„არ ვიცი, რა მოვუხერხო ამ ბავშვს. მის გარეშე ნაბიჯს ვერ ვდგამ, კალთაზე მყავს მოწებებული. სულ მის გვერდით უნდა ვტრიალებდე. მის გარეშე სახლიდან ვერ გავსულვარ იმის შიშით, რომ ისტერიკაში არ ჩავარდეს. საბავშვო ბაღში მინდოდა მეტარებინა, მაგრამ პირველივე დღეს სახლში დაბრუნება მოგვიწია, რადგან 5 წუთითაც არ გაჩერდა უჩემოდ. მალე სკოლაში მოუწევს წასვლა და ვშიშობ, რომ არც იქ დარჩება ჩემ გარეშე“. ეს სიტყვები ეკუთვნის 5 წლის ნინის დედას, რომელიც სერიოზულად წუხს და შფოთავს მასზე შვილის ასეთი ავადმყოფური მიჯაჭვულობის გამო.

ვფიქრობ, ზემოაღწერილი სიტუაცია უცხო არ უნდა იყოს ბევრი პატარის მშობლისთვის, რომლის გასვლა სახლიდან და დროებით ბავშვის მხედველობის არიდან გაქრობა სერიოზულ პროტესტს, ისტერიკას იწვევს მასში და ხშირად ის დედის გამოჩენამდე ჭამაზეც კი უარს ამბობს.

ადრეულ ასაკში, 3 წლამდე ბავშვის დედასთან მიჯაჭვულობა სრულიად ნორმალური ფსიქოლოგიური მოვლენაა, გარკვეული ფაზაა ფსიქიკის განვითარებაში. ამ პერიოდამდე პატარა საკუთარ თავს დედის ნაწილად აღიქვამს. მას ყოველთვის ახარებს დედის გამოჩენა და შფოთავს, თუ დიდხანს ვერ ხედავს მას. ხდება ხოლმე, რომ დედის გარდა, ოჯახის ვერცერთი წევრი ვერ ახერხებს პატარის დამშვიდებას. დედას მასზე „მაგიური“ გავლენა აქვს. მართალია, გარკვეულ ასაკამდე ასეთი მიჯაჭვულობა სერიოზული საფრთხის მატარებელი არ არის, მაგრამ არასწორი მიდგომის შემთხვევაში ის ავადმყოფურ ხასიათს იღებს და ბევრ პრობლემას უქმნის, როგორც დედას, ასევე ბავშვს. ზოგიერთი ბავშვი მწვავედ რეაგირებს დედის არყოფნაზე, მის წასვლაზე უკვე 7 თვის ასაკში. ასეთი პატარები ავლენენ შფოთვას, იწყებენ ტირილს, ზოგიერთ შემთხვევაში შესაძლებელია მადის დაკარგვაც. უკვე ამ ასაკში განვითარებას იწყებს შიშის ავადმყოფური გრძნობა. მართალია, სიცოცხლის პირველ წლებში ბავშვი საკუთარ თავს დედის ნაწილად აღიქვამს, მაგრამ „მე“-ს ცნობიერების აღმოცენებასთან ერთად დედა მისთვის „მე“-ს აუცილებელ საყრდენს წარმოადგენს, რომლის გარეშეც მას არ შეუძლია. ამ პერიოდში, არასწორი მიდგომის შემთხვევაში ბავშვს შეიძლება ჩამოუყალიბდეს დედის გაქრობის, გაუჩინარების შიში. ასეთ დროს ბავშვმა შფოთვა და ნერვიულობა შეიძლება მაშინაც კი დაიწყოს, როცა დედა მეზობელ ოთახში ან სამზარეულოში გადის. შედეგად დედასთან განშორება მარადიულ პრობლემად იქცევა, როგორც ბავშვისთვის, ასევე დედისთვის. რაც შეეხება საბავშვო ბაღს, იქ, სადაც ყველა უცხოა, გარემო კი ახალი, ბავშვს პანიკურად ეშინია დედის გარეშე დარჩენა. მისთვის არ არსებობს გარანტია, რომ მოულოდნელად „გაუჩინარებული“ დედა დაბრუნდება. მან არ იცის, რას უნდა ელოდოს მისგან. პრობლემის დასაძლევად, როგორც წესი, საჭიროა მისი გამომწვევი მიზეზების გარკვევა.

ბავშვის დედასთან ავადმყოფური მიჯაჭვულობის გამომწვევი ძირითად მიზეზები:

• დედის ქვეცნობიერი მისწრაფება გახდეს ყველაზე მთავარი ადამიანი საკუთარი შვილისთვის. ის მუდმივად მისი ყურადღების ცენტრშია, სხვა ადამიანებთან დიდხანს არ ტოვებს და მათთან ბავშვის ურთიერთობას ეჭვის თვალით უყურებს;
• გარე სამყაროსთან კონტაქტების ნაკლებობა. ხანდახან ბავშვის მოვლითა და აღზრდით მხოლოდ დედაა დაკავებული. მიზეზი ბევრი რამ შეიძლება იყოს: ბებია-ბაბუების არყოფნა გვერდით, მშობლების დაცილება, ოჯახის სხვა წევრების დაკავებულობა და სხვა. ასეა თუ ისე, მთელ დროს დღის განმავლობაში პატარა დედასთან ატარებს. ასეთი ბავშვისთვის დედა მთელი სამყაროა. მაშინაც კი, როცა ის სხვა ბავშვებთან თამაშობს, მუდმივად გრძნობს მის გვერდით დედის არსებობას;
• მამის გარდაცვალება ან ოჯახიდან წასვლა. მამის ოჯახიდან წასვლის შემთხვევაში ბავშვს უჩნდება დედის დაკარგვის შიში, რომელიც, როგორც მას ეჩვენება, შეიძლება გაქრეს ისევე მოულოდნელად, უეცრად, როგორც გაქრა მამა;
• ჰიპერმზრუნველობა. დედები ხანდახან უზომოდ ზრუნავენ ბავშვზე, უზღუდავენ მას დამოუკიდებლობას. მეურვეობა მტკივნეულ ფორმებს იღებს. ისინი არწმუნებენ ბავშვებს, რომ მათ დედის გარეშე არაფრის გაკეთება არ შეუძლიათ. პატარები ქვეცნობიერად იღებენ დედის პოზიციას და ძლიერ ეჯაჭვებიან მას.

აღნიშნულმა მიზეზებმა შეიძლება იმოქმედოს ბავშვის ცნობიერებაზე კომპლექსურად და პროვოცირება გაუკეთოს დედასთან ავადმყოფურ მიჯაჭვულობას. ხშირად დედები ვერ აცნობიერებენ პრობლემას, მათ ძალიან მოსწონთ კიდეც, რომ პატარას არ შეუძლია მათ გარეშე. თუმცა, ძალიან მალე დგებიან ისეთი პრობლემის წინაშე, რომლის დაძლევა მარტივი უკვე აღარ არის.

ცნობილია, რომ ნებისმიერი პრობლემის პრევენცია უფრო ადვილია, ვიდრე მისი დაძლევა. ამიტომ, ჯერ კიდევ ადრეულ ასაკში ბავშვთან ურთიერთობისას უნდა ვიფიქროთ იმაზე, რომ თავად ჩვენ არ გავხდეთ ბავშვის ავადმყოფური მიჯაჭვულობის მაპროვოცირებელი.

რეკომენდაციები ბავშვის დედაზე ავადმყოფური მიჯაჭვულობის თავიდან ასაცილებლად:

• ნუ გავკიცხავთ, ნუ დავსჯით ბავშვს ზედმეტი მიჯაჭვულობის გამო. ნუ შევეცდებით შთავაგონოთ, რომ ის ხელს გვიშლის ცხოვრებაში – სულერთია ის ამას მაინც ვერ გაიგებს. გავითვალისწინოთ, რომ ბავშვი ამ დროს კი არ ჭირვეულობს, უბრალოდ მფარველობას ეძებს ჩვენში. არ უნდა ვიფიქროთ, რომ ბავშვი „არანორმალურია“ მხოლოდ იმიტომ, რომ მაშინ, როცა ყველა მშვიდად რეაგირებს დედის არყოფნაზე, მის წასვლაზე, ის ისტერიკას აწყობს. ნუ მოვუყვანთ მას მისაბაძ ნიმუშად მშვიდ ბავშვებს – ამან შეიძლება გამოიწვიოს არასრულფასოვნების კომპლექსის ჩამოყალიბება, საკუთარ თავში ჩაკეტვა;
• ნურასოდეს ვიმოქმედებთ ძალადობრივი მეთოდებით. დედის ყოველი გასვლა სახლიდან ტრავმას აყენებს პატარას და ამძიმებს მის მდგომარეობას, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ის ფარულად მიდის, უჩინარდება. დედის შეუმჩნევლად წასვლა კიდევ უფრო აშინებს პატარას. ამჯერად მისთვის დამთრგუნველი ხდება არა იმდენად განშორება, რამდენადაც მოულოდნელობა და გაურკვევლობა;
• მთავარი, რაც აუცილებელია ბავშვისთვის, რომელიც დედაზე უზომო მიჯაჭვულობის გამო იტანჯება – არის სიმშვიდის, დაცულობის და უსაფრთხოების განცდა. კარგი იქნება ბავშვთან ერთად ბუნებაში გასეირნება, მოძრავი თამაშები სუფთა ჰაერზე. ეს ყველაფერი გაუძლიერებს ბავშვს ნერვულ სისტემას, რაც ბუნებრივად გაზრდის მის ამტანობას;
• არ დაგვავიწყდეთ, რომ ბავშვი საჭიროებს ურთიერთობას არა მხოლოდ ოჯახის წევრებთან, არამედ სხვა ადამიანებთანაც. რაც უფრო დიდხანს იცხოვრებს ის ჩაკეტილ სამყაროში, მხოლოდ ოჯახის წევრებისა და უახლოესი ადამიანების გარემოცვაში, მით უფრო მეტად დაიტანჯება საკუთარი კომპლექსებით. ხშირად წავიყვანოთ ბავშვი ჩვენთან ერთად სტუმრად, მოვიწვიოთ მეგობრები ბავშვებით ჩვენთან სახლში;
• გვიხაროდეს ბავშვის მხრიდან დამოუკიდებლობის გამოვლენა, არასოდეს გავამახვილოთ ყურადღება მის მიჯაჭვულობაზე. მოვერიდოთ მისი თანდასწრებით სხვასთან საუბარს ამ საკითხზე;
• მიჯაჭვულობის დასაძლევად არ ვიმოქმედოთ მკვეთრად, ხისტად, შედეგის დაუყოვნებლივ მიღების მოლოდინით. ბევრად უკეთესი და ნაყოფიერი იქნება ეტაპობრივად მოქმედება. მაგ. დასაწყისისთვის მივაჩვიოთ ბავშვი ოთახში მარტო დარჩენას. ამასთან, მან უნდა იცოდეს, რომ დედა ახლოსაა, მაგ. სამზარეულოში. ამის შემდეგ შეგვიძლია უკვე მივაჩვიოთ ბავშვი დედის ხანმოკლე დროის განმავლობაში მის გვერდით არყოფნას. ამისათვის შევარჩიოთ ისეთი დრო, როცა ბავშვი მშვიდად და კარგ ხასიათზეა, როცა რაღაც საინტერესო საქმიანობით არის დაკავებული. მის ყურადღებაზე ზედმეტად ფოკუსირების გარეშე, ისე, სხვათა შორის ვუთხრათ, რომ მალე დავბრუნდებით;
• ოჯახის წევრებმა, რომლებიც რჩებიან ბავშვთან დედის არყოფნის დროს, უნდა იზრუნონ, რომ ამ დროს ის დაკავებული იყოს რაიმე საინტერესო საქმიანობით. ასეთ შემთხვევაში, დროთა განმავლობაში ბავშვი მიხვდება, რომ დედის მის გვერდით არყოფნისას მას შეუძლია არანაკლებ კომფორტულად და მშვიდად იგრძნოს თავი, ვიდრე მისი გვერდით ყოფნის დროს. მხოლოდ ოჯახის ყველა წევრის ერთობლივი ძალისხმევით, მოთმინებითა და გაგებით შეიძლება ბავშვის დედაზე ავადმყოფური მიჯაჭვულობის დაძლევა.

დაბოლოს, გავითვალისწინოთ, რომ ბავშვის დედაზე ავადმყოფური მიჯაჭვულობის დროულად დაუძლევლობისა და მისი პროგრესირების შემთხვევაში შეიძლება სერიოზული სირთულეების წინაშე აღმოვჩნდეთ პიროვნების ფორმირების პროცესში. როგორც წესი, ბავშვებს, რომლებიც დიდი ხნის განმავლობაში იზრდებიან დედის დაკარგვის მუდმივი შიშით და მისი მუდმივი მეურვეობით, ზრდასრულობაშიც უჭირთ დამოუკიდებლად მოქმედება; ახასიათებთ დაქვეითებული თვითშეფასება, საკუთარ ძალებში დაურწმუნებლობა, აწუხებთ არასრულფასოვნების კომპლექსი. ფსიქიკური მდგომარეობის არასტაბილურობა მოცემულ შემთხვევაში სოციალური სირთულეების თანამგზავრი ხდება, რაც ზრდასრულობის ასაკში სერიოზულ პრობლემად იქცევა ადამიანისთვის.

პარეტოს კანონი ნებისმიერი საქმიანობის ეფექტურობის შეფასების პრინციპია. იტალიელმა ეკონომისტმა ვილფრედო პარეტომ ეს აღმოჩენა XIX-XX ს.ს.-ების მიჯნაზე გააკეთა: გამოყენებული ძალისხმევის 20%-ს მოაქვს შედეგების 80% და ძალისხმევის დანარჩენ 80%-ს – მხოლოდ  20%-იანი  შედეგები მოჰყვება.

ამ პრინციპს იყენებენ ბიზნესმენები, გამომგონებლები, სპორტსმენები, მენეჯერები, ექიმები და სხვა. როგორ გამოვიყენოთ ეს პრინციპი სასწავლო პროცესში და როგორ ავამაღლოთ მისი ეფექტიანობა?

რა არის 10-80-10-ის წესი?

ეს არის პარეტოს კანონის, ანუ პრინციპის 20/80-ს უფრო ჩაღრმავებული განხილვა. თანდათან პარეტოს პრინციპი გაფართოვდა 10-80-10 წესამდე, რომლის მიხედვითაც ადამიანები იყოფიან სამ კატეგორიად: 10% – ნამდვილი ლიდერები; 80% – შრომისუნარიანები და პასუხისმგებლობიანები; კიდევ 10% კი – არაპროდუქტიულები.

თუ ამ პრინციპს გადმოვიტანთ სასკოლო სინამდვილეში, მივიღებთ ასეთ სურათს:

• 10% მაღალეფექტური მოსწავლეებს, ე.წ. კლასის „ელიტას“, რომლებიც ორიენტირებული არიან უმაღლეს შედეგებზე, შეუძლიათ პრობლემების გადაჭრის საკუთარი ვარიანტის შეთავაზება. ისინი ახდენენ იდეების მაქსიმალურ გენერირებას;
• 80% – პროდუქტიული, პასუხისმგებლობიანი მოსწავლეები, რომლებიც დავალებებს სხვადასხვა წარმატებით ასრულებენ, ნაკლებად ინოვაციური არიან, მაგრამ აქვთ მოვალეობის შეგრძნება;
• 10% – „ზარმაცი“ მოსწავლეები, რომლებთანაც, როგორც წესი, რთულია მუშაობა; მათთან დახარჯული შრომის 80%-ის საპასუხოდ ვიღებთ მხოლოდ 20%-იან შედეგს.

როგორ გამოვიყენოთ 10-80-10 პრინციპი სწავლების პროცესში?

როგორც წესი, მასწავლებლების უმეტესობა, ცდილობს რა კლასის შედეგების გაუმჯობესებას, ყველაზე მეტ ყურადღებას უთმობს კლასის იმ ნაწილს, რომელიც კლასს „დაბლა ექაჩება“. ამ დროს არ დაგვავიწყდეს, რომ საუბარია კლასის მხოლოდ 10%-ზე, რომლებზე დახარჯული შრომის 80%-იც არაპროდუქტიულია. ხომ არ აჯობებს, რომ ყურადღება მივაქციოთ უმრავლესობას, 80%-ს, რომელთათვისაც ხელმძღვანელი ავტორიტეტია და, შესაბამისად, მათთან უფრო ადვილად შეიძლება იქნას მიღწეული შედეგი? ქვემოთ განვიხილოთ ეს საკითხი.

რა თქმა უნდა, 80% არ არის ერთგვაროვანი. მათგან ზოგიერთი ახლოს არის „ელიტურ“ 10%-თან, ზოგიერთი კი – „ზარმაცების“ 10%-ისკენ იხრება. თუ ძალისხმევას სწორად მივმართავთ, შესაძლებელია, ყველაზე ეფექტური მოსწავლეების კატეგორია გავზარდოთ 20-30%-მდე.

როგორ გავზომოთ ეფექტურობა/პროდუქტიულობა?

მასწავლებელმა მკაფიოდ უნდა წარმოიდგინოს, როგორებად სურს მისი მოსწავლეების ნახვა (აკადემიური და სოციალური მიმართულებით). ამის გაგება შესაძლებელი გახდება, თუ პასუხს გავცემთ კითხვებზე:

• როგორი განვითარება სჭირდება კლასს?
• რა დონემდე უნდა გაიზარდოს ის?
• რომელ სფეროშია საჭირო ცვლილებები?
• რა ღონისძიებებს/აქტივობებს უნდა მივმართოთ?

ამ საკითხებში გარკვევა შესაძლებელს გახდის, რომ ჩამოვაყალიბოთ მოქმედების გეგმა, რომელიც უნდა დავიწყოთ მოსწავლეთა 80%-ის უფრო მეტი ინტენსივობით ასამუშავებლად საჭირო აქტივობების დაგეგმვით.

აშშ-ის ინსტიტუტის, Gallup-ის კვლევებმა ცხადყო, რომ 30%, ანუ თითქმის ერთი მესამედი არ არის მოტივირებული. მათ რიცხვში შედის „ზარმაც“ მოსწავლეთა 10% და 80%-ში შემავალ მოსწავლეთა ნაწილი.

ამავე  ინსტიტუტის  გამოკვლევებით, მოტივაცია ყველაზე  მაღალი აქვს „ელიტურ“ 10%-ს, რაც, სავარაუდოდ, უკავშირდება იმას, რომ მათი შედეგები გავლენას ახდენენ/განაპირობებენ კლასის წარმატებას.

გავარჩიოთ დამოკიდებულება მოტივაციასა და პროდუქტიულობას შორის. შეიძლება იყო მაქსიმალურად მოტივირებული, მაგრამ შესაბამისი სტრატეგიის ან სწორი მიმართულების გარეშე, ძალისხმევა იქნება დაკარგული.

„ელიტური“ 10%-ის შემთხვევაში, ისინი გრძნობენ, რომ მათ აზრს ითვალისწინებენ და შეუძლიათ კლასში/პიროვნებაში ცვლილებების მოხდენა. ეს აიხსნება მარტივი ადამიანური ფსიქოლოგიით – ყველას გვინდა, რომ ჩვენს იდეებს იღებდნენ, ითვალისწინებდნენ. როცა ჩვენ იგნორირებას გვიკეთებენ, ჩვენი თვითშეფასება და მოტივაცია ქვეითდება.

ეს არ ნიშნავს, რომ კლასში ყველა მოსწავლე გახდება ძალიან წარმატებული. საქმე ის გახლავთ, რომ კლასში ყველამ იცოდეს, როგორი მნიშვნელოვანია მათი აზრი, მათ მიერ შესრულებული დავალება. როდესაც მოსწავლეები იგრძნობენ, რომ მათ უფასდებათ ნამოქმედარი/ნამუშევარი/ძალისხმევა, მათი მონდომება  იზრდება და მივიღებთ მოტივაციის ძალიან სწრაფი ტემპით ამაღლებას. ეს ცვლილება ასევე აისახება დარჩენილ 10%-ზეც და იწყებენ გადმოსვლას ძირითად ნაწილში, 80%-ში.

როგორ მოვახდინოთ 10-80-10 წესის  ინდივიდისათვის ადაპტირება?

ინდივიდისათვის ადაპტირების  შემთხვევაში 10-80-10 წესი უნდა მოვარგოთ ჩვენს შესაძლებლობებს. ამისათვის პასუხი უნდა გავცეთ სამ კითხვას:

• რისი ნიჭი/ტალანტი გაქვთ?
• რა იცით/გეხერხებათ/გამოგდით კარგად?
• რის გადადებას ცდილობთ შემდეგისათვის?

წარმოვიდგინოთ, რომ თქვენ ძალიან კარგი რომანის ავტორი ხართ და თქვენი ნაწარმოების მიხედვით იღებენ ფილმს. ეს თქვენი კრეატიული უნარი, რომელიც იქცა რომანის იდეად, თავსდება თქვენს „ელიტურ“ 10%-ში.  ამ ნაწარმოების წერის, შემოწმების, გადახედვის პროცესი – 80%-ში. დარჩენილი 10%, რომლის გადადებას ცდილობთ, არის რუტინული ამოცანები: მიმოწერები, სავალდებულო გადახდები და სხვ.

თქვენი შესაძლებლობები და სინამდვილე უნდა დაყოთ ამ პრინციპით და დაიწყოთ თქვენი 80%-ის განვითარებით. დააკვირდით, რა გამოგდით კარგად და სად გეკარგებათ მოტივაცია და იწყებთ შეცდომების დაშვებას.

მას შემდეგ, რაც გააუმჯობესებთ თქვენს 80%-ს, მიუბრუნდით თქვენს „ზარმაც“ 10%-ს და გაააქტიურეთ ის.

10-80-10 პრინციპის მთავარი არსი არ არის ამ წესის მკაცრი დაცვა. ეს წესი არის ერთგვარი ლინზა, რომლითაც უნდა დავაკვირდეთ კლასს/კოლექტივს თუ ინდივიდუალურად მოსწავლეს, ასევე საკუთარ თავსაც. ასეთი ხედვა დაგვეხმარება, გავარკვიოთ, რომელ სფეროში შეგვიძლია მინიმალური ძალისხმევით მაქსიმალური შედეგის მიღება და დავგეგმოთ საჭირო ცვლილებები წარმატებებისა და შემდგომი განვითარებისათვის.

სტატიის ბოლოს შემოგთავაზებთ რამდენიმე რჩევას, როგორ „მოვატყუოთ“ საკუთარი სიზარმაცე. ვფიქრობ, ყველასთვის და, მით უმეტეს, „ზარმაცების“ 10%-ისთვის საინტერესო და საჭირო იქნება მათი გაცნობა.

როგორ „მოვატყუოთ“ ჩვენი სიზარმაცე?

საკმარისია, სიზარმაცე მხოლოდ ერთი წუთით შემოვუშვათ, რომ ის დაიწყებს ჩვენი დროის მართვას. ეს რომ არ მოხდეს, უნდა ვისწავლოთ რამდენიმე ხრიკი:

10 წუთის პრინციპი.
ვთქვათ, ვერაფრით თავს ვერ აბამთ საქმეს, რომელიც დიდი ხანია, რაც დაწყებული გაქვთ.  თქვენ თავს უთხარით, რომ იმუშავებთ/იმეცადინებთ მხოლოდ 10 წუთს და არცერთი წამით მეტს. შეგიძლიათ ტაიმერიც დააყენოთ.
საქმე ის არის, რომ ამ 10 წუთის შემდეგ თქვენ არ მოგინდებათ სამუშაოსთვის თავის დანებება.
თუ ეს ასე არ მოხდა, გული არ დაგწყეთ – 10 პროდუქტიული წუთი სჯობს, ვიდრე არაფერი.

ადვილი ამოცანები გადადეთ დილისათვის.
დილით ადვილი საქმეების იოლად დაძლევა თქვენ განგაწყობთ თანდათან უფრო რთული საქმეების/დავალებების შესასრულებლად.

ივარჯიშეთ.
მრავალრიცხოვანი სამეცნიერო კვლევებით დადასტურდა, რომ ფიზიკური, განსაკუთრებით ძალისმიერი ვარჯიშები, აგიმაღლებთ განწყობას და თქვენ იგრძნობთ, რომ მზად ხართ „მთების გადასადგმელად“.

შეცვალეთ. გარემო.
თუ თქვენ ამჩნევთ, რომ სახლში ვერ მეცადინეობთ, შეიცვალეთ გარემო: იმეცადინეთ ბიბლიოთეკაში, ბუნებაში ან, ბოლოს და ბოლოს, გადააადგილეთ ავეჯი სახლში.

იპოვეთ მეწყვილე.
თქვენს სიზარმაცესთან ბრძოლაში დაიხმარეთ მეგობარი. ერთად ივარჯიშეთ, ერთად იარეთ წრეებზე, ერთად იმეცადინეთ.

გამოიცვალეთ ტანსაცმელი.
სახლში ვერ იწყებთ მუშაობას და თავს ვერ ანებებთ ფეისბუკს? გამოიცვალეთ საშინაო ტანსაცმელი და ჩაიცვით საგარეო, რომელიც გეცმებოდათ სკოლაში. ეს ხელს შეგიწყობთ იმაში, რომ გამიჯნოთ სამუშაო და დასვენების დრო.

2 წუთის პრინციპი.
თუ საქმეს სჭირდება მხოლოდ 2 წუთი, უბრალოდ გააკეთეთ ის და არ გადადოთ. როცა ამ საქმეს შეასრულებთ, მიუბრუნდით სხვა საქმეებს/დავალებებს, რომელთა შესრულება მოითხოვს რამდენიმე წუთს. საბოლოოდ თქვენ თვითონ გაგიკვირდებათ, როგორ მოასწარით ამდენი საქმე ასეთ მოკლე დროში.

არ გაწყვიტოთ ჯაჭვი.
ეს ხერხი განსაკუთრებით კარგად მუშაობს, როდესაც ერთსა და იმავე სამუშაოს შესრულებაა საჭირო. ყოველდღე კალენდარში აღნიშნეთ თქვენი წარმატება და დაუნიშნეთ თქვენ თავს პრიზი 5 ზედიზედ წარმატებული დღის შემთხვევაში. რაც უფრო გრძელი იქნება ასეთი დღეების აღმნიშვნელი ჯაჭვი, მით უფრო მნიშვნელოვანი პრიზი გეკუთვნით.

შეიძლება დავასკვნათ, რომ ყოველთვის არ არის  აუცილებელი 100%-იანი შედეგისკენ სწრაფვა. დავჯერდეთ 80%-ს, რომელზეც ჩვენი ენერგიისა და ძალისხმევის მხოლოდ 20%  დაგვეხარჯება და დანარჩენი რესურსები უფრო ეფექტურად გამოვიყენოთ. სწორედ ეს გახლავთ საკუთარი შესაძლებლობების მართვის ხელოვნება.

რამდენიმე საინტერესო ფაქტი, როგორ მუშაობს პარეტოს პრინციპი, რომელსაც ადასტურებს 2021 წლის სტატისტიკა:

• მობილური ზარების 80%-ს მოსახლეობის 20% ახორციელებს.
• კოვიდ პაციენტების 80%-ს ეს დაავადება მოსახლეობის 20%-ისგან გადაედოთ.
• კალათბურთის მატჩებში ქულების 80%, კონკრეტული კალათბურთელების 20%-ის წყალობით გროვდება.
• დროის 80%-ის განმავლობაში, თქვენ გაცვიათ ერთი და იგივე ტანსაცმელი, რომელიც თქვენი გარდერობის მხოლოდ 20%-ს შეადგენს.
• მსოფლიოს დოვლათის 80% მოსახლეობის 20%-ზე არის გადანაწილებული.
• სოციალურ ქსელებში დეზინფორმაციის 80%-ს, მომხმარებლების 20% ავრცელებს.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. https://blh.com.ge/პარეტოს-პრინციპი-8020/
2. https://lifehacker.ru/kak-obmanut-len/
3. https://www.infopostalioni.com/2021/07/22/პარეტოს-პრინციპი-იტალიე/

ყველა მშობლის ცხოვრებაში დგება მომენტი, როცა ის უკვე ნაკლებად ნერვიულობს იმაზე – როგორ გადადის მისი შვილი გზაზე, იბანს თუ არა ხელებს ჭამის წინ. ბავშვი იზრდება, მისი ნაცნობების წრეც ფართოვდება, მაგრამ ეს ყოველთვის არ ახდენს მასზე დადებით გავლენას.

თუ შვილი მოწევის დროს გამოიჭირეთ, გირჩევთ, მშვიდად აწონ-დაწონოთ არსებული სიტუაცია, ვიდრე რაიმეს მოიმოქმედებთ. რა თქმა უნდა, თქვენ მოგინდებათ ერთი ამბის ატეხა, დამუქრება, რომ ყველა გაჯეტთან წვდომას შეუზღუდავთ, მაგრამ ამით სასურველ შედეგს ნამდვილად ვერ მიაღწევთ.

სამწუხაროდ, დღეს კარგ აღზრდა-განათლებას ყოველთვის არ შეუძლია დადებითი გავლენის მოხდენა ადამიანის ჩვევებზე. თამბაქოს რეკლამის განმთავსებლები არაფერს თაკილობენ მომხმარებლების, მათ შორის, ახალგაზრდების მოსაზიდად. თანაც, მოწევა ბევრისთვის უწყინარი ჩვევაა, რომელიც „ნერვებს აწყნარებს“.

მართალია, მწეველ მშობლებს არ სურთ ხოლმე, რომ შვილებმა მოწიონ, მაგრამ თავად აგრძელებენ მოწევას. მათ, ასევე, ხშირად მწეველი მეგობრები ჰყავთ. ბავშვები ამას პატარაობიდანვე უყურებენ – დამტკიცებულია, რომ მწეველთა 80% გაიზარდა ოჯახში, სადაც მშობლები ეწეოდნენ, რასაც ემატება საყვარელი ფილმის მწეველი პერსონაჟის მიმზიდველი იმიჯი, რომელიმე ნათესავის მიბაძვის სურვილი ან ბანალური ცნობისმოყვარეობა. მოწევის მიზეზი უამრავია და თითოეულს თავისი ახსნა აქვს.

მოწევის თემაზე ბავშვებთან საუბარი და მათი გადარწმუნება რთულია, მაგრამ არც დროის კარგვა ღირს. აუცილებლად გამონახეთ დრო ამ თემაზე სასაუბროდ.

გვახსოვდეთ, რომ მოზარდობის ასაკში მოწევა, ნებისმიერ შემთხვევაში, არის პროტესტი „სისტემის“ წინააღმდეგ, რაღაცის დამტკიცების საშუალება. ამიტომაა მნიშვნელოვანი ბავშვთან ერთად დადგინდეს მოწევის მიზეზი. მოუსმინეთ მას, თვითონ ახსნას, რატომ მოიხმარს თამბაქოს, მოსწონს თუ არა, ესმის თუ არა, რას შედეგს მიიღებს მოწევის შედეგად.

ოღონდ თავს ნუ მოაწყენთ ამაზე საუბრებით, არაფერი აიძულოთ. აგრძნობინეთ, რომ თქვენ არ აპირებთ გაბრაზებას. უბრალოდ, გსურთ ბოლო მოუღოთ შექმნილ სიტუაციას. ნუ დააფრთხობთ ბავშვს.

რა თქმა უნდა, თქვენ შეგიძლიათ ფაქტების მოყვანით უთხრათ მოზარდს, რომ თამბაქო კლავს მის მომხმარებლებს ან ის, რომ რეალური ზიანი გაცილებით მასშტაბურია. არ დაგავიწყდეთ, რომ მწეველ მოზარდთა წრეში მოწევაზე ხშირად საუბრობენ და ალბათ არცთუ ცუდად. ბავშვები ერთმანეთთან არ ისაუბრებენ ფილტვის კიბოსა და თამბაქოს კვამლის ქიმიურ შემადგენლობაზე. ამაზე საუბარი თქვენი მხრიდანაც შეიძლება სრულიად უსარგებლო იყოს, თუ ამით ბავშვის დაშინება განიზრახეთ.

გირჩევდით, ყურადღება მეტად გაგემახვილებინათ პრობლემის ფსიქოლოგიურ მხარეზე: აუხსენით, რომ მოწევა ადამიანს დამოკიდებულს ხდის და ნელ-ნელა ის ამ ჩვევის მონა ხდება. არცერთ მოზარდს არ მოუნდება რაღაცის ან ვიღაცის მონა იყოს. განუმარტეთ, რომ ის, ვინც სიგარეტზე ფულს ხარჯავს, არ გამოიყურება ჯანმრთელად და მისი ჯანმრთელობა მუდმივად საფრთხეშია.

ასევე, სხვა კუთხიდანაც შეგიძლიათ მიუდგეთ, თუ მოზარდი ცნობიერია, ვთქვათ, გარემოს დაცვის მიმართ. უთხარით, რომ 300 სიგარეტის დასამზადებლად ერთი ხეა საჭირო, ანდა თამბაქოს მოხმარებით გამოწვეული რეალური ზიანი ძალიან დიდია. მაგალითად, ყოველწლიურად გარემოში 4,5 ტრილიონი სიგარეტის ნამწვი იყრება და გამოიყოფა 7000-ზე მეტი მავნე ნივთიერება, მათგან 70 ცნობილია კანცეროგენად, რომელიც აბინძურებს ტროტუარებს, პარკებს, ხვდება წყალში, რითაც წამლავს სიცოცხლეს ზღვაში.

თუ ოჯახში მწეველები გყავთ, შეგიძლიათ საუბარში ისინიც ჩართონ, რათა მათ ამ საკითხთან დაკავშირებით მავნე ჩვევის ჩამოყალიბების გამოცდილება გაუზიარონ.

აუხსენით ბავშვს, რომ მოწევა-არ მოწევა მისი არჩევანია. თქვენ მაინც მიიღებთ მას ისეთს, როგორიც არის, თუნდაც მწეველად. ამის გამო ნაკლებად არ გეყვარებათ, მაგრამ მოწევა არაგონივრულია. შეგიძლიათ ერთად დაითვალოთ/ჩამოწეროთ მოწევის დადებითი და უარყოფითი მხარეები.

ნუ ურჩევთ ბავშვს რაიმე წიგნს დამოკიდებულებასთან გამკლავების შესახებ, ნუ გაიქცევით აფთიაქში ნიკოტინის საწინააღმდეგო პრეპარატის საყიდლად. მოზარდს ჯერ არ ექნება ჩამოყალიბებული ძლიერი ფიზიკური დამოკიდებულება და სავსებით შესაძლებელია კომპეტენტური საუბრის შემდეგ დამოუკიდებლადაც თქვას უარი მოწევაზე.

ნებისმიერ სიტუაციაში, მთავარია ბავშვთან საერთო ენის გამონახვა. აკრძალვა არ არის პანაცეა და არც ჩვენზეა ყველაფერი დამოკიდებული. ნუ ეცდებით ბავშვის შოკირებას. მშვიდად ესაუბრეთ და თქვენი აზრი გაუზიარეთ. ბავშვმა უნდა დაიჯეროს, რომ მოწევას სიკეთე არ მოაქვს.

ოღონდ არ მოიშველიოთ ტყუილები. არგუმენტები იმის შესახებ, რომ მწეველს არ აქვს ტვინი ან ის ვერ იპოვის თავის ადგილს ცხოვრებაში, უსაფუძვლოა. თქვენი არგუმენტები უნდა იყოს მეცნიერულად და ყოფითი მაგალითებით გამყარებული.

თუ შვილი ამბობს, რომ კლასში ყველა ეწევა და ეს მაგარია, აუხსენით, რომ ახლა ტრენდულია ფიტნესი და ცურვა. მოწევა აღარ არის მოდური. მოდა მოდის და მიდის. მავნე ჩვევა რჩება და მისგან თავის დაღწევა ძალიან რთულია. მოწევა არის დამოკიდებულება, საიდანაც, თუნდაც დიდი სურვილის შემთხვევაში, 10-დან მხოლოდ 2-3 ადამიანი ახერხებს თავის დაღწევას.

თუ თქვენი შვილი ამბობს, რომ სკოლაში ძალიან იტვირთება, ნერვიულობს, სიგარეტი კი ამშვიდებს, აუხსენით, რომ „რელაქსაციის“ ეფექტი მიიღწევა ნერვული სისტემის ყველაზე მნიშვნელოვან ნაწილებზე თამბაქოს შხამების მაინჰიბირებელი ეფექტის გამო, რომელსაც მწეველი განმარტავს როგორც რელაქსაციას. შემდეგ კი ის ეჩვევა მოწევას და სიგარეტის არქონის შემთხვევაში, ზოგჯერ სტრესის მოხსნის სხვა წყაროების მოძიებას იწყებს. სიგარეტის გარეშე ის უკვე ვეღარ დუნდება.

ზოგჯერ მწეველი გოგო მოზარდები ამბობენ, რომ მოწევა სიგამხდრის შენარჩუნებაში ეხმარებათ. აუხსენით, რომ ეს მცდარი წარმოდგენაა, რადგან გარშემო უამრავი დიდწონიანი მწეველი ადამიანია. ხოლო თუ სიგარეტი შიმშილის გრძნობას ცოტა ხნით აქრობს, ეს ძალიან ძვირიც ჯდება – დროთა განმავლობაში გასტრიტისა და კუჭის წყლულის სახით.

სიგარეტით წონის დაკლების მცდელობა უშედეგოა, რადგან საბოლოოდ არა მხოლოდ წონაში იკლებ, არამედ ხდები ნაცრისფერსახიანი ადამიანი, არაჯანმრთელი თმითა და ფრჩხილებით, ავადმყოფურად აცრემლებული თვალებითა და გაყვითლებული კბილებით.

ყოველწლიურად თამბაქოს მოხმარებისგან საქართველოში 11400 ადამიანი იღუპება. თუმცა, 2018 წლიდან შემცირებულია როგორც აქტიური, ისე პასიური მწეველობის მაჩვენებლები. 2020 წლის მონაცემებით, ზრდასრულთა 27,4% აქტიური მწეველი იყო, ხოლო 2016 წელს ეს მაჩვენებელი 31%-ს აღწევდა.

არსებობს 14 დაავადება, რომელთა გაჩენა ადამიანში დაკავშირებულია მოწევასთან. მაგალითად, ბრონქოფილტვის სისტემის დაავადებების 92% გამოწვეულია მოწევით; ტუჩების, ხორხის, ყელის კიბოს მიზეზის 90% მოწევას უკავშირდება, ასევე, არტერიების დაბინძურების და კიდურების განგრენის 95% მოწევის ბრალია და სხვ. მსოფლიოში ამას აღარავინ ამტკიცებს, რადგან ეს აქსიომაა, რომელსაც დამტკიცება არ სჭირდება.

აუხსენით მოზარდს, რომ თუ ის საკუთარ თავს ინდივიდად და პიროვნებად მიიჩნევს, შეუძლია, უარი თქვას მოწევის შეთავაზებაზე, არ შეუშინდეს თანატოლების დაცინვას. უბრალოდ თქვას: „არ მინდა“ მიზეზების განმარტების გარეშე.

მეცნიერთა, ფსიქოლოგთა და ექიმების მრავალრიცხოვანი კვლევები ადასტურებს, რომ მოწევა მოზარდობაში, გარდა ზოგადი ფიზიოლოგიური განვითარების შეფერხებისა, გულისა და სისხლძარღვების გაუმართავი მუშაობისა, სმენის დაქვეითებისა, ანემიისა და ახლომხედველობის განვითარებისა, ცენტრალური ნერვული სისტემის დარღვევებსაც იწვევს. მყიფე ნერვულ სისტემაზე ნიკოტინი მოქმედებს როგორც ნარკოტიკი და როგორც უკვე აღვნიშნეთ, იწვევს დამოკიდებულებას. მოზარდები, რომლებიც ეწევიან, ხშირად განიცდიან ფსიქიკურ აშლილობას და დეპრესიულ მდგომარეობებს, რაც შეიძლება გაგრძელდეს ზრდასრულ ასაკში მოწევის შეწყვეტის შემდეგაც.

თუ მოზარდი მზადაა, თავი დაანებოს მოწევას, მაგრამ დამოუკიდებლად ვერ ახერხებს, მაშინ შესთავაზეთ სპეციალისტების (ფსიქოლოგების) დახმარება. შესაძლოა, ბავშვმა უარი არ თქვას გარე დახმარებაზე მისი პრობლემის გადაჭრაში.

ხშირად მოწევისადმი ლტოლვის რამდენიმე მიზეზი არსებობს, თუმცა ყველა მათგანის მოგვარება შესაძლებელია ოჯახის ან სპეციალიზებული სარეაბილიტაციო ცენტრების ფსიქოლოგიური მხარდაჭერით.

მანამდე, ვიდრე სპეციალისტებს მიმართავთ, გულახდილად და ღიად უთხარით მოზარდს, რა ელის მას სიგარეტის მიტოვების შემდეგ (აბსტინენციის სინდრომი, თავის ტკივილი, დეპრესია), მაგრამ ამავე დროს ესაუბრეთ ადამიანებზე, რომლებსაც კარგად იცნობენ და პატივს სცემენ ახალგაზრდები და რომლებიც წარმატებით გაუმკლავდნენ მოწევას. აჩვენეთ, რომ ამ რთულ სიტუაციაში თქვენ მას უჭერთ მხარს და ძალიან იამაყებთ მისი გამარჯვებით დამანგრეველ ჩვევაზე.

თუ თქვენ მშობელი, მწეველი ხართ, ეს თქვენი შანსია, თავი დაანებოთ მოწევას და პირადი, ცოცხალი მაგალითი მისცეთ თქვენს შვილს. შეადგინეთ ერთობლივი სამოქმედო გეგმა თქვენს ოჯახში მოწევასთან საბრძოლველად. შვილთან ერთად გაითვალისწინეთ მოწევასთან დაკავშირებული ყველა მინუსი, მათ შორის ფულის ფლანგვა, რომელიც შეიძლება შეგროვდეს სიგარეტის მიტოვებით და მოზარდისთვის უფრო მიმზიდველ საყიდლებში დაიხარჯოს.

წაახალისეთ ბავშვის სპორტული და სხვა ჯანსაღი ჰობი, რომელიც აინტერესებს.

ესაუბრეთ მასწავლებლებს სკოლაში მოწევის პრევენციის შესახებ, ლექციების სერიის გამართვის შესაძლებლობის შესახებ. ასეთი ლექციები არაფორმალური ხასიათის უნდა იყოს, რომ მოზარდებში ნამდვილი ინტერესი აღძრას.

„ადამიანის სული შიშველი უსაზღვროებაა, მაგრამ უსაზღვროება, სავსე საზრიანობითა და სისტემატურობით. მისი გარემო კი ძირფესვიანად დაუსრულებელი, ქაოსური და უმიზნოა“, – უთქვამს #1 ქართველ ფსიქოლოგს, დიმიტრი უზნაძეს.

როცა ეს სიტყვები წავიკითხე, პირველად გავიაზრე სხვაგვარად, როგორი შეიძლება იყოს ადამიანის სული და სად მიდის ის.

ჩემს მოსწავლეებს მხატვრული ტექსტების ანალიზზე მუშაობის დროს ხშირად ვეუბნები, რომ ლიტერატურის მასაზრდოებელი, მითოსთან, ისტორიასთან და რელიგიასთან ერთად, არის უპირველესად ფილოსოფია და მწერალი ყოველთვის ცდილობს, პასუხი გასცეს ოთხ მთავარ ფილოსოფიურ კითხვას: 1. რამ შექმნა და როგორია სამყარო? 2. რა კოსმიური ძალაა ღმერთი? 3. ვინ არის ადამიანი და რაში გამოიხატება მისი სულიერი მისია? 4. სად მიდის სული სიკვდილის შემდეგ?

ამ წერილით მინდა გადმოვცე ლიტერატურის მასწავლებლის შეულამაზებელი ფიქრები ადამიანის სულის რაობასა და მოძრაობაზე.

ის კოსმიური ძალის (რომელსაც ვუწოდებთ ღმერთს, „რომელმან შექმნა სამყარო ძალითა მით ძლიერითა“) განუყოფელი ნაწილია, კოსმოსში განფენილი, როგორც ჰაერი… უზნაძის გაგებით, „დაუსრულებელი, ქაოსური და უმიზნო“. „უმიზნოს“ შესახებ მე ვერაფერს მოგახსენებთ, რადგან ჩემი მწირი გონებით სამყაროს საიდუმლოებათა შეცნობა ნაკლებად შემიძლია, არც ინიციაციური სიბრძნის მფლობელი ვარ, ჩემდა საუბედუროდ (ალბათ გენიოს ფსიქოლოგს ამის თქმის უფლება ჰქონდა), მაგრამ „დაუსრულებელს“ ნამდვილად ვეთანხმები, სინონიმად ასევე უსამანოს ვუწოდებდი. ხოლო უზნაძის განმარტებას – „ქაოსურს“ ერთ სიტყვას დავამატებდი (რა თქმა უნდა, ჩემთვის! თუ დიდი მეცნიერის სული მომიტევებდა ამ მკრეხელობას) და მივიღებდი ასეთ შესიტყვებას: „მოწესრიგებულად ქაოსური“ ან „ღვთაებრივად ქაოსური“.

ერთი ადამიანის სული ამ უსამანო მოვლენის ერთი „მოლეკულაა“ (პირობითად ვიყენებ ამ ტერმინს, რადგან არ ვიცი, რა ვუწოდო). ის დაბადებისას თუ მუცლად ჩასახვისას ერთ კონკრეტულ სხეულში განეფინება. სხეული მისთვის პატარა ჭურჭელია, ქართული სასულიერო მწერლობის გაგებით, „სამოსელი სულისა“ (იოვანე საბანისძე, „ჰაბოს წამება“). სიკვდილი სულს ამ სხეულიდან ამოტყორცნის, გაათავისუფლებს და ისევ იმ დაუსაბამო კოსმიურ სივრცეს თუ ველს დაუბრუნებს. ამიტომაც გვჯერა სულის უკვდავების. და რადგანაც ყოველივე მატერიალური, ხორციელი და მიწიერი წარმავალია, სამყაროში მემილიონეხარისხოვან და ბევრად უფრო ნაკლებმნიშვნელოვან ადგილს იკავებს, დაბადება და სიკვდილიც საოცარი რამ ყოფილა: ჩასახვისას ჩვენი სხეული, უფლის ნებით, კოსმიურ წესრიგს „მოსტაცებს“ ერთ უნივერსალურ „მოლეკულას“, მსოფლიო სულის ერთ პაწაწინა ნაგლეჯს (მაკროსგან მიკრო გამოცალკევდება და „ჩაიღვრება“, დაივანებს ღვთისა და მშობლების ძალისხმევით შექმნილ ჭურჭელში – პაწაწინა, უმწეო, უსაყვარლეს ქმნილებაში – ბავშვის სხეულში) და დაისაკუთრებს იმდენი ხნით, რამდენი წლითაც მას დედამიწაზე ხორციელად არსებობა უწერია. ეს „ნაგლეჯი“ სიკვდილის შემდეგ ისევ იმ ღვთაებრივ ველს დაუბრუნდება, ამორფულსა და უსასრულოს.

ვინ იცის, ის ოდესმე დაბრუნდება თუ არა რომელიმე ახალ, პაწაწინა, უსაყვარლეს სხეულში ისევ იმ სახით, როგორც ჩვენს სხეულში იყო, მაგრამ ეს წარმოუდგენელი მგონია, რადგან, ადამიანის სული, ეს აბსტრაქტული სუბსტანცია, ინდივიდუალურად სახექმნილი კი არ ყოფილა, არამედ – უფლისეული უსასრულობის განუყოფელი ნაწილი, თავისი არსისთვის დამახასიათებელი „ინგრედიენტებისგან“ შემდგარი. „ინგრედიენტებში“ ვგულისხმობ იმ დამახასიათებელ თავისებურებებს, რაც სულს ზოგადად გააჩნია ჩვენში ბინადრობის ჟამს.

თურმე ადამიანები ამ არსით გაერთიანებულნი და ურთიერთდაკავშირებულნი ვყოფილვართ. ერთი მთლიანის განუყოფელი ნაწილები ვყოფილვართ, სამება და ერთარსება უფალივით ერთარსება, მაგრამ რამდენიმემილიარდება (იმდენი, რამდენი ადამიანიც ცხოვრობს დედა პლანეტაზე).

გავიხსენოთ, როგორ მოიაზრებს საკუთარ თავს ავთანდილი სამყაროს კოსმიურ წესრიგში: „არა ვიქმ, ცოდნა რას მარგებს ფილოსოფოსთა ბრძნობისა? მით ვისწავლებით, მოგვეცეს შერთვა ზესთ მწყობრთა წყობისა“. #1-მა ფსიქოლოგმა ხომ გვითხრა, რომ „სულის უსაზღვროება სავსეა საზრიანობითა და სისტემატურობით“! ბრძენთა ბრძენი ავთანდილი, სრულქმნილი თავისი გონიერებით, „სევდის მუფარახი“ და „ცნობიერთა დასტაქარი“ (ანუ ფსიქოანალიტიკოსი) სწორედ იმას გვიმხელს, რომ თავისი ცოდნა ღმერთის მიერ დაწესებულ კოსმიურ წესრიგში ინტეგრაციისთვის სჭირდება.

ალბათ ამიტომაც არის გააზრებული ქართულ მითოსსა და სულიერ კულტურაში დაბადება და გარდაცვალება ესოდენ მახლობელ, ლამის ურთიერთფარდ მოვლენებად.

ვინ იცის, იქნებ სამყაროს შემოქმედი ღმერთი, მოკვდავთა მიერ შეუცნობელი, სწორედ ეს მთლიანობაა, ჩვენი სულებისა და კიდევ კოსმოსის სხვა ნაწილების უსასრულო მთლიანობა? ჰაერივით თვალით უხილავი, უნივერსალური, შეუმეცნებელი, რუსთველის ენით რომ ვთქვათ, „ყოფილი, მყოფი, უთქმელი, ყურთაგან მოუსმენელი“, კოსმოსის სამი სკნელის გამგებელი, „ღმერთი ხმელთა და ცათა“, „რომელი ფლობს ქვენათ ზესსა“, „უცნაური და უთქმელი უფალი უფლებათა“, „გულისთქმათმფლობელი“, „წყალობის გარდმომფენელი“, „ერთარსება ერთი“, „მზიანი ღამე“, „უჟამო ჟამი“, „ნათელი დაუღამებელი“, „უმძლესთა მძლეთა მძლე“, „ვინ საზღვარსა დაუსაზღვრებს“, „ვის მორჩილებენ ციერნი ერთის იოტის წამისად“ და ასე დაუსრულებლად… ამ მთლიანობის მწამს, რადგან სხვაგვარად მისტიური, ინიციაციური სიბრძნის მფლობელნი – ბიბლიური ავტორები ადამიანს არ გამოაცხადებდნენ უფლის სახედ და ხატად.

ალბათ არცერთ ენაში „ადამიანის“ შესატყვისი სიტყვის ფუძე უფლის მიერ შექმნილი პირველი კაცის სახელისგან არ წარმოდგება. განსაცვიფრებელია ქართული ენის ეს მიგნება. ეს სიტყვაც ალბათ მაშინ გაჩნდა, როცა ძველი აღთქმის წიგნები ითარგმნა ქართულად. ნეტავი გულთმისნობა შემეძლოს, რომ დავადგინო, როდის ვინ წარმოთქვა ქართულ ენაზე სიტყვა „ადამიანი“ პირველად? ნეტა ის ჰაგიოგრაფიასა და „ვეფხისტყაოსანში“ თუ გვხვდება? უნდა ვეძებო. თუმცა, ღმერთო, რამ დამაჩლუნგა? განა ოდესმე დამავიწყდება ავთანდილის შეძახილი მისი ხილვით ზარდაცემული ასმათის დასამშვიდებლად: „სულე! რამც გიყავ? კაცი ვარ, ადამიანი“…

ალბათ ილიამ თავის უკვდავ მოთხრობას ამიტომაც უწოდა `კაცია-ადამიანი?!“ და სათაურის ქვეტექსტში მრავალმნიშვნელოვანი შეკითხვა ჩადო: ეს ლუარსაბი, ქართველთა ყველა მანკიერების კრებითი სახე-სიმბოლო, არის ან კაცი, ან ადამიანიო?

ნურავინ გამოიდებს თავს, რომ ადამიანურ გრძნობებში დადებითი და უარყოფითი ბუნებისთვის ფარდია და ორივე პოლუსი ადამიანურია. რაც ჰუმანისტური, ანუ ადამიანურია, ეს არის მხოლოდ კეთილი გრძნობები და მიდრეკილებები, ხოლო ბოროტი ადამიანური კი არა, სატანურია და სულიერი სრულქმნილებისგან შორს დგას. სხვა რამეა შეცდომა, შეცოდება (რაც ევასა და ადამს დაემართათ და რასაც ემსხვერპლა კაცობრიობის კეთილდღეობა), რაც უვიცობით ან სულსწრაფობით, გაუცნობიერებლად მოსდის ადამიანს. თუ არის სინანული, ეს უკვე კეთილშობილურია! მაგრამ შეგნებული ბოროტმოქმედება, შორსგამიზნული ბოროტგანზრახვანი სულ სხვა რამეა.

მინდა, მთელი კატეგორიულობით განვაცხადო: ბოროტება არ შედის სამყაროში არსებულ იმ კოსმიურ წესრიგში, რომელზეც ზემოთ ვსაუბრობდით. არ შეიძლება კოსმიური სული – ღვთაებრივი უსასრულო „ხალიჩა“, მშვენიერი და თვალწარმტაცი, რომელიც ადამიანებში არის „განფენილი“, ბოროტსა და მანკიერს შეიცავდეს. თინათინიც ხომ არწმუნებს საკვირველი უცხო მოყმის ნახვისა და ვერშეცნობის გამო მჭმუნვარე როსტევანს: „ბოროტიმცა რად შეექმნა კეთილისა შემოქმედსა?“. ბოროტის მსახურნი ამ „ხალიჩისგან“ შორს არიან, სადღაც სატანურ დაუსაბამობაში, სხვა განზომილებაში, რომლის აღწერითაც თავის ატკივება არ მინდა. აი, სწორედ აქ უნდა შევიმეცნოთ სამოთხე და ჯოჯოხეთი. ის ღვთაებრივი „ხალიჩა“ სამოთხეა, სალხინებელი სულისა, სადაც სულით ნათელნი და გულით სუფთანი მიდიან (თუ „უერთდებიან“ უფრო სწორი იქნება?), ხოლო ჯოჯოხეთი სატანური დაუსაბამობაა და სულით ბნელნი იქითკენ წავლენ.

უთუოდ დაგღალეთ ჩემი აბდა-უბდით. ნუ მეტყვით, რა აბრაკადაბრა დაგიწერიაო. დასასრულ ჩემი მთავარი სათქმელის განდობა მინდა: ჩვენი სულები, ღვთის განსაცვიფრებელი წესრიგის განუყოფელი ნაწილები, მხოლოდ სიკეთეს და უსამანო სიყვარულს უნდა ასხივებდნენ და განაგდონ ბოროტი.

რამდენჯერაც არ უნდა მკითხონ, რომელია მსოფლიო მწერლობიდან შენთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფრაზაო, ვუპასუხებ, რომ ესაა ნესტან-დარეჯანის სიტყვები ქაჯეთის ციხიდან სატრფოსადმი მიწერილი წერილიდან:

„ღმერთსა შემვედრე, ნუთუ კვლა დამხსნას სოფლისა შრომასა,

ცეცხლსა, წყალსა და მიწასა, ჰაერთა თანა ძრომასა,

მომცნეს ფრთენი და ავფრინდე, მივჰხვდე მას ჩემსა ნდომასა,

დღისით და ღამით ვხედვიდე მზისა ელვათა კრთომასა“…

თუ ქართველთა მითოსური წარმოდგენით იმიერსოფლის 9 ციდან შვიდი ცა იყო ადამიანური, მერვე – გარდამავალი, ხოლო მეცხრე ცაზე ივანებდა უფალი და ზეადამიანური იყო მხოლოდ მეშვიდე ცაზე ასვლა, რუსთველმა თავის გმირს ათქმევინა: „ნუმცა ცხრითავე ვზი ცითა“… მეცხრე ცაზე ნუ ავსულიყავიო… ეს იყო ნესტანისთვის ყველაზე დიდი წყევლა, რადგან მას თავის საუფლოდ მეცხრე ცა მიაჩნდა, მარადიულ ნათელში უფალთან ამაღლება…

ვერასოდეს ვივიწყებ გიორგი მერჩულის მიერ მოთხრობილ წმინდა მამა გრიგოლ ხანძთელის აღსასრულს: „და ესრეთ შეჰვედრა სული უფალსა და შეერთო ანგელოსთა კრებულსა, რამეთუ უხორცონი ანგელოსნი და სულნი კაცთანი ერთბუნება არიან და სულსა კაცისასა აქუს მეტყუელებაი ანგელოზებრი“. ანალოგიური შეფასება ბოროტ სულზე თუ შეიძლება ითქვას? თუნდაც იმავე ძეგლის უკეთური გმირის – ცქირის აღსასრულის დროს თუ იტყოდა მსგავს რამეს გიორგი მერჩულე? პასუხი უთქმელადაც ნათელია…

ღმერთმანი, არ დამვიწყებია მთავარი, რისთვისაც ვიჯახირე ამ წერილის წერისას. სად მიდის სული? ნათელი სული, დროებით ჩვენს სხეულში ჩასახლებული, შეუერთდება კოსმიურ წესრიგს, „უფლის ხალიჩას“, საიდანაც ღმერთმა შთაგვბერა იგი, ხოლო კეთროვანი სული სატანის საუფლოში წავა. აბა, რა იქნება, სატანის მიერ შთაბერილს იქ რა უნდა, „სადა მართალნი განისვენებენ“?

ვერ გადავწყვიტე, როგორ უნდა დამემთავრებინა ეს წერილი? რა უფრო მოუხდებოდა? რატომღაც გამახსენდა ჩემი 2012 წელს დაწერილი ლექსი, რომელსაც ჰქვია „მთავარი“…

არის ჟამი, როცა უნდა დაამთავრო, მაგრამ არის რაღაც, რაც არ მთავრდება…

მთავარია, ”მთავრის ღიმილზე არ გაცვალო პატიოსნება”,

მთავარია, რაც არის მთავარი, სულიდან იყოს…

მთავარია, გზანი წამებისანი ისე გაიარო, მთავარი დარჩეს შენთან…

და თუ მთავარი გადარჩა, მიუხედავად ბევრი არამთავრის შეტევისა,

მიხვდები, რომ მართლაც ის ყოფილა მთავარი…

და რადგანაც იცი მთავარი, დანარჩენი მეორეხარისხოვანია…

„ჩვენ ყველანი ბავშვობიდან მოვდივართ“, შესაბამისად ყველა ის თვისება, რომელიც ჩვენში ყალიბდება, ადრეული ასაკიდან იღებს სათავეს. სწორად ჩაგდებული მარცვალი, ღირსეული, ზნეობრივი ადამიანის ჩამოყალიბების საფუძველია. ეს საპასუხისმგებლო მისია კი უფროსებს აკისრიათ, რომელთაც უდიდესი სიფრთხილე მართებთ, რომ სწორი ხედვა, სწორი ღირებულებები, უნარ-ჩვევები განავითარონ პატარებში. დღეს თუ საზოგადოება ბევრი უნარის, განსაკუთრებით სოციალური უნარის დეფიციტს განიცდის, ვფიქრობ, სწორედ არასწორი აღზრდის, არასწორად ჩაგდებული მარცვლის ბრალია. უკვე აღარავინ დავობს საკითხზე, რომ სოციალური უნარები არის მწვანე ბარათი საზოგადოებაში ინტეგრაციისათვის. ის თანდაყოლილი არ არის და მისი შეძენა–შეთვისება ყოველთვის შესაძლებელია. თუმცა, როგორც ზემოთ აღვნიშნე, სასურველია ბავშვობიდანვე ვასწავლოთ მომავალ თაობას, სხვაგვარად გაიაზრონ მათ ირგვლივ არსებული თითოეული დეტალი; იფიქრონ და დაინახონ როგორ აღიქვამენ, რას ითხოვენ მათ ირგვლივ მყოფნი, მშობლები, მეგობრები, ახლობლები, უბრალოდ ნაცნობები, ცხოველები, ფრინველები, მცენარეები და, ზოგადად, სამყარო; რის გაცემა და მიღება სრულყოფს ჩვენს როლს საზოგადოებაში. როგორც ფსიქოლოგები აღნიშნავენ, სოციალური უნარები არის საშუალება ჩვენი ემოციისა და გრძნობების გამოსახატავად. იგი გვაძლევს საშუალებას, გამოვთქვათ ჩვენი მოსაზრება იმ სიტუაციებზე, რომლებიც ჩვენში განცდებს იწვევს, რომ უფრო მეტად დავუახლოვდეთ ერთმანეთს, ვიზრუნოთ ურთიერთზე და გავხადოთ სამყარო უფრო კარგი.

სოციალური უნარების წყალობით, ცხოვრება უფრო მარტივი და საინტერესოა. იგი ინტერპერსონალური და ინტერკულტურული ურთიერთობის დამყარების საშუალებას იძლევა. მაღალი სოციალური უნარები ამარტივებს ცხოვრებას, ადამიანთა მიღებას, მათი განსხვავებულობის მიუხედავად, საზოგადოებაში ადაპტირებას და ცხოვრებაში დასახული მიზნების მიღწევას.

რას მოიაზრებს სოციალური უნარები?

სოციალურ უნარებში, რომლებსაც ფსიქოლოგები, პირობითად, კატეგორიებად ყოფენ, მოიაზრება:

1. ძირითადი სოციალური უნარები

• პასუხისმგებლობის საკუთარ თავზე აღება;
•  ამოცანის შესაბამისად შესრულება;
•  პასუხისმგებლობის სხვასთან გაზიარების სურვილი.

2. მოწინავე სოციალური უნარები

• სხვისი პატივისცემა;
• სხვისი მოსმენა (ემპათია);
• გადაწყვეტილების მიღება სამართლიანობისა და თანასწორობის საფუძველზე (ჯგუფურ მუშაობაში);
• საკუთარ და სხვის რწმენებს, შეხედულებებსა და იდეებს შორის განსხვავების აღიარება;
• აზრის გამოხატვა სხვისი შეურაცხყოფის გარეშე.

3. აფექტური სოციალური უნარები

• თანამშრომლობა;
• თანამშრომლობა ჯგუფში;
• თავაზიანობა;
• მასალის გაზიარება.

4. მოლაპარაკების უნარები ან აგრესიის ალტერნატივები

• კონფლიქტის გადაჭრა;
• სხვების ყურადღებით მოსმენა;
• კომპრომისის დაშვება;
• სიტუაციის შესატყვისი რეაქცია;
• პასუხისმგებლობის აღება;
• სამართლიანობა. 

5. სტრესის დაძლევის უნარები

• გადაწყვეტილების მიღება ჯგუფში;
• სხვების მოსმენა;
• კამათი იდეების გარშემო;
• კითხვების დასმა;
• ძალისხმევა კონსენსუსის მისაღწევად.

6. დაგეგმვის უნარები

• ჯგუფში როლების მრავალფეროვნების მიღება;
• მოცემულ სიტუაციაში შესატყვისი ქცევის გაცნობიერება და შესაბამისი მოქმედება;
• როლების მონაცვლეობა (მაგ., ერთ გარემოში – ლიდერობა, მეორეში – შემსრულებლობა).

როგორ შევიძინოთ სოციალური უნარები?სოციალური უნარების შეძენის უამრავი საშუალება არსებობს. ერთ-ერთი მათგანია ანიმაცია. ვფიქრობ, იგი საუკეთესო საშუალებაა ადრეულ ასაკში მნიშვნელოვან საკითხებზე დასაფიქრებლად, ასოციაციური ფიქრების აღსაძვრელად, თუმცა შემოთავაზებული ანიმაციები არც უფროსებს დატოვებს გულგრილს და ბევრ ფიქრს აღძრავს. ჩემი მოსწავლეების მაგალითზე დაყრდნობით შემიძლია დაბეჯითებით ვთქვა, ეს ანიმაციები, ძალიან ბევრ საკითხს სულ სხვაგვარად დაანახებს მოზარდს და კარგად გააზრების შემდეგ, იქცევა ერთგვარ რესურსად სოციალური უნარების გამოსამუშავებლად.

1. „უსინათლო ვაიშა“

ეს არის თეოდორ აშევის დრამა არაჩვეულებრივი სიუჟეტით. ამბავი გოგონაზე, რომელიც მარცხენა თვალით მხოლოდ წარსულს ხედავს, მარჯვენით – მომავალს. ყოველი დღე არის ახალი აღმოჩენა და ახალი დაბადება, მაგრამ გოგონას ეს უნარი წართმეული აქვს. „წარსულსა და მომავალს შორის მხოლოდ ერთი წამია, სწორედ ამ წამის დაჭერაა ცხოვრება“, რათა იგრძნო შეჩერებული წამის მშვენიერება, ზოგჯერ სწორედ ამ წამების დაფასებას ვერ ვახერხებთ. ვერ ვამჩნევთ იმ ადამიანებს, რომლებიც ამ წამებს გვილამაზებენ, უსინათლო ვაიშას მსგავსად ვერ ვაფასებთ სათანადოდ აწმყოსა და იმ ადამიანებს, რომლებიც ჩვენ გვერდით არიან.

ფილმის ბმული:https://www.imovies.cc/ka/movies/878370125/BlindVaysha/GEO/MEDIUM

2. „მგალობელი ჩიტი“

ეს არის ამბავი პატარა ჩიტისა, რომელიც ახლა იწყებს ცხოვრებას, სამყაროს შეცნობას. იგი ჯონათან ლივინგსტონის შთამომავალია. დედა საკვების მოპოვებას ასწავლის, პატარას კი უფრო დიდი სამყაროს შეცნობა სურს. არ ემორჩილება დედას, არ ჰგავს სხვებს. საკუთარ გზას ირჩევს, რომელიც მის და სხვების ცხოვრებას, უფრო ლამაზს, ტკბილსა და საინტერესოს ხდის. გაუკვალავი გზით სვლა, რა თქმა უნდა, რისკია, მაგრამ უმეტეს შემთხვევაში ხომ სწორედ ეს სძენს ცხოვრებას ხიბლს, ასეთი ადამიანები ცვლიან სამყაროს.

ფილმის ბმული: https://www.imovies.cc/ka/movies/450295417/Piper/ENG/MEDIUM

3. „თმიანი სიყვარული“

ეს არის ძალიან თანამედროვე, ემოციური, უთბილესი ანიმაცია დედაშვილობაზე, მამაშვილობასა და ზოგადად ოჯახზე. ამბავი მძიმე სენით დაავადებული დედის სანახავად მიმავალ გოგოზეა, რომელსაც სურს ის რჩეული ვარცხნილობა გაიკეთოს, რომელიც დედასთან ასოცირდება. ეს არის ფილმი, რომელიც მცირე დროში ძალიან ბევრს გეტყვით, ბევრ ფიქრსა და განცდას აღგიძრავთ მნიშვნელოვან თემებსა და საკითხებზე, როგორიცაა ზრუნვა, ზრუნვის დაფასება, თანადგომა, თანაზიარობა, გამოუვალი მდგომარეობის არარსებობა.

ფილმის ბმული:

https://https://www.imovies.cc/ka/movies/878446608/Hair-Love/ENG/MEDIUM

4. „ნადიმი“

ოთხფეხა მეგობრები ცვლიან ჩვენს ცხოვრებას, გვილამაზებენ სამყაროს. აღვიძებენ ჩვენში დაფარულ უნარებს და გვაიძულებენ სხვაგვარები ვიყოთ. ცხოველთან ურთიერთობის დადებით გავლენაზე ბევრი თქმულა და დაწერილა, უამრავი ემოციური ფილმიც არსებობს. ეს მოკლემეტრაჟიანი ანიმაციაც ამ ურთიერთობის კიდევ ერთი საოცარი ხედვაა, ოღონდ სხვა რაკურსით.

ფილმის ბმული: https://www.imovies.cc/ka/movies/450141863/Feast/ENG/MEDIUM

5. „ბაო“

ეს არის ერთი გაბმული მეტაფორა დედაშვილობაზე. დედას ეგოისტურად უყვარს შვილი და ვერასდროს გრძნობს, რომ ის იზრდება და დედის კალთას უნდა მოშორდეს, გაშვება ძნელია. ყველა დედა და შვილი მიხვდება, რას განიცდიან ისინი; გაუგებს ბიჭს, რომელსაც უჭირს დედის ემოციების დანახვა და მიღება, ჩვენც ხომ ასეთები ვიყავით ან ვართ… ხშირად გვიჭირს ყურადღებით მოსმენა, კომპრომისის დაშვება, ვითარების ადეკვატურად გაანალიზება და შესაბამისად მოქმედება, პასუხისმგებლობის აღება, სამართლიანი გადაწყვეტილებების მიღება. აღნიშნული ანიმაცია სწორედ ამ საკითხებზე დააფიქრებს მნახველს.

ფილმის ბმული: https://www.imovies.cc/ka/movies/878369857/Bao/ENG/MEDIUM

***

პეპელა ფარდაზე  – ასე იწყება ზაფხული.

***

დედებისთვის არსებობს წელიწადის მეხუთე დრო – სანამ ალუბალია.

***

მას შემდეგ, რაც საპენსიო სქემა დავტოვე, ვცდილობ, გამოვიცნო ბებერი ცაცხვის ასაკი, რომელმაც წელსაც იყვავილა.

***

ჭავჭავაძის გამზირის ახალი შენობები ჭადრებზე მაღალია, ძველებს ხეივანი ფარავს.

***

ქუჩის ლამპიონებს რომ აქრობენ და შენ ისევ გღვიძავს, ეგ არის ინსომნია.

***

ელენე აქციაზე წასასვლელად ემზადება: “დე, მამოს მაისური და დროშა სად არის?”

ასეა, როცა მამები ამხნევებენ გოგოებს.

***

„სადაა დასვენება?! სკოლა რომ მთავრდება, მაშინვე არდადეგები იწყება!“ – ჩივის გიორგი.

***

კლასელები შევიკრიბეთ. ლამბადა ვიცეკვეთ. ვიდეო არ იქნება.

***

„სულ გვეცეკვა! სულ გვეცინა! სულ ერთად ვყოფილიყავით! სანამ იყო ჩვენი დრო!“

გაბრიაძის არ იყოს.

***

ველური არ გეგონოთ, ოჯახში გაზრდილია, პიტნაზე მეუბნება გამყიდველი.

***

„ხუთი წელი ვიმუშავე მცხობლად, მერე დამაწინაურეს და მესალათედ გადამიყვანეს,“ – ზაფხულში მივუხვდი ნათქვამს.

***

how fast hydrangea grow – თქვენ რა დაგუგლეთ ბოლოს?

***

ნეტა, იმ ადამიანთა რამე ერთობა თუ არსებობს, რომლებსაც არასოდეს ეპარებათ 22:22?

***

დღეს ჩამოვრჩი ცხოვრებას, გამოვიძინე და დილის სიზმარსაც ბოლომდე ვუყურე.

***

„ღამით შემოგვიხტა ფანჯრიდან, მერე მიიმალა… დილით ვხედავ, სარკესთან ზის გაპრანჭული“ – დედაჩემი სიყვარულით კალიაზე.

***

„ბათუმში წვიმის მერე ქუჩები აღარ დაიტბორება, სანიაღვრე სატუმბოს ვაპროექტებ.“ მატასის და გიორგის კიდევ ერთი სული აქვთ ბაბუს ნახაზებს რამე მიახატონ.

***

სახლში ნივთების გადანაცვლებით მისამართი არ იცვლება.

***

როგორი რამეა ეს სახლში დაკარგული ნივთები – თან აღარ გაქვს, თან სადღაც გვერდითაა.

***

ძველი ბლოკნოტი ვიპოვე რესპონდენტების სახლის ნომრებით.

***

საქართველოს უახლესი ისტორია:

კარადა დავალაგე. ელენეს ბავშვობის ზამთრის ტანსაცმელი გაცილებით თბილია, ვიდრე მატასის. სხვაობა – 12 წელი.

***

ელენეს ბავშვობის დროინდელ „მეგობრობის დღიურს“ ვათვალიერებ. უმეტესობას საყვარელ წიგნად უწერია „ჰარი პოტერი“, მხოლოდ ერნა გრიგორიანს – „ვეფხისტყაოსანი“.

***

Reply all

ყველა წიგნი წაიკითხეთ, რომლებზეც მკითხეთ, წავიკითხო თუ არაო.

***

დავკარგე თეთრი შლაპა, რომელშიც მოთხრობებს ვაგროვებდი. მპოვნელი განსაცდელშია.

***

კაცებისთვის, რომლებიც ზაფხულში ქალაქში რჩებიან, კურორტზე გამგზავრების წინ ქალები ერთი კვირის (მინიმუმ) სამყოფ სადილს ამზადებენ ხოლმე.

ოხშივრისა და კლიმატის ცვლილების სააგენტო

***

Живи, плодись и размножайся – აგარაკის წესები ჩეხოვისგან.

***

გაზაფხულზე მორცხვი მიმოზას თესლი მიმოვაბნიე სადღაც. ვეღარ ვაგნებ, აღარც თვითონ იჩინა თავი. ასეთი სიმორცხვეც ნამეტანია.

***

ბალახის თიბვისას დაუპატიჟებელი ომბალოს სურნელი ამყვება ხოლმე.

***

ბალახს ქალის სუნი ჰქონდა – პოეზიაა,

ქალს ბალახის სუნი ჰქონდა – პროზა.

***

მერცხლების შვიდი ბუდეა ჩვენთან – არც ნებართვა, არც პროექტი, არის ერთი ჟივილ-ხივილი.

***

წითელ ნეკერჩხალს ცეცხლი უკიდია. სამას ლარს ხელით მანიშნებს მებაღე.

***

აღარც დიდგორი ჩანს, აღარც ციციშვილები ციხესიმაგრე, ნისლის მერე თავიდან იწყება ცხოვრება.

***

გული ერთ ფაილში რომ გაქვს და მეორეში იჩხრიკები, ეგრე გაიბერტყა დღე.

***

შეხმიანების საბაბად ნუ მისწერთ – “დამესიზმრე”. თუ არ დაგსიზმრებიათ, მით უმეტეს.

***

სალარომდეა ფესვები მოსულიო, სამტრედიის ვაგზლის მოლარე მეუბნება ნიკო ნიკოლაძის ჩამოტანილ ლარიქსზე.

***

ღამით მხოლოდ ჭიშკრის გაღების ხმა ისმის და სტუმარი არ ჩანს. ის წუთი მიყვარს, სანამ გაცხადდება ყველაფერი.

***

ლოტოს გუდას ერთი კოჭი აკლდა. თუ 28-იანი კარტი მოგვივიდოდა, ამოძახების დაწყებამდე დავადებდით ხოლმე სიმინდის მარცვალს.

***

გზიდან დარეკილ ამბავს მოკლედ რომ მოჰყვები, კითხვებზე პასუხი არ გაქვს და ამბობ – მოვა და იტყვის.

***

მატასი იმერეთიდან ბრიუსელში აღმოჩნდა. ქუჩაში პატარა გუბეს გვერდი აუარა, უჟმური არ ამყვესო. უთარგმნელი ამბავია.

***

ივლისის დეპრესია – უნდა არსებობდეს ასეთი.

***

საირმეში პრესა მოდის ასე: სანამ არ გაიყიდება ყველაფერი, ახალი არ მოაქვთ.

***

„დამნაშავეებო და ოლიგარქებო, იყიდეთ გაზეთები, ეს სამშობლოა!“ – გაჰყვირის მოხუცი „კრიკუნი“ კვარიათის სანაპიროზე.

***

ნესტისგან წიგნი რომ გაიფხორება და ყდას აუშვებს აფრასავით, ეგ მიყვარს ზღვაზე და ნესვი.

***

„სადაც წყალია და ბურთია, იქ ბავშვიც გაჩნდება,“ – წყალბურთის მომავალზე ლაპარაკობს კაცი ტელევიზორში.

***

გოგომ ზღვისპირა კაფეში მორიდებით შეუკვეთა კოქტეილი:

– ორი „…პლაჟზე“, თუ შეიძლება.

***

წვიმს და შევყევი ძველ ჩატებს. ზოგი თქვენობით იწყება, მერე დავმეგობრებულვართ.

***

You have memories with… მარკ, ზოგი რამ არ მოხვდა აქაურ ამბებში და ისე ვინახავთ.

***

მეორედ მოსვლისას წაშლილი ჩატები აღდგება.

***

თუ რამის საიმედოდ შენახვა შეუძლია ჩემს მეხსიერებას, თეფშების მოხატულობაა, კიდეზე მოფენილი ყვავილებით.

***

არ ვიცი წელიწადის რა დროს ამოვედი, მაგრამ მატარებელში შემოდგომაა.

***

ცხოვრება სავსეა სიყალბით და ლიტერატურაში ფიქციის დეფიციტია.

გწერთ ფოთი-თბილისის მატარებლიდან.

***

ურბანული ინსომნია: გავალ ქალაქიდან, კარგად მძინავს. დავბრუნდები, რული არ მეკიდება.

***

გრძელი დღე და მოკლე კაბა, ადრე უფრო მიხაროდა ზაფხული.

***

მარიამობა. ჩატი – ხატი. ჩატი – ხატი.

***

ბაღებსა და სკოლებში ბავშვებმა ერთმანეთის გახარება იციან – მოგაკითხეს! შემოდგომა და ეგ ყიჟინა მომენატრა.

***

სექტემბერში მთავარია, მალე დავიმახსოვრო სტუდენტების სახელები, მაგრამ არა ისე, როგორც სიაში წერია.

***

ორი დღეც და ჩაცმასაც ფასი დაედება და გახდასაც.

***

ჩემმა მეზობელმა მაისური ჩაიცვა და ისე გამოვიდა აივანზე მოსაწევად.

მორჩა ზაფხული.

***

ზამთარში ზაფხული რომ მომენატრება, მატასის ლოყაზე მოთამაშე მზეს დავხედავ.

***

ზაფხული ყოველთვის ჩავლილი ამბავია – მაშინაც კი, როცა მოუთმენლად ელი.