ჟურნალისტმა ნინია მაჭარაშვილმა, ბათუმიდან სტივენ კინგისათვის შესაშური ამბავი გვამცნო: წიგნის მაღაზიათა ქსელ, „ლამპარის” კონსულტანტებმა, მწერალ ზაზა ბურჭულაძის „ხსნადი კაფკას” მაღაზიაში არსებული ყველა ეგზემპლარი საკუთარი ჰონორარით შეიძინეს და ცეცხლს მისცეს. ამასთანავე უკადრისობენ მიშელ უელბეკისა და პაულო კოელიოს ნაწარმოებების გაყიდვას, რამეთუ უხამსობაა. ის დროა, მილოშ ფორმანმა ბებერი უკანალი წამოწიოს და 1996 წლის ფილმის გაგრძელება გადაიღოს: „მრევლი მიშელ უელბეკის წინააღმდეგ”.

ამქვეყნად იმდენნაირი ტექსტია, რამდენნაირი ადამიანიც არსებობს.

ზოგი ძალიან ხმაურიანი და მყვირალაა, დაწერისთანავე მოდური ან ბოლომდე შეუმჩნეველი, ზოგი – ძალიან მშრალი ან, პირიქით, ზედმეტი სენტიმენტალობისგან დანოტივებულიც კი, ზოგს მკვეთრად გამოხატული ხასიათი აქვს, ზოგი კი სრულიად უნებისყოფოა, ზოგი მარილიანია და ზოგი – მლაშე, ზოგი – ადვილად გასაგები, ზოგი კი უძველესი ლურსმული წარწერებივით ასო-ასო ამოსაკითხი და ამოსაცნობი, ზოგი პლასტმასის ერთჯერად ჭურჭელს ჰგავს, ზოგი – მეთექვსმეტე საუკუნის იტალიური ბროლის ნაკეთობას. ისეთი ტექსტებიცაა, რომლებიც არ არსებობს, მხოლოდ ვიღაცის ფანტაზიასა თუ ტყუილში ცოცხლობს.

ყოველდღიურ ცხოვრებაში ისე გვახვევია გარს ბგერათა გრაფიკული სახეები, პიქტოგრამები თუ იეროგლიფები, შეიძლება, შეედავო კიდეც ცნობილ ფილოსოფოსს, რომ ენობრივში კი არა, ტექსტობრივ სამყაროში ვცხოვრობთ და რეალურად მხოლოდ ის არსებობს, რაც დაიწერა და არა ის, რაც ითქვა და დასახელდა.

ამ ტექსტობრივ სამყაროს, მთელი თავისი მრავალფეროვნებით, ერთი დამახასიათებელი ნიშანი აქვს – მკითხველი სჭირდება. ტექსტამდე მკითხველის გზა კი ისეთივე რთული და წინააღმდეგობრივია, როგორიც ოდისევსის მოგზაურობა ჰადესის სამეფოში. მკითხველს ანუ ლიტერატურულ გურმანს აღზრდა სჭირდება, ეს კი ჩვენ, მასწავლებლებმა უნდა გავაკეთოთ.

წარმოიდგინეთ, რომ რომელიღაც ცნობილ და უთვალავსაცავიან ბიბლიოთეკაში მოხვდით, ჩვეულებრივ ბიბლიოთეკაში, სადაც არც კარტოთეკაა და, მით უმეტეს, არც უსინათლო ბიბლიოთეკარი, თავად უნდა გაერკვეთ და მოძებნოთ ის, რაც გინდათ.

შეგიძლიათ, ბორბლებიანი მაღალი კიბე მოიტანოთ, რომელიც მთავარი დარბაზის ერთ-ერთ ცივ კუთხეშია აყუდებული, თაროებთან მიაგოროთ და ძებნა დაიწყოთ, მაგრამ საცავი იმდენად დიდია, რომ ძებნას მთელი სიცოცხლე დასჭირდება და იქნებ სიკვდილამდე ვერც კი იპოვოთ ის, რასაც ეძებდით. გამოსავალი ერთია – გზამკვლევი გჭირდებათ ამ სამყაროში, რათა ყველანაირი ტექსტი დააგემოვნოთ, ყველანაირ სათქმელს მოუძებნოთ გასაღები, მით უმეტეს – თუ სკოლის მოსწავლე ხართ, დაბნეული, გვიანობამდე მეცადინეობთ ალგებრასა თუ ქიმიას, დღის მეორე ნახევარში კი გაუთავებლად დაგაწანწალებენ მუსიკიდან კუნგ-ფუზე, ჩოგბურთიდან ბალეტზე, ნორჩი კოსმონავტების წრიდან ახალგაზრდა გეოლოგების კლუბში.

რა უნდა ქნათ, თუ თქვენი ცხოვრების ტექსტი გჭირდებათ?

ის, რაც ბავშვურ ტკივილებს დაგიამებთ, გუნებას გამოგიკეთებთ, გულს გაგიხარებთ, საკუთარ ადგილს გაპოვნინებთ, თვითშეფასებას აგიმაღლებთ.

ზოგჯერ შეიძლება საახალწლო მისალოცი ბარათი იყოს თქვენი ცხოვრების ტექსტი, ზოგჯერ – რომელიღაც კულინარიული რეცეპტი, ანდა მაგიური შელოცვა თუ მწვალებლურად შერაცხული რომელიმე აპოკრიფი, თუნდაც რომელიმე წმინდანის ცხოვრება ან შუა საუკუნეების რომანტიკული ეპოსი.

დასაბამითგან იყო სიტყვა, ანუ, შესაბამისად, იყო ლიტერატურა.

ჩვენ, მასწავლებლები უნდა ვეცადოთ, მოსწავლეებს ისეთი ტექსტები ვუპოვოთ და ვაპოვნინოთ, რომლებიც შესაძლოა წაკითხული არც ჰქონდეთ, ან ჰქონდეთ, მაგრამ უგულისყუროდ, ან არც უგულისყუროდ, მაგრამ უყურადღებოდ, ვაპოვნინოთ და ტექსტების როგორც ფერადი შუშების სხვადასხვა პრიზმაში დანახვის სიამოვნებას ვაზიაროთ:

სტილის ლაკონურობასა და გენიალურ უბრალოებაზე საუბრობთ? აბა, აბიბოს ნეკრესელის ცხოვრებას ჩახედეთ. იცით, რა საოცარი სიყვარულის ისტორიაა მოთხრობილი ადამისა და ევას ცხოვრების აპოკრიფში, სადაც ცხრა მთას იქით მყოფი ადამი გრძნობს და განიცდის ევას სამშობიარო ტკივილებს? მეორე აპოკრიფში, რომელიც ღვთისმშობლის ჯოჯოხეთში მოგზაურობას ასახავს, ერთმანეთში ისეთი დოზითაა არეული სიკვდილი და სიცოცხლე, მაშინვე “ღვთაებრივი კომედია” გაგახსენდებათ. ვერლიბრისა და თანამედროვე პოეზიის ზომა და მეტრი გაინტერესებთ? – ქართულ ჰიმნოგრაფიას გადახედეთ, და არამხოლოდ ქართულს. მაგალითი გჭირდებათ? ინებეთ, აი, სად იწყება ბესიკ ხარანაული:

„ცასა ბეწთა ეკიდა, ვნახე კაცი,

და მასვე კაცს[ა] შუბის წუ[ე]რს ედგნეს დარბაზნი .

მუმლსა ზედა ჯდა, მინდორს სდევდა ქურციკთა, –

და ზღუასა ზედა მოარბევდა ცხენითა,

და ესრეთ ღაღადებდა: „ღმერთო, შენ, კურთხეულ ხარ!”

შესაძლოა, რომელიმე პუბლიცისტური წერილი ყველაზე მხატვრული აღმოჩნდეს, რომელიმე ლექსი – ყველაზე დრამატურგიული, რომელიმე სტატია ენციკლოპედიიდან – ყველაზე მელანქოლიური და სენტიმენტალური.

ითამაშეთ ტექსტებით და თქვენი მოსწავლეებიც ათამაშეთ, ასწავლეთ მათ სიტყვის სუნის, ტანინის, ფერის, გემოების თაიგულის ცნობა, ისევე როგორც მეღვინე ცნობს და გრძნობს კარგ ღვინოს – მთელი გულითა და გატაცებით.

 P.S. როდესაც რიცხვით სახელს ვხსნიდი მთელი თავისი რიგობით-წილობითი აბრაკადაბრებით, გადავწყვიტე, არც მეტი, არც ნაკლები, ჩემი ცხოვრების ტექსტი – კულინარიული რეცეპტი მიმეწოდებინა და მეტიც, რამე მარტივიც მოგვემზადებინა. ასეც მოხდა – პროდუქტების რაოდენობამ, წილობრივმა გაყოფამ, ქურის პირველ, მეორე თუ მესამე სიმძლავრეზე ჩართვამ, მზადების დროის განაწილებამ შედეგი გამოიღო – გემრიელი ნამცხვარი და წარმატებული გაკვეთილი.

ჰოდა, თამამად, თამამად აცხვეთ და მიირთვით ტექსტები გაკვეთილზე.

“იაპონიაში განათლების მიზანი არ არის ისეთი ადამიანების შექმნა, რომლებიც ხელოვნებასა და მეცნიერებაში მიაღწევენ სრულყოფილებას; მისი მიზანია, აღზარდოს პიროვნებები, რომლებიც სახელმწიფოს სჭირდება.”

არინორი მორი, იაპონიის განათლების პირველი მინისტრი

იაპონიას მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე განათლებული მოსახლეობა ჰყავს – სკოლებში იაპონელი ბავშვების თითქმის 100% დაიარება და სავალდებულო პროგრამის მიხედვით სწავლობს. წერა-კითხვის არცოდნის მაჩვენებელი იაპონიაში უკვე დიდი ხანია 0%-ია. მიუხედავად არასავალდებულოობისა, მაღალი საფეხურის სკოლებში (კოუ-კოუ) დასწრება 96%-ს უტოლდება ქვეყნის მასშტაბით, ხოლო ქალაქებში მისი მაჩვენებელი 100%-ია. სკოლის მიტოვების მაჩვენებელიც უმნიშვნელოა – მხოლოდ 2% (შედარებისთვის: აშშ-შში ის 8.1%-ს უდრის, ბრიტანეთში – 9.6%-ს, ლუქსემბურგში – 1%-ს, სლოვენიაში – 1.8%-ს, – ლ.ა.), თუმცა ბოლო ხანს შეინიშნება მისი ზრდა. სკოლის დამთავრების შემდეგ მოსწავლეთა 46% სწავლას უნივერსიტეტში ან კოლეჯში აგრძელებს.

იაპონიის განათლების სისტემა 9-წლიან სავალდებულო განათლებას (გიმუ-კიოიკუ) ითვალისწინებს: 6 წელიწადს – შოუ-გაკკოუ-ში (ელმენტარულ სკოლაში) და 3 წელიწადს – ჩუუ-გაკოუ-ში (პირველად მაღალი საფეხურის სკოლაში, ე.წ ჰაი-სქულში). ამას მოსდევს არასავალდებულო 3-წლიანი მეორადი მაღალი საფეხურის ჰაი-სქული, მერე კი, სურვილისამებრ, 4-წლიანი საუნივერსიტეტო ბაკალავრიატი.

მიუხედავად ზემოთქმულისა, იაპონიის სკოლებს და, საზოგადოდ, ქვეყნის განათლების სისტემას უცხო თვალისთვის შეუმჩნეველი მრავალი ხარვეზი აქვს, რომლებიც მხოლოდ ამ ქვეყნისთვის არის დამახასიათებელი. გაგაცნობთ ორ მოსაზრებას იაპონიის განათლების სისტემის შესახებ. ავტორების განსხვავებული ხედვა საინტერესოდ წარმოაჩენს მსოფლიოს რიგით მესამე ეკონომიკისა და ძლიერი ტრადიციების მქონე ქვეყნის განათლების სისტემის თავისებურებებს და მის წინაშე მდგარ სირთულეებს.

იაპონიის განათლების სისტემა. ცუდი განათლება?

ალექსანდრა ჰარნი (Alexandra Harney), საერთაშორისო ურთიერთობათა სტიპენდიანტი, საგარეო ურთიერთობათა საბჭო, ტოკიო, იაპონია (იანვარი, 2013)

„იაპონიის განათლების სისტემა გამუდმებით ხვდება ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის (OECD – Organization for Economic Cooperation and Development) რეიტინგების ოცეულში, ჟურნალ „ეკონომისტის” კვლევითი ერთეულის (Economist Intelligence Unit) კვლევების მიხედვით კი იგი მეოთხე ადგილზეა მსოფლიოში ფინეთის, სამხრეთ კორეისა და ჰონკონგის განათლების სისტემების შემდეგ, მაგრამ ამას ვერასოდეს წარმოიდგენდით იაპონელებთან საუბრისას ან იაპონური გაზეთების გაცნობისას. ბევრ იაპონელს აღელვებს, რომ მათი ნაქები სისტემა, რომელიც მძლავრ აქცენტს სვამს დაზეპირებასა და „სწორ” უნივერსიტეტში ჩარიცხვაზე, თავს ვერ ართმევს მთავარ ამოცანას – მოამზადოს იაპონელი სტუდენტები დღევანდელი გლობალური ეკონომიკის მოთხოვნების შესაბამისად.

იაპონიაში განათლებისთვის დახარჯული კერძო ფული ორჯერ აღემატება მსოფლიოს ასამდე ქვეყანაში OECD-ის მიერ დათვლილ საშუალო ხარჯს. იაპონელი მოსწავლეების თითქმის 30% კერძო სკოლებში დადის. ამავე დროს ბევრი იაპონელი მშობელი შვილებს 8 წლიდან, ჩვეულებრივი სკოლის პარალელურად, ე.წ. „საზეპირო” სკოლებშიც (ინგლ. Cramming schools, იაპონ. ჯუკუ) ატარებს, რათა უკეთ მოამზადოს ისინი მკაცრი სასკოლო (თუ ასევე მკაცრი საუნივერსიტეტო) გამოცდებისთვის, რომლებიც ტარდება კერძო თუ საჯარო სკოლის მომდევნო საფეხურზე გადასასვლელად.

„საზეპირო” სკოლები მოსწავლეებს სკოლის შემდეგ და ხანდახან მთელი დღის განმავლობაში მათემატიკაში, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებაში, ინგლისურსა და იაპონურ ენაში, სოციალურ მეცნიერებებში დამატებით სწავლებას სთავაზობს. სასწავლო მეთოდები სხვადასხვაგვარია, თუმცა ყველა მათგანი გულისხმობს უამრავ საზეპირო მასალას და ტესტების ჩაბარების სტრატეგიებს.

ჯუკუში სწავლა იაფი არ არის, – წელიწადში დაახლოებით 3 000 დოლარი ღირს, – განსაკუთრებით ახლა, იაპონიის ხანგრძლივი ეკონომიკური სტაგნაციის პერიოდში, მაგრამ, მიუხედავად მკაცრი ეკონომიკური პირობებისა, 2010 წელს იაპონიაში ჩატარებული ერთ-ერთი გამოკითხვის თანახმად, ქვეყანაში მშობლების მხოლოდ 15%-ს სჯერა, რომ მათი შვილები ჩვეულებრივ სკოლებშიც ნორმალურ განათლებას იღებენ, ამიტომაც ჯუკუების ქსელი იაპონიაში კვლავ აქტუალურია. მოსწავლეთა 25% დაწყებითი სკოლების პარალელურად ჯუკუშიც დაიარება, საშუალო საფეხურის სკოლების მოსწავლეთა შორის კი ეს მაჩვენებელი 50%-საც აჭარბებს!

იბადება კითხვა: მაშ, რა აზრი აქვს ასეთი სასკოლო სისტემის შენარჩუნებას? იაპონიის სწრაფი ეკონომიკური განვითარების ათწლეულების განმავლობაში, როდესაც იაპონელთა უმეტესობას სამსახური სიცოცხლის ბოლომდე გარანტირებული ჰქონდა, ბავშვის ჯუკუში გაგზავნა იძლეოდა მისი კარგ უნივერსიტეტში მოწყობის შანსს, ხოლო კარგ უნივერსიტეტში სწავლა, თავის მხრივ, ძალიან კარგ ინვეტიციას წარმოადგენდა ასევე ძალიან კარგი სამუშაოს საშოვნელად. დღეს იაპონიის უნივერსიტეტებში ადგილების რაოდენობა საგრძნობლად აჭარბებს აბიტურიენტებისას, რაც იმას ნიშნავს, რომ, თეორიულად, ყველას შეუძლია, იქ მიიღოს უმაღლესი განათლება, სადაც სურს. ამასთანავე, ეს მდგომარეობა იმაზეც მეტყველებს, რომ კარგი უნივერსიტეტის დამთავრება აღარ არის კარგი სამუშაო ადგილის მიღების გარანტია.

ვითარებას კიდევ უფრო ტრაგიკულად სახავს მიკიო ტაკაგი, ნიჩინოკენის (იაპონიისერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ჯუკუს) პრეზიდენტი: „განათლების დღევანდელმა სისტემამ იაპონელ სტუდენტებს შესანიშნავად ასწავლა იმ პრობლემებზე პასუხის გაცემა, რომლებზეც პასუხი არსებობს, მაგრამ შეაჩვია დუმილს იმ საკითხებზე, რომლებიც მათ არ შეუსწავლიათ. იაპონიის დუნე ეკონომიკას კი ძალიან სჭირდება ახალი იდეების მონე ადამიანები”.

ქალბატონი ლინ კობაიაში, დამაარსებელი ტოკიოს ჩრდილო-დასავლეთის ახალი სკოლა-ინტერნატისა, რომელიც 2014 წელს უნდა გაიხსნას, ამბობს, რომ იაპონიის სკოლებში ბავშვებს არ ასწავლიან პრობლემების ფორმულირებას, მათი მოგვარების გზებს, რისკის გაწევას და „იმ ხალხთან ერთად მუშაობას, რომლებსაც სხვა ფასეულობები აქვთ” – ყველა მნიშვნელოვან უნარს, რომლებიც დღეს კრიტიკულია, მეტადრე მაშინ, როდესაც იაპონიის მოსახლეობა იკლებს, ხოლო იაპონურ კომპანიებს საზღვარგარეთ უწევთ ოპერაციების გაფართოება.

1980 წლიდან მოყოლებული, საზოგადოებრივი ზეწოლის შედეგად, რომელმაც საუნივერსიტეტო გამოცდების სირთულის გამო იჩინა თავი, მთავრობამ ხელი მიჰყო განათლების სისტემის რეფორმას, რომელიც ცნობილია იუტორის რეფორმის ან, სხვაგვარად, „წნეხისგან თავისუფალი განათლების სისტემის” სახელით. ამ რეფორმის მიზანი იყო, შეემცირებინა სასწავლო მასალის მოცულობა, ხოლო მოსწავლეებისთვის მიეცა საშუალება, მეტი დაესვენათ, მეტად გამოეხატათ თავი. იუტორის რეფორმის იმ რაუნდის შედეგად, რომელიც 1992 წელს დაიწყო, იაპონიის სასკოლო სისტემა 6-დღიანი სწავლებიდან 5-დღიანზე გადავიდა.

თუმცა 2003 წლის OECD-ის მიერ გამოქვეყნებულ რეიტინგებში იაპონიის განათლების სისტემის აშკარა უკუსვლამ მწვავე კრიტიკის ტალღა გამოიწვია. კრიტიკოსები მთავრობას განათლების ხარისხის გაუარესებაში ადანაშაულებდნენ. პრემიერ-მინისტრმა შინძო აბემ, რომელიც ყოველთვის იუტორის რეფორმის წინააღმდეგი იყო, განაცხადა, რომ განათლების სისტემის რევიტალიზაცია მთავრობის პრიორიტეტული საქმეა. იაპონიის განათლების, კულტურის, სპორტის, მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების სამინისტრო კვლავ ფიქრობს სკოლებში 6-დღიანი სწავლებისა და მეტი საშინაო დავალების დაბრუნებაზე.

გამოდის, რომ იაპონელ ბავშვებს უფრო მძიმე სწავლა ელით, თუმცა არავინ იცის, რამდენად წაადგება ეს მათ ქვეყანას.

რითია ავად იაპონიის განათლების სისტემა?

ჩაზ ვალენტაინი, იაპონური ენის სპეციალისტი, ანალიტიკოსი, „ჰარვარდ ინტერნეიშნლ რევიუ” (მარტი, 2012 წელი)

„მე პირველი არ გახლავართ, ვინც იაპონიის საჯარო განათლების სისტემას აკრიტიკებს. მე ჩემს მოსაზრებას გიზიარებთ იაპონიაში განათლების სავალალო მდგომარეობის შესახებ. იაპონელ მშობლებს სამართლიანი პრეტენზიები აქვთ თავიანთი შვილაბის განათლების დონესა და მათ მომავალზე. დიახ, სისტემაში მრავალი პრობლემაა. და დიახ, ამ პრობლემების გადაჭრის არაერთ გზასაც გვთავაზობენ, მაგრამ, ვფიქრობ, ამ გზების უმეტესობა, ან ყველა მათგანი, თვითონვე წარმოადგენს პრობლემას.

შესაძლოა, ერთ-ერთი მთავრი პრობლემა დისციპლინა იყოს. მედიაში ერთი ამბავია ატეხილი მოსწავლეებისა და თუ მასწავლებლების მიმართ საკლასო ოთახებში გამეფებული ძალადობის გამო, მაღალი კლასების მოსწავლე გოგონათა პროსტიტუციისა და, საზოგადოდ იმ უსაქციელობის გამო, რომელიც მიუღებელია ტრადიციული იაპონური საზოგადოებისთვის.

ხალხს უჭირს იმის დანახვა, რომ ამ ტიპის პრობლემები თავიანთი შინაარსით განათლების სიტემასთან არ არის დაკავშირებული. თუ პაციენტი ექიმს ფიზიკურად შეეხო, ეს სამედიცინო პრობლემა ხომ არ იქნება? ალბათ, არა. ეს უსაფრთხოების პრობლემაა და ვიღაცამ, ვინც ამ საქმის ექსპერტია, უნდა მოაგვაროს იგი. სკოლებში არსებული პრობლემების მოსაგვარებლად ბიუროკრატების მიერ შემოთავაზებული გადაწყვეტა ითვალისწინებს სასკოლო პროგრამის „შემსუბუქებას”, რათა მოსწავლეებს სტრესი შეუმცირდეთ, ან მათთვის მეტი ყურადღების მიქცევას და მუდმივ კონტროლს. გამოდის, რომ შემოთავაზებულმა ზომებმა უნდა დასწიოს სასწავლო სტანდარტები და პერსონალური ძიძები დაუნიშნოს „ამრევებს”.

ისედაც ვიცოდი, რომ ყველაფერი დაახლოებით ასე მოხდებოდა. მე, იაპონიის საჯარო სკოლის მასწავლებელს, ეს ყველაფერი ჩემი თვალით მაქვს ნანახი. ხალხი ვერ აცნობიერებს, რომ დისციპლინის პრობლემები საერთოდ არ არის მთავარი. უამრავი ბავშვის ერთ სივრცეში გამოკეტვა (იაპონიაში თითოეულ კლასში საშუალოდ 35-40 ბავშვია) და მათთვის უინტერესო იდეების ყლაპვის დაძალება კატასტროფის წინა პირობაა. ვგონებ, დისციპლინა ბავშვებისა და მათი მშობლების საქმეა მხოლოდ. როდესაც სხვა ხალხი წყვეტს, როგორ „ასწავლოს წესრიგი” სხვის შვილს, ეს ყოველთვის ცუდად მთავრდება.

კიდევ ერთი სატკივარი მოწაფე გოგონებს შორის გავრცელებული პროსტიტუციაა. არც ეს გახლავთ განათლების პრობლემა. ეს ინდივიდუალური ან ოჯახის პრობლემაა. მომდევნო რა იქნება – ბავშვთა სიმსუქნე?

იაპონიის განათლების კიდევ ერთ დიდ პრობლემად მეჩვენება ინგლისური ენისა და მისი გამოყენების ცუდი ცოდნა მოსწავლეებსა და, საზოგადოდ, იაპონელებს შორის. ზოგიერთი იაპონელი მასწავლებელი, რომლის მთავარი საქმიანობა ინგლისურის სწავლებაა, ძლივს ლაპარაკობს ამ ენაზე. პრობლემის მოსაგვარებლად შემოიღეს ეი-ელ-ტი (Assistant Language Teachers,ALTs),ანუ ენის უცხოეთიდან მოწვეული ასისტენტი მასწავლებლების ინსტიტუტი, რომლებსაც უნდა ესწავლებინათ და დახმარებოდნენ სისტემას ინგლისურის გამოცდებისთვის ინგლისურის სტანდარტიზირებული ტესტების შექმნაში, მაგრამ კვლავ ისე მოხდა, რომ ამ „გადაწყვეტილებამ”, ნაცვლად ძირეული პრობლემის მოგვარებისა, ახალი პრობლემების მთელი ჯაჭვი გამოიწვია – მოწვეული ასისტენტების დისკრიმინაცია, მათდამი ცუდი დამოკიდებულება და მცირე ხელფასები… და, რაც მთავარია, გამოცდების ცუდი შედეგები განათლებისათვის გამოყოფილი გაზრდილი ბიუჯეტის ფონზე.

სიცხადისთვის უნდა ითქვას, რომ „პრობლემის” მოსაგვარებლად დარაზმულმა სისტემამ ვერ გააცნობიერა, რომ პრობლემა არასწორად იყო დასმული. და საერთოდ, იყო კი ეს პრობლემა? ასე ხდება, როდესაც ვიღაც მოგონილი პრობლემის „მოგვარებას” იწყებს. ეს „მოგვარება” მხოლოდ მოიცავს ძირეულ პრობლემას, მაგრამ ვერანაირად ვერ აგვარებს მას. ჩემი აზრით, მოსწავლეებს არ უნდა დავაძალოთ ინგლისურის სწავლა. იაპონელი მოსწავლეები და, საზოგადოდ, იაპონელები არ ლაპარაკობენ ინგლისურად, რადგან ამის საჭიროებას ვერ ხედავენ. დიახ, კარგი ინგლისურის ცოდნა ნამდვილად უპირატესობა იქნება, მაგრამ ეს მას აუცილებლობად ვერ გადააქცევს.

იაპონია თანამედროვე, მდიდარი და განვითარებული ქვეყანაა. აქ წარმატების მისაღწევად აუცილებელია იაპონური ენის კარგი ცოდნა, მაგრამ არა ინგლისურისა. როდესაც პოლიტიკოსები და განათლების სისტემის ბიუროკრატები იწყებენ იმის გარკვევას, რა უნდა ისწავლონ ბავშვებმა, ისინი თვითონვე წარმოშობენ პრობლემებს. თუ სტუდენტებისთვის უპირატესობის მინიჭებაზეა საუბარი, ჯობს, მათ კომპიუტერების მოხმარება ასწავლონ. ამ საკითხზე კი, როგორც პრიორიტეტზე, არავინ ლაპარაკობს. საჯარო დაწყებით და საშუალო საფეხურის სკოლებში მოძველებული კომპიუტერები დგას და ხშირად ისინიც არ არის საკმარისი. საჯარო სკოლაში, რომელშიც მე ვმუშაობდი, მოსწავლეებს კომპიუტერის გაკვეთილი 6 თვეში ერთხელ უტარდებოდათ და ისიც – ერთი საათით.

მაშ, როგორ გადავლახოთ იაპონიის სასკოლო სისტემის ეს ფიასკო? ადვილად: უნდა გაუქმდეს საჯარო სკოლები, მივცეთ კერძო სკოლებს ერთმანეთთან გაჯიბრების საშუალება, მივცეთ საშუალება მშობლებსა და მოსწავლეებს, თვითონ აირჩიონ, როგორი განათლება სურთ. ეს არის გზა, რომელიც ყველას სიკეთეს მოუტანს.

ეს სათქმელად ადვილია, საქმნელად – ძნელი. მოსახლეობის უმეტესობას მიაჩნია, რომ საჯარო სკოლების დასასრული იაპონიის განათლების დასასრულად გადაიქცევა. ბევრს კერძო სკოლების სიძვირეც აწუხებს, მაგრამ არავინ ფიქრობს იმაზე, რომ ისინი ძვირია საჯარო სკოლების არსებობის გამო. საჯარო სკოლების გარეშე კერძო სკოლები გაცილებით იაფი და ხელმისაწვდომი გახდება.

იაპონიის განათლების დღევანდელი პოლიტიკა მცდარია და არასწორადაა ინფორმირებული. სამწუხაროდ, ამ შეცდომების საფასურს მოსწავლეები იხდიან, რომლებიც ცუდი განათლების ამარა არიან დატოვებულნი გაურკვეველი მომავლის პერსპექტივით. თუ მართლა რამედ გვიღირს ჩვენი შვილების მომავალი, საჭიროა გადავდგათ გაბედული და მტკიცე ნაბიჯები და შევცვალოთ არსებული სისტემა. ჩვენ, ადამიანებს, წინსვლის შანსი მხოლოდ მაშინ გვაქვს, თუ ჩვენი შვილები უკეთეს განათლებას მიიღებენ და ცხოვრებაში უკეთესი შესაძლებლობები ექნებათ”.

ინგლისურიდან თარგმნა ლევან ალფაიძემ