის დავიწყება. ქართველებისათვის კი იტალიის ნაკრები ის გუნდია, სადაც ფრანჩესკო ტოტიმ “ორი ტყუილი პენალტი “აიკიდა”. ეს ის თემაა, რაზე საუბარიც ჩვენებურებს ძალიან უყვართ.

საფრანგეთი – საფრანგეთი ყოველთვის გამორჩეულად ლამაზ ფეხბურთს თამაშობდა, მაგრამ სანამ კეფაზე შემელოტებული არაბი ამ გუნდის სული და გული არ გახდა, მანამდე ვერ ეღირსათ მსოფლიოს ჩემპიონობა. ფრანგებს ყოველთვის კარგი გუნდი ჰყავთ, მაგრამ ხშირად უცნაურად ვარდებიან დიდი ტურნირებიდან. არგენტინის ქომაგებისა არ იყოს, საქართველოში საფრანგეთის ქომაგებიც ძირითადად ორ ადამიანზე – პლატინზე და ზიდანზე საუბრითა და მათი შეთანასწორებით შემოიფარგლებიან.

ჰოლანდია – ეს არის ყველაზე უიღბლო საფეხბურთო ნაკრები მთელ მსოფლიოში და ბავშვმაც კი იცის, რომ ჰოლანდიელები ფინალში მარცხის “დიდოსტატები” არიან. ამის მიუხედავად ნიდერლანდებს ყველგან მაინც ბევრი გულშემატკივარი ჰყავთ. საქართველოში ამბობენ, რომ კრუიფი ვან ბასტენზე მაგარი იყო, რუუდ გულიტმა კი რომ მოინდომოს, ახლაც მაგრად ითამაშებს ფეხბურთს.

საქართველო – საქართველოს საფეხბურთო ნაკრებზე ევროპაში რა წარმოდგენებია, ამის ზუსტად თქმა ძალიან გაგვიჭირდება. აი საქართველოში კი რას ფიქრობენ – ამის თქმა არ ღირს. ჰოდა ამიტომ უმჯობესია საერთოდ არაფერი ვთქვათ.

სულ სხვა “ვეფხისტყაოსანი”

მიერ
admin
-
0
დასვენებაზე ბიჭებს უჩხუბიათ. გაკვეთილზე ერთი თვალცრემლიანი დამხვდა, მაჯით სწრაფად იწმენდდა ცრემლებს და თავსაც დაბლა ხრიდა, არ შემამჩნიოსო… ვითომ ვერ შევნიშნე და გაკვეთილიც პატარა ლირიკული გადახვევით დაიწყო…

პედაგოგობა რომ ურთულესი პროფესიაა, ამაში, ალბათ, მხოლოდ პედაგოგები დამეთანხმებიან…

იყო პედაგოგი, ნიშნავს გახდე კონკრეტული საგნის მასწავლებელი, ბავშვთა ფსიქოლოგი, პედიატრი,  კარგი მსახიობი (იცოცხლეთ, ხანდახან თავი ერთი მსახიობის თეატრის სცენაზე მგონია), კარგი ჟურნალისტი, სტილისტი, იურისტი (რაც ჩვენ “საქმეები” გაგვიხსნია); არამარტო საკუთარი საგნის, არამედ სხვა საგნების კარგად მცოდნე – ბავშვებს ძალიან მოსწონთ და უხარიათ, როცა პედაგოგი ზოგად განათლებას ამჟღავნებს.  რატომღაც ჰგონიათ,  მასწავლებელმა მხოლოდ თავისი საგანი იცის. გაკვეთილზე ასეთი კომენტარიც მომისმენია – “თქვენ ეს საიდან იცით, მას”. 

პედაგოგი კარგი მინისტრი, პრეზიდენტი, მებაღე, ასტროლოგი, მყვინთავი და გნებავთ, კოსმონავტიც კი უნდა იყოს. პედაგოგიკაზე საუბარი  შორს წაგვიყვანს, ახლა კი სულ სხვა “ვეფხისტყაოსანზე'' მოგახსენებთ…

დაკვირვებული ვარ, რომ  პედაგოგს ყველაზე მეტად ერთი უმარტივესი ნაბიჯის გადადგმა  უჭირს. “ჭეშმარიტება სიმარტივეშიაო”- ხშირად ამ სიმარტივის მიგნება  ძნელდება. განსაკუთრებით, როცა საქმე ეხება “ვეფხისტყაოსანს”.
უდავოა, ყველას გვიყვარს, ყველანი ვაღმერთებთ და მის გენიალურობაზე ერთხმად ვთანხმდებით, მაგრამ,  როგორც კი საქმე კლასში მის ახსნაზე მიდგება – ყველა დაბნეული პირველკლასელები ვხდებით. 

განა იმიტომ, რომ ტექსტი არ ვიცით? იცოცხლეთ,  სულ ციტატებითა  და აფორიზმებით გავაჯერებთ ანალიზს… არც მეტაფორები გვაშინებს და არც ჰიპერბოლები, ვიღაცას რომ ეგონა, “უღმერთოდ ” არის დაწერილიო, ეს საიდუმლოც ამოვხსენით და სახარებისეულ პარადიგმებსაც მოვიშველიებთ, მაგრამ მე სულ სხვა სირთულეზე მოგახსენებთ – როგორ შევაყვაროთ მოსწავლეებს “ვეფხისტყაოსანი”? 

ყველამ კარგად ვიცით, რომ ეს გენიალური ქმნილება ხშირად ბავშვებს არ უყვართ. რისი ან ვისი ბრალია ეს? ჩვენ ხომ ფსიქოლოგიაში “კარგად განსწავლული” პედაგოგები ვართ, ვიცით პიაჟე, ვიგოცკი, მასლოუ, უზნაძე და ა. შ. რატომღა გვიკვირს მოსწავლის უარყოფითი დამოკიდებულება იმ პოემისადმი, რომელიც 1669 სტროფისგან (ერთ-ერთი გამოცემის მიხედვით) შედგება?

 როგორი მოქარგული ენითაც არ უნდა ავხსნათ, პოემა სქელტანიანი წიგნია, რომელიც ყველა “სიკეთესთან” ერთად კარგა გვარიანად გაუგებარი სიტყვებითაც დაუწერიათ… 

30 მოსწავლიდან 3-5 თუ გადაშლის დიდი სურვილით და მონდომებით. დაახლოებით 10 – იმიტომ, რომ აუცილებლად უნდა ისწავლოს, რადგან უმაღლესში ბარდება… დანარჩენი,  ისე დაბერდება,  თავიდან ბოლომდე ალბათ არასდროს  წაიკითხავს…

    ჩემს აქ არყოფნაში რამე მოხდა?- ვიკითხე სხვათა შორის. (აბა, მიზანმიმართულად თუ იკითხე და მიხვდნენ, რომ რაღაც იცი, ან ეჭვობ, მტრისას,  ოცდაათიივე მოსწავლე უტყვ სალ კლდედ გადაიქცევა. 

–  მტირალაა რა, მას, ქალივით ყველაფერზე ტირის, – ნერვებმა უმტყუნა ერთ-ერთ მოჩხუბარს და იმ სახელოთი ძლივს ცრემლებშემშრალებული ისევ ასლუკუნდა …

(“ქალივით ტირილზე” ყოველთვის ტარიელი მახსენდება).

 მერე რა, რომ ტირის, კაციც ადამიანია. ტარიელიც კი ტიროდა, – ვთქვი მშვიდად.

– ტარიელ მასწავლებელი, მას? – ( გვყავს  მართვის ასეთი პედაგოგი).

– არა შე, შტერო, “ვეფხისტყაონის” ტარიელი, – მუჯლუგუნი გაჰკრა უფრო განათლებულმა.

_ დიახ, ვეფხისტყაოსნის ტარიელი, –  და მოვუყევი, როგორ ტიროდა ტარიელი. ტირილამდე ჯერ დავუხასიათე,  მისი აღნაგობისა და მამაცობის შესახებ ვუამბე. მოსწავლე ვაფრინე უფროს კლასში, “ვეფხისტყაოსანი” ვითხოვეთ. ეპიზოდები წავიკითხეთ.”ხელთა ნაჭედი მათრახი იყო უმსხოსი მკლავისა”- ბიჭები მაჯაზე იკიდებდნენ ხელს… “ხშირად ესხა მარგალიტი ლაგამ-აბჯარ-უნაგირსა” გოგოებს თვალები გაუბრწყინდათ მსგავსი ძვირფასეულობის წარმოდგენაზე… გავარკვიეთ რამდენიმე მეტაფორაც… როსტევანის მონებიც დავხოცეთ, რა თქმა უნდა, ტარიელის მეშვეობით და ისე შევიჭერით სულ სხვა “ვეხისტყაოსანში”,  დაგვავიწყდა სად ვიყავით, ვინ ვიყავით და რა გვევალებოდა (იმ გაკვეთილზე ერთ-ერთი მწერლის ბიოგრაფია და ლექსი უნდა ამეხსნა).

… ზარის წკრიალმა გამოგვაფხიზლა.

– აუ კიდე წავიკითხოთ რა, მას… ნეტავ ის როგორია, ვის გამოც ტიროდა. 

– ო, თქვენ ის უნდა ნახოთ… – მეც ვეშმაკობ.

– გავაგრძელოთ რა, მას!

ვერ გავაგრძელეთ – მათ მათემატიკის გაკვეთილი ეწყებოდათ. მე სხვა კლასში მელოდებოდნენ, მაგრამ დავთქვით, რომ კვირაში ერთ გაკვეთილს  გამოვყოფდით და ვეფხისტყაოსანს წავიკითხავთ.
  ორშაბათია. 
– მას დღეს ვკითხულობთ ვეფხისტყაოსანს?
– არა, პარასკეობით, ლუკა.
– ეე, მე დღეს მეგონა.
ასე აღმოვაჩინეთ სულ სხვა “ვეფხისტყაოსანი”, კვირიდან კვირამდე რომ ელიან ჩემი მეექვსეკლასელები. 

არდადეგების შემდეგ, ერთი სული გვაქვს წავიკითხოთ უცხო მოყმის საოცარი ბრძოლა ხატაელებთან. თუმცა რატომ უცხო? ჩვენ ვიცით, რომ მას ტარიელი ჰქვია და ნესტან-დარეჯანი უყვარს. მშვენიერი სატრფო კი ქაჯებს დაუტყვევებიათ…

სანამ სიკვდილი გაუბრალოვდა

მიერ
admin
-
0
სანამ ქარი ჩადგა, იქ ვიდექი. მერე სიჩუმემ შემაშინა და წამოვედი. ირგვლივ ეგეთი სურათია – კი არ ჩადგეს, ეკრანზე რომ გაყინო ქარი და მხოლოდ შენთვის, სხვა ამინდი გამოიგონო. გაყინულ ქარში მიდიოდე, გაშეშებულ ქარში. ცაზე მშრალი ტუჩებივით დახეთქილი ღრუბლები. ლურჯი ნაპრალებით. თუმცა მაშინ ზევით არ ამიხედავს. ზეპირად ვიცოდი, ასე იქნებოდა. შეიძლება ამინდების დამახსოვრება -ადვილი საქმეა, თუ აკვირდები. სადაც ვიდექი სასაფლაო იყო. ბაბუაჩემის საფლავი. უსურათო, მოკრძალებული ქვით – როგორც 1995 წელს შეეფერება. 7 თებერვალი – მისი გარდაცვალების დღეა. ჩემი იქ დგომის დღე – 15 თებერვალი. მარტო მივედი. როცა მივდიოდი – ქარი ქროდა. სხვა არაფერი.

 

სიკვდილი უცნაური ამბავია. სიკვდილის გაგება და აღქმა. უფრო სწორედ გაუგებრობა და აღუქმელობა. ან როგორც გნებავთ.

„ჩემო ციცინათელა, რად მიჰფრენ ნელა–ნელა”…

ნელიე მღეროდა ხოლმე. ბოლომდე არ იცოდა, ფრაგმენტულად ახსოვდა. ის დროა, გულზე პირველად რაღაც რომ გაწვება ხოლმე, თითქოს უმიზეზოდ და, აი, მერე, აბამ და აბამ მიზეზებს – რომ სახეზე რაღაც უცნაურმა გამონაყარმა დაიდო ბინა და ცუდად უნდა იყო, რომ ჯინსის შარვალი შენმა კლასელმა უკვე ხუთი გამოიცვალა და შენ ერთი არ გქონია, და ბაკურიანის სურათები განახეს მეზობლებმა და იქ ალბათ ვერასდროს წახვალ დასასვენებლად, და ცუდად ხარ, და ნეტავ იმ გოგოს თუ შეუყვარდები, და ნეტავ მათემატიკა არ არსებობდეს, და დეპრესიაც ეგ არის. ოღონდ ვფიცავ, თავიდან უმიზეზოდ იწყება. დამეჯერება, 7-8 წლის მერე ვაკვირდები ამ შფოთვებს დილდილობით. იმატებს და იმატებს. ნელიე კიდევ მღეროდა… და ბაბუაჩემი ამოვიდა – ომი დეიწყო გოთვერანმა არძინბამო.

მანამდე სხვა სიკვდილები იყო. პირველად რაც მახსოვს, ბებიაჩემმა თქვა, საწყალი ფირუზიე გადაბრუნდა და მოკვდაო. ფირუზიე იყო ოდნავ მომწვანო, როცა კუბოში იწვა. მე ვფიქრობდი, სიკვდილი ასეთი რამაა – აუცილებლად უნდა გადაბრუნდე-მეთქი, და სულ გულაღმა ვწვებოდი, რადგან მითხრეს. მკვდრის უკან მობრუნება აღარ იქნებოდა. მერე გადავეჩვიე. ეგრე გადაეჩვია ალბათ თავის დროზე ფირუზიეც. და ყველა.

სიკვდილი ნიშნავდა ჭირიან ქათმებსაც წვიმიან დღეებში, ეზოში გუბეებთან რომ ისხდნენ მობუზულები და თვალდახუჭულები. ამაზე საშინელი სცენა მე იშვიათად მინახავს.

მერე მამიდაჩემი გარდაიცვალა. მისი საფლავის ქვისთვის ვახლდი მამაჩემს. ზუსტად ორ თვეში ჩემმა მეზობელმა, კარგმა კაცმა, ზედ ქორწილის დილით მოიკლა თავი. მართლა არნახული ამბავია. ვახტულია ერქვა. საცოლე სხვა რაიონიდან მოდიოდა თეთრი კაბით და ეგრეც მოვიდა. ამაზრზენი კინოკადრი იყო. ქორწილის სუფრა ქელეხად იქცა და მერე ახალი ომი დაიწყო. სამოქალაქო ამბები. დაყაჩაღებები. ხალხს შუქის მოსვლის ეშინოდა, უთოები გადაყარეს. დედაჩემს ქურქი ჰქონდა მოძვირფასო და უკუღმა იცვამდა, რომ არ წაერთმია ვინმეს ქუჩაში. მძიმე დრო. მაგრამ ბავშვობისას ამ ამბებს რაღაც უცნაურად აღიქვამ. ემოციურად, მაგრამ არამძიმედ.

ჩვენ ომობანას ვთამაშობდით, ისინი ომობდნენ. ჩემი დეიდაშვილი, დათო, ნასროლ ტყვიებს პოულობდა და შინ მოჰქონდა. მეორე დეიდაშვილი, თეონა – „დაჭრილებს გვმკურნალობდა”. ომობანას მერე გავიხსენებ. სიკვდილი კი ჩვეულებრივი ამბავი გახდა. სიცოცხლეზე უფრო ახლობელი.

ჩემი თაობა ცუდად დაეჩვია ამ საშინელ ამბავს. თითქოს თვალი წაუხუჭა. ჩვენი მამები და ბიძები და უფროსი ბიძაშვილები მოულოდნელ საფლავებად იქცნენ და მერე უკვე მოსალოდნელ ჩვეულებრიობად. სახიფათოდ გავგრილდით. თუ გავნელთბილდით. ვიღაცისთვის შეიძლება ეს უმჯობესიც იყო. ტკივილის გადატანის ამბავში. ცრემლის არიდების ამბავში. და ვერც გაამტყუნებ. მაგრამ მე ვერ გირჩევთ. არა როგორც ხელოვანი, რომელიც მანერული ან თუნდაც გულწრფელი ტანჯვისკენ მოგიწოდებთ. არა. უბრალოდ, ასე მგონია, სიკვდილის სისასტიკის შეუცნობლობით, სიცოცხლეს გავაუფასურებთ. მე სიცოცხლის მხარეს ვარ.

ნესტან ნენე კვინიკაძე – განათლება როგორც რეფლექსი

მიერ
admin
-
0
ნესტან ნენე კვინიკაძე გადაცემა „სხვა შუადღის” პროდიუსერი, მწერალი და კინომცოდნეა. წლების განმავლობაში იყო ჟურნალ „ფოკუსის” მთავარი რედაქტორი, კოორდინაციას უწევდა სხვადასხვა ბეჭდურ პროდუქტს. გამოირჩევა კრეატიულობით, ენერგიულობით, მაღალი სამოქალაქო აქტივობით, რეალური დროის მოთხოვნების ადეკვატური აღქმით. მიუხედავად იმისა, რომ არასოდეს უოცნებია მასწავლებლობაზე, ბოლო ხანს ბევრს ფიქრობს ქართული საგანმანათლებლო სისტემის მართებულობაზე, რომელსაც უახლოეს მომავალში მისი სამი ვაჟიშვილიც უნდა მოერგოს.
თქვენი მოწაფეობის წლები ოთხმოცდაათიანების ქარტეხილებს დაემთხვა. როგორ მოახერხეთ ისეთი განათლების მიღება, რომელმაც მომავლის მყარი ბაზისი შეგიქმნათ?

ჩემს დროს სასურველი იყო, ბავშვს უბნის სკოლაში ესწავლა. გამონაკლისი არც მე ვყოფილვარ. სახლთან ყველაზე ახლოს 53-ე სკოლა იყო, ამიტომ მშობლებმა იქ შემიყვანეს. მანამდე ერთი წელი მჟავანაძის ბაღთან არსებულ გახანგრძლივებული ტიპის პირველ კლასში ვსწავლობდი. ასეთი გახანგრძლივებულები, სადაც ბაღისა და სკოლის სისტემაა შემიქსული, მოხერხებული და დღესაც პოპულარულია. მისი ყველაზე დიდი პლუსი ის არის, რომ ბავშვი სტრესისგანაა დაცული, პირდაპირ არ ეჯახება დიდი სკოლის უცხო გარემოს.

კარგად მახსოვს ჩვენი სკოლის ეზოში დამწვარი პიონერული ყელსახვევების სუნი, რაც იმას ნიშნავდა, რომ 9 აპრილის ტალღამ ჩვენამდეც მოაღწია. პროტესტს ჩემებურად გამოვხატავდი – მეცვა ის, რაც მინდოდა და ვიკეთებდი საყურეს. არც მასწავლებლები გვიწევდნენ წინააღმდეგობას. თუმცა, ძვირად დამჯდარი თავისუფლებისა და სილაღის განცდის შემდეგ, საქართველოს თანამედროვე ისტორიაში დაღმავალი ხაზიც დაიწყო და ეს ყველაზე თვალსაჩინოდ სკოლებზე აისახა – გაითიშა ცენტრალური გათბობა და მასთან ერთად მოიშალა სწავლების სისტემაც. კონტროლდაკარგულმა სივრცემ თავხედობის საშუალებაც მოგვცა: გაკვეთილზე შეუსვლელობის, მეცადინეობის მიშვების, ხშირი გაცდენის… ამ პერიოდს ომიც ახლდა და ხშირად შინიდან არც კი გვიშვებდნენ.

იმხანად დაუწერელი კანონი იყო უმაღლესისთვის რეპეტიტორებთან მომზადება. ამისთვის მეტი დრო რომ მქონოდა, სპორტულ სკოლაში გადამიყვანეს. იქ მოსწავლეებისგან აქტიურ დასწრებას არავინ ითხოვდა. ჩვენს მშობლებსაც არაფრის ფული არ ჰქონდათ, მაგრამ რეპეტიტორებისთვის საჭირო თანხას სადაღაც მაინც შოულობდნენ… პირველივე წელს თეატრალურში, კინოჟურნალისტიკის ფაკულტეტზე ჩავაბარე, თუმცა დამთავრების შემდეგ კინომცოდნის დიპლომი მომცეს – მისი გაცემის პროცესი ისე გაჭიანურდა ხან ფურცლების უქონლობისა და ხან სხვა მიზეზების გამო, რომ ამასობაში თეატრალურ ინსტიტუტს ჩამოერთვა უფლება, გაეცა დიპლომი ნებისმიერ სპეციალობაში, რომელშიც სიტყვა „ჟურნალისტიკა” ერია.
როგორი იყო პირველი დამრიგებელი და, საზოგადოდ, იგრძნობოდა თუ არა საბჭოთა სკოლებში მასწავლებლის ავტორიტეტით გამოწვეული ძალადობა?

ჩემი პირველი დამრიგებელი ლუიზა ქარჩავა გახლდათ, საოცრად შემოქმედებითი და ამ მხრივ დასაფასებელი ადამიანი. ერთხელ რამდენიმე ბავშვი შეარჩია და სკოლის კედლები მოახატვინა. ყოველ წელიწადს დგამდა კონცერტებს, სპექტაკლებს, გვაწერინებდა დღიურებს, გვახატვინებდა წიგნების ილუსტრაციებს… ფანატიკურად გვიყვარდა, თუმცა მახსოვს ეპიზოდიც, როდესაც სისასტიკე გამოიჩინა – ერთხელ ჩემ გვერდით მჯდომი მეგობარი თამამად შეეპასუხა და მასწავლებელი მთელი კლასის თვალწინ ქვედაკაბის გახდით დაემუქრა. მუქარა არ აუსრულებია, მაგრამ ეს ამბავი სამუდამოდ ჩაიბეჭდა ჩვენს მეხსიერებაში… უფროს კლასებში ჩვენი დამრიგებელი მაია თავაძე გახდა. ახალგაზრდა ქალი იყო, გათხოვდა და ქორწილში მთელი კლასი დაგვპატიჟა. ამ არაფორმალურმა სიტუაციამ ძალიან დაგვამეგობრა და შთამბეჭდავი ემოციებით დაგვტვირთა.
რაც შეეხება სკოლაში ძალადობას, განსაკუთრებული არაფერი მაგონდება, გარდა იმისა, რომ ჩემი თანაკლასელი სკოლიდან გააგდეს. ალბათ, რთული მოზარდი იყო, მაგრამ, ჩემი, აზრით, მასწავლებლებს მეტი მოთმინება და ძალისხმევა უნდა გამოეჩინათ. დღეს ასეთ შემთხვევას ჰიპერაქტიურობის ცნებას მოვარგებდით. ამ გადასახედიდან, შესაძლოა, ჩემს კლასში აუტისტებიც იყვნენ, მაგრამ იმ პერიოდში ყველა ერთ ქვაბში იხარშებოდა და „ძნელად აღსაზრდელები” ერქვათ. 
გაიხსენეთ რომელიმე კოლორიტული მასწავლებელი. 

ერთი მათგანი იყო მათემატიკის მასწავლებელი კოტე ჯაფარიძე. სწავლის დღე რომელიმე რელიგიურ დღესასწაულს თუ დაემთხვეოდა, მათემატიკის გაკვეთილი კლასიკურ ჩარჩოებს სცდებოდა და ჩვენი მასწავლებელი 40 წუთის განმავლობაში გატაცებით გვესაუბრებოდა რელიგიაზე. ხშირად ბავშვები სარგებლობდნენ კოტე მასწავლებლის გატაცებით, გაკვეთილზე საგანგებოდ ისროდნენ რეპლიკებს, რათა მასწავლებელი რელიგიის თემაზე გადართულიყო. 
იყო თუ არა სკოლა ადგილი, სადაც ხალისით მიდიოდით? 
ამას ხალისს ვერ დავარქმევდი. კარგი იქნებოდა, სკოლა უფრო ხალისიანი ყოფილიყო, გაკვეთილზე გაძახებას არ გამოეწვია გულის აჩქარება, არ გვქონოდა შეფასების დამთრგუნველი კოეფიციენტი.
სკოლის მიმართ ყოველთვის პასუხისმგებლობიანი დამოკიდებულება მქონდა. ვიცოდი, რომ სწავლა სავალდებულო იყო და ვმეცადინეობდი, მაგრამ ისეთ სახლში ვცხოვრობდი, ისეთ დღესასწაულებს გვიწყობდნენ ჩვენი მშობლები, რომ სკოლის გარემო ვერასოდეს აჯობებდა. ჩვენს  ოთხსართულიან სახლში უამრავი ბავშვი იყო. ოჯახისა და დიდი სამეზობლო-სამეგობროს წყალობით ყველაფერს ვიყავით ნაზიარები. წარმოიდგინეთ, ჩემი მეზობელი იყო პირველი ჩელისტი თამარა გაბარაშვილი, იქვე ლამარა ჭყონია რეპეტიციობდა, მეორე სართულიდან კი ირაკლი კირცხალია თანამედროვე ვიდეოთი გვამარაგებდა… იმას, რაც სკოლაში დამატებითი საგნების სახით უნდა აგვეთვისებინა, სახლში ვიღებდით. 
რა კრიტერიუმებით შეარჩევთ სკოლას პირველკლასელი შვილისთვის?

იდეალური სკოლა ალბათ არ არსებობს. ამერიკელები პარალელს ავლებენ სკოლის შერჩევასა და სახლის შერჩევას შორის. სკოლაც სახლივითაა, სადაც დიდხანს უნდა იცხოვრო და როგორი კარგიც არ უნდა იყოს, ყოველთვის შეიძლება დაუწუნო რაღაც: ფანჯარა, რომელიც სხვა მხარეს გადის ან კიბე, რომელსაც მზე კარგად არ ეცემა. 
სკოლის არჩევისას უმთავრესად იმით ვხელმძღვანელობ, რას შეველევი. ვთქვათ, სკოლის აუზს, რადგან ჩემთვის უფრო მნიშვნელოვანია გარემო, სადაც ბავშვი ბავშვად დარჩება, მასწავლებელი გააკონტროლებს მოსწავლეთა შორის ჯანსაღ ურთიერთობებს, ბავშვები ერთმანეთს არ დასცინებენ და არ შეურაცხყოფენ. ჩემი მეგობრის შვილები ძვირად ღირებულ სკოლებში დადიან, მაგრამ დაცინვის გამო თუ სხვა მიზეზით დროდადრო ისეთ სტრესს იღებენ, რომ ფსიქოლოგის დახმარება სჭირდებათ.

თავად მასწავლებელი ვერ ვიქნებოდი. ურთულესი პროფესიაა, დიდ ენერგიას მოითხოვს. სამი შვილი მყავს და ვიცი, რამხელა პასუხისმგებლობაცაა ბავშვებთან ურთიერთობა. თანაც, ჩვენი განათლების სისტემა თავიდან არის ასაწყობი. მასწავლებელსაც ჯერ არ გააჩნია შესაბამისი სტატუსი.
სწავლების როგორი სისტემაა თქვენთვის მისაღები? 
ბედმა გამიღიმა და ყოველწლიურად ჩავდივარ გერმანიაში. ამ ქვეყანაში პირველიდან მეოთხე კლასამდე სწავლის მიმართ საკმაოდ ლიოალური მიდგომაა, ბავშვები ბევრ რამეს თამაშ-თამაშით სწავლობენ. ეს ძალიან მომწონს. პირველკლასელი, რომელიც ახლახან გამოვიდა სათამაშო მოედნიდან, სტრესული შეჯიბრის ატმოსფეროში არ უნდა ჩააგდო.

ერთხელ ბერლინში პარკში ვიჯექი. დავინახე მასწავლებელი, რომელმაც 3-4 წლის ბავშვები სასეირნოდ გამოიყვანა. ვიდრე მასწავლებელი პატარებს მეთვალყურეობდა, ჩემ გვერდით, სკამზე, აკინძული სახელმძღვანელო დადო. ძალიან დავინტერესდი, ვერ მოვითმინე და ჩავიხედე. აღმოჩნდა, რომ ამ ეტაპზე მასწავლებელი ბავშვებს საგზაო მოძრაობის წესებს ასწავლიდა. ფურცლებზე შუქნიშნები, ველოსიპედები, გზები ეხატა. ბავშვებს ამას სულ მცირე ასაკიდან ასწავლიან, მერე კი ისინი ისეთ ადამიანებად იზრდებიან, როგორიც ქართველებს გვხიბლავს. და ეს – მიუხედავად იმისა, რომ ნახევარი საუკუნის წინ გერმანია სულ სხვა რეალობაში ცხოვრობდა, სულ სხვა სისასტიკით აავსო ისტორიის ფურცლები. იმის თქმა მინდა, რომ მათთვის განათლებითა და კანონმორჩილებით იწყება ყველაფერი, მათთვის ეს ბუნებრივია, რეფლექსია.

მაგალითად გერმანიაში მშობელს ბავშვი აუზზე რომ დაჰყავს, 2,5 ევროს იხდის. ეს არის თანხა, რომელიც თითოეული ბავშვისთვის გაზსა თუ ელექტროენერგიაში იხარჯება. საქართველოში აუზი ფუფუნებაა. გერმანიასა და საქართველოს არ ვადარებ, მაგრამ თუ მაგალითად მოვიყვანთ კერძო სკოლების ბუმს და საკმაოდ სოლიდურ გადასახადებს, მაშინ უნდა გვქონდეს ამბიცია, მეტი მოვითხოვოთ. ეს ალბათ მშობლებზეა დამოკიდებული, მათთვის სკოლის ღირებულებები გამოკვეთილი უნდა იყოს. 

სწავლება უფრო ხარისხიანი რომ გახდეს, რას შეცვლიდით? 

სკოლაში მეტად უნდა დაინერგოს სამოქალაქო კულტურა. ჩვენს ყოველდღიურ თოქშოუში შემოსული სატელეფონო ზარებიდან გამომდინარე, კარგად ვიცნობ ამ ქვეყნის კონტექსტს. მერწმუნეთ, სიტუაცია მძიმეა. სამწუხაროდ, ადამიანები ნაკლებად ზრუნავენ საკუთარ ეზოსთან ტერიტორიის დასუფთავებაზე, რადგან არ ესმით, რომ ეს მთელ ქალაქზე აისახება. 

ჩვენ არადეკვატურები ვართ ნაციონალურ ემოციებთან, პატრიოტიზმის გაგებასა და ქართულ ლიტერატურასთან მიმართებით. ვაჟა-ფშაველა საზეპიროებით არ უნდა იწყებოდეს და მთავრდებოდეს, თუნდაც იმიტომ, რომ კოსმოსთან გვაქვს საქმე. 

მე მაინც ადვილი მგონია, მოიკითხო მსოფლიოში უკვე არსებული წარმატებული მოდელები, შემდეგ იშრომო მათი ადაპტირებისთვის და თუ ეს ვერ მოახერხე, გაიხსენო, რომ შენ გარშემოც ცხოვრობენ საინტერესო ადამიანები, შეკრიბო ისინი და რჩევა ჰკითხო.

ემპათიის მოკრძალებული ხიბლი

მიერ
admin
-
0

ტერმინი „ემპათია” (empathy) ფსიქოლოგმა ედვარდ ტეტჩენერმა 1909 წელს შესთავაზა ინგლისურ ენას გერმანული Einfühlung-ის სანაცვლოდ, რომელსაც ესთეტიკურ გამოცდილებასთან მიმართებით იყენებდნენ. მაგალითად, ეს ცნება შეესაბამებოდა მსახიობს, რომელიც საკუთარივით განიცდიდა თავისი პერსონაჟის განცდებს ან მაყურებელს, რომელიც მთელი არსებით იყო ჩართული იმაში, რასაც უყურებდა, ნახატი იქნებოდა ეს თუ თეატრალური წარმოდგენა. ემპათია არის უნარი, წარმოიდგინო თავი სხვის ადგილას, გაიგო მისი გრძნობები, სურვილები, ქმედებები. როცა ვინმეს თანავუგრძნობთ, ვცდილობთ მივხვდეთ, რას გრძნობს ის ამა თუ იმ მომენტში ან წარმოვიდგინოთ, თავად რას ვიგრძნობდით, როგორ მოვიქცეოდით მის ადგილას.

იმისთვის, რომ გავუგოთ და მხარი დავუჭიროთ სხვა ადამიანს, მნიშვნელოვანია, შეგვეძლოს ჩვენივე გრძნობებისთვის სახელების დარქმევა და საკუთარი ემოციების მართვა. ახალშობილები სხვა ბავშვის ტირილის პასუხად თავადაც იწყებენ ტირილს. შესაძლოა, ეს ემპათიის პრიმიტიული რეაქცია იყოს (Dondi, Simion & Caltran, 1999). დაახლოებით ორი წლისთვის ბავშვები იწყებენ იმის გაგებას, რომ ადამიანები ერთმანეთისგან განსხვავდებიან გონებით, სურვილებით, ემოციების გამოხატვით; მათ უკვე შეუძლიათ, თანაუგრძნონ სხვის მწუხარებას და ხანდახან მის შემსუბუქებასაც კი ცდილობენ. მაგალითად, ჩაეხუტებიან ან ტკბილეულს უნაწილებენ მტირალ დედას. ამ დროს უფროსებს შეუძლიათ, დაეხმარონ მათ სხვისი განცდების აღწერით: „ნახე, ნინო მოწყენილია, იმიტომ რომ ბურთი დაკარგა”. ეს ბავშვებს საკუთარი და სხვისი განცდების გაცნობიერებაში შეუწყობს ხელს.

მეტყველების განვითარებასთან ერთად ბავშვები უფრო და უფრო მეტად ცდილობენ სხვის დამშვიდებას სიტყვებით, რაც ემპათიურობის უფრო მაღალ დონეზე მიგვანიშნებს. რამდენიმე წლის წინ სოციალურ ქსელს მოედო 4 წლის ბავშვის ამბავი. მან დაინახა, რომ მეზობელი, რომელსაც მეუღლე გარდაეცვალა, ტიროდა, შევიდა მის ეზოში და კალთაში ჩაუჯდა, მერე კი თავისი საქციელი ასე ახსნა: „მე მას ტირილში მივეხმარე”. ადრეული სასკოლო ასაკის განმავლობაში ემპათია იზრდება, რადგან ბავშვებს ესმით სულ უფრო მეტი ემოცია და სულ უფრო მეტ ფაქტორს ითვალისწინებენ სხვათა გრძნობების შეფასებისას. ამავე დროს, თანაგანცდა უნდა იყოს ბუნებრივი, სპონტანური და გულწრფელი. მაგალითად, თუ მასწავლებელი სთხოვს ბავშვს, დაეხმაროს მტირალ თანატოლს დანგრეული კუბებისგან კოშკის აშენებაში, ყურადღება უნდა გაამახვილოს დახმარების საჭიროებაზე: „გიორგი ტირის, რადგან კოშკი დაენგრა. მოდი, ხელახლა აშენებაში დავეხმაროთ”. გვიანდელი ბავშვობისა და სიყმაწვილის პერიოდში ბავშვები წუხილს გამოხატავენ ადამიანის არა მხოლოდ მოცემულ მომენტში ცუდად ყოფნის, არამედ მისი ყოველდღიური ცხოვრების გამოც. მაგალითად, ამ ასაკში მათ შესაძლოა მოაფიქრდეთ, საკვები გაუგზავნონ თანატოლებს, რომლებსაც დახმარება სჭირდებათ. არსებობს მოსაზრება, რომ ბავშვი, რომელიც შინაურ ცხოველს უვლის, უფრო ემპათიურია.

ბავშვები, რომლებიც კარგად აკონტროლებენ ემოციებს, უმეტესად ცდილობენ მათ დახმარებასა და დამშვიდებას, ვისაც უსიამოვნება შეემთხვა, ემოციის ცუდი რეგულაციის მქონე ბავშვები კი ნაკლებ თანაგრძნობასა და პროსოციალურ ქცევას ამჟღავნებენ. მშობლებისადმი თბილი დამოკიდებულება ხელს უწყობს ემოციურ გამოხატვას, ამიტომ ასეთ გარემოში გაზრდილი ბავშვები უფრო ემპათიურები არიან და ეს ზრდასრულ ასაკშიც მიჰყვებათ. სხვისი გრძნობების გაგებასთან ერთად მშობლებს შეუძლიათ აუხსნან შვილებს სიკეთის მნიშვნელობა და ასწავლონ თანაგრძნობის გამოხატვა საქველმოქმედო და საზოგადოებრივი საქმიანობის მეშვეობით. ზედმეტად მკაცრი აღზრდა ხელს უშლის ადრეულ ასაკში ემპათიისა და სიმპათიის ჩამოყალიბებას. ერთ-ერთი გამოკვლევის დროს მკვლევარები აკვირდებოდნენ ახალფეხადგმულ ბავშვებს, რომლებსაც უხეშად ეპყრობოდნენ. ეს ბავშვები მოწყენილი და სევდიანი მეგობრების მიმართ ნაკლებ თანაგრძნობას გამოხატავდნენ, ვიდრე ნორმალურ პირობებში გაზრდილი მათი თანატოლები. პირიქით, მათი რეაქცია შიში, ბრაზი და ფიზიკური შეტევა იყო (Klimes-Dougan & Kistner, 1990). ბავშვების რეაქცია მათივე მშობლების ქცევას ჰგავდა, რომლებსაც, თავის მხრივ, არ აინტერესებდათ სხვისი გასაჭირი („ვფიქრობ, თანაგანცდის უნარი ყველას გვაქვს; შესაძლოა, არ გვყოფნიდეს სიმამაცე მის გამოსახატავად”, – მაია ანჯელოუ).

ემპათია ემოციური ინტელექტის ერთ-ერთი ძირითადი უნარია. ადამიანები, რომლებმაც იციან, როგორ დააკვირდნენ, მოუსმინონ და გაიგონ საკუთარი და სხვისი ემოციები, წარმატებას აღწევენ. დანიელ გოლმანი ამბობს: „თუ თქვენი ემოციური უნარები არ გემორჩილებათ, არ გაგაჩნიათ თვითშეგნება, არ შეგიძლიათ საკუთარი დისტრესული ემოციების მართვა, ემპათიის გამოხატვა და ეფექტური ურთიერთობა, მნიშვნელობა აღარ აქვს, რამდენად ჭკვიანი ხართ – შორს ვერ წახვალთ”.

როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს, გახდნენ უფრო ემპათიურები?

◦ მიეცით ემპათიის მაგალითი. საჭიროა, ბავშვებისთვის ემპათიის მაგალითად მშობლები, მასწავლებლები და გარშემო მყოფი ადამიანები იქცნენ, ამისთვის კი საჭიროა, ისინი თავად იყონ ემპათიურები. როდესაც ბავშვს დახმარება სჭირდება, მოერიდეთ გაცვეთილ და არაფრისმთქმელ სიტყვებს, მაგალითად, ასეთს: „ყველაფერი კარგად იქნება”. ნაცვლად ამისა, მიეცით ემპათიურობის მაგალითი და დაწვრილებით გამოჰკითხეთ მისი განცდებისა და სურვილების შესახებ.

◦ დაეხმარეთ ადამიანის ემოციების უსიტყვოდ ამოცნობაში. გამოიყენეთ გამომხატველობითი ფოტოები, ნახატები და ნახატებიანი წიგნები, რათა არავერბალური ენის გაგებაში ავარჯიშოთ. უთხარით, რომ არ არსებობს სწორი და არასწორი პასუხები. ეს მათ გამოხატვისა და აზრის თავისუფლების განცდას გაუჩენს.

◦ დაარქვით ემოციებს სახელები. ხმამაღლა გამოხატეთ თქვენი განცდები. გამოიყენეთ ემოციის გამომხატველი სიტყვები ნანახი ან წაკითხული ამბის მოყოლისას.

◦ გამოიცანით ემოციები. ჰკითხეთ ბავშვებს, რას გრძნობენ ზღაპრის გმირები ამა თუ იმ მომენტში, მაგალითად, წითელქუდა მგელთან შეხვედრისას. აახსნევინეთ, რატომ ჰგონია ასე.

◦ მათთან ერთად გაითამაშეთ დამხმარის როლი. მოიფიქრეთ ისტორია, სადაც გმირს თქვენი დახმარება სჭირდება. ეს ბავშვებს ალტერნატივის მოძიებისკენ უბიძგებს.

◦ დაუჭირეთ მხარი. წაახალისეთ, როცა ერთმანეთს ეხმარებიან. კონფლიქტის შემთხვევაში ალაპარაკეთ საკუთარი გრძნობების შესახებ და შესთავაზეთ გამოიცნონ, რას განიცდის მოწინააღმდეგე, როგორ იმოქმედა მასზე მათმა სიტყვებმა ან საქციელმა.

მოდი, სელფი გადავიღოთ…

მიერ
admin
-
0
გავა დრო და ვიტყვით – იცით, რა დროში ვცხოვრობდით? 

ეს ის დრო იყო, როცა დღეში ერთი სელფის გადაღება სასიცოცხლო აუცილებლობას წარმოადგენდა. გადაღება ყველგან შეიძლებოდა, ხმელეთსა და ცაში, წყალსა და მის ქვევით. კამერა ან პირდაპირ  სახისთვის უნდა დაგემიზნებინა ან საამისოდ მაღაზიის ვიტრინა ან  სარკე გამოგეყენებინა. სარკის გამოყენება ნებისმიერ ადგილას იყო შესაძლებელი.  გამომეტყველებას რაც შეეხება, პირობითად სამ ჯგუფად იყოფოდა: სერიოზული ან სევდიანი, მომღიმარი და, ე.წ. „ტუჩებგაბანტული” სახით. მე ამ  ბოლო ჯგუფის სურათების თვალიერება  ყველაზე მეტად მომწონდა, კაცია და გუნება. თითო გაბანტული სურათი სოციალური ქსელის  ყოველ მესამე გვერდზე იდო.

არა, სელფის საწინააღმდეგო სტატიას კი არ ვწერ. პირიქით, გადაიღეთ ყველგან და ყოველთვის. მე ფოტოსურათის ისტორია მინდა დავწერო, თან ისე, რომ რამენაირად ქიმიას დაუკავშირო.

1839 წელს  ვინმე რობერტ კორნელიუსს პირველი სელფი გადაუღია. 

ბერძნულიდან თუ ვთარგმნით, ფოტოგრაფირება სინათლით ხატვას ნიშნავს. ეს ხატვა კი ერთი ქიმიური ელემენტის, ვერცხლის მეშვეობითაა შესაძლებელი. 

პირველი ფოტო 1826  წელს ფრანგმა ჟოზეფ ნიეპსმა გადაიღო. გამოსახულება  სპეციალური  კამერით,  ასფალტით დაფენილ თხელ ფენაზე გამოსახა. სინათლის მოქმედებით ასფალტი გამყარდა. ის ნაწილები კი, სადაც სინათლე არ მოხვდა, ლავანდის ზეთით დამუშავდა. პროცესი რვა საათის განმავლობაში მიმდინარეობდა.  სურათი ასახავდა ხედს, რომელიც ავტორის სახელოსნოდან იშლებოდა. თუმცა,  მთლად ფოტოსურათსაც ვერ დაარქმევდი, რადგან ვერცხლის გამოყენების გარეშე იყო შესრულებული. 

ფოტოპორტრეტის მისაღებად, ან როგორც მაშინ უწოდებდნენ, დაგეროტიპის მისაღებად კამერის წინ, 10, 20 ან სულაც ზოგჯერ შეიძლება 40 წუთი გაუნძრევლად უნდა მჯდარიყავი.  მოგვიანებით პორტრეტის გადასაღები დრო შემცირდა, თუმცა ფოტოგრაფები კლიენტებს დაახლოებით  ისეთი შეძახილებით ამხნევებდნენ, როგორც კინოფილმ „საბუდარელი ჭაბუკის” ერთი ქუთაისელი  ფოტოოსტატი:

–ასე გაშეშდი,  თვალები ძმაო, თვალებიც დააპაჭუნე, ჰო, კარგია. აბა, არ გაინძრე, გაქვავდი! თავისუფალი ხარ.
 პირველად ვერცხლი ინგლისელმა ტალბოტმა და ფრანგმა დაგერმა გამოიყენეს.  ამ მეთოდით ფოტოს დამზადებას წუთები სჭირდებოდა.  ვერცხლის მარილების დიდი მგრძნობელობის გამო სინათლის მიმართ, ეს ელემენტი კინემატოგრაფშიც გამოსაყენებელი გახდა. 

ახლა ფოტოპროცესის მექანიზმი აღვწეროთ. მთავარი მოქმედი პირი აქ სინათლეა.  სწორედ ის აღძრავს ქიმიურ რეაქციას და მეტალური ვერცხლი მარილიდან გამოთავისუფლდება. რა მარილებს იყენებენ ფოტოგრაფირებისას?  ვერცხლის ქლორიდს AgCl,  ვერცხლის  ბრომიდს AgBr და ვერცხლის იოდიდსაც კი AgI.  ჟელეში, რომლითაც დაფარულია ფირი, ეს მარილი წვრილი კრისტალების სახითაა.  ამ კრისტალებზე სინათლის დასხივებისას, ფოტოლიზის  შედეგად მეტალური ვერცხლი წარმოიქმნება. 

 AgCl=Ag+Cl2
AgBr=Ag+Br2

პირველად ფირზე, ე.წ. დაფარული გამოსახულება ჩნდება.  საჭიროა მისი გამჟღავნება. გამამჟღავნებელი რთული შემადგენლობის ხსნარია და  შედგება ნივთიერებებისგან, რომლებიც სინათლის მსგავსად მოქმედებენ, ანუ გამოყოფენ მეტალურ ვერცხლს. ამავე დროს, აქ შემავალი ნივთიერებები ამ პროცესს ანელებენ.  ეს ხსნარი პირველ რიგში იმ უბნებზე მოქმედებს, სადაც სინათლე მოხვდა. შედეგად, ნათელ გამოსახულებას ვღებულობთ. თუმცა სურათის დამზადებისას მეორე ხსნარსაც იყენებდნენ, რომელსაც ფიქსატორი  ეწოდებოდა. ის ფირიდან ვერცხლის მარილების იმ ნარჩენებს ჩამორეცხავდა, რომლებმაც გამოსახულების გამჟღავნებაში მონაწილეობა არ მიიღეს. 

რა გამოდის? სინათლით ხატვის საქმეში ვერცხლი და ჰალოგენები იღებენ მონაწილეობას, უფრო სწორად ვერცხლის ჰალოგენიდები. ჰალოგენები ბერძნულიდან „მარილმბადებს” ნიშნავს. ისინი მეტალებთან აქტიურად შედიან რეაქციაში და წარმოქმნიან მარილებს.

 სანსკრიტული სიტყვისგან -„Argenta” – წარმოიშვა სიტყვა არგენტუმი, რაც ნიშნავს – ღიას, ნათელის. იოდმაც თავისი სახელი (იისფერი) ფერის მიხედვით მიიღო. თუ აფთიაქში ნაყიდ იოდის სპირტხსნარს წყალში გავხსნით, ხელში მოყვითალო-ყავისფერი სითხე შეგვრჩება. სინამდვილეში, იოდი შავი ფერის კრისტალური ნივთიერებაა. არაფერი გსურთ შემისწოროთ? კრისტალები შავია, ხსნარი მოყვითალო-ყავისფერი და იისფერი რაღა შუაშია? საქმე ის გახლავთ, რომ თუ იოდის კრისტალებს გავახურებთ, ის სუბლიმაციას დაიწყებს და იისფერი ორთქლი წარმოიქმნება. ანუ მისი ორთქლი იისფერია.

იოდზე გამახსენდა, გაინტერესებთ, როგორია თქვენი „თითის ანაბეჭდი” ქაღალდზე?

ამის გასაგებად თითი დააჭირეთ ქაღალდს. ფიქსატორად იოდის სპირტხსნარი გამოიყენეთ. ცოტა ხნის შემდეგ იოდის გახსნით ცხიმოვან ნივთიერებაში ქაღალდზე თქვენი თითის ანაბეჭდი გამოისახება.

ბერძნულიდან თუ ვთარგმნით „Chloros” მოყვითალოს, მწვანეს ნიშნავს.  მართლაც, თავისუფალ მდგომარეობაში ქლორი წარმოადგენს მომწამლავ გაზს, რომელიც მოყვითალო-მომწვანოა.

პირველი მსოფლიო ომის დროს, გერმანიამ ბელგიის ქალაქ იპრში მომწამლავი გაზი ქლორი გამოიყენა. ეს ისტორიაში პირველი სამხედრო შეტევა იყო გაზის გამოყენებით. მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში დაიწყეს მომწამლავი გაზის საწინააღმდეგო საშუალებების ძიება.  პირველად ქსოვილის პირბადეების გამოყენება სცადეს, რომლებსაც  ნატრიუმის თიოსულფატის ხსნარში ასველებდნენ.  რატომ? ამ ხსნარით ხდებოდა ქლორის განეიტრალება:
 
თუმცა ეს არც უხიფათო იყო და არც  თვალებს არ იცავდა. საბოლოოდ, შეიქმნა აირწინაღი, სადაც მავნე გაზის მშთანმთქმელად ხის ნახშირი იყო გამოყენებული.

ქლორი და მისი ნაერთები გამოიყენება როგორც ფართო სპექტრის მადეზინფექცირებელი საშუალებები.

საცურაო აუზებში წყლის გასაწმენდად ნატრიუმის ჰიპოქლორიდის საფუძველზე შექმნილ დანადგარს იყენებენ. 
ჰალოგენების ნათურებზე ხომ გსმენიათ? განსაკუთრებით მათ, ვისაც საჭესთან აქვს საქმე, ბურუსის საწინააღმდეგო ჰალოგენის ნათურები ერთხელ მაინც გამოუყენებია.

რა იწვევს ნათებას?

ნათურაში ვარვარების ძაფთან ერთად მოთავსებულია ბრომი ან იოდი. ელექტრული განმუხტვის შედეგად ხდება ნათება.

იოდი რატომღა არ ორთქლდება?

ამისთვის ნათურაში ინერტული გაზი ქსენონია მოთავსებული.

დიდი ხნის განმავლობაში ფტორის წარმოებულები იყო ცნობილი, მათ შორის ფთორწყალბადმჟავაც. ეს სწორედ ის მჟავაა, რომელშიც მინა იხსნება და მისი შენახვისთვის თუ მასთან მუშაობის დროს მხოლოდ პლასტმასის ჭურჭელი უნდა გამოვიყენოთ. ამ მჟავასთან მუშაობისას (ისევე, როგორც ნებისმიერ სხვა მჟავასთან) განსაკუთრებული სიფრთხილეა საჭირო, რადგან მძიმე დამწვრობას ტოვებს კანზე. HF-ის თვისებები  1810 წელს ფრანგმა ფიზიკოსმა და ქიმიკოსმა ამპერმა გამოიკვლია. მანვე უწოდა სახელი „ფთორი” იმ ელემენტს, რომელიც დამოუკიდებელი სახით  მოგვიანებით 1886 წელს გამოყვეს.  „ფთოროს” ბერძნულად  დაშლას, სიკვდილს ნიშნავს. 
სიტყვამ ფტორის წარმოებულები მოიტანა და  თქვენთვის ფრეონიც უეჭველად ნაცნობია.  

ისინი ნაჯერი ნახშირწყალბადების ფტორ ან ქლორ წარმოებულებს წარმოადგენენ. ზოგიერთ შემთხვევაში შეიძლება ბრომსაც შეიცავდნენ. ფრეონით ავსებულ ჰერმენტულ სისტემას კონდიციონერებში, მაცივრებში იყენებენ.  ასევე, ფრეონის ზოგიერთ სახეობას შესაძლოა ამაქაფებლებში, გამხსნელებში და აეროზოლებშიც შევხვდეთ. 

სადარბაზოში წესი გვაქვს, ლიფტის ფულის ასაკრებად ყველანი ვმორიგეობთ. ვერ გეტყვით, რომ ეს ვინმეს დიდად ხიბლავდეს, მაგრამ რაღა გაეწყობა. გასულ თვეში ჩემი მორიგეობა იყო. ერთ-ერთ მეზობელთან შესვლისას სტუმრად მისული მისივე ოთხი წლის შვილიშვილი, კიკინებით და წითელი ტუჩსაცხით ჩემკენ გამოცქრიალდა და მეც  ხელები შევაშველე ასატაცებლად.  

– რა გქვია? – ახლოს მომიტანა სახე.

– ქეთი, შენ? – თავისი  სახელის თქმა საჭიროდ აღარ ჩათვალა, ტუჩები გაბანტა და  გადამჭრელი ტონით მითხრა:

– მოდი, სელფი გადავიღოთ!

ეჰ, რა დრო იყო… სელფის დრო იყო…

ევროპული პროფილთა ბადე უცხოური ენების მასწავლებლებისათვის

მიერ
admin
-
0
რა არის ევროპული პროფილთა ბადე უცხოური ენების მასწავლებლებისათვის?
ევროპული პროფილთა ბადე (ეპბ) წარმოადგენს უცხოური ენების მასწავლებელთა ძირითადი კომპეტენციების აღმწერ ინსტრუმენტს, რომელიც ცხრილის ფორმატში ასახავს პროფესიული განვითარების ექვს ფაზას. ეპბ ხელმისაწვდომია თერთმეტ სხვადასხვა ენაზე.

ეპბ-ს მიზანია უცხოური ენების მასწავლებლების პროფესიული განვითარების ხელშეწყობა განურჩევლად სამიზნე ენისა, რომელსაც ისინი ასწავლიან. გარდა ამისა, ეპბარის ინსტრუმენტი ენის ინსტიტუტების ხელმძღვანელი პირებისა და კოორდინატორებისთვის, რომლებიც ენის სწავლების ხარისხის განვითარებაზე აგებენ პასუხს, ასევე მასწავლებელთა განათლებასა და პროფესიულ განვითარებაზე პასუხისმგებელი პირებისათვის.
როგორც უკვე დასახელებიდანაც ჩანს, პროფილთა ბადე ცხრილის ფორმატით აგებული დოკუმენტია. ერთ ღერძზე განლაგებულია პედაგოგიური კომპეტენციები დაკვალიფიკაციები. მეორე ღერძზე კი ასახულია პროფესიული განვითარების ექვსი ფაზა -დამწყები მასწავლებლიდან გამოცდილ პედაგოგამდე/ტრენერამდე. ბადის თითოეული უჯრა შეიცავს შესაბამისი კატეგორიისა და პროფესიული განვითარების ფაზისთვის რელევანტურ დესკრიპტორებს. უმეტეს შემთხვევაში ოპერირება ხდება საკვანძო სიტყვით „შეუძლია”.

პროფესიული განვითარების რომელი ხედვა უდევს ეპბ-ს საფუძვლად?

ვრცლად 

რუსუდან ფეტვიაშვილი – მასწავლებლობანა ბავშვობაში ყველას უთამაშია

მიერ
admin
-
0

მხატვარი რუსუდან ფეტვიაშვილი საკუთარ გამოცდილებასა და შეხედულებებზე.

როგორი იყო თქვენი დროის სკოლა და რა შეიცვალა დღეს?

 

_ ჩემი დაკვირვებით, თუ კლასში ბავშვების ძირითადი ბირთვი სწავლაზეა ორიენტირებული, მაშინ ყველა ცდილობს, საერთო დონეს დაეწიოს. ჩვენს კლასში უმეტესობა კარგად ვსწავლობდით. მე ბევრს ვაცდენდი. გამოფენების გამო ათი დღით ან ორი კვირით ქალაქიდან გასვლა მიხდებოდა. ხშირად საზღვარგარეთაც მივემგზავრებოდი. სკოლაში რომ ვბრუნდებოდი, ორმაგად უნდა მემეცადინა, რომ კლასელებს დავწეოდი. საერთოდ, ჰუმანიტარი ვარ და ტექნიკური საგნების ასათვისებლად განსაკუთრებული ძალისხმევა მჭირდებოდა. მაგიდაზე ალგებრის, გეომეტრიის, ქიმიის და ფიზიკის წიგნები მეწყო და ღამეებს ვათენებდი. მამაჩემი აპროტესტებდა, მათემატიკოსობა ხომ არ გინდაო, მაგრამ გაცდენილი მასალა რომ არ დამეძლია, სკოლაში არ წავიდოდი.

_ იმ დროს რომ დიფერენცირებული სწავლება ყოფილიყო, ანუ მაღალ კლასებში თავად შეგძლებოდათ ჰუმანიტარული თუ ტექნიკური საგნების არჩევა, ისარგებლებდით ამით?

_ არ ვიცი, ვისარგებლებდი თუ არა. ალგებრა, გეომეტრია და სხვა ტექნიკური საგნები, რომლებსაც ვიზეპირებდი და კარგ ნიშნებსაც ვიღებდი, დღეს საერთოდ არ მახსოვს. თუმცა ალბათ მაინც ყველა საგანს ვისწავლიდი, მერე რომ გული არ დამწყვეტოდა.

_ რა მოგწონთ და რა არა სწავლების თანამედროვე მეთოდებში? ხომ არ შეცვლიდით რამეს?


_ ადრე საშუალო განათლებას მეტ-ნაკლებად ყველა ბავშვი იღებდა, ანუ განათლების ხარისხი, დღევანდელივით, სოციალური ფენების მიხედვით არ იყო დაყოფილი. ვიცი, რომ მაღალმთიან რაიონებში ბავშვები სკოლაში ვერ დადიან, რადგან საჭმელი, ტანსაცმელი, ფეხსაცმელი და სახელმძღვანელოები არ აქვთ. ჩემი აზრით, აუცილებელია, ყველას სწავლის ერთნაირი შესაძლებლობა ჰქონდეს. ხელმოკლე ოჯახის ბავშვებს აუცილებლად უნდა მივცეთ განათლება, იმისთვის, რომ მომავალში თავად შეცვალონ საკუთარი ცხოვრება. თუ ახლა მათ ელემენტარული განათლება ვერ მივეცით, ამით მომავლის შექმნის შანსს წავართმევთ. ჩემი აზრით, განათლება ერთადერთია, რაც ადამიანს თვითდამკვიდრების საშუალებას აძლევს.

_ ბავშვობაში, უცხოეთში ყოფნისას, ალბათ იქაურ თანატოლებთან სკოლის შესახებაც გისაუბრიათ. ყველაზე მეტად რამ მოგხიბლათ?

_ უცხოეთში ყოფნისას ჩემს თანატოლებთან შეხება არ მქონია. გამოფენებთან და წიგნის ილუსტრაციებთან დაკავშირებულ შეხვედრებზე ურთიერთობა უფროსებთან მიხდებოდა. მხოლოდ ერთხელ, ოქსფორდის უნივერსიტეტის დათვალიერებისას, ძალიან დამწყდა გული, რომ იქ სწავლის საშუალება არ მქონდა. მაშინ მე-10 კლასში ვიყავი.

_ კონკრეტულად რა მოგეწონათ?

­_ იქ სიმშვიდის, განათლების და ცოდნის აურას ვხედავდი. სიძველის შეგრძნება იყო. თითქოს მე-16 საუკუნის შემდეგ არაფერი შეცვლილიყო. ძველი, უზარმაზარი შენობა, ქვის იატაკი, დიდი ეზო, რომელზეც ბალახი მწვანე ხალიჩასავით ეფინა. გვერდზე ნაკრძალი იყო და ირმები დარბოდნენ. ეკლესიაც ჰქონდათ, სადაც კვირაობით სტუდენტები თვითონ გალობდნენ.

_ კლასელებს გაუზიარეთ შთაბეჭდილებები?

_ კი, მაგრამ ამას მნიშვნელობა არ ჰქონდა, რადგან მაშინ უცხოეთში სწავლის გაგრძელების საშუალება არ იყო. დღეს, მადლობა ღმერთს, ვისაც ფული აქვს ან სპონსორი ჰყავს, ამასთანავე თუ ნიჭიერია და განათლების მიღებაც სურს, უცხოეთში სწავლა შეუძლია. თავისთავად ეს ძალიან კარგია.

_ თქვენი მასწავლებლები როგორ გახსენდებათ?

_ ყველა კარგად მახსენდება, განსაკუთრებით კი დირექტორი მზია კიწმარიშვილი. მერვე კლასს რომ ვამთავრებდი, ორი ხელშეკრულება მქონდა გაფორმებული: პარიზში “პუბლიკასიონ ორიენტალისთან” _ ვეფხისტყაოსანის ილუსტრაციებზე და საქართველოში _ ქართული ხალხური ზღაპრების გაფორმებაზე. დრო შეზღუდული იყო და ძალიან ბევრი სამუშაო დამიგროვდა. ამ დროს გამოცდების პერიოდიც მოახლოვდა. ჩემმა დირექტორმა იცოდა, რომ გამოცდაზე მოუმზადებელი არ წავიდოდი, ბილეთების მოსამზადებელი დრო კი თითქმის არ მქონდა. რომ არ მენერვიულა, იმდენი იარა განათლების სამინისტროში, გამოცდებიდან გამათავისუფლეს. ჩემთვის ეს დიდი შეღავათი იყო.


_ საყვარელი საგანი თუ გქონდათ?

_ საერთოდ, პედაგოგს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. მასწავლებელს შეუძლია, ბავშვს საგანი შეაყვაროს და შეაძულოს კიდეც. სკოლაში ქიმია არ მიყვარდა, რადგან არ მესმოდა და იძულებული ვიყავი, გაკვეთილი დამეზეპირებინა. ჩემი მეგობრები კი ჩვეულებრივად სწავლობდნენ. ერთ წელს ქიმიის მასწავლებელი შეგვიცვალეს. ახალ მასწავლებელს თვითონ ისე უყვარდა ეს საგანი, რომ გაკვეთილს სიამოვნებით და ძალიან საინტერესოდ გვიხსნიდა. გამუდმებით რაღაც ცდებს ატარებდა. იმ მასწავლებლმა ქიმია ძალიან შემაყვარა. მისი ახსნილი ყველაფერი მესმოდა და სწავლაც მიადვილდებოდა.

_ თავად თუ გიფიქრიათ მასწავლებლობაზე?

_ მასწავლებლობანა ბავშვობაში ყველას უთამაშია, მათ შორის, მეც. სერიოზულად კი სკოლის მასწავლებლობაზე არასოდეს მიფიქრია, რადგან მიმაჩნია, რომ ძალიან რთული პროფესიაა.

_ თუ მაინც მოგიხდათ სწავლება, როგორი მასწავლებელი იქნებით?

_ ბევრჯერ შემოუთავაზებიათ სტუდიის გახსნა და სტუდენტების აყვანა. თუ ამას ოდესმე დავთანხმდი, ბავშვებს აუცილებლად თავისუფლებას მივცემ. მიმაჩნია, რომ ბავშვმა თვითონ უნდა შეძლოს აზროვნება, საკუთარი დამოკიდებულების შექმნა საგნების და მოვლენების მიმართ. პედაგოგმა მას საკუთარი აზრი თავს არ უნდა მოახვიოს. მან საშუალება უნდა მისცეს, რომ მოსწავლემ საკუთარი თავი თვითონ აღზარდოს. უბრალოდ, მასწავლებელი ბავშვს შესაძლებლობების მაქსიმალურად გამოვლენაში უნდა მიეხმაროს და სწავლის პროცესიც სასიამოვნო გახადოს.

_ ეს აბსოლუტურად საპირისპიროა თქვენი მოსწავლეობის პერიოდის განათლების სისტემისა…

_ რა თქმა უნდა, მაშინ მიდგომა სულ სხვანაირი იყო, კრეატიული მომენტი არ არსებობდა. მასალას გვაძლევდნენ და ვიზეპირებდით, ასეთი სწავლის შედეგი კიმოგეხსენებათ რაც იქებოდა.

_ გარდა იმისა, რომ მასწავლებელი მოწოდების სიმაღლეზე უნდა იდგეს, თქვენი აზრით, ხარისხიანი განთლებისთვის კიდევ რა არის საჭირო?

_ სწავლა უფასო უნდა იყოს, ასევე წიგნებიც. ყოველ შემთხვევაში, მათი გარკვეული რაოდენობა მაინც ბავშვებს უფასოდ უნდა ურიგდებოდეს. თუმცა ეს დიფერენციაციაც ცუდია: როცა კლასში ზოგი ყიდულობს წიგნს, ზოგს კი უფასოდ აძლევენ, უთანასწორობის მომენტი ჩნდება. რაღაცნაირად ისე უნდა ხერხდებოდეს, რომ ბავშვებს სახელმძღვანელოებით სახელმწიფო უზრუნველყოფდეს.


_ თქვენს დროს სკოლაში ხელოვნება არ ისწავლებოდა, გრძნობდით ამ საგნის დეფიციტს?

_ არა, რადგან მამაჩემი იყო ხელოვანი და ამ დანაკლისს ოჯახი მივსებდა. ვისაც სახლში ხელოვნებას არ ასწავლიდნენ, დიდობისას სწავლობდა. ასე რომ, ეს დიდი ტრაგედია არ ყოფილა. თუ ადამიანს განათლების მიღება სურს, ხელოვნების ისტორიასაც თავად გაეცნობა.

_ ერთი პერიოდი თურქეთში მოსწავლეებს ლექსის წერას ასწავლიდნენ. თქვენი აზრით, ხელოვნების სწავლა შესაძლებელია?

_ მხატვრობაში ელემენტარული ხატვის ნორმების სწავლა შესაძლებელია, მაგალითად, ჩრდილების დადება და სინათლის ამოყვანა. ზოგი ამას ნიჭიერად შეასრულებს, ზოგი _ არა. ვისაც ხატვის მოთხონილება არ აქვს, იმის იქით აღარ წავა, ხოლო ვისაც სურვილი ექნება, პედაგოგის ახსნილს კიდევ უფრო დახვეწს.

ესაუბრა მანანა ხიდაშელი

1...850851852...1,073გვერდი 851 of 1,073

ვიდეობლოგი

მასწავლებლის ბიბლიოთეკას ახალი წიგნი შეემატა- სტატიები განათლების საკითხებზე

ჟურნალ „მასწავლებლის“ თითოეული ნომრის მომზადებისას, ცხადია, ვფიქრობთ მასწავლებელზე და იმ საჭიროებებზე,რომელთა წინაშეც ის ახლა დგას. ვფიქრობთ მასწავლებელზე, რომელიც ჩვენგან დამოუკიდებლადაც ფიქრობს, როგორ მოემზადოს გაკვეთილისთვის, რა...

ქ.თბილისი, სანდრო ეულის ქ. #5; +995 32 220 0 220 (4506)

ჟურნალ "მასწავლებელსა" და ინტერნეტ გაზეთ "mastsavlebeli.ge" -ში, რეკლამის განთავსების მსურველებმა დარეკეთ ნომერზე: +995 551 081 308

mastsavlebeli.ge-ზე გამოქვეყნებული ყველა მასალა წარმოადგენს გაზეთის საკუთრებას და დაცულია საქართველოს კანონით საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ.

მასალის გამოყენების პირობები იხილეთ სრულად

© 2022 ყველა უფლება დაცულია | დამზადებულია TATSSON.COM-ის მიერ