სამშაბათი, აგვისტო 19, 2025
19 აგვისტო, სამშაბათი, 2025
მთავარი წაკითხვა გვერდი 931

ისტორიული-შედარებითი მეთოდის გამოყენება ლაბორატორიული პრაქტიკული მეცადინეობისას

მიერ
admin
-
0

თანამედროვე
ცხოვრება უკიდურესად სახიფათო პირობებში აყენებს ადამიანს, როცა მისგან უფრო და
უფრო რთული ამოცანების გადაწყვეტას მოითხოვს. შეუძლებელია ამ დავალებების ეფექტური
გადაწყვეტა  პრობლემების გადაჭრის
გარკვეული გამოცდილების,  სიტუაციის გონებაში
გააზრების, შემდგომი ნაბიჯების დაგეგმვის, შედეგების ანალიზისა და ახალი
მიდგომების აღმოჩენის გარეშე. ზემოთ ჩამოთვლილი
მიზნების მიღწევის ერთ-ერთ საშუალებას მოსწავლეთა შორის კვლევითი საქმიანობის
სისტემატური ორგანიზაცია და ისტორიის სწავლებისას მათ შორის ისტორიულ-შედარებითი
მეთოდის აქტიური გამოყენება წარმოადგენს.

სამეცნიერო-პედაგოგიურ
წრეებში ხშირად საუბრობენ მოსწავლეთა შორის სამეცნიერო-კვლევითი უნარ-ჩვევების
ფორმირების მნიშვნელობაზე, რადგან  უმაღლესი
სასწავლებლების დამთავრების  შემდეგ  ასეთი 
უნარების მქონე ადამიანებს  წარმატების
მეტი შანსი აქვთ. მისი საფუძველი კი სკოლის წლებში მტკიცდება. ზოგადადაც, სუბიექტური
ახალი შედეგები არანაკლებმნიშვნელოვანია პიროვნებისთვის, ვიდრე ობიექტური შედეგები
– მეცნიერებისათვის.

 სასწავლო 
კვლევა, პიროვნების  სრულყოფის
მნიშვნელოვანი ასპექტი, პედაგოგიკაში განიხილება როგორც შემოქმედება, მიმართული
ხარისხობრივად ახალი ღირებულებებისკენ, რომლის 
მიზანი არა მარტო შედეგების (ცოდნის) მიღება, არამედ მოსწავლეთა  თვალსაწიერის გაფართოება და მოტივაციის  ამაღლებაა. სასწავლო-კვლევითი 
საქმიანობის  ძირითადი  ფუნქციაა მოსწავლეთა ინიციაცია  სამყაროს, საკუთარი  თავისა  და
 ამ  სამყაროში  საკუთარი  ადგილის შემეცნებისთვის, ხოლო  სასწავლო-კვლევითი
საქმიანობის ამოცანაა:

 


v 

შემეცნებითი
ინტერესების ფორმირება;


v 

შემოქმედებითი
და ექსპერიმენტულ-კვლევითი საქმიანობის ორგანიზება;


v 

მოსწავლეთა
კვლევითი და  შემოქმედებითი  უნარებისსრულყოფა;


v 

მოსწავლეთა პიროვნული თვისებების ხარისხობრივი ამაღლება;


v 

ორიენტირება
უმაღლეს განათლებაზე;


v 

მოსწავლეთა
სოციალური და პროფესიული თვითიდენტიფიკაცია.

ზოგადად სასწავლო-კვლევითი საქმიანობა ორი სუბიექტისგან შედგება -მასწავლებლისგან
 და  მოსწავლისგან.   სასწავლო–კვლევითი საქმიანობისას  მათ  შორის
 ადგილი 
აქვს კულტურული ღირებულებების ტრანსლაციას. მისი შედეგია მოსწავლეთა მსოფლმხედველობის
ფორმირება. შესაბამისად, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ კვლევითი საქმიანობა – ეს სწავლის ერთ-ერთი მეთოდია, რომლის დროსაც
მოსწავლეებს უყალიბდებათ სასწავლო საქმიანობისთვის აუცილებელი  თვითშემოქმედების, თვითორგანიზების,
თვითანალიზის, თვითშეფასების უნივერსალური საშუალებები და  მნიშვნელოვნად იზრდება საგნობრივი ცოდნა.

 

კვლევის მეთოდებია:

როგორ უნდა მოხდეს ასეთი სწავლების ორგანიზება?ცხადია, მხოლოდ სხვისი მაგალითის  მოხმობით
 მეთოდის  ათვისება  შეუძლებელია, მისი შეთვისება მხოლოდ ქმედებით
უნდა განხორციელდეს. ამიტომ სასურველია, სასწავლო-კვლევითი საქმიანობის ორგანიზება
სწავლების ზედა საფეხურზე  სისტემატურად,
ფიქსირებულ დროს მოხდეს. მათ შორისაა ლაბორატორიულ-პრაქტიკული მეცადინეობა
ისტორიულ-შედარებითი მეთოდის გამოყენებით.


ისტორია  ინსტრუმენტალურია, ის
აზროვნებას გვასწავლის (რომლითაც პრობლემის გადაჭრა ხდება). შესაბამისად, შემეცნების  ინსტრუმენტს წარმოდგენს მეთოდი.



სპეციალურ ისტორიულ მეთოდებს მიეკუთვნება:


o  

ისტორიულ-გენეტიკური მეთოდი;


o  

ისტორიულ-შედარებითი
მეთოდი;


o  

ისტორიულ-ტიპოლოგიური
მეთოდი;


o  

ისტორიულ-სისტემური
მეთოდი.


ისტორიული შემეცნების ყველაზე  ფართოდ გავრცელებულ  და შედეგობრივ მეთოდს   ისტორიულ-შედარებითი  მეთოდი წარმოადგენს,როდესაც განსხვავებულ დროსა და სივრცეში მომხდარი მოვლენები ერთმანეთს
უპირისპირდება და მათ  შორის  მსგავსებები და განსხვავებები დგინდება (მაგალითად,
ევროპული და აღმოსავლური ცივილიზაციების შედარება მრავალ საერთოს დაგვანახებს
სამყაროს მიმართ საკრალურ დამოკიდებულებაში, სიკვდილ-სიცოცხლის საკითხებში,
ზნეობრივ-ეთიკური ნორმებში და სხვ.).   

ისტორიულ-შედარებითი მეთოდი, რომელიც
ისტორიული მონაცემების ანალიზის საფუძველზე იქმნება, ექპერიმენტული მეთოდის შემცვლელიცაა. ამ დროს შემთხვევების რაოდენობა
იმდენად ცოტაა, რომ არ ღირს სტატისტიკური მანიპულაციების მოხმობა. 

ლაბორატორიული მეცადინეობა კი  სასწავლო საქმიანობის ერთ-ერთი ფორმაა, რომლითაც ხდება  მოსწავლეთა  დამოუკიდებელი  სწავლა/სწავლების  ორგანიზება და პრობლემის  გადაჭრის  გზების  მოძიება–დადგენა.

ლაბორატორიული
მეცადინეობის დროს ისტორიულ-შედარებითი მეთოდის გამოყენების მიზანია:


Ø 

ისტორიული ფაქტების,
დოკუმენტების  და მათი ინტერპრეტატორების
შესახებ მიზანმიმართული, მკაფიო  წარმოდგენების  შექმნა, ისტორიული ფაქტების საკუთარი
ემოციებით  რეკონსტრუირება, არგუმენტირება;


Ø 

ისტორიული
დოკუმენტების ანალიზის უნარი; ისტორიული ფაქტების და მათი ავტორების
ინეტრპრეტაცია; ისტორიული დოკუმენტების სანდოობის შეფასება; ისტორიული ცნობების,
ფაქტების შედარება;  საკუთარი დასკვნების
ფორმულირება და  შეხედულებების
არგუმენტირება. 

რაც შეეხება
ამოცანას, ლაბორატორიული მეცადინეობის დროს  ისტორიულ-შედარებითი მეთოდის გამოყენების  ამოცანაა:


Ø 

სასწავლო:  დაეხმაროს  მოსწავლეებს  მიღებული ცოდნის სისტემატიზირებასა და
გაფართოებაში,  მახსოვრობის განმტკიცებაში,
თემის ირგვლივ თავისუფალ ორიენტაციაში;


Ø 

განმავითარებელი:
უზრუნველყოს მოსწავლეთა კვლევითი უნარების განვითარება; ისტორიულ-შედარებითი
მეთოდის გამოყენება პირველწყაროების (ისტორიული დოკუმენტების) და  სახელმძღვანელოს საშუალებით (ეს უნარებიც  სწავლის გაგრძელების დროს ვითარდება);


Ø 

აღმზრდელობითი: ისტორიულ
ფაქტებზე მიზანმიმართული, მკაფიო წარმოდგენების ფორმირება, ისტორიის და ისტორიული
წარსულის  მიმართ ინტერესის  და პატივისცემის გაზრდა, მოქალაქეობრივი
პასუხისმგებლობის ამაღლება;


Ø 

გაკვეთლის ფსიქოლოგიური ასპექტებია: კომფორტული
კომუნიკაციური გარემოს  შექმნა,  მეცადინეობების  სურვილი და მოთხოვნა;


Ø 

ნოვატორობა:მასწავლებლის მიერ შემუშავებული ლაბორატორიული მეცადინეობის სისტემა, რომელიც
აპრობაციას სწავლის ზედა საფეხურზე გაივლის, დაეფუძნება ისტორიულ-შედარებით მეთოდს,
ისტორიულ წყაროებსა და  სახელმძღვანელოს.

სწორად  წარმართული  ლაბორატორიული საქმიანობის მეთოდურ
უზრუნველყოფას განაპირობებს:


Ø 

დოკუმენტების სიღრმე
და  შინაარსი;


Ø 

კონკრეტული ასაკისთვის ხელმისაწვდომობა;


Ø 

შენიშვნების
საფუძვლიანობა და დოკუმენტურად დადასტურება, მიუხედავად დოკუმენტის შინაარსისა.

ისტორიული
თემები გაშლილია სასწავლო სახელმძღვანელოებსა და დამხმარე  ლიტერატურაში. შედარებითი მეთოდის გამოყენება
ეფექტური საშუალებაა მათი შესწავლისათვის. თუმცა მასწავლებლის  მიერ შემუშავებული
ლაბორატორიული  მეცადინეობის  სისტემა გულისხმობს წინასწარშემუშავებული
სავარჯიშოების  კომპლექტის, გზამკვლევის არსებობას,რომელშიც  ასახული იქნება ერთი ან
რამდენიმე შეხედულება ისტორიულ ფაქტებზე, მოცემული იქნება ანალიზი და არგუმენტირება,
შეპირისპირებული იქნება  სხვადასხვა
მიდგომებთან და სხვ. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან ამით ხდება მსგავსი საქმიანობის
ორგანიზების ხელშეწყობა.  

ლაბორატორიულ-პრაქტიკული
მეცადინეობის დასაგეგმად წინასწარშემუშავებული  სავარჯიშოების კომპლექტში გათვალისწინებული უნდა
იყოს კვლევითი სამუშაოს შესრულებისთვის საჭირო პრაქტიკული წესები და აუცილებელი
უნარ-ჩვევები  (ანალიზის, შედარების,
შეპირისპირების და  განზოგადების), ასევე    ჩასატარებელი პრაქტიკუმების რაოდენობა  და შესაბამისი თემატიკაც.

აღნიშნული  კომპლექტი/გზამკვლევი
შეიძლება შემდეგი შინაარსის იყოს:

1.  ისტორიული წყარო, როგორც ისტორიის შემეცნების
საშუალება. ჩვენი ქვეყნის  ადგილი
კაცობრიობის ისტორიაში;

2. ქართველური
ტომების განსახლების ისტორიის საკითხები;

3. ლეგენდარული
და რეალური  ქართლის სახელმწიფოს
წარმოშობის ისტორიაში;

4. ბრძოლა
დამპყრობელთა წინააღმდეგ;

5. დავით
აღმაშენებლის ეპოქა;

6. საზოგადოებრივი
მოძრაობა XIX საუკუნის  60-70-იანი
წლების საქართველოში;

7. ბრძოლა
რუსული მმართველობის წინააღმდეგ და ა.შ.

განვიხილოთ ლაბორატორიულ-პრაქტიკული მეცადინეობის სტრუქტურა
კონკრეტული მაგალითის საფუძველზე:

 

ლეგენდარული  და  რეალური ქართლის სახელმწიფოს წარმოშობის

ისტორიაში

 

მიზანი: მოსწავლეთა მიზანმიმართული მუშაობა
პირველწყაროებზე – ქართლის სახელმწიფოს წარმოშობის პრობლემაზე.

პერსპექტივა: ელმენტარული კვლევითი უნარების
ფორმირება, წყაროებთან მუშაობის უნარ-ჩვევების გამტკიცება. 

ამოცანა:


1.   

სასწავლო
– ისტორიული წყაროს დამოუკიდებელი შესწავლა (პრობლემა
– ქართლის სამეფოს წარმოქმნის  შესწავლა);


2.   

განმავითრებელი: მოსწავლეთა სააზროვნო (ლოგიკური) პროცესების  და ელემენტარული უნარ-ჩვევების განვითარება (ანალიზი,
სინთეზი, განზოგადება) ახალი მასალის საფუძველზე;


3.   

აღმზრდელობითი:ისტორიის მიმართ ინტერესის ფორმირება, წარსულის
შესწავლის აუცილებლობა და ისტორიული მემკვიდრეობის პატივისცემა, მოსწავლის
კვლევითი სამუშაოს დაახლოება პროფესიონალი ისტორიკოსის სამუშაოსთან (ისტორიული
მოვლენების რეკონსტრუქცია, ურთიერთდაკავშირებული ფაქტებისა და მოვლენების
გამოვლენა, ისტორიულ  ვერსიებზე მუშაობა).

გაკვეთილის მიზანი: კონკრეტული წარმოდგენის შექმნა
ქართლის სახელმწიფოს წარმოშობის საფუძვლების შესახებ; იმ გარემოებების და
პრობლემების გამოკვეთა, რომელიც არსებობდა აღნიშნული მოვლენის გარშემო;
მოცემული  ფაქტის მნიშვნელობა ზოგადად
საქართველოს ისტორიისათვის.

I ეტაპი – მოსამზადებელი სამუშაო(პროპედევტიკური
ხასიათისაა);


·        

ისტორიული ტერმინოლოგიის, სიმბოლოების  განმარტება, ტერმინების ამოწერა; ისტორიკოსების
გამოვლენა.


·        

შესასწავლ დოკუმენტზე ინფორმაციის შექმნის
მიზეზების  გამოვლენა: ა) იმ წყაროს
დაწერის თარიღი, საიდანაც მიიღეს ინფორმაცია; ბ) რამ განაპირობა აღნიშნულ დროს
მისი დაწერა.


·        

ძირითადი ფაქტებისა და მოვლენების გარჩევა;


·        

იმ ისტორიული პირების დახასიათებები, რომლებიც
ნახსენებია წყაროში.

 

II– ეტაპი– წყაროს შინაარსის ათვისება(ისტორიული წყაროს მთავარი ამოცანების გადაწყვეტა):


·        

წყაროდან ძირითადი საკითხების გამოყოფა (ქართლის
სამეფოს წარმოქმნის შესახებ წყაროს შესწავლისას რომელი ძირითადი პირობები აღმოაჩინეთ);


·        

 შესასწავლი
თემიდან ისტორიული ასპექტის გამორჩევა. კურსიდან: სახელმწიფოს წარმოშობის
თეორიებიდან რომელი დაემთხვა თქვენს თვალსაზრისს? დაასაბუთეთ თქვენი მოსაზრება;


·        

იმ იდეებისა და ვითარების დასახელება, რომლებმაც    მოცემული ისტორიული ფაქტი განაპირობა; რა გავლენა
მოხდინეს  შემდეგში ამ იდეებმა  ქართული სახელმწიფოს ისტორიაზე? არგუმენტირებული
მსჯელობა;


·        

წყაროს შინაარსზე კონსპექტის წარმოება (სამუშაოს ჩანაწერები):

ა) ჩანაწერი კეთდება ლაბორატორიულ-პრაქტიკული
სამუშაოს რვეულში;

ბ) მნიშვნელოვანი  შენიშვნების  წარმოება;

გ) აღნიშვნებისას პირობითი ნიშნების, სიმბოლოების გამოყენება, რითაც გაიოლდება  პასუხების მომზადება.    

 

III ეტაპი – განმაზოგადებელი და
პრაქტიკული დავალებების შესრულება:


·        

მასალის
განზოგადება: მასალის გაანალიზება, ქართლის სამეფოს
წარმოშობის  ვერსიასთან ალექსანდრე
მაკედონელის ლაშქრობების დაკავშირება და ამის შესახებ საკუთარი მოსაზრების
არგუმენტირებულად ჩამოყალიბება;


·        

წყაროს იდეის  გააზრება,  შესასწავლი  ისტორიული  პერიოდის   ძირითადი
იდეის  თანამედროვეობასთან  დაკავშირება:

ა) საჭიროა თუ არა ვიცოდეთ, როგორ ხდება
სახელმწიფოს წარმოშობა?

 ბ) რას
გაძლევთ ის პირადად თქვენ? პასუხი დაასაბუთეთ;


·        

პრაქტიკული დავალების  შესრულება რეალურად  მომხდარი   მოვლენებისა და პროცესების  ანალიზის  საფუძველზე: შეეცადეთ, არსებულ
მონაცემებზე დაყრდნობით ქართლის სახელმწიფოს წარმოშობის შესახებ შეადგინოთ თქვენი
ვერსია. ახსენით თქვენი ვერსია.  

მოცემული  ტიპის  გზამკვლევის,  კომპლექტის  შექმნა   მასწავლებლებს  გაუიოლებს   პრაქტიკული  და  ლაბორატორიული  მეცადინეობების  წარმოებას  და  ისტორიის სწავლებაში შედარებითი მეთოდების გამოყენებას.იგი 
პროდუქტიულია ზოგადად   ნებისმიერ  მეცნიერებაში, რადგან   მისი  გამოყენებით 
 ფართოვდება  და  ღრმავდება
შემეცნებითი სფერო, ის ხელს უწყობს სხვადასხვა ობიექტების   ურთიერთდაპირისპირებას,
 ჰიპოთეზების   წამოყენებას,  მსგავსებისა და განსხვავების საფუძველზე
სხვადასხვა თვალსაზრისების ჩამოყალიბებას,  მოტივაციის  და კომუნიკაციის  გაზრდასა და  სწავლის ხარისხის ამაღლებას. 

ფოტოების გამოყენება სასწავლო პროცესში

მიერ
admin
-
0
ფოტო არის შეჩერებული წამი, რომელიც დიდი სიზუსტით ასახავს ჩვენ ირგვლივ მყოფ რეალობას. მისთვის შეუმჩნეველი არ რჩება სრულიად უმნიშვნელო ობიექტებიც კი. სწორედ ამიტომ, როცა ჩანახატსა და ფოტოს შორის განსხვავებებს აღწერენ, აშკარა ხდება, რომ ჩანახატი მისი ავტორის თვალთახედვას, მის მიერ დანახულსა და ინტერპრეტირებულს ასახავს, მაშინ როდესაც ფოტო საშუალებას გვაძლევს ობიექტივის ჩარჩოში მოხვედრილი ობიექტები ყოველგვარი შელამაზების გარეშე დავინახოთ. 

ჩვენს ბავშვობაში ფოტოები მეტად აქტუალური იყო. ისინი ერთადერთ საშუალებას წარმოადგენდნენ იმ ქვეყნებზე, ხალხებსა და კულტურებზე წარმოდგენის შესაქმნელად, რომელთა მონახულება საბჭოთა მოქალაქეს მხოლოდ ოცნებაში შეეძლო. 

ფოტოები ჩვენ მსოფლიოსთან გვაკავშირებდა, გვიქმნიდა წარმოდგენას, თუ როგორი იყო რკინის ფარდებს მიღმა სამყარო, რამდენად მსგავსები და ასევე განსხვავებულები ვიყავით ჩვენ, ამ ფარდის სხვადასხვა მხარეს მცხოვრებნი.

სახელმძღვანელოების უმეტესობა, განსაკუთრებით კი, გეოგრაფიის სახელმძღვანელოები ასეთ დამხმარე რესურსებს მრავლად მოიცავენ. სახელმძღვანელოების გრიფირებისას ერთ-ერთი კრიტერიუმი მის ავტორებს მოთხოვნას უყენებდა, რომ სურათებს მხოლოდ დეკორაციის ფუნქცია არ ჰქონოდა და ისინი ფუნქციურად ყოფილიყო ჩართულები სასწავლო პროცესში. შესაბამისად, სახელმძღვანელოების ნაწილი ამ მოთხოვნებს ასრულებდა, მათთან მიმართებაში მოცემულია გარკვეული დავალებებიც. 

თუმცა ეს საკმარისი არ არის, რადგან ყველაზე მეტად მასწავლებელს შეუძლია ყოველგვარი თვალსაჩინოება მნიშვნელოვან სასწავლო რესურსად აქციოს. სწორედ ფოტოები აძლევს მასწავლებელს საშუალებას რეალურ ცხოვრებას დაუკავშიროს ნასწავლი მასალა. ფოტოები ხომ ჩვენ ირგვლივ არსებულ რეალობას, არსებულ ობიექტებს, მოვლენებს, ადგილებს თუ ადამიანებს აფიქსირებენ. მათი საშუალებით მოსწავლეებს მიმდინარე პროცესებზე, სხვადასხვა ადგილებზე, კულტურულ თავისებურებებზე ექმნებათ შთაბეჭდილება, ეცნობიან მათ, ვიზუალური წარმოდგენები ექმნებათ მათზე. 

უკანასკნელ წლებში, როდესაც ახალი ტექნოლოგიები სწრაფი ტემპებით ვითარდება, სულ უფრო მარტივად ხელმისაწვდომი ხდება სასწავლო რესურსები. მასწავლებელმა უნდა გააანალიზოს სახელმძღვანელოში მოცემული ყოველი გაკვეთილი და ნახოს, მისი აზრით, რა სახის ინფორმაცია, მონაცემები გახდის გაკვეთილს უფრო საინტერესოს და ხელს შეუწყობს თემის ხვადასხვა პერსპექტივიდან შესწავლას. ამის შემდეგ კი დაიწყოს დამატებითი რესურსების მოძიება, თუკი ამის ნაკლებობაა. მიუხედავად იმისა, რომ დღეს ბევრად უფრო მეტი ვიზუალური საშუალება არსებობს და ეს საშუალებები ფართოდაა გავრცელებული, ფოტოგრაფიას მაინც უდიდესი ადგილი უჭირავს სასწავლო პროცესში. 

იმისთვის, რომ გაკვეთილი ახალი მოთხოვნების შესაბამისად ჩატარდეს, მასწავლებელს დასჭირდება, საგნის სწავლებისადმი შემოქმედებითად მიდგომა. გეოგრაფიის მასწავლებელმა ყოველგვარი თვალსაჩინოება მნიშვნელოვან სასწავლო რესურსად შეიძლება აქციოს. ფოტოების საშუალებით, მან საკლასო ოთახში შეიძლება შეიტანოს ცოტაოდენი ”რეალობა”. ფოტოები ხომ ჩვენ ირგვლივ არსებულ ობიექტებს, მოვლენებს, ადგილს თუ ადამიანებს აფიქსირებენ. მათი საშუალებით იზრდება მოსწავლეთა შესაძლებლობა, დაამყარონ კავშირი მსოფლიოს სხვადასხვა ადგილთან, შეექმნათ მათზე ვიზუალური შთაბეჭდილება, განუვითრდეთ დაკვირვების უნარი. სახელმძღვანელოები, თუ სხვა გამოცემები ხშირად შეიცავენ ილუსტრაციებს, კონკრეტულად ფოტოებს. მასწავლებლს შეუძლია ეს თვალსაჩინოებები აქტივობების გასამრავალფეროვნებლად გამოიყენოს და ასე გაუადვილოს მოსწავლეებს მასალის შესწავლა. ეს უნარ-ჩვევა მოსწავლეებს სხვა საგნების სწავლასაც გაუადვილებს. 

გეოგრაფიის სხვადასხვა კლასის სტანდარტში შეტანილია შედეგები და ინდიკატორები, რაც მსგავსი თვალსაჩინოებების გაანალიზებასა და ინტერპრეტირებას ითხოვს. მიმართულება „დრო და სივრცე” ყველა კლასში ამგვარი ინდიკატორებითაა დატვირთული. გეოგრაფიის სახელმძღვანელოებში მოტანილ ფოტომასალას ხშირად გარკვეული შეკითხვებიც მოჰყვება. თუმცა იმისთვის, რომ მოსწავლე გაიწაფოს ფოტოების ინტერპრეტირებაში, მასწავლებელს მრავალი საინტერესო კითხვის მოფიქრება შეუძლია, რაც ანალიზის პროცესში მოსწავლეს გარკვეულ მიმართულებას მისცემს. ფოტოების გაანალიზება მოსწავლეებს მატებს ცოდნას კონკრეტულ ადგილსა თუ ადამიანებზე, აძლევს მათ შესაძლებლობას, გამოთქვან თავიანთი მოსაზრებები, გაუზიარონ ისინი თანაკლასელებს. მასწავლებლებმა გარკვეულ სტრატეგიებს უნდა მიმართონ. გაითვალისწინონ, რომ ფოტოზე ასახულთან დაკავშირებით შეიძლება არსებობდეს ალტერნატიული შეხედულებები, რომ გამართლებული იყოს მათზე დისკუსიების გამართვა. კარგად შერჩეულ ფოტომასალას შეუძლია მოსწავლეებში განავითაროს თანაგანცდა, ხელი შეუწყოს სწორი დამოკიდებულებებისა და ფასეულობების გამომუშავებას. საშუალებას მისცემს მათ, გამოსახული იმ გარემოს შეადარონ, სადაც მათ უხდებათ ცხოვრება. 

ფოტოების ინტერპრეტირების უნარი თანდათანობით ვითარდება. არ შეიძლება ერთხელ ჩატარებული აქტივობით მასწავლებელმა მიიჩნიოს, რომ მიზანი მიღწეულია. სანამ მოსწავლეებს სიღრმისეული ანალიზს მოვთხოვთ, სასურველია, რომ მათ საბაზისო უნარები უკვე ჰქონდეთ. მაგ. რამდენად ყურადღებიანები არიან და ამჩნევენ გამოსახულ დეტალებს და სხვა. 

არსებობს შეკითხვები, რომლებიც შეიძლება თითქმის ყველა ფოტოსთან მიმართებაში გამოვიყენოთ, ისინი უნივერსალურები არიან და მოსწავლეებს ყურადღებას საჭირო ნიუანსებზე ამახვილებინებენ. ასევე აძლევენ მათ საშუალებას, ჩაუღრმავდნენ ზედაპირზე მოცემულ ინფორმაციას: რას ხედავ? რას გრძნობ? როგორი ცვლილებები განიცადა გარემომ უკანასკნელი 10 წლის მანძილზე? როგორი იქნება ეს გარემო 10 წლის შემდეგ? შეიძლება თუ არა, განსხვავებული აზრი არსებობდეს ამ ხედის ირგვლივ (მაგ. უცხო თვალით დანახული და ადგილობრივი მაცხოვრებლის თვალით დანახული?…) როგორია განსხვავებები ან მსგავსებები სხვა ქვეყანასთან? 

ფოტოების ანალიზისას რჩება ინფორმაცია, რომელიც მისთვის შესაძლოა ბოლომდე გასაგები არ იყოს. ასეთ დროს მან შეიძლება ჩამოწეროს ის შეკითხვები, რომლებზე პასუხებიც მის ანალიზს უფრო გააღრმავებდა.  

ფოტოებზე შეიძლება ასახული იყოს სხვადასხვა სიუჟეტი. ანალიზი რომ არ იყოს შეზღუდული, დაკვირვება უნდა მოხდეს ბუნების კომპონენტებზე, ენერგიის წყაროებზე, ცოცხალსა და არაცოცხალ ბუნებას შორის კავშირებზე; ეკონომიკურ საკითხებზე – როდესაც პასუხი უნდა გაეცეს კაპიტალის, ვაჭრობისა თუ საკუთრების შესახებ დასმულ შეკითხვებს; სოციალურ საკითხებზე – როდესაც პასუხი უნდა გაეცეს შეკითხვებს, რომლებიც ურთიერთობებს, კულტურასა და ტრადიციებს, ასევე ცხოვრების წესს, გენდერულ თანასწორობას, რასებს, შეზღუდულ შესაძლებლობებს, ასაკობრივ და სოციალურ განსხვავებებს ეხება.  

კარგად შერჩეული ფოტოები ზრდის მოსწავლეთა დაინტერესებას და ისინი უფრო შემოქმედებიტები ხდებიან. ასეთ დროს ხდება აღმოჩენით სწავლა.

 

 მეტი თვალსაჩინოებისთვის ვცადოთ ფოტოების შეფასება, მათი ვარგისიანობის დადგენა სასწავლო თემებთან და სტანდარტთან მიმართებაში. მასწავლებელმა შესაძლოა სახელმძღვანელოში მოცემული თვალსაჩინოება არასაკმარისად ჩათვალოს და დამატებითი რესურსების გამოყენება გადაწყვიტოს.  ამის შემდეგ მასწავლებელმა უნდა შეიმუშაოს შეკითხვების პაკეტი, რაც გაკვეთილზე საინტერესო აქტივობის ჩატარების საშუალებას მოგვცემს. ფოტოების მხოლოდ დათვალიერება არ იძლევა შედეგზე გასვლის საშუალებას.

ვიღებთ ფოტოებს და პასუხს ვცემთ ზემოთ დასმულ კითხვებს, რაც დაგეგმვისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. ასე მაგალითად, ამ ბმულზე გამოქვეყნებულია სხვადასხვა ქვეყანაში ოჯახის მიერ კვირის განმავლობაში მოხმარებული საკვების რაოდენობა და ტიპები: https://time.com/8515/hungry-planet-what-the-world-eats/

ამის შემდეგ მასწავლებელი სასწავლო გეგმაში ეძებს, თუ რომელი შედეგის მიღწევას შეუწყობს ხელს აღნიშნული ფოტომასალა. 
გეო.XI.2.მოსწავლეს შეუძლია  სოციალურ-ეკონომიკური ხასიათის გლობალური პრობლემების ანალიზი.                     
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:  

·რუკების და სხვა წყაროების საფუძველზე აანალიზებს ქვეყნებს შორის სურსათის და ნედლეულის უთანაბრო განაწილებას; გამოთქვამს ვარაუდს პრობლემის ლოკალურ, რეგიონალურ და გლობალურ დონეებზე გადაჭრის შესაძლო გზების შესახებ.
რაც შეეხება აღნიშნულ ფოტოებს, საინტერესოა ფოტოგრაფების (მენზელი და ალუიზიო) მიერ განხორციელებული პროექტის – „მშიერი პლანეტა” – მოკლე შინაარსი. აღნიშნული პროექტის გამოფენა ნობელის მშვიდობის ცენტრში მოეწყო. ექსპოზიცია გამოფენილი იყო 2013 წლის სექტემბრიდან 2014 წლის თებერვლამდე. ამ სურათების საშუალებით ჩვენ ვირტუალურად მიგვიწვიეს ნორვეგიის, ჩადის, ქუვეიტის, აშშ-ს, მექსიკის, ჩინეთის, პოლონეთის და სხვა ქვეყნაში მცხოვრები ოჯახების სამზარეულოებში. 

საკვები არაა მხოლოდ ჩვენი სხეულის საწვავი, საკვები ბევრად მეტია. ის კულტურული იდენტობის მაჩვენებელია.
ამ ფოტოებთან დაკავშირებით პასუხი შეიძლება შემდეგ კითხვებს გაეცეს – ვინ რამდენ ჩაის, ან რა ტიპის სასმელს ანიჭებს უპირატესობას? გარკვეული კულტურის მაჩვენებელია – თუ ვინ რა სივრცეს იყენებს სასადილოდ. არის ქვეყნები, სადაც საკვები იქვე მზადდება, სადაც ოჯახის წევრებს სძინავთ. რა განსხვავებაა ოჯახებს შორის, რომლებიც სადილისთვის განსხვავებულ თანხებს ხარჯავენ – დღეში 1 დოლარიდან 100 დოლარამდე. რამდენად განსხვავებულია ბოსტნეულის, ბურღულეულის, ხილის, ცხოველური ცილების მოცულობა დღის რაციონში. ასევე შეიძლება ყურადღება გაამახვილონ ქვეყნებზე, რომლებიც ახლა უკვე იგივეს ჭამენ საუზმეზე, რასაც გლობალიზებული მსოფლიო, მიუხედავად იმისა, რომ ათწლეულების წინ მათი მენიუ ბევრად განსხვავებული იყო. შეიძლება თუ არა შეიცვალოს ოჯახების მენიუ და გახდეს ერთფეროვანი.
დამატებით მასწავლებელმა შესაძლოა მოსწავლეებს სურათებზე მოცემული ქვეყნების შესახებ დამატებითი ინფორმაციის მოძიება მოსთხოვოს, რის მიხედვითაც გაკვეთილზე გამოთქმულ ვარაუდებს გადაამოწმებენ. ხაზს გაუსვამენ კულტურულ მრავალფეროვნებას, განსხვავებულ ბუნებრივ გარემოს, ასევე სოციალურ-ეკონომიკურ მდგომარეობას.

ასევე შესაძლებელია ფოტოების, როგორც დამხმარე რესურსების, მოძიებაში მოსწავლეების ჩართვაც. ამისთვის მათ წინასწარ ეძლევათ თემა. მომავალში ეს რესურსები ჩვენივე სასწავლო პროცესის ნაწილი შეიძლება გახდეს.

არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ქართულ ენაზე გამოდის “National Geographic საქართველო”, რომელიც არაერთ საინტერესო ინფორმაციას შეიცავს, მათი გამოყენებაც  სასწავლო პროცესში მიზანშეწონილია. აქ ტექსტი და ფოტოები ერთ თემას სხვადასხვა პერსპექტივიდან განიხილავს.

დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ გეოგრაფიის სწავლისას მოსწავლეებს ეძლევათ საშუალება, მთლიანობაში გაეცნონ და აღიქვან სამყარო. მისი ცალკეული არეალების (კონტინენტები, რეგიონები, ქვეყნები, ლანდშაფტები, ბუნებრივი ზონები…) შესწავლით წარმოდგენა შეექმნათ მათ უშუალო გარემოზე თუ მოშორებით მდებარე ადგილებზე. მოსწავლეთა უმეტესობას არანაირი ინფორმაცია არ აქვს მათი საცხოვრებელი ადგილიდან მოშორებულ არეალზე. მათთვის ასევე უცნობია მრავალი მოვლენა თუ პროცესი, რომელიც ბუნებასა და საზოგადოებაში მიმდინარეობს. იმისთვის, რომ მათგან მოშორებული, უცნობი გარემოს შესწავლა გეოგრაფიაში უფრო ხარისხიანად წარიმართოს, საჭიროა მასწავლებელმა მრავალფეროვანი თვალსაჩინოებების გამოყენებაზეც იზრუნოს. გეოგრაფიის გაკვეთილზე სხვადასხვა სასწავლო რესურსის გამოყენება უმნიშვნელოვანესია მოსწავლეების გეოგრაფიული განათლების მისაღებად. 

გრამატიკა VS მხატვრული ლიტერატურა

მიერ
admin
-
0
სკოლიდან სახლამდე ორ კილომეტრზე მეტი მანძილია, ამიტომ ფიქრისთვის დრო საკმაოდ მაქვს. ჯერ მასწავლებლობაა რისკი, სირთულე, მერე კი, ერთი შეხედვით, თითქოს პირიქითაც ხდება, მაგრამ მშობლიური ენის სწავლება ძალიან რთული აღმოჩნდა, მით უმეტეს – არაქართულენოვან სკოლაში. ეს სტატია იმ მასწავლებლებისთვისაა, რომლებიც სახელმწიფო ენას ასწავლიან როგორც მეორეს.
ერთ-ერთი თვალსაჩინო პრობლემა ის არის, რომ ეთნიკურად არაქართველმა მოსწავლემ რაც უნდა კარგად იცოდეს ქართული ენა, ძალზე მწირი ინფორმაცია აქვს ქართველი მწერლებისა და მათი ნაწარმოებების შესახებ. ამ სიტყვების წაკითხვის შემდეგ ალბათ ბევრი იტყვის, რომ მეტისმეტი მოვისურვე, მაგრამ ისიც ხომ არის, რომ სწავლაში არაფერია ზედმეტი.

წიგნი, რომელიც საგანგებოდ შეიქმნა ქართულის როგორც მეორე ენის შემსწავლელთათვის, ძალიან კარგად არის შედგენილი და გათვლილი სამომავლო-საბოლოო შედეგებზე. მისი მთავარი მიზანია, მოზარდმა ისწავლოს ენა, მისი ძირითადი ქსოვილი და შეეძლოს თავისუფლად მეტყველება, წერა, კითხვა, აზრის მოსმენა და გადმოცემა. 
არავინ მოითხოვს მისგან იმის ცოდნას, რამდენი ვეფხვი დახოცა ტარიელმა, წლის რომელ დროს მიდიოდა ბარათაშვილი მტკვრის პირას და ჰგავდა თუ არა დღესასწაულს მერის ჯვრისწერა, მაგრამ მოსწავლეები, რომლებმაც განსაზღვრულ დონეზე უკვე იციან ქართული ენა, არ უნდა დარჩნენ გრამატიკული ცოდნის ამარა. ეს თითქოს იმას ნიშნავს, რომ ისინი ახდენენ სოციალიზაციას ეთნიკურ უმრავლესობასთან ენის ცოდნით, მაგრამ ეს არ არის საკმარისი; სადავო არ უნდა იყოს, რომ შეუძლებელია, რომელიმე ენის ცოდნაზე პრეტენზია ჰქონდეს ადამიანს, თუ არ იცნობს ამ ენაზე შექმნილ მხატვრულ თუ სხვა ტიპის ლიტერატურას. ასე რომ არ იყოს, პირადად მე ვიტყოდი, რომ ათამდე ენა ვიცი (თუ ცოდნა დაერქმეოდა რამდენიმე ასეული სიტყვის ცოდნას და ზმნის უღლებას ამ ენებზე).
მოკლედ, როგორც იმ პოემაშია, შაირსიტყვითა მესტვირემ ღმერთი მაღალი ახსენაო, რაღა დაგვრჩენია არაქართულენოვან სკოლაში მომუშავე მასწავლებლებს, გარდა იმისა, რომ ცას ავხედოთ და ზეცისა და ენის შორეული და ჩრდილნათელიანი მღვიმეების შემდეგ მხატვრული ლიტერატურაც ამოვიტანოთ ბავშვების თვალსაწიერზე.

რას შეუწყობს ხელს ყოველივე ეს? გარდა იმისა, რომ მოსწავლეების ცოდნა გამდიდრდება ქართველი მწერლების სახელ-გვარებითა და მათი ნაწარმოებების შინაარსით, ამაღლდება სხვა საგნებში მათი აკადემიური მოსწრებაც.

სომხურ- და აზერბაიჯანულენოვან სკოლებში მუშაობისას ერთ რამეს მივხვდი: ბილინგვური სწავლება არის ადგილობრივი მასწავლებლების აქილევსის ქუსლიც და პარიზული გილიოტინაც. მიუხედავად ტრენინგებისა, რომლებიც პერიოდულად ტარდება მათთვის სახელმწიფო ენის შესასწავლად, მათ ძალიან უჭირთ გაკვეთილის იმ ნაწილის ახსნა, რომელიც სახელმძღვანელოში ქართულადაა დაწერილი, რადგან ბევრ მასწავლებელს თვითონაც არ ესმის ტექსტის შინაარსი. ფაქტია, გაკვეთილზე კარგად იხსნება მხოლოდ ეთნიკური უმცირესობის ენაზე დაწერილი ნაწილი, ქართული ტექსტი კი – მხოლოდ იმდენად, რამდენადაც თვითონ მასწავლებელს გამოაქვს აზრი მისგან.

საბოლოდ კი ხელში გვრჩება მასწავლებელი (მეტ-ნაკლებად კრებითი სახე), რომელმაც შესაძლოა რამდენიმე წინადადება იცოდეს ქართულად, მაგრამ არა იმ საგნის ტერმინოლოგია, რომელსაც ასწავლის და ჩვენც იმის იმედად ვრჩებით, რომ ის ამ ტექსტის შინაარსს გაიგებს სამინისტროს რომელიმე პროექტის ფარგლებში იქ მომუშავე მასწავლებლისგან, ან სულიწმინდა ჩაუსახლდება და უცებ მისცემს საჭირო ცოდნას.

მე მყავდა და მყავს მოსწავლეები, რომლებიც მეტ-ნაკლებად კარგად ფლობენ ქართულ ენას, მაგრამ არაფერი იციან ქვეყნის გეოგრაფიის, ისტორიული ძეგლების, ტრადიციების, ეთნიკური თავისებურებების შესახებ. არადა, როგორც აღვნიშნე, ყოველივე ამის ცოდნა სოციალიზაციის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი პირობაა. მხატვრული ტექსტები კი, სადაც მოქმედება ვითარდება საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში, აღწერილია წეს-ჩვეულებები, არის დოკუმენტური პროზის ელემენტები, საშუალებას მისცემს მოსწავლეს, ამ ტიპის ცოდნაც მიიღოს. მით უმეტეს, თანამედროვე ავტორებამდე ძნელად თუ მოიძებნება ქართველი მწერალი, რომელიც კუკლუს ტომის შესახებ წერდა.

სტალინური ეპოქა – ქალები

მიერ
admin
-
0
შესავლისათვის
ქალთა როლი საბჭოთა კავშირში ერთ-ერთი საკვანძო საკითხია, რომელმაც  დიდი გავლენა იქონია ქართულ მენტალიტეტზე. სლავი ქალის გაიდეალებამ გამოიწვია თუნდაც ის, რომ მამაკაცთა გარკვეული  კატეგორია საბჭოთა კავშირის ნოსტალგიას დღესაც „სლავ ქალთა” ნოსტალგიად აფასებს. 
ზოგადად ტოტალიტარიზმს დღეს ეროვნულ სასწავლო გეგმაში მწირი და ფორმალური ადგილი უკავია. საშუალო საფეხურზე (10-11-12 კლასებში) „ბადეში” მას  მხოლოდ 5 საათი აქვს დათმობილი, თემატიკა კი მწირი და ზოგადია. არც მსგავსებებზე ხდება მსჯელობა, არც – განსხვავებებზე.  ახალი თაობა ისე ამთავრებს სკოლას, რომ ამ ფენომენის შეფასება არ ხდება და, შესაბამისად, მოსწავლეთა დიდ ნაწილს წარმოდგენა არ აქვს, თუ რატომ იყო ხშირ შემთხვევაში ტოტალიტარულ სახელმწიფოებს შორის ასეთი მსგავსება? კონკრეტულად რაში მდგომარეობდა ეს მსგავსება? ტერორში, ცენტრალიზაციაში, რელიგიისადმი დამოკიდებულებაში?  მოსწავლეებმა არ იციან და, შესაბამისად, არც მიდის ანალიზი იმ ფაქტზე, თუ რატომ განსხვავდებოდა საბჭოთა კავშირის ქალებისადმი მიდგომა ფაშისტური გერმანიის, ნაცისტური იტალიის თუ ფაშისტური ესპანეთის მიდგომებისგან?

რა იდო ამ პოლიტიკის  უკან? რატომ იყო, რომ მაშინ, როცა ჰიტლერისთვის ქალი განიხილებოდა როგორც „ტაძარი, სამზარეულო, ბავშვი”–ს კონტექსტში, როცა მუსოლინის ცნობილი ციტატაა – „ქალები უნდა გვიჯერებდნენ და გვმორჩილებდნენ”; „ქალები არაფერს წარმოადგენენ, გარდა იმისა, რომ ბავშვებს „აწარმოებენ” (მუსოლინის საყვარელი ნაპოლეონისეული ფრაზა),  რატომ გახდა საბჭოთა ქალი მამაკაცის „თანასწორი?” და იყო კი ეს თანასწორობა რეალური? რა როლს თამაშობდა ქალი საბჭოთა კავშირში? რა იყო ეს „თანასწორობა” ფარსი  თუ  მხოლოდ პროპაგანდა? ხდებოდა კი ეს სლავი ქალის განდიდების მიზნით, (რუსიფიკაცია) თუ კიდევ სხვა მიზანი (თუ ნაღმი) იდო  ამ პოლიტიკაში?  როგორი იყო  ამ პოლიტიკის დინამიკა? 

იმისათვის, რომ მოსწავლეებს გარკვეული წარმოდგენა შეექმნათ, შეძლონ ტოტალიტარულ სახელმწიფოებში ქალისადმი დამოკიდებულების მსგავსებებისა თუ განსხვავების დანახვა, იმსჯელონ ამგვარი პოლიტიკის არსსა თუ მიზანზე, მინიმუმ საჭიროა, რომ 11 და 12 კლასებში ისტორიის სწავლება მოიცავდეს მხოლოდ მეოცე საუკუნეს და არა ზეზვადან მოყოლებული ისტორიას ვიდრე დღემდე.   

ვრცლად

ტერმინალში დაწერილი ამბავი

მიერ
admin
-
0
როგორც იქნა, თვითმფრინავიდან ჩამოვაღწიე და აეროპორტის ტერმინალში წინ მიმავალ ხალხს შევერიე. ჩვევა მაქვს ასეთი – მომდევნო გაფრენამდე რაც უნდა ბევრი დრო იყოს, ჯერ იმ გასასვლელს უნდა დავხედო, საიდანაც მორიგ რეისზე გადავჯდები. მის მდებარეობას კარგად რომ შევისწავლი, მერეღა ვიწყებ აეროპორტში ხეტიალს დროის გასაყვანად. ახლაც ასე მოვიქეცი, გასასვლელი მოვინახულე და იქიდან პირდაპირ შეგულებული ყავისკენ წავედი. აქ რაღაცნაირად სხვანაირს ხარშავენ. შინიდან დილაუთენია გამოვედი, კონფერენციაზე მივფრინავ და, წესით, სულ სხვა რამ უნდა მაღელვებდეს, მე კი, თითქოს ჯიბრზე, ესპანეთის მეფე ფილიპე მეორეზე ფიქრი ამეკვიატა. თანამედროვენი ევროპის ყველაზე კათოლიკე მეფეს უწოდებდნენ, ჟამთააღმწერლები – გონიერსა და ფრთხილს, რადგან გადაწყვეტილებას „ასჯერ გაზომე, ერთხელ გაჭერის” პრინციპით იღებდა. მეჩვიდმეტე საუკუნის მემატიანე ბალთაზარ პორენო სიბრძნით სოლომონს ადარებდა.
ჩრდილოეთევროპელი პროტესტანტები კი ფილიპეს ოდნავ სხვა თვალით უყურებდნენ და მასში ეშმას ხედავდნენ. ცხოვრებაშიც ხომ ასეა – ზოგიერთისთვის ანგელოზი ხარ, მავანს კი ისე სძულხარ, ცხრათავიან დევად წარმოუდგენიხარ. ერთმა მეგობარმა მითხრა, ჩემ შესახებ ყველას თავისი აზრი შეიძლება ჰქონდეს, მე რა შუაში ვარო. ალბათ ფილიპეც ასე ფიქრობდა და მართალიც იყო.
ფილიპე გემთმშენებლობის ტექნოლოგიის განვითარებით განსაკუთრებულად ყოფილა დაინტერესებული. რაკი იტალიის ზოგიერთ ნაწილში სიტყვა ეთქმოდა, ბუნებრივია, ექსპერტებსაც სწორედ ამ ქვეყნიდან იწვევდა. 
ალქიმიითაც იყო გატაცებული, პრაქტიკულ მეცნიერებად მიაჩნდა და სწამდა, რომ უზრუნველ ცხოვრებაში დაეხმარებოდა. ევროპელმა ალქიმიკოსებმა იცოდნენ მეფის ეს სისუსტე და მასთან მისასვლელ გზებს ეძებდნენ, მისი მფარველობით რომ ესარგებლათ. ახლაც ასე არ არის? ქიმიკოსები იმ ქვეყნებისკენ მიილტვიან, სადაც ქიმიის ფასი იციან და მის განვითარებაზე ზრუნავენ. ბუნებრივია, ზრუნავენ ქიმიკოსებზეც.
1569 წლის დეკემბრის გვიანი საღამოა. სასახლის კარზე ვიღაც კაცი აკაკუნებს. დაღლილი სახე და მოშვებული სხეული აქვს. ეტყობა, დიდი გზა გამოიარა. ეს იტალიელი ალქიმიკოსი მარკო ანტონიო ბუფალეა. დაფინანსების სანაცვლოდ მეფეს თავის ცოდნას სთავაზობს და ჰპირდება, რომ რომელიმე ერთ მეტალს ოქროდ გადააქცევს. სამი თვე მოუწევს პასუხის ლოდინი. მეფე ბოლოდროინდელი ექსპერიმენტის შედეგებით იმედგაცრუებულია. მასში თავადაც მონაწილეობდა, ენერგია და თეთრად გათენებული ღამეები შეალია და… არაფერი გამოუვიდა. 
ცხოვრებაშიც ხომ ასეა – რაღაც ძალიან გინდა, მთელ სულსა და გულს დებ მასში, პასუხად კი სიჩუმეს იღებ.

ჰოდა, გიცრუვდება გული, დრო გჭირდება, რომ საწყის წერტილს დაუბრუნდე. მეფის გულაცრუებას პოდაგრაც დაერთო და მანაც გადაწყვიტა, ოქროს ტრანსმუტაციაზე მეტად ფილოსოფიურ ქვაზე ეფიქრა. ის იმ ექიმ-ალქიმიკოსების აზრს იზიარებდა, ვინც ფილოსოფიურ ქვას ნებისმიერი დაავადების მკურნალად მიიჩნევდა.

უნდა შეგახსენოთ: პარაცელსი ფიქრობდა, რომ ეს თუთია და სუფრის მარილი იყო, რუდოლფ გლაუბერი ამტკიცებდა, ფილოსოფიური ქვა ნატრიუმის სულფატიაო – იგივე ინგლისური მარილი, ფილიპე მეორეს კი, აბა, გამოიცანით, რა მიაჩნდა ფილოსოფიურ ქვად. არა, არა, არ გავაჭიანურებ, ახლავე გეტყვით – წყალი, ოღონდ დისტილირებული ანუ გამოხდილი. ეს ოდნავ ეწინააღმდეგებოდა ფილოსოფიურ ქვაზე ალქიმიკოსების წარმოდგენას, რადგან ისინი ასეთ ქვად რომელიმე ფხვნილს მიიჩნევდნენ. თუმცა ფილიპეს ეს დიდად არ ადარდებდა, რადგან, ხომ გახსოვთ, სავარაუდოდ, ფიქრობდა: „ჩემზე რას ფიქრობთ, თქვენი საქმეა, მე რა შუაში ვარო”. ისეთი ალქიმიკოსებიც იყვნენ, ფილიპეს აზრს რომ იზიარებდნენ. ვერაფერს ვიტყვი, შესაძლოა, მხოლოდ იმიტომ, რომ მეფე მათ კარგად უხდიდა. 

ცხოვრებაშიც ხომ ასეა – მავანი იხდის, ხალხი კი ტაშს უკრავს. ასე იყო თუ ისე, ყოველწლიურად 300 ლიტრი გამოხდილი წყალი მეფის სასახლეში იგზავნებოდა. სად და როგორ ხდიდნენ ამ წყალს, არ ვიცი. მხოლოდ ის შემიძლია გითხრათ, რომ ლაბორატორიაში ესპანური წარმოების წყლის გამოსახდელი აპარატი გვაქვს და არ ვემდურით. მე გამოხდილ წყალს ხსნარების დასამზადებლად ვიყენებ, ფილიპე კი მასში სხვადასხვა ჯიშის ვარდის ფურცლებს ყრიდა, ათი დღე აჩერებდა და სვამდა. გამოხდილი წყლის მიმართ ფილიპეს ინტერესს ისიც აღვივებდა, რომ ჩემი წერილებიდან თქვენთვის ნაცნობი რაიმონდ ლული, მეცამეტე საუკუნის ინგლისში მოღვაწე ესპანელი, გამოხდილ წყალს ასევე პანაცეად მიიჩნევდა. ფილიპემ ლულის ჩანაწერების მთელი კოლექცია შეიძინა, თუმცა მეეჭვება, რამე გაეგო, რადგან ჩანაწერები ქარაგმულად იყო შესრულებული. ცხოვრებაშიც ხომ ხდება ხოლმე, სათქმელს ქარაგმებით და სიმბოლოებით გადმოსცემენ. პირში გიღიმიან, ზურგს უკან კი გმტრობენ, მიდი და გაიგე, რას გერჩიან.
ზემოთ ვთქვი, მეფეს ალქიმიაზე ერთხანს გული აუცრუვდა-მეთქი, თუმცა ალქიმიკოსებს მაინც იკრებდა სასახლეში. ასე მიიწვია ბოლონიელი ქირურგი ლეონარდო ფიორავანტი, რომელმაც მეფის კარზე მთელი ალქიმიური აკადემია ჩამოაყალიბა. ყველა წევრს არ ჩამოვთვლი, მხოლოდ ერთზე დავწერ. აგოსტინო ბრავოს მეტსახელად „დიაბოლიკოს” („Diabolico”) ეძახდნენ. ამბობენ, წვის პროცესებს ისე იცნობდა, თვით ეშმაკებსაც შეშურდებოდათო. მათ სალერმოელი ლორენცო გრანიტაც შეუერთდა. ეს უკანასკნელი დისტილირებული წყლის თაობაზე მეფის წარმოდგენას იზიარებდა და გამოხდილი წყლისთვის პოემაც კი მიუძღვნია. მათი ჰონორარის შესახებ მონაცემები ბუნდოვანია. ერთ წყაროში კი მინიშნებულია, ლორენცო გრანიტა მეფის დას გაუმიჯნურდა, მაგრამ ხმას ვერ იღებდაო. ათასში ერთხელ თუ მოჰკრავდაო თვალს, რადგან მუდამ ლაბორატორიაში იყო ჩაკეტილი და მუშაობდა; ისე არაფერი ეტყობოდა, გულგრილი სახით იდგა და ცდას არ აკლებდა, ოქრო მიეღოო. 

ცხოვრებაშიც ხომ ასეა – შეიძლება, ვინმე გენატრებოდეს, მაგრამ ნირიც არ შეიცვალო, ჩვეული გამომეტყველებით განაგრძო ყოველდღიურ მოვალეობათა შესრულება.
1585 წელს ფილიპემ სამეფო ბაღში უზარმაზარი სადისტილაციო ლაბორატორიის მშენებლობა დაიწყო. ლაბორატორიის ცენტრი 20 ფუტი სიმაღლის „ფილოსოფიური” კოშკი იყო, რომელსაც დღეში 200 გირვანქა სამკურნალო წყლის წარმოება შეეძლო. არ მოგჩვენებიათ, გამოხდილ წყალს სწორედ ასე უწოდებდნენ – „სამკურნალო წყალი”.
ევროპელი ალქიმიკოსები მეფეს ლეონარდო ფიორავანტის მეშვეობით უკავშირდებოდნენ. წყაროებში ნათქვამია, ყოველდღიურად უამრავი წერილი მოდიოდა და ზოგიერთს წაუკითხავად ყრიდნენო. დღესაც ხომ ასეა – წერილები ან ელექტრონული ფოსტით, ან სულაც სოციალური ქსელით მოდის და შეგიძლია, გაუხსნელადვე წაშალო.

ფიორავანტი წყლის გამოსახდელი ლაბორატორიის მშენებლობა-მოწყობაში აქტიურად მონაწილეობდა, თუმცა გულში მაინც ფიქრობდა, რომ ფილოსოფიური ქვა სხვა რამ უნდა ყოფილიყო. მისი ფიქრები ადამიანის სისხლს დასტრიალებდა: ეს არის მთავარი სითხე (ამას პარაცელსიც აღიარებდა) და სწორედ მისგან უნდა შეიქმნასო პანაცეა – ყველა დაავადების წამალი – ფილოსოფიური ქვა. მის მიერვე დაარსებული ალქიმიური აკადემიის წევრები არ იზიარებდნენ ფიორავანტის იდეებს. ეს იდეები, რბილად რომ ვთქვათ, ცუდი იყო და მათზე საუბარს აქ აღარ გავაგრძელებ. მეფის კარზე მოხვედრიდან ხუთი წლის შემდეგ ის გააძევეს და ეს ფილიპე მეორის სასარგებლოდ მეტყველებს – მართლა ჭკვიანი კაცი ყოფილა. მართალია, ფიორავანტის ამოსაცნობად ხუთი წელი დასჭირდა, მაგრამ ბოლოს მაინც მიუხვდა თაღლითობას და ესპანეთში პერსონა ნონ გრატად გამოაცხადა.
ფიორავანტი ნეაპოლელმა ჯოვანი ვინჩენცო ფორტემ შეცვალა. მეფემ მას ლაბორატორიის გასაღები გადასცა და სთხოვა, წყლის გამოხდის რაიმონ ლულისეული მეთოდიკა აღედგინა. ფილიპეს სწამდა, რომ სწორედ ლულისეული მეთოდით გამოხდილი წყალი იქნებოდა სამკურნალო. დამავიწყდა მეთქვა, ვინჩენცო ფორტეს ლულის ჩანაწერებიც უნდა გაეშიფრა. ჯოვანიმ, ეტყობა, საქმეს კარგად გაართვა თავი, რადგან როდესაც იტალიაში დაბრუნდა, მისი ადგილი უკვე გაფართოებულ ლაბორატორიაში მისმა ვაჟმა ვალერიომ ჩაიბარა. ფილიპემ მას „დისტილაციის ხელმძღვანელის” (destilador mayor) ტიტულიც კი უბოძა.
ვარდის ფურცლებჩაყრილმა გამოხდილმა წყალმა ფილიპე პოდაგრისგან ვერ მოარჩინა, თუმცა, სავარაუდოდ, არც არაფერს ავნებდა. ვერც მისი ალქიმიური აკადემიის წევრებმა მიიღეს ოქრო, თუმცა ალქიმია ნელა, ნაბიჯ-ნაბიჯ, მაგრამ მაინც ქიმიად გარდასაქმნელად ემზადებოდა.
ცხოვრებაშიც ხომ ასეა – რაღაც გამოდის, რაღაც – ვერა.
რომელი საათია? მალე ჩემი რეისი მიფრინავს. კარგად მოვიქეცი, გასასვლელი თავიდანვე რომ დავზვერე. ახლა ავდგები და პირდაპირ მივალ. ტერმინალში რა დროს ფილიპე მეორისა და მისი ალქიმიკოსების გახსენება იყო, მაგრამ, კიდევ ერთხელ საჯაროდ ვაღიარებ, მომწონს ალქიმიკოსები და ერთ ცნობილ გამონათქვამს მოვიშველიებ: „ალქიმიის გამართლება მაინც შეიძლება – ბოლოს და ბოლოს, მისგან ხომ ქიმია იშვა”.

სარეკლამო პედოფილია

მიერ
admin
-
0
ინტერნეტში ბევრმა გაიზიარა სტატუსი, სადაც ერთ-ერთი მშობელი ჰყვებოდა, როგორ გადაახტა მისი შვილის ბიოლოგიის მასწავლებელი სახელმძღვანელოს იმ თავს, რომელშიც გენიტალიების შესახებ ეწერა. მიზეზი, ერთი შეხედვით, დაუჯერებელია, თუმცა, ქართული სივრცის გათვალისწინებით, გასაგები – ახლა მარხვაა და ამას ვერ აგიხსნითო.
ალბათ, განსაკუთრებული პერვერტი უნდა იყო, მარხვის დროს ბავშვების განათლებაზე ზრუნვა ცოდვა რომ გეგონოს. როგორც ჩანს, ბავშვებისა და მოზარდების ინდოქტრინაცია არაერთ სკოლაში „წარმატებით” მიმდინარეობს, თუმცა „ზრუნვას” არც სკოლის გარეთ აკლებენ. რამდენიმე დღის წინ ვნახე რეკლამა, რომელიც სწორედ ამ თემასთან არის დაკავშირებული, თუმცა, ვფიქობ, აჯობებს, სრული სურათისთვის მცირე ექსკურსია მოვაწყოთ მეზობელ ქვეყანაში: 
საბავშვო გადაცემა. ისმის მშვიდი მუსიკა. იხსნება კადრი. ორი თოჯინა ერთმანეთს ეკამათება. ერთი – დათვი, სახელად მიშუტკა – გაიბუტება და პროტესტს გამოაცხადებს. შემოდის სათნო სახის წამყვანი და იწყება სრული სარეკლამო პედოფილია: წამყვანი აკეთებს ყველაფერს, რომ პროტესტი, როგორც ასეთი, წარმოაჩინოს სრულიად უსარგებლო, არაფრის მომცემ და მავნე ქცევად. დასასრულ, იგი სრულიად უგულებელყოფს მიშუტკას პროტესტს და მეორე თოჯინასთან ერთად ღვეზლის ცხობას შეუდგება. აქ კი მიშუტკა ვეღარ მოითმენს და იტყვის, ღვეზელი თუა, ჯანდაბას პროტესტი, მორჩა, აღარ ვაპროტესტებ და თქვენთან ძმურად ვიცხოვრებო.
სამწუხაროდ, ეს არ არის ცუდი მულტიპლიკაციის ცუდი სცენარი, ეს რეალური გადაცემაა რეალური გმირებითა და ანტიგმირებით. სრული შთაბეჭდილებისთვის ვიდეოსაც  მოვაყოლებ: 

ასე ამუშავებს რუსული პროპაგანდა ადამიანებს. ის ცდილობს, ნიჰილიზმის დათესვით, პროტესტის დაცინვით, ღვეზელის პოლიტიკით მოსპოს პროტესტის ყოველგვარი საფუძველი და, რაც მთავარია, ეს გააკეთოს ბავშვობიდანვე, რათა მორჩილი, არამოჯანყე თაობა აღზარდოს.
რა უნდა ისწავლონ ბავშვებმა ამ საბავშვო გადაცემიდან, რომელსაც ძალიან სათნო სახელი – „Спокойной ночи, малыши!” ჰქვია? ის, რომ სისტემას ყოველთვის ექნება „ღვეზელი”, ამიტომ პროტესტს აზრი არ აქვს.

მაგრამ რუსულ პროპაგანდას რატომ გადავეკიდოთ, როცა ქართულიც მოწოდების სიმაღლეზეა. ქართული პროპაგანდა ოდითგანვე „ჰყვარობდა” ბავშვებს – პოლიტიკოსი ბავშვით, პოლიტიკოსი რამდენიმე ბავშვით, პოლიტიკოსი ბევრი ბავშვით… 
ამ ვიდეოში   ხუდონჰესის აშენების სააგიტაციო რეკლამაა. 

ამის თაობაზე საკმაოდ ბევრი ითქვა – პროც და კონტრაც, ავიც და კარგიც, მაგრამ ყველაზე უსიამოვნო ის არის, რომ პროპაგანდის ველში ბავშვები აღმოჩნდნენ. მათ, ცხადია, ჯერ არც კი გაუცნობიერებიათ, სარისკოა თუ არა ხუდონჰესის აშენება, უნდა გაითვალისწინონ თუ არა იმ ადამიანების აზრი, რომლებიც ისტორიული მეხსიერებით არიან მიბმული ამ სივრცეს, აქვს თუ არა უფლება სახელმწიფოს, ძალდატანებით გადაასახლოს მოქალაქეები და ა.შ. ეს არ იციან ბავშვებმა, მაგრამ იციან პოლიტიკოსებმა, რომლებიც აგრესიული პროპაგანდით გვიბომბავენ თვალებს, ყურებს და ცნობიერებას და ამ პროპაგანდისტულ აბსურდში ბავშვებსაც რთავენ.
ნებისმიერ პროპაგანდას კარგი განათლება დააბალანსებს, მაგრამ სანამ მარხვის დროს მოსწავლისთვის განათლების მიცემა ცოდვა გვგონია, არაფერი გამოგვივა.

სიუზან კლოსტერჰაუსი – იმედისმომცემია, როცა ამდენი მოსწავლე და სტუდენტი გარემოსდაცვის საკითხებშია ჩართული

მიერ
admin
-
0
იმის გამო, რომ მარტი ქალთა ისტორიის თვედ არის გამოცხადებული, საქართველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩომ თბილისში მოიწვია დოქტორი სუზან კლოსტერ ჰაუზი, რათა ეჩვენებინა რას ნიშნავს ქალთა მიღწევები ქართული საზოგადოებისთვის აკადემიურ მეცნიერებებში.
დოქტორი სიუზან კლოსტერჰაუსი გარემოსმცოდნეობის დარგის მეცნიერია, იგი 15 წელზე მეტია გარემოში ქიმიური დამაბინძურებლების მოძრაობას და ტოქსიკურობას სწავლობს. როგორც ინსტიტუტის უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი, სიუზანი წამყვანი სპეციალისტია Cradle to Cradle სერტიფიცირებული პროდუქტების პროგრამისა და ზრუნავს ამ პროგრამის ფარგლებში პროდუქტების სტანდარტის განვითარებაზე. სიუზანი ასევე ინსტიტუტის სტანდარტების სერტიფიცირების ბორდის თავჯდომარეა.
ინსტიტუტში მოღვაწეობის დაწყებამდე, სიუზანი  სან–ფრანცისკოს ესტუარის ინსტიტუტში ორგანული დამაბინძურებლების კვლევაში წამყვანი სპეციალისტი იყო, სადაც ის გარემოს დაცვის მენეჯმენტის მხარდასაჭერად და სან–ფრანცისკოს ყურის პოლიტიკის განსავითარებლად წყლის ხარისხის მონიტორინგის პროექტებს აწარმოებდა. სან–ფრანცისკოს ინსტიტუტში ის უძღვებოდა კვლევას დამაბინძურებლების შესახებ, რომლებიც წყალში გამოიყოფიან. მან ჩაატარა ალის შემამცირებელი ქიმიური ნაერთების იდენტიფიკაციისა და ანალიზის ექპერტიზა. სანამ ყურის ტერიტორიაზე ( Bay Area) გადავიდოდა, სუზანი იყო მკვლევარი–მეცნიერი მარილენდისა და სამხრეთ კაროლინის უნივერსიტეტების ლაბორატორიებში, სადაც იგი წყლიან ეკოსისტემებში ქიმიური დამაბინძურებლების კუმულაციისა და ტოქსიკურობის შესახებ აწარმოებდა კვლევებს. ამ ნაშრომების სერია მაღალი რეიტინგის მქონე ჟურნალებში ქვეყნდებოდა. ასევე მას აქვს გამოცდილება, სამეცნიერო ინფორმაცია გახადოს კომპლექსური, გასაგები, როგორც ტექნიკური, ასევე არატექნიკური აუდიტორიისთვის.   
სიუზანმა დოქტორის ხარისხი მერილენდის უნივერსიტეტში – ქიმიკოსის სპეციალობით, მაგისტრის ხარისხი – საზოგადოებრივ ჯანდაცვაში,  ბაკალავრის წოდება კი სამხრეთ კაროლინის უნივერსიტეტში საზღვაო მეცნიერებებში მიიღო. 
სიუზან კლოსტერჰაუსი mastsavlebeli.ge-ს სტუმარია.
ქალბატონო სიუზან, მოკლედ რომ გვითხრათ თქვენი საქმიანობისა და იმის შესახებ რა მიზანი აქვს თქვენს საქართველოში ვიზიტს?
–მე საქართველოში ვიმყოფები ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს მოწვევით. შესაძლებლობა მაქვს ვეწვიო სხვადასხვა სკოლებსა და უნივერსიტეტებს, რომ ავუხსნა და ვესაუბრო მოსწავლეებსა და სტუდენტებს ახალ კონცეფციაზე, ქართულად ეს ასე ითარგმნება –  „აკვნიდან აკვნამდე”. ეს არის ახალი ფილოსოფია, როგორ  შევცვლოთ მსოფლიო უკეთესობისკენ. ჩემთვის ძალიან სასიამოვნო იყო სხვადასხვა სკოლის მოსწავლეებთან შეხვედრა, რომლებსაც ვესაუბრე  სამეცნიერო საკითხებზე და იმაზე, თუ რამდენად კარგი იქნებოდა, თუ ისინი გააგრძელებენ გარემოსდაცვითი მეცნიერების, კონკრეტულად კი ქიმიის  შესწავლას. რადგან ეს დარგი შესაძლებელია მათ გამოიყენონ როგორც რეალურ ცხოვრებაში, ასევე სამსახურებსა და  საზოგადოებრივ საქმიანობაში. გარემოს ქიმიურ დაბინძურებას დაახლოებით 20 წელი ვსწავლობდი  და ახლა მინდა ადამიანებს ავუხსნა, რომ პროდუქციის საწარმოებლად არსებობს ბევრი ალტერნატიული საშუალება. არ არის აუცილებელი გამოიყენო ჯანმრთელობისთვის საზიანო ქიმიური ნივთიერებები. 
თქვენ უკვე გამართეთ შეხვედრების სკოლის მოსწავლეებთან და სტუდენტებთან. რა იყო ამ შეხვედრების დისკუსიის თემა? რა პრობლემები გამოიკვეთა?
–შეხვედრისას ძირითადად გამოიკვეთა ის პრობლემა, რომ საქართველოში არ არსებობს წარმოებული პროდუქციის, ანუ მასალების გადამუშავების მართვის სისტემა, რომ არ გადაიყაროს  მასალები და მოხდეს მათი ხელახალი გადამუშავება. მე ვცხოვრობ კალიფორნიაში, სადაც ნარჩენების გადამამუშავებელი რამდენიმე სისტემა არსებობს, მაგრამ მე ვერ ვიტყოდი, რომ ისინი სრულყოფილია. თუმცა, ჩემი აზრით, ალბათ მნიშვნელოვანია, რომ ასეთი სისტემა საქართველოშიც დაინერგოს. ალბათ, ამ მიმართულებით პარტნიორობა შესაძლებელია, თუნდაც ადგილობრივ თვითმმართველობებთან. სკოლის მოსწავლეებთან შეხვედრისას დამრჩა ისეთი შთაბეჭდილება, რომ ბავშვები კარგად იცნობენ ამ პრობლემას. მათ დისკუსიის დროს გამოხატეს სურვილი, რომ  მოხდეს ამ პროდუქტების გადამუშავება, ანუ რეციდირება. მაგრამ ამისათვის აუცილებელია არებობდეს სისტემა, რათა შესაძლებელი გახდეს ნარჩენი მასალების თავიდან გამოყენება. ამ თვალსაზრისით მნიშვნელოვანი როლი ეკისრება ადგილობრივ მმართველობას, მთავრობას, რომ გადამუშავების ხელმისაწვდომობისთვის კონკრეტული სისტემები შეიმუშაონ.  
რა საგანმანათლებლო პროგრამები არსებობს ამერიკაში გარემოს დაცვის მიზნით და რა შეგიძლიათ გვითხრათ იქ განხორციელებული პროგრამების შედეგებზე?
–სამწუხაროდ, მე საგანმანათლებლო კუთხის სპეციალისტი არ ვარ, მაგრამ შემიძლია გითხრათ, რომ ინსტიტუტი, სადაც მე ვმუშაობ, საინფორმაციო კამპანიას რეალურად ეწევა კომპანიებთან, რათა ამაღლდეს მათი ცნობიერების დონე. ამასთან ჩვენი მიზანია, ამაღლდეს ბავშვების ინფორმირებულობა, რათა მოზარდებსაც მივაწვდინოთ ხმა. ამჯერად ჩვენს ინსტიტუტს აქვს პროდუქციის სერთიფიცირების პროგრამა, რომელსაც რეალურად ვახორციელებთ და სხვადასხვა კომპანიებს ვაცნობთ. ფილოსოფიის „აკვნიდან აკვნამდე” შესახებ არსებობს წიგნი, რომლის საბავშვო გამოცემები ჯერჯერობით მხოლოდ ინგლისურ და ჰოლანდიურ ენებზე არსებობს. ეს წიგნი ძალიან პოპულარულია. მისი ავტორები ამ კონცეფციის შესახებ სამაგისტრო პროგრამის გაკეთებას აპირებენ.  წიგნში განმატრებულია რას გულისხმობს პრინციპი – „აკვნიდან აკვნამდე” –  და რატომ არის მნიშვენლოვანი, რომ გავუფრთხილდეთ ჩვენს პლანეტას და ბუნებაში არსებულ რესურსებს. ამასთან ამ წიგნის მიზანია ბავშვებს გააგებინოს, თუ როგორ შეიძლება მათი საქციელით პლანეტა გახდეს საცხოვრებლად უკეთესი ადგილი და როგორ უნდა მოექცნენ ნივთებს, რომლებიც აღარ სჭირდებათ.  
უმნიშვნელოვანესია საზოგადოების ჩართულობა, რომ არ დავაბინძუროთ გარემო. თუმცა ინდუსტრიული დაბინძურება მსოფლიოსთვის ძალიან დიდი პრობლემაა. ჩვენთან კალიფორნიაში ახლახან აიკრძალა”ცელოფნის” პარკების გამოყენება და ყველას მოუწოდებენ, რომ ამ პრობლემის გადაჭრაში მონაწილეობა მიიღონ.
ჩვენი შტატის ძირითადი პრობლემა ქიმიური დამაბინძურებლებია. განსაკუთრებით, სან–ფრანცისკოს ყურეში, სადაც ოქროს მოპოვება და გადამუშავება ხდება. ოქროს მოპოვების შედეგად ხდება ვერცხლის წყლის წყალში შერევა და შესაბამისად  ამ მძიმე ლითონებით ზარალდებიან თევზები. პრობლემას ქმნის გადამზიდავი კომპანიებიც. სან–ფრანცისკოში ორი დიდი პორტია, სადაც შემოდის ნავთობპოდუქტები. კიდევ ერთი პრობლემა არის პესტიციდები. მოგეხსენებათ, კალიფორნია ის შტატია, სადაც დიდი რაოდენობით მოჰყავთ ხილ-ბოსტნეული და ამარაგებენ არა მარტო აშშ-ს, არამედ სხვა ქვეყნებსაც. პესტიციდები, რომლებსაც სოფლის მეურნეობაში იყენებენ ჩაედინება წყალში, რაც ასევე დიდ პრობლემას ქმნის.  არსებობს რეგულაციები იმ ქიმიური ნივთიერებების მიმართ, რომლებიც ვიცით, რომ დამაბინძურებელია. მაგრამ ზოგჯერ არ არის ცნობილი, რა ქიმიური ნივთიერებებისგან შედგება ესა თუ ის პესტიციდი. აქამდე  რომ მწარმოებელს არ ჰქონდა ვალდებულება, პროდუქტის წარმოებამდევე  შეემოწმებინა გადაყრილი მასალის ქიმიური შემადგენლობა. მათი შესწავლა მხოლოდ ამის შემდეგ ხდებოდა. ახლა მწარმოებლებს აქვთ ვალდებულება, რომ თავიდანვე თქვან, წარმოების პროცესისას რა ქიმიურ ნივთიერებებს იყენებენ.  ეს უკვე აიძულებს მათ, თავიდანვე იფიქრონ, რა უსაფრთხო ნივთიერებით ჩაანაცვლონ მავნე ნივთიერებები. ამგვარი ზეწოლა უკვე იძლევა შედეგებს.  ეს ერთ-ერთი დადებითი მხარეა, მაგრამ შედეგი უმნიშვნელოა. ამიტომ  ჩვენ გვინდა, გარემოსდაცვითმა მოძრაობამ უფრო მასშტაბური სახე მიიღოს. 
სხვათა შორის, ევროკავშირს გააჩნია ყველაზე ეფექტური ქიმიური პოლიტიკის  რეგულაციები, რომელიც მთელ მსოფლიოში ვრცელდება. ამ შემთხვევაში თვითონ მწარმოებელს ევალება დაამტკიცოს, რომ მის მიერ წარმოებულ პროდუქტში გამოყენებული ქიმიური ნივთიერებები არ არის მავნე. მე ვიცი, რომ აშშ-სა და კანადაში არის ორგანიზაციები, რომლებიც ცდილობენ აიძულონ ეს ქვეყნები, შემოიღონ ევროკავშირის რეგულაციები. 
იცნობთ თუ არა ეკოლოგიისა დაგარემოს დაცვის პრობლემებს საქართველოში და რა რეკომენდაციები გექნებათ ამ კუთხით?
საქართველოში ყოფნისას ძირითადად აქაურ პრობლემებს ვეცნობი. როგორც აქაური მასწავლებლებისგან, სტუდენტებისგან  და მოსწავლეებისგან გავიგე, მათთვის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემაა მდინარეების წყლის ხარისხი და ნაპირებზე დაგროვილი ნაგავი, რომელიც შეიძლება პრობლემატური იყოს გარემოსთვის. ძალიან კარგია, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციები ეკოლოგიის დაცვის მიმართულებით საზოგადოების ინფორმირებას და ცნობიერების ამაღლებას ცდილობენ. თუმცა ასევე მნიშვნელოვანია, რომ მოიძიონ  სხვადასხვა შესაძლებლობები, რათა სთხოვონ მთავრობას, როგორმე შექმნან ან დაარსონ ისეთი საწარმოები, სადაც მოხდება ნარჩენების გადამუშავება. ამით უფრო ნაკლები ზიანი მიადგება გარე სამყაროს და მოხდება მასალების ხელახალი გამოყენებაც. თქვენი ქვეყნის მეორე პრობლემა ჰაერის პრობლემაა – რამდენად დაბინძურებულია ის. ალბათ კარგია, თუ მთავრობა ავტომანქანების შეამოწმებს. ასე ჰაერი ნაკლებად დაბინძურდება.

როგორც მივხვდი, ქართველი სტუდენტები და მოსწავლეები გარემოს დაცვის პრობლემში საკმაოდ გათვითცნობიერებულები არიან, მაგრამ  არის სხვა პრობლემა. ისინი შეზღუდულები არიან შესაძლებლობებში, რომ ამ მიმართულებით რამის გაკეთება შეძლონ. სამწუხაროდ, ჩვენთანაც არ არის გადაჭრილი პრობლემა – თუ როგორ შეიძლება ვაიძულოთ მთავრობა, რომ დაიცვას ეკოლოგია და გარემო. თუმცა აშშ–შიც თანდათან საგრძნობია ცვლილებები. სულ უფრო მეტი აქცენტი კეთდება ქიმიური პოლიტიკის რეფორმირების კუთხით. მართალია, ხელისუფლებას უნდა, რომ მოახდინოს ცვლილებები, მაგრამ ეს გარკვეულ გამოწვევას წარმოადგენს მეწარმეებისთვის, რადგან მათ არ სურთ თავიანთი წარმოება გარკვეულ რეგულაციებს დაუქმვედებარონ. 

რაც შეეხება იმას, თუ როგორ შეიძლება მთავრობა დავაინტერესოთ. ზოგადად, ბევრი კვლევა ტარდება ქიმიური დაბინძურების შესამოწმებლად.  ჩვენ გავქვს საშუალება ვაჩვენოთ კვლევების შედეგები, როგორ გროვდება ქიმიური ნივთიერებები გარემოში და ადამიანში. ეს არის ერთგვარი მინიშნება, რომ მთავრობას მოვთხოვოთ გარკვეული ზომების მიღება.  

მაგალითად, კალიფორნიაში პლასტმასისგან დამზადებულ ბოთლებსა ან ალუმინის კონტეინერებზე მოქმედებს ანაზღაურების სისტემა. ამით ხალხს აქვს მოტივაცია, კი არ გადააგდონ ეს ნივთები, არამედ ჩააბარონ და ამაში ფული აიღონ.

ამ კუთხით ძალიან მნიშვნელოვანია არასამთავრობოების მუშაობა. მათ უნდა დააყენონ საკითხი, რომ განხორციელდეს ცვლილები. ამერიკაში გამოვიდა საგამოძიებო გაზეთის მთელი სერია, სადაც ნათლად იყო ნაჩვენები გარემოს დაბინძურების პრობლემა. ეს ერთ-ერთი საშუალება იყო, რითაც ხელისუფლება დავაფიქრეთ.

 

თუ პრობლემების მოგვარება გვინდა, აუცილებლად უნდა გაერთიანდნენ ის ადამიანები, ვისაც რეალური ცვლილებები სურთ. აუცილებელია, მთავრობის მხრიდან რეგულაციების დაწესება. ამისთვის კი საჭიროა ხელისუფლებაზე ზეწოლა.

თქვენ ასევე მუშაობთ ქალთა როლზე სამეცნიერო მუშაობაში და ქალთა მიღწევებზე აკადემიურ მეცნიერებებში. რა კუთხით მუშაობთ ამ საკითხებზე. იქნებ ჩვენს მკითხველს გაუზიაროთ, როგორი სურათია ამ მხრივ და ამ კუთხითაც რა რჩევების მიცემა შეგიძლიათ ქართველი მკვლევრებისთვის.
–ამჟამად ჩემს ყოველდღიურ საქმიანობად მეცნიერულ მუშაობას ვეღარ ვეწევი. მაგრამ ძალიან მოხარული ვიქნები, თუ მექნება საშუალება, რომ მსგავსი რამ საქართველოში გავაკეთო. ამერიკაში, უსევე როგორც თქვენთან, ანალოგიური სიტუაციაა. იქაც ჯერ კიდევ მეცნიერება განიხილება, როგორც მამაკაცების სფერო. მაგრამ მნიშვნელოვანია, რომ გავამხნევოთ ახალგაზრდა თაობა განაგრძონ მეცნიერული მოღვაწეობა. შეიძლება გარკვეულწილად მათ ჰქონდეთ  პრობლემები, მაგრამ საჭიროა ასეთივე შემართებით გააგრძელონ სვლა და სხვებსაც დაანახონ, რამდენად წარმატებულები შეუძლიათ გახდნენ მეცნიერების სფეროში. 
როგორი იქნება თქვენი რჩევები ქართველი მასწავლებლების, მშობლებისა და საერთოდ საზოგადოების მიმართ ?
მშობლებს ვურჩევდი გამოიყენენ ეკოლოგიურად სუფთა პროდუქტი, რომლის წარმოებისას არ გამოიყენება პესტიციდები, ან მოიხმარონ ისეთი საკვები, რომელიც დამზადებულია უფრო უსაფრთხო ქიმიური ნივთიერების გამოყენებით. ქიმიურ და მავნე ნივთიერებებს ყველაზე ხშირად მტვრის სახით ვეხებით, შესაბამისად სასარგებლოა, რომ ხშირად დასუფთავდეს ის ადგილი, სადაც ბავშვები იმყოფებიან და ასევე სისტემატურად დაიბანონ მათ ხელები. 
ქართველ ეკოლოგისტებს და გარემოსდამცველებს, რომლებთანაც მქონდა შეხვედრა, ვურჩევდი, ასე განაგრძონ და ყველაფერი გააკეთონ ხალხის ინფორმირებულობისა და მათი ცნობიერების ამაღლებისთვის. ასევე ითანამშრომლონ მთავრობასთან და სხვა უფლებამოსილ სტრუქტურებთან, რომ მათი მეშვეობით მოხდეს გარკვეული ცვლილებები. ამერიკაში, განსაკუთრებით, ჩრდილოეთის შტატებში, ყველაზე ეფექტური შედეგები მეცნიერული კვლევებითაა მიღწეული.  ერთ-ერთი ეფექტური საშულება ჟურნალისტებთან მუშაობაა, ანუ თუ გარემოსდამცველები და ჟურნალისტები გაერთიანდებიან, შედეგიც უფრო ეფექტური იქნება. 
საქართველო ლამაზი ქვეყანაა, ძალიან იმედისმომცემია ამდენი მოსწავლისა და სტუდენტის ნახვა, რომლებიც ჩართულები არიან გარემოსდაცვის კამპანიაში. ხალხი ძალიან მეგობრულია და მიუხედავად იმისა, რომ აქ ბევრი გამოწვევა არებობს, მოქალაქეები შეძლებისდაგვარად  ჩართულები არიან გარემოს დაცვის პროცესში და აღებული აქვთ ვალდებულება. ეს ძალიან კარგი სტარტია. ამ გზით უკეთ აიძულებენ მთავრობას, მოუსმინონ მათ. და თუ ეს მოხდება, საბოლოო ჯამში ცვლილებებიც არ დააყოვნებს. 

თანამედროვე ფიზიკის საკვანძო ექსპერიმენტები

მიერ
admin
-
0
დიდი აღმოჩენები ყოველთვის წარმოადგენდა საზოგადოების განსაკუთრებული და საყოველთაო ინტერესის საგანს. იგივე შეიძლება ითქვას ცერნში დიდ ადრონულ კოლაიდერებზე მიმდინარე ექსპერიმენტების შესახებაც. მედიაში ფართოდ გააშუქეს ცერნში დაგეგმილი ექსპერიმენტები და მოლოდინები მათ მიმართ. განსაკუთრებული ინტერესი გამოიწვია ჟურნალისტების მიერ „ღვთიურ ნაწილაკად” მონათლულმა ჰიპოთეტურმა „ჰიგსის ბოზონმა”, რომლის კანდიდატი დამზერილ იქნა კიდეც ცერნში ორ ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად მიმდინარე ექსპერიმენტში. ფიზიკოსთა ღრმა რწმენით, ეს სწორედ ის „ღვთიური ნაწილაკია”, თუმცა საბოლოო დასტური ჯერ კიდევ, ასე ვთქვათ, გზაშია (მიუხედავად იმისა, რომ პ. ჰიგსს და ფ. ენგლერტს, როგორც სუბატომური ნაწილაკების მასის წარმოქმნის მექანიზმის აღმოჩენის ავტორებს, 2013 წელს მიენიჭათ ნობელის პრემია).

 ვრცლად

„და ვიდრე სოფელი მძვინვარებდა…და ვიდრე სოფელი ქოთქოთებდა…და ვიდრე სოფელი ბჭობდა…“

მიერ
admin
-
0
მათ ზიზღით, სიძულვილითა და ათასი სტერეოტიპით გაჟღენთილი მზერით ვუყურებთ. ისინი არსებობენ და თან არც არსებობენ, რადგან მათ უმეტესობას ჩვენს ქვეყანაში არსებობის დამადასტურებელი არავითარი მოწმობა არ გააჩნია, რის გამოც ასევე ვერ ახერხებენ სკოლაში სწავლას და სრულფასოვანი განათლების მიღებას. 
ბავშვობიდან მოყოლებული, უამრავი ტყუილ-მართალი გაგვიგონია მათ შესახებ. უფროსები გვაშინებდნენ, რომ თუ ცუდად მოვიქცეოდით, ისინი მოვიდოდნენ და მოგვიტაცებდნენ. ერთხანს, თითქოს მიწამ ჩაყლაპაო, აღარ ჩანდნენ ჩვენს თვალსაწიერზე – რკინიგზის სადგურებზე, ბაზრებში, ცირკში… არავინ იცის, სად იყვნენ, სად შეაფარეს თავი. ახლაც, როცა დაუბრუნდნენ ჩვენი ქალაქების ქუჩებს გავერანებული სოფლებიდან და დასახლებებიდან, ზრუნვა კი არა, იმასაც არავინ ეკითხება, სად ცხოვრობენ, როგორ არსებობენ, რა აწუხებთ, რამ აიძულა მოწყალების სათხოვნელად შვილების გამოყვანა და რა უშლით ხელს, საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ჩაერთონ. ისინიც თითქოს შეეგუებულები არიან ყოველივეს – მათ ხომ ურიცხვი დევნა და შევიწროება გადაუტანიათ ისტორიის განმავლობაში.
რამდენიმე დღეში, 8 აპრილს, ბოშათა საერთაშორისო დღეა, ის 1971 წელს ლონდონში შეკრებილმა ბოშათა პირველმა საერთაშორისო კონგრესმა დააწესა. 30 ქვეყნის წარმომადგენლებმა მიიღეს ნაციონალური სიმბოლოები: დროშა და ჰიმნი – „ჯელემ, ჯელემ” („წავიდეთ, წავიდეთ…”). ბოშებმა თავი ერთიან, თავისუფალ ერად გამოაცხადეს.
მე დიდი ხნის წინ აღმოვაჩინე და ძალიან მიყვარს ბოშათა ჰიმნი, რომელიც ხალხური სიმღერის მიხედვითაა დაწერილი. ისიც მომწონს, რომ სხვადასხვა ქვეყანაში ცხოვრების, ენობრივ, ტრადიციულ და კულტურულ განსხვავებათა გამო მისი მრავალი ვარიანტი არსებობს და ყველა შემსრულებელი თავისებურად ასრულებს.

მართალია, საქართველოს ბოშათა თემმა თითქმის სრულფასოვნად შეინარჩუნა ეროვნული და კულტურული თვითმყოფადობა, მაგრამ, სამწუხაროდ, თანდათანობით დავიწყებას ეძლევა ბოშათა ტრადიციები, მაგალითად, ჩაცმის ტრადიციული სტილი. უკვე იშვიათად წააწყდებით ბოშა ქალების ლამაზად მორთულ-მოკაზმულ, ბრჭყვიალა კაბებს, იკარგება ბოშური სიმღერისა და ცეკვის კულტურაც.
ვინაიდან ჩვენში არ არსებობს ბოშათა ანსამბლები, შემოგთავაზებთ ბოშათა ჰიმნის ჩემთვის გამორჩეულად საინტერესო ვარიანტს, რომელსაც უნგრეთში არსებული „განდის სკოლის” მოსწავლეთა გუნდი ასრულებს. აი, ასეთი ბოშათა სკოლებია უნგრეთში…

კვლევების მიხედვით, საქართველოში ბოშები შვილების სწავლის პრინციპული მოწინააღმდეგეები არ არიან; ზოგიერთს, პირიქით, დიდი სურვილიც აქვს, ბავშვებმა განათლება მიიღონ და ძალიან წუხან, რომ ვერ ახერხებენ ამას. კვლევის პროცესში გამოიკვეთა ისიც, რომ ახსნა-განმარტებისა და სათანადო მუშაობის ჩატარების შემთხვევაში ადვილად მოხერხდება სკეპტიკოსი მშობლების დარწმუნებაც, ბავშვები აუცილებლად მიაბარონ სკოლაში.


სიღარიბის გავლენა სწავლაზე და იმედი, როგორც პოზიტიური ალბათობა

მიერ
admin
-
0
სიღარიბის გავლენა  სწავლაზე და იმედი, როგორც პოზიტიური ალბათობაიმედი პოზიტიურად მოქმედებს ნებისმიერ ადამიანზე ამა თუ იმ პრობლემის გადაჭრისას… ის ხელს უწყობს ტვინის მუშაობას, აუმჯობესებს ადამიანის გუნება-განწყობილებას, შედეგებს, ხდის მას შეუპოვარს. ღარიბ ოჯახებში მცხოვრები ბავშვების უმეტესობას საკმარისზე მეტი ნეგატიური მოვლენა გადაუტანია ცხოვრებაში და  მათ სჭირდებათ ჭეშმარიტი, მტკიცე იმედი, რათა სწავლა-სწავლების პროცესში ისინი მასწავლებლის პარტნიორები გახდნენ. ოპტიმიზმის შენარჩუნება მნიშვნელოვანია, რადგან, როდესაც ბავშვები იმედით სავსენი არიან, მეტს ცდილობენ, დიდხანს მუშაობენ და აღწევენ კიდეც თავიანთ მიზნებს.
მეოცე საუკუნის ბოლოს მულტიმილიონერმა იუჯინ ლენგმა სიტყვა წარმოთქვა მეექვსე კლასელების წინაშე, რომლებიც ბრონქსის ჩამორჩენილ დაწყებით სკოლაში სწავლობდნენ. მან განაცხადა, რომ ის ნებისმიერ იქ მყოფ ბავშვს, რომელიც სკოლას დაამთავრებდა (რაც ექვსი წლის შემდეგ მოხდებოდა), უმაღლესი სასწავლებლის ფულს გადაუხდიდა. ამ უზომოდ ღარიბი სკოლის მშობლები და მოსწავლეები გაოგნებულები იყვნენ და ვერ გაეგოთ ესოდენ გამომწვევი განცხადების მნიშვნელობა… იუჯინ ლენგმა იმედიანი დაპირებით საოცარი რამ ჩაიდინა… იმედი ხომ ძლევამოსილი იარაღია როგორც მშობლების, ასევე ბავშვებისთვის. ამ ბავშვებს, რომლებსაც არც კი უოცნებიათ უნივერსიტეტში ჩაბარებაზე, უცებ ბედმა გაუღიმათ… ლენგი აბსოლუტურად სერიოზულად ამბობდა ამას და შეასრულა კიდეც დანაპირები. წლების შემდეგ იმ 63 ბავშვიდან 61-მა უნივერსიტეტში ჩააბარა. ეს კლასი ამავე სკოლის ნებისმიერ სხვა დაწყებით კლასთან შედარებით ყველაზე წარმატებული აღმოჩნდა… ეს ნამდვილი ამბავი იმედის ძალაზე მეტყველებს.  

როგორია არახელსაყრელი პირობების ჩამონათვალი, რომელიც ნეგატივების რთულ ქსელს ქმნის, რომლის გადალახვასაც უზარმაზარი მონდომება სჭირდება. ანუ რასთან გამკლავება უხდებათ დაბალი შემოსავლის მქონე მშობლებსა და ბავშვებს. ფსიქოლოგები და სოციოლოგები შემდეგ ჩამონათვალს გვთავაზობენ:

·არახელსაყრელ პირობებში  ცხოვრება 
· მშობლებთან ინტერაქციის დეფიციტი
·მშობლებისგან მხარდაჭერის დეფიციტი
·არასტაბილური ცხოვრების მტკივნეული განიცდა
· ყოველდღიური  სტრესი 
·ჯანსაღი საკვების დეფიციტი 
·დეპრესია  
·ქცევითი აშლილობები
·ყოველდღიური კითხვის დეფიციტი 
·ძალადობა და სიბრაზე

არსებობს მზარდი მტკიცებულება იმისა, რომ ეს ფაქტორები ცალკე, დამოუკიდებლად არ მოქმედებენ. აღნიშნული რისკფაქტორები ერთმანეთს ავსებენ და აქვთ გამანადგურებელი ეფექტი (ატზაბა-პორია, პაიკი და დიტარ-დეკარდი, 2004). ნეგატიური ფაქტორები მოქმედებენ ერთობლივად და თანმიმდევრულად – რაც უფრო მეტ რისკს აწყდებიან ბავშვები, მით უფრო რთულდება მათი ქცევა, თუმცა მათი გამოსწორება შეუძლებელი არ არის…
 
განათლების ფსიქოლოგები და სოციოლოგები პედაგოგებს სკოლაში იმედის დასანერგად ხუთ საშუალებას სთავაზობენ:

1. მოყევით ისტორიები წარმატებული სკოლადამთავრებულების შესახებ.
2. მოსწავლეებს ყოველდღე გაუმეორეთ პოზიტიური მტკიცებულებები.
3. დაეხმარეთ მათ პიროვნული და აკადემიური მდგომარეობის ამაღლებაში, სასწავლო უნარებისა და მეხსიერების განვითარებაში.
4. ასწავლეთ, როგორ დაისახონ მიზნები და მიაღწიონ მათ – შემდეგ კი ზეიმით აღნიშნეთ ეს მოვლენა.
5. დაუხატეთ მოსწავლეებს მათი მომავლის დადებითი სურათი.
სპეციალისტების აზრით, ტვინები იცვლებიან და სხვადასხვა გამოცდილების შესაბამისად ადაპტირდებიან კიდეც. თუ უარყოფით მოვლენებს შეუძლიათ ტვინის შესუსტება, დადებითი მოვლენები ამ პრობლემას ასწორებენ. დიახ…  გარემოს გამრავალფეროვნება ბევრი ასეთი პრობლემის გადალახვაში შეიძლება დაგვეხმაროს. 

–საიდან ვიცით ეს? 

 კვლევებმა აჩვენეს, რომ გონებრივი განვითარების კოეფიციენტი გაუმჯობესებულ გარემოსთან ერთად იზრდება. მაგალითად, ერთი კვლევისას შეირჩა ძალადობის მსხვერპლი ან ბავშვობისას უარყოფილი 65 უზომოდ ღარიბი ბავშვი, რადგან ისინი აკმაყოფილებდნენ ორ კრიტერიუმს: იყვნენ უკიდურესად ღარიბები და მათი გონებრივი განვითარების კოეფიციენტი მათ შვილად აყვანამდე 86-ზე დაბალი იყო (სუბოპტიმალური გარემო; დუიმი, დიუმარე და ტომკიევიჩი, 1999). ჩვეულებრივი ოჯახის მიერ შვილად აყვანიდან რვა წლის შემდეგ მათი გონებრივი განვითარების კოეფიციენტი თითქმის 14 ქულით გაიზრდა, ხოლო მაღალი შემოსავლის მქონე ოჯახის მიერ შვილად აყვანის შემთხვევაში – 20 ქულით. ეს კვლევა ერთ-ერთია იმ კვლევათაგან, რომელიც ამტკიცებს, რომ გაუმჯობესებულ გარემოს სიღარიბით გამოწვეული შედეგების გაუმჯობესებაც შეუძლია.  
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, სწავლაში ჩამორჩენილი ღარიბი ბავშვების გონებრივი შესაძლებლობები სამუდამოდ დაკარგული არ არის. გონივრულ საგანმანათლებლო ჩარევას შეუძლია იმ ბავშვების გონებრივი განვითარების კოეფიციენტის გაზრდა, რომლებიც სიღარიბეში ცხოვრობენ. ამ ბავშვებს შეუძლიათ დააკმაყოფილონ ყველა სტანდარტული ნორმა და გადააჭარბონ კიდეც მას. 
რეკომენდაციების სახით შეგვიძლია ჩამოვთვალოთ ხუთი ფაქტორი, რომელიც აუცილებელია იმისთვის, რომ სწავლაში ჩამორჩენილი ღარიბი ბავშვების ცხოვრება მნიშვნელოვნად შეიცვალოს. ეს ფაქტორებია: 
1.უნარების გამომუშავება
2.იმედი
3.გარემო პირობები
4. ურთიერთობები
5.გამდიდრება
უნარების გამომუშავება

ქვემოთ ჩამოთვლილი უნარების გამოსამუშავებლად ბავშვებს მეტი მუშაობა ესაჭიროებათ: ♦ 
·კითხვა (მიეცით მოსწავლეებს მასალები, ილუსტრირებული წიგნები, რომლებსაც ისინი სახლში წაიღებენ);
·♦ახალი სიტყვების დასწავლა (აქციეთ ლექსიკური მარაგის გამდიდრება მიმდინარე სტრატეგიად);
·♦ წერა (აქციეთ ყოველდღიურ ჩვევად);
·♦ სოციალურ-ემოციური უნარები (მაგ., თავაზიანობა, კონფლიქტის გადაწყვეტა);
·♦ ცხოვრებისეული უნარები (მაგ., მიზნის დასახვა, ორგანიზება, სასწავლო უნარები).

გარემო პირობები

გარემო პირობები არ არის სპეციალური ნიჭი, ბონუსი, რაიმე საგანგებო მოვლენა ან უსამართლო უპირატესობა. ის ათანაბრებს სათამაშო მოედანს, ქმნის თანაბარ და სამართლიან საშუალებებს… გარემო პირობები, უბრალოდ, სამართლიანს ხდის ყველაფერს. მნიშვნელოვანია, გვახსოვდეს, რომ ამ კატეგორიის  ბავშვებისთვის ყველაზე დიდ პრობლემას წარმოადგენს:

·♦ ტრანსპორტი;
·♦ ჯანმრთელობა;
·♦ მშობლის/აღმზრდელის თანადგომა;
·♦ აკადემიური პრიორიტეტები;
·♦ ურთიერთობის დეფიციტი და მხარდამჭერი მეგობრების ნაკლებობა;
·♦მოკლევადიანი მეხსიერება (შეიძლება დაავიწყდეთ საგნების კლასში დაბრუნება);
·♦ ყველაფერი, რაც კი ფული ღირს;
·♦ ემოციური და სოციალური რეგულაცია;
·♦ საორგანიზაციო უნარები და რესურსი.

 როდესაც დაბალშემოსავლიანი ოჯახების ბავშვები არ ასრულებენ საშინაო დავალებას, გასათვალისწინებელია ორი რამ: 

პირველი – რამდენად კარგი აზრია მათთვის დავალების ხშირად მიცემა?.. თანამედროვე შეხედულებების თანახმად, საშინაო დავალება სასარგებლოა მათთვის, ვისაც უკვე ესმის მასალა და დავალების შესრულებას დღეში მხოლოდ ათ წუთს ანდომებს. 

მეორე – დაბალი შემოსავლის ოჯახიდან გამოსულ, სტრესის მქონე ბავშვებს უფრო დიდ ცხოვრებისეულ პრობლემასთან უწევთ გამკლავება, ვიდრე საშინაო დავალების შესრულებაა. 

რეკომენდაცია – ნუ ვაქცევთ საშინაო დავალებას კარგად მუშაობის პრიორიტეტულ კრიტერიუმად. ეს უბრალოდ არ არის კარგი პირობა მათთვის, ვინც სიღარიბეში ცხოვრობს; კარგი პირობა გონივრული სწავლებაა. მოვძებნოთ მათი დახმარების სხვა გზები. ნუ დავსჯით მათ!..

ურთიერთობები

როგორც წესი, სიღარიბეში მცხოვრები ბავშვები უფრო ნაკლები ელასტიურობით ხასიათდებიან. მასწავლებლის როლი გაცილებით მნიშვნელოვანია, ვიდრე უბრალოდ აკადემიური როლი. მნიშვნელოვანია  დავეხმაროთ მათ შემდეგი საკითხების მოგვარებაში:

1.♦ სტრესის დაძლევა;
2.♦ მომავლის იმედის ჩანერგვა;
3.♦ დახმარება პრობლემის გადაჭრაში;
4.♦ ცხოვრებისეული და აკადემიური უნარების განმარტება ან სწავლება;
5.♦ დამატებითი მცდელობის წახალისება;
6.♦ მასალების მითითება ან მათი მასალებით მომარაგება.

ურთიერთობები გადამწყვეტია. მასწავლებელს შეუძლია გახდეს საუკეთესო ადამიანი მოსწავლეების ცხოვრებაში, იყოს ყველაზე სანდო, იმედისმომცემი პიროვნება მათ შორის, ვისაც ბავშვები იცნობენ. 

გამდიდრება

გამდიდრება ხდება პოზიტიური კონტრასტული გარემოს არსებობის პირობებში. მოსწავლეების უმეტესობა კვირაში დაახლოებით 50 საათს ატარებს სკოლის გარეთ, გარდა იმ დროისა, რასაც ისინი ატარებენ ძილში, ჭამაში, პირადი ჰიგიენის დაცვასა თუ სიარულში. სკოლაში ატარებენ კვირაში დაახლოებით 25-35 საათს. ისმის კითხვა: როგორ ხდება, რომ სკოლაში გატარებული საათები პოზიტიური კონტრასტის შექმნის თვალსაზრისით შეესაბამება სკოლის გარეთ გატარებულ საათებს? მიღწევების ასამაღლებლად გამდიდრება კლასის გარეთაც უნდა გაგრძელდეს. ანუ მივცეთ მოსწავლეებს განათლების მეორე შანსი… ამაში შედის საზაფხულო გამდიდრება, რეპეტიტორის გამოყენება, სკოლის შემდგომი პროგრამები და სპეციალიზებული, მიზნობრივი უნარების გამომუშავება სკოლაში ამოსაქაჩი პროგრამების დროს. მაგალითად, თქვენ შეგიძლიათ ჩაატაროთ სკოლისშემდგომი პროგრამა ბავშვების დასახმარებლად. ამას შეიძლება დაერქვას სპეციალური პროგრამა რეპეტიტორის გამოყენებით, რომელიც სკოლის შემდეგ ბავშვების სახლების სიახლოვეს ჩატარდება. თქვენ დიდი შანსი გაქვთ, დაინახოთ ამ საშუალებებით მიღებული სარგებელი:

·♦ გაუმჯობესებული კითხვის, ვერბალური და წერის უნარები;
·♦ გაუმჯობესებული ზოგადი მუშაობა სკოლაში;
·♦ გაძლიერებული ინტერესი სკოლის მასალისადმი;
·♦ უკეთესი დასწრება გაკვეთილებზე; 
·♦ საკონტროლო ჯგუფებთან შედარებით გაუმჯობესებული აკადემიური მოსწრება.

ეს გამამდიდრებელი სტრატეგიები დადებითად მოქმედებს დაბალი მიღწევების მქონე ან სიღაიბის რისკის ქვეშ მყოფი ჯგუფის მოსწავლეებზე, განსაკუთრებით კი – კითხვასა და მათემატიკაში. მსგავსი პროგრამები სტატისტიკურ მხარდაჭერას უწევს რისკის ჯგუფის მოსწავლეებისთვის არასასკოლო გარემოში საგანმანათლებლო პროგრამების გამოყენებას (შინკე, ქოული და პაულინი, 2000). საზაფხულო პროგრამები ისეთივე შედეგის მომტანია, როგორც ინდივიდუალურად მასწავლებლის დახმარებით მუშაობა.

 ფსიქოლოგები და სოციოლოგები  აღნიშნავენ და კვლევებიც ადასტურებენ,  რომ  სიღარიბის გავლენა მოზარდებზე გამაოგნებელია. არადა საქართველოში  ათიათასობით ბავშვი სიღარიბეში ცხოვრობს. რა კეთდება მათთვის?.. არსებობს სხვადასხვა სახელმწიფო პროგრამები. 2011-2013 წლებში საქართველოს ფარგლებში, თბილისში, ამბროლაურსა და მარნეულში განხორციელდა საინტერესო პროექტი – “განათლების მეორე შანსის ქართული მოდელი”. მასში ჩართულები იყვნენ სიღარიბის მაღალი რისკის ქვეშ მყოფი და უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში მცხოვრები ბავშვები. პროექტი სამოქალაქო განვითარების ინსტიტუტმა განახორციელა. პროექტის ფარგლებში შეიქმნა პროგრამები 1 – 6 კლასელი მოსწავლეებისთვის;   სასარგებლო რესურსები – სახელმძღვანელოები: წიგნიერებაში, მათემატიკურ წიგნიერებაში, საინფორმაციო წიგნიერებაში, სამოქალაქო წიგნიერებაში, სასიცოცხლო უნარებში, შემოქმედებით აზროვნებაში.   თბილისის, მარნეულის, ამბროლაურის საგანმანათლებლო ცენტრის მასწავლებლები  გვთავაზობენ  პრაქტიკულ რეკომენდაციებს

რისკის ქვეშ მყოფ ბავშვებთან მუშაობისას მნიშვნელოვანია  სამი რამ:

პირველი: ყველა უნდა იყოს სწავლის პროცესში ჩართული. მთლიანი პერსონალის სურვილი სასწაულის მოხდენა უნდა იყოს. თუ თქვენ გყავთ კოლეგები, რომლებსაც არ სჯერათ, რომ ეს მოხდება, ისინი საფრთხის ქვეშ დააყენებენ დანარჩენების მცდელობას. 

მეორე: მთელი პერსონალი უნდა შეთანხმდეს და ითანამშრომლოს გამიზნულ დავალებებსა და ჩარევაზე, რათა ამან შედეგი გამოიღოს. ეს არის მარტივი ილუსტრაცია იმისა, თუ როგორ მუშაობენ კოლეგები. 

მესამე: ძირითადი ინგრედიენტი არის მოთმინება. რა თქმა უნდა, თქვენ ვერ შეცვლით თქვენს ბავშვს ერთ კვირაში, ერთ თვეში და ერთ წელიწადშიც კი. ტვინი იცვლება, მაგრამ არა სწრაფად. დრო მიეცით მას.

დასკვნის სახით შეგვიძლია ვთქვათ – არსებობს   განსხვავებები, ღარიბი და მდიდარი ოჯახებიდან გამოსულ ბავშვებს შორის. ეს იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ სკოლაში  სხვადასხვაგვარ ქცევას შევხვდებით. ყველა ფაქტორი, რაც დაბალი შემოსავლის მქონე მოსწავლეებს არახელსაყრელ პირობებში აყენებს, სტრესს აყენებს ტვინსაც: ცუდი კვება, ტოქსიკური ზემოქმედების საშიშროება, საცხოვრებლის ხშირი შეცვლა, მშვიდი ურთიერთობების და იმედის ნაკლებობა. თუმცა არსებობს კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი ინფორმაციაც: 

ტვინს შეუძლია შეიცვალოს. ის იცვლება კიდეც ყოველდღიურად. გაამდიდრეთ ამ მოსწავლეების ტვინები, მიუხედავად მათი გონებრივი განვითარების კოეფიციენტისა (IQ), ტვინის სიჯანსაღისა, შემოსავლისა და გარემოებებისა. რაც უფრო ღარიბები არიან ბავშვები, რაც უფრო დაბალია მათი სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსი, მეტია შანსი, რომ მათ ცვლილებები განიცადონ. გაამდიდრეთ ეს ბავშვები და შეცვალეთ მათი ტვინები უკეთესობისკენ.
გამოყენებული ლიტერატურა

1.გაეროს ბავშვთა ფონდი  (2012)  საქართველო, ბავშვთა სიღარიბის შემცირება 
https://www.unicef.org/georgia/UNICEF_Child_PovertyGEO_web_with_names.pdf
2.https://netgazeti.ge/GE/105/Life/19923/
3.Schinke, S. P., Cole, K. C., & Poulin, S. R. (2000). Enhancing the educational achievement of at-risk youth. Prevention Science, 1(1), 51-60.
4.Eric Jensen ( 2000) Super Teaching, Sage Publicationtan
5.World Development Report 2000/2001: Attacking poverty, World Bank, 2000. 
6.Towards an EU Strategy on the Rights of the Child: Communication from the Commission COM (2006) 367 fi nal, Brussels, 2006. 
7. Innocenti Social Monitor 2006: Understanding Child Poverty in South-eastern Europe and the Commonwealth of Independent States: UNICEF Innocenti Research Centre, 2006. 
1...930931932...1,081გვერდი 931 of 1,081

ვიდეობლოგი

მასწავლებლის ბიბლიოთეკას ახალი წიგნი შეემატა- სტატიები განათლების საკითხებზე

ჟურნალ „მასწავლებლის“ თითოეული ნომრის მომზადებისას, ცხადია, ვფიქრობთ მასწავლებელზე და იმ საჭიროებებზე,რომელთა წინაშეც ის ახლა დგას. ვფიქრობთ მასწავლებელზე, რომელიც ჩვენგან დამოუკიდებლადაც ფიქრობს, როგორ მოემზადოს გაკვეთილისთვის, რა...

ქ.თბილისი, სანდრო ეულის ქ. #5; +995 32 220 0 220 (4506)

ჟურნალ "მასწავლებელსა" და ინტერნეტ გაზეთ "mastsavlebeli.ge" -ში, რეკლამის განთავსების მსურველებმა დარეკეთ ნომერზე: +995 551 081 308

mastsavlebeli.ge-ზე გამოქვეყნებული ყველა მასალა წარმოადგენს გაზეთის საკუთრებას და დაცულია საქართველოს კანონით საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ.

მასალის გამოყენების პირობები იხილეთ სრულად

© 2022 ყველა უფლება დაცულია | დამზადებულია TATSSON.COM-ის მიერ