ჩვენი სასტუმრო, უფრო სწორად, პანსიონი ქალაქ იუსუფელთან ახლოს, მდინარე ჭოროხის ხეობაშია – ქართველი დიასახლისი გვყავს, მაჭახელას ხეობიდან გათხოვილი, ღიმილიანი, ლამაზი და საქმიანი მერალი, მეუღლე თურქი ჰყავს – სელიმი ჰქვია, სტუმართმოყვარე და ბედნიერი ოჯახია.

რა თქმა უნდა, ბედისწერა სხვაგან სად წამიყვანს, თუ არა მასწავლებლის ოჯახში – მერალი მაგიდის ჩოგბურთის პედაგოგად მუშაობს სკოლაში, სადაც მისი გოგონებიც სწავლობენ. ხშირად დადიან ბათუმში, შავი ზღვის ქვეყნების ჩემპიონატზე, თბილისის ნახვა ძალიან უნდა, მაგრამ ჯერ ვერ მოახერხა. სოფელი, სადაც ის და მისი ოჯახი ცხოვრობს, იუსუფელს საკმაოდ რთული, მთიანი გზით უკავშირდება, მეწყერიც ხშირადაა, მაგრამ გზას ყოველთვის დროულად წმენდენ. გოგოები სკოლაში დადიან, მშობლები – ოჯახობას უძღვებიან – საქმეს რა გამოლევს, ნათესები, ნარგავები, საქონელი, სტუმრების მიღება და გამასპინძლება.

საოცრად ლამაზია ტაო-კლარჯეთი, გზად ბევრი ქართველი გვხვდება, როდესაც გზის სწავლებას ვთხოვთ და იგებენ, რომ საქართველოდან ვართ – გურჯი, გურჯი -იძახიან და ცდილობენ მიგვახვედრონ, რომ თვითონაც გურჯები არიან.

დიალექტურ კორპუსში თუ მოძებნით, იქაური ქართველების ნაუბარსაც მიაგნებთ, მაგალითად, ასეთს:

იუსუფელის სოფლებში მოდის: დიკა, ქერი, ცერცვი, ლობიო, მარქვალი , ფათათესი, ძირი, ჯახური, ლაზუთი, ვაშლი, შინდი, კიტრი, თომათესი, აყირო. ყურძენი ბევრი სოჲ იქნება: ჯინეში, კაროლ, ხათხულ, ცხენიძუძუ. არი კაკალი, თხილი.

ვიცით ჯორი, ცხენი, ვირი, ჴარი, ფური, დეკეული, მოზუერი, ბუზაღი-ჴობო, ჴობოლარი, ჴობოები.ჭადი, კეცი გიგვიგონია ანადან. ანაი სოფელშია, ჩევრელში. იმა დეელაპარაკეთ და გაგაგნებიებს….” ( ქართული დიალექტური კორპუსის მასალები)

მივდივართ, გზად უამრავი აყვავებული ბროწეული, ფერად-ფერადი ბლის ხეები, ყვითელი ყაყაჩოები, კაკლის ხეივნები – ფერთა მთელი გამა.

ქალები – ძირითადად ჭრელა-ჭრულა თავშლებში გამოხვეულები შრომობენ, იშვიათად – ჯინსის შარვლები და მაისურებიც მოსავთ, კაცები – ცხელ მზეს ეფიცხებიან და მაგარ, თურქულ ჩაის სვამენ.

ალბათ, ბანალურად მოგეჩვენებათ, თუ ვიტყვი, რომ ყველა ძალიან მეცნობა, მეახლობლება – ეს სახეები, თვალწარბი და როგორც წესი, მართალიც გამოვდივარ – იშვიათად ქართულიც იციან, ხსოვნით კი ყველას ახსოვს – რომ გურჯია.

პირველი პარხალია, მერე ოთხთას ვნახულობთ, მერე ოშკი, იშხანი, ხანძთა… – დავდივართ და ქვებს ვეფერებით. იმდენი რამე მიკვირს, სად წავიდა ეს მასშტაბური აზროვნება, წვრილმანებამდე სადა და გენიალური არქიტექტურა, გემოვნება, სივრცეების ფლობის სურვილი, დამოკიდებულება, რომ აუცილებელი არაა, სახლის წინ სამსახური გქონდეს და ორ ნაბიჯში კიდევ – სალოცავი, არამედ ახალი, რთული ადგილები აღმოაჩინო, უდაბნოები ქალაქად აქციო…

დავდივართ და გული ყელში გვებჯინება, ნახევრადდანგრეული და მაინც ბრწყინვალე ტაძრები და ციხეები, ზოგიერთი ეკლესია ხარაჩოებშიც გვხვდება, პატარა იმედი გვიჩნდება, იქნებ ჯერ კიდევ შეიძლება, რომ ეს დახავსებული კედლები, საოცარი თაღები და ჩუქურთმები ჩვენმა შვილებმაც ნახონ.

თურქ გიდს გერმანელი ტურისტების ჯგუფი ჰყავს, ჩვენს საუბარზე ხვდება, რომ ქართველები ვართ და დამწუხრებული სახით ჩამონგრეულ ჩუქურთმაზე გვითითებს, ჩემი მწირი გერმანულით ვიგებ, რომ ჯერ კიდევ შარშან ეს ჩუქურთმა მთლიანი იყო, მერე ვიღაც მოსულა და ჩამონგრევა უცდია.

დავდივარ და გულში ჩემს საყვარელ ისტორიულ გმირებს თუ პერსონაჟებს ველაპარაკები, მახსენდება ყველა ეპიზოდი თუ კადრი გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრებიდან, როგორ ეზიდებოდნენ საშენ მასალას, როგორ გეგმავდნენ ახალი, კულტურული გარემოს მშენებლობის კონცეფციას, როგორ ლოცულობდნენ, “ფრიადითა შრომითა და ქვითკირითა მყარითა მრავალთა ჟამთა დაავაკეს და ესრეთ შეჰრაცხეს შემზადებაჲ ადგილისაჲ მის”.

სამანქანო გზა თითქმის ყველგან მიდის და კიდევ ერთხელ ვრწმუნდები, რომ გზა პოლიტიკაა, საშუალებაა, მთიანი სოფლები შეინარჩუნო. გზა, სკოლა და სამედიცინო პუნქტი, ხმამაღლა ვოცნებობ და წარმოვიდგენ, ჩვენს მთიან სოფლებში როგორ შენდება უმაღლესი სასწავლებლები, ბიბლიოთეკები, სკოლები…

ალბათ უკვე თქვენც შეიტყვეთ ჩვენს საზოგადოებრივ დისკუსიებში დამკვიდრებული ახალი ტერმინებისა და ცნებების შესახებ. უკანასკნელ ხანს მეცნიერები და აქტივისტები ხშირად საუბრობენ „ჰიბრიდულ ომებსა” და „რბილ ძალაზე”, ამ კატეგორიათა შინაარსი კი მრავალი მოქალაქისთვის კვლავ უცნობი რჩება.

სახელმწიფოები ერთმანეთის წინააღმდეგ მხოლოდ იარაღით არ იბრძვიან, მძიმე ტექნიკასთან ერთად მათ მრავალი სხვა საშუალებაც აქვთ. მაგალითად, იმპერიალისტური მიზნებით აღძრული სახელმწიფოები მეზობელ ქვეყნებში ბუნებრივი რესურსებისა და ძირითადი საწარმოების პრივატიზებას ცდილობენ, რათა გადამწყვეტი გავლენა მოიპოვონ დასამორჩილებელი საზოგადოების ეკონომიკურ ცხოვრებასა და ფინანსურ საქმიანობაზე. აპრობირებული მეთოდია მოსაზღვრე სახელმწიფოში მეტროპოლიის ინტერესების დამცველი პარტიების, ინტერესთა ჯგუფებისა და მედიის საშუალებების დაფუძნება, დაფინანსება და წახალისება. ხშირად მტრულად განწყობილი ქვეყანა ეთნიკური ან რელიგიური უმცირესობების პროვოცირებასა და კონფლიქტების გაღვივებას ესწრაფვის. მსგავსი შემთხვევების დროს, როდესაც ერთი პოლიტიკური სისტემა მეორეზე გავლენის მოპოვებას არაძალადობრივი სტრატეგიების გამოყენებით ცდილობს, საქმე გვაქვს „რბილ ძალასთან”.

დავაკვირდეთ ჩვენს დღევანდელ ყოფას. საქართველოს ეკონომიკური რესურსების მნიშვნელოვანი ნაწილი გასხვისებულია. ქვეყნის სიმდიდრეს ან გაურკვეველი წარმოშობის ოფშორულ ზონებში რეგისტრირებული კომპანიები აკონტროლებენ, ან მათი განკარგვის უფლება რუსულ სახელმწიფო და კერძო საწარმოებს აქვთ მოპოვებული.

სოციალურ ქსელებში ყოველდღიურად ვაწყდებით უცნაური შინაარსის სტატიებს, რომლებიც „ზნედაცემული” და „გარყვნილი” ევროპის არსებობას გვაუწყებენ. ძალას იკრებენ არასამთავრობო ორგანიზაციებიც, რომლებიც დასავლური ცივილიზაციის მანკიერებებზე ამახვილებენ ყურადღებას და თავიანთი მრავალფეროვანი, კარგად დაფინანსებული ღონისძიებებით ალტერნატივად ერთმორწმუნე რუსეთთან თანამშრომლობასა თუ კეთილმეზობლურ ურთიერთობას გვთავაზობენ.

ამას წინათ ჩემს ტელეფონზე უცნაური ზარი გაისმა. ქართულად შესანიშნავად მოლაპარაკე უცნობს ჩემი როგორც პოლიტიკის მეცნიერებათა მაგისტრანტის აზრი აინტერესებდა დამოუკიდებელი ჯავახეთის სომხური რესპუბლიკის თაობაზე, რომლის უსაფრთხოების გარანტი ჩვენი ჩრდილოელი მეზობელი შეიძლება ყოფილიყო. დაბნეულმა სასწრაფოდ დავკიდე ყურმილი და რამდენიმე დღის განმავლობაში სხვადასხვა ნომრიდან გამოგზავნილ შეტყობინებებს აღარც კი ვუპასუხე. ეს მაგალითი არაფერია კონფლიქტებისა და დაძაბულობის იმ მრავალწლიან გამოცდილებასთან შედარებით, რომელიც საქართველომ ბოლო ხანს ეროვნულ უმცირესობებთან ურთიერთობის დროს დააგროვა.

ფაქტები მიგვანიშნებს, რომ მეზობელი იმპერია საქართველოში საკუთარი ინტერესების ლობირებას არაძალისმიერი მეთოდებითაც ცდილობს ანუ ჩვენს წინააღმდეგ აწარმოებს „ჰიბრიდულ ომს” და ჩვენს დასამორჩილებლად არც „რბილი ძალის” გამოყენებას ერიდება. საუბედუროდ, მხოლოდ ერთი აქტორი არ ცდილობს აღნიშნული სტრატეგიებით ჩვენ წინააღმდეგ მოქმედებას.

როგორ მოვიქცეთ იმპერიალისტური პოლიტიკის შესაჩერებლად?

ზოგიერთი ამტკიცებს, რომ აუცილებელია საქართველოში „რბილი ძალის” გამოყენების ხელშემწყობი ორგანიზაციების აკრძალვა. იდეის მომხრეები მალევე მიხვდნენ, რომ ამ გზით სვლა წარმოუდგენელია. სიტყვის, გამოხატვისა და გაერთიანების თავისუფლება ადამიანის უნივერსალური უფლებაა. რაიმე მიზეზით მისი შეზღუდვა, მოქალაქის მიერ განსხვავებული ნების გამოვლენის აკრძალვა ქმნის საშინელ პრეცედენტს, რომელიც შესაძლოა ავტორიტარიზმის ჩამოყალიბების წინაპირობად იქცეს.

მეორე ჯგუფის მოთხოვნა გაცილებით ლოგიკური და ადეკვატურია. ისინი იმპერიალისტური პოლიტიკის შესაჩერებლად მეტ გამჭვირვალობასა და რეგულაციას უჭერენ მხარს და ამბობენ: „აუცილებელია არა განსხვავებული, თუნდაც პრორუსული, აზრის გამოხატვის აკრძალვა, არამედ თავად რუსეთის სახელმწიფო და კერძო კაპიტალის აქტივობის შეზღუდვა საქართველოს ტერიტორიაზე”. ამ შემთხვევაში გასათვალისწინებელია ერთი გარემოება: მსოფლიოს მრავალი სხვა წერტილიდან მომავალი კაპიტალიც შესაძლოა საზიანო იყოს საქართველოსთვის. მათი აქტივობაც შევზღუდოთ?

„რბილი ძალის” შესაჩერებლად მუშაობა გაჩაღდა კიდევ ერთი მიმართულებით. მკვლევართა ნაწილმა გადაწყვიტა, ყველაფერს თავისი სახელი დაარქვას. მათ განახორციელეს პროექტი „რუსული გავლენა ქართულ არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და მედიაზე” და აღწერეს ჩვენს ქვეყანაში მოქმედი ინტერესთა არაერთი ჯგუფის კავშირი მეზობელ სახელმწიფოსთან. კვლევასთან დაკავშირებით რამდენიმე კითხვა გაჩნდა, მაგრამ საბოლოოდ ყველა დარწმუნდა დასაბუთებული და ზედმიწევნით კარგად სტრუქტურირებული ინფორმაციის ფლობის სარგებლიანობაში.

ფოტო ანდრო ერაძის