კვირა, ივლისი 6, 2025
6 ივლისი, კვირა, 2025
მთავარი წაკითხვა გვერდი 813

სად იწყება და სად მთავრდება ტოლერანტობა?

მიერ
admin
-
0
ერთი რეალური ისტორია უნდა გიამბოთ: საჯარო სკოლის დამამთავრებელმა კლასმა ბოლო ზარის დღისათვის დამოუკიდებლად მოამზადა არაკლასიკური მუსიკის (ვთქვათ, როკმუსიკის) საღამო. ამ ღონისძიების სულისჩამდგმელი იყო სკოლის წარმატებული მოსწავლე და როკის ფანი ანა (პირობითად). ყველაფერი იმაზე კარგად გამოვიდა, ვიდრე ვინმეს წარმოედგინა და ეს დღეც დადგა. ანა წამყვანი/დიჯეი უნდა ყოფილიყო! საღამოზე ანა ალისფერად შეღებილი თმითა და ახალი ვარცხნილობით მოვიდა – ცალ მხარეს აპარსული. თავი ძალიან მოსწონდა და ბედნიერად გამოიყურებოდა! ქალბატონ დირექტორს ანას ვარცხნილობამ წონასწორობა დააკარგვინა, წამყვანობა ჩამოართვა და სკოლიდან დაითხოვა – მაგ ვარცხნილობით გვარცხვენო!
საღამოს სხვა მოსწავლე გაუძღვა. როგორც აღმოჩნდა, ანა მაყურებლის სტატუსით მაინც შემოუერთდა საღამოს. დასრულების შემდეგ ითხოვა მიკროფონი, მადლობა გადაუხადა სკოლას, მასზე გაწეული ამაგისათვის, იმისათვის, რომ ასეთი გაზარდეს. ბოლოს კი დასძინა – ბოდიში, თუ თქვენი წესები დავარღვიეო.

სკოლის დაკონკრეტება საჭიროდ არ მიმაჩნია, რადგან სამწუხაროდ, მოსწავლეთა და კოლეგათა მიმართ ასეთი არატოლერანტული დამოკიდებულების მაგალითების მოძიება დიდ სირთულეს არ წარმოადგენს. ამიტომაც საჭიროა ამ პრობლემაზე დაფიქრება და საუბარი.

ამ სიტუაციაზე კომენტარი ვთხოვეთ მოსწავლეებსაც და მასწავლებლებსაც.
ბექა ზანდუკელი, მოსწავლე: ჩემი აზრით, სამარცხვინოა ასეთი რამ, მით უმეტეს, როდესაც ბავშვი სკოლას ამთავრებს. ასე არ შეიძლება მისი გაცილება. პირველი რამდენიმე წელი მოსწავლეებისთვის მასწავლებლები “მაგალითები” არიან, მერე თანდათან ხდება დაკვირვება მათზე და ისინი ამ წოდებას ხან ინარჩუნებენ, ხან ვერა. მადლობა ღმერთს, ჩვენს სკოლაში ასეთი ,,წესები” არ არის.
მარიამ კაბულაშვილი, მოსწავლე : ამ ამბავმა ერთი ისტორია გამახსენა. გოგონა, სახელად გვანცა ერთ-ერთ სავაჭრო ცენტრში გამყიდველის პოზიციაზე დასაქმდა. თავიდან ყველაფერი კარგად მიდიოდა, მისი მუშაობით ყველა კმაყოფილი იყო. გვანცას სამსახურში შემცირებებიც არ შეხებია. ერთ დღეს მან თქვა, რომ იეჰოვას მოწმეა. გვანცა იმავე დღეს, ყოველგვარი ახსნა-განმარტების გარეშე გაანთავისუფლეს. როდესაც კითხვაზე – “რატომ?” – მან პასუხი ვერ მიიღო, მშვიდად შესთავაზა, რომ დღის ბოლომდე, მისი შემცვლელის გამოჩენამდე იმუშავებდა, რათა ის ობიექტი გამყიდველის გარეშე არ დარჩენილიყო. რამდენიმე დღეში მას იგივე სავაჭრო ცენტრიდან დაუკავშირდნენ და სხვა ადგილი შესთავაზეს სამუშაოდ. გვანცას ღირსეულმა საქციელმა მათ საკუთარი შეცდომა დაანახა და მისი გამოსწორებისკენ უბიძგა. დაახლოებით ჰგავს ეს ისტორია ანას ამბავს. დირექტორს შეეძლო მშვიდად აეხსნა ანასთვის სიტუაცია, შეეთავაზებინა სხვა გზა ან თუნდაც ერთად მოეძებნათ გამოსავალი, მაგრამ მან პირდაპირ გადაწყვიტა ანას სკოლიდან დათხოვა. მიუხედავად დაუმსახურებელი მოპყრობისა, მან სიკეთე გაიხსენა და მადლობა გადაიხადა. ვფიქრობ, არც დირექტორს დატოვებდა გულგრილად ანას მოქმედება. შესაძლოა, საღამოს შემდეგ მას ბოდიშიც კი მოეხადა საკუთარი ქმედებისათვის.

ქეთა, მოსწავლე: საშინელებაა, რა სიბნელეა! ყველაზე მეტად ბავშვებზე გავბრაზდი, როგორ არ დაუჭირეს მეგობარს მხარი? როგორ ჩაენაცვლა ახალი დიჯეი? არ შეეძლო უარი ეთქვა? ყველას ერთად უნდა ეთქვათ უარი და საერთოდ ჩაეშალათ საღამო. მაშინ უფრო კარგად მიხვდებოდა დირექტორი, რა შეცდომა დაუშვა და მეორედ ასეთ გადაწყვეტილებამდე დაფიქრდებოდა. მიკვირს ანასი, საერთოდ არ მივიდოდი იქ. ჩემი გვარი არ ჩაწეროთ, მერე დამიწყებენ…

მზია ბიჩინაშვილი, სკოლის დირექტორი: მსგავსი შემთხვევები ხშირია სკოლის ცხოვრებაში. ჩვენ ზრდასრულმა ადამიანებმა, პედაგოგებმა არ უნდა დავუშვათ შეცდომები ბავშვებთან მიმართებაში. არ უნდა დავუმახინჯოთ მათ სული. ჩვენ იმიტომ გვქვია აღმზრდელები, ისე უნდა აღვზარდოთ, რომ შეურაცყოფა და დამცირება არ მივაყენოთ პატარებს. თანადგომით, მეგობრული დარიგებით მივაღწიოთ სასურველ მიზანს. ამ შემთხვევაში, ჩემი აზრით, დირექტორი უფრო ახლოს უნდა ყოფილიყო მოსწავლეებთან. მათთან ერთად დაგეგმავდა ბოლო ზარის ღონისძიებასაც. მათ ინტერესებსაც გაითვალისწინებდა და ელდა აღარ ეცემოდა, ახალი ვარცხნილობით გამოცხადებულ ანას რომ დაინახავდა. რადგან მის გარეშე მოხდა ყველაფერი, აღარ უნდა ჩაემწარებინა ბავშვისთვის ბოლო ზარის ზეიმი, მით უმეტეს, ღონისძიება კარგად იყო მომზადებული. ანა კი აქტიური და ზრდილობიანი მოსწავლე ყოფილა, მან ყველაფერი გააკეთა იმისათვის, რომ ღონისძიება ლამაზი და საინტერესო გამოსულიყო. არც გაიბუტა და მადლობაც კი გადაიხადა. ასეთ მოსწავლეებს უნდა გავუფრთხილდეთ!
თაკო, მასწავლებელი: ოთხი წელია სკოლაში ვმუშაობ და გადარეული ვარ! საერთოდ არ ესმით ბავშვების. საკმაოდ დიდი სკოლაა და სულ ოთხი-ხუთი პედაგოგია მოსწავლეში პიროვნებას რომ ხედავს და მისი პატივისცემა საჭიროდ მიაჩნია. ბავშვმა სკოლა დაამთავრა და თმას როგორ შეიჭრის, ეს მისი საქმეა. მაგრამ ზოგიერთ სკოლის დირექტორს იმ გარემოს მეფედ წარმოუდგენია თავი და უნდა მის გემოვნებას დაემორჩილოს დიდი და პატარა. მასწავლებლებიც მისი გემოვნებით უნდა ივარცხნებოდნენ… სხვათა შორის, სამეურვეო საბჭოც… სასკოლო გარემო ტოლერანტული, სამართლიანი უნდა იყოს… ზოგიერთს ტოლერანტობა მხოლოდ სხვა აღმსარებლობის მიმართ საჭირო დამოკიდებულებად მიაჩნია… არადა, ეს თვისება სკოლაში სწორედ ბავშვებთან ურთიერთობაშია საჭირო და აუცილებელი…
სიმართლე გითხრათ, 15-მდე პასუხიდან მხოლოდ ეს პასუხები ამოვარჩიე, რადგან დანარჩენი ან იმეორებდა ერთმანეთს, ან საერთოდ უპოზიციო იყო.
თავადაც, როცა ეს ისტორია მოვისმინე, მთელ საღამოს ანას განცდების გასიგრძეგანებას ვცდილობდი. ვუშვებდი სხვადასხვა ვარაუდებს. მინდოდა ამომეხსნა, როგორ მოერია პატარა გოგონა ამხელა წყენას. როგორ სძლია საკუთარ თავს და როგორ ჩაუტარა სკოლას ასეთი ,,დიდი გაკვეთილი”. უფროსი დაეხმარა? მარტო მოიფიქრა? გულწრფელი იყო თუ ირონიული? მოგვიანებით, თავად დირექტორის და პედაგოგების განცდებმაც დამაფიქრა. ნუთუ არცერთმა პედაგოგმა არ გამოთქვა აზრი, არ შეეცადა გადაერჩინა სკოლის ხელმძღვანელი ასეთი ნაბიჯისაგან? რას ფიქრობდნენ ბავშვები? გაუძნელდა თუ არა დანიშნულ დიჯეის მეგობრის ჩანაცვლება? და საერთოდ, რა ღირებულებებზე დაყრდნობით ყალიბდება სასკოლო „წესები”, რომელიც ასეთ გადაწყვეტილებებს განაპირობებს.
თუ ჩვენ შემწყნარებელი არ ვართ ჩვენი მოსწავლის მიმართ, რომელსაც ბუნებრივია, ჩვენგან განსხვავებული გემოვნება აქვს, შეიძლება კი ვიყოთ შემწყნარებლები სხვათა მიმართ?

ამიტომაც დასმული შეკითხვა „სად იწყება და სად მთავრდება ტოლერანტობა?” თანამდევი კითხვების ჯარს წამოშლის, რომ გვერდიდან შევხედოთ საკუთარ სასკოლო გარემოს და მის თითოეულ მონაწილეს.

პლაგიატის გამო

მიერ
admin
-
0
თანამედროვე სასწავლო დაწესებულებებში – სკოლებში, უნივერსიტეტებსა თუ, ზოგადად, აკადემიურ საზოგადოებში, წესით, ყველამ უნდა იცოდეს, რომ პლაგიატი ერთი პიროვნების ორიგინალური აზრის, სიტყვებისა თუ მოსაზრებების გამოყენებაა მისი იგნორირებით ან ამ ადამიანის წვლილის სწორად წარმოჩენის გარეშე; რომ პლაგიატის გამო შეიძლება შესრულებულად არ ჩაგვითვალონ დავალება, გავლილი კურსი ან სამსახურიდანაც კი დაგვითხოვონ (Campbell, 2007). დიახ, ვამბობთ, რომ უნდა ვიცოდეთ, მაგრამ რეალობა სულ სხვა სურათს გვიხატავს. სკოლის უფროსკლასელთა თუ სტუდენტობის უმრავლესობამ თეორიულად თითქოს იცის, რა არის პლაგიატი, ისინი სხარტად გვიპასუხებენ, რომ პლაგიატი სხვისი აზრის მითვისებაა. მაგრამ თუკი ჩავეკითხებით, როგორ შეიძლება მისგან თავის დაცვა, მაშინვე დაფიქრდებიან და ყოყმანით შეეცდებიან პასუხის გაცემას, ან სულაც არ თუ ვერ შეეცდებიან. რატომ? – ალბათ, ბევრი მიზეზის გამო, რომელთა შესახებაც ქვემოთ მოგახსენებთ.

სკოლაში ქართული ენისა და ლიტერატურის პედაგოგად მუშაობის, ხოლო უმაღლეს სასწავლებელში აკადემიური წერის სწავლების გამოცდილება აღნიშნულ პრობლემასთან დაკავშირებული მიზეზ-შედეგობრიობის გააზრებისა თუ გამოვლენის საშუალებას იძლევა. თუკი უნივერსიტეტში მოსულმა ზოგიერთმა (მაგრამ არცთუ მცირე რაოდენობის) სტუდენტმა ჯერ კიდევ არ იცის, რომ სხვისი აზრის მითვისება არ შეიძლება, როგორღაც გვგონია, რომ ეს სკოლის ბრალია. მაგრამ როდესაც ვუხსნით და ვასწავლით, შემდეგ კი თავისას მაინც არ იშლის, ვხვდებით, რომ კომპლექსურ პრობლემასთან გვაქვს საქმე და ჯოხი მხოლოდ და მხოლოდ ერთ რომელიმე პედაგოგზე ვერ გადატყდება.
მახსენდება, ერთ-ერთმა პირველკურსელმა მამაკაცური დამაჯერებლობით როგორ სცადა საკუთარ ესედ კახა ბენდუქიძის „ნოხის” გასაღება, თუმცა მალევე გატყდა და დანაშაულისთვის ბოდიშიც მოიხადა. მაგრამ აკაკი ბაქრაძისა და ტარიელ ჭანტურიას წერილებს რომ მოგიტანს კაცი (თუ დედაკაცი) და დავალების შესრულებისთვის მადლობასა და ქულას ჯიუტად ელის, ხვდები, რომ არც ისე კარგად თუ მარტივად არის საქმე. ამგვარი შემთხვევები, აუდიტორიის სიდიდის მიუხედავად, ადამიანს სულს გიხუთავს და ისღა დაგვრჩენია, თავი დავიმშვიდოთ სვანიძის ქუჩაზე მომუშავე მოხალისე ახალგაზრდების საქციელით. მათ ხომ ერთ-ერთი მოხუცებულის სახლში ფული იპოვეს, გარეცხეს, გააშრეს და მადლიერ ბებოს ისე დაუბრუნეს (https://goodnews.on.ge/news/888-moxaliseebma-ert-erti-moxucis-saxlshi-napovni-puli-garecxes-da-mepatrones-daubrunes). ეს სწორი მოქალაქეობრივი ქმედებაა და ამგვარი მაგალითიც, ალბათ, ვერავის გააკვირვებ! წეღანაც კომპლექსური პრობლემა შემთხვევით როდი ვახსენე, ფსიქიკა და მენტალობა იმთავითვე ვიგულისხმე. თუმცა, ალბათ, ასეთი ახალგაზრდები სხვის აზრებსაც არასდროს დაეპატრონებიან და უკეთეს სახელმწიფოსაც შექმნიან.

აქამდე კი უამრავი წიგნი, სტატია, პროზა თუ ლექსი ისე დაბეჭდილა, რომ პროფესიული ეთიკა სადღაც კალმის გაღმა მხარეს მიწამიყრილი დარჩენილა. არადა, კარგი კალმოსანი, რაოდენ რთული ამოცანის წინაშეც არ უნდა იდგეს, ყოველთვის დაიცავს თავს ამ სენისგან. რუსთაველი თუკი ათქმევინებს ავთანდილს: „წაგიკითხავს, მოციქულნი სიყვარულსა რაგვარ წერენო”…, ან გალაკტიონი თუ ოსტატურად ახსენებს ცნობილი ლექსის ბოლოს ბოდლერს, ასე იძლეოდა პასუხს შეკითხვაზეო…, ანდა გიორგი ლეონიძე რუსთველის ხსენებით რომ საოცრად ამკობს თავის ქმნილებას („ხოხბობას გნახე, მოწურვილ იყო როცა ზაფხული რუსთაველისა…”) და სხვ. ე.ი. თვით უზენაეს პოეზიაშიც ყოფილა შესაძლებელი პლაგიატისაგან თავის დაცვა! და თავისთავად ეს ფაქტი პოეტებს კი არ აკლებს რაიმეს, არამედ მეტ სიდიადესა და გენიალურობას სძენს და ანიჭებს (ეს ისე, ზოგი თანამედროვე „პოეტის/შემოქმედის” გასაგონად!).
ჰოდა თუკი პოეზიაშია შესაძლებელი, სხვაგან რატომ არ უნდა ხერხდებოდეს პლაგიატის სენისგან მწერლობასა თუ მეცნიერებაში თავის დაცვა?! ალბათ, ყველას ახსოვს მსოფლიო ბესტსელერის, ყურბან საიდის „ალი და ნინოს” ამბავი. წიგნმა ევროპა, ამერიკა, აღმოსავლეთი და ბოლოს კავკასია დაიპყრო. ქართულად კი 2002 წელს ითარგმნა და დიდი მითქმა-მოთქმაც გამოიწვია. იგი კავკასიის შესახებ დაწერილ საუკეთესო წიგნადაც დასახელდა, მაგრამ მალევე, 2003 წელს, „ჩვენს მწერლობაში”, ხოლო მოგვიანებით, 2005 წელს ქართულად და 2009 წელს ინგლისურად დაბეჭდილ პროფ. თამარ ინჯიას წიგნში („გრიგოლ რობაქიძე… ყურბან საიდი – ლიტერატურული ძარცვა”; Ali & Nino – Literary Robbery) ავტორი პლაგიატში იქნა მხილებული. „გველის პერანგსა” და „ალი და ნინოს” შორის მსგავსების გამო „ყურბან საიდი” გრიგოლ რობაქიძის ერთ-ერთ ფსევდონიმადაც კი მიიჩნიეს. ეს გახმაურებული ამბავია, ნაკლებად ცნობილი შემთხვევაც საკმაოდ ბევრია და გასაკვირი, ისეთ ცნობილ ადამიანებს დამართნიათ. პასუხს კი მიზეზთა გამო არ თუ ვერ ვთხოვთ. ამგვარი ფაქტების არსებობა ერთიასად სავალალო და საშიში თვით პედაგოგების ნაშრომებშია. თუმცა, საბედნიეროდ, ჩვენს სამეცნიერო წრეებში პლაგიატის გამოვლენის არაერთი შემთხვევა არსებობს, მაგ., https://young-lawyer.ucoz.com/news/2008-11-10-272 და სხვ.. პლაგიატის შემთხვევებია განხილული როზა დევდარიანის სტატიაშიც „კალმაგირის ოინები”, რომელიც დაბეჭდილია ჟურნალ „მწვანეყვავილაში” (2015 №1,2). ავტორი განიხილავს მადონა შარაშენიძის წიგნს „ΧΙΧ საუკუნის ქართული ლიტერატურის ისტორია” და არკვევს, რომ აქ მოტანილი ფრაზები თითქმის სიტყვასიტყვით არის გადაწერილი დავით გამეზრდაშვილის, აკაკი ბაქრაძის, ზურაბ კიკნაძის, ჯამბუ ავალიანის, ამირან არაბულის და თავად როზა დევდარიანის წიგნებიდან თუ სტატიებიდან. რვაგვერდიანი სტატიის ბოლოს ავტორი სწორადაც დასძენს ცნობილ აფორიზმს: „უსირცხვილოს თუ არ ვარცხვენთ, ბაძით მორცხვიც გაურცხვდება”.
და რაკი ჯერ კიდევ არ გვაქვს ქართულენოვანი შემმოწმებელი ალგორითმი, მსგავსი ინგლისურენოვანი https://www.plagtracker.com/upload_new/# ან რუსულენოვანი https://text.ru/antiplagiat (და სხვ. მრ.) მძებნელებისა, ჩავთვალოთ, რომ ჩვენს ქვეყანაში მხილება პლაგიატთან ბრძოლის ერთ-ერთი საუკეთესო სტრატეგიაა.
გამოყენებული ლიტერატურა
1.რ. დევდარიანი, კალმაგირის ოინები, ჟურნ.მწვანეყვავილა, ქუთაისი, 2015, №1,2;
2.თ. ინჯია, გრიგოლ რობაქიძე… ყურბან საიდი _ ლიტერატურული ძარცვა, თბ., 2005;
3.ლ. წულაძე, აკადემიური წერა დამწყებთათვის, თბ., 2007;
4.Campbell S., The Problem of Plagiarism Published in
https://www-personal.umich.edu/~sdcamp/up540/writingtips.html (last updated: February 22, 2007).
 
სასარგებლო ელ-რესურსები:
1.https://goodnews.on.ge/news/888-moxaliseebma-ert-erti-moxucis-saxlshi-napovni-puli-garecxes-da-mepatrones-daubrunes
2.https://adjaranet.com/Movie/main?id=11251
3.https://young-lawyer.ucoz.com/news/2008-11-10-272
4.https://adjaranet.com/Movie/main?id=11251
5. https://young-lawyer.ucoz.com/news/2008-11-10-272
6.https://geoliteka.weebly.com/alinino—literary-robbery.html

ქარვისფერი ცხოვრება

მიერ
admin
-
0
ქალაქში თეთრი ლომის უზარმაზარი ქანდაკება დგას. ფაფარი აშლია და მკაცრი, გაქვავებული მზერით სივრცეს გასცქერის. ამბობენ, ქალაქს იცავსო. მის უკან დიდი ჭიშკარია, იმ ჭიშკრის იქით კი ქალაქი კავალა იწყება. ოღონდ, რაც იწყება, ის ძველია, ახალი რაიონები ვიწრო, უსწორმასწორო ქუჩებით აქეთ-იქიდან მიუშენებიათ. იმ ძველ ნაწილშიც სივიწროვეა, მაგრამ გასაოცარი ოსტატობით მიდი-მოდიან მანქანები.

– ციხე-კოშკამდე როგორ მივიდე? – ვეკითხები გამვლელს.

– ამ გზას დაადექით და სულ პირდაპირ იარეთ. კოშკს მალევე დაინახავთ, ოღონდ ფრთხილად ადით, დამრეცი საფეხურები აქვს. კოშკურის თავზე ცოტა ხანს გაჩერდით და ქარვისფერ ცხოვრებაზე წაიოცნებეთ.

– ასე მოვიქცევი, – ვუღიმი პასუხად.

ქარვისფერ ცხოვრებაზე ოცნება რომ მირჩიეს, არ გამკვირვებია – აქ სჯერათ, რომ კოშკიდან ქალაქი ქარვისფერი ჩანს, ოცნებისთვის განგაწყობს და ეს ოცნებაც ქარვისფერი იქნება. ქარვისფერი ოცნების წინააღმდეგი სულაც არ ვარ, მთავარია, ქარვისფრადვე ასრულდეს.

მზის ღმერთს ერთი ვაჟი ჰყავდა, სახელად ფაეტონი, რომელსაც ყველა სურვილს უსრულებდა და ერთ დღესაც მზის ორთვალა მისცა სამართავად. ფაეტონიც გაქროლდა და კინაღამ დედამიწა გადაწვა. დაშრა მდინარეები, გაჩნდა უდაბნოები, ცეცხლი მოედო ტყეს. მამა ღვთაება განრისხდა, ორთვალა გატეხა, ფაეტონი კი მდინარე ერიდანში მოისროლა. დედამიწა გადარჩა, ფაეტონი მოკვდა. დებმა და დედამ მწარედ დაიტირეს. მათი ცრემლები ერიდანში ჩაედინებოდა, გზადაგზა მცენარეებს ერეოდა, ქვავდებოდა და ქარვად იქცეოდა.

ლეგენდა ლეგენდად, მაგრამ ის ქარვის მცენარეულ წარმოშობაზე მიუთითებს.

ქარვას უნარი აქვს, ძლიერი ხახუნის შედეგად მცირე ზომის საგნები მიიზიდოს. ალბათ, ამიტომ ეგონა თავის დროზე პლატონს, რომ ქარვასა და მაგნიტს ერთნაირი წარმომავლობა ჰქონდა.

პლინიუს უფროსმა თავის წიგნში „ძვირფასი ქვების ისტორია” საბოლოოდ დაადასტურა ქარვის მცენარეული წარმოშობა. ის წერდა, რომ ქარვა წიწვოვანი მცენარეების გამონაყოფისგან წარმოიქმნება, რომელიც სიცივის, დროისა და ზღვის წყლის გავლენით მყარდება.

იმავეს ამტკიცებდა ავიცენაც და ქარვას სამკურნალოდ იყენებდა. თუ ამ ოქროსფერ ქვას ხელში დიდხანს დავსრესთ ან გავალღობთ, სასიამოვნო სურნელი გავრცელდებაო… ასე ჩაისახა ქარვანოთერაპია.

ქარვის სამკურნალო თვისებებს ჰიპოკრატეც ახსენებდა. თავდაპირველად არც კი იცოდნენ, რისთვის გამოეყენებინათ, მერე დაასკვნეს, კანს, კბილებს, თავის ტკივილს უხდება და, დაქუცმაცებული, კბილებსაც ათეთრებსო.

ქარვას ალ-რაზიც იყენებდა, რომელმაც თავის „საიდუმლოებათა წიგნში” ის მიწისებრ ნივთიერებათა ჯგუფს მიაკუთვნა. ალ-რაზის მიაჩნდა, რომ კანთან მუდმივი შეხებისას ქარვის ძლიერი ენერგეტიკა დადებითად იმოქმედებდა ადამიანზე.

არ ვიცი, ალ-რაზის ენდო თუ საკუთარ გამოცდილებას, მაგრამ ამბობენ, რომ მარტინ ლუთერი ქარვას ჯიბიდან არ იშორებდა და დარწმუნებული იყო, რომ ის თირკმელებში კენჭების წარმოქმნას შეუჩერებდა. ინგლისელი ექიმი ბულეინი კი სულაც ქარვის მიქსტურას უნიშნავდა პაციენტებს.

იქნებ ამიტომაა, რომ დღესაც კი ბევრს დაუნახავთ ხელში ქარვის კრიალოსანს. 

აქ, კავალაში, სამეცნიერო კონფერენციაზე ვარ, რომელიც საერთაშორისო პროექტის ფარგლებში იმართება. მასპინძლები ბერძნები არიან, ჰოდა, ერთ ბერძენს, რომელსაც ლეგენდარული სახელი – მენელაოსი ჰქვია, ყველგან და ყოველთვის ქარვის კრიალოსანი აქვს თან. ათამაშებს და ათამაშებს…

თუმცა რა მიკვირს – ქარვის კრიალოსანი მეფე ერეკლესაც ჰქონია… „ბედი ქართლისა” გახსოვთ?
„მზე დამავალი მოჰფენს სიამეს მთიულეთისა ხეობის არეს 
და ამ მშვენიერ არაგვის პირებს ძველი ჩარდახი ზედ გარდმოჰყურებს. 
მუნ ბრძანდებოდა მეფე ირაკლი, მოწყენის თვალით გარდმომზირალი; 
დაფიქრებული თვისთა ზრახვათა გაცაართობდა ქარვის მარცვალთა…”
ქარვა მცენარეთა ცვილისგან წარმოიქმნება. ერთი თეორიის თანახმად, ცვილით გამოიყოფა ჭარბი აცეტატი. ცვილი მცენარის ზრდის ინჰიბიტორი ან სტიმულატორია. ის მცენარის დაზიანებულ ნაწილს კურნავს და სოკოებსა და მწერებს აშორებს.

მერე ცვილი მიწაზე ეცემა, ნიადაგში იმარხება, ჟანგბადის გავლენით გარდაიქმნება და მყარდება. იქიდან მიწისქვეშა წყლების მეშვეობით წყალში ხვდება, სადაც ჟანგბადიანი ტუტე გარემო მასში ქარვამჟავასა და მის ეთერებს წარმოქმნის. უკანასკნელ ეტაპზე არა მხოლოდ ქარვა, არამედ მინერალი გლაუკონიტიც წარმოიქმნება. ეს მინერალი ყოველთვისაა ქარვით მდიდარ ადგილებში.

ქარვამჟავა, იგივე ბუტანდიმჟავა, დიკარბონმჟავაა, გვხვდება ქარვაში, მკვახე ნაყოფში, ყურძენში. ადამიანის ორგანიზმში კრებსის ლიმონმჟავას ციკლში შუალედური პროდუქტის სახით წარმოიქმნება. ოღონდ აქ მას უკვე სუქცინატი ეწოდება და არა ქარვამჟავა. საქმე ის არის, რომ ნეიტრალურ არეში კარბონმჟავების პროტონირებული ფორმები მეტაბოლიზმში მონაწილეობს და მათი სახელებიც იცვლება. მაგალითად, ლიმონმჟავა – ციტრატით, ფუმარმჟავა – ფუმარატით, ვაშლმჟავა – მალატით, რძემჟავა – ლაქტატით, ქარვამჟავა კი, როგორც გითხარით, სუქცინატით.

ალქიმიკოსმა აგრიკოლამ ქარვისგან თეთრი ფხვნილის სახით ქარვამჟავა (HOOC-CH2-CH2-COOH) მიიღო და ელექსირად, იმავე ფილოსოფიურ ქვადაც სწორედ ის აღიარა. მედიცინაში მისი გამოყენებაც დაიწყო, თუმცა განსაკუთრებული შედეგი არ მიუღია.

ქარვას ცოცხალს ვერაფრით უწოდებ, მაგრამ შემადგენლობით ცოცხალ ორგანიზმს შეესაბამება. ის ორგანული მჟავების მაღალმოლეკულური ნაერთია და შეიცავს: 79% ნახშირბადს, 10,5% წყალბადს, 10,5% ჟანგბადს. 100 გრამ ქარვაში 81 გ ნახშირბადი, 7,3 გ წყალბადი, 6,34 გ ჟანგბადი, ცოტაოდენი გოგირდი, აზოტი და მინერალური ნივთიერებებია. ჟანგვის პროცესში ჟანგბადის რაოდენობა იზრდება, სხვა კომპონენტებისა კი მცირდება. ქარვის ზოგადი ქიმიური ფორმულაა C10H16O, თუმცა  მინარევის სახით მასში 24-მდე ქიმიური ელემენტი გვხვდება:  Y , V , Mn , Cu , Ti , Zr , Al , Si , Mg , Ca , Fe , Nb , P , Pb , Zn , Cr , Ba , Co , Na , Sr , Sn , Mo,Yb.
ქარვას სხვადასხვა შეფერილობა აქვს. სამვალენტიანი რკინის იონები მას მომწვანო-მოყვითალო ფერს აძლევს. მოთეთრო-მოლურჯო შეფერილობა თუ შეამჩნიეთ, ე.ი. ტიტანს შეიცავს. თუ მუქი ყავისფერისკენ იხრება, მაშ, მის შემადგენლობაში იოდი და მურა წყალმცენარეები ჭარბობს.

ქარვის გამჭირვალობა მასში ჰაერის ბუშტუკების რაოდენობაზეა დამოკიდებული.

ქარვა წყალში არ იხსნება, თუმცა ზოგიერთ ორგანულ გამხსნელში გახსნას ახერხებს: სპირტში – 20-25%-ით; ეთერში – 18-23%-ით; ქლოროფორმში – 20,6%-ით; ბენზოლში – 9,8%-ით; ცხელ კონცენტრირებულ აზოტმჟავაში – 100%-ით.
ძველმა ბერძნებმა შეამჩნიეს, რომ თუ ქარვას შალით გახეხავდნენ, მსუბუქ ნივთებს (ბუმბულს, ჩალას, ქაღალდს) მიიზიდავდა, მაგრამ ამ მოვლენის ბუნებაზე არაფერი იცოდნენ. 

მე-17 საუკუნეში ამ მოვლენით ინგლისელი ექიმი და ფიზიკოსი ჰილბერტი დაინტერესდა. თუ ქარვის ღეროს – შალით, მინის ღეროს კი აბრეშუმის ქსოვილით გახეხავდა და ერთმანეთს მიუახლოებდა, მათ შორის ნაპერწკალი გაიელვებდა.

ამ მოვლენას ჰილბერტმა ელექტრობა (ბერძნ. ქარვა) უწოდა, მაგრამ ვერ ახსნა.

მინა, ქარვა, ჰაერი ელექტრულ დენს არ ატარებს, მაგრამ მინის ღეროზე აბრეშუმის ქსოვილის ხახუნისას უარყოფითად დამუხტული ნაწილაკები ელექტრონები მინიდან ქსოვილზე გადადის, ამიტომ მინა პირობითად დადებით მუხტს იძენს.

ქარვა ფოროვანია, რისი წყალობითაც მასში იოლად აღწევს სითხეც და აირადი ნივთიერებებიც. ზოგიერთ ორგანულ ნივთიერებაში ის ჯირჯვდება და მისი მოცულობა 8%-ით იზრდება.

ქარვა მოვლას მოითხოვს. მასზე მეტი მზრუნველობა მხოლოდ მარგალიტს თუ სჭირდება. როდესაც ქარვის ნაჭერი თავის ბუნებრივ გარემოშია, ანუ ქვიშისა და ქვების გარემოცვაში წყალში ლივლივებს, თავს შესანიშნავად გრძნობს. უბრალოდ, მისი ზედაპირიდან ზოგიერთი ნივთიერება გამოირეცხება და ქარვა გლუვი ხდება. აი, ჰაერზე მოხვედრისას კი ნელ, მაგრამ მუდმივ ჟანგვას განიცდის, მუქდება, იბინდება და ზედაპირი ხორკლით ეფარება. ამიტომ ქარვის ნაკეთობას დროდადრო „წყლის პროცედურები” უნდა ჩავუტაროთ, მერე კი ფრთხილად გავამშრალოთ. შენახვითაც, ჯობს, სიბნელეში შევინახოთ.
კოშკურის თავზე ვდგავარ… ქვემოთ ქალაქია… ქალაქი ქარვისფერია… 
– რაზე ფიქრობ? – ჩამესმის უკნიდან.
ეს ჩემსავით ქალაქში მოსეირნე კოლეგა ამოსულა ზემოთ და შეუმჩნევლად წამომდგომია თავს.
– ქარვისფერ ცხოვრებაზე, – ვიცინი
– ისეთი ხედია, რაიმე ლექსი მოუხდებოდა. შეგიძლია, რამე წაიკითხო ქართულად? თუნდაც ერთი სტროფი.
– „თქვენ შეხედეთ: პირველი ჩნდება მერიდიანი, 
ვეძებ ისევ დაღუპვას და დავცინი სიბერეს, 
წარსულს სწყდება ფოთლების წყება იმედიანი, 
შემოდგომის ქარვებმა გზები გადამიფერეს…” – ვიხსენებ გალაკტიონს.
– ლამაზად ჟღერს. რაზეა?
– ქარვაზე.

უბანი და ძაღლები

მიერ
admin
-
0
თბილისის ზოოპარკსა და თამაზ ელიზბარაშვილის ძაღლთა თავშესაფარში დატრიალებულმა ჭირ-ვარამმა ერთი ამბავი გამახსენა: შვილისთვის შინაური ცხოველის მიყვანა იმას ნიშნავს, რომ თქვენ მას შეუძინეთ ორი წლის შემდეგ ტირილის საბაბიო. ასე ბრძანა ერთ გამოსვლაში Louis C.K-მ, ყველაზე საყვარელმა ნაძირალამ ჩემს საყვარელ ნაძირალათა შორის.  ცხადია, შავი იუმორის ოსტატი იმას გულისხმობდა, რომ თქვენი შვილი ცხოველის სიკვდილს მოესწრება და მერე ნახეთ გულისწყვეტა და ცრემლთა ღვარღვარი. შავი იუმორი (ღმერთმანი, ეს ხუმრობა ფერად-ფერადი ნამდვილად არ არის) ხანდახან სასტიკ სიმართლეს გულისხმობს.

სანამ Louis C.K იტყოდა, ეს აზრი მამაჩემმა, ჯერ კიდევ 1990-იანების მიწურულს გამოთქვა და ამით წერტილი დაუსვა, თითქოს მოსამართლის ჩაქუჩი დაურახუნა საკუთარი შვილის ოცნებას, რომ სახლში ძაღლი ჰყოლოდა. ეს გაუსაჩივრებელი გადაწყვეტილება იყო. მესმოდა კიდეც მისი. მეექვსე სართულზე, სამ ოთახიან ბინაში ძაღლი არ უნდა ყოფილიყო იოლი ასატანი. ისღა დამრჩენოდა ცხოვრების სხვადასხვა ეტაპზე შურის თვალით მეყურებინა იმ უბნელებისთვის, რომელბსაც ძაღლები ჰყავდათ.

მაგალითად ედიკას შვილისთვის, რომელიც მხრებგამართული დაასეირნებდა გრძელფეხება და ბეტონისყბიან პიტ ბულს – რეშის, მაწანწალა ძაღლების რისხვას (მოკვდა კორპუსის ბუნკერთან მობნეულმა თაგვის საწამლავმა); 

ილო მურუსიძისთვის, რომელსაც ჰყავდა ნაცრისფერი, ხავერდისბეწვიანი როკი. მორგვისკისრიანი, რომანტიკოსი და მუდმივად შეყვარებული სტაფის ჯიშის ძაღლი, კეთილი ზნით გამორჩეული (მოკვდა ჩემ თვალწინ. მისი სიკვდილის სავარაუდო მიზეზიც თაგვის საწამლავია); 

ჩემი კარის მეზობელი ლაშა კირვალიძისთვის, რამეთუ მას ჰყავდა ლინდა, შავთვალწარბა გოგონა, რომელსაც პერიოდულად ჰყვარობდა როკი (მოკვდა სიბერით, სიმშვიდესა და ყურადღებაში);

ჩემი ძმაკაცი ზვიად ესართიასთვის, რომელსაც აჩუქეს წითელთვალება და წითელფრჩხილება პიტ ბული – ლინდა, რომელიც ერთი-ორჯერ მარტოსაც გამისეირნებია მეზობელ კვარტლებში. (მოკვდა საწამლავით. მის სიკვდილს არ შევსწრებივარ).

უცნაურია, მაგრამ რატი გეგეშიძისაც მშურდა, რომელიც პიონერი იყო მათ შორის, ვისაც ძაღლი – ბულდოგი ლაკი მოუკვდა. (ლაკის საფლავის ქვა, თუ არ ვცდები დღემდე შეურყევლად დევს 172-ე სკოლის ეზოში).

არ ვიცი, ეს ბედის ირონია იყო თუ მშობლების, მაგრამ ერთ დღესაც იქუხა და საჩუქარი გამიკეთეს. არა, ეს არ იყო ლეკვი, არც კატა, არამედ ოთხი სხვადასხვა ფერის მწყერი, რომლებსაც ბატონ-ყმობა და გალიაში ცხოვრება სულაც არ ეპიტნავებოდათ. ერთ საათში, როცა სიხარულის ეიფორიამ გადამიარა, დავფიქრდი, თუ რა უნდა მექნა ამ ფრინველებისთვის. ქუჩაში ვერ გავასეირნებდი, შესაბამისად ვერ ვიტრაბახებდი. მწყერთან თამაშიც რთულად წარმოსადგენი იყო ჩემთვის, თუმცა, ვინაიდან ღმერთმა მათი თავები გამომიგზავნა, ბედს აღარ შევეწინააღმედეგე და მომდევნო დღეს, როცა მამაჩემი მათთვის დიდსა და კომფორთულ სახლს ამზადებდა, დიდი შემართებით ვაწვდიდი ლურსმნებს. 

სიმართლე უნდა ითქვას: შოუშენკის საპრყრობილე ვერ გამოგვივიდა, რადგანაც ამ ოთხიდან ყველაზე მოუსვენარმა და სხარტმა იქიდან ამოფრენა მოახერხა, თანაც ისე, რომ საამისოდ ენდი დიუფრეინის გარჯა არ დასჭირვებია. სწორედ ამან გახეთქა ჩემს სამეგობროში ამბავი, რომ დათო გორგილაძეს  სახლში მწყერები ჰყავდა. მთელი ჩემი სამეგობრო მწყერის სამძებრო ოპერაციაში იყო ჩართული და სწორედ მაშინ, როცა მზე მთლიანად ჩაიკარგა, ხელი ჩავიქნიეთ მის პოვნაზე. ამ დროს თენგომ მოგვიზარა, ხელში კი თავისუფლების მოყვარული ფრინველი ეჭირა. მწყერი მეზობლის მანქანის ქვეშ აღმოუჩენიათ, დასუსტებული და ფრთამომტრვრეული. 

მე მათთვის სახელებიც არ მიმიცია. ამას აზრი არ ჰქონდა. ხანდახან, როცა ძალიან მოწყენილი ვიყავი და საქმეც არაფერი მქონდა, შემომყავდა მისაღებ ოთახში და ხალიჩაზე ვასეირნებდი. ამ დროს ძალიან ბედნიერები ჩანდნენ. უილიამ უოლესსაც კი ეტყობდა ხალისი. ცხადია, რომ ამ დროს დაზიანებებზე, ანუ მათ ფეკალიებზე პასუხისმგებელი მე ვიყავი და გზადაგზა ვწმენდდი იატაკსა და ხალიჩას.

მოგვიანებით, როცა მათი არსებობა მხოლოდ ბებიაჩემსღა ახსენდებოდა (მაშინ, როცა აჭმევდა და აივანზე მდგომ ნახევრად შოუშენსკის საპრყობილეს ასუფთავებდა), შავი მწყერი ისევ გაიქცა. აღარ გვიძებნია. ალბათ მივხვდით, რომ არსებობენ ჩიტები, რომელბსაც გალიაში უბრალოდ ვერ გააჩერებ. უცნაურია, მაგრამ მწყერი ძებნის გარეშე იპოვეს. ისეც ფრთამომტვრეული და სიკვდილის პირას მყოფი. 

ყველაფერს აქვს დასასრული. ბებიების ენთუზიამსაც კი. ერთ დღესაც საოჯახო საბჭომ შემატყობინა, რომ მწყერები აივანზე, გალიაში ცხოვრებას არ იმსახურებდნენ და აჯობებდა, რომ დათო ბიძიას სოფელში წაეყვანა, სადაც უდარდელად იცხოვრებდნენ მწვანე მინდორზე. 1 წუთიანი ფიქრის შემდეგ დავთანხმდი, რადგანაც ვიფიქრე, რომ მწყერებისთვის ასე უკეთესი იქნებოდა. მხოლოდ წლების შემდეგ მივხვდი, რომ არანაირი სოფელი არ არსებობდა და ისევე გამაცურეს, როგორც სიკვდილმისჯილი ბატონი დელაკრუა წიგნიდან „მწვანე გზა”, რომელსაც დასჯის წინ მისი თაგვის არარსებულ ქალაქში, მაუსვილში გაგზავნას შეჰპირდნენ. 

რაც შეეხება ძაღლს, არც მწყერების ამბის შემდეგ მყოლია. 

სიმღერა, როგორც სასწავლო რესურსი რუსული ენის გაკვეთილზე – მეორე ნაწილი

მიერ
admin
-
0
სიმღერის და ვიდეოკლიპების ავთენტურობა და საგანმანათლებლო პოტენციალი, რომელიც შეიძლება გამოვიყენოთ ფონეტიკური და ლექსიკური მასალის დამუშავებისთვის, მოსმენისა და ლაპარაკის უნარების განვითარებისთვის – ამ სტატიის პირველი ნაწილის ძირითად თემას წარმოადგენდა. შესაბამისად, გავარჩიეთ სავარჯიშოები სიმღერის გამოყენებისთვის ყველა ეტაპის აღწერით. ვაგრძელებ ამ თემას და იმედი მაქვს, რომ ამ ინფორმაციას მასწავლებლები პრაქტიკულად გამოიყენებენ. 

რუსული ენის სწავლების საწყის ეტაპზე ძალიან მნიშვნელოვანია, თავიდანვე სწორად იყოს დასმული ინტონაცია. სწავლების საწყის ეტაპზე სიმღერა გვეხმარება უფრო ინტენსიურად და ხარისხიანად იქნას ათვისებული ხმოვნების რედუქციის, ყრუ და ჟღერადი, მაგარი და რბილი თანხმოვნების, არტიკულაციურად რთული შეთანხმებების გამოთქმის თავისებურებები. პირველ რიგში, სიმღერის გამოყენებისას, ჩვენ ვუადვილებთ მოსწავლეებს ისეთი ამოცანის შესრულებას, როგორიცაა სწორი არტიკულაცია. მეორე, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, მოსწავლეები სწავლობენ საკუთარი აზრების გამოთქმას უცხოურ ენაზე არა ცალკეული სიტყვების, არამედ სიტყვათა შეთანხმებებისა და ფრაზების საშუალებით. ისინი სწავლობენ გაბმული ლაპარაკის გაგება-გააზრებას, ითვისებენ სამეტყველო სეგმენტებს, მახვილებს, ძლიერი და სუსტი მარცვლების მონაცვლეობას და სხვ.

სასიმღერო და მუსიკალური რესურსი შესაძლებელია გამოვიყენოთ არა მხოლოდ ენობრივ ასპექტებზე, არამედ სამეტყველო უნარებზე მუშაობისას. ასეთ შემთხვევაში სამეტყველო კლიშეებს მოსწავლე იმახსოვრებს მთლიანობაში, ფრაზების და სიტყვათა შეთანხმებების გრამატიკული ან სტრუქტურული ანალიზის გარეშე. აქ ავთენტური მასალის გამოყენება მნიშვნელოვანი და პრინციპულია, რადგანაც სიმღერებს მეტი უპირატესობა აქვს პროზაულ მასალასთან შედარებით. სასიმღერო მასალა კულტუროლოგიური კომპეტენციების ფორმირებისთვის ძალიან მნიშვნელოვან როლს თამაშობს. რუსული სიმღერა არის კულტურული ცოდნის ძირითადი წყარო, სადაც ასახულია რუსული ენობრივი ცნობიერების, მორალური ღირებულებების და სხვადასხვა ეპოქებისა და საზოგადოებრივი ფენების ძირითადი ცნებები.

მულტფილმებსა და მხატვრული ფილმებიდან გამოყენებული სიმღერები უძვირფასესი სასწავლო რესურსია, თუმცა მეთოდური კუთხით ნაკლებადაა ათვისებული რუსულის, როგორც უცხოური ენის სწავლებაში. საბავშვო სიმღერები რუსული კულტურის შესასწავლი ცოცხალი წყაროა, სადაც მხატვრული ფორმით ასახულია ძირითადი კულტურული ღირებულებები, ცნობიერების სტერეოტიპები. ამიტომაც ლექსიკური და ფრაზეოლოგიური მარაგის გასამდიდრებლად ზუსტად ამ სიმღერების გამოყენებაა მიზანშეწონილი.

მეთოდისტები გამოყოფენ საბავშვო სიმღერების ტექსტების შემდეგ დადებით მხარეებს:

·ის მარტივი და გასაგებია მხატვრული სახის აღსაქმელად;
·გამოყენებულია რუსული სალიტერატურო ენა სწორად დასმული მახვილებით და მკაფიო რითმებით;
·მკაფიო რითმი სწრაფად დამახსოვრებას უწყობს ხელს;
·სტროფს ცვლის მისამღერი – ეს ფორმატიც უწყობს ხელს ლექსიკური ერთეულების, ფრაზების და კონსტრუქციების სწრაფ დამახსოვრებას.

მეთოდისტებმა შეისწავლეს და გამოიკვლიეს რამდენიმე პოპულარული სიმღერის ტექსტი. ესენია: «Чунга-чанга» (В. Шаинский – Ю. Энтин), «Улыбка»(В. Шаинский – М. Пляцковский), «Песенка крокодила Гены»(В.Шаинский -А.Тимофеевский), «Дважды два четыре» ( В. Шаинский- М. Пляцковский),«Настоящий друг» (Савельев Б – Пляцковский М.), «Песенка о лете»(Е. Крылатов – Ю. Энтин), «Песня барона Мюнхгаузена» (Калош Ш.- Сеф Р.), «Песня о мечте» (М.Дунаевский- Ю.Энтин), «Антошка» (В. Шаинский – Ю. Энтин), «Песенка мамонтенка» (В. Шаинский – Д. Непомнящая), «Если добрый ты» (Б. Савельев – М. Пляцковский), «Лев и брадобрей»(Н. Олев -М. Дунаевский), «Спи, моя радость, усни…»(Моцарт В. – Свириденко С), «Вместе весело шагать» (М. Танич – В. Шаинский), «33 коровы» (М.Дунаевский- Н. Олев)

ამ კონკრეტული სიმღერების გამოყენებისას რესურსის სახით გამოიკვეთა ენის შემდეგი ასპექტები, კერძოდ:

1.ფონეტიკა – სიმღერებში « Чунга- чанга», «Песня крокодила Гены» კარგად არის წარმოდგენილი მახვილები: синий, свод, лето, год, весело, живем, песенку, поем.

სიმღერაში «Чунга-Чанга»-ს რითმი ენერგიულია, სახეზეა გრძელი და მოკლე ხმოვნების მონაცვლეობა. ზოგიერთი სიმღერის მასალაზე შესაძლებელია რთულ ბგერებზე, ფონეტიკურ მოვლენებზე და ბგერათა შეთანხმებაზე მუშაობა.

2.ლექსიკა და ფრაზეოლოგია. თითოეული სიმღერა ახალი ლექსიკის წყაროს წარმოადგენს. ამიტომ, თუ გაკვეთილის მთავარი მიზანია კონკრეტული თემის ახალ ლექსიკურ ერთეულებზე მუშაობა, სიმღერის ძირითადი თემატიკა ამ თემას უნდა შეესაბამებოდეს. სიმღერა «Настоящий друг» შესაძლებელია გამოვიყენოთ მეგობრობის თემატიკის გავლისას. სიმღერაში გამოყენებულია ლექსიკა: дружба крепкая; друг в беде не бросит; верный друг; не разлей водой. ამავე თემაში შესაძლებელია ცნობილი სიმღერის «Улыбка» გამოყენება. თუმცა სტილისტური სირთულეებიდან გამომდინარე, რეკომენდებულია მისი გაკვეთილზე გამოყენება უფრო მაღალ დონეზე. ან სასურველია, მოსწავლე წინასწარ (ლექსიკურად) მომზადებული იყოს.

3.სტილისტიკა, კულტუროლოგია. სიმღერა «Песня о мечте» მასწავლებელმა შესაძლებელია მოასმენინოს მოსწავლეებს კომენტარების თანხლებით რუსული კულტურის გასაცნობად, ახსნას რუსული კულტურის თავისებურებები. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში სასიმღერო მასალის შერჩევა უნდა დაეფუძნოს ავთენტურ პრინციპებს და შესაბამის მეთოდებს. მაგალითად, ენის მხატვრული სტილის აღსაქმელად «Песенка о лете» უფრო კარგი ნიმუშია, ვიდრე ნებისმიერი ნაწყვეტი პროზიდან ან პოეზიიდან. ამ სიმღერაზე დაყრდნობით შესაძლებელია მეტაფორის, ეპითეტის ახსნა. მაგალითად, «Вот оно какое наше лето, / Лето яркой зеленью одето, / Лето жарким солнышком (эпитет) согрето (метафора), / Дышит лето ветерком. / На зеленой солнечной опушке (эпитет) / Прыгают зеленые лягушки (эпитет) / И танцуют бабочки – подружки (олиц). / Расцветает все кругом!»;

4.გრამატიკა. არსებითი სახელის ბოლოსართების –ия –ზე დაბოლოებული საკუთარი სახელების მარტივად დასამახსოვრებლად მოსწავლეებს შეიძლება მოვასმენინოთ «Песня барона Мюнхаузена»: «На Мадагаскаре, в Коломбо и Сахаре- / Я повсюду побывал, я видел белый свет. / В Гренландии, Лапландии, Исландии, Финляндии / Вам скажут, что находчивей Мюнхаузена нет…»

სიმღერა «Дважды два-четыре» რიცხვითი სახელების სწავლებაში დაგვეხმარება, ხოლო დროების უკეთ აღსაქმელად – «Песенка мамонтенка», «Лев и брадобрей», «Спи, моя радость, усни», «Вместе весело шагать..»;
აქედან შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ :

·სიმღერების შესწავლა ოთხივე საკომუნიკაციო უნარების (მოსმენა, კითხვა, ლაპარაკი, წერა) გასავითარებლად არის ეფექტიანი;

·სიმღერების, როგორც სასწავლო მასალის გამოყენება ხელს უწყობს ლექსიკური მარაგის ათვისებას, ნასწავლი გრამატიკული კონსტრუქციების გამოყენება–გააქტიურებას, ინტონაციისა და მახვილების სწორად დასმას;

·სიმღერების მრავალფეროვნება მოსწავლეებს საკუთარ ენასთან შედარების საშუალებას აძლევს თავისებურებების და განსხვავებების აღმოჩენის მეშვეობით;

·სიმღერებით სწავლება ხელს უწყობს ინტერკულტურული კომპეტენციის განვითარებას;

·სიმღერებით სწავლების მეთოდი ბევრი სხვა უპირატესობებით სარგებლობს სხვა მეთოდებთან შედარებით, რაც უფრო ეფექტიანს ხდის მის გამოყენებას;

·საბავშვო სასიმღერო რესურსი წარმოადგენს ყველაზე მოსახერხებელ რესურსს რუსულის, როგორც უცხოური ენის ათვისებისთვის, რადგანაც მასში წარმოდგენილია შედარებით გამარტივებული ლექსიკური და გრამატიკული მასალა, რომელიც მოიცავს ძირითად ლექსიკას, ფრაზებს, გამონათქვამებს, კონსტრუქციებს.

·საბავშვო სიმღერები წარმოადგენს ყველაზე ეფექტურ მასალას, განსაკუთრებით ეს ეხება საბავშვო მულტფილმებს და მხატვრულ ფილმებს, რადგანაც მათში წარმოდგენილია კონკრეტულ რუსულ მენტალობასთან და კულტურასთან დაკავშირებული სიტუაციები.
გამოყენებული ლიტერატურა:
1.Потапенко, Т.А. Песни к детским мультипликационным и игровым фильмам в обучении русскому языку как иностранному/Т.А. Потапенко// Русский язык за рубежом.- 2003.- №4
2.Потапенко, Т.А. Роль песни в изучении иностранцами русского языка и его культурного фона.

ფიზიკა ამოცანებში-ელექტროსტატიკა – მუხტი, ელექტრული ველი – გაგრძელება

მიერ
admin
-
0

წინამდებარე წერილში გავაგრძელებთ ელექტროსტატიკის ამოცანების განხილ-ვას. შემოგთავაზებთ ამოცანებს ელექტრული მუხტების, ელქტრული ველის და მუხტის ურთიერთქმედების ენერგიებზე, ელექტრული ველის მიერ შესრულებულ მუშაობაზე, აგრეთვე პოტენციალებზე. ძირითად ფორმულებთან ერთად გამოვიყენებთ ენერგიის მუდმივობის კანონს რადგან, როგორც ცნობილია ელექტროსტატიკური ველი არის პოტენციური ველი.

 ვრცლად

ფრაზები, რომლებიც სასაცილო არ არის

მიერ
admin
-
0
“ნება მომეცით გითხრათ, რა პრობლემა მაქვს გოგონებთან მუშაობისას. როცა ისინი შენთან ერთად ლაბორატორიაში არიან, სამი რამ ხდება: ან შენ გიყვარდება, ან მათ უყვარდები, ან გააკრიტიკებ და ტირილს იწყებენ”, – თქვა ბრიტანელმა ბიოქიმიკოსმა, ნობელის პრემიის ლაურეატმა მედიცინისა და ფიზიოლოგიის დარგში ტიმ ჰანთიმ სამხრეთ კორეაში ერთ-ერთ სამეცნიერო კონფერენციაზე და რამდენიმე საათში შეწყვიტა აკადემიური მოღვაწეობა.

 

72 წლის პროფესორი ლონდონის საუნივერსიტეტო კოლეჯში კითხულობდა ლექციებს. კოლეჯიდან მისი წასვლის მიზეზი, ძნელად დასაჯერებელია, მაგრამ სწორედ ეს სამი წინადადება გახდა, რომლისთვისაც მისი სექსისტური ხასიათის გამო თავად ტიმმაც მოიხადა ბოდიში, მაგრამ კოლეჯში, რომელიც დიდ ბრიტანეთში პირველი უმაღლესი სასწავლებელი იყო, სადაც მამაკაცი და ქალი აბიტურიენტების უფლებები გაათანაბრეს, ბოდიში საკმარისად არ მიიჩნიეს. მათ თქვეს, რომ ტრადიციას გაფრთხილება სჭირდება, გენდერული თანასწორობის დაცვა მათთვის დღესაც ძალიან მნიშვნელოვანია. შესაბამისად, ლექტორი, რომელიც კვლევით ლაბორატორიებში სეგრეგაციის მომხრეა, მათ რიგებში ვერ გაჩერდება. ადმინისტრაციის გადაწყვეტილებას, ცხადია, მოჰყვა როგორც დადებითი, ასევე უარყოფითი შეფასებები. პირველნი ამბობენ, რომ პრეცედენტი ძალიან მნიშვნელოვანია თანასწორობისთვის ბრძოლის საქმეში და დისკრიმინაციული შეხედულებების წინააღმდეგ გამოსვლის ეფექტური შემთხვევაა, მეორენი თვლიან, რომ სავალდებულო კორექტულობა სწორხაზოვან მიდგომებს წარმოშობს და ასე ცოტა მოსაწყენია ცხოვრება. მე თუ მკითხავთ, დისკრიმინაციას მოწყენილობა სჯობს.

ტიმის გამოსვლას და მის მიერ აკადემიური თანამდებობის დატოვებას თავად ქალი მკვლევრებიც გამოეხმაურნენ, რომლებმაც twitter-ზე საკმაოდ სახალისო და საინტერესო კამპანია წამოიწყეს. არქეოლოგები, ბიოლოგები, ფიზიკოსები, ქიმიკოსები, მედიკოსები სოციალურ ქსელში ათავსებენ ფოტოს საკუთარი სამუშაო ადგილებიდან და ჰყვებიან ლაბორატორიის ამბებს.

“ვტიროდი, როცა ებოლამ რამდენიმე ჩემი პაციენტი იმსხვერპლა, იმიტომ რომ მე მაქვს გრძნობები და არა იმიტომ რომ ქალი ვარ.”

“ვერ ვიტყვი, რომ არ მიტირია დისერტაციის წერისას, მაგრამ უფრო გულსატკენია, როცა კოდებს წერ პროგრამისთვის და შენს სქესზე მიგითითებენ”.

“დღე ისე გავიდა, არ მიტირია, ღმერთმანი, ალბათ უნდა ვიამაყო”.

“არ არის ადვილი იმუშაო ლაბორატორიაში კაცებთან ერთად, რომლებსაც თურმე შენი არსებობა აშფოთებთ”.

”ნიღაბი, რომელიც მომწამვლელი ნივთიერებებისგან მიცავს, მოხერხებულია ცრემლების დასამალადაც, თუ ამას ჩემგან რომელიმე მამაკაცი კოლეგა მოითხოვს”.

“ფრთხილად იყავით, ამ ლაბორატორიაში ქალებიც მუშაობენ, რომლებიც შიგადაშიგ ტირიან, არ შეგიყვარდეთ ისინი!”

ეს მხოლოდ ნაწილია. სინამდვილეში უფრო მეტი შემთხვევაა ამ კონკრეტულ ფაქტთან დაკავშირებით ინტერნეტშიც და რეალურ ცხოვრებაშიც, სადაც ქალებს მიუხედავად უფლებებისთვის ბრძოლაში მოპოვებული წარმატებებისა, მაინც ხშირად გვიწევს სექსისტური კომენტარებისა თუ რეპლიკების მოსმენა.

“თუ ახლა, პირველ კურსზე თქვენგან რომელიმე გათხოვილია, სულელია, მაგრამ მეოთხე კურსზე რომ შემოვალ სხვა საგნის წასაკითხად, ისევ გაუთხოვრები იქნებით ისინი, ვინც ახლა მარტოები ხართ, თქვენც სულელები იქნებით”, – თქვა ერთ-ერთმა საუკეთესო მეცნიერად აღიარებულმა მამაკაცმა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ჩემი სწავლის პირველივე თვეს და ეს არავის, დიახ არავის გაუპროტესტებია აუდიტორიაში მჯდომი 200 სტუდენტიდან. სამწუხაროდ, ჩვენ მიჩვეულები ვართ, როცა ასე გველაპარაკებიან. მეტიც, ეს ფრაზა პატივცემულ პროფესორს სხვა დროსაც არაერთხელ უთქვამს საუნივერსიტეტო სივრცეში და იმ “ფრთიან ფრაზათა” კატეგორიაში იყო, ყველა სტუდენტმა რომ იცის.

ასეთი შემთხვევა ქართულ საგანმანათლებლო პროცესს მრავლად ახლავს თან. მაგალითად, ერთი ხანში შესული ქალბატონი ხაზგასმით ცუდად ექცეოდა გოგონებს, შეურაცხყოფას აყენებდა მათი სამოსის, მაკიაჟის ან ლაპარაკის მანერის გამო. ბიჭებს კი წინა რიგში სვამდა და ლექციისას ხაზგასმით მათკენ იყო მიმართული მისი ყურადღება. ამავე ქალბატონმა ერთ-ერთ გამოცდაზე მითხრა, კარგ ნიშანს მხოლოდ იმ შემთხვევაში დაგიწერ, თუ პირობას მომცემ, რომ ლექტორობაზე ან ტელეწამყვანობაზე არასოდეს იფიქრებ, არ მინდა შენ ხელში სხვა ადამიანები ჩავარდნენ ან ბევრმა ხალხმა გისმინოსო. დღეს ის ცოცხალი არ არის, მაგრამ სანამ ეთერში შევდივარ ხოლმე, ხშირად მახსენდება მისი უცნაური ულტიმატუმი.

სპეციალობაზე, სადაც მე ვსწავლობდი სულ თითზე ჩამოსათვლელი ბიჭი “სწავლობდა”, რომლებსაც სწავლა სულაც არ სჭირდებოდათ გამოცდაზე ნიშნის მისაღებად, თავიანთი ეგზოტიკურობიდან გამომდინარე საკმარისი იყო მოსვლა და დაფიქსირება. ცხადია, იყო გამონაკლისებიც, მაგრამ ძირითადად ასე ხდებოდა.

უფრო ნათელი რომ იყოს, რატომ გიყვებით ამ ამბებს, გაიხსენეთ, რამდენჯერ გითქვამთ ჭკვიან გოგონაზე, რომ მას კაცის ტვინი აქვს, ან რამდენჯერ გირჩევიათ ახალგაზრდა ქალისთვის, სწავლაზე გადაყოლა არ ვარგა, პირად ცხოვრებასაც მიხედვა უნდაო. რამდენჯერ უკითხავთ თქვენი თანდასწრებით 20 წელს გადაცილებული გოგონასთვის, აღარ თხოვდებიო ან სკოლის მერხზე მჯდომი არასწულწლოვანის ჰორმონალური მღელვარება ნამდვილ სიყვარულად, მეტიც ოჯახის შექმნის მიზეზად ჩაუთვლიათ. ან გაიხსენეთ, ნამდვილად იმის გამო აირჩიეთ მასწავლებლობა, რომ ბავშობიდან ამაზე ოცნებობდით, თუ იმის გამო, რომ მოცემულობა გქონდათ, სკოლაში ყველა მასწავლებელი მდედრობითი სქესის იყო, ქალისთვის საუკეთესო პროფესიად განიხილებოდა.
კიდევ უფრო ყოფით ამბებს გეტყვით. გაიხსენეთ რამდენ თქვენს მოსწავლე გოგონას აქვს საღამოს სახლში უფრო ადრე ყოფნის ვალდებულება, რაც მის თანატოლ ბიჭებს არ აქვთ. რამდენი თქვენი მოსწავლე გოგონა ზრუნავს უმცროს და-ძმებზე, მხოლოდ იმიტომ, რომ ეს გოგონას ვალდებულებაა? რა მდგომარეობაა მშობელთა კრებებზე, დადიან მამები, ინტერესდებიან ისინი თავიანთი შვილების ამბებით? დადიან გოგონები სპორტზე, თუ ეს რა მათი საქმეა? რას ვეუბნებით ბიჭებს, რომლებსაც სხვადასხვა მიზეზების გამო ცრემლი სდით: გოგო ხომ არ ხარო. ლამაზ და ჭკვიან გოგონებს რას უფრო ხშირად ვეუბნებით, რომ კარგად გამოიყურებიან თუ იმას, რომ თავიანთ საქმეს გადასარევად აკეთებენ.

რა შუაშია ეს ყველაფერი ერთანეთთან? პირდაპირ კავშირშია. იმიტომ არ გვყავს გადაწყვეტილების მიმღებ პოზიციებზე ჭკვიანი ქალები, იმიტომ აქვთ უფრო მაღალი აკადემიური ხარისხი კაცებს, იმიტომ აძლევენ თავს უფლებას ადამიანები, ქალს კონკრეტული როლი და სტატუსი შესთავაზონ, რომ ჩვენ ჯერაც ვერ ვახდენთ მიდგომების და ფრაზების, როგორც პრობლემის იდენტიფიცირებას. ჩვენ ვიცინით, როცა შეურაცხყოფას გვაყენებენ ისეთ სივრცეებშიც კი, სადაც წესით დაცულები უნდა ვიყოთ.

დისკუსიას ბრიტანელ მეცნიერთან დაკავშირებით შეგიძლიათ თვალი ადევნოთ ბმულზე- https://twitter.com/hashtag/DistractinglySexy?src=hash

აქციეთ მოსწავლეები საკუთარი პრობლემების ექსპერტებად

მიერ
admin
-
0
ჭადრაკის ოსტატთა ცოდნის კვლევისას მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ოსტატმა იცის ჭადრაკის ფიგურების დაფაზე განლაგების დაახლოებით 50 ათასი ვარიანტი. მას შეუძლია, რამდენიმე წამში დაიმახსოვროს თითოეული მათგანის ადგილმდებარეობა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, მისი “ლექსიკური მარაგი” 50 ათასი ნიმუშისგან/მაგალითისგან შედგება. დიახ, ფიგურათა კომბინაციები ჭადრაკის ოსტატისთვის ერთგვარ პროფესიულ ლექსიკას წარმოადგენს. თუ წამით დახედავთ ნაცნობ სიტყვას, შეძლებთ მის დამარცვლას, რადგან გეცოდინებათ, რომელ ასოს რა მოსდევს, მაგრამ თუ სიტყვაში ასოები არეულია, ერთი შეხედვით მათი თანმიმდევრობის დამახსოვრება გაგჭირდებათ. ასევეა ჭადრაკშიც. როდესაც ფიგურები ყოველგვარი წესის დარღვევითაა განლაგებული დაფაზე, ჭადრაკის ოსტატი ჩვეულებრივი მოთამაშისგან არაფრით განსხვავდება. ოსტატის მეხსიერება შედგება იმ მოდელებისგან, რომლებსაც ლოგიკური მნიშვნელობა აქვს და რომლებიც თამაშის დროს შეიძლება შეხვდეს მოთამაშეს.

ასეთივე ფენომენთან გვაქვს საქმე სხვა პროფესიების შემთხვევაშიც. მიხვედრა, როგორ გადავჭრათ ესა თუ ის პრობლემა, ემყარება წარსულის გამოცდილებას/ნიმუშს. გამოცდილი ფიზიკოსები, ახალბედებისგან განსხვავებით, თავიანთ ცოდნას განალაგებენ ცენტრალური პრინციპების გარშემო, მაშინ როდესაც ახალბედები პრობლემის სპეციფიკურ, უმნიშვნელო დეტალებზე ამახვილებენ ყურადღებას. მაგალითად, რომელიმე ფიზიკური ამოცანის ამოხსნისას თავჩენილი პრობლემების კლასიფიკაციის დროს ახალბედა ფიზიკოსები გარე, ეგრეთ წოდებული მეორეხარისხოვანი მახასიათებლების შესწავლას იწყებენ (მაგალითად, რა ტექნიკური დეტალი, აპარატია გამოსაყენებელი), მაშინ როდესაც ექსპერტები პრობლემებს აჯგუფებენ ფიზიკის პრინციპების (როგორიცაა, მაგალითად, ნიუტონის კანონი) მიხედვით, რაც აუცილებელია ამ ამოცანის ამოსახსნელად.

ექსპერტებს შეუძლიათ პრობლემის სწრაფი პრეზენტაცია და მომდევნო ეტაპების სწრაფი დაგეგმვა. მათ მეხსიერებაში აკუმულირებული ნიმუშები/სქემები ეხმარება. შეიძლება ითქვას, რომ პრობლემის აღქმისა და მისი გადაჭრის სტრატეგიის დადგენა სინქრონულად, ავტომატურად მიმდინარეობს. ეს იმას ნიშნავს, რომ ექსპერტს უნდა ჰქონდეს დიდი რაოდენობის მოდელი/ნიმუში/სქემა. ექსპერტის დონის ცოდნა მოითხოვს კონკრეტულ სფეროში საჭირო ცოდნის შეძენას/აკუმულირებას. ამისთვის საჭიროა კონკრეტულ სფეროში არსებული პრობლემებისა და დაგროვილი გამოცდილების გაცნობა. ექსპერტად გახდომისთვის ადამიანს თავადაც მრავალი პრობლემის გადაჭრის გამოცდილება უნდა ჰქონდეს. ექსპერტად რომ ჩაითვალოს, სპეციალისტს დაახლოებით ათწლიანი კვლევის ათი ათასი საათი სჭირდება.

ექსპერტების ცოდნის მდიდარი მარაგი გამყარებულია თეორიულად და პრაქტიკაშიც დანერგილია. აქედან გამომდინარე, ადვილია გრძელვადიან მეხსიერებაში არსებული ცოდნის საჭიროების შემთხვევაში აღდგენა და გამოყენება. ექსპერტებს შეუძლიათ, თავიანთი ექსტენსიური ცოდნა გამოიყენონ ინფორმაციის უფრო ადვილად შესწავლისა და აღდგენისთვის. მაგალითად, შევადაროთ მე-4 კლასის მოსწავლეები, რომლებიც ცუდად იცნობენ ფეხბურთის წესებს, მათსავე თანატოლებს, რომლებსაც ამ სფეროში ექსპერტის დონის ცოდნა აქვთ. ეს უკანასკნელნი უფრო ადვილად იმახსოვრებენ ფეხბურთთან დაკავშირებულ ახალ ცნებებს, მიუხედავად იმისა, რომ ორივე ჯგუფის მოსწავლეებს სხვა სფეროში ინფორმაციისა და ცნებების შესწავლისა და დამახსოვრების ერთნაირი უნარი აქვთ. ფეხბურთის ექსპერტები ფეხბურთის სფეროსთან დაკავშირებული ცნებების კლასიფიკაციას ახდენენ და მათთვის ადვილია მეხსიერებიდან ერთხელ ნასწავლი ტერმინის გამოყენება. მცირე ასაკის ბავშვებიც კი, რომლებსაც კონკრეტულ სფეროში ექსპერტის დონის ცოდნა აქვთ, თავიანთი ცოდნის ორგანიზებისას სტრატეგიებს იყენებენ. 

ცოდნის ორგანიზებული ფორმით ჩამოყალიბებასთან ერთად ვითარდება დაგეგმვისა და მონიტორირების უნარიც. ექსპერტები ბევრ დროს უთმობენ პრობლემის ანალიზს, დიაგრამების შედგენას, კომპლექსური პრობლემების მცირე საკითხებად/ნაწილებად დაშლასა და გეგმის შედგენას, მაშინ როდესაც ახალბედები იწყებენ ფორმულის ამოხსნით, რასაც მალევე მოსდევს ნაშრომის პირველი პარაგრაფიც. ექსპერტი გეგმავს, ხშირად ამარტივებს საკითხებს მუშაობის პროცესში და აწარმოებს პროგრესის მონიტორინგს – ამრიგად, დრო ფუჭად არ იკარგება – დასაწყისშიც და მერეც მთელი პროცესის განმავლობაში ხდება სუსტი იდეებისა და არასწორი მიდგომების უკუგდება.

ჩიმ, გლასერმა და ფარიმ ჩამოაყალიბეს ექსპერტთა ზეუნარების ნუსხა, რომელიც ასე გამოიყურება:
ექსპერტები

1) ახდენენ კონკრეტულ ინფორმაციაში დიდი, მთავარი მნიშვნელობის ნიმუშების იდენტიფიკაციას;
2) ამოცანას ასრულებენ სწრაფად და თითქმის უშეცდომოდ;
3) პრობლემებს განიხილავენ სიღრმისეულად;
4) ახდენენ ინფორმაციის აკუმულირებას მუშა და გრძელვადიან მეხსიერებაში;
5) ბევრ დროს უთმობენ პრობლემის ანალიზს;
6) უფრო ეფექტურად ახდენენ თავიანთი აქტივობების მონიტორინგს.

მას შემდეგ, რაც გამოიკვეთება პრობლემის გადაჭრის სფერო, ისეთი, როგორიცაა, ვთქვათ, ჭადრაკი, ფიზიკა ან კომპიუტერული პროგრამირება, ექსპერტების ზემოაღნიშნული უნარ-ჩვევები თანამიმდევრულად ამოქმედდება. მაგრამ თუ პრობლემის გადაჭრის სფერო ზუსტად არ არის გამოკვეთილი და არც მთავარი პრინციპებია დადგენილი, განსაკუთრებით – ისეთ სფეროებში, როგორებიცაა, მაგალითად, ეკონომიკა და ფსიქოლოგია, განსხვავება ექსპერტებსა და დამწყებ სპეციალისტებს შორის არც ისე დიდია.

მეცნიერები, რომლებიც ამა თუ იმ სფეროში ექსპერტსა და ახალბედა სპეციალისტს შორის განსხვავებას იკვლევდნენ, საინტერესო დასკვნამდე მივიდნენ. მოვიყვანთ რამდენიმე მაგალითს ფიზიკის სფეროდან. ახალბედა სპეციალისტთა უმრავლესობა ფიზიკის სფეროს მცდარი ინფორმაციით განიხილავს. ასე უმეტესად იმიტომ ხდება, რომ ინტუიციური იდეები ფიზიკური სამყაროს შესახებ არასწორია. დაწყებითი კლასების მოსწავლეთა უმრავლესობას მიაჩნია, რომ ამა თუ იმ საგნის დასანახად ის ადგილი უნდა გავანათოთ, სადაც საგანია მოთავსებული. ე.ი., მათი აზრით, სინათლე საგნის დანახვაში გვეხმარება. მოსწავლეები ვერ ხვდებიან, რომ საგანი აირეკლავს სინათლეს და ჩვენ მხოლოდ ამის შემდეგ ვხედავთ მას. ეს ცნება არ შეესაბამება მათ ყოველდღიურ გამოცდილებას, როცა ვანთებთ შუქს ბნელი სივრცის „გასანათებლად”.

საბუნებისმეტყველო საგნების მასწავლებლებისთვის ალბათ ფრიად მნიშვნელოვანია იმის გაგება, რა ინტუიციური მოდელები აქვთ მათ მოსწავლეებს ძირითადი ცნებების შესახებ. თუ მოსწავლის ინტუიციური მოდელი ბევრ მცდარ და არაზუსტ შეხედულებას შეიცავს, მას პრობლემაზე არაადეკვატური და მცდარი წარმოდგენა შეექმნება. უნდა ითქვას, რომ ზოგიერთი მკვლევარი არ იყენებს ტერმინს „მცდარი წარმოდგენა”. ისინი ამა თუ იმ სფეროში მოსწავლის საწყის ცოდნას გულუბრყვილო ან ინტუიციურ შეხედულებას უწოდებენ. ახალი ინფორმაციის გასაგებად და პრობლემების გადასაჭრელად ხშირად საჭიროა, მოსწავლეებმა დაივიწყონ მიღებული იდეები. რა თქმა უნდა, ცნებების შესახებ ინტუიციური შეხედულებების შესაცვლელად საჭიროა მოტივაცია. იმისთვის, რომ ადმიანებმა შეცვალონ ძირითადი ცნებები, საჭიროა ოთხი ძირითადი პირობა: 

1) მოსწავლეებმა უნდა შეიცვალონ დამოკიდებულება არსებული ცნების მიმართ; ეს ცნება განხილულ უნდა იქნეს როგორც არაზუსტი, დაუსრულებელი ან გამოუსადეგარი; 

2) მოსწავლეებმა უნდა გაიაზრონ ახალი ცნება;
3) ახალი ცნება უნდა იყოს დამაჯერებელი, ის უნდა მოერგოს მოსწავლეთა ცოდნის ჩარჩოებს;
4) ახალი ცნება უნდა იყოს სასარგებლო – ის წარმოდგენილი უნდა იყოს როგორც პრობლემის გადაჭრისთვის აუცილებელი და კითხვებზე პასუხის გასაცემად გამოსადეგი.
რეკომენდაციები

ჰკითხეთ მოსწავლეებს, დარწმუნებულნი არიან თუ არა, რომ კარგად ესმით პრობლემის არსი:
* შეუძლიათ თუ არა, გამოყონ ინფორმაციის რელევანტური და არარელევანტური ნაწილები?
* კარგად აქვთ თუ არა გააზრებული თავიანთი გადაწყვეტილებების ლოგიკა?
* დაეხმარეთ, მოახდინონ პრობლემის ვიზუალიზაცია დიაგრამებისა თუ ნახაზების საშუალებით.
* სთხოვეთ, მოახდინონ პრობლემის პრეზენტაცია სხვების წინაშე. როგორი იქნება კარგი გადაწყვეტილება?
* ურჩიეთ, სხვადასხვა კუთხით განიხილონ და შეაფასონ პრობლემა. 
* დაასახელეთ რამდენიმე შესაძლებლობა და სთხოვეთ მოსწავლეებს, გამოთქვან თავიანთი მოსაზრებები.
* ავარჯიშეთ მოსწავლეები თავიანთი მოსაზრებების გამოთქმასა და დაცვაში.
* მოსწავლეებმა უნდა იფიქრონ. ნუ მიაწვდით მათ მზა პასუხებს.
* შესთავაზეთ როგორც ინდივიდუალური, ისე ჯგუფური პრობლემები, რათა თითოეულ მოსწავლეს მიეცეს მუშაობის შანსი.
* ლმობიერად მოექეცით მოსწავლეებს, თუ ისინი ასაბუთებენ პრობლემის გადაჭრის „მცდარ” გზას.
* არ მისცეთ ჩიხში შესულ მოსწავლეებს დანებების საშუალება. აცადეთ ფიქრი. არ დაინანოთ მინიშნებები.
* დაეხმარეთ ალტერნატივების ანალიზის უნარის ჩამოყალიბებაში.
* პრობლემის გადაჭრისას იფიქრეთ ხმამაღლა.
* ჰკითხეთ: „რა მოხდება, თუ?..”
* ჩამოწერეთ მოსაზრებები.

შეხუმრება კლასიკასთან

მიერ
admin
-
0

ერთ-ერთ ლიტერატურულ თავყრილობაზე ერთმა ახალგაზრდა ავტორმა რენე კალანდია შენიშნა, მივიდა და მოიკითხა.

– შენი ძმაკაცი რომ დგას იქით, პაატა შამუგია, არ ეკადრება ჩემი ხნის პოეტთან მოსვლა? – ჰკითხა რენემ უმცროს კოლეგას.
– უნდა, როგორ არა, ბატონო რენე, მაგრამ ერიდება.
– მაგი, ბიჭო, რუსთაველს არ მორიდებია და ჩემი რა უნდა მოერიდოს?!. – გაიღიმა რენემ.
ვინც რენე კალანდიას იცნობდა, დამეთანხმება, რომ იშვიათია პოეტი, რომელსაც ასე სრულყოფილად სცოდნოდა კლასიკური მემკვიდრეობაც და თანამედროვე მწერლობაც – თითქმის ყველა პერიოდულ გამოცემას კითხულობდა, არ გამორჩებოდა არც ერთი საინტერესო სტრიქონი. და, ბუნებრივია, რომ კლასიკასაც და გასული/ახლანდელი საუკუნის ყველა -იზმს ერთ კუთხიდან უყურებდა – ნამდვილი ლიტერატურის სამზერიდან.
ალბათ შეგნებულადაც ხდება და წინასწარ გაუცნობიერებლადაც, როცა ნიჭიერი მწერალი კლასიკასთან შეხუმრებას გადაწყვეტს. მაგრამ ეს მხოლოდ იმას გამოსდის ხოლმე, ვინც კარგად იცის კლასიკოსები – ძვირფასი ხალხი, სასკოლო სახელმძღვანელოებისა და ანთოლოგიების ბინადრები რომ არიან, მაგრამ ალბათ ისევე მოუთმენლად ელიან ნამდვილ მკითხველს, როგორც თუნდაც დებიუტანტი ავტორები. ოღონდ, დამწყებებისგან განსხვავებით, მათ საუკუნეების გამოცდილება აქვთ და წესით რა უნდა გაუკვირდეთ, რა ეპითეტი უნდა ეუცხოვოთ. ალბათ შეფასებებისა და ინტერპრეტაციების უწყვეტი ხმები ჩაესმით საფლავში და ისეთი რა უნდა მოხდეს, მათი გამოწვევა, „მეფური ძილიდან” გამოღვიძება რომ შეძლოს?!
კლასიკოსად აღიარებულ ავტორთან შეთამამება მწერლობის ზედაპირულად მცოდნისათვის დიდი ხაფანგია, სადაც პირველივე ცდაზე თავფეხიანად გაებმება, მაგრამ ვისთვისაც ლიტერატურა მხოლოდ საგანი ან დარგობრივი მეცნიერება არაა, კაიძალ სიამოვნებასაც შეიძლება გამორჩეს ამ დამღლელ და ერთფეროვან ცხოვრებას.
არ გჯერათ? ან როგორც ერთი სუპერპოპულარული ვიდეოს პერსონაჟი ამბობს: „ჩემი გჯერათ?” თუ – არა, მაშინ ერთ ღრმად პატივსაცემ კაცს დავიყენებ გვერდში, რომელიც თავბრუდამხვევი ლიტერატურული თამაშებისა და ინტელექტუალური იუმორის ნამდვილი მეტრია.
ცოტა ხანში ქართულ ენაზე ვუდი ალენის მოთხრობების კრებული „ჩემი აპოლოგია” (მთარგმნელი თამარ სუბელიანი) გამოვა. ავტორს რეალური და გამოგონილი პერსონაჟების მთელი გალერეა ჰყავს, რომელსაც კაცმა არ იცის, რა საქმისთვის დაისაჭიროვებს. ვთქვათ ასე: „ადრეულად მომწიფდა ვაინშტაინი. ინტელიგენტი ბავშვი იყო. ერთხელ ვიღაც ტყიურები შეიჭრნენ ბიბლიოთეკაში და ტ. ს. ელიოტის ლექსები ფრანგულად გადათარგმნეს, თორმეტი წლის ვაინშტაინმა კი ისევ ინგლისურად გადათარგმნა ის ლექსები”. ან ეს: „რელიგიამაც იმედები გაგვიცრუა, რაც უნდა სამწუხარო იყოს. მიგელ დე უნამუნო კი უდარდელად წერს თავის ნაშრომში „მარადიული ამტანობა ცნობიერისა”, მაგრამ იოლი ხვედრი ნამდვილად არ გვერგო. განსაკუთრებით იმათ, ვინც იძულებულნი გავხდით თეკერეის ნაწარმოებები წაგვეკითხა”.

არც შექსპირია გამოტოვებული ამ დიდებული ანსამბლიდან, უფრო სწორად, ხშირ შემთხვევაში ვუდი ალენის შთაგონების წყარო სწორედ ის არის: „ერთ წიგნში ირწმუნებიან, შექსპირის ნაწარმოებების ავტორი კრისტოფერ მარლო იყოო. წიგნში იმდენად დამაჯერებელი ამბავია მოთხრობილი, რომ კითხვის დროს იმაშიც არ ვიყავი დარწმუნებული, შექსპირი იყო მარლო თუ მარლო იყო შექსპირი… ზემოთხსენებულ თეორიას რომ ჩავუღრმავდეთ, პირველ შეკითხვას დავსვამ – თუ მარლომ დაწერა შექსპირის ნაწარმოებები, მარლოსი ვინღა დაწერა?” შექსპირის ნაწარმოებებს, ანუ როგორც თვითონ ამბობს – „იმ პიესებსა და სონეტებს, დღეს რომ ყველამ ვიცით და მათ წაკითხვას თავს ვარიდებთ” – შემდეგაც უბრუნდება ავტორი: „ღმერთი არ არსებობს, ცხოვრებას აზრი არ აქვს, ყველაფერი სრულდება. დიდი აფეთქება რომ მოხდება, შექსპირის დიდებული ნაწარმოებებიც კი განადგურდება, მართალია, „ტიტუს ანდრონიკუსზე” გული არავის დასწყდება, მაგრამ სხვა ნაწარმოებებსაც რომ განადგურება უწერიათ?”.
ამ ყველაფერს და კიდევ ჩემი მოსწავლეობისდროინდელ საყვარელ მოთხრობას – „კუგელმასის ეპიზოდური როლი” რომ თავი დავანებოთ, ერთი საოცარი ტექსტიცაა წიგნში – „ზეინტელექტუალი მეძავი”. ერთი ტიპის, უორდ ბაბკოკის ამბავია, სწრაფი ინტელექტუალური თავგადასავალი რომ სჭირდება და როცა ამის სურვილი აიტანს, შედარებით ლიტერატურათმცოდნეობაში ხარისხდაცულ მადამ ფლოსის ურეკავს ხოლმე. ის, თავის მხრივ, ერთ ახალგაზრდა გოგოს გზავნის, თვრამეტი წლისას, რომელსაც უხდი და რასაც გინდა, განიხილავს შენთან ერთად – პრუსტი გინდა, იეიტსი თუ ანთროპოლოგია. არა, განა ცოლი არ უყვარს ბაბკოკს, მაგრამ ის ხომ პაუნდზე არაფრის დიდებით არ დაელაპარაკება. არც ელიოტზე. არადა, ხანმოკლეა ეს ცხოვრება.
ამ დროს მადამ ფლოსიც არაა გულხელდაკრეფილი და როგორც ჩანს, შემოსავლის წყაროსთან ერთად, შანტაჟისთვისაც იყენებს თავის ბიზნესს. თუ არა, აგერ ბაბკოკს მოუსმინეთ: „სასტუმროს ოთახში კამერები დაუყენებიათ. ჩანაწერი აქვთ, სადაც „უნაყოფო მიწას” განვიხილავთ მე და ის გოგონა, და მართლა ზედმეტი მოგვდის. ათი ათასს მთხოვენ…”
ერთი სიტყვით, სანამ კერძო დეტექტივი ბოლომდე მიჰყვება საქმეს, ვუდი ალენი შიგადაშიგ ისეთ წონიან კლასიკოსებს შემოიყვანს, უკეთესს ძნელად გაიხსენებ – „შედარებითი ანალიზი გინდა მელვილისა და ჰოთორნისა? მაგის მოწყობა ორმოცდაათად შემიძლია”.
დანარჩენს, ეჭვი არ მაქვს, წაიკითხავთ. დანარჩენი – კლასიკაა. ისევე როგორც ვუდი ალენი, კლასიკოსებთან შეხუმრებული მაგარი მწერალი.
 
 
 
 

გელა ლომიაშვილი – კარიერის დაგეგმვა და პროფესიული კონსულტაცია

მიერ
admin
-
0
ნებისმიერი ადამიანის ცხოვრებაში დგება გადამწყვეტი მომენტი, როდესაც მან უნდა აარჩიოს საქმიანობის სფერო. რა ფაქტორები განაპირობებს პროფესიულ ორიენტაციას ზოგადად? რა ვითარებაა ჩვენში? როგორ განიმარტება პროფესიული ორიენტაცია? რამდენად მნიშვნელოვანია საკუთარი შესაძლებლობების გათვლა პროფესიის არჩევისას და როგორ შეიძლება ამის განსაზღვრა? ეს კითხვები განსაკუთრებით აქტუალური მათთვის იქნება, ვინც ახლა დგას არჩევნის წინაშე, რადგან პროფესიული სფეროს, პროფესიის ან უნივერსიტეტში მთავარი კურსის არჩევა ერთ-ერთი გადამწყვეტი ფაქტორია მომავალი წარმატებისთვის. კითხვებზე კომპეტენტური პასუხების მისაღებად შრომისა და ორგანიზაციის ფსიქოლოგს, ადამიანური რესურსის მართვის ცენტრის, PMC-ის წარმომადგენელს, გელა ლომიაშვილს მივმართეთ. ის პროფესიული კონსულტაციისა და კარიერის დაგეგმვის საკითხებზე მუშაობს და საკუთარ გამოცდილებას ინტერვიუში გვიზიარებს:

რას ნიშნავს პროფესიული ორიენტაცია?

პროფესიული ორიენტაცია ფართო ცნებაა და ის არ მოიაზრებს მხოლოდ და მხოლოდ პროფესიის სწორად არჩევას. სწორედ ამიტომ მოძველებული ტერმინი „პროფორიენტაცია” (რომელიც რიგ ქვეყნებში, მათ შორის, რუსეთში, გერმანიაში და ა.შ. ჯერ კიდევ გამოიყენება) იცვლება თანამედროვე ტერმინით პროფესიული კონსულტაცია და კარიერის დაგეგმვა, რომელიც ბევრად კომპლექსურია, თუნდაც ტერმინიდან გამომდინარე, ვიდრე პროფესიული ორიენტაცია. 

რამდენად მნიშვნელოვანია პროფესიული კონსულტაცია და კარიერის დაგეგმვა დამამთავრებელი კლასების მოსწავლეებისთვის?

ზოგადად, პროფკონსულტაციას და კარიერის დაგეგმვას სწორედ ამ პერიოდში ენიჭება განსაკუთრებული მნიშვნელობა, თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ კარიერული და პროფესიული კონსულტაცია შეიძლება დასჭირდეს ადამიანს ცხოვრების ნებისმიერ ეტაპზე. უნდა ითქვას ისიც, რომ პროფკონსულტაციისა და კარიერის დაგეგმვის სერვისი ხელმისაწვდომი უნდა იყოს ადამიანისთვის მთელი სიცოცხლის განმავლობაში, სწორედ ამიტომ ევროპის ბევრ ქვეყანაში ის იწყება სკოლამდელი განათლების საფეხურიდან. კონსულტანტები ბავშვებს ეხმარებიან განივითარონ ისეთი საბაზო უნარები, რომლებსაც მთელი ცხოვრების განმავლობაში გამოიყენებენ და მარტივი გზით აცნობენ სხვადასხვა პროფესიას. თუმცა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ კონსულტანტი უბიძგებს ბავშვებს ჩარჩოებში მოექცნენ და რომელიმე კონკრეტულ პროფესიაზე კონცენტრირდნენ. რადგანაც ის ცხოვრების განმავლობაში ძალიან ბევრჯერ შეიცვლის ინტერესს. ინფორმაციის მიწოდება სხვადასხვა პროფესიული შესაძლებლობების შესახებ განათლების ამ საფეხურზე მხოლოდ და მხოლოდ გაცნობითი ხასიათის შეიძლება იყოს და უნდა გრძელდებოდეს სასკოლო განათლების სხვა საფეხურებზეც. მაგალითად, საშუალო განათლების საფეხურზე, რომლის დასრულების დროსაც მოსწავლეებს, ყოველ შემთხვევაში საქართველოში, უწევთ პროფესიული გადაწყვეტილებების მიღება. კონსულტაცია ამ ეტაპზე მეტად აქტუალური ხდება. 

კონკრეტულად რას უნდა მოიცავდეს პროფკონსულტაციის პროცესი? 

სასკოლო განათლების საფეხურზე პროფკონსულტაცია უნდა მოიცავდეს საკუთარი უნარების, ინტერესების, ღირებულებების და პიროვნული მახასიათებლების შეფასებას, დაინტერესებულ პირს უნდა მიეწოდებოდეს დეტალური ინფორმაცია სხვადასხვა პროფესიის, საგანმანათლებლო თუ დასაქმების შესაძლებლობების შესახებ. უმნიშვნელოვანესია კვლევების და ინფორმაციის გაცნობა იმის შესახებ, თუ რა მდგომარეობაა შრომის ბაზარზე და რა მოთხოვნაა სხვადასხვა პროფესიის წარმომადგენლებზე. თუმცა აუცილებლად უნდა დავამატო ისიც, რომ პროფკონსულტაცია არ მთავრდება ფორმალური განათლების საფეხურებზე. ის ეხმარება სამუშაოს მაძიებლებსაც სამუშაოს მოძიებაში და ამზადებს მათ, რათა განივითარონ შესაბამისი უნარები, მიიღონ ცოდნა, შეესაბამებოდნენ შრომის ბაზრის მოთხოვნებს და წარმატებით შეძლონ შრომის ბაზარზე დაბრუნება. ის ასევე ეხმარება დასაქმებულებსაც  კარიერის სწორად დაგეგმვაში.

თქვენი დაკვირვებით, რა ფაქტორები განაპირობებს ჩვენში პროფესიულ არჩევანს? რას ანიჭებენ უპირატესობას ქართველი ახალგაზრდები?

მიღებული თვალსაზრისით, საქართველოში პროფესიას ძირითადად ირჩევენ ოჯახის წევრების, ახლობელების რჩევით ან პროფესიის მოდურობიდან გამომდინარე, მოტივით, რომ ეს პროფესია „რომანტიკული” ან  „ინტელექტუალურია”. ეს ტენდენცია ჯერჯერობით შენარჩუნებულია და კონკრეტულ რისკებთანაცაა დაკავშირებული, რადგან ასეთ დროს ახალგაზრდები არ ან ვერ აცნობიერებენ, რომ ასე არჩეულ პროფესიებში საკუთარი თავის წარმატებულად რეალიზაციისათვის მათ მოუწევთ რუტინული, სრულიად „არარომანტიკული”  და „არაინტელექტუალური” სამუშაოების შესრულება. ამასთანავე, არსებობს იმის რისკიც, რომ გარკვეული დროის შემდეგ ესა თუ ის პროფესია აღარ იქნება „მოდური” ან „პრესტიჟული” ან თუნდაც, „მოდური” და „პრესტიჟული” პროფესია სულაც არ შეესატყვისება კონკრეტული ადამიანის უნიკალურ მახასიათებლებს.

რა შესაძლებლობები არსებობს ვითარების შესაცვლელად და რას სთავაზობენ დაინტერესებულ პირებს შესაბამისი ორგანიზაციები?

საქართველოში კარიერული კონსულტაცია ახლა იდგამს ფეხს. შექმნილია პროფესიული კონსულტაციისა და კარიერის დაგეგმვის მომსახურების განვითარების ეროვნული კონცეფცია, რომლის განვითარებასაც სამი სამინისტრო (განათლების და მეცნიერების, შრომის და სპორტის და ახალგაზრდობის საქმეთა) ახორციელებს. უფრო დეტალურად შემიძლია ვისაუბრო სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა სამინისტროს მიერ განხორციელებულ პროექტზე, რადგანაც მე და ჩვენი ორგანიზაცია სწორედ მათთან ვთანამშრომლობთ. სამინისტროს ინიციატივით გასულ წელს შეიქმნა პროფკონსულტაციის ონლაინმომსახურების ვებგვერდი www.myprofession.ge, რომელიც მომხმარებლებს უფასო ონლაინ მომსახურებას სთავაზობს. ვებზე განთავსებულია აპრობირებული ფსიქოლოგიური ინსტრუმენტები, რომლებიც ადამიანებს ეხმარება საკუთარი უნარების, ინტერესების შეფასების საფუძველზე ნახონ – რომელი პროფესია შეესაბამება ყველაზე მეტად. ამავდროულად ვებზე განთავსებულია პროექტის ფარგლებში შექმნილი პროფორიენტაციის პირველი სახელმძღვანელო საქართველოში  „აირჩიე პროფესია”, ასევე ვიდეოები პროფესიების შესახებ, საკითხავი მასალა, რეკომენდაციები, სავარჯიშოები და სხვა მრავალი რესურსი, რაც ახალგაზრდებს პროფესიის სწორად არჩევაში ეხმარება.

თანამედროვე სწრაფად ცვალებად სამყაროში პროფესიის არჩევა განსაკუთრებით საპასუხისმგებლო გადაწყვეტილებაა. რა გამოწვევების წინაშე დგას ადამიანი ამ არჩევნის წინაშე დღესდღეობით?

გეთანხმებით, ეს იყო და არის კიდეც ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება, რომელიც ადამიანმა შეიძლება მიიღოს ცხოვრებაში, თუმცა იმასაც დავამატებ, რომ პროფესიის არჩევა არ არის ერთჯერადი აქტი, რომელიც ერთი დღის განმავლობაში შეიძლება განახორციელო და მთელი ცხოვრება მიჰყვე. ეს არის პროცესი, რომელიც ხშირად წლებსაც მოიცავს. პროფესიის არჩევისას ძალიან ბევრი ფაქტორია გასათვალისწინებელი, სანამ შევჩერდებით იმ ერთ პროფესიაზე, რაც ყველაზე მეტად შეგვესაბამება და სადაც კარიერული წარმატების მიღწევის ყველაზე დიდი შანსები გვაქვს. კვლევების მიხედვით 21-ე საუკუნეში ადამიანები საშუალოდ 3-ჯერ მაინც იცვლიან პროფესიას. ეს, ერთი მხრივ, ჩვეულებრივი მოვლენაა ადამიანებისთვის, რომლებიც ცვალებად, განვითარებად სამყაროში ცხოვრობენ და მოღვაწეობენ და, მეორე მხრივ, პროფესიის ხელახლა არჩევა, თუკი წინა პროფესია არასწორად აირჩიეთ, ნამდვილად დროის და ენერგიის ხარჯვაა.

უფრო კონკრეტულად – რისი ცოდნაა აუცილებელი არჩევნის გაკეთებამდე?

მეცნიერულ კვლევებზე დაყრდნობით გამოყოფენ კარგი გადაწყვეტილების მიღების ოთხ მთავარ საფეხურს.
Øარსებული ალტერნატივების განხილვა – როდესაც მნიშვნელოვანი პროფესიული გადაწყვეტილების მიღება მოგიწევთ, განიხილეთ ყველა შესაძლო ვარიანტი –  ყველა ის პროფესია, რომელიც გაინტერესებთ ან თქვენთვის შესაბამისი გგონიათ. დაუსვით საკუთარ თავს კითხვები, მაგალითად: „პრობლემის გადასაჭრელად ხომ არ არსებობს სხვა გზები?” „ხომ არ არსებობს გზები, რომლებზეც აქამდე არ მიფიქრია?”

Øშედეგების განხილვა: როდესაც არჩევანს რამდენიმე ალტერნარტივაზე (პროფესიაზე) გააკეთებთ, განიხილეთ თითოეული მათგანის უარყოფითი და დადებითი მხარეები.

Øინფორმაციის მოპოვება: მოიძიეთ საფუძვლიანი ინფორმაცია თითოეული შესაძლო ალტერნატივის (პროფესიის) შესახებ.

Øდაგეგმვა: როდესაც განხილული ალტერნატივებიდან (პროფესიებიდან) შეარჩევთ მხოლოდ ერთს, დაგეგმეთ ა) როგორ განახორციელებთ მიღებულ გადაწყვეტილებას და ბ) რას მოიმოქმედებთ, თუ განხორციელების პროცესში ნეგატიური შედეგები გამოვლინდება, რომლებიც თქვენს გადაწყვეტილებაზე გავლენას ახდენენ?

რა ხელისშემშლელი ფაქტორები შეიძლება გამოიყოს ამ მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილების მიღების ეტაპზე? რამ შეიძლება განაპირობოს ის რისკი, რაზეც ზევით საუბრობდით – დროისა და ენერგიის დანაკარგს ვგულისხმობ…

არასწორი პროფესიული გადაწყვეტილების მიღების რამდენიმე მნიშვნელოვანი ფაქტორი შეიძლება დავასახელოთ: 1. ახლობლების რჩევა  – ახალგაზრდები ხშირად პროფესიას ახლობლების რჩევით იღებენ. ეს უკეთეს შემთხვევაში, თორემ ხშირად საერთოდ მშობლები წყვეტენ, რა პროფესიის უნდა გამოვიდეს შვილი. 2. მოდური პროფესიები – აბიტურიენტები ინტენსიურად აბარებენ რომელიმე ფაკულტეტზე, რომელიც მოდურად ითვლება მათ თაობაში, რეალურად კი შრომის ბაზარს არ სჭირდება ამდენი პროფესიონალი იმ მიმართულებით. 3. საინტერესო პროფესია – ხშირად პროფესიას მხოლოდ იმიტომ ირჩევენ, რომ მათთვის საინტერესოა. შეიძლება ინტერესი მართლაც მნიშვნელოვანი რამ იყოს, თუმცა მხოლოდ მასზე დაფუძნებით მიღებული გადაწყვეტილება შეიძლება არასწორი აღმოჩნდეს. ის, რომ მოგწონს რაიმე საქმე, არ ნიშნავს რომ მის შესრულებას შეძლებ. 4. პროფესიების შესახებ ინფორმაციის ნაკლებობა – მეტწილად ადამიანები კარგად არ იცნობენ იმ პროფესიებს, სადაც აბარებენ ან არ აქვთ ინფორმაცია სხვა ბევრი პროფესიის შესახებ, რომლებიც შეიძლება სწორედ რომ მათი შესაბამისი იყოს. 

როგორაა შესაძლებელი ამ რისკების შემცირება?

მოკლედ შევეცდები ამომწურავი პასუხის გაცემას. დავიწყოთ ინტერესებით – შესაძლებელია, რომელიმე პროფესია გვაინტერესებდეს და ამ მოტივით მივიღოთ გადაწყვეტილება. აქ აუცილებლად გასაანალიზებელია, რამდენად კარგად გვაქვს განვითარებული ამ პროფესიისთვის მნიშვნელოვანი უნარები და შესაძლებლობები. მაგალითად, შეიძლება მოგვწონდეს არქიტექტურა, თუმცა არ გვქონდეს კარგად განვითარებული სივრცითი უნარები, რაც გადამწყვეტია ამ პროფესიისთვის. შესაბამისად, უნდა შევარჩიოთ ის სფერო, რომელიც საკუთარი უნარებისა და შესაძლებლობების შესაფერისია. ამიტომაა მნიშვნელოვანი პროფესიის არჩევისას, პირველ რიგში, საკუთარი უნარების და შესაძლებლობების ანალიზი და შეფასება. 

პროფესიის არჩევისას მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ – რა არის ჩვენთვის ღირებული, ანუ შევაფასოთ საკუთარი შრომითი ღირებულებები. ზოგიერთი ადამიანისთვის ღირებულია მატერიალური ანაზღაურება, ზოგისთვის საზოგადოებისთვის დახმარების გაწევა და ა.შ. უნდა განვსაზღვროთ, რა არის ჩვენთვის პრიორიტეტული, ყველაზე ღირებული და შემდეგ უნდა მოვძებნოთ ის პროფესია, სადაც საკუთარი ღირებულებების დაკმაყოფილებას ყველაზე უკეთ შევძლებთ. მაგალითად თუ ჩვენთვის ღირებულია ადამიანების მართვა და ხელმძღვანელ პოზიციაზე მუშაობა, აუცილებელი არ არის შევარჩიოთ შემოქმედებითი სფეროს რომელიმე პროფესია, რომელიც ძირითადად დამოუკიდებელ მუშაობას მოითხოვს, თუკი მატერიალური ინტერესი გვამოძრავებს, აუცილებელი არ არის ჩავაბაროთ მაგალითად, ფილოლოგიაზე, რომელიც საქართველოში სულაც არ არის შემოსავლიანი.

პროფესიის არჩევამდე აუცილებლად უნდა შევისწავლოთ სხვადასხვა პროფესია, რათა ზუსტად ვიცოდეთ  – თუ ამ პროფესიას ავირჩევთ, რა სამუშაოების შესრულება მოგვიწევს, როგორ გარემოში მოგვიწევს მუშაობა, როგორ სოციალურ წრეში ვიტრიალებთ და ა.შ. საქართველოში ეს ძალიან ხშირად ხდება პრობლემური პოსტფაქტუმ, რადგან ადამიანები ირჩევენ პროფესიას და სწავლის ან მუშაობის დაწყების შემდეგ აღმოაჩენენ, რომ ამ პროფესიაზე რადიკალურად განსხვავებული წარმოდგენები ჰქონდათ. შედეგად ვიღებთ არაპროდუქტულობას, კარიერულ წარუმატებულობას, მოტივაციის და შრომითი კმაყოფილების კლებას და ა.შ. უმეტეს შემთხვევაში ადამიანი მიატოვებს ამ პროფესიას და სხვაგან შეეცდება რეალიზებას.

უმნიშვნელოვანესია ასევე შრომის ბაზრის შესწავლა. პროფესიული არჩევნის წინაშე მდგომი კარგად უნდა იცნობდეს შრომის ბაზარზე არსებულ თანამედროვე ტენდენციებს: იცოდეს როგორ ვითარდება ესა თუ ის პროფესია, დასაქმების რა შესაძლებლობები აქვს, იზრდება თუ მცირდება კონკრეტული პროფესიით დასაქმებულთა რაოდენობა, როგორია ამ პროფესიით დასაქმებულთა საშუალო ანაზღაურება… მსგავს ინფორმაციას ადამიანებს უნდა აწვდიდეს შრომის ბაზრის საინფორმაციო სისტემა და მინიმუმ, ჩატარებული უნდა იყოს შრომის ბაზრის კვლევა, სამწუხაროდ, დღეს საქართველოში არცერთი მიმართულებით არ არის ჩატარებული შესაბამისი სამუშაოები, თუმცა, ჩემი ინფორმაციით, პროცესი დაწყებულია. 

სწორედ ეს გახლავთ პროფესიის არჩევისას გასათვალისწინებელი მნიშვნელოვანი ფაქტორების არასრული ჩამონათვალი. 

რას ურჩევდით მათ, ვინც ახლა იღებს გადაწყვეტილებას და ირჩევს პროფესიას ან ინტერესის სფეროს?

გამოიყენეთ თქვენს ხელთ არსებული ნებისმიერი რესურსი იმის გასაცნობიერებლად, თუ რას გთავაზობთ გარემო. აუცილებლად შეაფასეთ საკუთარი შესაძლებლობები ობიექტურად, გამოიყენეთ სპეციალისტების დახმარება, გაესაუბრეთ თქვენთვის საინტერესო სფეროებში მოღვაწე ადამიანებს. გაიგეთ მეტი თქვენთვის საინტერესო პროფესიის შესახებ და მიიღეთ გააზრებული პროფესიული გადაწყვეტილება.
1...812813814...1,070გვერდი 813 of 1,070

ვიდეობლოგი

მასწავლებლის ბიბლიოთეკას ახალი წიგნი შეემატა- სტატიები განათლების საკითხებზე

ჟურნალ „მასწავლებლის“ თითოეული ნომრის მომზადებისას, ცხადია, ვფიქრობთ მასწავლებელზე და იმ საჭიროებებზე,რომელთა წინაშეც ის ახლა დგას. ვფიქრობთ მასწავლებელზე, რომელიც ჩვენგან დამოუკიდებლადაც ფიქრობს, როგორ მოემზადოს გაკვეთილისთვის, რა...

ქ.თბილისი, სანდრო ეულის ქ. #5; +995 32 220 0 220 (4506)

ჟურნალ "მასწავლებელსა" და ინტერნეტ გაზეთ "mastsavlebeli.ge" -ში, რეკლამის განთავსების მსურველებმა დარეკეთ ნომერზე: +995 551 081 308

mastsavlebeli.ge-ზე გამოქვეყნებული ყველა მასალა წარმოადგენს გაზეთის საკუთრებას და დაცულია საქართველოს კანონით საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ.

მასალის გამოყენების პირობები იხილეთ სრულად

© 2022 ყველა უფლება დაცულია | დამზადებულია TATSSON.COM-ის მიერ