იდეები ლიტერატურული კვირეულისათვის

ჩვენ გლობალური კატასტროფების ეპოქაში ვცხოვრობთ. კლიმატური ცვლილებები, ადამიანთა დაუდევრობა, ინდუსტრიული რევოლუცია თუ ბუნებისადმი მომხმარებლური, გაუფრთხილებელი დამოკიდებულება ყოველდღიურად ართულებს ჩვენს ცხოვრებას, ცვლის სამყაროს, რომელშიც ვარსებობთ, გვიმატებს შიშს და ცვლილებების აუცილებლობაზე მიგვანიშნებს.

ეკოლოგიური წიგნიერება  განათლების უმნიშვნელოვანესი ნაწილია, ჩვენმა მოსწავლეებმა, მომავლის მოქალაქეებმა, რომელთაც მრავალ პრობლემასთან შეჯახება მოუწევთ, უნდა გააცნობიერონ ბუნების დაცვის აუცილებლობა, აიმაღლონ ეკოლოგიური ცნობიერება.

ლიტერატურაში ყველა მნიშვნელოვან საკითხზე ვპოულობთ პასუხს, საბავშვო ლიტერატურაში, მითუმეტეს, ბუნებისა და ადამიანის მეგობრობა, ერთიანობა, ურთიერთზეგავლენის შედეგები – მრავალი ჩვენთვის საყვარელი საბავშვო წიგნის მთავარი თემაა.

ლიტერატურისა და ეკოლოგიის ინტეგრირება ჩვენს სკოლებშიც შეიძლება დავგეგოთ, ლიტერატურული კვირეულისთვის ინტერმედიალური, ინტერდისციპლინური აქტივობების დაგეგმვა საინტერესო, მრავალფეროვანი სასკოლო საგანმანათლებლო კვირეულის ფარგლებში სწორედ ისაა, რაც ჩვენს სკოლებსა და მოსწავლეებს სჭირდებათ.

ჩამოვთვლი რამდენიმე მიმართულებას, რომელზე ყურადღების გამახვილება შეიძლება ამ ეკოლოგიურ-ლიტერატურული კვირეულის ფარგლებში.

ეს მხოლოდ საკითხების ჩამონათვალია, იდეებია, რომელსაც ფრთები თითოეულმა მასწავლებელმა საკუთარი გემოვნების, გამოცდილებისა და კონკრეტული სკოლისა თუ მოსწავლის საგანმანათლებლო საჭიროების მიხედვით შეიძლება შასხას.

1. მწვანეთითება ტისტუ – ყვავილები და პაცეფიზმი, ლიტერატურა- ჰუმანიზმის წყარო, ბუნება და ადამიანი, ომი და ბავშვები… ვკითხულობთ ნაწყვეტებს მორის დრიუონის შესანიშნავი  წიგნიდან და ვმსჯელობთ, როგორ შეიძლება ბუნების, სილამაზის, ყვავილების დახმარებით ადამიანებს მშვიდობა ვასწავლო. პრაქტიკულ ნაწილში ვასწავლით, როგორც მრავლდება მცენარეები, ყვავილებს ვთესავთ, ვაკვირდებით მარცვლის გაღვივებას( წინასწარ წყლიან კონტეინეტში ვამზადებთ გაღვივებულ მარცვლებს“), ვალამაზებთ სკოლის ეზოს და ა.შ.
2. ანტუან დე სენტ ეგზიუპერი, პატარა პრინცი – ეკოლოგიური განათლების აუცილებლობა, გახსოვთ პატარა პრინცცის მთავარი დილემა? როგორ გადაარჩინოს თავისი პლანეტა ბაობაბებისგან, როგორ დაიცვას მეგობარი ვარდი მავნებლებისა და ქარისაგან, ვკითხულობთ ტექსტს, მიმოვიხილავთ ბუნების დამცველი ორგანიზაციების მუშაობას, პრაქტიკულ ნაწილში ვარდების დაკალმვას ვსწავლობთ, ვაფესვიანებთ და ვრგავთ ვარდებს.
3. ყვავილები და პოეზია- ვკითხულობთ ლექსებს ქართული თუ მსოფლიო პოეზიიდან, ვრგავთ ყვავილებს ფერების მიხედვით, ვუსმენთ ჩაიკოვსკის „ყვავილების ვალსს“ , მიმოვიხილავთ სხვადასხვა მხატვრების შესრულებულ პეიზაჟებს, ვხატავთ.
4. პეპი გრძელიწინდას ბაღი – ვსწავლობთ მცენარეების სწორად მორწყვას და მავნებლებისგან გათავისუფლებას;
5. ბოსტნეულის გაკვეთილები ყველაზე პატარებისთვის -ვკითხულობთ“ ჩიპოლინოს თავადასავალს“, ვსაუბრობთ ბოსტნეულის სარგებლიანობასა და ჯანსაღი კვების აუცილებლობაზე. ვრგავთ ბოსტნეულს, ვამზადებთ ბოსტნეულის სალათს.
6. ვაჟა-ფშაველას სამყარო, „ხმელი წიფელი“, ქუჩი“ – ვყვებით ვაჟა-ფშაველას შემოქმედების შესახებ, ვკითხულობთ, ვრგავთ  ქართული ენდემური ჯიშის რომელიმე მცენარეს, შეგვიძლია სტუმრად მოვიწვიოთ სპეციალისტი, რომელიც გვიამბობს კავკასიისა და კერძოდ, საქართველოს ბიომრავალფეროვნების შესახებ, გავიგებთ რა არის „წითელი წიგნი“.
7. რეზო ინანიშვილი, ნეკერჩხლის წითელი ფოთოლი, ვკითხულობთ, ვსაუბრობთ, ვსწავლობთ და ვიხსენებთ წელიწადის დროებს, რომელი მცენარე რომელ სეზონზე ყვავილობს, როდის რა უნდა დავრგოთ, ვგეგმავთ პრაქტიკული სამუშაოს – ვრგავთ ჯუჯა ნეკერჩხალს, ვხატავთ, ვაგროვებთ ფოთლებს და ვაკეთებთ შემოდგომის კომპოზიციებს.
8. მაუგლი- გაკვეთილი მსოფლიოს უდიდესი ტყეების შესახებ, მრავალფეროვნების, ფლორისა და ფაუნის, ვაგროვებთ ინფორმაციას ბუნებრივი საშიშროებებისა და კატასტროფების შესახებ.
9. ბემბი – გავუფრთხილდეთ ფაუნას, არ დავხოცოთ ცხოველები, რა გავლენას ახდენს სხვადასხვა პოპულაციის გაქრობა ბუნებაზე. ვკითხულობთ ნაწარმოებს, ვნახულობთ დისნეის მულტფილმს და ვიხსენებთ რა წაგვიკითხავს თუ გვინახავს ამ თემაზე.

ალბათ ნებისმიერ მასწავლებელს უფიქრია, როგორი ფორმით მისცეს მოსწავლეებს ინსტრუქციები, როგორ აკონტროლოს დრო, როგორ შეარჩიოს მოსწავლეები შემთხვევითი პრინციპით, სხვადასხვა საგაკვეთილო აქტივობის დროს და ა შ. ყოველივე ეს, ერთი შეხედვით, წვრილმანია და ჩვეულებრივ, გამოცდილ მასწავლებელს მასთან გამკლავება არ უნდა გაუჭირდეს.  მიუხედავად ამისა, პედაგოგის საქმიანობა ბევრად უფრო გამარტივდებოდა, თუკი ყოველდღიური საგაკვეთილო პროცესის წარსამართავად მნიშვნელოვანი  ინსტრუმენტები ერთად იქნებოდა თავმოყრილი. თანამედროვე ტექნოლოგიები გვაძლევს ამის შესაძლებლობას. მინდა გაგაცნოთ მასწავლებლებისათვის განკუთვნილი შესანიშნავი რესურსი „საკლასო ოთახის ეკრანი“ („classroomscreen“), რომელიც ვებგვერდის სახით არსებობს და მისი გამოყენება, ონლაინ-რეჟიმში, ნებისმიერ დროს არის შესაძლებელი.  ქვემოთ მოცემულია რესურსის მისამართი:

www.classroomscreen.com

როგორ შეიქმნა „საკლასო ოთახის ეკრანი“?

„საკლასო ოთახის ეკრანი“ ახალგაზრდა ჰოლანდიელმა მასწავლებელმა ლორენს კოპერსმა (Laurens Coppers ) შექმნა. ის ცდილობდა ეპოვა ისეთი რესურსი, სადაც ერთად იქნებოდა თავმოყრილი ყველა ის ინსტრუმენტი, რომელიც დაეხმარებოდა მის მოსწავლეებს, უფრო მეტად ყოფილიყვნენ ფოკუსირებულნი სასწავლო პროცესზე. მსგავსი ვერაფერი იპოვა, ამიტომ გადაწყვიტა, რომ თავად შეექმნა ის. ასე გაჩნდა ონლაინ-რესურსი „საკლასო ოთახის ეკრანი“. რესურსის ავტორმა, საკუთარი პედაგოგიური გამოცდილებიდან გამომდინარე, შესანიშნავად გაითვალისწინა მოსწავლეებისა და პედაგოგების საჭიროებანი. გარდა იმისა, რომ ეფექტური გაკვეთილის წარსამართავად მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტები ერთადაა თავმოყრილი, „საკლასო ოთახის ეკრანს“ სხვა უპირატესობებიც აქვს:

• უფასოა და ყველასათვის ხელმისაწვდომი;
• მარტივია მისი გამოყენება, არ მოითხოვს პედაგოგისაგან განსაკუთრებულ უნარ-ჩვევებს;
• პრაქტიკული და სასარგებლოა: რა გამოცდილებაც არ უნდა ჰქონდეს მასწავლებელს, რესურსი აუცილებლად იპოვის ადგილს მის საკლასო ოთახში.

რას წარმოადგენს  „საკლასო ოთახის ეკრანი“?

„საკლასო ოთახის ეკრანი“ მარტივი ვებრესურსია. მას შემდეგ, რაც დასახელებულ საიტს ეწვევით ( www.classroomscreen.com ), თქვენ  წინ გაიხსნება ფანჯარა, რომლის ქვედა ნაწილში, 12 ინსტრუმენტი, ე.წ. ვიჯეტია განლაგებული. განვიხილოთ ისინი თანმიმდევრულად:

1. ენა – ვიჯეტის დახმარებით შეგიძლიათ აირჩიოთ ვებგვერდის ენა. მართალია, არჩევანი საკმაოდ მრავალფეროვანია, თუმცა ჩამონათვალში ქართული ენა არ არის. მიუხედავად ამისა, მარტივი დიზაინი, ენის არცოდნის შემთხვევაშიც გვაძლევს საქმეში სწრაფად გარკვევის საშუალებას.
2. ფონი – თავად შეარჩიეთ ფონი თქვენი გაკვეთილისათვის. რესურსი სურათების საინტერესო არჩევანს გვთავაზობს (მათ შორის gif ფორმატშიც). სურათი თქვენი გაკვეთილის თემატიკას შეუსაბამეთ. იმ შემთხვევაში, თუკი სასურველ ფოტოს ვერ ნახავთ, შეგიძლიათ თქვენი მოწყობილობიდან ატვირთოთ, ან იქვე გადაიღოთ კიდეც.
3. შემთხვევითი სახელი / კამათელი – ვიჯეტის ფუნქციაა სახელის შემთხვევითი პრინციპით შერჩევა. გახსნილ ფანჯარაში ჩამოწერთ სახელებს (მაგალითად, მოსწავლეთა სახელებს, როდესაც ჯგუფიდან გსურთ პრეზენტატორის არჩევა), შემდეგ კი დააწკაპებთ ღილაკზე არჩევა. ინსტრუმენტი შემთხვევითი პრონციპით შეარჩევს სახელებს. აქვეა ვირტუალური კამათელი.
4. ხმაურის დონე – ვიჯეტი დაგეხმარებათ საკლასო ოთახში ხმაურის დონის კონტროლში. საგაკვეთილო აქტივობების განხორციელების დროს მნიშვნელოვანია მოსწავლეთა ხმაურმა დასაშვებ ზღვარს არ გადააჭარბოს და ერთმანეთს არ შეუშალონ ხელი მუშაობის პროცესში. მას შემდეგ რაც ვიჯეტზე დააწკაპებთ, ჩაირთვება მიკროფონი. სათანადო ღილაკების დახმარებით შეგიძლიათ თავად განსაზღვროთ ხმაურის მიმართ მგრძნობელობა, ხმაურის ზღვარი, დააყენოთ ხმოვანი სიგნალი. თუკი ხმაურის დონე დასაშვებ ზღვარს გადააჭარბებს, მწვანე ფერი წითელით შეიცვლება.
5. QR –კოდი – თანამედროვე სამყაროში სულ უფრო დიდ მნიშვნელობას იძენს. მას შემდეგ, რაც ვიჯეტს გახსნით, მისამართის ზოლში ჩაწერთ სასურველ ვებ-მისამართს. შემდეგ მოსწავლეები სათანადო მოწყობილობებით ( ipad, სმარტფონი, შესაბამისი აპლიკაციით) კოდს დაასკანერებენ და მარტივად გახსნიან ვებგვერდს. ბუნებრივია, თუკი მსგავსი მოწყობილობების გამოყენება გათვალისწინებული აქვს პედაგოგს გაკვეთილზე.
6. ხატვა (დიდ ფორმატში) – ვიჯეტში ხატვისათვის განკუთვნილი ინსტრუმენტებია წარმოდგენილი. შეგიძლიათ შეარჩიოთ შესაბამისი ზომის ფუნჯი, ფერები და ა. შ. ხატვისათვის განკუთვნილი სივრცე მთელ ფანჯარას მოიცავს, შეგილძიათ ხატოთ, როგორც სპეციალურად შერჩეულ ფონზე, ასევე უკვე არჩეულ ფონურ სურათზე. ინსტრუმენტის დახმარებით, მაგალითად, შესაძლებელია დავხაზოთ სივრცე  და სხვადასხვა ტიპის დავალებები გაუნაწილოთ მოსწავლეთა ჯგუფებს.
7. ხატვა (მცირე ფორმატში) – იგივე ფუნქცია აქვს, თუმცა ფანჯარა მცირე ზომისაა. აქვე შეგიძლიათ თქვენი კომპიუტერიდან ფოტოს ატვირთვაც.
8. ტექსტი – ვიჯეტის დახმარებით შეგიძლიათ ეკრანზე თქვენი საჭიროების შესაბამისად, ტექსტების განთავსება. ეს შეიძლება იყოს მიზნები, დავალებები, ინსტრუქციები და სხვ. გარდა ამისა, ამავე ფანჯარაში შესაძლებელია ინტერნეტიდან დაკოპირებული ფოტოს მოთავსება (Ctrl + V ).
9. სამუშაო სიმბოლოები – წარმოდგენილია ოთხი სიმბოლო „სიჩუმე“, „ჩურჩული“ „კითხე მეზობელს“, „ერთად მუშაობა“. სიმბოლოების გამოყენება პედაგოგს შეუძლია მოსწავლეებისათვის ინსტრუქციების მიცემისა და საგაკვეთილო აქტივობების განხორციელების დროს.
10. შუქნიშანი – ვიზუალური ინდიკატორია, რომლის გამოყენებაც სხვადასხვა დანიშნულებით არის შესაძლებელი. მაგალითად, პედაგოგს შეუძლია გამოიყენოს ხმაურის დონის დასარეგულირებლად (შესაბამისი ფერის ანთებით აჩვენოს, გასცდა თუ არა დასაშვებ ზღვარს). მოსწავლეებს შეუძლიათ საკუთარი მოწყობილობის გამოყენებით აჩვენონ მუშაობის პროგრესი ან როგორ გაიგეს ესა თუ ის კონცეფცია.
11. ტაიმერი – ვიჯეტის დახმარებით, შეგიძლიათ როგორც სასტარტო პოზიციიდან დროის ათვლა, ასევე მოსწავლეებისათვის განსაზღვრული დროის მიცემა სხვადასხვა დავალებების შესასრულებლად. დროის ამოწურვის შესახებ ინსტრუმენტი მელოდიის საშუალებით გამცნობთ. მელოდიის შერჩევა თქვენ თავად შეგიძლიათ.
12. საათი – ვიჯეტი წარმოადგენს როგორც საათს, ასევე კალენდარს. დროს აჩვენებს როგორც 12-საათიან, ასევე 24-საათიან რეჟიმში.

თუკი ინსტრუმენტის გამოყენება აღარ გვსურს და მის ჩაკეცვას აპირებთ, ამისათვის დავაწკაპებთ წითელ, ჯვრის ფორმის ნიშანზე, რომელიც ვიჯეტის ზედა მარჯვენა კუთხეში ჩნდება.

როგორ გამოვიყენოთ „საკლასო ოთახის ეკრანი“?

რესურსის გამოყენებისას მოსწავლეთა ასაკი შეზღუდული არ არის. ჩვეულებრივ, უფრო აქტიურად იყენებენ დაწყებით და საბაზო საფეხურზე, თუმცა პედაგოგს ნებისმიერ კლასში შეუძლია მისი გამოყენება.

სანამ რესურსით სარგებლობას დაიწყებთ განსაზღვრეთ თქვენი საჭიროებები: რა სახის აქტივობები გაქვთ დაგეგმილი, საკლასო მუშაობის როგორ ფორმებს გამოიყენებთ, რა ინსტრუქციები უნდა მისცეთ მოსწავლეებს დ ა. შ. რესურსის გამოყენების ფორმა თავად შეუძლია პედაგოგს განსაზღვროს, გაკვეთილის მოთხოვნების შესაბამისად. პედაგოგს შეუძლია ისარგებლოს ცალკეული ვიჯეტებით, გაკვეთილზე წარმოშობილი აუცილებლობის შესაბამისად, ასევე დავალებები და ინსტრუქციები წინასწარ მოამზადოს ეკრანზე, რათა გაკვეთილის მსვლელობისას დრო არ დაკარგოს. შესაძლებელია ბრაუზერში ერთდროულად რამდენიმე  ფანჯრის გახსნა და სხვადასხვა ინსტრუმენტების მომზადება. ჩვეულებრივ საკლასო ოთახის ეკრანი ეფექტურად მუშაობს Google Chrome–ს ბრაუზერში. ქვემოთ წარმოგიდგენთ რესურსის გამოყენების ერთ მაგალითს.

როგორ მივიღოთ მოსწავლეთა უკუკავშირი რესურსის დახმარებით“?

„საკლასო ოთახის ეკრანს“ კიდევ ერთი საინტერესო ფუნქცია აქვს: ფანჯრის ქვედა მარჯვენა კუთხეში იპოვით  გამოხმაურების, ე.წ. ეგზიტპოლის ღილაკს. ის ახალ გვერდზე გადაგიყვანთ, რომლის დანიშნულებაც მოსწავლეთა უკუკავშირის მიღებაა. პირველ რიგში შეარჩიეთ შეფასება, რომელიც მოცემულ სიტუაციაში თქვენთვის ოპტიმალური იქნება (გააჩნია, რა ხარისხით გსურთ შეფასების დიფერენცირება). შემდეგ მოსწავლეები მიდიან თქვენს მოწყობილობასთან და შესაბამის სიმბოლოზე დაწკაპებით გამოხატავენ თავიანთ დამოკიდებულებას ჩატარებულ გაკვეთილთან (შესაძლებელია, ეს გააკეთონ თავიანთი ადგილებიდან, ეკრანზე კი პედაგოგმა ასახოს).

მოსწავლეთა გამოხმაურებების მიღების დასრულების შემდეგ პედაგოგი შესაბამისი ღილაკის გამოყენებით ( show results ) შეაჯამებს შედეგებს. რა თქმა უნდა, მასწავლებელს უკაკავშირის მიღება სხვა გზითაც შეუძლია, მაგრამ რესურსი მარტივი და სახალისოა, თვალსაჩინოდ წარმოადგენს მოსწავლეთა გამოხმაურების შედეგებს და ზოგავს საგაკვეთილო დროს.

რატომ უნდა გამოვიყენოთ „საკლასო ოთახის ეკრანი“?

დღესდღეობით, როდესაც ციფრული ტექნოლოგიები ჩვენი ცხოვრების განუყრელი ნაწილი გახდა, მსგავსი რესურსების გამოყენება საგაკვეთილო პრაქტიკაში უდავოდ მნიშვნელოვანია:

• რესურსი პედაგოგს გაუმარტივებს საგაკვეთილო პროცესის წარმართვას;
• აამაღლებს მოსწავლეთა მოტივაციას, ხელს შეუწყობს საგაკვეთილო პროცესში მათი ჩართულობის ზრდას;
• საგაკვეთილო პროცესს ინტერაქტიურს, მრავალფეროვანს გახდის;
• დაეხმარება პედაგოგს საკლასო მენეჯმენტის გაუმჯობესებაში.

რესურსის სიმარტივის გამო, მის გამოყენებას ყველა პედაგოგი შეძლებს. მას ამისათვის დასჭირდება ქსელში ჩართული კომპიუტერული ტექნიკა და  პროექტორი,  რაც დღესდღეობით ყველა სკოლაში ხელმისაწვდომია.

ტერმინოლოგია:

ვიჯეტი (widget ) – გრაფიკული სამომხმარებლო ინტერფეისის ელემენტი.

გამოყენებული მასალები:

• https://classroomscreen.com/
• https://www.commonsense.org/education/website/classroomscreen
• https://blog.tcea.org/classroomscreen/
• https://www.kathleenamorris.com/2019/02/14/classroomscreen/
• ვიდეო-გზამკვლევი: https://www.youtube.com/watch?v=3SalknXhumI

დავით ჩივაძე

პროგრამა „ასწავლე საქართველოსთვის“

ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ქვაბღის საჯარო სკოლა

სინგაპურში გლობალური ცოდნა კი არ არის მნიშვნელოვანი, არამედ აზროვნება.

აი, სწორედ ამიტომ დავინტერესდი სინგაპურის მეთოდებით.

თანამედროვე განათლების პრიორიტეტული მიზანია, ჩამოუყალიბოს და განუვითაროს მოსწავლეს პრობლემის დამოუკიდებლად კვლევის, გადაჭრის გზების პოვნის, პროცესის კონტროლის და შედეგის შეფასების უნარები – ასწავლოს სწავლა. „ვსწავლობთ არა სკოლისთვის, არამედ ცხოვრებისთვის“ – ლუციუს ანეუს სენეკამ ეს ჯერ კიდევ როდის გვითხრა, არადა ჩვენ ახალი გვგონია.

თანამედროვე განათლების სისტემა და მისი მუდმივი ცვლილებები მასწავლებლებისგან მოითხოვს მოქნილობას, ახალი მეთოდების გამოყენებას. როგორც თავად მსოფლიო, ისევე სწრაფად იცვლება ბოლო ხანს საკლასო ოთახში მუშაობის ფორმებიც. საგანმანათლებლო სტანდარტების ძირითადი დებულებების გათვალისწინებით, გაკვეთილი, სასწავლო პროცესის შედეგებთან ერთად, უნდა უზრუნველყოფდეს მოსწავლეთა სოციალიზაციას, შემეცნებითი და ემოციური სფეროების, სამეტყველო უნარის გავითარებას, ერთმანეთის მიმართ მეგობრული და ტოლერანტული დამოკიდებულების ჩამოყალიბებას. მასწავლებელმა ყურადღება უნდა მიაქციოს მოსწავლეთა ერთმანეთთან ურთიერთობას, რათა თითოეული მათგანი საგანმანათლებლო პროცესის აქტიური მონაწილე გახდეს საკუთარ კომფორტულ ზონაში.

„მოსწავლე არ არის ჭურჭელი, რომელიც უნდა აავსო. ის ჩირაღდანია, რომელიც უნდა აანთო“, – ამბობდა პლუტარქე.

ჩვენ გვავიწყდება ეს. ვცდილობთ, მეტი ინფორმაცია გადავცეთ და დავაზეპირებინოთ, საგნის „ფუნდამეტური“ ცოდნა მივცეთ, რომელსაც ვერ გამოიყენებს, თუ არ ვასწავლეთ, რა კავშირი აქვს მას ცხოვრებასთან. ჩვენი ვალია, ყველა საგანი გავაცოცხლოთ, გავასულიეროთ და ისე მივაწოდოთ.

სწორედ ამ პრინციპებს ეფუძნება სინგაპურის განათლების სისტემა და მეთოდიკა, რომელიც საშუალებას აძლევს მასწავლებელს, ყველა მოსწავლე ჩააბას საგანმანათლებლო პროცესში და მაქსიმალური შედეგი მიიღოს.

სინგაპურის მეთოდი განაპირობებს ყველა მოსწავლის ჩართულობას აქტიური სწავლების პროცესში და გაკვეთილის ორგანიზების რეალური პრობლემის მოგვარებაში ისე, რომ 45 წუთში არა მხოლოდ ყველაზე აქტიური მოსწავლეები გამოთქვამენ აზრს, არამედ პასიურებიც. არა მხოლოდ ისმენენ, არამედ სხვების მოსაზრებებსაც იაზრებენ და ითვალისწინებენ.

სინგაპურის სკოლებში ძირითადი საგნებია მათემატიკა და სამეცნიერო დისციპლინა. დაწყებით კლასებშიც კი მათემატიკას სპეციალური მასწავლებელი ასწავლის. ზედა კლასებში მოსწავლეებს შეუძლიათ ჰუმანიტარული საგნები აირჩიონ, მაგრამ მათემატიკა მაინც გაძლიერებულად ისწავლება.

“სინგაპურული მეთოდი” 1980-იან წლებში შეიქმნა. მას სამ ეტაპად სწავლობენ: რეალურ ობიექტებზე, ნახატებზე, სიმბოლოებზე.

სინგაპურელი მასწავლებლები აქტიურად იყენებენ თვალსაჩინოების მეთოდს. კლასები ნაკლებადაა დეკორირებული, რათა ბავშვს დაფიდან თუ ეკრანიდან თვალი არ გაექცეს.

ევროპელი მოსწავლეებისგან განსხვავებით, სინგაპურელი ბავშვები დაწყებით კლასებში ნაკლებ საგანს სწავლობენ, სამაგიეროდ საფუძვლიანად. სპეციალისტების აზრით, სწორედ ესაა სინგაპურული სისტემის საიდუმლო.

სინგაპურის განათლების სისტემა თითქმის ნულიდან შეიქმნა და დამოუკიდებლობის განმავლობაში სახელმწიფომ უზარმაზარ წარმატებას მიაღწია. მრავალი ქვეყანა იღებს განათლების აქაურ სისტემას განვითარების მაგალითად, რადგან ის ყველაზე თანამედროვე ტექნოლოგიებს იყენებს.

სინგაპურის მეთოდი ემყარება გუნდურ მუშაობას, მოსწავლეთათვის ფსიქოლოგიურად კომფორტული, უსაფრთხო გარემოს შექმნას, იყენებს მრავალფეროვან სტრუქტურას როგორც აკადემიური მიზნებისთვის, ისე კლასის ერთ გუნდად შეკვრისთვის, თიმბილდინგისთვის (შეკრული გუნდის ჩამოყალიბების თანამედროვე მეთოდი, რომელშიც გუნდის თითოეული წევრი პოულობს თავის ადგილს და შესაძლებლობა ეძლევა, გამოავლინოს თავისი ნიჭი) და ა.შ.

განათლების სპეციალისტების აზრით, პროგრამა შედგება ხუთი მოდულისგან:

• 21-ე საუკუნის განათლების განვითარების ტენდენციები;
• მოსწავლეებში კრიტიკული აზროვნების განვითარება;
• პრობლემებზე დაფუძნებული სწავლება;
• ერთობლივი ჯგუფური სწავლება;
• ინოვაციური სასწავლო ჯგუფების შექმნა.

ეს არის მეთოდები, რომელთა საშუალებითაც შეგვიძლია ვასწავლოთ ბავშვებს ფიქრი, საკუთარი აზრის გამოთქმა, მუდმივი აქტიურობა.

კითხვებზე პასუხის გაცემისას ყველამ უნდა გამოთქვას თავისი აზრი სიტყვიერად ან წერილობით, დაეხმაროს სუსტებს. არავინ უნდა დარჩეს თამაშს გარეთ. არ არსებობს ლიდერი, ყველა თანასწორია. მოსწავლეებს მოსწონთ ეს მეთოდი. მასწავლებლებს ეს ეხმარება, სწორად გაანაწილონ დრო გაკვეთილზე, შეამოწმონ ყველა მოსწავლის ცოდნა. მაგრამ ყველაზე მნიშვნელოვანი, ჩემი აზრით, ის არის, რომ მასწავლებელი მოსწავლეებთან ერთად უნდა დააკვირდეს საგანმანათლებლო პროცესს. მასწავლებელმა უნდა გამოიყენოს ახალი სტრუქტურები, ხოლო მოსწავლეებმა უნდა ისწავლონ დამოუკიდებლად ფიქრი, უპასუხონ დასმულ კითხვებს, შეავსონ ერთმანეთის პასუხები, გაცვალონ მოსაზრებები. ეს ტექნიკა არ მოითხოვს მთელი გაკვეთილის მსვლელობის შეცვლას. ის ითვალისწინებს მეთოდოლოგიის მხოლოდ ერთი ან ორი ელემენტის გამოყენებას, მასწავლებელს აქვს არჩევანის უფლება. უფრო მეტიც – მათი გამოყენება შესაძლებელია როგორც საკლასო ოთახში, ასევე კლასგარეშე თუ სადღესასწაულო ღონისძიებებზეც.

სინგაპურის მეთოდოლოგიის საფუძველს წარმოადგენს კოოპერატიული ანუ ერთობლივი მუშაობა, რომელიც ეფუძნება გასული საუკუნის დასაწყისში გაჩენილ იდეებს, გამოთქმულს ისეთი ფილოსოფოსებისა და ფსიქოლოგების მიერ, როგორებივ იყვნენ კურტ ლევინი, ჯონ დიუი, მორტონი დოიჩე, ჟან პიაეჟე, ლევ ვიგოცკი.

სწავლების სინგაპურული მეთოდი – ეს არის თეზისები და ფორმულები, რომლებსაც სტრუქტურები ეწოდება. ჩვენ შეგვიძლია დავაკავშიროთ ისინი ერთმანეთთან ნებისმიერი მიზნით. თითოეულ სტრუქტურას აქვს მყარი ჩარჩო და საკუთარი სახელი. სულ დაახლოებით 250 სტრუქტურაა, რომელთაგან 35 ძირითადია. ახალ მასალას მოსწავლე შეისწავლის დამოუკიდებლად. თითოეული მოსწავლე ირგებს მასწავლებლისა და მოსწავლის როლებს. პედაგოგი ეწევა ე.წ. ჩართულ დაკვირვებას, უსმენს მოსწავლეებს, აფასებს მათ, უსწორებს შეცდომებს, ეხმარება და მიმართულებას აძლევს. როგორც ჩემმა მოსწავლეებმა აღნიშნეს ამ საკითხების განხილვისას, ახალი არაფერია – ამას ხომ ჩვენც ვაკეთებთ, უბრალოდ, ყოველთვის, ყველა გაკვეთილზე არა. აი რა ყოფილა პრობლემა: ამას ჩვენთან სისტემატური ხასიათი არ აქვს.

ამ მეთოდოლოგიის მომხრეები აღნიშნავენ, რომ სწავლების სინგაპურულ მეთოდოლოგიას არაერთი დადებითი მხარე აქვს. გაკვეთილში ჩართულია მთელი კლასი, გამოიყენება მრავალფეროვანი ფორმები და საშუალებები, რომლებიც ზრდის და ასტიმულირებს მოსწავლეთა შემოქმედებით საქმიანობას. მოსწავლეები სწავლობენ დამოუკიდებლად აზროვნებას, პასუხობენ დასმულ კითხვებს, ავსებენ და ხვეწენ ერთმანეთის მოსაზრებებს. მათ უვითარდებათ ზეპირმეტყველების, კომუნიკაციის, თანამშრომლობის უნარი, კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნება, იზრდება შესწავლილი საგნის მიმართ ინტერესი. შედეგად მოსწავლე უფრო ეფექტურად აითვისებს საგანმანათლებლო პროგრამას.

სინგაპურის მეთოდოლოგია მძლავრი იარაღია მოსწავლის შესაძლებლობების მრავალმხრივი განვითარებისთვის.

მოწინააღმდეგეებს მიაჩნიათ, რომ მეთოდოლოგიას ბევრი ნაკლი აქვს. ეს ტექნიკა, უპირველეს ყოვლისა, უნდა აითვისონ როგორც მასწავლებლებმა, ისე მოსწავლეებმაც. მასწავლებელმა უნდა გამონახოს დრო, რათა გაკვეთილზე სტუქტურების გამოყენება ისწავლოს. ჯგუფური მუშაობის ორგანიზება მისგან მოითხოვს სპეციალურ უნარებს, დროსა და ძალისხმევას. ჯგუფების არასათანადო დაკომპლექტებისას ზოგიერთ მოსწავლეს შესაძლებლობა ეძლევა, ისარგებლოს ძლიერი თანაკლასელების მუშაობის შედეგებით.

ზოგიერთი მშობელი განიცდის, რომ განათლების ამგვარი სისტემა “მოსწავლე-რობოტებს” ქმნის, რომლებსაც საკოორდინაციო სისტემაში ერთი ორიენტაცია აქვთ: “სწორია-არასწორია”. ბავშვებს უხშობენ კრეატიულობასა და ინიციატივას.

გარდა ამისა, მაღალი შედეგისთვის ბრძოლა ბავშვობას აკარგვინებთ: სკოლა-საშინაო დავალება-მასწავლებელი. არ არსებობს ბალანსი თამაშს, დასვენებასა და თანატოლებსა თუ ოჯახის წევრებთან ურთიერთობას შორის. სინგაპურული მეთოდი განსხვავდება ფინურისგან, სადაც თამაში და სოციალური აქტიურობა პრიორიტეტულია.

მათემატიკურ ოლიმპიადაში გამარჯვება ყოველთვის არ ნიშნავს მაღალ IQ-ს. ქვეყანაში კრეატიული მეწარმეების ნაკლებობაა. ამ სფეროს მალაიელი და ჩინელი ბიზნესმენები იკავებენ.

და მაინც, სინგაპურის მეთოდი უზრუნველყოფს ყველა მოსწავლის სრულფასოვან მონაწილეობას საგანმანათლებლო საქმიანობაში;

უზრუნველყოფს სოციალიზაციას;

ხელსმუწყობს კომფორტული და მეგობრული ატმოსფეროს შექმნას.

სინგაპურის მეთოდების სტრუქტურებს მომდევნო სტატიაში შემოგთავაზებთ.

გამოყენებული ინტერნეტგვერდები: https://docplayer.ru; https://infourok.ru; https://eduinspector.ru ; https://ped-kopilka.ru ; https://laughteachlove.com/kagan-inspired-fan-n-pick-manage-mats-free-printable-classroomtips-funinfirstgrade/

ერთ საკითხზე შევთანხმდეთ – ტექსტის წაკითხვა სხვადასხვა ეპოქაში სხვადასხვაგვარად ხდება, კერძოდ, ძველ ტექსტს ზოგჯერ ისე კითხულობენ, როგორც ამას თანამედროვე ეთიკა უკარნახებთ. ასეთ წაკითხვას თავისი გამართლება აქვს – ლიტერატურულ პერსონაჟს აღიქვამენ როგორც რეალურ ადამიანს, რომელიც საყოველთაო ეთიკურ კოდექსებს უნდა  ემორჩილებოდეს. მაგრამ ასეთ წაკითხვას თან ახლავს ე.წ. ჟანრის კანონის უგულებელყოფა და, აქედან გამომდინარე, ტექსტის ვულგარული აღქმა. წერილი ვეფხისტყაოსნის ე.წ. იდეალურ პერსონაჟთა ქცევების საკითხს ეხება, ეს შესავალიც მასთან არის დაკავშირებული.

კერძოდ, პოემაში გვხვდება ტარიელისა და ავთანდილის მიერ ჩადენილი ისეთი “გმირობები”, რომელთა გამო მკითხველთა გარკვეული ნაწილი მათ იდეალურობას ეჭვქვეშ აყენებს და სვამს რიტორიკულ კითხვას – მისაღებია თუ არა პრინციპი “მიზანი ამართლებს საშუალებას” და პასუხიც იქვე დევს – რასაკვირველია, არა!
პირველი – ნესტანის დავალებით, ტარიელი სიცოცხლეს ასალმებს ინდოეთში სასიძოდ მოწვეულ ხვარაზმშას ძეს, რომელსაც არაფერი დაუშავებია, მხოლოდ თანხმობა განაცხადა მეფის წინადადებაზე და ინდოეთს ეწვია ნესტანზე დასაქორწინებლად. ავთანდილი კი დაუფიქრებლად კლავს ფატმანის მიერ მითითებულ კაცს, ისე, რომ წინასწარ ამ დავალების მიზეზსაც არ კითხულობს. მკვლელობის შემდეგ ფატმანის მონათხრობი ცოტა კი აფერმკრთალებს თანაგრძნობას მსხვერპლისადმი, რადგან იგი სასტიკად ემუქრებოდა ქალს და რეალურ საფრთხეს შეიცავდა მისი მუქარა, მაგრამ ეს ფაქტი მაინც ვერ გადასწონის მკვლელობას, რომლის ჩადენის შემდეგ ანუ მას შემდეგ, რაც ადამიანი მსხვერპლი ხდება, ყველა დანაშაული “მიეტევება” და მკვლელზე აღმატებულ ეთიკურ ხარისხში გადადის. ამიტომ იწვევს თანამედროვე მკითხველში უხერხულობას და ბრაზსაც კი ავთანდილის მიერ ამ  უზნეო კაცის მოკვლა. ბოლოს და ბოლოს, უზნეობა არ არის ინდულგენცია მკვლელის გასამართლებლად.  თუმცა, როგორც თავში აღვნიშნეთ, ეს არის რეალურ ადამიანებზე მისადაგებული ნორმები და არა – ლიტერატურულ პერსონაჟებზე, რომელთაც ჟანრის კანონი იცავთ.
როდესაც პოემას (ვეფხისტყაოსანს) ვკითხულობთ, უნდა გვახსოვდეს, რომ საქმე გვაქვს  სარაინდო რომანთან, რომელსაც თავისი კანონიკა აქვს – ის, რაც არ ეპატიება ჩვეულებრივ ადამიანს, ეპატიება რაინდს. გესმით, ალბათ, ძველი რომაული მაქსიმის ირონიული ინტერპრეტაცია, მაგრამ ასეა. წარმოსადგენადაც კი უხერხულია, სატრფოს ვინმეს მოკვლა დაევალებინა  მიჯნურისთვის, ეს ვინმე მათი სიყვარულისთვის სერიოზული საფრთხის მატარებელი ყოფილიყო და მას ზნეობასა და ეთიკაზე დაეწყო ლაპარაკი სატრფოსთან. ასეთი ტექსტი წარმოვიდგინოთ: “მესმის, ძვირფასო! ჩვენს სიყვარულს საფრთხე ემუქრება და მის გადასარჩენად ყველაფერი უნდა გავიღოთ, ამიტომ, იქნებ, მკვლელობაც გამართლებული იყოს. მოვკლავდი, მაგრამ მცნებებიც გვიშლიან და მებრალება კიდეც, ბოლოს და ბოლოს, მან რა დააშავა, ის ხომ მამაშენმა მოიწვია სასიძოდ?!” ამგვარი ტექსტის სხვადასხვაგვარი გავრცობაც შეიძლება, მაგრამ მკითხველი დამეთანხმება, რამდენად არაბუნებრივი, სასაცილო და ყალბია მთელი ეს ზნეობრივი რიტორიკა, როდესაც საქმე ეხება ღვთაებრივი სიყვარულით აღტყინებულ მიჯნურებს, ისეთებს, რომელთა დაჯდომა სამეფო ტახტზე “სჯობს ყოვლსა სიძე-სძლობასა”. მით უფრო, რომ უმაღლესი სუზერენის წინაშე ვერაფერს გააწყობენ მისი ქალიშვილი და მისივე “ხელქვეითი”. რა არჩევანი რჩება, გარდა შეთქმულებისა?! – არც არაფერი და, ზოგადად, შეთქმულება პროტესტის უკიდურესი ფორმაა, რისკებით და საფრთხეებით სავსე, რომელიც სახალისო ნამდვილად არ არის, მაგრამ არც სხვა გზა არსებობს, ამიტომაც ირჩევენ ადამიანები “გარიგების” ამ ფორმას. ტარიელის მიერ სატრფოს წინადადების მიღება ისეთივე ბუნებრივი და აუცილებელია, როგორის – ავთანდილის მიერ თინათინის დავალების შესრულება, რომელსაც ასევე ახლავს თავისი რისკები – ქვეყნის მთავარსარდალი ტოვებს თავის სახელმწიფოს, ივიწყებს თავის უპირველეს მოვალეობას და, ლამის, შეუსრულებელი დავალების შესასრულებლად მიემართება. ავთანდილის საქციელი ერთგვარი ღალატია საკუთარი მოვალეობისა სახელმწიფოსადმი, რაც საკმაო მიზეზია იმისათვის, რომ ადამიანის პასუხისმგებლობაზე ვილაპარაკოთ, თუმცა, ამ შემთხვევაში ავთანდილი ნაკლებად იკიცხება მკითხველისგან, ყველაფერი გასაგებია მანამ, სანამ მასაც მოუწევს ადამიანის მოკვლა, რათა მხოლოდ სატრფოს დავალება კი არ შეასრულოს, არამედ, აწ უკვე, – მეგობრისადმი მიცემა პირობა, რომ მის სატრფოს იპოვის და იხსნის მათ მიჯნურობას. ასეა თუ ისე, ტარიელიც და ავთანდილიც მკვლელები არიან, თანაც, საკმაოდ სასტიკი და დაუნდობელი მკვლელები, თითქოს გამოცდილნი და გამობრძმედილნიც ამ საქმეში, რაც გასაკვირი სულაც არ არის – ორივე ნაბრძოლ-ნაომარი ვაჟკაცია, მათთვის ომი და ბრძოლა ჩვეულებრივი “დღის წესრიგია”. თუ ეპოქას და ჟანრის კანონს გავიხსენებთ, მიჯნურის დავალება ისეთივე მაღალი მოვალეობაა, როგორიც მცნებების დაცვა ანუ ესეც ეთიკის საკითხია, მხოლოდ სამიჯნურო ეთიკისა, რომელიც არათუ დაბლა დგას სხვა რომელიმე კოდექსზე, არამედ, პირიქით, მიწიერ იერარქიაში ყველაზე მაღალი ნიშა უჭირავს – შუასაუკუნეების სარაინდო რომანში მიჯნურობა ღმერთთან გატოლების, ღმერთის მიმსგავსების და მისი “გამეორების” მცდელობაც არის. ფაქტობრივად, მიჯნურობა აძლევს ადამიანს შანსს, უმაღლეს იერარქიებს მიემსგავსოს, თავისი სახე და ხატება აღიდგინოს, “შეერთოს ზესთ მწყობრთა წყობას” ანუ ზენა იერარქიებს, სადაც დღისით და ღამით შეიძლება ხილვა “მზისა ელვათა კრთომისა”. ამ გადმოსახედიდან ნებისმიერი ხვარაზმშა და ნებისმიერი ჭაშნაგირი, რა გასაკვირია, თუ მხოლოდ საშუალებაა და ნამდვილად ესადაგება ასევე ძველ მაქსიმას – “მიზანი ამართლებს საშუალებას”, ამართლებს, დაახლოებით, ისე, როგორც – ომში მოწინააღმდეგის მოკვლა. სადავო არ არის, რომ ომის კანონები მშვიდობის კანონებს ვერ მიჰყვება – მტერია? მოკალი! “არა კაც-ჰკლა” და სხვა ამგვარი მოწოდებები იქ არ ჭრის, არც ვინმე გაგკიცხავს, არც ვინმე დაგადანაშაულებს, თუ იარაღით შენკენ მომართულ ადამიანს დაასწრებ და სიცოცხლეს  გამოასალმებ.  წამება,  არაადამიანური მოპყრობა, დამცირება, პატივისა და ღირსების შელახვა, მასთან ერთად, მოროდიორობაც კი, კანონით ისჯება, მაგრამ შუა ომში მტრის მოკვლა ბიბლიურ მცნებას აბსოლუტურად უგულებელჰყოფს. ამ კონტექსტიდან არის დასანახი ტარიელისა და ავთანდილის მიერ ხვარაზმშას და ჭაშნაგირის მკვლელობები და არაფერი აქვს საერთო მშვიდობიან დროებაში ადამიანის მკვლელობებთან, ნესტანი და ტარიელი უდიდეს ომში ჩაბმულნი აღმოჩნდნენ, შემდეგ კი ამ ომში “მოხალისედ” შეუერთდათ ავთანდილი – “სევდის მუფარახი და ცნობიერთა დასტაქარი”, ადამიანი, რომლის ძალისხმევის გარეშე ნესტან-ტარიელის ღვთაებრივ მიჯნურობას ახდენა არ ეწერა. დიახ, ნამდვილად ამართლებს მიზანი საშუალებას, როდესაც ომში ხარ, როდესაც ბრძოლა უთანასწორო და წინასწარ განწირულია, როდესაც ყველა გონივრული და რაციონალური ნაბიჯი მხოლოდ მიზნის მიღწევაში გეხმარება და რომ არა ეს მიზანი, ნამდვილად ვერავინ დააბრალებს ჩვენს  იდეალურებს, რომ ადამიანის სისხლი სწყურიათ. პირიქით, ორივე “უსისხლოდ” კლავს თავის მსხვერპლს, უსისხლოდ ანუ “მინიმალური” დანაკარგებით, კლავენ მხოლოდ ერთს და არ ებმებიან ფართომასშტაბიან ბრძოლაში, რათა ზედმეტი სისხლისღვრა თავიდან აიცილონ. ალბათ, აღარ არის საჭირო, მაგრამ მაინც გავიხსენოთ, როგორი ვაჟკაცები და ჰუმანისტები არიან, როგორც ტარიელი, ისე – ავთანდილი, როგორი პატივით ეპყრობა ინდოეთის სპასპეტი მის მიერ დამარცხებულ ხატაეთის მეფეს – “ორგული და მოღალატე ნამსახურსა დავამსგავსე”, ავთანდილი კი უცხო მოყმის ძებნისას დაღუპვის შემთხვევაში მონების გათავისუფლებასა და გლახაკთა მოწყალებაზე ზრუნავს.
და ბოლოს, როდესაც საქმე გვაქვს მაღალი კლასის ლიტერატურულ ძეგლთან, რომლის ავტორი მკითხველს სთავაზობს დიადი გმირების თავგადასავალს და თხრობისას მკითხველი ხედავს და გრძნობს ავტორის სიყვარულსა და პატივისცემას საკუთარი გმირებისადმი, ამავე მკითხველს ჰმართებს, კარგად გაიაზროს თითოეული დეტალი, შეუხამ-შეუსაბამოს ლიტერატურულ კონტექსტს და ჟანრის კანონებს და თუ მაინც ვერ ამოხსნის მარტივ ამოცანებს, მხოლოდ ვულგარულ წამკითხველად დარჩება და არა – ჭეშმარიტების ამომხსნელად, რაგინდ მაღალი ეთიკური კანონი უმაგრებდეს ზურგს პროტესტის გამოხატვისას. ჟანრის კანონი უკვდავია, ისევე, როგორც, ამ ჟანრის მიერ იდეალურ გმირებად სახელდებული პერსონაჟები და მისი ნგრევა მხოლოდ ახალი ლიტერატურის დაწერის საფუძველს იძლევა და არა – ახალი ინტერპრეტაციისას, რაც, თავისთავად, საინტერესო იქნებოდა, რომ არა მთავარი გეზიდან გადახვევა, რაც ლიტერატურული ტექსტის წაკითხვისას, ფაქტობრივად, ჩიხია.

90-იანი წლების თაობის წარმომადგენელი ვარ. აფხაზეთი  ჩემს ცხოვრებაში მაშინ შემოიჭრა, როცა მე-6 კლასში ვიყავი. დღემდე მახსოვს ისტორიის მასწავლებლის მიერ ჩატარებული ღია გაკვეთილი აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კახის რაიონის, სოფელ ალიბეგლოს შოთა რუსთაველის სახელობის სრულ საშუალო სკოლაში. XX საუკუნის დასასრულს რუკებისა და რამდენიმე წიგნის გარდა სხვა რესურსი არ ჰქონია. მაშინ მასწავლებელმა გვითხრა, რომ 1992-1993 წლებში საქართველომ ომი წააგო…

წერილზე მუშაობის დროს, ყმაწვილკაცობის ერთი მნიშვნელოვანი დეტალი გამახსენდა. 14-15 წლის ვიქნებოდი, როცა მამაჩემს ვეხმარებოდი ჩემს ძმასთან ერთად. თივას ვაგროვებდით ზვინებად. წყლის დასალევად და სულის მოსათქმელად მოვიჩრდილეთ. ზაფხული იყო – ზღვაზე დასვენების პერიოდი. საუბარი ქვიშიან სანაპიროზე ჩამოვარდა. მე და ჩემს ძმას ზღვა ჯერ არ გვენახა. მაშინ მამაჩემმა ერთი უცნაური პირობა მოგვცა. „აუცილებლად ჩაგიყვანთ სოხუმში, გავჩერდებით ზღვის ნაპირზე და ბრტყელ ქვებს ვისვრით თვალუწვდენელ წყალშიო“. იმ დროს მამაჩემის წყალობით, უკვე კარგად ვიცოდი, რა იყო აფხაზეთის დაკარგვით გამოწვეული ტკივილი და რა ფასი ედო ამ  დაპირებას.

წლები გავიდა.

დღეს ეთნიკური უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ მუნიციპალიტეტში ვმუშაობ მასწავლებლად.

სად იძენს ბავშვი ღირებულებებს? როგორ ყალიბდება ის პატრიოტ პიროვნებად?

ამაზე პასუხად ვიტყვი, რომ ოჯახი, გარემო და სკოლა ის სამკუთხედია, რომელიც მოქალაქეს აყალიბებს.

ეთნიკური უმცირესობების მშობლების ახლანდელ თაობას სახელმწიფო ენის ცოდნის სერიოზული პრობლემა აქვს (ცხადია, ამაში უდიდესი როლი მახინჯ საბჭოთა სისტემას მიუძღვის). შესაბამისად, ზემოთ მოყვანილი სამკუთხედიდან ერთი კუთხე ჩამოშლილია.  მშობლებმა თვითონ არ იციან საქართველოს უახლესი ისტორია და ბავშვს რას აუხსნიან XX საუკუნის ავბედით  წლებზე? აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ მშობლებისთვის ძირითადი საინფორმაციო წყარო მეზობელი სახელმწიფოების მასობრივი საკომუნიკაციო საშუალებებია. ხომ წარმოგიდგენიათ, როგორ „სიმართლეს“ აწვდიან იგივე რუსული ტელევიზიები აფხაზეთის კონფლიქტზე?

ჩემი აზრით, სასკოლო განათლების სისტემაში აფახაზეთის თემატიკა არ ისწავლება სიღრმისეულად. ინფორმაციის მიწოდება საკმარისი არ არის. ჩვენ გაბედულად უნდა ვისაუბროთ იმ არასწორ ნაბიჯებზე, შეცდომებზე, რუსეთის როლზე, რათა სრული სურათის დანახვა შევძლოთ. აქვე დავძენ – ხშირი ურთიერთობა მაქვს სხვა სკოლის მოსწავლეებთან, მისაუბრია მათთან და გულისტკივილით ვიტყვი – მომავალ თაობას ძალიან შორეული წარმოდგენა აქვს თუნდაც სოხუმზე.

არსებული რეალობის გათვალისწინებით უდიდესი როლი ენიჭება  სასკოლო სივრცეს. შეიძლება შუა თბილისში, 1918-1921 წლის დემოკრატიული რესპუბლიკისა და საბჭოთა ოკუპაციის, აფხაზეთისა თუ სამაჩაბლოს კონფლიქტის, 1989 წლის 9 აპრილის და უახლესი ისტორიის სხვა მნიშვნელოვანი თარიღების გახსენება, გაანალიზება და შეფასება ერთი მნიშვნელობის იყოს,  მაგრამ ეროვნული უმცირესობის სკოლებში სხვა დატვირთვას ატარებს.

ჩემი სკოლა ამ მხრივ გამორჩეულია. შემიძლია თამამად ვთქვა, რომ აქ სსიპ მარნეულის N2 საჯარო სკოლაში ჩვენი წილი აფხაზეთი გვაქვს.

2018 წლის 27 სექტემბერს, სოხუმის დაცემის დღესთან დაკავშირებით მოსწავლეები ბათუმში ჩავიყვანეთ. ზღვისპირა ქალაქში, სოხუმის გახსენების იდეა ბავშვებისგან წამოვიდა. მოსწავლეებს მარნეულიდან ბათუმის კერძო სკოლა „განათლების“ მოსწავლეებმა და ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელმა მაია მენაბდემ უმასპინძლეს.

ეს იყო იმედით სავსე დღე საერთო განწყობით – ჩვენ დავბრუნდებით სოხუმში!

სკოლაში კლასის დამრიგებლები ყოველწლიურად  ატარებენ საკლასო საათს, ისტორიის მასწავლებლები ცდილობენ სიღრმისეულად წარმოაჩინონ უახლესი ისტორიის მნიშვნელოვანი დეტალები, ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლები მართავენ დისკუსიებს კონფლიქტის თემატიკაზე შექმნილ ლიტერატურულ ნაწარმოებებზე და ამავე თემატიკაზე გადაღებულ ფილმებზე.

ყველა დამეთანხმებით, რომ  მნიშვნელოვანია, მოსწავლეებმა შეძლონ ნებისმიერი მოვლენის სხვადასხვა კუთხიდან შეფასება, გაანალიზება და შესაბამისი დასკვნების გამოტანა. 26 და 27 სექტემბერს, სოხუმის დაცემის დღესთან დაკავშირებით რამდენიმე გაკვეთილი ჩავატარე VII და VIII კლასებში. კლასი დავყავი რამდენიმე ჯგუფად. დავურიგე სხვადასხვა მასალიდან მოპოვებული ადაპტირებული ტექსტები. თითოეულ ჯგუფს ქვემოთ ჩამოთვლილი თემებიდან უნდა ემსჯელა ერთ საკითხზე.

• აფხაზეთის ომის დაწყების წინარე ისტორია და მიზეზები;
• ქართული შინაგანი ჯარების/ბატალიონების ორგანიზება და მეთაურობა;
• რუსეთის როლი აფხაზეთის ომში;
• სოხუმის დაცემისა და ომის წაგების მიზეზები;
• აფხაზეთი რომ არ დაგვეკარგა…

მოსწავლეებმა დეტალურად და ნაბიჯ-ნაბიჯ გააანალიზეს აფხაზეთის ომის გამომწვევი მიზეზები  და ხელშემწყობი პირობები.

გააცნობიერეს, გულისგულში ტკივილად იგრძნეს ომის წლებში გამოვლილი, მოგლეჯილი ნაწილები სამშობლო მიწიდან.

ამაყი ვიყავი, მათ რომ ვუსმენდი.

მომავლის რწმენა და იმედი მივსებდა გულს, რომ არაფერია დაკარგული, ჩვენი მომავალი განათლებაშია.

აქ დავასრულებ თხრობას.

ვიდეოები ღონისძიებიდან „აფხაზი ვარ“!

მეწარმე თუ ენტერპრენერი?

ქართულად სიტყვა „მეწარმე“ ხშირად მცდარ ასოციაციას იწვევს, რომლის თანახმადაც, მეწარმის საქმიანობა მხოლოდ წარმოებას უკავშირდება. სიტყვა „მეწარმე“ ვერ გამოხატავს იმ უფრო ფართო და ღრმა შინაარსს, რომელსაც დღეს უკვე საერთაშორისო ტერმინი Entrepreneur – ენტერპრენერი – ატარებს. Entrepreneur, სიტყვასიტყვით, ნიშნავს ადამიანს, რომელიც რისკავს. თავდაპირველად ენტერპრენერი სამხედრო ექსპედიციების მეთაურს ერქვა, ხოლო დროთა განმავლობაში ეწოდა მას, ვინც ბედავს, შეეჭიდოს ახალ პროექტს, წამოიწყოს ახალი საქმე. მოგვიანებით ამ სიტყვის შინაარსი კიდევ ერთხელ შეიცვალა და დღეს ენტერპრენერი ის ადამიანია, რომელიც ინოვაციით ეწევა ეკონომიკური პროგრესის სტიმულაციას.

ზოგი მკვლევარი დავობს: იქნებ პროგრესი კი არა, შესაძლებლობების გამოყენებაა ენტერპრენერის მთავარი მისია? ენტერპრენერი საკუთარ გარემოში არსებული პრობლემების მოგვარების შესაძლებლობებს ხედავს და სწორედ ეს იწვევს პროგრესს. ამიტომ მეწარმე არ არის ენტერპრენერი, თუმცა უკეთესი შესატყვისის არარსებობის გამო ამ სტატიაში ისევ სიტყვა „მეწარმეს“ გამოვიყენებთ, ოღონდ ენტერპრენერის მნიშვნელობით.

როგორ შეიძლება მოაგვაროს მეწარმემ პრობლემები?

მეწარმე ქმნის რაღაც ახალს ან აუმჯობესებს არსებულ პროდუქტს, ახალ ბაზარზე შედის, ახალ ნედლეულს იგონებს, ამცირებს წარმოების ხარჯებს, თავისი წინადადებებით აუმჯობესებს მომხმარებლის ცხოვრების ხარისხს, თავადაც იზრდება და ვითარდება და სხვებსაც ასაქმებს და ავითარებს. ამ ყველაფრით მეწარმეს/ენტერპრენერს მოაქვს ზოგადი კეთილდღეობა საზოგადოებისთვის და ხელს უწყობს ეკონომიკურ განვითარებას. ამიტომაც მრავალ ქვეყანაში, მათ შორის საქართველოშიც, მეწარმეობის მხარდაჭერა ქვეყნის განვითარებისთვის მნიშვნელოვნად არის მიჩნეული და ამაზე მეწარმეობის მხარდაჭერის პროგრამების სიმრავლეც მეტყველებს.

საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების სტრატეგია „საქართველო 2020“ და მცირე და საშუალო ბიზნესის მომავალი სტრატეგია სამეწარმეო განათლების მნიშვნელობას უსვამს ხაზს. 2015 წლიდან “მეწარმეობის საფუძვლები” როგორც არჩევითი საგანი საქართველოს სხვადასხვა რეგიონის 221 საჯარო სკოლაში ისწავლება. თითქმის ყველა კერძო სკოლა ახორციელებს საგანმანათლებლო აქტივობებს სამეწარმეო კომპეტენციების განვითარებისთვის. პროფესიული სასწავლებლის ყველა საგანმანათლებლო პროგრამაში მეწარმეობა სავალდებულო მოდულია. გარდა ამისა, მეწარმეობის შემსწავლელი უამრავი აკრედიტებული თუ არაფორმალური კურსი და პროგრამა არსებობს საჯარო თუ კერძო უმაღლეს დაწესებულებებში. სამეწარმეო განათლების ხარისხის ასამაღლებლად არაერთი დონორი: USAID, GIZ, ETF და სხვები, – ახორციელებს სამეწარმეო კომპეტენციების განვითარების პროექტებს.

გადაარჩენს თუ არა საქართველოს მეწარმეობა?

აღსანიშნავია, რომ საქართველოში მეწარმეობა რომანტიზებულია. ცოტა ლაპარაკობს მეწარმის ცხოვრების სირთულეებზე: სტრესი, მუდმივი განვითარების საჭიროება, კლიენტების დევნა და არასტაბილურობა, ყველასთვის ვერ გადაწონის თვითრეალიზაციით და თავისი დროის განკარგვით მიღებულ სიამოვნებას. გარდა ამისა, მეწარმეობა საქართველოში ფინანსური მდგომარეობის გაუმჯობესების საშუალება იშვიათად არის, უფრო თვითკმაყოფილების და თავისუფლების მომნიჭებელია. თუმცა ეს თავისუფლებაც პირობითია ფინანსური თუ სხვა პასუხისმგებლობების გამო. მოკლედ, მეწარმის ცხოვრება ყველასთვის არ არის. მაშ, რატომ გვეუბნებიან, რომ მეწარმეობის სწავლა ყველას გამოგვადგება?

როდესაც მეწარმეობის სწავლებაზე ვსაუბრობთ, ჩვენი ამოცანა არ შემოიფარგლება მეწარმეობის როგორც პროფესიის მხარდაჭერით – პირველ რიგში, სამეწარმეო კომპეტენციების განვითარებას ვისახავთ მიზნად, რაც გულისხმობს იდეების გენერირების, შესაძლებლობების ამოცნობის, რესურსების მობილიზებისა და მართვის, იდეების პრაქტიკულად განხორციელების უნარების განვითარებას. ამ უნარებით შეიარაღებულ ადამიანს ნებისმიერ პროფესიაში შეუძლია მიაღწიოს წარმატებას. ასეთი ადამიანი საჯარო, კერძო თუ სამოქალაქო სექტორისთვის დიდი მონაპოვარია. ამიტომ სამეწარმეო კომპეტენციების განვითარება საქართველოს განათლების სისტემისთვის სტრატეგიული ამოცანაა, რათა მისი მეშვეობით დაეხმაროს მოქალაქეებს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში აქტიურად ჩართვაში, სამუშაო ბაზარზე კონკურენტუნარიანობის ამაღლების თუ ახალი სოციალური და კომერციული საქმიანობის დაწყებაში.

ევროპის სამეწარმეო კომპეტენციების ჩარჩო (EntreComp)

ევროპის სამეწარმეო კომპეტენციების ჩარჩო, რომელიც EntreComp-ის სახელითაც არის ცნობილი, 2016 წელს შეიქმნა ევროპის საბჭოს გაერთიანებული კვლევითი ცენტრის (JRC) მიერ.

EntreComp-ი სამი მიმართულებისგან შედგება. ესენია: იდეები და შესაძლებლობების განვითარება, რესურსების მართვა და ქმედება/იდეების განხორციელება. თითოეული მიმართულება კი ხუთ კომპეტენციას აერთიანებს (ნახ.1).

ნახ. 1: EntreComp-ის ჩარჩო

ჩარჩოს პილოტირება ევროკავშირის წევრ და პარტნიორ ქვეყნებში, მათ შორის – საქართველოშიც, მიმდინარეობს განათლების სისტემის მოდერნიზაციისა და განათლებისა და შრომის სფეროების ურთიერთდაკავშირების მიზნით. მაგ., 2018 წელს ევროკავშირის სააგენტომ, ევროპის განათლების ფონდმა (ETF) შეაფასა საქართველოში პროფესიული სასწავლებლის სავალდებულო მეწარმეობის მოდული ევროპის სამეწარმეო კომპეტენციების ჩარჩოსთან მიმართებით და დაასკვნა, რომ არსებული მოდული არასათანადოდ ავითარებს შემოქმედებითი და პროექტის მართვის უნარებს (ნახ. 2).

ნახ. 2: არსებული სამეწარმეო მოდულის შედარება EntreComp ჩარჩოსთან –

ამ გამოწვევის პასუხად ამოქმედდა ინიციატივა ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტის დაფინანსებით, ორგანიზაცია “გარემო და განვითარების”, საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტროსა და კალიფორნიის უნივერსიტეტის (დევისი) D-Lab-თან პარტნიორობით მიმდინარე პროექტი მეწარმეობის ახალი მოდულის განვითარებით პროფესიული სასწავლებლების გასაძლიერებლად. პროექტი 2018 წლის სექტემბერში დაიწყო და 2019 წლის სექტემბერში დასრულდა. ის მიზნად ისახავდა მეწარმეობის სწავლების ხარისხის ამაღლებას პროფესიულ სასწავლებლებში სასწავლო რესურსების გაუმჯობესების, სასწავლო პროცესის შეცვლის და მასწავლებლის კომპეტენციის ზრდის ხელშეწყობით.

პროექტის ფარგლებში იქმნება ახალი მეწარმეობის მოდული პროფესიული სასწავლებლის მეწარმეობის მოდულის ევროპის კომპეტენციების ჩარჩოსთან შესაბამისობაში მოყვანით. მისი საპილოტე დანერგვა სამ კოლეჯში უკვე მოხდა პროექტზე დაფუძნებული სწავლის მეთოდოლოგიის ინტეგრაციით. ახალი მოდული დიდ ყურადღებას უთმობს მეწარმეობის არსისა და ფორმების გააზრებას, შესაძლებლობების ამოცნობისა და მართვის, იდეების განვითარებისა და საქმედ ქცევის კომპეტენციებს.

ამ ბმულზე შეგიძლიათ იხილოთ ვიდეორგოლი პროექტის შესახებ:

პედაგოგებისთვის, საზოგადოდ, საინტერესო უნდა იყოს როგორც საკუთარი პრაქტიკის, ისე ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების საჭიროებათა კვლევა. ეს საკმაოდ შრომატევადი საქმეა – არცთუ ისე ცოტა დროსა და ენერგიას მოითხოვს, თუმცა მუშაობის პროცესიც და კვლევის შედეგებიც ძალიან საინტერესოა, ინფორმაციულია და უზარმაზარ გამოცდილებას სძენს პედაგოგს.

მინდა გაგაცნოთ საკუთარი კვლევა, რომელსაც თითქმის ერთი წლის განმავლობაში ვატარებდი თბილისის კლასიკურ გიმნაზიაში. საგულისხმოა, რომ ამ ტიპის კვლევა საქართველოში არ ჩატარებულა, ამიტომ, ვფიქრობ, სხვა სკოლებისთვისაც საინტერესო იქნება მისი შედეგების გაცნობა.

კვლევა ეხებოდა ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების საჭიროებებს. კვლევის თემა და სახელწოდება – „ფიზიკაში დაბალი აკადემიური მოსწრების მიზეზები და მათი გადაჭრის გზები“ – დირექციასთან შეთანხმებით შეირჩა.

რატომ ეს თემა? საქმე ის არის, რომ საბუნებისმეტყველო საგნების, განსაკუთრებით კი ფიზიკის მიმართ მოსწავლეთა ინტერესი მთელ მსოფლიოში და მათ შორის ჩვენს ქვეყანაშიც სავალალოა. ეს არაერთხელ გვითქვამს და საერთაშორისო კვლევებიც მოგვიყვანია ამ სამწუხარო ფაქტის დასასაბუთებლად.

https://www.naec.ge/uploads/postData/KVLEVEBI/TIMSS_bunebismetyveleba-2007-2015.pdf

https://www.naec.ge/uploads/postData/KVLEVEBI/PISA-2015-angarishi.pdf

მოტივაციის დაბალი დონე მოსწავლეთა აკადემიურ მოსწრებაზე აისახება, შესაბამისად, ფიზიკის სწავლა-სწავლება ჩვენს ქვეყანაში და საკუთრივ ჩვენს გიმნაზიაშიც ერთ-ერთ უდიდეს გამოწვევად რჩება. ამდენად, პრობლემა აქტუალურია. ამიტომ საჭიროდ მივიჩნიეთ მისი მიზეზების კვლევა და შესაბამისი რეკომენდაციების შემუშავება.

თემის შერჩევის შემდეგ შედგა კვლევის სამუშაო გეგმა-გრაფიკი და დაიწყო მისი განხორციელება.

განისაზღვრა კვლევის მიზანი:

◦ პირველად მონაცემთა აღრიცხვისა და მათი ანალიზის შემდეგ სათანადო მეთოდიკის გამოყენებით გამოიკვეთოს მიზეზები, რომლებიც განაპირობებს თბილისის კლასიკურ გიმნაზიაში ფიზიკაში მოსწავლეთა შედარებით დაბალ აკადემიურ მოსწრებას;

◦  განხორციელდეს ინტერვენცია;

◦  მეორეულ მონაცემთა აღრიცხვის შესწავლისა და ანალიზის საფუძველზე შემუშავებულ იქნეს დასკვნები და რეკომენდაციები, რომლებშიც გათვალისწინებულ იქნება კოლეგებისთვის კვლევის შედეგების გაზიარების შედეგად მიღებული უკუკავშირი.

შემუშავდა კვლევითი კითხვები:

მთავარი კითხვა – რისი ბრალია ფიზიკაში სხვა საგნებთან შედარებით დაბალი აკადემიური მოსწრება?

ქვეკითხვები:

◦ როგორ გავზარდოთ ფიზიკის მიმართ მოსწავლეთა ინტერესი?

◦ რა გავლენას ახდენს ფიზიკის გაკვეთილზე თვალსაჩინოებების, ექსპერიმენტების გამოყენება მოსწავლეთა ჩართულობასა და აკადემიურ მოსწრებაზე?

◦ რა გავლენას ახდენს ფიზიკის გაკვეთილზე ინოვაციური ტექნოლოგიების გამოყენება მოსწავლეთა ჩართულობასა და აკადემიურ მოსწრებაზე?

◦ ახდენს თუ არა გავლენას მოსწავლეთა მოტივაციაზე სკოლაში ნასწავლი ფიზიკის ყოფა-ცხოვრებასთან ლოგიკური დაკავშირება?

◦ რამდენად ეხმარება სახელმძღვანელო მოსწავლეებს საგნის შესწავლაში?

კვლევის პროცესში განსაკუთრებით მნიშვნელოვნად მივიჩნიეთ ეთიკური ნორმების დაცვა:

ფოკუსჯგუფები შეირჩა ნებაყოფლობით. კვლევის დასაწყისში კვლევის მონაწილეებმა მიიღეს სრულყოფილი ინფორმაცია კვლევის მიზნებსა და ამოცანებზე, კითხვარების შევსება მოხდა კონფიდენციალობის სრული დაცვით და, შესაბამისად, კვლევაში მონაწილეობით არც ერთი მონაწილე არ დაზარალდა.

კვლევის ერთ-ერთი ნაწილი გახლდათ საკვლევი თემის მიხედვით ლიტერატურის დამუშავება. აღსანიშნავია, რომ სკოლის საჭიროებათა კვლევის შესახებ ქართულ ენაზე არსებული სამეცნიერო ლიტერატურა მწირია. ასევე მწირია ინფორმაცია უცხოურ სამეცნიერო ლიტერატურაშიც. შესაბამისად, წარმოდგენილი კვლევის ფარგლებში დამუშავებულ იქნა პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევის შესაბამისი ლიტერატურა და აღნიშნული მიმართულებით კვლევის მეთოდიკა და ინსტრუმენტები მორგებულ იქნა სკოლის საჭიროებების კვლევას.

ევროკავშირის პროექტ „ერასმუსის“ ფარგლებში ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში საბუნებისმეტყველო საგნების მასწავლებლებმა შეიმუშავეს პროექტ ARTIST-ის საგაკვეთილო მოდულები და ამჟამად ისინი საქართველოს ცამეტ სკოლაში ინერგება. ამ პროექტში ჩართულია თბილისის კლასიკური გიმნაზია ფიზიკის საგნით და მეც აღნიშნული პროექტის მონაწილე გახლავართ.

ARTIST-ის ერთ-ერთი მიზანია, მასწავლებელს ხელი შეუწყოს პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევაში. სწორედ ამ მიზნით ჩატარდა სამუშაო შეხვედრები, რომლებზეც პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევის მრავალწლიანი გამოცდილების მქონე უცხოელმა სპეციალისტებმა ჩაგვიტარეს ტრენინგები, ვორქშოფები, მოგვაწოდეს შესაბამისი ლიტერატურა.

პირადად მე კვლევაში გამოვიყენე პროფესორ ფრანც რაუხის (Franz Rauch, University of Klagenfurt, Austria) მიერ მოწოდებული ლიტერატურა, რომელიც საჭიროებისამებრ იქნა მოდიფიცირებული და სკოლის საჭიროებათა კვლევას მორგებული.

რაც შეეხება კვლევის სამიზნე ჯგუფს: ფიზიკა ისწავლება VII, VIII, IX, X XI კლასებში, შესაბამისად, შერჩეულ იქნა:

• VII, VIII, IX, X XI კლასის მოსწავლეთა ფოკუსჯგუფები;
• VII, VIII, IX, X XI კლასების დამრიგებლები;
• VII, VIII, IX, X XI კლასის მშობელთა ფოკუსჯგუფები;
• კოლეგები – ფიზიკის მასწავლებლები.

კვლევის ინსტრუმენტებად გამოყენებულ იქნა:

• ჯგუფური ინტერვიუ;
• ფოკუსჯგუფები;
• დაკვირვების დღიური

კვლევის მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი გახლდათ დამკვირვებელი – კრიტიკული მეგობარი (კოლეგა – ფიზიკის მასწავლებელი), რომელიც ყველა ეტაპზე იყო ჩართული კვლევაში და საგულისხმო უკუკავშირს მაძლევდა.

კვლევა დაიწყო თეორიაში აღიარებული სქემის მიხედვით (სქემა 1):

მოცემულ სქემაში ჩვენ მიერ განხორციელებული აქტივობები იწყება პირველი ციკლის დაკვირვების (Observe) ფაზიდან. კვლევის ამ ეტაპზე:

• შეფასდა პირველი სემესტრის შედეგები ფიზიკაში;
• მოხდა შეხვედრა კოლეგებთან (იხ. დანართი 2);
• პრობლემის იდენტიფიცირებისთვის ჩატარდა ინტერვიუ VII-XI კლასების დამრიგებლებთან, რომლებმაც შეავსეს კითხვარიც;
• კითხვარი შეავსეს VII-XI კლასების მოსწავლეთა ფოკუსჯგუფებმაც;
• დაბოლოს, კითხვარი შეავსეს მშობელთა ფოკუსჯგუფებმა.

ამავე ციკლის რეფლექსიის (Reflect) ფაზაში განხორციელდა წინა საფეხურზე მიღებული მონაცემების დამუშავება და ანალიზი.

პირველი ციკლის მომდევნო – დაგეგმვის ფაზაში (Plan) მოხდა კოლეგებთან შეხვედრა და დაიგეგმა კვლევის შემდგომი აქტივობები (ინტერვენცია): მე-8 კლასში – თამაში „რა? სად? როდის?“, მე-9 კლასში – საბუნებისმეტყველო ექსპერიმენტების გამოფენა „შეიცანი სამყარო“; სხვადასხვა კლასის მოსწავლეთა ნაკრებისთვის – ელემენტარული ნაწილაკებისა და CERN-ში მიმდინარე ექსპერიმენტების შესახებ თსუ-სა და CERN-ის მიერ ერთობლივად ორგანიზებულ მასტერკლასებში მონაწილეობა (მასტერკლასები ჩატარდა ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში), მე-10 კლასში – ევროკავშირის პროექტ ARTIST-ის დანერგვა.

ამის შემდგომ დაიწყო კვლევის ახალი ციკლი.

აღნიშნული ციკლის მოქმედების (Action) ფაზაში განხორციელდა დაგეგმვის ფაზაში ჩამოთვლილი აქტივობები. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი და საინტერესო აღმოჩნდა პროექტი ARTIST-ი.

ციკლის მომდევნო – დაკვირვების (Observe) ფაზაში მოხდა ინტერვენციის შემდგომი მეორეული მონაცემების აღება:

• შეფასდა მეორე სემესტრის შედეგები ფიზიკაში;
• ჩატარდა ინტერვიუები VII-XI კლასების დამრიგებლებთან;
• VII-XI კლასებში მოსწავლეებმა შეავსეს კითხვარი.

ამავე ციკლის რეფლექსიის (Reflect) ფაზაში დამუშავდა წინა ფაზაში მიღებული მეორეული მონაცემები.

კვლევის მომდევნო ეტაპზე შეჯამდა და გაანალიზდა ორივე ციკლის განმავლობაში მიღებული შედეგები, შემუშავდა რეკომენდაციები და მომზადდა კვლევის ანგარიში.

კვლევა იყო საკმაოდ ვრცელი და ინფორმაციული, მოიცავდა მრავალ დიაგრამას. აქ მოვიყვან მხოლოდ ერთს, რომელიც ასახავს X და IX კლასებში I და II სემესტრის აკადემიური მოსწრების შედეგების დინამიკას ინტერვენციამდე და ინტერვენციის შემდეგ (დიაგრამა 1).

დიაგრამა 1. I და II სემესტრის შედეგები X და IX კლასებში

კვლევის შედეგად გამოიკვეთა ფიზიკაში დაბალი აკადემიური მოსწრების მიზეზები და შემუშავდა რეკომენდაციები.

მოხდა აღნიშნული შედეგებისა და რეკომენდაციების გაზიარება სკოლის საზოგადოებასთან და მიღებული უკუკავშირის ანალიზის საფუძველზე შემუშავდა რეფლექსია კვლევის შედეგების გაზიარების შესახებ.

სტატიაში განხილული ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების საჭიროებათა კვლევის ანგარიშს, რომელიც მოიცავს კვლევის შედეგების გაზიარების რეფლექსიას, შეგიძლიათ გაეცნოთ ჩემს საავტორო ბლოგზე:

https://nadiradzelali.blogspot.com/

ლიტერატურა

1. ინასარიძე მ., ლობჟანიძე ს., რატიანი მ., სამსონია ი., „მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემის გზამკვლევი“, ნაწილი II, მასწავლებლის ეროვნული განვითარების ეროვნული ცენტრი https://tpdc.gov.ge/uploads/pdf_documents/gzamkvlevi%20meore%20nawili.pdf
2. Kuei-Fang Tsai, Guopeng Fu. /Underachievement in Gifted Students: A Case Study of Three College Physics Students in Taiwan

https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1094707.pdf

3. როგორ ვაწარმოოთ პედაგოგიური კვლევა

https://www.slideshare.net/mylenss/ss-15892201

4. ლობჟანიძე ს., პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა, ლექცია N7 https://videochannel.iliauni.edu.ge/7-1-7/

მუსიკის თეორეტიკოსები მივიდნენ მოსაზრებამდე, რომ მსმენელები ნოტების თანმიმდევრობის ნაწილს აღიქვამენ, როგორც „სწორს“, ხოლო ნაწილს – „არასწორს“. ამგვარი მიდგომით შესაძლებელია თეორიის შემდეგნაირად განსაზღვრა: მუსიკალური თეორიის დანიშნულებაა მიზეზთა ძებნა-კვლევა, რის მიხედვითაც მუსიკა ან „გასაგებად“ ჟღერს  ან „გაუგებრად“.

ადამიანი, რომელიც მუსიკას ახლოდან არ იცნობს და არ იცის მისი ასავალ-დასავალი, სჯერა, რომ მელოდია სპონტანურად ნებისმიერი ნოტიდან შეიძლება დაიწყოს, გაემართოს საითაც მოესურვება – ნებისმიერი მიმართულებით და ჟღერა მაშინ შეწყვიტოს, როცა „გაუხარდება“. ასეთმა დილეტანტმა მსმენელმა უნდა იცოდეს, რომ თუკი ნოტებს (აკორდებს) საქმის ცოდნით დავახარისხებთ, მუსიკა მისთვის ლოგიკურ მნიშვნელობას შეიძენს.

წინარე გამოქვეყნებული წერილების ციკლში „მუსიკალური ენის საიდუმლო“ ანბანის სწავლებიდან საკმაო დრო დავუთმე მუსიკალური ფორმის, მელოდიის, ტემპის, რიტმის, გრძლიობების საკითხებს. ამჯერად, მუსიკალური ზომის სწავლების ჯერი დადგა. დღევანდელი თემა დაეთმობა მეტრის რიცხვით გამოხატულებას, რომელიც ძალიან მოგვაგონებს მათემატიკას. ალბათ არავისთვის იქნებოდა ზედმეტი, თუ გავიხსენებთ, რომ:

რიტმი სხვადასხვა გრძლიობის ბგერებისა და პაუზების მონაცვლეობაა.

პულსი თანაბარი დარტყმების ფეთქვაა.

მეტრი ძლიერი და სუსტი დარტყმების (წილების) თვლაა.

ზომა მეტრის რიცხვითი გამოხატულებაა.

ალბათ შეამჩნევდით, რომ ნებისმიერი მუსიკალური ნაწარმოების სანოტო ჩანაწერში ვერტიკალური ხაზი განსაზღვრული პერიოდულობით გვხვდება. ყოველი ტაქტი ერთმანეთის მიმდევრობით მწკრივდება, მიდის. ტაქტები ერთმანეთისგან ეგრეთ წოდებული ტაქტის ხაზებით გამოიყოფა და ყოველი მათგანი ძლიერი დროიდან იწყება. სწორედ ამ ხაზებს ვუწოდებთ ტაქტის ხაზს, ხოლო მოკლე მონაკვეთს – ტაქტს. ტაქტები შემსრულებლისთვის არის გამოგონილი, რომ „იმწუთიერი ჟღერადობის ადგილმდებარეობას“ თვალი ადევნოს ანუ ნაწარმოებში კარგად ორიენტირებდეს და საჭირო ზომაში უკრავდეს.

როგორც ყველა საგანს სამყაროში თავისი ზომა აქვს, ასევე მუსიკალურ ტაქტებსაც. ყოველი ახალი ნაწარმოების გარჩევისას ბავშვმა, უპირველესად, ტაქტის ზომა უნდა დაადგინოს. ამისთვის მას აუცილებლად დათვლა დასჭირდება. მუსიკალური ზომა შემსრულებელს მნიშვნელოვან საკითხზე – ყოველ ტაქტში დათვლის რაოდენობაზე მიუთითებს. სწორი თვლა გადამწყვეტი კომპონენტია მუსიკაში. ზომა იწერება სანოტო სისტემის დასაწყისში ვიოლინოს ან ბანის გასაღებისა და საგასაღებო ნიშნების შემდეგ. გამოისახება ორი ერთმანეთზე მოთავსებული ციფრითა და შუაში მათემატიკური წილადის ხაზის ნიშნით.

ზედა ციფრი ყოველთვის ტაქტში წილადების რაოდენობას აღნიშნავს, ხოლო ქვედა – გრძლიობების. მაგალითად, თუ წილადის ხაზის ქვედა ციფრი 4-ია, ტაქტში მეოთხედი გრძლიობის ნოტები გვექნება გადასათვლელი. თუ ციფრი 8, – მერვედების და თუ 2, ნახევრიანი ნოტების გადათვლა მოგვიწევს.

ყველაზე ადვილად მისაწვდომი და შესაბამისად გავრცელებული ზომა 2/4 გახლავთ. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ტაქტში არც მეტი, არც ნაკლები, მხოლოდ ორი მეოთხედი თავსდება. პირველი ციფრი – „2“ (წილადის ზედა ციფრი) ტაქტში წილების რაოდენობაზე მიგვანიშნებს (სადამდე დავითვალოთ), ხოლო ციფრი „4“ (წილადის ქვედა ციფრი) – ყოველი წილის გრძლიობაზე ანუ პულსი რომელი გრძლიობით უნდა გადავითვალოთ: მეოთხედებით, მერვედებით და ა.შ.

მაგალითად, თუ სანოტო ტექსტში ტაქტის თვლა 2/4-ია და მასში მეოთხედი გრძლიობებია, შემდეგნაირად დაითვლება: ერთი – ორი, ერთი – ორი, ერთი – ორი და ა.შ.

მაგრამ თუ ამავე ზომაში მეოთხედის ნაცვლად მერვედები შეგვხვდება, თვლას ასე გავაცალკევებთ: ერ-თი – ო-რი, ერ-თი – ო-რი, ერ-თი – ო-რი და ა.შ. გაგახსენებთ, რომ თითო მეოთხედში ანუ ერთ თვლაში ორი მერვედი გრძლიობა დაითვლება. შესაბამისად, 2/4 ზომის ტაქტში ორი მეოთხედი შეგვხვდება, ხოლო მერვედი – ოთხი.

სხვაგვარად რომ ვთქვათ, მეოთხედები ანუ მათი ჯამი შესაძლოა სხვადასხვა გრძლიობებით შეივსოს. მაგალითად მსხვილი გრძლიობა – ნახევარი – მეოთხედებად, მერვედებად, მეთექვსმეტედებად შეიძლება დაიყოს, ან პირიქით, ორი მეოთხედი, ოთხი მერვედი ან რვა მეთექვსმეტედი ნახევარი გრძლიობით „შეიკრას“. სასურველი გრძლიობის მიღება წერტილის (გრძლიობის გაზრდის საშუალება) გამოყენებითაც შეიძლება და გრძლიობების შერევით, მათი კომბინაციითაც.

3/4 ციფრთა წყვილში ანუ ზომაში სამი წილადია და ყოველი მათგანი მეოთხედის ტოლია. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ზედა ციფრი ანუ ამ შემთხვევაში სამიანი იმას ნიშნავს, რომ ყოველ ტაქტში სამი დარტყმაა და შემდეგნაირად დაითვლება: ერთი-ორი-სამი. ერთი-ორი-სამი. ერთი-ორი-სამი. და ა.შ. ვიდრე ნაწარმოები არ დასრულდება. ქვედა ციფრი 4 გვამცნობს, რომ ყოველ თვლაზე მოდის ერთი მეოთხედი ნოტი, ანუ ¾ ზომის ტაქტში მხოლოდ სამი „ცალი“ მეოთხედი დაეტევა.

სამი მეოთხედის ჯამის მიღება, ასევე, შესაძლებელია გრძლიობების სხვადასხვა კომბინაციებით. თუ გვსურს ამ ზომაში ყველაზე გრძელი (ხანგრძლივი) გრძლიობის ნოტის მიღება, ერთ ტაქტში სამი ცალი მეოთხედი ერთ ნოტად გავაერთიანოთ, შედეგად ნახევრიანს წერტილით მივიღებთ.

რაც შეეხება 3/8 ზომას, ის სამწილადით ძალიან ჰგავს 3/4-ს, მხოლოდ ყოველი გრძლიობის წილი მეოთხედის ნაცვლად მერვედია. სამი მერვედისთვის მერვედი ძირითადი გრძლიობაა, მაგრამ საჭიროების შემთხვევაში მისი მეთექვსმეტედებად დაყოფაც შესაძლებელია, ან სამი მერვედის შეერთებით მეოთხედი წერტილით გრძლიობად ქცევა.

მარტივი მუსიკალური ზომები წარმოიქმნება მარტივი ორწილადი /ერთი ძლიერი და ერთი სუსტი წილით/ (2/2, 2/4/, 2/8/, 2/16) ან სამწილადი /ერთი ძლიერი და ორი სუსტი წილით/ (3/2, 3/4, 3/8, 3/16) მეტრით.

4/4 ზომას გავეცნოთ. ის რთულ მუსიკალურ ზომას განეკუთვნება. რთულ ზომაში შედის ასევე ხშირად გამოყენებადი 6/8. ყოველი მათგანი შედგება ორი მარტივი ზომისგან. ოთხი მეოთხედი ორი 2/4 ზომის ჯამისგან – (2/4+2/4) წარმოიქმნა, ეს კი იმას ნიშნავს, რომ მასში ორი მახვილია – პირველ და მესამე წილებზე. პირველს ძლიერი წილი ეწოდება, ხოლო მესამეს შედარებით ძლიერი, რომელიც პირველ წილზე უფრო სუსტია. სანოტო ტექსტში 4/4 ხშირად C ასოს მსგავსი სიმბოლოთი აღინიშნება.

ოთხ მეოთხედ ზომა ტაქტში ოთხი წილია, რაც იმას ნიშნავს, რომ მასში მეოთხედი გრძლიობა ოთხჯერ განმეორდება: ერთი-ორი-სამი-ოთხი, ხოლო მერვედი – რვაჯერ.

6/8 ექვსწილადი ზომაა, რომელიც ორი მარტივი სამწილადი ზომისგან შედგება. ის მერვედი გრძლიობებით პულსირებს. მასში ძლიერი დრო პირველია, ხოლო შედარებით ძლიერი – მეოთხე.

ამ ორი გავრცელებული რთული ზომების გარდა მუსიკოსებს ასევე 4/8, 6/4, 9/8, 12/8 გვხვდება.

არსებობს შერეული, ეგრეთ წოდებული ასიმეტრიული ზომებიც, რომლებიც ორწილადი და სამწილადი ზომების შერევით წარმოიქნა (5/4, 5/8, 7/4, 7/8). ჯაზი და სხვა თანამედროვე მუსიკა ხანდახან გაუგებარ მუსიკად სწორედ არასტანდარტული – 13/8, 5/4 და სხვა ზომების, ეგრეთ წოდებული უთანაზომო დაყოფის გამო ჩაგვესმის. ამგვარი მუსიკის მოსმენის შემდეგ ადვილი შესამჩნევი ხდება რამდენად მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს ტაქტის ზომა ნაწარმოების აღქმაზე.

დავალება: კითხვის ნიშნის ადგილას დავწეროთ გრძლიობა, რომელიც მოცემული ტაქტის ზომას შეესაბამება