გახდება თუ არა ადამიანი კიბორგი?
კრიზისი, რომელშიც ახლა იმყოფება პლანეტა, სამყაროს განვითარების განსხვავებულ პერსპექტივებს გვთავაზობს. ეს დაახლოებით ისე გამოიყურება: ჭიქა ნახევრადსავსეა თუ ნახევრადცარიელი? ერთნი თვლიან, რომ – ეჰა, ჩამოდგა აპოკალიფსი თავისი ყველა ნიშნით და მეორენი: აჰა, როგორც იქნა, დაიწყება სამყაროს განახლება!
ვინ იცის, იქნებ უფრო რთულადაც/იოლადაც კი შეიძლება იყოს საქმე, ვიდრე ამ კრიზისის შუაგულიდან ჩანს… ვერ ვიტყვით, რომ ამაზე წერა და ფიქრი კაცობრიობამ ახლა დაიწყო, მაგრამ ახლა თითქოს ყველა სცენარი ერთბაშად გაცოცხლდა და გაიშალა; კვანტური რეალობის წინაშე აღმოვჩნდით, სუპერპოზიციაში.
ადამიანთა შიშებით, შეგრძნებებით, პროგნოზებით აივსო სოციალური ქსელებიც! #დარჩისახლში – გახდა მოწოდება, რომელმაც კიდევ ერთხელ გაათანაბრა პოლიტიკოსი და ამომრჩეველი, პროფესორი და სტუდენტი, ბანიკირი და მოსამსახურე… თუმცა გამონაკლისები აქაც არის: სამედიცინო პერსონალი, პოლიცია, ჯარისკაცები – რომლებიც კორონასთან ბრძოლის წინა ხაზზე აღმოჩნდნენ.
„სახლში ჯდომამ“ – შეცვალა ადამიანი და მისი მიმართება სამყაროსთან…. დროის აღქმა შეიცვალა, „ადამინი – გარეთ“ ტრანსფორმირდა „ადამაინი-შიგნით“-ად; ეს კი ორი განსხვავებული პარადიგმაა. ვიღაცამ ფაზლი დაშალა და ხელახლა უნდა ააწყოს… ჩვენ შინ ვსხედვართ და ველოდებით…
ჯერ ბოლომდე გააზრებაც კი გვიჭირს… აი, ასე… ერთი ხელის აღებით, ერთი ხელის მოსმით, კაცობრიობა შეიკეტა სახლებში! ვინ იფიქრებდა? ალბათ ჩვენში არსებული აპოკალიპტური სცენარებიდან ეს სიზმარშიც კი განუხორციელებელ და ფენტეზურ სცენარად წარმოგვედგინა; არა და, ეს მოხდა!
გაჩნდა ეჭვებიც: ეს კორონა მართლა კორონაა? იქნებ მასმედია აჭარბებს? ან იქნებ ვიღაც ადგა და მეგა-შოუ დადგა კაცობრიობისათვის, ერთი გემრიელად რომ შეეჯანჯღარებინა…? პოლიტიკურ და შეთქმულების თეორიებზე აღარ გადავალ. ან სულაც… იქნებ გვძინავს…?
ფეისბუქი ჩამოვსქროლე და აგერ, ჩემი მეგობარი, არტისტი, გიორგი გაგოშიძე, ასეთ სახალისო ვერსიას გვთავაზობს:
Giorgi Gagoshidze ცხოვრებაში ერთხელ ყველამ უნდა შეადგინოს ერთი კონსპირაციული თეორია. ჰოდა, აგერ ჩემიც: მე მჯერა, რომ ეს ვირუსი არის ფართომასშტაბიანი თეატრალური წარმოდგენა. მაგალითად, მარინა აბრამოვიჩმა მიუძღვნა ულაის გარდაცვალებას/ხსოვნას ან რამე ეგეთი. მე შენ გეტყვი, გაუჭირდებოდა მარინას სხვადასხვა ქვეყანაში არტისტების არჩევა დაავადებულებების და მკვდრების როლზე განსამწესებლად. თან აშკარად მაგ ქალის სტილია, დროში გაწელილი დესტრუქციული სცენარი აპოკალიფსური ელფერით. უბრალოდ, ბოლოს როგორ მთავრდება, ეგაა საინტერესო, მკვდრები აღსდგებიან საფლავებიდან/ფერფლიდან და ბისზე გამოვლენ? ნეტავ ფინალურ სცენას აღდგომას ხომ არ უმიზნებს?
კორონავირუსი ერთნაირად შეეხო მდიდარს და ღარიბს, მსახიობს, პოლიტიკოსს, მიწის მუშას, მასწავლებელს… მოკლედ, „მისგან გასწორდეს ყოველი, სუსტი და ძალგულოვანი“.
ყველა გრძნობს და ხედავს, რომ „კორონავირუსი“ – ეს უბრალოდ ვირუსი არ არის, რომელიც თავის თავს ამოიჭამს და გაქრება. ის თითქოს სამყაროების გასაყარზეა… ცვლილებებისთვის გვამზადებს… ყველა თანხმდება, რომ „სამყარო კორონავირუსის შემდეგ ის აღარ იქნება, რაც მანამდე იყო“, მაგრამ ზუსტად არავინ არ ვიცით, ასე რატომ ვფიქრობთ… საიდან მივედით ამ ლოგიკურ თუ ინტუიციურ დასკვნამდე?
კიდევ ერთი ვერსია: ხომ არ გავხდებით რობოტები ან კიბორგები მომავალში? ან ხომ არ დასრულდა ადამიანის ერა და იწყება რაღაც სხვა…?
ალბათ დროზე უნდა გადავწყვიტოთ, როგორი სამყარო გვინდა მომავლისთვის, რომ ბოლოსდაბოლოს, გაერკვეს პლანეტაც – რა ჰქნას? ეგეც არის: ჩვენ რას ვწყვეტთ, არ ვიცით…? ვითომ მართლა შეგვიძლია, რამე გადავწყვიტოთ…? გარეთ გასვლა ვერ გადაგვიწყვეტია… „დარჩით სახლშიო“… დავრჩით!
კორონა-კრიზისმა დაგვანახა, როგორი უმწეოები და დაუცველები ვართ. სახლი – გახდა ერთადერთი დაცული თავშესაფარი. ეს „შინ“ მეტაფორადაც შეგვიძლია განვიხილოთ და სახლიდან „შინ“ შევიდეთ. ავტომატური ყოველდღიურობიდან ამოვარდნილებმა, დროა გავაცნობიეროთ: რა ხდება „შინ“? – ჩვენს ცნობიერებაში? შექმნილ კონტექსტს შეუძლია ახალ-ახალი რესურსი გამოავლინოს, მანამდე კი ფიქრი მოგვიწევს… ფიქრი იმაზე, რაც ხდება, რატომ ხდება და როგორი დაგვხვდება სამყარო, როდესაც ეს ყველაფერი დასრულდება?
კორონა-კრიზისმა კომპიუტერს და სოციალურ ქსელებს კიდევ უფრო მიგვაჯაჭვა. შეიცვალა ჩვენი შრომის, სწავლების, მომსახურების, გართობის პლათფორმა – მთლიანად ელექტრონული გახდა. ჩვენ ვსხედვართ შინ და შეგვიძლია გამოვიძახოთ „შონ მოატნით“, რაც გვსურს და სანამდეც თანხა გავგვწვდება; შეგვიძლია, საწოლიდან მხოლოდ ჭამის გამო ავდგეთ… გავისეირნოთ საძინებლიდან მისაღებამდე და აივანი თუ გვაქვს ხომ სუფთა ჰაერსაც „ჩავყლაპავთ“. მოკლედ, იმის თქმა მინდა, რომ ციფრული ეპოქა მთელი თავისი შესაძლებლობებით თავს დაგვატყდა, სხვა გზა არ დაგვიტოვა და უცებ დავეუფლეთ (დაგვეუფლა): დისტანციური სწავლების პლათფორმებს, ვიდეო-ურთიერთობას და ასე შემდეგ; შინ კიდევ იმდენ ხანს მოგვიწევს „ჯდომა“, რომ ეჭვი მაქვს, ჩვენი სოციალური ქცევებიც მალე შეიცვლება; სტუდენტებმა მითხრეს, რომ ისე მოეწონათ დისტანციური ლექციები, რომ შეიძლება სულ ეს ფორმატი მოუნდეთ, რადგან ზოგავენ დროს და ენერგიას, სადაც არიან, იქიდან თავისუფლად ერთვებიან ლექციებზე… იმის თქმა მინდა, რომ ბევრი რამ ჩვენ თვითონ აღარ მოგვინდება, როცა ეს ყველაფერი დასრულდება და გადაივლის.
ასე ნელ-ნელა, ჯერ მხოლოდ მეტაფორულად (რაღა მეტაფორულად?), მაგრამ მივდივართ რობოტიზაციისკენ და კიბორგიზაციისკენ.
ახლა იმაზე ვფიქრობ, როგორ უნდა გაუწიოს ხელოვნურ ინტელექტს და რობოტიზაციას კონკურენცია ჩვეულებრივმა ადამიანმა? ვიცით, რომ ბევრი პროფესია გაქრება, რომ მომავალში პროფესორებად, ჟურნალისტებად და ასე შემდეგ, თავსუფლად შეიძლება, რომ ავატარები მოგვევლინონ (უკვე არიან კიდეც). ხელოვნური ინტელექტი იმხელა ცოდნის ბანკია, ცოდნით და ინფორმაციით ვერ აჯობებ… უფრო შორსაც მიდის და შემოქმედებითიც შეუძ₾ია იყოს, ასე განსაჯეთ, ლექსების წერაც კი შეუძლია ხელოვნურ ინტელექტს…
და აი, ასპარეზზე გამოდის კიბორგი… ტექმნოლოგიებთან ნაჯვარი ადამიანი. უნდა ვაღიაროთ, რომ ახლაც ჩვენ ცოტა-ცოტა კიბორგებიც ვართ. მართალია, ჯერ სხეულში არაფერი ჩაგვიმონტაჟებია, მაგრამ ეგ დროც შორს არ არის. ახლა თუ გაჯეტები ჩვენი სხეულის დამატებაა, შესაძლოა, სხეულებშიც შევასახლოთ და თვალებში ჩამონტაჟებული ლინზებით ვმართოთ გუგლი… სიტყვებიც კი არ დაგვჭირდება, გაფიქრება საკმარისი იქნება, რომ ეკრანზე სასურველი ინფორმაცია გამოვიტანოთ. ეს კიბორგიზაციის ძალიან მსუბუქი ფორმაა… უფრო რთული ფორმებიც არსებობს და ადამინი-კიბორგებიც არსებობენ.
საით მივყავართ ციფრულ რეალობას…?
როგორც პლანეტის „სახლში დაჯდომა“ ვერ წარმოგვედგინა და მოულოდნელად ეს მოხდა, ასე მომავალში ბევრი მოულოდნელობის წინაშე შეიძლება დავდგეთ. ასე რომ, მომზადებულები შევხვდეთ ამ ამბავს, ის აჯობებს. მომზადებაში ვგულისხმობ ინფორმირებულობას, თორემ ტექნოლოგიების საუკუნეს ვერაფერი შეაჩერებს, თუ პლანეტის განვითარების რომელიმე ვერსიაში უცხოპლანეტელებმა არ დაგვიპყრეს და გაგვითიშეს ინტერნეტი. ჩვენი ფანტაზიებიც მდიდრდება არსებულ კრიზისში და რეალური ნარატივისა და ფენტეზური დისკურსის ნაზავს წარმოადგენს.
ჰო, კიდევ ამბობენ, ჰოლოგრამები ისე დაიხვეწება, რომ შეეძლება დისტანციური გადააგილება ისე, რომ ცნობიერებასაც „თან გაიყოლებს“. და შენი ჰოლოგრამა იმოგზაურებს დედამიწის ნებისმიერ ადგილას და ამავე დროს, შეიგრძნობს და განიცდის ყველაფერს, რაც ხდება. შენ წამოწვები აგერ ტახტზე და აქაც იქნები და იქაც… აქ აუცილებლად ფილმი „სუროგატები“ გაგახსენდებათ, ვისაც არ უნახავს, აუცილებლად უნდა ნახოს. ჰო, ის ფილმიც გაგახსენდებათ, „ცისფერი მთები“, ციტატით: „გამაგებინეთ, ბოლოსდაბოლოს, მე აქ ვარ თუ იქ?“
გგონიათ, ზღაპრებს ვყვები ხომ…? კორონავირუსმა რომ დედამიწა გააჩერა, ეგ ზღაპარი არ არის…? ასე რომ, ახლა იმაზე ვიფიქროთ, ჩვენ რა შეგვიძლია და რაშია ჩვენი ძალა ტექნოლოგიების მეფობის საუკუნეში, რომელიც ადამინს უკვდავებასაც კი პირდება, ოღონდ ეგ ადამიანის უკვდავება იქნება თუ ტექნოლოგიების, გასარკვევია და კიდევ ბევრი რამეა გასარკვევი, ვიდრე კორონა გადაივლის…
