ისტორია არის ის საგანი , რომელიც მოსწავლეებს აინტერესებთ, თუმცა მათთან ყველა საკითხი  გაანალიზებული და ადვილად აღქმადი უნდა გავხადოთ, რათა არ შენელდეს მოტივაცია.  მაგრამ ხშირად ეს ასე არ არის. სწავლის პროცესის ხალისიან წარმართვაში  ხელს გვიშლის არაეფექტური სახელმძღვანელოები, სადაც ნებისმიერი საკითხი ან მწირი ან კიდევ ფაქტობრივი მასალის სიუხვეზეა გათვლილი, ამიტომ მასწავლებლებს ხშირად გვიწევს სხვადასხვა მეთოდისა თუ სტრატეგიის გამოყენებით,  საინტერესო და ეფექტური გაკვეთილების დაგეგმვა.

დღეს მინდა გაგიზიაროთ  ერთი წარმატებული  გაკვეთილი საინტერესო  მეთოდის გამოყენებით,  ამ მეთოდს „ კუბის მეთოდი“ ჰქვია.  „კუბის მეთოდი“  გათვლილია იმ მოსწავლეებისათვის, რომელთაც ძალიან მოსწონთ  კეთებით სწავლა. იგი ითვლება კონსტრუქციულ პედაგოგიკად , რომელიც ქმნის ნიადაგს პასიური სასწავლო პროცესის აქტიურ სასწავლო პროცესად გარდაქმნისათვის და  ფოკუსირებულია ისეთი მაღალი სააზრონვო უნარების განვითარებაზე , როგორიცაა ანალიზი , სინთეზი და შეფასება. თუ კუბის მეთოდს ბლუმის ტაქსონომიის ჭრილში განვიხილავთ, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მოსწავლეები დაბალი აზროვნების დონიდან შესაბამისი აქტივობების განხორციელების შემდეგ იძენენ მაღალ სააზროვნო უნარებს.

რაც შეეხება ტერმინს  – „კუბის მეთოდი“ შემდეგში მდგომარეობს, მასწავლებელი იყენებს კუბის ფორმის კუბიკებს, რომელიც შეიძლება ნებისმიერი კუბის ფორმის ყუთიდან დამზადდეს,  ( კუბის ზომა უნდა იტევდეს თაბახის ფურცელს ) მისი ექვსი გვერდი  კი საინტერესო დავალებებისთვისაა განკუთვნილი. მასწავლებელი მოსწავლეებს ჯგუფებში ურიგებს ბლუმის ტაქსონომიის მიხედვით შედგენილ კითხვებს. იგი წარმოადგენს სხვადასხვა სააზროვნო უნარების კლასიფიკაციას, ბლუმის მიხედვით აზროვნების ან შემეცნების უნარი ექვს დონედ შეიძლება დაიყოს. ეს დონეებია: ცოდნა, გაგება, გამოყენება, ანალიზი, სინთეზი და შეფასება. მასწავლებლის მიერ სწორად დასმული შეკითხვები, რომელიც ბლუმის ტაქსონომიის ცალკეული დონის შესაფერისია, იწვევს მოსწავლეებში აზროვნების სწავლას.  კონკრეტული კითხვები კი კონკრეტულ აქტივობებთანაა დაკავშირებული, ცალკეული სწორად დაგეგმილი აქტივობა მოსწავლეს მოტივირებულს ხდის და იგი იწყებს აზროვნებას იმაზე, რაც ყველაზე მეტად მისაღებია მისთვის. ბლუმის ტაქსონომიის საფუძველზე შეიძლება ვიმსჯელოთ, რომ მასწავლებელი უნდა იყოს ექსპერტი შეკითხვების დასმისას, კითხვები უნდა იყოს შერჩეული ისე, რომ მოსწავლეებს თავადაც დაებადოთ კითხვები და ბოლომდე ჩაეძიონ საკითხებს. ცალკეულ მეთოდს თუ აზროვნების საფეხურს დიდი სიფრთხილე სჭირდება განსაკუთრებით მაშინ, თუ გვინდა რაიმე სასიკეთოდ შევცვალოთ და არა მივიღოთ ის შედეგი, რომელსაც თვალს ვარიდებთ.

გთავაზობთ ჩემი პრაქტიკიდან მაგალითს, რომელიც კუბის მეთოდის გამოყენებით დავგეგმე თემის –  წინა აზიის რეგიონის გავლის შემდეგ , აღნიშნული მეთოდი არის ეფექტური საშუალება შემაჯამებელი სამუშაოს შესასრულებლად.

საგანი:  ისტორია

სწავლების საფეხური/კლასი:   საბაზო, VII კლასი

მოსწავლეთა რაოდენობა:  18

გაკვეთილის თემა:  წინა აზიის რეგიონი ( ხეთები, ფინიკია, ისრაელი)

გაკვეთილის მიზანი:   მოსწავლემ უნდა შეძლოს:

• დაახასიათოს და შეადაროს ერთმანეთს სხვადასხვა ისტორიულ ეპოქაში არსებული სახელმწიფოს მმართველობის ფორმები;

• განსაზღვროს პიროვნების როლის მნიშვნელობა ქვეყნის ისტორიაში;
•  მოახდინოს ფაქტებისა და მოვლენების ისტორიული ინტერპრეტაცია;
•  შეძლოს თვალსაჩინოებების გამოყენება და მისი მნიშვნელობის განსაზღვრა;

• მოახდინოს ვიზუალური მასალის აღქმა, საკუთარი დასკვნების გაკეთება, კრიტიკული ანალიზი;
• თანამშრომლობა.
• სივრცეში ორიენტირება;
• წინარე ცოდნის გააქტიურება;
• ტრანსფერული უნარების გამოვლენა;
• ცხრილებზე მუშაობის უნარ –ჩვევის გამოვლენა.

მუშაობის ფორმა : ჯგუფური

რესურსები: ფერადი თაბახის ფურცლები , კუბის ფორმის კუბიკები, მარკერი, წებო, მაკრატელი, ინტერნეტ რესურსები ვიზუალური მასალის სახით მოცემული.

დრო: 45 წუთი

შეფასება:  განმსაზღვრელი, განმავითარებელი შეფასება, ჯგუფური მუშაობის და პრეზენტაციის შეფასების ცხრილები.

გაკვეთილის ბოლოს მისაღწევი შედეგები:

ისტ.VII. 2. მოსწავლეს შეუძლია განსაზღვროს სხვადასხვა ქვეყნის, ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარისა და  გეოგრაფიული ობიექტის მდებარეობა რუკაზე.

ისტ.VII.3. მოსწავლეს შეუძლია დაახასიათოს და შეადაროს ერთმანეთს სხვადასხვა ისტორიულ ეპოქაში არსებული სახელმწიფოს მმართველობის ფორმები.

ისტ.  VII 4.  მოსწავლეს შეუძლია იმსჯელოს პოლიტიკური მოღვაწის მნიშვნელობაზე ქვეყნის ისტორიაში.

მეთოდი : კუბის მეთოდი

თემის შეჯამების და გაანალიზების მიზნით კლასს შევთავაზე  ჯგუფური მუშაობის ფორმა კუბის მეთოდის გამოყენებით. კლასი წინასწარ დაყოფილია თანაბარი რაოდენობის  მოსწავლისაგან შემდგარ 3 ჯგუფად,  ჯგუფებში დავარიგე  ბარათზე წინასწარ გამზადებული დავალებები, თითო ჯგუფს ეძლევა ექვსი ტიპის დავალება სხვადასხვა სააზროვნო უნარზე გათვლილი, რომელიც ეფუძნება ბლუმის ტაქსონომიას. დავალებები ფერად ბარათებზეა განთავსებული, მოსწავლეს ევალება იმავე ფერის ფურცელზე დაწეროს პასუხი და ისე განათავსოს კუბის გვერდზე. ამგვარი ქმედება მასწავლებელს საშუალებას აძლევს თვალი ადევნოს მოსწავლის მიერ გაანალიზებულ პასუხს, რაც სწორი შეფასების საწინდარია. აგრეთვე ნამუშევარი ვიზუალურად ეფექტურად გამოიყურება.   ჯგუფში მოსწავლეები ინაწილებენ დავალებას და იწყებენ მუშაობას.  იყენებენ სახელმძღვანელოს მასალას და მასწავლებლის მიერ მიწოდებულ ინფორმაციას, ფლობენ ინტერნეტში მუშაობის უნარ –ჩვევას, საკუთარ მოსაზრებებს ერთმანეთს უზიარებენ . თითოეული ჯგუფი აკეთებს პრეზენტაციას.   ჯგუფები სვამენ  შეკითხვებს და აანალიზებენ საკითხს  სიღრმისეულად.  დავალებები შემდეგნაირად გამოიყურება:

I ჯგუფი  ( ხეთების სამეფო)

1. ჩამოთვალე, რა მიღწევების გამო დაიმკვიდრეს ხეთებმა ადგილი ისტორიაში.
2. რა საქმიანობას მისდევდნენ ხეთები, ახსენი რატომ?
3. მოიყვანეთ არგუმენტები, რა იყო ხეთების სამეფოს მართვის თავისებურება?
4. გააანალიზე, რატომ იყო საბეჭდავებზე გამოსახული რელიგიური და არა ყოფითი სცენები?
5. შეადარე ერთმანეთს ხეთური და სვანური სახლები. იმსჯელე მათ შორის მსგავსება- განსხვავებაზე.
6. შეაფასე პირველი სახმელეთო იმპერიის მიღწევები და ადგილი ისტორიაში.

II ჯგუფი ( ფინიკია)

1. ჩამოთვალე ფინიკიური ქალაქ სახელმწიფოები.
2. აღნიშნე კონტურულ რუკაზე ფინიკიის ქალაქ– სახელმწიფოები
3. დაახასიათე ფინიკიის საზოგადოებრივი წყობა.
4. ახსენი, რა მიზანს ისახავდა ფინიკია, როცა ხმელთაშუა ზღვისპირეთში აარსებდა ქალაქ– სახელმწიფოებს.
5. მოიყვანე არგუმენტები, რამდენად სწორი იყო ფინიკიის მმართველების მიერ გატარებული ღონისძიებები სხვა ხალხების მიმართ?
6. შეაფასე ფინიკიური ქალაქ-სახელმწიფოების პოლიტიკური ნაბიჯები სხვადასხვა სფეროში.

III ჯგუფი ( ისრაელი)

1. ჩამოთვალეთ ისრაელის სახელმწიფოს დაარსების წინაპირობები.
2. დაახასიათე ისრაელის გეოგრაფიული მდებარეობა და შეავსე კონტურული რუკა.
3. ახსენი, რა მიზანს ისახავდნენ ერთიანი სახელმწიფოს დაშლის შემდეგ შექმნილი ებრაული სამეფოები და მათი დედაქალაქები.
4. მოიყვანეთ არგუმენტები, ისრაელის სახელმწიფომ რა როლი შეასრულა მთელი მსოფლიოს გაერთიანების საქმეში?
5. შეაფასე ებრაელთა სახელმწიფოს  და მათი მმართველების ნაბიჯები მსოფლიო კეთილდღეობის საქმეში.
6. გააანალიზე, რატომ ასწავლიდნენ ებრაელები მომავალ ვაჭრებს დიპლომატიასა და თავდაცვით ხელოვნებას.

ამგვარი მეთოდის გამოყენებით  საგაკვეთილო პროცესი არის შედეგზე ორიენტირებული და ხალისიანი. ჯგუფური მუშაობის ფორმა კი მორგებულია მოსწავლის მაქსიმალურ ჩართვაზე საგაკვეთილო პროცესში. მუშაობის დასრულების შემდეგ მოსწავლეები ქმნიან რესურსს , რომელიც ცაკლეული ქვეყნის  ისტორიას განასახიერებს . მასწავლებელი პრეზენტაციის შემდეგ ახდენს არასწორი წარმოდგენების რევიზიას , მასწავლებელსა და მოსწავლეს შორის დამყარებულია მუდმივი უკუკავშირი, ხდება სხვადასხვა პედაგოგიური სტრატეგიების ეფექტური გამოყენება. მეთოდი აქტუალური და წარმატებულია ყველა შესაძლებლობის მოსწავლისათვის, რაც პირდაპირ კავშირშია  ეროვნული სასწავლო გეგმის  საგნობრივი სტანდარტის მოთხოვნებთან.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. ეროვნული სასწავლო გეგმა( 2011– 2016) მოქმედი რედაქცია
2. მეძმარიაშვილი ე.მ. პაპაშვილი, რ. დაუშვილი, თ. პაპასქირი, ლ. გიორგობიანი ისტორია 7 კლასი, გამომცემლობა „ კლიო“ 2018

1. ჯანაშია ნ. ნ. იმედაძე, ს. გორგოძე, განვითარებისა და სწავლების თეორიები, დამხმარე სახელმძღვანელო, მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი, 2011 წელი.
2. ჯანაშია ს. მ. რატიანი, თ. ბერძენიშვილი, შ. საძაგლიშვილი, როგორ ვასწავლოთ მოსწავლეებს აზროვნება, მეთოდოლოგიური სახელმძღვანელო, თბილისი 2007 წელი.

5. გორგოძე ს. მ. ბოჭორიშვილი, ნ. ჭიაბრიშვილი , ქ. ჭიაბრიშვილი, გ. გახელაძე „ ვისწავლოთ და ვასწავლოთ კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნება“, სამოქალაქო განვითარების ინსტიტუტი, თბილისი 2010 წელი.

პროექტზე დაფუძნებული სწავლება (Project-Based Learning) არის მეთოდი, რომელიც სრულიად განსხვავებულია ტრადიციული სწავლების მეთოდისგან. ის ავითარებს მოსწავლეებში სხვადასხვა უნარებს, კრიტიკულ აზროვნებას, პრობლემის გადაჭრის უნარს და ა. შ. მისი გამოყენება ნებისმიერი საგნის სწავლების დროს ქმნის საინტერესო სასწავლო გარემოს მოსწავლეებისთვის.

მომავალი თაობის თანამედროვე ცხოვრებისთვის მოსამზადებლად, სასკოლო განათლებას ენიჭება უდიდესი მნიშვნელობა. პროექტზე დაფუძნებული სწავლების მეთოდი გულისხმობს კეთებით სწავლას, რაც ეხმარება მოსწავლეებს აქტიურად იყვნენ სწავლის პროცესში ჩართულნი. მოკლედ, შეგვიძლია ვთქვათ, “პროექტზე დაფუძნებული სწავლება აერთიანებს ცოდნას და კეთებას”, მოსწავლე იყენებს ცოდნას, რაც უკვე იცის და სწავლობს პროექტში მონაწილეებისგან ახალს, ცდილობს იპოვოს პრობლემის გადაჭრის გზები.

პროექტზე დაფუძნებული სწავლების დროს წინასწარ უნდა იყოს გაწერილი მიზანი, განსახორციელებელი აქტივობების ჩამონათვალი, მათი შესრულების ვადები, სასწავლო რესურსები, შედეგი, პროექტის აქტივობების შეფასების რუბრიკა, რაც მოსწავლეებს და მასწავლებელს დაეხმარება ნამუშევრების შეფასებაში.

რა არის  პროექტზე დაფუძნებული სწავლების უპირატესობები?

• პროექტზე დაფუძნებული სწავლება მოსწავლეებისათვის ბევრად სახალისო და საინტერესო პროცესია, ვიდრე ტრადიციული, ლექციური ტიპის სწავლების მეთოდი, რაც მოსაწყენი პროცესია მოსწავლეთა უმრავლესობისთვის.
• პროექტზე დაფუძნებული სწავლება ეხმარება მოსწავლეებს წარმოიდგინონ სიტუაცია სიმულაციურად, იპოვონ მისი გადაჭრის გზები და სტრატეგია. ამ დროს შეიძლება მათ იპოვონ ჰობი, აღმოაჩინონ საკუთარ თავში ახალი უნარი, რაც დაეხმარება მათ მომავალი კარიერის დაგეგმვაში.
• ამ ტიპის სწავლება ავითარებს ინტერპერსონალურ უნარს, პროექტის განხორციელებისას მოსწავლეებს უწევთ ინტერვიუს აღება, ატარებენ გამოკითხვას, ახდენენ შეგროვილი ინფორმაციის ანალიზს, ამყარებენ კომუნიკაციას პროექტის მონაწილეებთან.
• ცხოვრებისეული სიტუაციები პროექტზე დაფუძნებული სწავლების დროს მოსწვლეებს უვითარებს შემოქმედებით აზროვნებას, უბიძგებს მათ საკითხს მიუდგნენ შემოქმედებითად.
• პროექტზე დაფუძნებული სწავლება სცდება საკლასო ოთახს და საჭიროებს ახალი ინფორმაციის მოძიებას მის გარეთ, მოსწავლეებს უწევთ არსებული პრობლემის გადასაჭრელად მოიძიონ დამატებით ახალი ინფორმაცია, გამოიტანონ დასკვნები და ჩამოუყალიბდეთ გარკვეული შეხედულება მოცემულ საკითხთან დაკავშირებით.
• პროექტზე დაფუძნებული სწავლების დროს აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ მოსწავლეთა ინტერესი და მათთან ერთად შევარჩიოთ განსახორციელებელი პროექტი, რომელიც მორგებული იქნება მათ ინტერესებზე. ეს პროექტის წარმატებით განხორციელებისათვის წინ გადადგმული ერთი ნაბიჯია.
• პროექტის განხორციელებისას უმნიშვნელოვანესი მონეტია პროექტის აქტივობების შეფასება, მოსწავლეთა შეფასება. სასურველია მასწავლებელმა წინასწარ გააცნოს მოსწავლეებს შეფასების რუბრიკები ან მოსწავლეებთან ერთად შექმანს ისინი.
• კარგი იქნება თუ მასწავლებელი და მოსწავლეები შეხვდებიან იმ ადამიანებს ვისაც შეუძლიათ საკუთარი გამოცდილება გაუზიარონ მოსწავლეებს პროექტის თემასთან დაკავშირებით, რათა მოსწავლეებმა მოისმინონ სხვა ადამიანების დამოკიდებულება ამ საკითხებთან დაკავშირებით.
• პროექტის დასასრულს მოსწავლეები აჯამებენ პროექტის აქტივობებს და გამოთქვამენ საკუთარ მოსაზრებებს რა ისწავლეს ახალი და საინტერესო, რაც ბევრად უფრო საინტერესო პროცესია მოსწავლეებისთვის ვიდრე გამოცდა.
• ტექნოლოგიების გამოყენება პროექტის განხორციელებისას ბევრად უფრო საინტერესოს და ადვილად აღსაქმელს ხდის პროქტის აქტივობებს, ვიზუალური სასწავლო რესურსი ეხმარება მოსწავლეებს ინფორმაციის აღქმაში და დიდხანს ამახსოვრდებათ ასეთი ინფორმაცია.
• პროექტებზე დაფუძნებული სწავლება მოსწავლეებს უვითარებს დაკვირვების, მოძიების, კვლევის, პრეზენტაციის, კომუნიკაციის და თანამშრომლობის უნარებს, ასევე გუნდური მუშაობის, ლიდერობის და პრობლემის გადაჭრის უნარებს.
• თუ პროექტს სხვა სკოლის ან სხვა ქვეყნის სკოლის მოსწავლეებთან განახორციელებთ, ეს კიდევ უფრო საინტერესოს ხდის მოსწავლეებისთვის პროექტზე მუშაობის პროცესს. რადგან მოსწავლეებს საშუალება ეძლევათ გაიცნონ თანატოლები, შეიძინონ ახალი მეგობრები.

ინგლისური ენის სწავლებისას ხშირად ვიყენებ აღნიშნულ მეთოდს, რაც დადებითად აისახება მოსწავლეთა აკადემიურ შედეგებზე. სასწავლო პროცესი ბევრად უფრო სახალისო და საინტერესო ხდება. უცხო ენის სწავლებისას მასწავლებელმა უნდა განუვითაროს მოსწავლეებს კითხვის (Reading), წერის (Writing), მოსმენის (Listening), მეტყველების (Speaking) უნარები, რათა მოსწავლემ შეძლოს ენის სრულყოფილად გამოყენება. ამ უნარების განვითარება პროექტზე დაფუძნებული სწავლებისას უფრო საინტერესო და ნაკლებად მტკივნეულია მოსწავლეებისათვის, რადგან მოგეხსენებათ, უცხო ენის შესწავლა ბევრ  სირთულესთანაა დაკავშირებული.

მინდა გაგიზიაროთ  ჩემი გამოცდილება ერთერთი აქტივობის  შესახებ,  როცა სხვა ქვეყანაში მცხოვრებ თანატოლებთან ერთად ვმუშაობთ პროექტზე. მათ მოსწონთ ახალი მეგობრების შეძენა, მათი გაცნობა და ინგლისურად საუბარი. პროექტს ვახორციელებთ etwinning-ის ფარგლებში. ეს არის პორტალი, სადაც შეგიძლიათ ევროპის ქვეყნებში და არა მარტო ევროპის ქვეყნებში მცხოვრებ კოლეგებთან ერთად განახორციელოთ პროექტები თქვენთვის სასურველ თემაზე.

ამ ეტაპზე მე და ჩემი მე-5 კლასის მოსწავლეები ვმუშაობთ პროექტზე: “My country’s cuisine” (ჩემი ქვეყნის სამზარეულო), მასში მონაწილეობა შეუძლია 7-დან 16 წლამდე ასაკის მოსწავლეებს. პროექტში ჩართულია ქართველი, უკრაინელი, ალბანელი და თურქი მასწავლებლები, ასევე მათი მოსწავლეები. პროექტის მიზანია მოსწავლეებში კომუნიკაციის უნარის განვითარება, სხვა ქვეყნების სამზარეულოების და ტრადიციული კერძების გაცნობა, ლექსიკური მარაგის გამდიდრება და ნასწავლი ლექსიკის პრატქიკაში გამოყენება.

პროექტის ეტაპები:

პირველი: საკუთარი თავის და ქვეყნის ინგლისურ ენაზე წარდგენა ვიდეო რგოლის საშუალებით. ვიდეო კონფერენცია პარტნიორ ქვეყნებთან. მოსწავლეები Skype-ის საშუალებით ერთმანეთს ეცნობიან. აცნობენ საკუთარ თავს, ასაკს და საყვარელ საქმიანობას/ჰობს.

მეორე: ჩემი ქვეყნის ეროვნული კერძის/კერძების (2 ან მეტი კერძის) გაცნობა, პრეზენტაცია ვიდეოს ან საპრეზენტაციო პროგრამის გამოყენებით.

მესამე: ჩემი ქვეყნის ეროვნული სასმელის/სასმელების (2 ან მეტი სასმელი) გაცნობა, პრეზენტაცია ვიდეოს ან საპრეზენტაციო პროგრამის გამოყენებით.

მეოთხე: ჩემი ქვეყნის ეროვნული დესერტი/დესერტების (ტკბილეულის) (2 ან მეტი სახეობის) გაცნობა, პრეზენტაცია ვიდეოს ან საპრეზენტაციო პროგრამის გამოყენებით.

მეხუთე: პროექტის შეფასება, მოსწავლეების, მონაწილე მასწავლებლების მიერ (პროექტის შეფასების რუბრიკის მიხედვით, მოსწავლეების შთაბეჭდილებების გაზიარება padlet-ის ან ფერადი ფურცლების გამოყენებით).

საბოლოო პროდუქტი: პატარა კულინარიული წიგნის შექმნა ხელნაკეთი/ ელექტრონული სახით, ან პროექტის ბლოგის შექმნა სურვილის მიხედვით.

პროექტისთვის პრეზენტაციების მომზადება შეგვიძლია სხვადასხვა პროგრამების გამოყენებით power point, sway, pizzap.com kizoa ან ვიდეო რგოლი.

პროექტის ხანგრძლივობა: 2018 წლის სექტემბერი -2019 წლის მაისი

მოსწავლეების მიერ შექმნილ ნამუშევრებს ვტვირთავ პორტალზე, სადაც პროექტის წევრ მასწავლებლებს შეუძლიათ აჩვენონ მოსწავლეებს ჩვენი ნამუშევრები. ასევე ჩვენც შეგვიძლია სხვა პროექტის მონაწილე მოსწავლეების ნამუშევრების ნახვა.

პროექტზე მუშობის დროს შევქმენით საინფორმაციო კედლის გაზეთი, პროექტის ბლოგი, როლური თამაში: What’s your favourite dish? Drink? Dessert? შევქმენით ტრიარამები ჯგუფებში: ჩემი საყვარელი კერძი, სასმელი და დესერტი. პროექტის მონაწილე უკრაინელი მხარის ინიციატივით დავამზადეთ საშობაო და სააღდგომო მისალოცი ბარათები  და გავაგზავნეთ უკრაინაში. ასევე მათ გამოგვიგზავნეს მსგავსი ბარათები. მოსწავლეები, პროექტის ფარგლებში, გაეცნენ უკრაინულ სამზარეულოს, წარადგინეს ჩვენი ეროვნული კერძები, სასმელები და დესერტი. Skype ჩართვით  თანატოლების გაცნობამ და ინგლისურ ენაზე მათთან საუბარმა დადებითი ემოციები გამოიწვია. ველოდებით თურქი, აზერბაიჯანელი და ალბანელი პარტნიორების ეროვნული სამზარეულოს და ტრადიციების გაცნობას.

ჩვენი პროექტის ბლოგი:  https://mycountryscuisine.blogspot.com/

დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას- რაც უფრო სწორად გამოიყენებს მასწავლებელი პროექტზე დაფუძნებულ სწავლებას, მით უფრო წარმატებული იქნება პროექტი და მოსწავლეები ახალ უნარებს შეიძენენ, განიმტკიცებენ უკვე არსებულ ცოდნას, პრაქტიკაში გამოიყენებენ ნასწავლს, შეძლებენ მოახდინონ ნასწავლის ტრანსფერი და მოემზადონ თანამედროვე ცხოვრებისთვის.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. https://elearningindustry.com/project-based-learning-better-traditional-classroom
2. ესგ 2018-2024წ საგნობრივი პროგრამა

ეროვნული სასწავლო გეგმის მიზნების შესრულებისა და სასწავლო პროცესის ეფექტურობისთვის მნიშვნელოვანია ანალიტიკური და კრიტიკული აზროვნების უნარ-ჩვევების როლი, მაგრამ ის მნიშვნელოვანია, როგორც დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციაც, რომლისთვისაც დამახასიათებელია:

• კითხვების დასმა, მოსაზრებების გამოთქმა, ახალი იდეების წამოყენება;
• სხვადასხვა არგუმენტის მოშველიება;
• კვლევითი მეთოდების გამოყენება;
• პრობლემის დამოუკიდებლად გადაწყვეტა;
• ცნობისმოყვარეობა და ინტერესი;
• მიზანმიმართულობა და კომპრომისი.

იფიქროს და იმოქმედოს მოსწავლემ ანალიტიკურად და კრიტიკულად ეს ნიშნავს, მოსწავლემ შეძლოს:

• ანალიზისას ინფორმაციის სისტემური დაყოფა შემადგენელ ნაწილებად და მათი ლოგიკური ბმა; თითოეული ელემენტის იდენტიფიცირება და ინტერპრეტირება; მსგავსება-განსხვავების გამოვლენა; შეუსაბამობების იდენტიფიცირება; ანალიზის შედეგების ორგანიზებულად და თანმიმდევრულად შეჯამება; საფუძვლიანი დასკვნების გაკეთება და სხვ. (ანალიტიკური უნარ-ჩვევა);
• შეფასება და დასკვნების გაკეთება ნებისმიერი საგნის შესახებ (თუ რამდენად მისაღები ან დასაჯერებელია ისინი); მოლოდინებისა და ვარაუდების გაგება/შეფასება, რომლებიც საფუძვლად უდევს ინფორმაციას; პროპაგანდის იდენტიფიცირება; მასალის დაკავშირება ისტორიულ კონტექსტთან შესაბამისი დასკვნების გაკეთების მიზნით; ალტერნატიული ვერსიების განხილვა, მისი დადებითი და უარყოფითი მხარეების განსაზღვრა; შეფასება; რესურსებისა და რისკების ანალიზი; გაცნობიერება იმისა, რომ პირის მსჯელობასა და განსჯაზე ყოველთვის ახდენს ზეგავლენას ამ პირის კულტურული კუთვნილება და ხედვა (კრიტიკული უნარ-ჩვევა).

სასწავლო პროცესში შედეგის თვალსაზრისით და დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების ფლობის მხრივ მოცემული უნარ-ჩვევებიდან ძალზედ საინტერესოა კონკრეტულად ის ქცევა, რომელიც გულისხმობს:

• „მასალის დაკავშირებას იმ ისტორიულ კონტექსთან, რომელშიც შეიქმნა, მასალის შეფასებითი კვლევისა და შესაბამისი დასკვნების გაკეთების მიზნით“.

პედაგოგიკის მეცნიერებაში აღიარებულია, რომ ანალიტიკური და კრიტიკული აზროვნება ძირითადად გამოიხატება კითხვის დასმისა და დასმულ შეკითხვაზე პასუხის გაცემის უნარში (კითხვა-პასუხის კომპლექსი). თუ მოსწავლეს გარკვეული წერილობითი და ვიზუალური ინფორმაციის მიწოდების შემდეგ საკითხის არსს ანალიტიკური, კრიტიკული კითხვებით გავაანალიზებინებთ, მასალის ფაქტობრივად გააზრება აღარ გაუჭირდება.

მოცემული აქტივობა ძირითადად ორეტაპიანია, მაგრამ უკეთესი შედეგისთვის მასწავლებელს შეუძლია ის სამ ეტაპად დაგეგმოს. განვიხილოთ მაგალითი IX კლასის ისტორიის სასწავლო კურსიდან:

I ეტაპზე, ისტორიის საგნობრივი სტანდარტის მოთხოვნების შესაბამისად, მოსწავლეებს ვეკითხებით:

• რა მასალებს გამოიყენებდნენ ისინი ისტორიის შესასწავლად?

მაგრამ მოცემული შეკითხვით მხოლოდ მოსალოდნელ პასუხზე მივანიშნებთ მოსწავლეებს.

II ეტაპზე – გარკვეული წერილობითი თუ ვიზუალური მასალის მიწოდებით და შესაბამისი ანალიტიკური შეკითხვებით, გავაანალიზებინებთ რა საისტორიო მასალების შედგენის პრინციპს, მოსწავლეებს ანალიზის დონეზე ვაჩვენებთ, თუ რატომ და როგორაა ისინი აგებული. შედეგად მათ აღარ გაუჭირდებათ გააზრება, ფაქტობრივად რა არის საისტორიო წყარო, რომელსაც აქტიურად იყენებენ საგაკვეთილო მუშაობაში.

თუ ორივე აქტივობა მიზნის შესაბამისად წარიმართა, მაშინ მასწავლებელს შეუძლია მშვიდად იყოს – მისი მოსწავლეები გარკვეულ დონეზე უკვე ფლობენ ანალიტიკურ და კრიტიკულ უნარ-ჩვევებს, თუმცა უნარის განვითარებისა და სრულყოფისათვის.

III ეტაპზე, მასწავლებელს შეუძლია დამოუკიდებლად შეუდგინოს მსგავსი სამუშაო ტექსტები მოსწავლეებს და დაავალოს, თავად მოამზადონ ორივე აქტივობის შესაბამისი კითხვები.

მოცემული აქტივობებიდან, როგორც ვხედავთ, კითხვები ძირითადად დაესმის ტექსტს, ინფორმაციას, ამიტომ კონკრეტულ ტექსტებთან მუშაობისას შეკითხვების გზით ანალიტიკური და კრიტიკული აზროვნების განვითარება შედარებით მარტივი პროცესია. ეს უნარების ელემენტარულ დონეზე ფლობაა. სხვა სირთულეა, როდესაც მოსწავლე ავლენს კონტექსტუალურ ცოდნას, რაც ისტორიის საგნის შესწავლისას ისტორიული ქვეტექსტების წაკითხვაში, გაანალიზებაში, კრიტიკულ შესწავლასა და შესაფერისი დასკვნების გაკეთებაში გამოიხატება.

ქვეტექსტი დაფარული აზრია, რომელიც აღადგენს ზოგადი სიტუაციის კონტექსტს და გვეხმარება იმის დანახვაში, რაც „გასათვალისწინებელია“. ქვეტექსტი არის ის, რაც იკითხება „სტრიქონებს შორის“, რაც არაპირდაპირი მინიშნებებით კიდევ უფრო გასაგებს ხდის ტექსტს. ის „ირიბად“ მიგვანიშნებს ტექსტის ძირითად სათქმელზე. რამდენადაც ანალიტიკური და კრიტიკული აზროვნება ძირითადად გამოიხატება კითხვის დასმისა და დასმულ შეკითხვაზე პასუხის გაცემის უნარში (კითხვა-პასუხის კომპლექსი), შესაბამისად, კითხვების დასმის მეთოდი კონტექსტუალური საკითხების დამუშავების დროსაც მნიშვნელოვანია.

განვიხილოთ პრაქტიკული მაგალითი:

ლეონტი მროველი „მეფეთა ცხოვრებაში“ გვაწვდის ინფორმაციას კავკასიაში ქათლოსისა და მის შთამომავალთა დამკვიდრების შესახებ:

„..სომეხთა და ქართველთა, რანთა და მოვაკნელთა, ჰერთა და ლეკთა, მეგრელთა და კავკასიანთა – ამათ ერთი ჰყავდათ მამა, სახელით თარგამოს, რომელიც იყო ნოეს ძის იაფეთის შვილის – თარშის ძე… იყო ესე თარგამოს კაცი გმირი. და შემდგომად განყოფისა ენათასა, ოდეს აღაშენეს  ბაბილონის გოდოლი, და განეყვნეს ენანი და განიბნინეს ყოველსა ქუეყანასა, წარმოვიდა ესე თარგამოს ნათესავითურთ მისით, და დაემკვიდრა ორთა მათ მთათა შუა – არარატსა და მასისისა…..

… უჩინა ქართლოსს საზღვარი: აღმოსავლით ჰერეთი და მდინარე ბერდუჯისა, დასავლით – ზღვა პონტოსი, სამხრით – მთა, რომელი მიჰყვების ბერდუჯის მდინარის თავსა, და… მთა შორის კლარჯეთსა და ტაოს ვიდრე ზღუამდის; და ჩრდილოთ საზღვარი – ღადო, მთა მცირე, რომელი გამოვლის შტოდ კავკასისაგან და მოჰკიდავს წუერი დასასრულსა ღადოსა, რომელსა აწ ჰქვიან ლიხი და ამათსა ზღვართა საშუალ მისცა ყოველი ქართლოსს… და ესე ქართლოს მოვიდა პირველად ადგილსა მას, სადა შეერთჳს არაგჳ მტკუარსა, და განვიდა მთასა მას ზედა, რომელსა ეწოდების არმაზი. და პირველად შექმნა სიმაგრენი მას ზედა, და იშენა მუნ ზედა სახლი, და უწოდა მთასა მას სახელი თავისა თჳსისა ქართლი. და ვიდრე აღმართებამდე მუნ-ზედა კერპი არმაზისი ერქუა მთასა მას ქართლი, და მის გამო ეწოდა ყოველსა ქართლსა ქართლი, ხუნანითგან ვიდრე ზღუამდე სპერისა“.

ტექსტის უკეთ გაცნობისა და ავტორის რეალური მიზნების ამოცნობის მიზნით მოსწავლეებს შევთავაზებთ რამდენიმე დავალებას:

• გაეცნონ ისტორიულ წყაროს და ყურადღებით წაიკითხონ კონკრეტული ინფორაცია;
• გააანალიზონ მასალა და უპასუხონ დასმულ კითხვებს: ა) რა აქვთ საერთო კავკასიის მაცხოვრებლებს კაცობრიობის საერთო წინაპართან – ნოესთან? ბ) ვისი შთამომავლები არიან ქართველები – თარგამოსიანელები თუ რანელები? გ) წყაროს მიხედვით, რომელი ტერიტორია იყო კავკასიელთა წინაპრების უძველესი საცხოვრისი, ანუ მოხაზონ წყაროს სამოქმედო სივრცე. დ) რატომ ცდილობს ლეონტი მროველი, წარმოადგინოს კავკასიის ხალხები ერთმანეთის მონათესავედ? ე) ჩამოთვალოს კავკასიელთა წინაპრები; ვ) რა პრეტენზია გამოსჭვივის ლეონტისთან? ზ) მიმართა თუ არა ავტორმა ქვეტექსტს? როგორ ფიქრობთ, ჰქონდა თუ არა ლეონტის რაიმე ფარული ზრახვა წყაროს შექმნის დროს? რა გაზრახვა შეიძლება ყოფილიყო ეს?
• გამოთქვან ვარაუდები და გამოიტანონ სათანადო დასკვნები: ა) როგორ შეგვიძლია ავტორის პოზიციის შემოწმება? ბ) რა ითქვა ხმამაღლა და რა დამალა ავტორმა; გ) რა მიზანს ემსახურება ისტორიულ წყაროთა ქვეტექსტი?

მოსწავლეთა სავარაუდო პასუხები: „…წყაროში საუბარია ძველი ქართული ტრადიციის შესახებ, თუ როგორ იქმნება „ყოველი ქართლი“ – „ხუნანითგან ვიდრე ზღუამდე სპერისა“, რომელსაც შემდეგ განაგებენ ფარნავაზიანები, როგორც სახელმწიფო „ყოველი ქართლის“ შემოქმედნი… მაგრამ ამ „ყოველ ქართლში“ გამოსჭვივის „ყოველ კავკასიის“ იდეაც. როგორც ჩანს, სათქმელის პირდაპირ თქმას ერიდება ლეონტი მროველი და სამეფო კარის „მიზნებზე“ მხოლოდ მათი „ქმედებებით“ მიანიშნებს“… და ა.შ.

პასუხების მიღების შემდეგ მოსწავლეებს შევთავაზოთ მეორე წყაროც:

სუმბატ დავითის ძე ბაგრატ III-ის შესახებ: „დაიპყრა ყოველი კავკასია თჳთმპყრობელობითა ჯიქეთითგან ვიდრე გურგენადმდე. ხოლო ადარბადაგანი და შარვანი მოხარკე-ყო, სომხითისა ჴელმწიფებითა ნებიერად განაგებდა. მეფე სპარსთაჲ თჳს მეგობრად და ერთგულ ყო სიბრძნითა და ძლიერებითა თჳსითა უფროჲს სახლეულთა თჳსთასა, და ბერძენთ მეფესაცა შიში აქუნდა ამისი ყოვლადვე“.

შეკითხვების დასმის შემდეგ მოსწავლეები აუცილებლად მივლენ იმ იდეამდე, რომ „….“ყოველი კავკასიის“ იდეა როგორც ქართლოსის ჩამომავალთა ქმედებების მიზანი, უკვე არის ფარულად გაცხადებული უძველეს ეპოქაში და ბაგრატოვანი მეფეები ერთგვარად აგრძელებენ, არ ივიწყებენ ლეონტისეული „ყოველი კავკასიის“ იდეას… რომ სათქმელის „გადამალვა“ მოქმედების თავისუფლებას მისცემდა სამეფო კარს, მაგრამ არ დაავიწყებდა ძირითადად სამოქმედო გზას, რითაც პოლიტიკურ პირებს გაუადვილდებოდათ მიზანზე აქცენტირება და შესაფერისი გზების მოძიება…“ და ა.შ.

წყაროთა შედარების, ანალიტიკური და კრიტიკული უნარების გააქტიურებით და განვითარებით მოსწავლეები გაეცნენ ქვეტექსტის როლს ისტორიულ თხზულებებში, აღადგინეს ძველი ქართული საისტორიო თხზულებების ავტორთა პოლიტიკური და იდეოლოგიური მისწრაფებები, გაიფართოვეს და სრულყვეს ცოდნა საქართველოს ისტორიაში, გაეცნენ ერთიანი ქართული მონარქიის „კონკრეტულ სამოქმედო გეგმას“ და ეროვნული სასწავლო გეგმისა და სტანდარტის მოთხოვნებთან ერთად („ისტორიული ეპოქის აღქმა/ანალიზი“)  განუვითარდათ დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციებიც. შემდგომ გაკვეთილებზე მასწავლებელს შეუძლია ეს უნარები კიდევ უფრო დახვეწოს და მოსწავლეთა ელემენტარული და საშუალო კომპეტენციები გაცილებით მაღალ ხარისხში აიყვანოს.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. სუმბატ დავითის-ძე, ცხოვრებაჲ და უწყებაჲ ბაგრატონიანთაჲ;
2. ლეონტი მროველის პოლიტიკური თვალთახედვა, „ლიტერატურული ძიებანი“ №25, შოთა რუსთაველის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტი, თბ., 2005
3. ლ. ბრეგაძე, ქვეტექსტის ფუნქციისა და ფუნქციონირებისათვის, „ლიტერატურათმცოდნეობის თანამედროვე პრობლემები“ (II საერთაშორისო სიმპოზიუმი, (ნაწილი I),თბ., 2009;
4. ისტორიული ტექსტის ქვეტექსტები., მ.ფირჩხაძე., ლინკი მოცემულ დროზე: 26.12.2016., https://mastsavlebeli.ge/?p=12615
5. დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციები – თანაცხოვრება კულტურულად მრავალფეროვან დემოკრატიულ საზოგადოებაში, ევროპის საბჭო, 2016 წ., ქართული გამოცემა: მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი, 2017., გვ.67-69
6. საბაზო საფეხურის ეროვნული სასწავლო გეგმა 2018-2024

https://ncp.ge/ge/curriculum/satesto-seqtsia/akhali-sastsavlo-gegmebi-2018-2024/sabazo-safekhuri-vi-ix-klasebi-proeqti-sadjaro-gankhilvistvis

ქოუჩინგის, როგორც პიროვნული და პროფესიული განვითარების მეთოდის როლი განათლებაში არახალია და ამ მიდგომას ფართოდ იყენებენ განვითარებული ქვეყნების საგანმანათლებლო სისტემები. ქოუჩინგის მეთოდის ტექნიკა არის ადამიანის პოტენციალის აღმოჩენა და მისი რესურსების სწორად რეალიზება. საკლასო ოთახში მსგავსი მეთოდის გამოყენებამ შეიძლება შეცვალოს მთელი კლასის აკადემიური ცხოვრება. ჩვენ ვესაუბრეთ წარმატებულ ქოუჩს და გამოცდილ ტრენერს ირინა ჭოჭუას, რომელსაც ვკითხეთ, რას შეცვლიდა მსგავსი მიდგომის  დანერგვა საგანმანათლებლო სისტემაში და რაში დაეხმარებოდა ეს მეთოდი მოსწავლეს, მასწავლებელს და სკოლას მაღალი აკადემიური მიზნების მიღწევის პროცესში.

თავდაპირველად გვესაუბრეთ ქოუჩინგის არსზე? რაში  ეხმარება ეს მიდგომა ადამიანს?

ქოუჩინგი ეს არის პიროვნული და პროფესიული განვითარების მეთოდი, რომელიც ორიენტირებულია ადამიანის რესურსების გაფართოებაზე. ეს არის ადამიანის პოტენციალის აღმოჩენის, ცვლილებების დანერგვის და განვითარების ტექნოლოგია. ამისათვის ქოუჩინგი იყენებს თავად ადამიანის სააზროვნო სისტემას, თვითრეფლექსიის უნარს და კითხვების დასმის საშუალებით მიჰყავს ადამიანი გაცნობიერებამდე. თვითონ გაცნობიერების პროცესი გულისხმობს თვითგამორკვევას, თუ რა არის პიროვნების მიზანი, მისი ცხოვრებისეული ხედვა, მისია, რას მიიჩნევს ხელისშემშლელ ფაქტორებად , რა რესურსები და უნარები აქვს და რა უნდა გააკეთოს იმისათვის, რომ დასახულ მიზნებს მიაღწიოს. აქ მნიშვნელოვანი ფაქტორებია მოტივაცია, სტრესთან გამკლავება, ინფორმაციის მიღება-გადამუშავების უნარები, თვითდასწავლის და თვითგანვითარების პატერნები, მუშაობა წინააღმდეგობებთან, ახალი უნარების დასწავლა. ყველა ადამიანი არის უნიკალური თავისი ინდივიდუალური სააზროვნო სისტემით. ამიტომ სწორი გზა არის დავეხმაროთ პიროვნებას თავად მოძებნოს მისთვის მისაღები და ეფექტური გზები. ქოუჩი  სწორედ ამ სააზროვნო სისტემების და შემოქმედებითობის სტიმულირებას ახდენს, რის შედეგადაც პიროვნება თავად პოულობს ყველა კითხვაზე პასუხს, სახავს მიზნებს, ავითარებს რესურსებს, მუშაობს პრობლემებზე და თავად აღმოაჩენს  განვითარების უნიკალურ გზას. ეს ყველაფერი ხდება ნდობის და პარტნიორული ურთიერთობის ფარგლებში.

რა როლი უჭირავს ქოუჩინგის  მეთოდს  განათლებაში?  

ქოუჩინგს მნიშვნელოვანი როლი აქვს განათლებაში. ქოუჩთან მუშაობის შედეგია მიზნების დასახვა, ღირებულებების და შესაძლებლობების გამორკვევა, შინაგანი პოტენციალის, რესურსების, უნარების მობილიზება და განვითარება, ახალი უნარების დასწავლა, სამოქმედო ენერგიაზე მუშაობა და ქმედითი ნაბიჯების გადადგმა. დღეს ტექნოლოგიები ელვისებური სისწრაფით ვითარდება და ვიწრო პროფესიული უნარები ნელ-ნელა ხდება მანქანური წარმოების პროდუქტი, სულ უფრო მეტად მნიშვნელოვანი და აქტუალური ხდება შემოქმედებითი უნარებისა და კრიტიკული აზროვნების განვითარება.  ამ გამოწვევებთან გასამკლავებლად უმნიშვნელოვანესი ადგილი უჭირავს განათლების მიმართულებას, რომელიც განვითარებულ ქვეყნებში სრულიად ახალ მიდგომებს და მიგნებებს ეფუძნება. განათლების ყველაზე წარმატებული მოდელი არის სწორედ ის მოდელი, სადაც მთავარი აქცენტი გადატანილია ინდივიდუალურ მიდგომებსა და მოსწავლეთა მოტივაციური სისტემების განვითარებაზე.

ამ მეთოდის გამოყენებით   როგორ შეუძლია მასწავლებელს დაეხმაროს მოსწავლეს?

თანამედროვე მასწავლებელი დღეს არის ქოუჩი, რომელიც ეხმარება მოსწავლეს პიროვნულ განვითარებაში, მოტივაციური სისტემის შექმნაში და წარმატების სტრატეგიების დანერგვაში. ამ ახალი მიდგომებით მოსწავლე აცნობიერებს საკუთარ შესაძლებლობებს, ინტერესთა სფეროებს, უნარებს, რესურსებს და ქმნის საკუთარი უნიკალური  წარმატების სტრატეგიებს. ასეთი მოდგომებით კი უკვე მარტივი ხდება იდენტობის ჩამოყალიბება, ცხოვრებისეული მიზნებისა და პროფესიული ინტერესების განსაზღვრა. ქოუჩინგი განათლებაში მოსწავლეებს ხელს უწყობს აქტიურად და გაცნობიერებულად ჩაერთონ სასწავლო პროცესში, დასახონ მიზნები, შეისწავლონ და განავითარონ საკუთარი რესურსები და უნარები, დამოუკიდებლად იმუშაონ თვით-შემეცნებაზე და თვით-განვითარებაზე, შეცვალონ და განავითარონ ქცევები, განახორციელონ კონკრეტული, შედეგზე ორიენტირებული და დროში გაწერილი ქმედებები.  რაც მთავარია, ამ მეთოდით მოსწავლე სწავლობს არა მარტო საგანს და იღებს ინფორმაციას, არამედ ასევე სწავლობს, როგორ იმუშაოს ამ ინფორმაციასთან. ეს არის შემოქმედებითი და კრიტიკული აზროვნების განვითარება, რაც დღეს ჩვენ ასე ძალიან გვჭირდება.

მოსწავლის თვითიდენტიფიცირების და გამორკვევის პროცესში ასეთი მიდგომით სწავლება, მაღალ აკადემიურ უნარებზე გასვლასაც გულისხმობს…

აქ საუბარია იმაზე, რომ მასწავლებელი გახდეს პიროვნული განვითარების ბიძგი. დღევანდელი თაობა სხვა გარემოში იზრდება, სხვა მოვლენების და ფაქტის მომსწრენი არიან, მათთვის ელექტრონული გაჯეტები უკვე ყოველდღიური ყოფაა, ჩვენ თუ ვისწავლეთ მობილურებთან ურთიერთობა, ისინი დაიბადნენ ამ უნარებით. იცვლება გარემო ფაქტორები, იცვლება ინფორმაციული ველი, შესაბამისად იცვლება ამ თაობის თვისებები. ესენი არიან ადამიანები, რომლებთანაც დასჯა-წახალისება აღარ მუშაობს, რომლებსაც ბრძანებითი და მტკიცებულებითი ფორმები აღარ ესმით და ეს ძალიან კარგია. მათთვის პრიორიტეტული არის მოსმენა, ფიქრი, საუბარი, ანალიზი, აზრთა გაცვლა, სიახლეების მოსინჯვა და ისინი თვით იდენტიფიცირებას სწორედ ამ საშუალებებით ახდენენ. ეს არის ინდივიდუალიზმისკენ მიდრეკილი თაობა და ასეც აზროვნებენ. სწორედ აქ ერთვება ქოუჩინგი, როგორც მეთოდი, რომელიც დაეხმარება მათ თვით იდენტიფიცირებაში, მე-ს კონსტრუირებაში . აკადემიური მიზნები კი ამ ყველაფერთან პირდაპირ ბმაშია. თუ მოზარდმა არ იცის, რას რისთვის აკეთებს, ის ამას არ გააკეთებს. წინა პლანზე იწევს ღირებულებები და იდენტობა, საკუთარი მე-ს გამორკვევა და მისი გამოვლენა.

რა უნარები და თვისებები უნდა ჰქონდეს მასწავლებელს, რომელიც გადაწყვეტს ქოუჩინგის მეთოდებით ითანამშრომლოს  მოსწავლეებთან? როგორ შეიძლება გახდეს მასწავლებელი ქოუჩი?

მე ვთვლი, რომ ყველაფერი არის დასწავლადი. ამიტომ, ამ კითხვას ვუპასუხებდი ასე, ერთადერთი, რაც მასწავლებელს მოეთხოვება დღეს, ეს არის ახალი თაობის სიყვარული და ცვლილებების მოთხოვნილება. თუ ეს მისია მასწავლებელს აქვს, უკვე თავისუფლად დაისწავლის ქოუჩის უნარებს. აქ კი მთავარია მოსმენის უნარი, ემპათია, პირდაპირი კომუნიკაცია, უკუკავშირი, კრიტიკული აზროვნება, შემოქმედებითობა. ქოუჩინგის სწავლა გულისხმობს სატრენინგო საათებს, მენტორინგს, სუპერვიზიას.მასწავლებელმა ჯერ საკუთარი თავი უნდა გაატაროს ამ ცვლილებების პრიზმაში და აუცილებლად იპოვის გზას, როგორ გამოიყენოს ეს მეთოდი მოსწავლეებთან. ქოუჩინგი განათლებაში ნამდვილად არ არის ახალი ველოსიპედი. ამ მეთოდს უკვე იყენებენ განვითარებული ქვეყნები, მაგალითად ნორვეგია, ფინეთი. ჩვენს რეალობაში, ვფიქრობ, უნდა შემუშავდეს ქართული სპეციფიკის გათვალისწინებით მასწავლებელთა გადამზადების პროგრამა, რომელიც იქნება სავალდებულო. სწორედ ამ გზას მიმართა ნორვეგიამ. ქოუჩებთან ერთად მოხდა სპეციალური პროგრამის შემუშავება მასწავლებლებისთვის და შემდეგ ამ მეთოდოლოგიის დანერგვა.

საკლასო  ოთახში ქოუჩინგის ეფექტი როგორ ვრცელდება და როგორ  შეიძლება გაიზომოს მიღებული შედეგები?

ყველაზე საინტერესო ფაქტორი არის ის, რომ ქოუჩინგის ეფექტი არის გაზომვადი და ამისი ინსტრუმენტებია უკუკავშირის სხვადასხვა ფორმები, მენტორინგის და სუპერვიზიის მეთოდები, რაც გულისხმობს არა ერთჯერად ჩარევას, არამედ ცვლილებების მენეჯმენტს, პროცესების გაწერას გრძელვადიან პერსპექტივაში და ამ პროცესების მონიტორინგს. ბუნებრივია, რამდენი ადამიანიც არსებობს, იმდენ ინდივიდუალურ ქეისთან გვექნება შეხება, თუმცა არსებობს შედეგის გაზომვის კრიტერიუმი. უბრალოდ ამ კრიტერიუმებზე უნდა შეთანხმდეს პროცესში მონაწილე ყველა მხარე. ამ ყველაფერს სჭირდება პროფესიული კომპეტენციების ფლობა და გრძელვადიანი სამუშაოს ჩატარება, ამ ყველაფერს სჭირდება რეფორმა განათლების სისტემაში.

ქოუჩინგის საგანმანათლებლო მოდელის   დანერგვით რა შეიძლება შეიცვალოს სკოლისთვის, მასწავლებელისთვის და მოსწავლისთვის? რა გარდამტეხი ცვლილებების გამოწვევა შეუძლია?

პირველ რიგში სკოლა გახდება არა „იძულებით გასავლელი ეტაპი“ მოზარდისთვის, არამედ საინტერესო გამოცდილების მისაღები ადგილი, სადაც წასვლა მას გაუხარდება. მასწავლებლობა გახდება დაფასებული და აღიარებული პროფესია, თავისი უნიკალური ნიშით. თქვენ წარმოგიდგენიათ ადამიანი, რომელსაც შეუძლია ახალი თაობა განავითაროს და ამით თავისი წვლილი შეიტანოს ქვეყნის განვითარებაში? დღეს ასეთი გყავს ლადო აფხაზავა და კიდევ რამდენიმე გულანთებული მასწავლებელი, თუმცა მომავალში გვეყოლება ბევრი და ის ცვლილებები, რასაც ეს ადამიანები მოახდენენ, ერთიან შედეგად შეიკვრება. ჩვენ მივიღებთ ახალ თაობას, რომელსაც ეცოდინება, როგორ გახდეს ბედნიერი, წარმატებული, როგორ იყოს ჰარმონიაში საკუთარ თავთან და რა უნდა გააკეთოს ამ ყველაფერისთვის. ასეთი ადამიანი კი აუცილებლად იპოვის საკუთარ ადგილს საზოგადოებაში, აუცილებლად იზრუნებს გარემოს ცვლილებისთვის. საბოლოო ჯამში კი მივიღებთ საზოგადოების ევოლუციას, ამაღლებულ ცნობიერებას, განვითრებულ მოქალაქეს და უბრალოდ ბედნიერ ადამიანს.

მათემატიკის შესწავლაში დიდი მნიშვნელობა ენიჭება  მოტივაციას და ხალისის ელემენტების შეტანას. მინდა გაგიზიაროთ ჩემი გამოცდილება გუნდური მათემატიკური ჭიდილის შესახებ, რომელსაც  წლებია წარმატებით ვიყენებ გაკვეთილებზე.

ჭიდილის წესები- ჭიდილში მონაწილეობს სამი გუნდი, რომლებიც ირჩევენ ლიდერებს. გუნდებს ქმნის მასწავლებელი. სასურველია, გუნდები თანაბარი ინტელექტუალური პოტენციის იყოს. გუნდებს შეიძლება დავარქვათ გონებამახვილური სახელები. კენჭისყრის შედეგად უნდა დავადგინოთ პირველი გუნდი (A), მეორე გუნდი  (B) და მესამე გუნდი (C).

მასწავლებელი გუნდებს დავალებას წინა დღეს ან რამდენიმე დღით ადრე აძლევს, შესაძლებელია, იმავე დღესაც.  მიზანშეწონილია, შერჩეულ იქნეს იმდენი ამოცანა, რამდენი მოსწავლეცაა თითოეულ გუნდში. ამოცანის ამოხსნის საიდუმლო დაცული უნდა იყოს გუნდის წევრების მიერ.

ჭიდილის დაწყების წინ გუნდები იკრიბებიან და ლიდერის მიერ თითოეულ მოსწავლეზე  ნაწილდება თითოეული ამოცანა.

მასწავლებელი ყოველი ამოცანის ამოხსნას აფასებს ქულებით; 3, 5 ან სხვა ქულით.

თამაში იწყება შემდეგნაირად: A გუნდის ლიდერი B გუნდს უხმობს რომელიმე ამოცანის ამოსახსნელად, B გუნდს შეუძლია ან არ შეუძლია ამ გუნდის გამოძახება. თუ უარი განაცხადა, მას ქულა აკლდება და როლები შეიცვლება: პასუხს გასცემს კითხვის დამსმელი. შემდეგ B გუნდი იწვევს C გუნდს და ა.შ. ანუ, გამოძახება ხდება შემდეგი პრინციპით[1]

( ერთი წრე) შეიძლება თამაში გააგრძელოთ ან შეწყვიტოთ.

როდესაც A    B (ანუ A იძახებს B) მაშინ მომხსენებელი არის B გუნდის ის წარმომადგენელი, რომელიც ამ კონკრეტულ ამოცანაზეა მიმაგრებული. ოპონენტი არის B გუნდის ის წარმომადგენელი, რომელიც მიმაგრებულია ამ ამოცანაზე, ხოლო C გუნდის ის წარმომადგენელი, რომელიც მიმაგრებულია ამავე ამოცანაზე არის რეცენზენტი.

მომხსენებელი იწყებს ამოცანის ამოხსნას. ოპონენტს შეუძლია ნებისმიერ დროს შეაწყვეტინოს და დაუსვას ახალი შეკითხვა ( შეკითხვა უშუალოდ ამ საკითხს უნდა ეხებოდეს, ანუ „მუშაობს“ მისთვის ქულების წართმევაზე, ოპონენტი კამათის დასრულების შემდეგ აკეთებს დასკვნას, თუ რა შეცდომები იქნა დაშვებული, რა შეიძლება უკეთესად თქმულიყო და სხვა. შეიძლება ამით ქულები მოიპოვოს. ქულები განაწილებული უნდა იყოს ამოცანაზე გამოყოფილი ქულებიდან.

ყოველი მოსწავლე მხოლოდ ერთხელ გამოდის. ამოცანები არ მეორდება. დისციპლინის დარღვევაზე შეიძლება დაწესდეს საჯარიმო ქულები.

მათემატიკური ჭიდილი შეიძლება ჩატარდეს ნებისმიერ დროს, თუმცა ჩვენ უფრო მიზანშეწონილად მიგვაჩნია, იგი რომელიმე თავის დამთავრების შემდეგ, საკონტროლო წერის წინ ჩატარდეს.

გთავაზობთ მათემატიკური ჭიდილის კონკრეტულ ნიმუშს.

თამაშის დრო: სასურველია 90 წუთი, ან გაკვეთილის შემდეგ.

თამაშის მსვლელობა:  მოსწავლეები იკრიბებიან ჯგუფების მიხედვით, სასურველია, სხვადასხვა ოთახებში. შემდეგ ისინი ერთ ოთახში მოიყრიან თავს და  ჯგუფების მიხედვით სხდებიან „მრგვალ მაგიდასთან“. სასურველია, თამაშს ესწრებოდნენ მშობლები და მასწავლებლები.

თამაშის დაწყებას აუწყებს მასწავლებელი. A გუნდის ლიდერი დგება და გუნდთან შეთანხმებით B გუნდს იძახებს. სთავაზობს მას, მაგალითად, ხუთქულიან სავარჯიშოს. B გუნდის წარმომადგენელი იწყებს ამოცანის ამოხსნას.  A გუნდის წარმომადგენელი ეკამათება.  C გუნდის წარმომადგენელი კი უსმენს .

B გუნდის წარმომადგენელი -ორნიშნა რიცხვი ჩაიწერება ასე 10x+y…

A გუნდის წარმომადგენელი-რა არის x და y?

B გუნდი პასუხობს-–x არის ათეულში აღნიშნული ციფრი, y კი ერთეულების აღმნიშვნელი ციფრი.

A გუნდი სვამს კითხვას  – გთხოვთ, განმარტოთ, რა არის რიცხვი და რა არის ციფრი?

B- (შეიძლება განმარტოს, შეიძლება ვერა).

B გუნდი აგრძელებს: თუ მოცემულ ორნიშნა რიცხვს გავყოფთ ციფრთა  x+y  ჯამზე, იგი ასე ჩაიწერება   .

განაყოფი თუ არის 5 და ნაშთი 13, იგი წარმოდგება    = 5+   სახით.
A გუნდმა  შეიძლება დასვას  ასეთი კითხვა: რატომ ჩაიწერება ასეთი სახით განაყოფი და ნაშთი?

B გუნდმა  შეიძლება უპასუხოს, შეიძლება ვერა.

B გუნდი- (აგრძელებს ამოხსნას) 10x+y=5(x+y)+13. საბოლოოდ მიიღება: 5x-4y=13

Aგუნდი – რა სახისაა თქვენს მიერ მიღებული განტოლება?

B გუნდი-პასუხობს ან ვერა. შემდეგ იგი აგრძელებს ორცვლადიანი განტოლებების ამონახსნების წყვილების დადგენას, როცა x და y ციფრებია, ცხადია, x =5 და y=3 ან

x =9 და y=8, ანუ მიიღება ასეთი ორნიშნა რიცხვები: 53 და 98.

შეიძლება დაისვას სხვა შეკითხვებიც.

როდესაც დისკუსია დამთავრდება,  C ჯგუფის წარმომადგენელი აკეთებს ანალიზს ( ან ვერ აკეთებს). რა იყო სწორი და რა-არა. რა შეცდომები იქნა დაშვებული და რა უნდა მიეღოთ პასუხად.

ბოლოს მასწავლებელი აკეთებს დასკვნას და ანაწილებს ქულებს. შეიძლება მომხსენებელმა მიიღოს მაქსიმალური ქულა, სხვებმა – ვერა. შეიძლება მომხსენებელმა და ოპონენტმა გაინაწილონ ქულები და რეცენზენტმა ვერაფერი მიიღოს, შეიძლება ქულები სამივეზე განაწილდეს. პირველი წრის შემდეგ შეიძლება ჩატარდეს ლიდერების შეჯიბრი, რის შემდეგ საბოლოოდ გამოვლინდება გამარჯვებული გუნდი.

ქულებით ფასდებიან პრეზენტაციაში მონაწილე მოსწავლეები, რომლებმაც დაფასთან  ამოცანის ამოხსნა წარმოადგინეს, ასევე აქტივობებში ფასდებიან ოპონენტი და რეცენზენტი, გამარჯვებული გუნდის წევრები გუნდურ კომპონენტში და სხვა.

გამოყენებული ლიტერატურა

1. ესგ საგნობრივი პროგრამა
2. მასწავლებლის გზამკვლევი მათემატიკაში

სკოლას ზერელედ თუ შევაფასებთ, შეიძლება ისიც კი დავასკვნათ, რომ ის მოზარდი თაობისთვის  მიუღებელი, მეტიც – არაბუნებრივი წესებით მოქმედებს. მაგალითად, ამბობს, რომ კოლექტივი მნიშვნელოვანია და ინდივიდუალობა – ნაკლებად დასაფასებელი, ან, რომ მასწავლებელი მოსწავლეზე ერთმნიშვნელოვნად „მაღლა“ დგას. ჯერ კიდევ არსებული წარმოდგენების თანახმად, თუ ისეთი მოსწავლე ხარ, როგორც „ყველა“, ეს კარგია, თუ „ზედმეტად ჭკვიანი“, მაშინ „თეთრი ყვავის“ რანგში გადადიხარ. „თეთრ ყვავს“ კი არც მასწავლებლები სწყალობენ და არც თანაკლასელები.

ჩვენთან  ჯერ კიდევ არსებობს სკოლები, სადაც არ უყვართ, როდესაც მოსწავლეს ან მშობელს დამატებითი კითხვები უჩნდება. მასწავლებლებს არ მოსწონთ, როცა ეკითხებიან –  რამდენად გამოადგებათ მათ მიერ გაზიარებული ცოდნა მოსწავლეებს? იქნება თუ არა ის სასარგებლო ცხოვრების განმავლობაში, რაში წაადგება? ბევრ მასწავლებელს ურჩევნია მშობელთან მისი შვილის ვარდისფერი თმის „სიავეზე“ ისაუბროს, ვიდრე სწავლასთან დაკავშირებული პრობლემების გადაწყვეტაზე.

ხშირად მასწავლებლისთვის პრიორიტეტულია მოსწავლის „მოთოკვა“, უპირობო მორჩილების შთაგონება. „ცოცხალ“ მოსწავლეს კი აიძულებენ „ბევრი არ ილაპარაკოს“, მერხთან წყნარად იჯდეს, შესვენებებზე არ ირბინოს და სხვა ბავშვები არ შეაწუხოს. თუმცა, ასეთ მორჩილებასა თუ ფასადურ სიმშვიდეს, ადრე თუ გვიან, აქტიური ბუნტი მოჰყვება, უარეს შემთხვევაში მოჩვენებითი თავმდაბლობა, რომლის უკან ერთადერთი სურვილი იმალება – რაც შეიძლება მალე დასრულდეს და მოსწავლემ სასწავლო დღე და სკოლის კედლები დატოვოს.

განათლების სფეროში მომუშავე ექსპერტები ერთხმად ამბობენ, რომ ბოლო წლებში ბავშვები შეიცვალნენ, შეიცვალა სწავლების მეთოდები, მაგრამ მასწავლებლებს ურთულდებათ სიახლეების აღქმა, ფეხის აწყობა, მათი აღიარება და გააზრება. ამიტომ ისინი კვლავ ნაცად და ფუჭ მეთოდებს მიმართავენ, მაგალითად, დაშინებით „კლასის აყვანას“. სინამდვილეში კი, ასეთი მასწავლებლები აღარ წარმოადგენენ მოსწავლეებისთვის ავტორიტეტს.

14 წლის მარიამი მოგვითხრობს, თუ როგორი მასწავლებლები უყვართ და პატივს სცემენ კლასში: „ჯერ კიდევ არსებობენ ისინი, ვისაც ჰგონია, რომ მასწავლებელი მეფე და ღმერთია. ფიქრობენ, რომ მასწავლებელმა ყველაფერი იცის, მოსწავლე კი ვალდებულია მისი მითითებები უკომენტაროდ შეასრულოს.

კლასში დომინირებს დისციპლინა და მკაცრი იერარქია. შენი წარმატებაც დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად კარგად დაიცავ ამ წესებს. კონცეფცია „საჭიროა“ უფრო აქტუალურია, ვიდრე კონცეფცია „მე მინდა”, რაც მოსწავლეში მხოლოდ მოვალეობის გრძნობას ავითარებს.

ასეთი მიდგომები ახლაც გავრცელებულია საფრანგეთის კლასიკურ გიმნაზიებსა და ბრიტანეთის კერძო სკოლებში, მაგრამ ყველას არ ძალუძს მათი ატანა. ყოველთვის არ შეგიძლია ისწავლო ის, რაც საჭიროა, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც არ გაქვს საამისო მოტივაცია.

თანაც, ყველა თანამედროვე მოზარდს გვაქვს ტელეფონები და ინტერნეტი. თუ რამე ვერ გავიგეთ ან ძალიან საინტერესოდ მოგვეჩვენა, YouTube-ზე ვიდეოს ვნახავთ და სხვებსაც გავუზიარებთ. ჩვენ აღარ მიგვაჩნია მასწავლებელი ცოდნის ერთადერთ წყაროდ.

კლასში ბევრი მოზარდი სარგებლობს ტელეფონით. სახლში შეგვიძლია ვიდეოგაკვეთილები ვნახოთ და უფრო მეტიც ვისწავლოთ, ვიდრე სკოლაში გვასწავლიან. ბევრ ჩემს მეგობარს ჰყავს რეპეტიტორი იმის გამო, რომ ყველა მასწავლებელს არ შეუძლია თემის გასაგებად ახსნა. უმეტესობას აღარ გვეშინია მასწავლებლის და არ მივიჩნევთ მას „საშიშად“.

რომელ მასწავლებელს შეუძლია ჩვენი ნდობისა და ავტორიტეტის მოპოვება? პირველ რიგში, მას, ვისაც ვაინტერესებთ.

ჩვენ ვცდილობთ, მასწავლებლებს ვასიამოვნოთ, რადგან ის ჩვენთვის მნიშვნელოვანია და ჩვენც გვინდა, რომ სანაცვლოდ იგივე მივიღოთ, მაგრამ ჩვენი კლასის ხელმძღვანელი, ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი ამბობს: „იცით, სიამოვნებით მიგატოვებდით, უბრალოდ, ამ სემესტრში სხვა გზა არ მაქვს“, ანდა „აბსოლუტურად არ მაინტერესებს როგორ ჩააბარებთ გამოცდებს, კისერიც გიტეხიათ“. ასეთი ფრაზების მოსმენა გვწყინს.

და კიდევ, ძალიან არ მოგვწონს, როდესაც მასწავლებელი თავს უფლებას აძლევს უხეშად გვესაუბროს. არასწორი პასუხის ან გაკვეთილზე დაგვიანების გამო, რასაც შეგნებულად არ ვაკეთებთ, შეუძლია შეურაცხყოფა მოგვაყენოს ან დაგვამციროს.

იმისათვის, რომ მასწავლებელმა სიყვარული მოიპოვოს, აუცილებელი როდია ლამაზად, გადაპრანჭულად ეცვას. მთავარია, აკურატულად გამოიყურებოდეს. ალბათ ყველას ჰყოლია ერთი მასწავლებელი, რომლის ჩაცმულობა ანტიპათიას იწვევს და თუ ამას მასწავლებლის უხასიათობაც ერთვის, ეს კიდევ უარესია. არავის მოსწონს  მოუწესრიგებელი მასწავლებელი. ასეთებიც არიან! არ არის აუცილებელი ძვირადღირებული ან სუპერელეგანტური სამოსი გეცვას, მაგრამ მნიშვნელოვანია, რომ  ჩაცმულობა შესაფერისი იყოს.

წარმოიდგინეთ მასწავლებელი, რომელიც დაახლოებით 40 წლისაა და მოზარდივით აცვია.  მოსწავლეები მას შეურაცხადად მიიჩნევენ და დასცინებენ. რა თქმა უნდა, არიან ახალგაზრდა პედაგოგებიც, 30 წლამდე. ამ ასაკში, მათ შეუძლიათ შედარებით თავისუფლად ჩაცმა, ცოტა თინეიჯერულადაც, მაგალითად, მოდური ჰუდის ან თეთრ მაისურიანი პიჯაკის მოხდენა. თუმცა ასაკოვან მასწავლებელს ჰუდი ნაკლებად მოუხდება. ეს არასოლიდურია. მასწავლებლებს არ მოსწონთ ხოლმე, ჩვენ რომ გამომწვევად გვაცვია. იმავეს ვგრძნობთ მაშინ, როდესაც მასწავლებელი შეუფერებლად არის ჩაცმული.

სად გადის ზღვარი მასწავლებლის მეგობრულ კეთილგანწყობასა და თვალმაქც მეგობრობას შორის? თუ მასწავლებელი ერთხელ კარგად მოგექცა და იმაზე მაღალი ქულა დაგიწერა, რაც გეკუთვნოდა, მისი მადლიერი უნდა იყო. მაგრამ არიან მოსწავლეები, რომლებიც სარგებლობენ მასწავლებლის კეთილგანწყობით. ფიქრობენ, რომ მასწავლებელი ყოველთვის წავა მათთან გარკვეულ დათმობაზე. მასწავლებელმა უნდა გაავლოს მკაფიო ზღვარი და შეინარჩუნოს დისტანცია მოსწავლესთან. ზოგი მოსწავლე თაფლავს მასწავლებელს და ცდილობს მისგან მაღალი შეფასების გამოტყუებას. ზოგიც ისეთი თავგასულია, რომ მასწავლებელს პირდაპირ სთხოვს ქულის მომატებას. სიმპათიებით განწყობილი მასწავლებელიც ნებდება საყვარელ მოსწავლეს და ამით იუფასურებს თავს, ლახავს თავისივე ავტორიტეტს.

როგორ შეგიძლიათ ამის თავიდან აცილება? უბრალოდ, ამის მიზეზი არ უნდა მისცეთ.  მასწავლებელს, რა თქმა უნდა, უნდა შეეძლოს მოსწავლის მოსმენა, დაკვალიანება, დროული მხარდაჭერა, მაგრამ ეს ურთიერთობები ცუდად არ უნდა გამოიყენოს. მასწავლებელი უნდა  დარჩეს მოსწავლისთვის ზრდასრულ მრჩევლად და არა უმეტესს.

არსებობენ „ფილოსოფოსი“ მასწავლებლები. ახალი სასწავლო მასალის შესწავლის ნაცვლად, ისინი ცხოვრების სიამეზე, ათი წლის წინანდელ ისტორიებზე საუბრობენ და ისეთ ცხოვრებისეულ გამოცდილებას გიზიარებენ, რომელიც სინამდვილეში არაღირებულია. ერთი შეხედვით, ასეთი მასწავლებლები უწყინარი არიან, მაგრამ სრულიად უსარგებლონი. ისინი ბევრ დროს გვაკარგვინებენ!

ჩვენ გვიყვარს მასწავლებლები, რომლებსაც თითქოს რბილი ხასიათი აქვთ, მაგრამ გადამწყვეტ მომენტში გაგრძნობინებს, რომ ძლიერი პიროვნებაა და მუხტის მატარებელია. ასეთმა  მასწავლებელმა ზუსტად იცის, რომ სწავლა რთული და საინტერესოა, რომ მისი საგნის გარდა, სხვა გაკვეთილებიც გვაქვს სასწავლი, რომ მოსწავლის პასუხისმგებლობაც მაღალია და მისიც. ის არ გადაგტვირთავს საშინაო დავალებით მაშინ, როდესაც მეორე დღეს სხვა საგანში საკონტროლო ან დამოუკიდებელი სამუშაო გიწევს.

კარგ მასწავლებელს შეუძლია ნებისმიერი თემის არასტანდარტული მიდგომით ახსნა. მას შეუძლია მოსწავლეების დაინტერესება ისე, რომ აღარ მოგვიწევს ვიდეოგაკვეთილების დამატებით ნახვა და ნერვიულობა. დიახ, ზოგჯერ ყველას არ შეგვიძლია ადვილად გავიგოთ გაკვეთილი და დამატებითი ახსნა-განმარტება გვჭირდება. კარგი მასწავლებელი დაუზარელია.

სასიამოვნოა, როცა პედაგოგი გიგებს, ის შენს ტალღაზეა. ჩვენს კლასში ხშირად ხუმრობენ და ამ სასაცილო ფრაზებს, რომლებსაც გარკვეული მნიშვნელობა აქვს, მასწავლებლებიც იზიარებენ. მათ კარგად ესმით და თვითონაც იყენებენ ამ ფრაზებს, როდესაც ჩვენთან ურთიერთობენ. ეს ძალიან სახალისოა. მასწავლებლებს, ვინც იპოვა ბალანსი დისციპლინასა და კეთილგანწყობას შორის, არ გადაკვეთა ავტორიტეტისა და ავტორიტარიზმის ზღვარი,  სიყვარულს ვუცხადებთ“.

მოამზადა ირმა კახურაშვილმა

მოსწავლის სრულფასოვან პიროვნებად აღზრდაში , მასში 21-ე საუკუნის უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბებასა და განვითარებაში მნიშვნელოვანი როლი აკისრია კლასის დამრიგებელს, რომლის საქმიანობა თანამშრომლობაზე, მოსწავლეებისა და საკუთარი საქმისადმი  უანგარო სიყვარულზე  უნდა იყოს აგებული.

დამრიგებელს მუდამ უნდა ახსოვდეს, რომ თითოეული ბავშვი უნიკალურია, ისინი მხოლოდ გარკვეული შესაძლებლობებით განსხვავდებიან და ყოველთვის უნდა იყოს მზადყოფნაში ნებისმიერ მათგანთან თანამშრომლობისათვის – მათი ინდივიდუალური საჭიროებებიდან და ინტერესებიდან გამომდინარე. არამც და არამც მოსწავლემ არ უნდა იგრძნოს, რომ დამრიგებელი გულგრილად ეკიდება მის უმნიშვნელო პრობლემასაც კი, რადგან ოდნავმა უყურადღებობამ  შეიძლება დამრიგებელსა და მოსწავლეს შორის აღმართულ გადაულახავ ბარიერამდე მიგვიყვანოს.

  ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით  დამრიგებლის მუშაობის მიზანია დაეხმაროს მოსწავლეებს ზოგადი განათლების ეროვნული მიზნების მიღწევაში, პიროვნული,ზნეობრივი და გონებრივი შესაძლებლობების განვითარებაში. დამრიგებელი უნდა ეხმარებოდეს მოსწავლის ოჯახს საზოგადოებისა და სახელმწიფოს წინაშე საკუთარი უფლება-მოვალეობების გაააზრებაში. დამრიგებლის მუშობის ერთ-ერთ  მთავარ კომპონენტს სადამრიგებლო საათის ჩატარება წარმოადგენს, სწორად დაგეგმილი, ასაკობრივ და ინდივიდუალურ  თავისებურებებზე გათვლილი კლასის საათი ხდება ორიენტირი დამრიგებლის წარმატებული მუშაობისა.

მოზარდებს მოსწონთ, როცა რჩევას ეკითხებიან , როცა მათ აზრებს ითვალისწინებენ და პატივს სცემენ, აქტიურობენ და მეტი პასუხისმგებლობით ეკიდებიან საქმეს, როცა   არა მარტო მონაწილეობენ ღონისძიებაში, არამედ, გარკვეულწილად, ორგანიზატორებად მოიაზრებიან, ვფიქრობ, სწორედ ეს ფაქტორები განაპირობებს სადამრიგებლო საათის ჩატარებისას ჩემი მოსწავლეების აქტიურობას,  ჩვენ ერთად ვარჩევთ საკითხს, ერთად ვგეგმავთ და ბოლოს ერთად ვაჯამებთ და ვაფასებთ, მოკლედ რომ ვთქვათ,  თანამშრომლობით ვაღწევთ მიზანს.

მინდა  გაგიზიაროთ  მიმდინარე სასწავლო წელს ჩემ   მიერ მე-11-მე-12 კლასში  დაგეგმილი და განხორციელებული რამდენიმე სადამრიგებლო  საათის მოკლე აღწერა, იმედს ვიტოვებ, კოლეგები გამომეხმაურებიან და მირჩევენ, ვინაიდან პროფესიული ზრდისათვის და პედაგოგიური  პრაქტიკის დასახვეწად,  ერთ-ერთ საუკეთესო  საშუალებად ურთიერთთანამშრომლობა და აზრთა გაცვლა-გამოცვლა მიმაჩნია:

1. პიროვნული და მორალური განვითარების კუთხით გადავწყვიტე შემეთავაზებინა ქართული ფილმების გარჩევა, მოსწავლეებმა „გასეირნება ყარაბაღში“ და „სამოთხის გვრიტები“  – შეარჩიეს. კლასის საათი მეტად საინტერესო ფორმატში წარიმართა, დისკუსიაში ერთვებოდა ყველა მოსწავლე და თამამად და ნათლად გადმოსცემდა საკუთარ მოსაზრებას, ნაწარმოებებში ასახული თემების ირგვლივ მსჯელობით მოსწავლეებს განუვითარდათ სადისკუსიო უნარ-ჩვევები.
2. გარემოსდაცვითი კულტურის განვითარების მიზნით დავასუფთავეთ მდინარის ნაპირები, მოვაწყვეთ ლაშქრობა მდინარე „ინწირას“ სათავეზე, ეკოლოგიური პრობლემების გათავისებასთან ერთად მოსწავლეებს უვითარდებათ სოციალური უნარები. მოსწავლეებმა დააფიქსირეს საკუთარი აზრი კოლხური ბზის გადარჩენისათვის გასატარებელი აუცილებელი ღონისძიებების შესახებ.
3. მეწარმეობის უნარის განვითარებას ემსახურებოდა  სკოლის ეზოში გაშენებულ თხილის პლანტაციებში საგაზაფხულო სამუშაოების ჩატარებისას სპეციალისტებთან გასაუბრება.
4. ცხოვრების ჯანსაღი წესი – ეს ის მიმართულებაა, რომლის მიმართაც ყველაზე მეტ ხალისს და აქტიურობას იჩენენ მოსწავლეები: სადამრიგებლო საათის ფარგლებში სპორტის მასწავლებელთან აქტიური თანამშრომლობით და ადმინისტრაციასთან შეთანხმებით ჩემი მოსწავლეების, როგორც უფროსკლასელების, ინიციატივით ჩატარდა შიდა სასკოლო და სკოლებს შორის შეჯიბრებები სპორტის სხვადასხვა სახეობაში.
5. „მე ვარ მედიატორი“ -ამ სათაურით ჩავატარეთ სადამრიგებლო საათი სკოლაში ძალადობის დასაგმობად.
6. თვალსაწიერის გაფართოება- ამ მიმართულებით მოსწავლეებმა არაერთი იდეა მომაწოდეს და რამდენიმე ღონისძიება დავგეგმეთ და განვახორციელეთ, მათ შორის  23 ნოემბერს მეზობელ ჩხოროწყუს რაიონში, ოცინდალეს წმინდა გიორგის სახელობის ტაძრის მონახულება და ტაძრის ისტორიის გაცნობა, არქიტექტურის მიმოხილვა .
7. ”მრგვალ მაგიდასთან – ფინჯან ყავაზე“, არასტანდარტულ ფორმატში ჩატარებული ეს სადამრიგებლო საათი დაეთმო მოსწავლეების საყვარელი ლექსის და ჩანახატის წაკითხვა- გაანალიზებას.
8. არც განათლების კუთხით განხორციელებული ცვლილებები დარჩენიათ ჩემს მოსწავლეებს  ყურადღების მიღმა:  „ჩემი აზრი სკოლის გამოსაშვები გამოცდების გაუქმებასთან დაკავშირებით“, ამ სათაურით ჩატარდა კლასის საათი და მოსწავლეებმა არგუმენტირებულად ისაუბრეს საკითხის შესახებ.
9. და ბოლოს, ვფიქრობ, ხაზგასმის ღირსია მარტის დღესასწაულებთან დააკავშირებით ჩატარებული სადამრიგებლო საათი სკოლის თვითმმართველობასთან ერთად თემაზე: „ემიგრანტი დედები საზღვარგარეთ და მათი შვილები საქართველოში“, მოსწავლეებმა წარმოადგინეს საინტერესო აუდიო და ვიდეო მასალა ემიგრანტებზე, „სკაიპით“ ჩაერთვნენ იტალიაში მყოფ ემიგრანტ დედას ლელა კიკილაშვილს, მოსწავლეებსა და სტუმარს შორის საინტერესო დიალოგი შედგა,  სტუმარი კმაყოფილი და ბედნიერი დარჩა მოზარდებთან საუბრით.

ეს გახლავთ ჩემ მიერ ჩატარებული სადამრიგებლო საათების არასრული ჩამონათვალი, მე მუდმივად ვცდილობ ამ მიმართულებით კიდევ უფრო მდიდარი და ნაყოფიერი გავხადო ჩემი მუშაობა, გარკვეული წვლილი შევიტანო ჩემი მოსწავლეების ღირსეულ პიროვნებებად ჩამოყალიბებაში, მოვახდინო  მათი იდეების გენერაცია და კლასის საათი მუდმივად გამოვიყენო.  როგორც დამრიგებლის მუშაობის ორიენტირი.

გამოყენებული ლიტერატურა:               

1. ეროვნული სასწავლო გეგმა

2.https://www.etaloni.ge/geo/main/index/1763  დამრიგებლის მოვალეობები და მუშაობა, რომელსაც უნდა ეყრდნობოდეს მისი მუშაობა

ერთმა მასწავლებელმა მოსწავლეებს დაავალა, გაეკეთებინა ცნობილი ისტორიული გმირების Facebook- პროფილები და აღმოაჩინა, რომ მშვენიერი მეთოდი იპოვა ბავშვებისთვის ძველი ამბების მათთვის გასაგები ფორმით მისაწოდებლად.

რა ინფორმაციას ვიგებთ, როცა ვათვალიერებთ ერთი ადამიანის, მაგალითად, ფეისბუქგვერდს?

• სახელი, დაბადების თარიღი, საცხოვრებელი და საცხოვრებელი ადგილი, განათლება;
• ოჯახის წევრები, მეგობრები, თანამშრომლები;
• საყვარელი საჭმელები, მუსიკოსების, ფილმები, მსახიობები;
• ადგილები, სადაც ოდესმე ყოფილა;
• ფოტოები;
• სტატუსები სხვადასხვა მიმდინარე აქტუალური ამბების შესახებ;
• მის ცხოვრებაში მომხდარი საინტერესო და მნიშვნელოვანი ამბები.

თუკი მხოლოდ ამ ინფორმაციას ავიღებთ და გადავწყვეტთ, შევქმნათ ამ ჩარჩოს მიხედვით ერთი რომელიმე ადამიანის, ვთქვათ, ალექსანდრე მაკედონელის, სტალინის, კლეოპატრას ან მარო მაყაშვილის პროფილი, ერთდროულად რამდენიმე ამოცანას შევასრულებთ:

• მოსწავლეებს ვასწავლით ისტორიული ცნობების სისტემატიზებასა და დახარისხებას;
• მათ მივცემთ საშუალებას გამოიყენონ ფანტაზია, იუმორი და ლოგიკა და მათი მეშვეობით თვითონ მოახდინონ იმ ინფორმაციის რეკონსტრუქცია, რომელიც ისტორიულ წყაროებში დაცული არ არის;
• მოსწავლეები დაფიქრდებიან იმაზე, რომ ნებისმიერი დიდი ისტორიული ფიგურა პირველ რიგში ადამიანი იყო, რომლის ჩამოყალიბებაზეც გავლენა მისმა ოჯახმა, განათლებამ, საცხოვრებელმა ადგილმა, პოლიტიკურმა ფონმა და სხვა ფაქტორებმა იქონია. ჰქონდა ძლიერთან ერთად სუსტი მხარეები, გამარჯვებებთან ერთად დამარცხებები, ჰყავდა მეგობრები და ა.შ და დაინახავენ იმასაც, რომ ეს ადამიანური ფაქტორები ისტორიას რიგ შემთხვევაში აინტერესებს, რიგ შემთხვევაში არა და შესაძლოა დაიჭირონ კანონზომიერება, როდის ინტერესდება ისტორია გმირების ყოფითი ამბებით და როდის არა;
• ამ დავალების შესრულებისას მოსწავლეები აუცილებლად მიხვდებიან, რომ ისტორია გენდერული უთანასწორობის საჩვენებლად ერთ-ერთი ყველაზე კარგი სფეროა. ქალების შესახებ წყაროები ყველგან ყოველთვის უფრო მწირია, ვიდრე კაცების შესახებ;
• მოსწავლეები, სავარაუდოდ, იმასაც მიხვდებიან, რომ უმეტეს შემთხვევებში გეოგრაფია ისტორიული პერსონაჟების საკმაოდ მწირია, მათი გარშემომყოფების შესახებ კი ცოტა რამ ვიცით.

ამ დავალების მთავარი ხიბლი ალბათ ის გახლავთ, რომ მოსწავლეები “დიდ” ადამიანებს გაუშინაურდებიან და მათზე, როგორც მათ შესაძლო თანამედროვეზე ფიქრში გაივარჯიშებენ და თუკი ასე შეხედავ ძველ ამბებს, თანამედროვეს პოზიციიდან და ამ დროის პერსპექტივიდან, უფრო ადვილია მათი აღქმა, მათი ამბების დამახსოვრება, მნიშვნელობის განსაზღვრა და ისტორიის გაკვეთილების განზოგადება.

თუ ვინმესი გულწრფელად მშურს, ეს პროფესიონალი მუსიკოსები და მასწავლებლები არიან. მიუხედავად იმისა, რომ წლებია, თავადაც ვასწავლი, მიმაჩნია, რომ ნამდვილი პედაგოგი მაინც ვერ გავხდი და ყველაფერი, რასაც ახლა ვაკეთებ, მხოლოდ მადლიერების გამოხატვის მცდელობაა იმ რამდენიმე მასწავლებლის მიმართ, რომელმაც – იქნებ დაუფიქრებლად, მაგრამ მაინც – პიროვნებად ჩემს ჩამოყალიბებაში დიდი წვლილი შეიტანა.

მე ნამდვილი 90-იანელი ვარ. აი, იმ თაობისა, გაკვეთილებზე შეშა და ნავთი თავად რომ მიჰქონდა, საერთო მოხმარების სახელმძღვანელოები ჰქონდა და დენის მოსვლისას შუა გაკვეთილზე ყიჟინას დასცემდა ხოლმე. ომებს აღარც ვახსენებ. ომები ლამის ყველა იმ თაობამ გამოვიარეთ და ვნახეთ, ვინც ჯერაც ცოცხლები ვართ.

და იმ პერიოდში, იმ რთულ და ავად სახსენებელ პერიოდში, მე მყავდა მასწავლებლები, რომლებიც, ახლანდელი გადმოსახედიდან, გმირები იყვნენ, მაშინ კი უბრალოდ უცნაურ ადამიანებად მეჩვენებოდნენ.

ერთი ასეთი კაცი ზაურ გოგრიჭიანი იყო. მოსწავლეები მოფერებით ჯუდოს ეძახდნენ. არ ვიცი, რას ნიშნავდა ეს მეტსახელი, მაგრამ მახსოვს, რომ სწყინდა და ამიტომ მხოლოდ ზურგს უკან ვეძახდით ასე: ჯუდო!

სანამ მთავარ ამბავს მოვყვები, ის უნდა გავიხსენო, რომ სადღაც მეოთხე კლასში ექიმობა ავიკვიატე. ცხადია, ეს მაშინდელი საერთო ფონის ამბავი იყო: ოჯახში „დოხტური“ თუ არ გყავდა, არ ივარგებდა. ოჯახის ნათესავ-მეგობრებიც ხომ მხარზე ხელის მოთათუნებით წაახალისებენ ხოლმე ასეთ „არჩევანს“ – აბა რა, შვილო, კარგი პროფესიაა, შემოსავლიანიც და პრესტიჟულიცო. მთელი ბავშვობა, ბარე მეათე კლასამდე, ვამტკიცებდი: ექიმი უნდა გამოვიდე, ბიოლოგიის და ქიმიის გარდა არაფერი მჭირდება, რეცეპტს როგორმე გამოვწერ, ამიტომ სხვა საგნებზე დროის ხარჯვა ფუჭი ამბავი მგონია-მეთქი. არ ვიცი, ეს თავდაცვის მექანიზმი იყო იმის გამო, კვადრატულ განტოლებას რომ ვერ ვხსნიდი მეათე კლასამდე და ქართულში 3-იანზე მაღალი ნიშანი არასოდეს მქონია თუ რა, მაგრამ რაღაცნაირად ასე კი აეწყო – ქიმია და ბიოლოგია მართლა განსაკუთრებულად მიყვარდა. არასოდეს მეზარებოდა ამ ორი საგნის სწავლა, მეტიც – არც დამატებითი ლიტერატურის მოძიება და ქექვა. დაავადებათა სიმპტომატიკის შესახებ არსებული ყველა წიგნი, რომელზეც კი იმ დროისთვის ხელი მიმიწვდებოდა, დაკონსპექტებული მქონდა და როგორც მომავალი „პროფესიონალი“, განსაკუთრებული კარიერისთვის ვემზადებოდი, მანამდე, სანამ ჭიანაწლავის ოპერაცია არ დამჭირდა, ექიმმა მამაჩემს არ უთხრა, სანამ ნარკოზის ფულს არ მოიტანთ, ვერ გავკვეთთო და ისიც შუაღამისას კისტრისტეხით არ გავარდა 50 დოლარის სასესხებლად. მაშინ მივხვდი, რომ ეს ჩემი საქმე არ იყო. ასე არასოდეს არაფერზე ამცრუებია გული. პალატაში წოლისას სრული ფრუსტრაციის განცდა მქონდა. იმ ღვთისმსახურივით ვიყავი, უცებ ღმერთის არსებობაში ეჭვი რომ შეეპარება და იმედგაცრუებულს იმის დაშვებისაც კი მეშინოდა, რომ 17 წლის ასაკში, სამედიცინო უნივერსიტეტისთვის „მომზადებულს“, უარი უნდა მეთქვა პროფესიაზე, რომელზეც მთელი ბავშვობა ვოცნებობდი.

მშობლები თავისუფლად მზრდიდნენ. ჩემს ახალ აკვიატებას, რომ სამედიცინოზე აღარ ჩავაბარებდი, მშვიდად შეხვდნენ და გადაწყდა, მომდევნო წლისთვის მათემატიკაში მოვემზადებინეთ, საგამოცდო საგნებს იმ წელს რომ დაემატა. როგორც ხდებოდა და ახლაც ხდება, გაიკითხ-გამოიკითხეს და ფასისა და ხარისხის შეფარდებით ზაურ გოგრიჭიანი აირჩიეს. მკაცრი და უცნაური კაციაო, მახსოვს, გვითხრა მისმა რეკომენდატორმა. უცნაურობა კი იმით გამოიხატებოდა, რომ ყველას არ ამზადებდა. წინასწარ გაესაუბრებოდა ბავშვს და გადაწყვეტდა, აიყვანდა თუ არა.

ჯუდოს ამბავი მეც გავიკითხ-გამოვიკითხე და დავასკვენი, რომ მართლა უცნაური კაცი იყო. ამდენი ლეგენდა მასწავლებელზე არასოდეს მსმენია.

„ერთხელ თურმე მოსწავლე მეცხრე სართულიდან ფეხებით გადაკიდა, თუ არ ისწავლი, გადაგაგდებო!“ – ცოტა შეშინებული კილოთი მითხრა ჩემმა მეგობარმა გიორგი ხარაიძემ, ვისთან ერთადაც ვიჯექი და კარებს ვუყურებდი, საიდანაც ჩვენს შესამოწმებლად ზაურ გოგრიჭიანი უნდა შემოსულიყო.

ზაური მაღალი, მხნე აღნაგობის კაცი იყო, წარმოშობით ზემო რაჭიდან, სოფელ ღებიდან. ღებელებზე ის ვიცი ჩემი ჯუდოსგან, რომ ამ მაღალმთიან სოფელში, სადაც უმკაცრესი კლიმატია, 17 აკადემიკოსი დაიბადა და, საზოგადოდ, ყველა იქაურს განსაკუთრებული ნიჭი აქვს ჰავის თავისებურების გამო. ყველაზე უცოდინარი მე ვარო, დაამატებდა ზაური და ამოიოხრებდა ხოლმე, და ეს ამოოხვრა, დანამდვილებით ვიცი, სოფლის მონატრება იყო.

დღევანდელ დღესავით მახსოვს: სამნი ვიყავით ჩემს ბინაში, მეთექვსმეტე სართულზე. ლიფტი არ მუშაობდა და მასწავლებელმა, რომელიც, როგორც მერე აღმოჩნდა, არასოდეს იგვიანებდა, ზუსტად სამი წუთი დააგვიანა. დინჯად შემოვიდა ოთახში და სამივეს დაგვაკვირდა.

მე, გიორგი და იოსები ვისხედით და შევყურებდით ლეგენდარულ კაცს, რომელმაც ერთ ჩემს უბნელ ბიჭს ისე შეაყვარა მათემატიკა, ეს უკანასკნელი სამი წელი უმაღლესი ქულებით აბარებდა სხვადასხვა უნივერსიტეტში (გამოცდის პროცესი მომწონსო), ისე რომ, საქართველოში იმ დროს არსებული ყველა მთავარი სასწავლებლის სტუდენტი ერთხელ მაინც გახდა.

ჰოდა, ვისხედით და შევყურებდით ამ კაცს, რომელსაც სათვალის მიღმა ცისფერი, ბრიალა თვალები და ძალიან, ძალიან მანერული მეტყველება და მიხრა-მოხრა ჰქონდა. იოსებმა, ასევე ჩემმა კლასელმა, მითხრა, მე კი ამიყვანს, შენ რა გეშველება, კვადრატულ განტოლებასაც ვერ ხსნიო. ჩემთვის სულერთია, არც მათემატიკა მაინტერესებს და არც უმაღლესში ჩაბარება, ჯარში მივდივარ-მეთქი, ვუპასუხე.

ჯუდომ შეგვამოწმა, იოსებს უარი უთხრა მომზადებაზე, მე და გიორგი აგვიყვანა და დავიწყეთ.

პირველი სამი გაკვეთილი „მოსარჯულებელი“ ბრძოლა იყო. ცხადია, ფანჯარას სათოფეზე არ ვეკარებოდი – მეთექვსმეტე სართული იყო მაინც. მეოთხე გაკვეთილზე კალამი მაგიდას დაჰკრა და ჯერ ცხარედ, მერე კი ძალიან დინჯად მითხრა სიტყვები, რომლებიც არასოდეს დამავიწყდება: „გურამ, შენ ხარ ძალიან მაგარი მათემატიკოსი. იმდენად მაგარი, რომ შეგიძლია, ფერმას დიდი თეორემაც კი ამოხსნა. მეტიც: ამ ცხრა თვეში, რაც გამოცდებამდე დაგვრჩა, არათუ ჩააბარო, არამედ შეუსწორო კიდეც პროფესორს, რომელიც განტოლების ამოხსნის არასწორ, რთულ გზას შემოგთავაზებს. ნუ იბრძვი, ირწმუნე საკუთარი თავის და გამომყევი“.

აი, ეს მითხრა ტიპმა, რომელიც აბიტურიენტებში ჯონ ლენონზე პოპულარული იყო. წლების შემდეგ, სრულიად შემთხვევით, სტიგ ლარსონის წიგნის „გოგონა დრაკონის ტატუთი“ კითხვისას გავიგე, რომ ფერმას დიდი თეორემა თურმე ორი წლით ადრე ამოუხსნია ენდრიუ უაილზს, მაგრამ მთავარი ის არის, რომ ზაურის სიტყვებმა ისე გამამხნევა, უმაღლეს მათემატიკაში გამოცდა უმაღლესი ქულით ჩავაბარე.

მარტივად დავწერე, აი, ცურვა რომ იცი და კი არ ფიქრობ, როგორ იცურო, უბრალოდ მიცურავ, ისე დავწერე.

აღმოჩნდა, რომ აქამდე უინტერესო საგანი ყველაზე მეტად შემიყვარდა. ორი რამის გამო შემიყვარდა: პირველი – გავიგე, დავინახე, შევიგრძენი, მოვისმინე მათემატიკა და მეორე – მასწავლებლის შრომას ვაფასებდი, მთელი ცხრა თვე რაღაც გროშებისთვის ჩემ სახლამდე – კილომეტრს, მერე კი მთელ 16 სართულს ფეხით რომ ამოივლიდა და 6, 7, ხანდახან 10 საათიც კი მათემატიკაზე მელაპარაკებოდა. მრცხვენოდა, ასეთი მცირე თანხის საფასურად ამდენს რომ შრომობდა ჩემთვის. მისი სიმკაცრეც ურბანული ლეგენდა აღმოჩნდა – თუ ვჩხუბობდით, ვჩუბობდით ზუსტად ისე, „შერეკილებში“ ერთაოზი და ქრისტეფორე მგალობლიშვილი რომ ჩხუბობენ.

„მე თვითონ მოვალ თქვენთან, პატივცემულო (გულში კი ვამატებდი: „ჯუდო“), ამხელა გზაზე ფეხით რომ არ იაროთ!“

აქამდე მოსასვლელად ოცდასამი წუთი მჭირდება. შენ ახალგაზრდა ხარ, ჩვიდმეტ-თვრამეტ წუთში მოხვალ, მაგრამ გზაში ვინმე შეგხვდება, იქ ბირჟაზე შეგაყოვნებენ, აქ გოგოს გააყოლებ თვალს, სადღაც წაიზანტებ და ნახევარ საათს დაკარგავ, ამ დროში კი ნორმალური ადამიანი ერთ-ორ კაი საინტერესო განტოლებას ამოხსნისო, მპასუხობდა.

მუსიკა, რელიგია, ლიტერატურა, ასტრონომია, გეოგრაფია, კულინარია თუ ნადირობა – რაზე არ გვილაპარაკია ჩვენ სამს: მე, გიორგის და ზაური მასწავლებელს. არც მახსენდება ჩემი ცხოვრების უფრო საინტერესო მონაკვეთი, ვიდრე ეს ცხრა თვე იყო, როცა ათსაათიანი მეცადინეობის შეუალედებში ფიზიკის ამოცანებით „ვისვენებდით“.

სწორედ ზაურ გოგრიჭიანის, ამ იშვიათი პედაგოგის გამო ვცადე მასწავლებლობა. ვფიქრობ, მისთვის მადლობის გადახდას აზრი არ აქვს, ვერც მოვახერხებ. თუ ერთი ჩემსავით მადლიერი მოსწავლე მაინც ვიპოვე, მიზანი ალბათ მიღწეული იქნება და ეს გზა, ეს ტრადიცია, ეს უხილავი კავშირი პედაგოგსა და მოსწავლეს შორის არ გაწყდება.

მე სხვას გადავუხდი მადლობას!